Borstreconstructie met lichaamseigen weefsel

Borstreconstructie met lichaamseigen weefsel

Inhoud Inleiding.................................................................................................4 1

Borstreconstructie met lichaamseigen weefsel.........................5 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10

Wat is een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel?.....5 Wie komt in aanmerking voor een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel?....................................................5 Wanneer komt men in aanmerking voor een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel?...................5 Welke technieken worden gebruikt bij een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel?...................6 Voordelen van een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel..............................................................9 Nadelen van een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel......................................................................................10 Complicaties van een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel............................................................10 Reconstructie van de tepel en het tepelhof .........................11 Op raadpleging bij de plastisch chirurg................................11 Hoeveel kost een borstreconstructie?...................................12

2 Ziekenhuisopname....................................................................13 2.1 2.2 2.3 2.4 3

Dag van de opname................................................................13 Dag van de ingreep.................................................................13 Na de ingreep ..........................................................................14 Het ontslag...............................................................................15

Belangrijke weetjes....................................................................16 3.1

Wanneer moet ik mij zorgen maken?...................................17

4 Informatie..................................................................................18 4.1 Het internet..............................................................................18 4.2 Literatuur.................................................................................18 4.3 Telefonnummers en e-mailadressen....................................18 5 Bronnen......................................................................................19

Afscheid van mijn borst ~ VOOR DE LAATSTE KEER ~ Voor de laatste keer samen slapen Voor de laatste keer samen onder de douche Voor de laatste keer verhul ik je in mijn lingerie Voor de laatste keer geliefkoosd Bedankt voor de mooie tijd Bedankt voor het voeden van mijn dochter Binnenkort nemen we afscheid Ik raak je kwijt Moeilijk, maar noodzakelijk en ik weet het zeker, ik krijg geen spijt. Desiree, Borstkanker: de strijd van en voor mijn leven! (2010)

Inleiding Borsten worden beschouwd als een symbool van vrouwelijkheid en schoonheid. Enerzijds zijn ze een teken van het moederschap en anderzijds vormen ze de focus bij seksuele intimiteit. Vandaar dat de diagnose van borstkanker u als vrouw raakt in het diepste van uw fysieke en psychische integriteit. Als vrouw moet u juist dat deel van uw lichaam afstaan dat zo belangrijk is voor een volwaardig vrouwelijk zelfbeeld. Na een borstamputatie is het belangrijk het contact met uw lichaam, uw vrouw-zijn terug te vinden. Gevoelens van angst, schaamte, onzekerheid, boosheid en frustratie kunnen de revue passeren. U wordt als vrouw letterlijk en figuurlijk uit uw evenwicht gebracht. Juist daarom kiezen sommige vrouwen die een borstamputatie hebben ondergaan, om een reconstructie te laten uitvoeren. Andere vrouwen daarentegen verkiezen het dragen van een uitwendige borstprothese. Wat voor de ene vrouw een ideale oplossing is, is dit niet noodzakelijk voor de andere. Belangrijk is echter dat elke vrouw die voor borstkanker behandeld wordt, de verschillende behandelings- en reconstructiemogelijkheden kent en op basis van goede informatie haar persoonlijke keuze maakt. Als blijkt dat een reconstructie u op weg kan helpen om uw eigenwaarde terug te vinden, dan is dit een ingreep die zeker te overwegen is. Een  borstreconstructie kan getroffen patiënten helpen om zich opnieuw “compleet” te voelen, de ongemakken van een uitwendige prothese overbodig te maken, geen vestimentaire problemen meer te hebben en zich opnieuw comfortabel te voelen in alle mogelijke omstandigheden van het dagelijkse leven. Daarom willen wij u, als borstverpleegkundigen, u via dit informatieboekje de nodige informatie aanbieden die noodzakelijk is om een beslissing te nemen voor het uitvoeren van een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel. Zo kunnen we u op weg helpen om uw eigenwaarde terug te vinden en u opnieuw “compleet” te voelen.

4

1

Borstreconstructie met lichaamseigen weefsel

1.1 Wat is een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel? Het doel van een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel is een borst te maken die de vorm en de grootte van de andere borst of van de preventief verwijderde borsten zo goed mogelijk benadert. Bij een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel wordt huid- en vetweefsel van de buik, de bil of de rug genomen. Er worden geen lichaamsvreemde voorwerpen in het lichaam gebracht.

1.2 Wie komt in aanmerking voor een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel? Een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel is mogelijk bij elke patiënte die dat wenst, ongeacht  haar leeftijd, mits toestemming van de behandelend arts.

1.3 Wanneer komt men in aanmerking voor een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel? Korte tijd of vele jaren na de borstamputatie Een borstreconstructie kan korte tijd of vele jaren na de borstamputatie plaatsvinden. De keuze van het tijdstip is afhankelijk van uw nabehandeling, uw leefgewoonten en uw persoonlijke keuze: werd u bestraald, dan moet u minstens 6 maanden wachten

vooraleer u een borstreconstructie mag ondergaan; werd u behandeld met chemotherapie, dan moet u wachten tot uw bloedwaarden genormaliseerd zijn  (4 à 5 weken na toediening van de laatste chemotherapie); indien u rookt, dan moet u zeker 6 maanden voor de borstreconstructie stoppen met roken; 5

bent u na uw nabehandeling nog niet onmiddellijk aan een borst-

reconstructie toe, dan kan u gerust nog even wachten. Onmiddellijke borstreconstructie Een onmiddellijke borstreconstructie is mogelijk bij vrouwen die: hun borsten preventief laten verwijderen: * vanwege een erfelijke aanleg voor borstkanker; * vanwege een voorstadium van borstkanker, met name het lobulair (melklier) carcinoma in situ of LCIS; een borstamputatie ondergaan vanwege een voorstadium van borstkanker, met name het ductaal (melkgang) carcinoma in situ of DCIS; een laattijdige borstreconstructie langs één zijde (na een borstamputatie) ondergaan en ondertussen de andere zijde preventief laten verwijderen. Een onmiddellijke reconstructie gebeurt steeds na grondig overleg tussen de patiënte, de behandelend arts en de plastisch chirurg.

1.4 Welke technieken worden gebruikt bij een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel? In dit informatieboekje worden de 2 meest gebruikte technieken besproken. Indien u niet in aanmerking komt voor één van deze technieken, dan zal de plastisch chirurg de techniek die bij u zal toegepast worden, uitvoerig met u bespreken. Borstreconstructie met weefsel van de buik: de DIEP-flap/SIEA-flap Bij deze methode wordt ter hoogte van de onderbuik huid en vet met een aan- en afvoerend bloedvat losgemaakt en naar de borst verplaatst. De buikspieren worden intact gelaten zodat de functie van deze rechte spieren volledig bewaard blijft. De bloedvaten die nodig zijn voor de bloedvoorziening van de flap worden door middel van microchirurgie vrijgemaakt uit de rechte buikspieren. Bij een DIEP-flap wordt een dieper gelegen bloedvat vrijgemaakt en bij een SIEA-flap een opper6

vlakkig gelegen bloedvat. Een oppervlakkig gelegen bloedvat kan enkel gebruikt worden indien het minimaal een diameter heeft van 1,2 mm. Vervolgens wordt ter hoogte van de borstkas, net onder de ribben, een bloedvat vrijgemaakt waarop het bloedvat van de flap wordt aangesloten. Op die manier is de bloedcirculatie in het getransplanteerde weefsel hersteld en kan de flap op zijn nieuwe plaats ingroeien. Tenslotte zal, na het verbinden van de bloedvaten en het controleren van de doorbloeding, een borst gecreëerd worden uit het vetweefsel. Er wordt onmiddellijk getracht een zo goed mogelijke symmetrie te bereiken met de andere borst. Vervolgens wordt de navel opnieuw ingeplant nadat het bovenste gedeelte van de buik is ondermijnd en naar beneden is gebracht. De huid zal littekens vertonen van de amputatie en van de reconstructie. Ter hoogte van de borst bevindt zich het oude litteken van de borstamputatie en daaronder zal nog een klein verticaal litteken te zien zijn dat doorloopt tot in de borstplooi. Ook loopt er een horizontaal litteken van de ene heupkam naar de andere. Het litteken is laag gelegen zodat het onder een slip of bikini kan worden verstopt. De littekens zullen vervagen met de tijd. Door het wegnemen van vetweefsel in de buik zal de buik na de ingreep vlakker en meer gespannen aanvoelen.

FIGUUR 1: de vrije DIEP-flap (Blondeel, 2007) 7

Borstreconstructie met weefsel van de bil: de SGAP-flap Indien geen of onvoldoende buikweefsel beschikbaar is, kan men gebruik maken van het vetweefsel van de bil. Ter hoogte van de bil is steeds voldoende vet aanwezig, zelfs bij heel slanke patiënten. Voor het vetweefsel van de bil worden dezelfde technieken en principes toegepast als voor het vetweefsel van de buik. De bloedvaten die nodig zijn voor de bloedvoorziening van de flap worden door middel van microchirurgie vrijgemaakt uit de onderliggende bilspier. Ook hier wordt de functie van de bilspier volledig bewaard. De huid zal littekens vertonen van de amputatie en van de reconstructie. Ter hoogte van de borst bevindt zich het oude litteken van de borstamputatie en daaronder zal nog een klein verticaal litteken te zien zijn dat doorloopt tot in de borstplooi. Bij de SGAP-flap blijft een litteken achter dat schuin over de bil loopt, vanaf de bilplooi over de volledige breedte van de bil. Door zijn hoge positie kan het litteken gemakkelijk worden bedekt met een slip of een bikini. Ook hier zullen de littekens vervagen met de tijd. Het is belangrijk te weten dat het vetweefsel van de bil iets stugger is dan het vetweefsel van de buik waardoor de borst iets minder zacht kan aanvoelen en het voor de chirurg ook moeilijker is een optimale borst te creëren tijdens de transplantatie. Bij deze flap is dan ook meestal een correctie van de vorm van de borst na de ingreep noodzakelijk. Een ander nadeel is dat, bij erg slanke patiënten, de vorm van de bil verstoord kan worden. Tijdens een tweede operatie kan door liposuctie en littekencorrectie opnieuw symmetrie gecreëerd worden tussen beide billen. Dit is de reden dat een SGAP-flap altijd de tweede keuze van borstreconstructie is.

8

FIGUUR 2: de SGAP-flap

1.5 Voordelen van een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel De nieuwe borst is zacht en ziet er natuurlijk uit. Er worden geen lichaamsvreemde voorwerpen in het lichaam

gebracht waardoor de kans op laattijdige verwikkelingen en chirurgische correcties afneemt. Aangezien het om eigen weefsel gaat, volgt de gereconstrueerde borst ook het normale ritme en verouderingsproces van het lichaam, alsook eventuele gewichtsschommelingen. 9

1.6 Nadelen van een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel De operatie is complex en dit resulteert in een lange operatietijd 

(± 6 uur) en een lange hospitalisatie (± 1 week). De ongemakken na de operatie zijn niet te onderschatten, maar

verdwijnen volledig. De herstelperiode (4 tot 6 weken) duurt langer dan bij een

reconstructie met implantaten, de arbeidsongeschiktheid duurt 2 tot 3 maanden. Complicaties komen bijna uitsluitend voor tijdens het verblijf in het ziekenhuis.

1.7 Complicaties van een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel Bij een reconstructie met lichaamseigen weefsel bestaat de kans dat het getransplanteerde weefsel geheel of gedeeltelijk afsterft. Bij ongeveer 5% van de patiënten vormt zich gedurende de eerste 48 uur na de ingreep een klonter ter hoogte van de nieuwe verbinding tussen de bloedvaten. Indien deze complicatie zich voordoet, is een heringreep voor het verwijderen van deze klonter noodzakelijk zodat de bloedcirculatie in de flap hersteld kan worden. Bij meer dan 4% van de patiënten is het probleem hiermee opgelost. Bij 0.85% van de patiënten ontstaat echter een nieuwe klonter en blijkt het onmogelijk de circulatie definitief te herstellen en moet het weefsel opnieuw verwijderd worden. Deze complicatie doet zich meer voor bij rokers. Laat u zich hierdoor niet afschrikken want meer dan 99% van de patiënten bereikt echter het vooropgestelde doel. Daarom zal gespecialiseerd medisch en verpleegkundig personeel u nauwgezet opvolgen. Zoals bij elke chirurgische ingreep moet men rekening houden met de kans op algemene complicaties zoals nabloeding, infectie van de wonde, vertraagde wondgenezing, vetnecrose, diepe veneuze trombose en longembolen. Zodra het eigen weefsel is ingegroeid, is de kans op problemen heel klein. 10

1.8 Reconstructie van de tepel en het tepelhof Tepelreconstructie gebeurt 3 tot 6 maanden na de borstreconstructie. Deze periode is noodzakelijk omdat de borst zijn definitieve vorm moet bereikt hebben. De borst moet tevens voldoende soepel en doorgezakt zijn om de tepel definitief op een gelijke hoogte als de tepel van de andere borst te kunnen reconstrueren. Voor de reconstructie van tepel en tepelhof wordt niet langer weefsel ontnomen op andere plaatsen van het lichaam. De tepel wordt meestal gereconstrueerd met twee of drie kleine flapjes afkomstig van de huid van de borst, het wordt op een zodanige manier uitgesneden dat het een “topje” wordt. Deze kleine ingreep wordt uitgevoerd onder plaatselijke verdoving. Het tepelhof wordt er later omheen getatoeëerd door een medisch tatoeage-specialist.

1.9 Op raadpleging bij de plastisch chirurg De plastisch chirurg zal samen met u de beste techniek kiezen en die zorgvuldig met u bespreken, alsook de mogelijke complicaties die ermee verbonden zijn.  Wanneer u op raadpleging gaat, is het belangrijk dat u alle medische informatie verschaft aan uw plastisch chirurg: uw medische voorgeschiedenis: bv. radiotherapie chemotherapie - allergieën; uw medicatiegebruik: bv. hormonale therapie - bloedverdunners antidiabetica. Indien u dit wenst, kan een operatiedatum afgesproken worden. Hou wel rekening met een wachtlijst. De plastisch chirurg zal u aanraden, voordat u geopereerd wordt, nog even langs te gaan bij uw behandelend arts. Hij zal u mededelen welke preoperatieve onderzoeken er moeten gebeuren. Meestal is het nodig een specifieke scan uit te voeren om een zicht te hebben op de bloed11

vaten in de buik of bil. Indien dit noodzakelijk blijkt, zal de plastisch chirurg dit met u bespreken.

1.10 Hoeveel kost een borstreconstructie? Het is belangrijk dat u de financiële aspecten in detail met uw plastisch chirurg bespreekt. Bij een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel wordt in België het grootste deel van de ziekenhuisfactuur terugbetaald door het ziekenfonds. Het bedrag dat u zelf moet betalen, is afhankelijk van de ingreep. Het is aangewezen een raming van de kosten op te vragen bij de dienst facturatie op T 050 36 57 42. Tussenkomst via uw hospitalisatieverzekering is niet vanzelfsprekend en is afhankelijk van de polis die u hebt afgesloten. Daarom is het raadzaam op voorhand bij uw verzekeringsmaatschappij te informeren in hoeverre zij in de kosten van de ingreep tussenkomen. Het is belangrijk te vermelden dat het om een reconstructie gaat en niet om een esthetische ingreep. Indien iets niet duidelijk is, kan u altijd terecht bij de sociale dienst van ons ziekenhuis. De maatschappelijk werkster probeert samen met u naar de beste oplossing te zoeken.

12

2 Ziekenhuisopname 2.1 Dag van de opname De avond voor de ingreep, omstreeks 16.00 uur, meldt u zich bij aan bij de dienst onthaal en opname in de centrale hal. Houd uw e-ID of ISI+kaart klaar. Vervolgens wordt u doorverwezen naar de verpleegeenheid waar u tijdens uw opname zal verblijven. Eenmaal in de verpleegeenheid zullen de voorbereidingen voor de operatie getroffen worden. U wordt geschoren (oksels en schaamstreek), wanneer u zelf de oksels en schaamstreek scheert, doet u dit best 4 dagen voor de ingreep (verminderen van infectierisico). Antitrombosekousen worden aangemeten (deze kousen bevorderen de bloeddoorstroming in de benen en moeten gedurende de volledige hospitalisatie-periode gedragen worden). De pijnverpleegkundige komt langs, zij zal u alle nodige informatie verstrekken omtrent het pijnbeleid. Later op de avond komt de anesthesist langs om alle nuttige informatie te bundelen zodat de ingreep probleemloos kan verlopen. Vanaf middernacht mag u niet meer eten. Tot 06.00uur ‘s morgens kan u plat water of 1 pakje preOp® drinken.

2.2 Dag van de ingreep Na uw ochtendtoilet wordt er gevraagd een operatiehemd aan te trekken en alle prothesen en juwelen te verwijderen. Ook nagellak en kunstnagels zijn verboden. Uiteraard bent u nog steeds nuchter. Tevens krijgt u medicatie zodat u rustig bent. Vanaf dit moment is het beter het bed niet meer te verlaten. Tegen 07.30uur wordt u door de verpleegkundigen van de verpleegeenheid naar de operatiezaal gebracht. In het onthaal van de operatiezaal wordt u voorbereid op de ingreep. De plastisch chirurg komt nog even langs en zal ter hoogte van de borst en de buik/bil markeringen aanbrengen als voorbereiding op de ingreep. Soms gebeurt dit al daags voor de ingreep.

13

2.3 Na de ingreep In de verpleegeenheid intensieve zorg Na de ingreep verblijft u tot de volgende dag in de verpleegeenheid intensieve zorg omdat permanente observatie door gespecialiseerd personeel noodzakelijk is. De flap moet namelijk frequent gecontroleerd worden op temperatuur, kleur en doorbloeding. Een vroege herkenning van de mogelijke problemen is zeer belangrijk voor het slagen van de ingreep. Door het continue opvolgen van de bloeddruk, het hartritme, de ademhaling en de temperatuur kan er een objectief beeld gevormd worden van de situatie. Eenmaal wakker zal u het volgende opmerken: een infuus ter hoogte van de hals of de arm (aan de nietgeopereerde zijde): dit dient voor het toedienen van vocht en medicatie, ook de pijnpomp wordt hierop aangesloten; 4 tot 5 drainagebuisjes: deze dienen om overtollig lichaamsvocht en/of bloed uit de wonden te zuigen; een blaassonde: deze wordt geplaatst om uw urinedebiet te meten, omwille van de lange operatieduur; een wazig zicht: tijdens de ingreep wordt een beschermende oogzalf (tegen uitdroging van de ogen) aangebracht, dit kan aanvankelijk tot een wazig zicht leiden; een beperkte mobiliteit: initieel wordt u in een halfzittende (buikflap) of in volledig gestrekte positie (bilflap) geplaatst; pijn: de pijn kan met de nodige medicatie meestal onder controle gehouden worden. Blijkt dit niet voldoende te zijn, aarzel dan niet om pijnstilling bij te vragen. Uw familie kan u bezoeken in de verpleegeenheid intensieve zorg. De bezoekuren zijn beperkt. Bezoek is enkel mogelijk van 19.00 tot 19.45uur en er kunnen per patiënt maximaal 2 personen tegelijk op bezoek komen. De verpleegeenheid intensieve zorg is dag en nacht telefonisch bereikbaar.

14

In de verpleegeenheid De noodzakelijke controles gebeuren verder, maar worden



afgebouwd. De plastisch chirurg komt regelmatig bij u langs. Daags na de ingreep of op dag 2 zal de verpleegkundige de siliconeverbanden ter hoogte van borst en buik/bil verwijderen en de wondzorg volgens voorschrift uitvoeren. Dagelijks wordt na overleg met de arts nagekeken of het infuus, de drains en de blaassonde kunnen verwijderd worden. De kinesist zal langskomen om ademhalingsoefeningen en eventueel manuele lymfedrainage op te starten. De verpleegkundigen zullen u ondersteunen bij het verlaten van het bed en bij het opzitten.

Tijdens uw verblijf zullen wij u ondersteunen en begeleiden. Een gans team (artsen, verpleegkundigen, psychologen, sociaal assistenten, kinesitherapeuten, enz.) staat te uwer beschikking. Wees dus niet bang om hulp in te roepen waar nodig.

2.4 Het ontslag U verblijft ongeveer 6 à 7 dagen in het ziekenhuis. Wanneer u terug wat op de been bent en het gevaar voor complicaties geweken is, kan u thuis rustig verder herstellen. Een controleraadpleging, 10 à 14 dagen na ontslag, zal voor u worden geregeld. Bij uw thuiskomst heeft u geen specifieke verzorging nodig. U kan het best wat huishoudelijke hulp inschakelen de eerste weken na de ingreep.

15

3

Belangrijke weetjes Uw borst is gedurende 6 à 8 weken na de ingreep gezwollen.

Wees geduldig! Vermijd gedurende de eerste 6 weken na de ingreep buik- en

zijligging langs de geopereerde borst. Slaap dus niet op de buik. U mag tot 6 weken na de ingreep niet heffen en geen zware las-

ten tillen (kinderen optillen, boodschappen dragen, poetsen, enz.) Het is wel belangrijk dat u vanaf de dag van de ingreep voldoende beweegt, dit in functie van de bloeddoorstroming. U bent 2 tot 3 maanden arbeidsongeschikt, afhankelijk van het

beroep dat u uitoefent. U mag een sportbeha dragen na advies van de plastisch chirurg.

Meestal is dit 2 à 4 weken na ontslag. U mag 1 week na ontslag opnieuw autorijden. Het dragen van de

autogordel is geen probleem. U kan terug douchen nadat alle drains verwijderd zijn. De laatste

drains worden ± 7 tot 8 dagen na de ingreep verwijderd. Vermijd echter agressieve zepen en houd het contact met water kort gedurende de eerste 3 weken. Droog u goed af. De hechtingen ter hoogte van borst en buik/bil zijn meestal ver-

teerbaar door het lichaam en dienen niet verwijderd te worden. U laat uw Zoladex® inspuiting, voordat u geopereerd wordt, het

best toedienen boven de navel. Na de operatie kan u hem gerust terug in de buik laten toedienen. Het is verboden te roken na de ingreep. Dit kan de wondgenezing

vertragen en/of de bloedvoorziening in de nieuwe borst beschadigen. U mag zonnen. Maar u kiest het best een katoenen kleurrijke

bikini, badpak of beha. Een zwarte synthetische bikini, badpak of beha verhoogt het risico op brandwonden door de zon. 16

3.1 Wanneer moet ik mij zorgen maken? Indien u onwel wordt of koorts krijgt. Indien de pijn sterk toeneemt. Indien de zwelling in de borst sterk toeneemt. Indien er duidelijke kleur- of temperatuursveranderingen

optreden in de borst. Bij problemen kan u steeds terecht bij de borstverpleegkundige of via de spoedgevallendienst van ons ziekenhuis.

Bij onduidelijkheden kan u zich steeds wenden tot de borstverpleegkundige. Elke werkdag van 09.00 tot 15.00 uur op telefoonnummer 050 36 51 06 of via e-mail [email protected]. Buiten de kantooruren belt u best de plastisch chirurg zelf op, op het nummer dat u bij ontslag meekrijgt.

17

4 Informatie 4.1 Het internet http://www.borstkanker.net http://www.the-wave.net http://www.borst-centrum.be http://gentplasticsurg.com

4.2 Literatuur Hamdi, M., Luyten, A., Blancquaert, L. (2007). Twee Borsten, reconstructie van een vrouw. Roeselare: Roularta Books nv. Blondeel, Ph., Van de Sijpe, K. (2007). Mijn borst, alles over borstreconstructie. Antwerpen: Standaard Uitgeverij nv.

4.3 Telefonnummers en e-mailadressen Algemeen ziekenhuis Sint-Lucas Brugge Sint-Lucaslaan 29, 8310 Brugge T 050 36 91 11 Borstverpleegkundigen mevr. Martine Traen mevr. Cathy Warnier T 050 36 51 06 e-mail: [email protected] Secretariaat plastische en reconstructieve heelkunde dr. Pieter Vermeulen T 050 36 51 42 dr. Stefaan Van den Berge T 050 36 51 42

18

Verpleegeenheid gynaecologie T 050 36 93 50 Verpleegeenheid intensieve zorg T 050 36 55 05 Maatschappelijk assistent mevr. Annick Mathieu T 050 36 58 19 e-mail: [email protected] Psychologe mevr. Hanneke Decock Tel.: 050 36 58 05 e-mail: [email protected]

5 Bronnen Hamdi, M., Luyten, A., Blancquaert, L. (2007). Twee Borsten, reconstructie van een vrouw, 112 – 119. Roeselare: Roularta Books nv. Blondeel, Ph., Van de Sijpe, K. (2007). Mijn borst, alles over borstreconstructie, 173 – 179. Antwerpen: Standaard Uitgeverij nv. Desiree, (2010) Borstkanker: de strijd van en voor mijn leven. Geraadpleegd op 20 november 2010 via http://desiree33.web-log.nl/ desiree/2010/09/gedicht.html

19

Vandaag ben ik een gelukkige vrouw. Ik heb borstkanker gehad... Alleen enkele oppervlakkige littekens herinneren mij aan die tijd. De leegte heeft plaats gemaakt voor een mooie welving De onzekerheid voor zekerheid. Mijn twee nieuwe rondingen zijn in harmonie met mijn lichaam, zo natuurlijk zacht en stevig. Ik ben opnieuw vrouw, volledig, zelfverzekerd, fier, jonger zelfs.

20

MVD-GESPEC-BK-BROCHURE.BORSTRECONSTRUCTIE (11/15)2

A.V. (Blondeel, 2007)

algemeen ziekenhuis sint-lucas vzw sint-lucaslaan 29, 8310 brugge › T 050 36 91 11 › F 050 37 01 27 [email protected] > www.stlucas.be Volg ons op sociale media www.facebook.com/AZ.Sint.Lucas.Brugge @StLucasBrugge AZ Sint Lucas Brugge