de
Bijenstal Imkersvereniging Arnhem-Velp en omstreken | Juni 2015 | jaargang 40
Bijen in de kunst pagina
9
Arthur in het oranjezonnetje gezet pagina
10
Europees vuilbroed
Drie dode bijen voor de spreekbeurt
pagina
pagina
12
13
de
Bijenstal
“BIJ”ZONDERE HEERLIJKHEDEN BIJ BILDERBERG RÉSIDENCE GROOT HEIDEBORGH
Onze specialiteit: klassieke woningen
Wist u dat Bilderberg Résidence Groot Heideborgh sinds dit jaar over een echt bijenhotel beschikt! Onze chef-kok Jacco Rozenberg heeft zijn passie uitgebreid en zich toegelegd op het imker vak. De bijenkorven staan in de weide van het hotel en worden met veel aandacht verzorgd. De honing gebruiken we niet alleen in gerechten maar ook voor honing bon bons, cake en zelfs bij gezichtsbehandelingen in onze beauty salon. Ook is het mogelijk om tijdens uw zakelijke bijeenkomst een kookworkshop te volgen waar in de gasten zelf cupcakes of andere gerechten kunnen maken met het ingrediënt “honing”. Dit alles onder de begeleiding van Chef Jacco Rozenberg. Uiteraard kunnen gasten de honing ook in het hotel bij de receptie kopen! Elk seizoen hebben we weer een andere honing, dus kom gerust proeven!
Bilderberg Résidence Groot Heideborgh, Hogesteeg 50 - 3886 MA Garderen T: 0577-462700 - E:
[email protected]
www.bellmakelaardij.nl Hertogstraat 31
Op zoek naar een woning?
6881 ML Velp
Uw woning verkopen?
Telefoon 026 4450818
Een taxatie nodig?
[email protected]
Ervaar wat wij voor u kunnen betekenen.
van Huit Financiële Diensten Voor al uw verzekeringen, pensioensadviezen, hypotheken en overige financieringen. Voor leden van de Imkersvereniging Arnhem-Velp e.o. hebben wij een kortingsregeling, oplopend tot 50%. Vraag om de voorwaarden. Eindhovensingel 72 | 6844 CN Arnhem| Tel. 026-3830513 |Fax. 026-3811521|
e-mail:
[email protected] | Internet: www.vanhuit.nl
2
Imkersvereniging Arnhem-Velp en omstreken |
Bestuur
Arthur Ohm (voorzitter) Daalhuizerweg 6a 6881 NZ Velp 026-3635697 Henk Hoge (secretaris) Roodwilligen 125 6903 TC Zevenaar 0316-529919 e-mail:
[email protected] John van Huit (penningmeester) Eindhovensingel 72 6844 CN Arnhem Tel:026 3830513 Banknummer IBAN NL71INGB0003120687 t.n.v. Imkersvereniging Arnhem - Velp e.o. te Arnhem Lotty van den Bosch (pr en voorlichting) Beatrixlaan 6 6991 XN Rheden 026-4955231 06-15823804 e-mail:
[email protected] Bart Riggeling (evenementen) Talingsingel 40 6883 Cw Velp 026-3620915 Herman Radstake (opleidingen) Oldorphof 11 6835 BA Arnhem 06-36196269 Margreet van Gastel (adviseur) Van Heemstralaan 53 6814 KC Arnhem 026-4454966 e-mail:
[email protected]
Redactie
Marcel Simon 026-4425514 e-mail:
[email protected] Bart Riggeling 026-3620915 e-mail:
[email protected] Lotty van den Bosch 06-15823804 e-mail: lgc.vandenbosch@ hetnet.nl Edith Peters 06-22462909 e-mail:
[email protected]
de
Bijenstal
Juni 2015 | jaargang 40
Stal Op Heuven
Marcel Simon (voorzitter) 026-4425514 Klaas Poppinga 026-4952164 Bart Riggeling 026-3620915 Rieks Holtjer 026-3615500 Rik Nieuwhof 026-8480570
Stal Openluchtmuseum
John van Huit (voorzitter) 06-22470181 Herman Radstake 06-36196269 Ben Hasselbach 06-28822380 / 026-4421560 N.O.M. contact: Rob Plomp 06-53692757
Buitenstallen
Leen van ‘t Leven 026-4462588
Stal Van Gastelhof
Mart Coemans (voorzitter) 026-4451195 Erik Dubelaar 026-3645025 Ineke Wesseling 026-4437471
Honingdepot De Heurne
Pim Kempe Schietbergseweg 22 6991 JD Rheden Tel: 026-4955350
Contactpersoon bijenziekten Mart Coemans 026-4451195
In dit nummer: Zwarte bijen uit België zijn er eindelijk!Ω Van de bestuurstafel Herinneringen aan Theo Tolhuisen Tussen twee werelden Bijen in de kunst Arthur in het oranjezonnetje gezet Europees vuilbroed! Drie dode bijen voor de spreekbeurt Een schatkamer in de schoot geworpen! Varroabestrijding door met oxaalzuur te sproeien 30 mei Wageningen zoemt Bijencollege en nieuwe bijenstal in Arboretum Het Depot Wageningen Bijenstallen aan de lopendeband in de regio Arnhem-Velp
4/5 6/7 8 9 10/11 12 13 14/15
Foto omslag: de nieuwe bijenstal op landgoed Rennen Enk
DRUK: 3
16 17 18 19
de
Bijenstal Van de bestuurstafel Het is met pijn in ons hart dat wij afscheid hebben moeten nemen van een bijzondere, bekwame en sympathieke collega: Theo Tolhuisen is op 4 april jl. op 77 jarige leeftijd overleden. Vele collega’s hebben hem en zijn familie laten merken hoeveel waardering hij van ons genoot. Hij was een man van weinig woorden, maar van veel kennis. Vooral zijn praktische aanpak dwong veel bewondering en respect af. Wij zullen Theo als gemotiveerde en humorvolle collega zeker missen. Zijn vele volken en imkerspullen hebben intussen, in goed overleg met de nabestaanden, een nieuwe bestemming gevonden. Uw bestuur is steeds op zoek naar mogelijkheden om voor de leden en donateurs verrassende, aantrekkelijke en uitdagende activiteiten te ontwikkelen. Maar dat kan nog beter als u ons daarbij “bestookt” met allerlei suggesties en voorstellen: brandt maar los zou ik zeggen! Ons doel is dat onze leden vreugdevol imkeren en genieten van een unieke, en voor onze leefomgeving heel belangrijke, boeiende hobby. Goed om u te melden dat wij als bestuur ons daarbij gesteund voelen door een vaste kern van vrijwilligers die bereid zijn om de handen stevig uit de mouwen te steken: dank daarvoor. Die steun is onmisbaar zoals ook voor het bemensen met tientallen vrijwilligers van de openbare demonstraties in de twee stallen: in het Nederlands Openluchtmuseum en op het landgoed Heuven van Natuurmonumenten in Rheden. De talrijke bezoekers kunnen op een warme ontvangst door onze imkers rekenen en vertrekken na een half uurtje eventueel met een potje honing en vele nieuwe inzichten in het wonderbare leven van de honingbij. Dit jaar heeft de directie van het NOM ons gevraagd om de demonstraties langere tijd te verzorgen: van 9.40 (de briefing) tot ca. 17.00 uur. Dit heeft uiteraard flinke consequenties voor het aantal demonstrateurs; iets waarvoor collega Herman Radstake het nodige puzzelwerk heeft verricht, en waarin hij dankzij goede medewerking van velen geslaagd is. Onze imkeractiviteiten worden maatschappelijk als zeer relevant beschouwd. Dat blijkt o.a. uit de po4
sitieve reacties van kennissen, vrienden en tijdens allerlei demonstraties. Dat geeft mij persoonlijk veel voldoening en een goed gevoel. Bijenhouden in het algemeen heeft de belangstelling van velen. Als ambassadeurs van het milieu, stimuleert ons dat in het respectvol, bescheiden en evenwichtig omgaan met de bijen. Van de basiscursus zijn alle 25 deelnemers voor hun theorie examen geslaagd, en hebben intussen hun vierde praktijkles “genoten” in één van de twee lesstallen: Heuven of Van Gastelhof. Ook de 12 cursisten van de gevorderden cursus, zijn enthousiast met hun praktijklessen bezig. Dankzij een anoniem gebleven donateur hebben we drie zesramers kunnen verloten onder drie cursisten: veel succes en plezier met jullie nieuwe aanwinst!
Het project “onderwijs” is van start gegaan, de contacten met de wijken zijn gelegd en de nieuwe flyer, die Bart heeft ontworpen, komt daarbij goed van pas. Voor dit project hebben de gemeenten Arnhem en Rheden, en Akzo Nobel Arnhem en de Stichting Dr. Hoefnagels hun financiële ondersteuning verleend: daarvoor onze dank. De Staatssecretaris van Landbouw mw. Sharon Dijksma heeft onlangs geldmiddelen beschikbaar gesteld: voor drie jaar een Lector Bijenteeltkunde, voor 0,6 fte. Deze lector zal in Velp en Leeuwarden aan de Hogeschool Van Hall Larenstein les gaan geven. Nadruk zal liggen op de relatie tussen on-
Imkersvereniging Arnhem-Velp en omstreken |
de
Bijenstal
Juni 2015 | jaargang 40
derzoek en praktijk. De advertentie is uit, de sollicitatiecommissie kan aan de slag. Wij houden een vinger aan de pols samen met collega imker Eric Blankert. Tot nu toe lijkt het verlies aan bijenvolken mee te vallen. Na het kille voorjaar hebben de meeste volken zich toch weer goed ontwikkeld. Verschillende imkers hebben al hun eerste honing geslingerd: “het goud van de imker”. De nodige zwermen zijn ook al weer in de kieps terecht gekomen. En kunstzwermen zijn gemaakt: het tuten en kwaken klinkt als muziek in de oren. Kortom de meeste imkers zijn als “bezige bijen” druk in de weer. Het bestuur is succesvol bezig met het bouwen van nieuwe bijenstallen ondermeer op terreinen van Akzo Nobel, Rennen Enk, Heiderust, ECO zone Presikhaaf. De nieuwe stal op landgoed Rennen Enk is een juweeltje om te zien. Daar staan nu drie volken die door twee van onze leden worden verzorgd. Ook krijgen we in Velp de beschikking over meerdere opstelplekken voor 2 tot 4 bijenvolken. Voor deze nieuwe soort standen hebben we een speciaal reglement opgesteld. Het is de bedoeling dat beginnende imkers de mogelijkheid krijgen om, samen met een ervaren imker, op die locaties hun volken te plaatsen. Onder de voorwaarden van het reglement. Vraag er naar bij onze secretaris en meld je als geïnteresseerde bij Herman Radstake.
Op zaterdag 21 maart hebben we weer de NL Doet actie succesvol uitgevoerd. Dit jaar is voor ruim 10.000 m2 braakliggende terreinen met meerjarige bloeiend gewas ingezaaid. Dit is door de wethouder Ronald Haverkamp, vele vrijwilligers waaronder onze imkers en medewerkers van betrokken bedrijven uitgevoerd onder deskundige leiding van medewerkers van gemeente Rheden. Binnenkort zal het Industrieterrein weer volop in bloei staan. En zal het zoemen van de vele (wilde) bijen, hommels, vlinders en andere nuttige insecten. De honing die onze leden oogsten wordt door onze honingdepothouder, Pim Kempe, graag aangekocht, mits deze honing van uitstekende kwaliteit is uiteraard en goedgekeurd is door de honingkeurcommissie. Een lintje ontvang je maar één keer in je leven, die gebeurtenis viel mij verrassend op een zonovergoten vrijdag 24 april ten deel; en wel voor onze mooie bijenstal op Heuven! Dankbaar zeg ik graag: het was heel fijn om mijn naaste familie en zo veel vrienden, collega’s en andere bekenden om mij heen te zien: hartelijk dank voor deze mooie ochtend! Ten slotte: wens ik u en uw volken een heel succesvol vervolg en vreugdevol imkerseizoen. Arthur Ohm, voorzitter 5
de
Bijenstal HERINNERINGEN AAN THEO TOLHUISEN We volgden samen de cursus midden jaren tachtig. Theorie Frans Koops en praktijk Han Geltink en Mart Coemans met nog een gastcollege van Henk Holdijk in de stal van het Openlucht Museum. Theo was een aanzienlijk betere leerling dan ik zowel op theoretisch als praktisch gebied. Het klinkt misschien vreemd dat Theo zo goed theoretisch onderlegd was want hij wordt toch wel met name beschouwd als de alleskunner op praktisch terrein. Hij las de Duitse literatuur zorgvuldig. Theo had het enorme geluk dat hij een leermeester vond in Henk Holdijk. Henk was imker sinds zijn 14e jaar en had het vak geleerd bij Jacobs, een erkend expert uit het grijze verleden, tuinbaas en imker op het Openluchtmuseum. De opvolger van Jacobs bij het Openluchtmuseum was van der Ende die op zijn beurt ook weer leerling van Jacobs was. Theo past eigenlijk in dit rijtje. Zijn kennis heeft hij de laatste jaren ook doorgegeven aan de cursisten van onze vereniging. Henk had een bijenstal in Malburgen Oost op een afgerasterd terreintje, voormalig eindstation van de PGEM/NUON, zijn vroegere werkgever. Theo imkerde op een volkstuin in de nabijheid. Hoe het gekomen is weet ik niet maar Theo ging Henk helpen en de samenwerking duurde jaren voort tot aan het overlijden van Henk een tiental jaar geleden. Henk beschikte ook over een terrein in de buurtschap Groenendaal bij Terlet dat hij had verkregen uit familiebezit. Dat was zijn buitenverblijf compleet met een grote caravan en stalen scheepscontainer die dient als opslagplaats voor bijenkasten en andere materialen. De plek is beroemd vanwege de heidehoning uit de omliggende heidevelden van de Imbosch, het Deelerwoud en Terlet. Geslingerd werd in de container die verwarmd werd tot tropische temperaturen en hermetisch werd afgesloten. Groenendaal was destijds ook een ontmoetingsplek van de Arnhemse imkers die door Aaltje, vrouw van Henk, van tijd tot tijd werden onthaald op een gigantische pannenkoek. Theo heeft tot het laatst het terrein op Groenendaal onderhouden en voor zijn bijen gebruikt. Ook andere imkers waren daar welkom. Theo breidde na zijn pensioen de imkerpraktijk geweldig uit. Op het laatst had hij ruim 30 volken de kleintjes nog niet eens meegeteld. Hij beschikte over een stalletje bij een boerderij aan de voet van de Huissense dijk, bouwde geheel alleen een mooie stal achter de Eldense molen en had volken staan op zijn volkstuin, die hij er en passant ook nog op na hield, en op Groenendaal. Op het Openluchtmuseum hobbyde hij met korven. Begonnen met de “gewone “ bij stapte hij over op de Carnica en later op de Buckfastbij. Jaarlijks liet hij een paar koninginnen bevruchten op Ameland en daarvan kweekte hij F1’s voor de productievolken. Zover ik weet hield hij deze teeltmoeren enige jaren aan in aparte kastjes. Zijn interesse en werkkracht waren fenomenaal: bouwde zonnewassmelters, bouwde demonstratiekasten, bracht allerlei vernieuwingen aan kasten en materialen en vlocht korven op winterse zaterdagen in Dieren. Daarnaast stond hij samen met Maarten Vos woensdags op de markt op de Drieslag in Malburgen waar ze bijenproducten en allerlei kruiden en aanverwante artikelen verkochten. O ja ik vergat nog te melden dat hij altijd te porren was om demonstraties te verzorgen waarbij vaak een tevoren gevuld demonstratiekastje werd meegebracht. Van de was maakte hij kaarsen en grappige clowns in malletjes. We hebben een aantal jaren jaarlijks samen onze eigen waswafeltjes gebakken in de garage bij mij thuis. Het ritueel hield in dat Theo een bloemetje meebracht voor Lia, die buitengewoon gesteld was op hem, en we als lunch een pizza nuttigden met een glaasje frisse witte wijn. Deze traditie sneuvelde een paar jaar geleden toen Theo besloot een eigen gietpers aan te schaffen. Theo Tolhuisen was een bescheiden man met een mild gevoel voor humor en alom geliefd. Jammer was dat hij, toen hij een half jaar geleden hoorde ongeneeslijk ziek te zijn, dat in alle toonaarden ontkende waardoor hij eigenlijk belette hem te ondersteunen en te helpen. Ik verlies in hem een vraagbaak en een fijne collega. Ries van Dijk 6
Imkersvereniging Arnhem-Velp en omstreken |
de
Bijenstal
Juni 2015 | jaargang 40
7
de
Bijenstal Tussen twee werelden In mijn jeugdjaren waren Tarzanfilms – “Me Tarzan, you Jane” – heftig populair. En dat om vele en uiteenlopende redenen. Bij mij zat het hem in de nauwelijks te beheersen hang deel uit te maken van het ongerepte, ongeschonden, schuldenloze dierenrijk, maar ook in het besef daarin nooit meer terug te kunnen keren: eenmaal mens, altijd mens. Daarom vond ik wat later het circus ook wel interessant. Tijgers lieten zich bv. door hun dompteurs (m/v) omhelzen en paardenmeisjes lieten hun zwartglanzende viervoeters met hun rechter voorbeen tot tien tellen. Ik dacht: als dan terugkeer in de wereld der dieren voor ons mensen niet meer is weggelegd, kunnen we wellicht, de dieren gaandeweg inlijven in ons menselijk bedrijf. Zo gingen we onze cavia Theo, onze hond Karel en onze poes Sidonia noemen. In mijn natijd ging ik bijen houden, hoewel ik van huis uit wist dat bijen niet altijd lieverdjes zijn. Maar de in de imkerbranche gangbare termen als volk, koningin, werksters en de kreet: “Bijen zijn
net mensen” fungeerden als glijmiddel. Niets bleek na verloop van tijd minder waar. Bijen waren en zijn wilde dieren. De evolutie zal uitwijzen of daar over een paar miljoen jaren verandering in gekomen is. Dat de bijen dan ook, zeg maar, de geest gekregen hebben. Tot het zover is moet ik als imker rekening houden met de gevolgen van de door mij veelvuldig gepleegde huisvredebreuk, diefstal van voorraden wintervoedsel en ingrepen in de natuurlijke voortplantingswijze. Geen wonder dat ik alleen maar op verzet kan rekenen. Bovendien: zonder KLM kan ik niet vliegen en als het over tot tien tellen gaat, tellen zij niet zelden nauwkeuriger tot 16, 21 en 24 dan wij. Ik heb dan ook geen schijn van kans bij mijn bijen in het gevlij te komen. Wij blijven in twee gescheiden werelden leven. Wellicht is dat ook juist de charme van het bijenhouden: dat je je als imker tussen twee werelden bevindt en dat dat best heel gezellig kan zijn. Rik Oldeven
“Mooi ontbijt in Thailand” Als een honingraat van dit formaat elke ochtend voor de gasten van een hotel in Bangkok ter beschikking is, dan moet het daar wel goed imkeren zijn.
Foto Muriel Simon 8
Imkersvereniging Arnhem-Velp en omstreken |
de
Bijenstal
Juni 2015 | jaargang 40
Bijen in de kunst Bij de expositie Alexander, Napoleon & Josephine in museum de Hermitage in Amsterdam, wordt als een van de topstukken een mantel van Napoleons stiefzoon Eugène de Beauharnais getoond. Deze mantel bezet met bijen is een fraai voorbeeld van empireborduurwerk. Eugène zou deze mantel gedragen hebben tijdens de kroningsceremonie van Napoleon en Josephine in 1804 in de Nôtre-Dame in Parijs. Ook zij droegen mantels met daarop bijen. Zo zou de mantel van Napoleon bestikt zijn geweest met gouden bijen, die in 1653 gevonden zijn in het graf van de Merovingische koning Childerik. Hun beider mantels, eigenlijk te zwaar om te dragen, zijn verloren gegaan. De bij is door Napoleon als motief gekozen, omdat deze onvoorwaardelijk trouw is aan de koningin. Marcel Simon
9
de
Bijenstal Arthur in het Oranjezonnetje gezet We hadden er al een tijd naar uitgekeken. Onze voorzitter, gewoonlijk zo zeker van zijn zaak, nu eens niet betrokken geweest bij een door zijn imkervereniging georganiseerd evenement, zou in het middelpunt van de belangstelling staan. Het bestuur had op initiatief van Han Geltink en met bijdrages van de Stichting Duurzame A12, de Diaconie van de Protestantse Gemeente Velp, Belangenvereniging Daalhuizen en het bestuur van POCB Velp een koninklijke onderscheiding voor Arthur aangevraagd. En met succes! Terwijl een flink aantal leden op 24 april om 10 uur bij de bijenstal op Heuven in afwachting waren van wat er ging gebeuren, werden Arthur en Els in de chique auto van Rieks Holtjer voorgereden. Een bedremmelde voorzitter stapte uit. Maar al snel werd hem duidelijk wat te gebeuren stond, toen een volgende auto voorreed met daarin de burgemeester van Rheden, Mevrouw Petra van Wingerden. Met een korte toespraak somde zij de verdiensten van Arthur op. Zij vertelde hem regelmatig op meerdere raakpunten van het maatschappelijk leven in Rheden tegen te komen. En het verbaasde haar dan ook niet dat het Zijne Majesteit de Koning had behaagd om Arthur Ohm te benoemen tot Lid in de Orde van Oranje Nassau. Het verheugde haar dan ook dat zij Arthur het erbij behorende onderscheidingsteken mocht opspelden. Met applaus en felicitaties en onder het genot van een glaasje en een toepasselijk versierd gebakje werd de ceremonie besloten. Het Oranjezonnetje scheen die 24e april echter nog meer voor onze vereniging. Onze adviseur, Margreet van Gastel, werd eveneens, maar dan in Arnhem, onderscheiden en benoemd tot Lid in de Orde van Oranje Nassau. Marcel Simon
10
Imkersvereniging Arnhem-Velp en omstreken |
de
Bijenstal
Juni 2015 | jaargang 40
11
de
Bijenstal Europees vuilbroed! Opnieuw bleek een volk in de bijenstal op Heuven te lijden aan Europees vuilbroed. Een broedziekte die de laatste jaren vaker wordt gezien. Al enige weken kon je bij het naderen van dat volk de bij EVB horende zurige geur waarnemen. En typisch is dat ook vorig jaar hetzelfde het geval was bij het volk op precies dezelfde plaats. We besloten toen om het volk af te slaan en te laten afvliegen op een ernaast staande veger, die we om ruimte te maken in een 10-raams kast overhingen, aangevuld met kunstraat. Al het broed werd vernietigd door de raten in de wassmelter te smelten. EVB is een broedziekte, reden waarom we meenden dat de terugvliegende bijen de ziekte niet zouden meenemen. Nu dit volk dus weer EVB vertoonde hebben we een rigoureuzere aanpak gevolgd. Het hele volk afgezwaveld en de raten met broed en voer naar de vuilstort. Op de foto’s zijn de kenmerken van EVB in het broed te zien: gesloten broed met gaatjes in de deksel, verkleurde larven als een grote komma tegen de zijwand van de cel en een uit een cel gehaalde verrotte larve. Bij het eruit halen werd geen draad getrokken, zoals bij Amerikaans vuilbroed het geval is. Gelukkig maar. In een testkit voor AVB zagen we ook een negatief resultaat voor AVB. Een blauw streepje bij de C van control en niet bij de T van test. De geur is niet te fotograferen, maar zul je niet vergeten als je die eenmaal geroken hebt. Marcel Simon
12
Imkersvereniging Arnhem-Velp en omstreken |
de
Bijenstal
Juni 2015 | jaargang 40
Drie dode bijen voor de spreekbeurt Op zondagmiddag 31 mei had ik staldienst op Heuven. Ik scharrelde een beetje rond in de stal, zette de potjes met honing voor de verkoop klaar. Zocht naar wat leuke attributen om te laten zien. De bordjes met “Honing te koop” hing ik in de bomen aan het pad. De demonstratiekast ontdeed ik van de luikjes. Wat is die kast toch leuk gemaakt, die middag bleek het ook een ware publiekstrekker! Er kwamen zo’n 60 personen een bezoekje brengen aan de stal. Vaak kwamen de kinderen eerst binnen gluren, gevolgd door hun ouders die ze waarschuwden voor het gevaar. Maar de nieuwsgierigheid won het meestal. Drie meisjes wilden heel graag in de kast kijken en samen met hun vader bleven ze op veilige afstand. De kinderen keken gebiologeerd naar de krioelende bijen op de raat. De papa voelde zich wat minder senang en sloeg de bijen van zich af. Je raadt het al, hij werd in zijn hand geprikt. Dat vonden de meisjes wel zielig voor papa, maar het was vooral heel interessant hoe de angel nog in de hand zat. En oeh… hij wordt rood pap! En oeh.. wat stinkt dat spul wat erop gaat pap! Met een vleugje ammoniak was het leed snel geleden. Mensen vroegen of ze foto’s mochten maken. Wat me opviel dat blijkbaar in iedere familie wel ergens een imker te vinden is. Mijn opa, mijn neef, vroeger in de buurt, de kasten riepen herinneringen op (niets over oma’s, nichtjes of buurvrouwen gehoord trouwens). Toen kwam een vader met een dochtertje, Jildou van 9, die een spreekbeurt ging houden over bijen. Ze wist er al veel van, ze was in Apeldoorn, waar ze woonde al bij de voorzitter van de bijenvereniging langs geweest. Deze vrouw had zwarte bijen, heel vriendelijke bijen, vertelde Jildou. Ik had net honing geslingerd, dat vond ze heel interessant, dat had ze nog niet eerder gezien. Ik liet haar zien hoe de slinger werkte, ze mocht natuurlijk even proeven. En ondertussen bleef ze maar vragen stellen. Haar spreekbeurt mocht een kwartier duren, ik raadde haar aan de juf extra spreektijd te vragen. Ze maakte nog wat foto’s en kwam toen een dode bij tegen. Of ze die ook mee mocht nemen, vroeg
ze. Het was een beetje een verschrompeld exemplaar, dus even later kropen we met z’n drieën over de vloer voor een gave overledene! We vonden zelfs een dar en ze hoopte nog een dode koningin aan te treffen… maar nee, dat lukte dan net niet. Het werd een ware belevenis , daar in de stal en we raakten wat meer aan de praat. Toen bleek dat Jildou ’s moeder een collega van mij is! De volgende dag had ik deze foto’s in mijn mailbox. Met een enorme pan vol geslingerde honing en ontmoetingen die als cadeautjes voelden, draaide ik de deur van de stal op slot. Zo kan het dus gaan op een regenachtige zondagmiddag. Edith Peters
13
de
Bijenstal Een schatkamer in de schoot geworpen! Komend seizoen zal Edith Peters, cursiste in 2014, in de Bijenstal verslag doen van haar ervaringen als beginnend imker. Afgelopen week kreeg ik een bijenstal in de schoot geworpen! Zo kan het dus lopen in de imkerwereld. Op het mooiste plekje in Arnhem Zuid, aan de Huissensedijk had Theo Tolhuisen één van zijn stallen. Ik ken hem niet, maar door zijn nalatenschap in deze stal leer ik hem een beetje kennen. Toen ik de eerste keer ging kijken, de laatste week van april, stonden er nog enkele volken. Daar moest hoog nodig wat mee. Dat is ondertussen ook gebeurd. Overigens ik heb gehoord dat de volken van Theo uitzonderlijk goede koninginnen aan het hoofd hadden. Jaarlijks haalde hij op Ameland een aantal nieuwe koninginnen. Dankzij de inspanningen van enkele bestuursleden hebben de volken een nieuwe bestemming gevonden. De stal van Theo, je kunt het rustig een schatkist noemen! Er waren doosjes, blikjes, potjes, bekertjes, zakjes en hoopjes te vinden. Soms wat nieuwe spijkers of krammen, maar meestal roestige, verweerde en veel gebruikte voorwerpen. Je kon zien dat Theo van zijn bijen hield; een klapstoeltje om tussen de fruitbomen te kunnen genieten van zijn volken. De bijenkroeg tussen het hoge gras, stenen in een schaal met water en de afwatering die in ere hersteld moet worden. Dat wordt nog even puzzelen met stukjes dakgoot met gaatjes en haakjes…. Dan de hang- en legkastjes, allen op maat gemaakt met een baksteen eronder of een aantal plankjes en een steen voor de stabiliteit. Een trapje met ongelijke poten, pas gemaakt voor de onderste rijen kasten. In de kasten ook bijvoorbeeld een zakje bakpoeder. Als ik het goed heb begrepen kunnen daarmee de varroamijten geteld worden door bijen en poeder om te schudden in een potje. Mij kun je alles nog wijs maken! En priegel gereedschapjes om eitjes mee te pakken, dat is echt het hogere imkeren voor mij. Al dat gereedschap is overigens zelf gemaakt, zoals een goed imker be14
taamt! Krulspelden hoesjes met gaas, prikkertjes met een speld aan het eind, houtjes met een puntje, Theo moet heel wat knutseluurtjes erin hebben zitten! Dan vonden we nog een zakje kropsla-zaad, houdbaar tot 2005. Maar ook een zakje met lupinezaad, een drachtplant lees ik op Google. We zullen het zaaien Theo en dan afwachten of het blauwe of eenjarige gele lupine is. Samen met Danny Bonte, die ook in Rijkerswoerd woont, ga ik deze stal beheren. Vandaag hebben we flink de bezem erdoor gehaald. We zijn van plan er maximaal 6 volken te gaan houden. Dat is misschien wel wat ambitieus, want tot nu toe heb ik nog steeds mijn ene volkje in de tuin. Die blijft er overigens wel staan, want ik geniet dagelijks van de verkeersdrukte in mijn achtertuin. Ondertussen staat er wel bijna een flatgebouw achter het huis, twee broedkamers en een honingkamer. Ik heb de kast flink uitgebouwd en hoop dat mijn volkje zich binnenkort zo gaat uitbreiden dat er een tweede kast gevuld kan worden. Maar ik heb ook al geleerd niet te ver vooruit te denken of te regeren, bijen laten zich niet zo sturen. En imkers ook niet, dus het kan maar zo weer anders gaan. Een zwerm die een nieuw thuis zoekt of een volk dat je in de schoot wordt geworpen! Wie weet. Edith Peters
Imkersvereniging Arnhem-Velp en omstreken |
de
Bijenstal Bijen stal
Juni 2015 | jaargang 40
15
de
Bijenstal Varroabestrijding door met oxaalzuur te sproeien Het is mogelijk om in de broedvrije periode tijdens de zwermverhindering – de oude moer is verwijderd en de jonge heeft nog geen gesloten broed – door met oxaalzuur te sproeien een flink aantal mijten te doden. Zoals bekend werkt oxaalzuur niet in gesloten broed waar zich de meeste mijten bevinden. Maar bij gebrek aan broed houden de mijten zich in leven op de bijen. Door met een fijne nevel een 3% oplossing van oxaalzuur in water op de bijen te sproeien worden de mijten bereikt. Bij sproeien op bijen in een kast wordt het buitenste raam eruit genomen, waarna in de ontstane ruimte het volgende raam aan de buitenkant wordt besproeid. En door de ramen steeds verder op te schuiven komt elke keer een ruimte vrij om te sproeien. Uit onderzoek blijkt dat de bijen deze behandeling overleven, ook de koningin, maar het is verstandig om vooraf de koningin even apart te houden; in een clips in de broekzak. Je kunt natuurlijk ook de ramen er even uit halen en dan besproeien, maar het gaat wel om het raken van de bijen. Die moeten er wel op blijven zitten. Een andere manier om de bijen te besproeien is om de bijen van de ramen af te slaan in bijvoorbeeld een emmer. De meeste bijen blijven daarin wel op een kluit zitten, zodat je ze kunt besproeien. Een of 16
twee keer omschudden om er meer te bereiken, en dan weer in de kast terug schudden. Dit laatste is ook goed te doen met een zwerm, die altijd wel mijten heeft meegenomen. Wel is het dan moeilijk om de koningin af te zonderen. Om een idee te krijgen over de hoeveelheid te vernevelen oxaalzuur per volk: voor 5 volken moeten 12 gram oxaalzuurkristallen opgelost worden in 400 cc. water. Bij het gebruik van oxaalzuur hoort altijd de waarschuwing: handschoenen, veiligheidsbril en eventueel een gezichtsmasker aan. Marcel Simon
Imkersvereniging Arnhem-Velp en omstreken |
de
Bijenstal
Juni 2015 | jaargang 40
30 mei Wageningen zoemt Bijenfestival in de binnenstad van Wageningen, begin van een traditie! In onze tijd komen de bijen eindelijk het aandachtsveld van een breed publiek binnenzoemen, zeker in Wageningen vandaag. Hier is te beluisteren en te zien wat er zoal gedaan wordt om de bijen te helpen overleven. Op een drietal locaties met elk een eigen thema horen we welke acties er al uitgevoerd zijn. Onderwerpen: ”Eigen tuin”, in de bibliotheek. “Bedrijven om u heen”, in Theater Wilde Wereld. En in het Heerenstraat Theater het onderwerp ” Eigen gemeente”. Tijdens de drie korte presentaties kan iedere belangstellende zo binnen lopen, dat heb ik gedaan in het Heerenstraat Theater. Als eerste presenteert daar Rob Plomp: Naar succesvolle bijenprojecten in Ede. Bevlogen vertelt hij zijn verhaal. Op het scherm zien we staan DE BIJEN HEBBEN HONGER! Weilanden zonder bloemen, plantsoenen vol met gras, kale akkerranden en dan de tuinen, dat worden steeds meer betegelde terrassen of parkeerplaatsen. En tegels geven slecht honing! Om daar verandering in te brengen hebben de imkers zich sterk gemaakt en na een fusie telt de vereniging nu 70 leden. Meer mankracht en stemmen om zich te manifesteren. Om zich te laten horen bij o.a. de gemeente, bedrijven en organisaties. Met als resultaat meer bloemen voor de bijen in schooltuinen en op braakliggende terreinen en inspraak bij het kappen van bv. lindebomen. Als tweede, komt voor imkervereniging ArnhemVelp e.o. Leen van ’t Leven aan het woord met een gedegen verhaal geholpen door een goed verzorgde PowerPoint presentatie van Arthur Ohm en Bart Riggeling. Hij refereert aan de schrijver van zijn eerste bijenteelt leerboekje, J.B.M. van den Belt, die net na de tweede wereldoorlog al adviseert wat wij nu, na ruim zestig jaar, eindelijk aan het doen zijn. Samenwerken om een goede biotoop voor de bijen te verzorgen met dracht van voorjaar tot herfst. Samenwerking zoeken met gemeenten en wethouders, natuurorganisaties en bedrijven. Dat heeft tot resultaat dat er gelden beschikbaar komen, bloemenmengsels voor o.a. bijen zijn gezaaid
door vrijwilligers, en zelfs een bijenstal gebouwd kon worden. Maar vooral ook uitdragen waaraan de bijen behoefte hebben. Bloemen om nectar en stuifmeel te halen en goed opgeleide imkers die de bijen kunnen verzorgen. Tenslotte komt Klaas Sluisman van De BijZaak Honing Heerlijkheden aan het woord. Hij bespreekt Urban Beekeeping. Het nieuwe imkeren. Hij laat zien hoe er in grote steden geïmkerd wordt en er naar creatieve oplossingen wordt gezocht om bijen te kunnen houden in een stedelijk gebied. Uit een pollenonderzoek blijkt dat de stadshoning wel 30 verschillende soorten stuifmeel bevat. Dat zegt vooral iets over de diversiteit van de stadsflora. Verder geeft hij aan dat een cursus bijen houden bijdraagt aan succesvol imkeren evenals goed gereedschap. Door de aanwezigen zijn goede vragen gesteld. Geïnteresseerde mensen. In de middag worden deze drie lezingen herhaald. De bijen zijn zeker gediend met dit initiatief… Mieke Hamel
17
de
Bijenstal Bijencollege en nieuwe bijenstal in Arboretum Het Depot Wageningen Donderdagmiddag 28 mei trokken John van Huit, Bart Riggeling en Arthur Ohm naar Het Depot bij het Arboretum in Wageningen. Die middag stond in het teken van ons geliefde insect: de honingbij. Op uitnodiging van de directie van dit bijzondere instituut hebben we die middag van 14.00 tot 16.30 uur gevuld met verhalen, prachtige (bewegende) beelden en natuurlijk honingproeven. De oude collegezaal met originele houten klapbanken en schrijfbladen was driekwart gevuld: ruim 60 mensen.De toehoorders begonnen mij al voor het begin met vragen te bestoken, zo enthousiast was het publiek dat op deze presentatie was afgekomen. Een kleine toegangsprijs van € 5, - pp heeft wellicht een selectief effect gehad op de bezoekers. In elk geval is het ons gelukt om dit, wat leeftijd en geslacht betreft, gemengde publiek tweemaal een uur zodanig te boeien dat je de spreekwoordelijke speld kon horen vallen. Maar daar heeft ook de schitterende PowerPoint presentatie die Bart en ik hebben samengesteld, duidelijk aan bijgedragen. En in de pauze van ongeveer een half uur heeft men volop van onze verschillende soorten honing kunnen proeven. Menig potje, officieel door onze honingkeurcommissie gekeurde honing ging in vreemde, doch tevreden handen over. Sinds een klein jaar staat er ook een fraaie nieuwe bijenstal net na de ingang van het Arboretum. Met daarin sinds het voorjaar een viertal bijenkasten en een korf. Deze volken worden door onze bestuursleden Bart Riggeling en John van Huit verzorgd. Wat geen sinecure blijkt te zijn. Er waren in het begin nogal wat teleurstellende ontwikkelingen van deze volken. En zojuist kwam het nare bericht dat er in de nacht vandalen de bijenkorf hadden omgegooid. Geschrokken heeft John zijn agenda omgegooid en is snel naar Wageningen getogen. Gelukkig viel de schade mee, maar toch, wat een waanzin om deze ongein uit te halen. Eén boze gedachte laat ik hierbij graag los: ik wens de daders vele heftige steken toe en een nog heftiger reactie op deze natuurinjecties! Arthur Ohm 18
Imkersvereniging Arnhem-Velp en omstreken |
de
Bijenstal
Juni 2015 | jaargang 40
Bijenstallen aan de lopende band in regio Arnhem-Velp De foto’s laten een verhaal op zich zien: de bouw van een hele mooie bijenstal en dat door één bouwkundige geholpen door een maat-opafroep. En in een record tempo van ruim drie weken. Het verhaal is geen grap, maar waar gebeurd en dwingt respect af voor de werkwijze tijdens de bouw en de snelheid. Ondanks de vaart is de kwaliteit pico bello te noemen. Een stal waar de bewoners van Insula Dei vol bewondering naar kijken en verbaasd zijn dat er opeens een paar honderdduizend nieuwe medebewoners op het fraaie landgoed hun intrek hebben genomen. De imkers die voorlopig de zorg over de drie volken op zich hebben genomen, hebben hun handen vol aan de honingbijen. Die zoemen trouwens dat het een lieve lust is. Wat wil je ook in zo’n super mooie omgeving en met zo vele verbaasde bewoners van dit “Eiland van God”. Het is slechts de opmaat naar nog meer nieuwe bijenstallen in de regio. De volgende stal die op stapel staat is er een op het binnenterrein van Akzo Nobel Arnhem. Op een uitgelezen plek tussen een nieuw aangelegde groene en bloeiende strook mini park, komt de bescheiden bijenstal. De fundering in de vorm van Stelconplaten ligt er al. Binnenkort start de bouw. Door opnieuw de bouwer die zelf ook imker is en intussen maar al te goed weet wat optimaal is voor de honingbijen. Die zullen zeker ook, misschien wel juist, goed gedijen op een stadsterrein. In de directe omgeving zijn talrijke woningen met kleine maar goed verzorgde bloeiende tuinen. Arnhem is binnenkort weer unieke woonruimte rijker voor een aantal volken van honingbijen: Apis mellifera. Het is goed toeven voor mens en insect en goed voor alle natuur die daarvan afhankelijk is. Met dank aan de initiatiefnemers: Bestuur en directie van Insula Dei en Akzo Nobel Arnhem. Arthur Ohm 19
de
Bijenstal IMKERIJ Imkerij BijDaan: Prinsenweide 62 7317 BC Apeldoorn Tel.: 055-301 3893 Mail:
[email protected]
Openingstijden:
Aanbieding* 4-raams Honingslinger met inclusief zeef en aftapvat voor 50Kg! Van €300,Voor €250,Daa Daarnaast ook nog eens 10% korting op al onze andere slingers en aftapvaten!
Maandag: Dinsdag: Woensdag: Donderdag: Vrijdag: Zaterdag:
Gesloten 13:00 - 17:00 09:00 - 17:00 09:00 - 17:00 09:00 - 16:00 09:00 - 13:00
Imkerij BijDaan Depot Velp: Talingsingel 40 6883 CW Velp Tel.: 026 - 362 09 15 Mob.: 06 - 474 88 448 Mail:
[email protected]
Afhaaltijden: Woensdag: Zaterdag :
19:00 - 21:00 13:00 - 17:00
* Deze actie is alleen geldig in de juli en augustus van 2015
@BijDaan
Bezo ek www onze we b .bijd aans shop: hop. nl
facebook.com/ImkerijBijdaan 20
