7. Het sociaal statuut van een zelfstandige ondernemer. ---------------------------------------------------------------7.1. Sociaal statuut zelfstandige. 7.1.1.Hoofdberoep Als zelfstandige arbeid je belangrijkste (of enige) beroepsactiviteit is, dan ben je zelfstandige in hoofdberoep. Tot deze groep behoren o.a.: _ de uitbaters van een éénmanszaak; _ de vrije beroepen (dokters, advocaten …); _ de zaakvoerder van een bvba. 7.1.2.Bijberoep Als je naast je zelfstandige activiteit gewoonlijk een ander beroep uitoefent, ben je zelfstandige in bijberoep. Je hoofdberoepsactiviteit is dan loon- of weddetrekkende voor ten minste een halftijdse betrekking. 3 7.1.3.Zelfstandige helper Iedere persoon die in België een zelfstandige helpt bij het uitoefenen van zijn beroep of hem vervangt, zonder dat hiervoor een arbeidsovereenkomst werd afgesloten, wordt beschouwd als zelfstandige helper. Normaal gezien is er een familieband of een samenlevingsband tussen helper en zelfstandige, maar het hoeft niet zo te zijn. 7.1.4.Meewerkende echtgenoot Meewerkende echtgenoten zijn helpers. Sedert 1 januari 2003 zijn ze verplicht zich aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen. 7.2. Inschrijving in een sociaal verzekeringsfonds. Elke persoon die een zelfstandige activiteit uitvoert, moet zich verplicht inschrijven bij een sociale verzekeringfonds. Aan dit fonds moeten de sociale zekerheidsbijdragen betaald worden. Oefening : Zoek 2 namen van een sociaal verzekeringsfonds.
28
7.3 Voorlopige bijdragen Wanneer jij start met een onderneming, weet men nog niet hoeveel jij exact zal verdienen, daarom moet jij de eerste 3 jaar voorlopige bijdragen betalen op het geschatte inkomen. Als jij het inkomen niet kunt schatten, moet jij in elk geval minimum bijdragen betalen per kwartaal*. LET OP ! Na 3 jaar moet jij de effectieve bijdragen betalen op de gerealiseerde inkomsten. De R.S.Z.** doet dan een herziening. Dit wil zeggen dat zij vanaf het derde jaar de bijdragen zal berekenen op de inkomsten van het vorige jaar. Indien jij te weinig minimum bijdragen betaald hebt in de vorige 3 jaren, zal jij de verschuldigde sociale bijdragen van de afgelopen 3 jaar moeten bijbetalen. Als jij op dat ogenblik het geld daarvoor niet beschikbaar hebt, krijg jij liquiditeitsproblemen en wij weten dat staking van betaling het faillissement betekent. Om deze reden is het derde jaar na de opstart van een bedrijf zeer cruciaal. Oppassen dus ! 7.4 Minimum bijdragen voor een starter Jaar : HOOFBEROEP
BIJBEROEP
ZELFSTANDIGE
HELPER
MEEWERKENDE ECHTGENOOT Als starter in bijberoep kan jij eventueel vrijstelling vragen voor de eerste jaren. Maar let op want de rekening komt toch achteraf ! _____________ * een kwartaal bestaat uit 3 maanden. ** R.S.Z. = Rijksdienst voor Sociale Zekerheid 29
7.5. R.S.Z. -----------De Rijksdienst voor Sociale Zekerheid ontvangt sociale bijdragen van zelfstandigen en werknemers*. Met deze bijdragen worden vervangingsinkomens betaald : De belangrijkste zijn pensioenen, werklozensteun, kinderbijslag, ziekte- en invaliditeitsuitkering, arbeidsongevallen en beroepsziekten. Dankzij de R.S.Z leven de mensen niet in armoede in België en krijgen mensen die in een moeilijke situatie verkeren een gewaarborgd inkomen. Wij moeten goed beseffen dat in vele andere landen van de wereld dit helemaal niet of onvoldoende bestaat. Om het systeem betaalbaar te houden is het echter noodzakelijk dat wij de volgende jaren ten eerste zuinig omspringen met de beschikbare middelen en dat wij een manier vinden om de fraude en het profitariaat zowel aan de inkomstenzijde als de uitgavenzijde proberen te minimaliseren. Wat betekent fraude in de sociale zekerheid ?
Wat betekent profiteren van de sociale zekerheid ?
Wat kunnen wij eraan doen ?
_____________ * een werknemer is iemand die in loondienst werkt voor een werkgever. Dit wil zeggen dat hij voor een baas werkt. Hij is afhankelijk van zijn baas voor zijn inkomen. 30
7.5. Tarieven --------------7.5.1.Werknemers Zoek de tarieven op voor werknemers :
WERKGEVERSBIJDRAGE
WERKNEMERSBIJDRAGE
7.5.2.Zelfstandigen. Zoek de tarieven op voor zelfstandigen in hoofdberoep : jaar
GEINDEXEERD NETTOBEROEPSINKOMEN
BIJDRAGE
Let op : Boven op deze sociale bijdragen moet jij nog een bijdrage betalen voor de werkingskosten van het sociaal verzekeringsfonds. Dit is ongeveer 3 à 4 % op de sociale bijdragen die jij betaald. 31
7.6 Sociale rechten als zelfstandige. -----------------------------------------Als je als zelfstandige aan de slag gaat, dan moet je je dus aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds en bijdragen betalen. Enkel zo ben je sociaal verzekerd en heb je recht op een aantal vergoedingen.
kraamgeld bij de geboorte van een kind; kinderbijslag; terugbetaling van 'grote risico's' bij ziekte(heelkundige ingrepen, hospitalisatie); dagvergoeding in geval van werkonbekwaamheid (pas vanaf de tweede maand); pensioen; een faillissementsverzekering.
Gezinsbijslag Onder gezinsbijslag vallen zowel het kraamgeld als de kinderbijslag. Het kraamgeld is een vast bedrag. Vanaf de zesde maand zwangerschap kan je het aanvragen bij het kinderbijslagfonds. Voeg bij je aanvraag een geneeskundig getuigschrift met de vermoedelijke geboortedatum. Vanaf de tweede maand vóór die vermoedelijke geboortedatum kan de som uitbetaald worden.
Eerste geboorte: 1.086,11 EUR Tweede geboorte: 817,17 EUR
De kinderbijslag wordt per maand uitbetaald aan de bijslagtrekkende (meestal vader of moeder).
Eerste kind: 61,2 EUR Tweede kind: 148,34 EUR Derde kind: 221,47 EUR
De kinderbijslag wordt uitbetaald voor schoolgaande kinderen tot 25 jaar. Bij de 6de, 12de, en 18de verjaardag van je kind stijgt de kinderbijslag. Verder bestaan er aanvullingen voor mindervalide kinderen, weeskinderen en kinderen van invalide of actieve mindervalide zelfstandigen. Ziekteverzekering De ziekteverzekering is gesplitst in twee delen: de gezondheidszorg en de uitkering wegens arbeidsongeschiktheid.
De gezondheidsverzekering beschermt je tegen grote risico's (bevalling, opname in het ziekenhuis, enz.) en kleine risico's (zoals dokters-, apothekers-, kinesistherapiekosten,enz.) Deze laatsten zijn vanaf 2008 wettelijk verplicht inbegrepen in de sociale bijdragen die u moet betalen aan het sociaal verzekeringsfonds. De uitkeringsverzekering bij arbeidsongeschiktheid voorziet in een dagvergoeding als je je beroep om gezondheidsredenen moet stopzetten. Tijdens het eerste jaar arbeidsongeschiktheid spreken we van 'primaire arbeidsongeschiktheid'. Met die term wordt bedoeld dat je je vroegere beroep niet meer kan uitoefenen. Is je arbeidsongeschiktheid erkend door de geneesheer van je ziekenfonds, dan kan je aanspraak maken op de dagvergoeding. Deze vergoeding wordt maar uitbetaald vanaf de tweede maand arbeidsongeschiktheid. De eerste maand wordt dus niet vergoed. Vanaf het tweede jaar arbeidsongeschiktheid spreekt men van 'invaliditeit'. Dat betekent dat je geen enkel beroep meer kunt uitoefenen. Je krijgt in dit geval een verhoogde vergoeding. Uitkering wegens arbeidsongeschiktheid:
primaire ongeschiktheid: 23,36 EUR per dag zonder gezinslast 31,14 EUR per dag met gezinslast invaliditeit (na de 12de maand) 23,51EUR per dag zonder gezinslast 31,35 EUR per dag met gezinslast invaliditeit met volledige stopzetting 25,78 EUR per dag zonder gezinslast 34,38 EUR per dag met gezinslast
In de uitkeringsverzekering is ook een moederschapsvergoeding voorzien voor zelfstandige vrouwen en de meewerkende echtgenoten. Sinds 1 juli 2007 kan de moeder zelf de lengte van de periode van bevallingsrust kiezen. Dit kan schommelen tussen 6 en 8 weken (tussen 7 en 9 weken voor een meerling). De wekelijkse vergoeding bedraagt 354,06 EUR. Pensioen Er bestaan twee soorten pensioenen: het rustpensioen en het overlevingspensioen. Het rustpensioen is een inkomen waarop je recht hebt na een loopbaan als zelfstandige. Een volledige loopbaan is 45 jaar voor een man en 44 jaar voor een vrouw.
Om op pensioen te gaan moet je natuurlijk de pensioenleeftijd bereikt hebben. De normale pensioenleeftijd is 65 jaar voor mannen en 64 jaar voor vrouwen (vanaf 1/1/2009). Je kan wel vanaf 60 jaar met vervroegd pensioen. In dat geval wordt het pensioen verminderd met 5% per jaar vervroeging. Deze vermindering zal evenwel niet toegepast worden indien men reeds 44 kalenderjaren heeft gewerkt. Het overlevingspensioen is een vergoeding die aan de overlevende echteno(o)t(e) wordt toegekend. De uitkering wordt berekend op basis van de prestaties van de overleden echtgeno(o)t(e). De weduwe of weduwnaar moet wel minstens 45 jaar oud zijn. Faillissementsverzekering Gefailleerde zelfstandigen komen van 1 juli 2007 in aanmerking voor het behoud van rechten gedurende maximaal 4 kwartalen voor kinderbijslag en gezondheidszorgen, en een faillissementsuitkering gedurende 12 maanden. De uitkering bedraagt: - 813,99 EUR per maand voor gerechtigden zonder gezinslast; - 1081,88 EUR per maand voor gerechtigden met gezinslast.
34
VERGELIJKING RECHTEN LOONTREKKENDE EN ZELFSTANDIGE LOONTREKKENDE
PENSIOENEN
ZIEKTE
KLEINE RISICO’S
INVALIDITEIT
WERKONGEVAL
BEROEPSZIEKTE
WERKLOOSHEID
FAILLISSEMENT
OVERLIJDEN VOOR PENSIOEN CONCLUSIE
ZELFSTANDIGE
VERGELIJKING PLICHTEN LOONTREKKENDE EN ZELFSTANDIGE
LOONTREKKENDE
BIJDRAGEN RSZ
BELASTINGEN
AFTREKBARE KOSTEN
VOORAFBETALINGEN
VOORDELEN
NADELEN
CONCLUSIE
ZELFSTANDIGE
