Basisuitvoeringsrapportage Conform procedureregeling grote projecten
Uitvoeringsfase RijnlandRoute
Document referentie Versie Status Peildatum
: PZH-2015-534063011 : 0.3 : definitief : 1 november 2015
PZH-2015-536762128 dd. 15-12-2015
Inhoud 1.
Inleiding .....................................................................................................................................3
2.
Scope van het project ...............................................................................................................3 Projectafbakening..................................................................................................................................... 3
3.
Tijdlijn ........................................................................................................................................3
4.
Stand van zaken ........................................................................................................................3
5.
Vooruitblik .................................................................................................................................4
6.
Organisatie ................................................................................................................................4
7.
Raakvlakken met andere projecten ..........................................................................................5 Landelijk:.................................................................................................................................................. 5 Regionaal/provinciaal:............................................................................................................................... 5 Lokaal: ..................................................................................................................................................... 5
8.
Planning contract A4 / A44 .......................................................................................................5
9.
Risico’s......................................................................................................................................7
10. Financiën ...................................................................................................................................9 11. Kwaliteit .....................................................................................................................................9 12. Omgeving (bestuurlijk commitment & stakeholders) ............................................................10 13. Moties en toezeggingen ..........................................................................................................10
2 PZH-2015-536762128 dd. 15-12-2015
1. Inleiding In het kader van de Regeling Projecten Zuid-Holland is dit de basisuitvoeringsrapportage Rijnlandroute (RLR). De provincie Zuid-Holland (PZH) werkt samen met het Rijk en de omliggende gemeenten aan de RijnlandRoute, een verbetering van de Oost-Westverbinding tussen de A4 en Katwijk. De RijnlandRoute kent drie hoofddoelen, te weten: een betere oost-westverbinding voor het autoverkeer; het verbeteren van de leefbaarheid in de regio Holland Rijnland (en aangrenzende gemeenten); het mogelijk maken van ruimtelijk-economische ontwikkelingen in deze regio.
2. Scope van het project Het project kan onderscheiden worden in drie onderdelen. Deze drie onderdelen vertonen zowel financieel als verkeerskundig samenhang, maar zijn ruimtelijk, planningstechnisch en contracttechnisch te onderscheiden.
Het onderdeel /contract A44-verbinding-A4 o De verbreding A44 tussen de aan te passen Aansluiting Leiden-West en het nieuw aan te leggen Knooppunt Ommedijk (hoofdwegennet); o De aanleg van een nieuwe regionale stroomweg (snelheidsregime 80 km/uur) met 2x2 rijstroken (waaronder een boortunnel van 2,5 kilometer) tussen het nieuw aan te leggen Knooppunt Ommedijk op de A44 en het nieuw aan te leggen Knooppunt Hofvliet op de A4 (onderliggend wegennet); o Het verlengen van de parallelstructuur van de A4 tussen de aansluiting N206/Zoeterwoude-Dorp en het nieuw aan te leggen Knooppunt Hofvliet (hoofdwegennet); o De verbreding van de A4 tussen de aansluiting Hofvliet en de N14 naar 2x4 rijstroken.
Het onderdeel /contract Tjalmaweg o De verbreding Tjalmaweg (N206) naar 2x2 rijstroken vanaf de aansluiting met de N441 te Katwijk tot en met de Aansluiting Leiden-West (onderliggend wegennet).
Het onderdeel /contract Europaweg o Verbreding Europaweg te Leiden (N206) naar 2x2 rijstroken tussen de aansluiting met de A4 en de Churchilllaan te Leiden (onderliggend wegennet).
Projectafbakening De Verbreding A4 tussen de aansluiting Hofvliet en de N14 naar 2x4 rijstroken kent als grondslag het aparte Tracébesluit (TB) Vlietland-N14. Dit TB is geen onderdeel van het (subsidieproject) RijnlandRoute (gebaseerd op Provinciaal Inpassingsplan (PIP), TB A44 en TB A4 Vlietland-Leiden). Het deel Verbreding A4 tussen Hofvliet en N14 wordt gefinancierd door RWS, maar zal wel onderdeel worden van het contract A44-verbinding-A4.
3. Tijdlijn 10 december 2008 24 februari 2010 29 mei 2012 26 juni 2013 18 maart 2014 24 april 2014 10 december 2014 17 december 2014 1 en 2 oktober 2015
Startnotitie Rijnlandroute (PS) 1e fase MER (PS) Nota Voorkeursalternatief (GS) Uitvoeringsbesluit (PS) Vaststelling Ontwerp-PIP Vaststelling Ontwerp TB A44 en TB A4 Vaststellingsbesluit PIP Vaststelling TB A44 en TB A4 Zitting Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State
4. Stand van zaken Planologie De planologische besluitvorming is voortvarend doorgezet door direct na vaststelling, het TB/PIP ter visie te leggen en door binnen 14 dagen na de ter visie legging op 23-3-’15 een Memorie van Verweer op de 51 ingediende bezwaren bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State in te dienen. Contractering In samenwerking met RWS de contractvoorbereiding voor het A44-verbinding-A4 ter hand genomen.
3 PZH-2015-536762128 dd. 15-12-2015
Conditionering Naast de minnelijke grondverwerving zijn de onteigeningsdossiers voorbereid. Bij kabels en leidingen heeft de categorisering plaatsgevonden (welke leidingen worden vooraf verlegd, welke door de Contractuitvoerder en welke niet). Voor het contract A44/tunnel/A4 zijn voor 2/3 van alle benodigde verleggingen, plannen gemaakt die hebben geleid tot een Verzoek tot Aanpassing aan de leidingbeheerders. Er is veel tijd besteed om te komen tot raakvlakbeheersing bij de overgangen van Hoofdwegennet en Onderliggend Wegennet en bij de waterhuishoudkundige inpassing. De raakvlakbeheersing moet zijn beslag krijgen in Uitvoeringsovereenkomsten met de diverse stakeholders. Deze Uitvoeringsovereenkomsten vormen een onderdeel van het contract. Het streven is naar een gezamenlijke ondertekening van de Uitvoeringsovereenkomsten. Samenwerking gemeenten Met de betrokken gemeenten wordt nog bezien in hoeverre gekomen kan worden tot 1 gemeente (Leiden), die namens de overige gemeenten de vergunningverlening voorbereidt. Dit zal als voordeel hebben dat de grote hoeveelheid vergunningaanvragen, die nodig zijn om het project te realiseren in onderlinge samenhang en op basis van uniforme criteria worden beoordeeld. Dit versterkt ook de kans dat het Esthetisch Programma van Eisen op een uniforme manier wordt vormgegeven. Projectbeheersing Er is een start gemaakt met het vormgeven van het datamanagement en informatiebeheer. Onderdeel hiervan is het opstellen van een digitale dataroom, die het mogelijk moet maken om in de dialoogfase snel en effectief informatie uit te wisselen met verschillende gegadigden/aannemers.
5. Vooruitblik Op 1 en 2 oktober heeft de zitting van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State plaatsgevonden. De Afdeling heeft een termijn van 6 weken om tot een uitspraak te komen. Bij complexe projecten wordt deze termijn vaak enkele keren verlengd. Inschatting is dat een uitspraak van de Raad van State eind 2015 /begin 2016 kan worden verwacht. De Machtiging tot Aanbesteding zal begin november ter besluitvorming aan de portefeuillehouder Verkeer en Vervoer worden voorgelegd. Grondverwerving Het onteigeningsplan zal worden gepubliceerd als start van onteigeningstraject. De hoorzitting m.b.t. onteigeningsdossier wordt ingepland voor december 2015 /januari 2016. Gemaal Hofvlietpolder Het huidige gemaal voor de Hofvliet- en Spekpolder staat op de beoogde tunnelschacht. Om de locatie vrij te maken voor het werk aan de RijnlandRoute moet het nieuwe gemaal af zijn voordat gestart kan worden met de sloop van het bestaande gebouw. Dit is noodzakelijk voor de start met de tunnelbouw, aangezien voorbereiding en bouw van het gemaal ca. 1,5 jaar vergt. Met de voorbereiding van het nieuwe gemaal wordt op korte termijn gestart.
6. Organisatie Het project RijnlandRoute is een samenwerkingsverband van de provincie Zuid-Holland en Rijkswaterstaat. Voor het project RijnlandRoute is de gedeputeerde van PZH de bestuurlijke opdrachtgever. De ambtelijke opdrachtgeverfunctie voor het projectteam wordt vervuld door een speciaal daarvoor ingestelde ambtelijke stuurgroep, bestaande uit de directeur Ruimte en Mobiliteit van de provincie Zuid-Holland, de directeur van de Dienst Infrastructuur van de provincie Zuid-Holland, alsmede de directeur Netwerkontwikkeling van Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid (WNZ) en de directeur Inkoop- en Contractmanagement van Rijkswaterstaat Grote Projecten (GPO).
4 PZH-2015-536762128 dd. 15-12-2015
7. Raakvlakken met andere projecten Landelijk: Project Verbreding A4 Vlietland – N14; Project A4 Burgerveen – Leiden; Project A4 Haaglanden. Regionaal/provinciaal: Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV)/ R-net buscorridor Leiden Centraal - Katwijk - Noordwijk (beïnvloedt de scope van de RijnlandRoute bij Knoop Leiden West en langs de Tjalmaweg); Noordelijke Randweg Rijnsburg (verkenning; bij realisatie heeft deze weg invloed op de verkeersstromen op de RijnlandRoute); Herinrichting Meeslouwerplas, Leidschendam (kan wellicht grond gebruiken die vrij komt bij bouw RijnlandRoute); Programma Fietspaden van de Provincie; EHS provincie en ILG gerelateerde gebiedsprojecten in de omgeving van Leiden; Lopende onderhoudsprojecten (trajectstudies) van de afdeling DBI; Watergebiedsplannen van het Hoogheemraadschap Rijnland. Lokaal: Leiden: Het project Ongelijkvloerse Ontsluiting Bio Science Park (OBSP) de uitwerking hiervan heeft invloed op de werking en dus de vormgeving van Knoop Leiden West. Het project wordt voorbereid en gerealiseerd door de gemeente Leiden; Wassenaar: De door RWS en Wassenaar voor te bereiden ecopassage bij Maaldrift (indien deze past in het programma voor ontsnippering); Den Haag: project Rotterdamse Baan (16 januari 2013 is er een samenwerking gestart met dit project m.b.t. de boortunnel); Woningbouwlocaties Valkenburg I en II, ter plaatse van voormalig Vliegveld Valkenburg.
8. Planning contract A4 / A44 Binnen het project RijnlandRoute wordt voor planningsmanagement de PPI-systematiek (Project Planning Infrastructuur) van RWS gehanteerd. De deterministische planning vormt de basis voor de sturing van het project op het aspect tijd. Uitgangspunten Tunnel A4/A44: Start aanbestedingsprocedure Start dialoogfase van de aanbestedingsprocedure Definitieve gunning (= start uitvoering van het contract) Alle gronden verworven en beschikbaar Alle Kabels & leidingen categorie 1 (door de opdrachtgever ) verlegd Tunnel gereed (uiterste datum tunnel gereed 31-12-2022)
Q4-2015; Q2-2016; Q4-2016; Q2-2017; Q3-2017; Q2-2022.
Europaweg incl. Lammenschansplein: Voorbereiding van de aanbesteding Aanbesteding Realisatie
Q2-2019 / Q4-2019; Q1-2020 / Q3-2020; Q4-2020 / Q1-2023.
ir. G. Tjalmaweg: Voorbereiding van de aanbesteding Aanbesteding Realisatie
Q3-2018 / Q4-2018; Q1-2019 / Q3-2019; Q4-2019 / Q1-2022.
5 PZH-2015-536762128 dd. 15-12-2015
Tabel 8. 1
PZH-2015-536762128 dd. 15-12-2015
9. Risico’s In onderstaande tabel de actuele top 5 risico’s met een toelichting. Oorzaak
Gevolg
Maatregelen
Grond niet tijdig functievrij door aanwezigheid Kabels en Leidingen
Diverse oorzaken, zoals: - het niet tijdig verkrijgen van de benodigde vergunningen/toestemming en/medewerking voor verlegging.
1. Extra kosten voor te nemen maatregelen tijdens de voorbereiding. 2. Extra kosten voor maatregelen tijdens de uitvoering.
1. De leidingen zijn gecategoriseerd. Categorie 1-leidingen worden vooraf verlegd. Dit loopt volgens planning. Indien zich toch vertraging voordoet zal als beheersmaatregel het functievrij maken als EMVI criterium worden meegenomen.
3. Uitvoeringswerkzaamheden kunnen op delen niet starten volgens planning.
2. De coördinatie van verlegging K&L is uitbesteed. Via maandelijkse voortgangsrapportages wordt gemonitord hoe de voortgang verloopt.
RID
Risico - Gebeurtenis
69
- capaciteitsknelpunten bij netbeheerders.
364 Aanbestedingsproces wordt verstoord
1. Vertraging besluitvorming op verschillende niveaus door onduidelijkheid over de procedure besluitvorming gunning voor een project van deze omvang.
3. Er wordt een directeurenoverleg georganiseerd om op het juiste niveau knelpunten te bespreken en afspraken te maken over haalbaarheid functievrij maken. 1. Planning contract1. Senior Inkoper van BIR maakt deel voorbereiding wordt niet uit van het aanbestedingsteam om gehaald. betrokkenheid van PZH bij het aanbestedingsproces te borgen en 2. Aanbestedingstraject loopt knelpunten in het besluitvormingsuit. proces bij PZH tijdig te signaleren. 2. Vanuit RWS wordt een procesbewaker aangesteld.
2. Negatieve KAD95 en/of negatieve Gate Review 3b (kwaliteitsborgingstoetsen).
3. Het beoordelingsprotocol inschrijving wordt opgesteld.
3. Tijdens de aanbesteding wordt selectiebesluit dan wel besluit om nader te trechteren dan wel gunningsbeslissing voor de rechter met succes aangevochten. 68
Grond ter plaatse van het tracé is niet beschikbaar op het moment van start uitvoering (medio 2017)
4. Borging van besluitvorming binnen PZH vindt plaats door middel van het besluit machtiging tot aanbesteding. Borging van besluitvorming binnen RWS vindt plaats door middel de KAD-toets en Gate Review.
1. Bezwaren en procedures van grondeigenaren leiden tot aanpassing op het onteigeningsdossier.
1. Deel bouwactiviteiten (o.a. boorproces) kan niet starten als onteigeningsprocedure niet is afgerond.
2. Er is een administratieve procedurefout gemaakt.
2. Onteigeningsprocedure moet opnieuw worden gedaan.
3. De onteigeningsrechter oordeelt dat onteigening opstal onrechtmatig is.
120
Wijzigingen in scope na gunning
Door OG is ruimte geboden 1. Vertraging. om na gunning te bezien of ruimte is voor nadere 2. Extra kosten. inpassingsmaatregelen. Dit is een randvoorwaarde voor de projectorganisatie.
1. Bij de aanbesteding wordt grondkaart meegegeven met een overzicht van posities die al in bezit zijn en die nog onteigend moeten worden zodat de aannemer kan bezien waar de werkzaamheden kunnen worden gestart. 2.Beheersing van het vastgoedrisico maakt deel uit van het EMVI-criterium risicobeheersing. 3. Na publicatie van het onteigeningsbesluit wordt een gedetailleerde onteigeningsplanning opgesteld. 1. Een goede onderbouwing opstellen over de consequenties van een scopewijziging voor planning, kosten en risico’s naar stakeholders. 2. Per optimalisatie wordt inzicht gegeven in de planologische consequenties.
PZH-2015-536762128 dd. 15-12-2015
399 Projectorganisatie ondervindt problemen bij de aansluiting van de tunnel op de verkeerscentrale
1. Koppelvlak tussen VC en tunnel nog niet gedefinieerd. 2. Bedieningsovereenkomst is niet vastgesteld. 3. Stakeholders o.a. RWS WNZ /VWM /CIV met eigen /andere prioriteiten.
Vertraging
1. Besluit voor bediening en beheer door RWS formaliseren in beheerovereenkomst. 2. Duidelijk scope van het project vastleggen binnen de verkeerscentrale. 3. Voor VTTI een werkgroep oprichten, waarin alle disciplines vertegenwoordigd zijn (beheer, bediening, leverantie). 4. RLR laten optrekken met RWSprojecten A13-A16 en Blankenburgverbinding. 5. Tijdig verlenen van openstellingsvergunning; als randvoorwaarde bij de aanbesteding zal aan de aannemer worden gevraagd flexibiliteit te hanteren bij het aansluiten op de bedieningscentrale. 6. Lokale bediening beschikbaar als terugvalscenario.
Toelichting Het niet tijdig verlegd zijn van kabels en leidingen binnen het plangebied blijft een toprisico. De verleggingsopgave is complex. Het risico dat gronden niet tijdig beschikbaar zijn staat nog steeds in de lijst toprisico’s. De onteigeningsdossiers worden inmiddels voorbereid en de goedkeuring van de dossiers wordt eind 2015 verwacht. Daarna kan de procedure om te komen tot een administratieve onteigeningstitel starten, leidend tot een zogenaamd Koninklijk Besluit (KB). Op grond van een gedetailleerde onteigeningsplanning en duidelijkheid over de consequenties van eventueel bezwaar en beroep kan dit risico in de volgende periode worden bijgesteld. Vertraging van het aanbestedingsproces kan optreden als gevolg van discussies rond de uitkomst van KAD95 (toets op concept van contractstukken door RWS), Gate Review 3b (kwaliteitstoetsen van RWS) en de machtiging tot aanbesteding. Vertraging van de procedure bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State is geen toprisico meer. Er is voldoende marge binnen de planning om het risico dat de uitspraak van de Raad van State niet binnen 6 weken, maar binnen 2 verlengingstermijnen van 6 weken komt op te vangen. Er blijft wel het risico dat de Afdeling het TB/PIP (deels) vernietigd. Alsdan zal, afhankelijk van de aard van de vernietiging door de Afdeling, een (gedeeltelijk) herstel moeten plaatsvinden. Problemen met aansluiting op de verkeerscentrale – van waaruit de bediening van de tunnel in de toekomst is voorzien – is een risico dat – als deze zich gaat voordoen – gaat spelen op langere termijn, maar wat wel op korte termijn goede voorbereiding vergt ten aanzien van het organiseren van betrokkenheid van alle vereiste disciplines op het gebied van beheer (RWS-WNZ), bediening (RWS-VWM) en leverantie (RWS-CIV).
8 PZH-2015-536762128 dd. 15-12-2015
10. Financiën Budget/ dekking Ten opzichte van het PS Besluit Vaststelling inpassingsplan RijnlandRoute is een beperkt aantal mutaties doorgevoerd. Zie onderstaand tabel 10.1. BUDGET RIJNLANDROUTE 2016-2030 TOTALEN (* € 1.000.000,-) Totaal project budget
Bruto budget (SSK raming) Inkomsten van derden
Netto bijdrage PZH
PS december 2014 (prijspeil 2014)
BIJSTELLING N#
N#
869,1
-5,3
Rijk en Gemeenten
571,2
-8,3
1.
PZI 2016-2030 (prijspeil 2014) 863,8
562,9
PZH
295,4
-0,3
4.
295,1
PZH (DBI)
8,7
1,3
3.
10,0
Te kort (-) /Overschot (+)
6,1
2.
-2,0
N#
4,1 Tabel 10. 1
Toelichting op mutaties: Ten opzichte van het financiële overzicht in het PS besluit van het inpassingsplan RLR van 10 december 2014 zijn er de volgende wijzigingen doorgevoerd: 1. De totale projectkosten zijn van € 869,1 mln. met € 5,3 mln. verminderd tot € 863,8 mln. Het budget van de RLR is opgeschoond door de kosten van verbreding A4 en de dekking van deze post via een bijdrage van RWS buiten het budget te plaatsen. Dit geeft een zuiverder beeld van de RLR. 2. De bijdrage van RWS voor onderhoud van bestaande bruggen van € 3 mln., in de begroting van het PIP onder voorbehoud opgenomen, is komen te vervallen. Het dekkingsoverschot is daarmee van € 6,1 mln. verlaagd naar € 3,1 mln. 3. De bijdrage DBI aan de Europaweg en Tjalmaweg is op basis van een realistische projectraming bijgesteld met € 1,3 mln. (eerdere raming o.b.v. normkosten en kentalen) 4. Een bedrag van € 300.000 voor Natuurcompensatie is van programma 2 (Mobiliteit en Milieu) naar Programma 1 (Groen en Water) overgebracht.
11. Kwaliteit De projectorganisatie kent naast de risicosessies een aantal kwaliteitsborgingstoetsen. Op alle toeleverende diensten/bureaus wordt halfjaarlijks een kwaliteitsaudit gedaan. Er wordt verder gebruikt gemaakt van het RWS-kwaliteitsborgingsinstrumentarium. Dit betekent dat ontwerp/contractontwikkeling collegiaal wordt getoetst door RWS-medewerkers werkzaam op vergelijkbare projecten bij start (Kwaliteit Aanbestedingsdossier 10), halverwege (KAD 50) en vlak voor afronding (KAD 95). Naast de meer technische KAD-toetsen kent RWS ook Gate Reviews, waarbij het totale risicoprofiel van het project wordt bezien. Eerstvolgende Gate Review is de Gate Marktbenadering (3b), die bij RWS wordt gehanteerd voor de aankondiging van werken op de aanbestedingskalender. Gate Review 3b is voorzien eind november 2015. Naast de standaard RWS-toetsen heeft de projectorganisatie een advies/toets gevraagd op de conceptcontractdocumenten door projectorganisatie Rotterdamse Baan, gezien hun recente aanbestedingservaring met een vergelijkbaar contract als voor het project A44/tunnel/A4. Naast de standaard RWS-toetsen wordt gebruikt gemaakt van een Tenderboard RLR met diverse specialisten van buiten RWS/PZH.
9 PZH-2015-536762128 dd. 15-12-2015
12. Omgeving (bestuurlijk commitment & stakeholders) In 2013 zijn vier bestuursovereenkomsten vastgesteld met respectievelijk het Ministerie van IenM, GR Holland Rijnland, de gemeente Voorschoten en de gemeente Wassenaar. In 2014 is met deze partijen afgestemd over invulling van deze overeenkomsten. Dit heeft geresulteerd in het provinciaal inpassingsplan RijnlandRoute. Met gemeenten en hoogheemraden worden uitvoeringsovereenkomsten opgesteld, waarin afspraken worden gemaakt over de uitvoering van het hoofdcontract. De gemeente Leiden is –mede namens de gemeente Voorschoten- bevoegd gezag voor de openstellingsvergunning van de tunnel. De Veiligheidsregio Hollands-Midden coördineert mede namens Veiligheidsregio Haaglanden de veiligheidsissues. Hoogheemraadschap Rijnland zal mede namens Hoogheemraadschap Delfland de waterhuishoudkundige issues coördineren. In het kader van de publiek-publieke samenwerking tussen RWS en PZH zijn een Samenwerkingsovereenkomst en (als uitwerking daarvan) een Partneringsovereenkomst gesloten. Er worden voorbereidingen getroffen voor een aanvullende overeenkomst over de tunnelbediening en het beheer van het tunneltracé op de langere termijn.
13. Moties en toezeggingen
Openstaande moties RijnlandRoute: o Motie 453 - inpassingsmaatregelen Valkenburg-West (Katwijk) 26 juni 2013; o Motie 449 - inpassingsmaatregelen Vlietland 26 juni 2013.
Toezeggingen o Aanbestedingsvoordelen RijnlandRoute voorleggen aan PS, voor besluitvorming over verdere maatregelen inpassing (19 november 2014); o Nadat een aannemer is geselecteerd inzichtelijk te maken wat de meerkosten zijn om de bruggen in de A4 (en Tjalmaweg) beweegbaar te maken en hierover een besluit aan PS voor te leggen. Hierin wordt ook de nadeelcompensatie meegewogen. In GS zal zij pleiten voor het (tijdelijk) vastmaken van de bruggen (10 december 2014); o In aanvulling op de eerdere toezegging de gevolgen van het verdwijnen van een aansluiting van de Stevenshof op de A44 te monitoren, ook de parallelwegen richting Wassenaar hierin mee te nemen (10 december 2014); o Voor de fietsverbinding Vlietland en Oostvlietpolder in het kader van de fietsbereikbaarheid een bredere afweging te maken en eventueel een deel van het budget Brede Doeluitkering hiervoor in te zetten (10 december 2014); o Wanneer er aanbestedingsvoordelen zijn de optie Achterweg in Katwijk mee te wegen (10 december 2014).
10 PZH-2015-536762128 dd. 15-12-2015