Bossche pad, Den Bosch Klushuizenonderzoek

W12-0425 Bossche pad Den Bosch

Bossche pad, Den Bosch

Klushuizenonderzoek

29 Juli 2013


door: Hulshof Architecten Ineke Hulshof bezoekadres: Hooikade 13 Postbus 2935 2601 CX Delft 015-2148866 www.hulshof-architecten.nl [email protected]

opdrachtgever: BrabantWonen Peter Krol Bezoekadres: Graafseweg 294 Postbus 1703 5200 BT ‘s-Hertogenbosch

pagina 2


Inhoudsopgave

Inleiding

Inventarisatie Historisch Bouwtechnisch

Dit rapport is gemaakt in het kader van de planvorming voor renovatie met het “klushuizen” concept voor 8 woningen aan de Bossche Pad nr67 t/m nr74 te Den Bosch in opdracht van BrabantWonen . Het Rotterdamse klushuizenproject is de aanleiding geweest om te onderzoeken of de formule toepasbaar is in Den Bosch. 6 Woningen in de Eindstraat zijn met deze formule gerenoveerd. BrabantWonen wil nu 8 woningen aan de Bossche Pad op een vergelijkbare manier renoveren. De woningen aan de Bossche Pad zijn uit dezelfde bouwstroom als de Eindstraat en hebben afgelopen jaar al een gevelrenovatie ondergaan. Dit onderzoek dient om de specifieke problemen van dit blokje van 8 woningen aan te tonen en te kijken welke woningdifferentiatie er mogelijk is. Voor de aanleg van dakterrassen is overigens al een vergunning verleend.

Fundering.......................................................................... 5 Begane grondvloer ........................................................... 6 1e verdiepingsvloer........................................................... 6 Dakconstructie .................................................................. 8 Gevels............................................................................... 8 Balkons ............................................................................. 9 Kozijnen ............................................................................ 9 Buitenschilderwerk............................................................ 9 Bouwmuren..................................................................... 10 Uitbouwen....................................................................... 10 Trappen .......................................................................... 11 Wandafwerking ............................................................... 11 Vloerafwerking ................................................................ 11 Keukens.......................................................................... 12 Installaties....................................................................... 12 Plan van aanpak basisingreep Woontechnische analyse en verkenning Klushuizenproces, subsidies, conclusies en aanbevelingen Plattegronden en impressies woningindelingen Gevelschema’s Kostenramingen en budgetten Bijlage I Bijlage II Bijlage III Bijlage IV Bijlage V Bijlage VI

-

Berekeningen Tekeningen bestaand en nieuw Redengevende omschrijving Monument Inschrijfformulier Vergunning dakterras FAQ verkoopregels

Allereerst is de bestaande situatie onderzocht met gebruik van de opgedane ervaring in het onderzoek naar en de uitvoering van de Eindstraat. De opgenomen kwaliteit en gebreken zijn wederom ingedeeld in bouwonderdelen. Het rapport geeft in de linkerkolom de technische staat en waargenomen gebreken aan, eventueel uitgesplitst naar woningtype of situering in het bouwblok. In de rechterkolom is een mogelijke aanpak omschreven die de basis zal vormen voor verdere uitwerking in het ontwerpproces en de basis vormt voor de kostenraming en de subsidiemogelijkheden. Om een goede basis te ontwikkelen zijn vijf modellen voor de woningdifferentiatie gemaakt. De analyse daarvan leidt tot het verkoopmodel met een ontwikkelproces in een kopersvereniging; een bouwgroep. Met de gemeente is overleg gevoerd over de regels die vanwege de gemeentelijke monumentenstatus aangehouden moeten worden, daarbij is gebleken dat er subsidiemogelijkheden bestaan. Ook deze aspecten zijn in dit rapport opgenomen. Met de makelaar is de taxatie procedure besproken. Tenslotte wordt nader ingegaan op de koperswerving, de planning en de organisatie van het vervolgproces. Ook daarin is de opgedane ervaring met de Eindstraat meegenomen. pagina 3


Inventarisatie Historisch Het onderzoek gaat over vier panden gelegen aan de Bossche Pad in Den Bosch. De panden maken onderdeel uit van een complex dat in 2008 is aangewezen als gemeentelijk monument. In de bijlage is de redengevende omschrijving toegevoegd. Het hele bouwblok waar de panden deel van uitmaken is gebouwd in 1922 door aannemer Van Dun. Het maakt onderdeel uit van één van de eerste voorbeelden van sociale woningbouw in beton. Het gaat hier om het OlbertzSparbau systeem met holle grindbetonblokken. Kenmerkend voor dit complex zijn de platte daken en de open portiekopgangen. Volgens de beschrijving is de gevel in 1925-1930 voorzien van een bakstenen buitenklamp. Volgens eigenaren in de buurt en de expert monumenten van de gemeente is dit omstreeks 1960, na de oorlog gebeurd met uitzondering van het winkelpand direct om de hoek aan de Maastrichtseweg. Het is feitelijk ook geen klamp maar een buitenspouwblad met een spouw van ca. 3-5 cm naar de betonsteen. In deze nieuwe gevel zijn de kozijnen aangebracht die dus bijna compleet zijn vervangen bij het aanbrengen van de buitenklamp. Alleen de oorspronkelijke gevel ter plaatse van de balkons op de begane grond en de verdieping zijn in tact gebleven. Kennelijk is de bescherming door het afdak erboven voldoende om het vocht daar te weren. Archieftekeningen 1920, doorsnede en Fundering

Opvallend is ook de verdwenen dakopstand en de nieuwe overkragende dakoverstekken die met korte balkjes op de gemetselde gevel zijn aangebracht. Een verbouwplan uit 1976 is in dit bouwdeel niet uitgevoerd.

Archieffoto Maastrichtseweg; zonder klamplaag

Archieftekeningen 1976 bestaande toestand


Bouwtechnisch Fundering De woningen zijn gefundeerd op staal en niet op palen. Door de verschillende ondergrond en gewichtsverdeling is de staat van de fundering wisselend. De scheurvorming wordt hoogstwaarschijnlijk gedeeltelijk veroorzaakt door wisselende ondergrond en mogelijk door trillingen vanwege de scheepvaart in het kanaal. Dit heeft meer invloed op de panden aan de Maastrichtseweg dan in de Eindstraat en het Bossche Pad. Het is aan te bevelen de fundering door een deel open te graven nader te inspecteren. De scheurvorming verticaal in de portiekopgangen lijkt veroorzaakt te worden doordat het metselwerk niet is gedilateerd en door temperatuurverschillen onder spanning komt te staan.

In de Eindstraat is een betonstroken fundering. De scheurvorming in de panden aan de Bossche Pad kan niet aan een funderingsprobleem worden gerelateerd. Wel is het nodig om de oplegging en de verankering van het buitenspouwblad te controleren en waar nodig te vervangen of te verbeteren.

Gevel Bossche Pad

pagina 5


Begane grondvloer De begane grond is gemaakt van houten balklaag. Er zijn nog geen toegankelijke kruipruimtes aangetroffen. Bij de voordeuren op de begane grond zijn watermeterputten aangetroffen. In nr 74 is deels al een betonnen vloer aangebracht.

Begane grondvloer De begane grondvloeren voorzien van isolatie met een Rc van 4, geheel vervangen door een nieuwe betonvloer op isolatieplaten los tussen de bouwmuren en de gevels. Waar al een betonvloer is aangebracht, daarop een Estrich vloer met Rc=3,5 aanbrengen.

1e verdiepingsvloer 1e verdiepingsvloer Een houten balklaag overspant van de voorgevel naar de achtergevel naar Als er beneden- en bovenwoningen worden gemaakt moeten deze vloeren de dragende muren langs de trappen. De balken zijn opgelegd in de betonnen woningscheidend worden gemaakt wat betreft brandveiligheid en buitenmuur en een dragende tussenmuur. Mogelijk is onder de begane grondvloer geluidsisolatie. Bovenop de houten vloer wordt een zwevende gipsvloer een onderslag gemaakt. Er zijn geen kruipluiken gevonden om dit nader te aangebracht. Eronder wordt een vrijdragend 60 minuten brandwerend inspecteren. gipsplafond gemaakt.

Brand- en geluidwerend plafond onder woningscheidende vloeren

Interieur nr 74 pagina 6


Betontrap

Trapopgang

pagina 7


Dakconstructie Het dak is van hout met balken en beschot, niet geïsoleerd.

Dakconstructie Het dak isoleren aan de buitenzijde Rc minimaal 3,5, en afwerken met nieuwe dak-bedekking. Mogelijk kan door de balklaag te versterken een dakterras worden aangebracht waarbij de hekken uit het zicht moet worden aangebracht in verband met de monumentenstatus. Aandacht moet gegeven worden aan randaansluitingdetails om het gevelbeeld niet aan te tasten. In princiepe is vergunning voor de terassen zoals in de bijlage is opgenomen.

Gevels De gevels zijn in hoofdzaak opgetrokken uit holle betonsteen met een later aangebracht buitenspouwblad van metselwerk. De gevels onder de balkons en aan het balkon zijn nog origineel van holle betonsteen, meestal wel geschilderd.

Gevels Voegen waar ze slecht zijn voorzichtig uithakken (ca 25%) en het metselwerk reinigen met water d.m.v. de Jos methode. Gebruik van zand daarbij wordt uitdrukkelijk uitgesloten. Het gevelmetselwerk plaatselijk repareren en helemaal opnieuw voegen. Gevels aan de binnenzijde isoleren d.m.v. voorzetwanden met Rc=3,5. Kapotte stenen worden vervangen. De beton-stuc banden boven de kozijnen repareren, roestend staal schoon maken en behandelen, indien nodig delen vervangen.

De gevels vertonen op een aantal plaatsen niet ernstige scheurvorming. Andere scheurvorming boven en naast kozijnen wordt veroorzaakt door het roesten van de stalen ankers in het buitenspouwblad. Ter plaatse van de portiekopgangen zien we in dit bouwdeel geringe scheurvorming in de stenen. Deze scheuren kunnen zijn ontstaan door spanningen in het niet gedilateerde metselwerk en de verankering.

pagina 8


Balkons De balkons hebben een betonconstructie die in zeer slechte staat echter nog wel repareerbaar is. Er zijn diverse aftimmeringen maar waar de constructie zichtbaar is, is op veel plaatsen de wapening in het zicht. Deze is dan ook sterk roestig. 50% is in slechte staat

Balkons Alle afwerkingen verwijderen, wapening ontroesten en beton repareren. Twee balkons restaureren.

Kozijnen Tijdens de renovatie omstreeks 1960 zijn de kozijnen vervangen door grenen of vurenhouten kozijnen en aangebracht in de nieuwe buitenklamp. De indelingen van de kozijnen is tevens gewijzigd. Boven de kozijnen zijn lateien van beton, als een strook in de gevel, in het nieuwe buitenspouwblad aangebracht. Onder de kozijnen zijn gemetselde waterslagen toegepast. De kozijnen zijn inmiddels vervangen en deels voorzien van monumentenglas.

Kozijnen Veel kozijnen zijn onlangs vervangen en voorzien van Ruysdaelglas met een U=2,9. Deurkozijnen zijn aanwezig maar niet gemonteerd. Deuren nader inspecteren en aanvulling nader bepalen.

Buitenschilderwerk Over het algemeen in matige staat.

Buitenschilderwerk Los zittende delen verwijderen en opnieuw aflakken.

pagina 9


Bouwmuren De bouwmuren zijn ook van holle betonsteen en voldoen daardoor niet als woningscheidingen, vooral wat betreft geluid. In de dwarsrichting bevindt zich op ca. 4m¹ van de achtergevel een dragende (holle) betonnen bouwmuur. Niet-dragende binnenwanden zijn van ook van holle betonsteen.

Bouwmuren Nieuwe binnenwanden aanbrengen, overal passend bij de nieuwe indelingen, van metalstud profielen en gipsplaten, behangklaar. De dragende wanden handhaven en nieuwe doorbraken constructief aanbrengen met stalen portalen of lateien.

Uitbouwen De uitbouwen zijn opgebouwd uit dezelfde holle betonstenen waaromheen de gemetselde buitenklamp is aangebracht. De vloer is van hout.

Uitbouwen Isolatie door het aanbrengen van voorzetwanden aan de binnenzijde. De vloer op de begane grond vervangen zoals de hele begane grond vloer.

Uitbouw kaal gemaakt in nr.74

pagina 10


Trappen Naar de bovenwoningen zijn betontrappen, nog geheel origineel?? De stalen neusprofielen lijken niet origineel en zijn in matige staat.

Wandafwerking In de meeste woningen zijn de gevels en bouwmuren glad afgewerkt en gesausd of behangen. De eindwoningen zijn kaal gemaakt. De badkamers, toiletten en keukens zijn wisselend afgewerkt: in de meeste gevallen met tegels al dan niet door de bewoner zelf aangebracht. Het tegelwerk is in het algemeen in een matige staat. Vloerafwerking De houten vloeren zijn afgewerkt met houten vloerdelen, deze zijn in de meeste gevallen niet opneembaar vanwege aanwezige afwerkingen.

Trappen Neusprofielen verwijderen, treden opruwen en bekleden met een nieuwe kunststof coating.

Wandafwerking Alle wandafwerking verwijderen waar nodig en waar geen voorzetwanden worden aangebracht. Ter plaatse van de gevels overal geïsoleerde voorzetwanden aanbrengen met een Rc van 3,5. Nieuw tegelwerk aanbrengen in keuken, toilet en badkamer.

Vloerafwerking Als er beneden- en bovenwoningen worden gemaakt de verdiepingsvloer met een zwevende gipsvloer bekleden.

pagina 11


Binnenschilderwerk Verschillende kleuren en in wisselende staat.

Binnenschilderwerk Alle nieuwe houten onderdelen fabrieksmatig gegrond aanbrengen.

Keukens Verschillende keukens, door bewoners, oude modellen en soms nog oorspronkelijke granito aanrechten.

Keukens Nieuwe keukens door klussers aan te brengen.

Installaties Het hoofdriool is naar achteren aangelegd en buiten vervangen.

Installaties Binnenriool geheel vervangen door PVC.

De meterkast voor de begane grondwoningen zit onder de trap naar de bovenwoningen. De wateraansluiting zit overal via een watermeterput direct achter de voordeur. Boven zitten de meters in een kleine kast bovenaan de muur naast de voordeuren met de gas- en elektrameter. De caiaansluiting komt door de gevel onder de vloer binnen. Alle water-, gas en elektra-installaties zijn voor een groot deel in opbouw aangebracht en in slechte staat. De hoofdinvoeren zijn verouderd.

Nieuwe meterkasten maken, in overleg met NUTS de aansluitingen verplaatsen. Alle installaties na de meterkast vervangen. Elektriciteit conform NEN 1010 passend bij de nieuwe indeling aanbrengen weggewerkt in de nieuwe voorzetwanden. Waterinstallatie vervangen door kunststof leidingen. Warmte-installatie aanbrengen met HR+ ketels en zo mogelijk lagetemperatuurverwarming.

De ventilatie is natuurlijk, via gemetselde kanalen in de keuken en toiletten. Er is geen cv aanwezig maar nog oorspronkelijke schoorstenen die op diverse plaatsen lek zijn. Niet alle woningen hebben een douche of badkamer.

Een mechanische ventilatie-installatie aanbrengen en de kozijnen boven de bovendorpels voorzien van zelfregelende ventilatieroosters. Al het sanitair vervangen en nieuwe badkamers en toiletten aanbrengen naar wens van de toekomstige bewoners.

pagina 12


Oud

Nieuw pagina 13


Woontechnische analyse en verkenning

Klushuizen concept en proces

De bestaande woningen waren oorspronkelijk kleine vierkamerwoningen Die in de loop van de tijd vaak in driekamerwoningen zijn veranderd. De gebruiksoppervlakten zijn 55 en 51,5 m². De hoekwoningen zijn met een andere stramienmaat iets ruimer. Niet alle woningen hebben een doucheruimte. Het bouwplan uit de 70er jaren is niet uitgevoerd. Badkamers hebben we niet gezien. De douches zijn in plaats van kasten gemaakt bij de bovenwoningen, op de begane grond tussen de voor- en achterkamer. De meeste toiletten zitten achter de keukens in de uitbouw. De verdiepingshoogte is ruim en dat voelt prettig aan. De bovenwoningen hebben een balkon met soms een transparante overkapping. Gebaseerd op de draagstructuur met de betonnen tussenwand in het midden zijn nieuwe woningdifferentiaties onderzocht. In de bijlage met gevelschema’s zijn deze terug te vinden. De analyse van deze mogelijkheden levert een voorkeur voor model A en C. Gezien het monumentwaardige karakter is het goed om de open portiekopgang in gebruik te houden. Ter illustratie zijn een aantal indelingsimpressies gemaakt die bij de plattegronden verderop in dit rapport zijn te vinden. Per model zijn de kavel schema’s getekend en de m2 berekend. Model A en model C zijn een nadere analyse waard. De m2 in model A in combinatie met het maken van grondgebonden woningen zijn aantrekkelijk. De vraag is wat er met het open portiek gebeurd. Model C sluit beter aan bij de monumenten status.

De woningen zoals ze nu zijn, zijn erg klein. Er is geen goed sanitair aanwezig (geen badkamers) en de slaapkamers zijn krap. Wanneer er binnen de bestaande woningen een goede badkamer en (hoofd) slaapkamer wordt geplaatst, kost dit teveel ruimte. Het voorstel is om van 8 bestaande woningen 5 of 6 nieuwe woningen te maken. Op deze manier ontstaan er goede 3- of zelfs 4/5-kamerwoningen die voldoen aan de eisen van deze tijd. Door de woningen aan te pakken in het klushuizenconcept, waarbij de koper veel zelf kan doen, kan dit proces een stuk goedkoper ontwikkeld worden. De koper koopt zijn woning voor relatief weinig geld en investeert hier vervolgens in, om de woning te verbouwen en af te werken, minimaal volgens de eisen gesteld door BrabantWonen. Door de panden als een groep, als collectief, te ontwikkelen, valt er nog meer winst te behalen. Kopers kopen onder andere gezamenlijk materiaal in, houden samen toezicht, delen de kosten in bouwbegeleiding en architect. Dit biedt veel voordeel voor de kopers. Zo kan er meer voor minder gemaakt worden. Elke woning zal maatwerk zijn en grotendeels door de koper zelf worden afgebouwd/afgewerkt. Voor het proces is de wervingsbrochure Eindstraat een goede basis.

A

D

B F

C pagina 14


Klushuizen proces, subsidies, conclusies en aanbevelingen Gezien de bouwkundige eenheid van dit complex van 8 bestaande woningen zal herontwikkeling in de vorm van een bouwgroep noodzakelijk zijn. Hiermee bedoelen we dat het basisplan, zoals in het voorstel voor de aanpak als een bouwproject, door één aannemer in opdracht van de toekomstige eigenaren in een vereniging zal worden uitgevoerd. Daarmee wordt de kwaliteit en uitvoering gewaarborgd. Uitgangspunt daarvoor is dat voldaan moet worden aan het bouwbesluit voor renovatie woningen met eventueel ontheffingen als het niet anders kan vanwege de bestaande situatie of vanwege de monumentenstatus. De nieuwe handhavingstermijn zou daarbij tenminste 30 jaar moeten zijn. Het programma van eisen voor de Eindstraat is een goede basis voor de aanpak. Omdat het een collectieve uitvoering en aanpak wordt gezien het casco is het belangrijk overal dezelfde isolatie-eisen te hanteren. Het voorstel is met model C als uitgangspunt de kopers te werven per kavel. Men kan inschrijven op een kavel en eventueel meer kavels die in gelijke mate geschikt zijn per koper. Dan wordt vervolgens per kavel geloot, te beginnen met het kavel met de minste inschrijvingen. Hoe ver het basisplan collectief wordt uitgebreid met opties is aan de kopersgroep. De groep wordt tijdens het ontwerp- en ontwikkelproces mogelijk door Urbannerdam of BrabantWonen bijgestaan als procesadviseur en door Hulshof Architecten als architect. BrabantWonen kan daarbij als achtervang optreden. Zij helpt de kopersgroep met het maken van een vereniging. Per koper wordt per woning een indelingsplan gemaakt dat moet voldoen aan het bouwbesluit. In het basisplan van uitvoering wordt elke woning op maat ingevoerd en wordt per koper afgestemd wat zelf kan worden uitgevoerd. Alle individuele opties worden in groepsverband ontwikkeld en uitgewisseld. Diverse afbouwopties zullen in de aanbesteding worden meegenomen waarna per koper in individueel overleg met de aannemer de keuze kan worden vastgelegd. Bij de inschrijving zal elke koper een financieringstoets moeten overleggen waaruit blijkt dat de keuze voor een kavel financieel haalbaar is. Per inschrijver is het aan te bevelen een inschrijfbetaling te vragen. Wat betreft de aanpassingsmogelijkheden heeft overleg met de gemeente plaats gevonden. Daarbij is duidelijk geworden dat de gevelaanpassingen in de straatgevels zorgvuldig moeten worden uitgevoerd waarbij de gevel in goede staat kan worden gebracht. De karakteristieke open portiek opgang

moet worden gehandhaafd en open blijven. Wel is de hier geschetste woning samenvoeging mogelijk en dient daartoe een woningonttrekking te worden aangevraagd bij de gemeente. Subsidies Voor het herstel van de gevel is subsidie beschikbaar, in principe € 1667,- per nieuwe woning. Voor de energiebesparende onderdelen, dak en gevel isolatie, HR cv, HR++ glas en een label B resultaat is geen subsidie beschikbaar. Conclusies en aanbevelingen In principe kan door het klushuizenproces een besparing gemaakt worden op de bouwkosten waarmee de woningen voor een grote doelgroep bereikbaar worden. De rekenvoorbeelden laten dit zien. Tevens is de haalbaarheid afhankelijk van de boekwaarde dan wel de restwaarde van de woningen. Ook kan monumentensubsidie een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de renovatie en het behoud van de architectuur. Met het basisplan wordt de realisatie van een A+ label beoogd waarmee de woonlasten verder beperkt kunnen worden. Het nieuwe bestemmingsplan maakt een beperkte uitbouw op de begane grond mogelijk waarmee het plan een grote flexibiliteit kan krijgen om aan individuele kopers wensen te voldoen. Door de woningen in de huidige staat aan individuele kopers te verkopen met de verplichting de woningen gezamenlijk in een vereniging te verbouwen met ten minste de hier beschreven eisen van het plan van aanpak, waarbij de verplichting wordt opgenomen dit project te ontwikkelen met Hulshof Architecten en met Brabant Wonen als achtervang volgens de regels van Brabant Wonen voor CPO projecten, kunnen de subsidies aan de kopers rechtstreeks worden verleend. Belangrijk is dat de voorwaarden voor de verkoop ook inhouden dat de koper niet mag verhuren en een woning maakt voor eigenbewoning. Deze verkoopvoorwaarden moeten als kettingbeding worden opgenomen om dit ook in de toekomst te verzekeren. Wat betreft de verkoop worden eisen gesteld door het rijk als de woningen voor < 90% van de taxatiewaarde worden verkocht. Daarbij is de kostenraming en stichtingskostenberekening van belang om aan te tonen dat de totale investering die nodig is en contractueel met de kopers wordt overeengekomen conform de te realiseren waarde uitkomt en dat daarmee het daarmee het volkshuisvestelijke belang wordt aangetoond.


In December 2012 is een uitwerking gegeven in de regels gegeven waarmee deze benadering wordt goedgekeurd. Gezien het monument waardige karakter, het belang van de aanpak voor de buurt en het feit dat de verbeteringen gezamenlijk -wat betreft het casco en het basis voorzieningen niveau- moet worden uitgevoerd, wordt aangeraden het project geheel met één architect en procesbegeleider tot en met de oplevering uit te voeren.

pagina 16


Begane grond – bestaande toestand

pagina 17


Eerste verdieping – bestaande toestand

pagina 19


Begane grond – Model A

pagina 20


Eerste verdieping Model A (1:100)

pagina 22


Begane grond model B (1:100)

pagina 24


Eerste verdieping model B (1:100)

pagina 26


Begane grond model C (1:100)

pagina 28


Eerste verdieping model C (1:100)

pagina 30


Begane grond model D (1:100)

pagina 32


Eerste verdieping model D (1:100)

pagina 34


Begane grond model E (1:100)

pagina 35


Eerste verdieping model E(1:100)

pagina 36


Gevelschema’s Hiernaast staan gevelschema’s bij de corresponderende verkavelingsmodellen A t/m E. In de modellen is er van uitgegaan dat de portieken in ieder geval op de begane grond open blijven. We gaan er van uit dat de welstands-/ monumentencomissie dit zal vragen. Model A bestaat uit vijf maisonnettes, waarbij de bestaande trap in de woning in de meest linkse woning hergebruikt kan worden in de maisonette. Modellen B en C zijn mengvormen van maisonettes en appartementen, waarbij in model C het meest rechter portiek geen woning in dit plan meer ontsluit. Model D heeft zes grote appartementen. Model E is een model op basis van de huidige toestand.

pagina 37

Bossche pad, Den Bosch Klushuizenonderzoek

Recommend Documents