Alles over chocolade
3
et geheim van chocolade
4
erug in de tijd
6
oe het voor Mars begon
8
aar haalt Mars de cacaobonen?
9
oe chocolade wordt gemaakt
15
ewegen is goed voor je!
16
en jij een echte chocoladekenner?
18
oordenlijst
Colofon Deze brochure is een productie van de afdeling Corporate Affairs, Mars Nederland B.V. Copyright Mars Nederland B.V. Aan deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend Heb je vragen of opmerkingen over deze brochure dan kun je contact opnemen met de afdeling Corporate Affairs van Mars Nederland B.V., telefoonnummer 0900-235 62 77
Wat is dat toch met chocolade? Het is er in allerlei soorten en maten. Als vla, pasta, paas-eitjes, kerstkransjes, koekjes, bonbons, saus, repen, ijs… Je kunt het drinken, maar ook in stukjes eten. Al eeuwenlang zijn mensen verzot op chocolade. Zo zeer, dat ze er zelfs liedjes, boeken en films over maken. Bij Mars maken we al bijna honderd jaar chocolade. Toch zijn we niet de eersten die op het idee kwamen om chocolade te maken. Daarvoor moeten we honderden jaren terug in de geschiedenis. Chocolade… iets dat al zó lang bij zoveel mensen populair is, moet wel bijzonder zijn. We vertellen je er graag meer over.
Het geheim van chocolade 3
Van Xocolatl tot chocolade Ergens in Mexico, honderden jaren geleden, woonden de Maya’s en Azteken. Zij hebben ervoor gezorgd dat wij nu chocolade kennen. Ze dronken Xocolatl, een drankje dat werd gemaakt van cacaobonen, vermengd met water, sterke drank en peper. Montezuma, de koning van de Azteken, dronk er maar liefst 50 kopjes per dag van. Voor de Azteken waren cacaobonen heel veel waard. Met tien cacaobonen kon je bijvoorbeeld een konijn kopen. Van Mexico naar Spanje De Spaanse ontdekkingsreiziger Fernando Cortez maakte in Mexico kennis met Xocolatl. Hij vond het erg bitter, maar besloot toch om cacaobonen mee terug naar Spanje te nemen. Dankzij hem maakte Europa in 1528 kennis met de cacaobonen. De Spanjaarden wilden wel iets aan de smaak van het drankje doen. Door er suiker, kaneel en vanille bij te gooien, smaakte het een stuk zoeter. Bijna honderd jaar lang hielden de Spanjaarden het drankje voor zichzelf. Niemand mocht weten hoe ze het maakten. Pas na 1600 leerden andere Europese landen het kennen. Seculatie Chocolade ontstond dus als een drankje van cacaobonen, dat vooral koningen en rijken dronken. ‘Seculatie’ noemden ze chocolade toen in Nederland. ‘Hier schenckt men Seculatie’, zag je rond 1660 op de uithangborden bij speciale Chocoladehuizen in Amsterdam staan. Toen ‘Seculatie’ populairder werd, handelden Nederlandse zeevaarders veel in cacaobonen.
4 Terug in de tijd
De Italiaan Benzoni schreef in 1565 in zijn boek over Mexico dat de cacaodrank eerder een drankje voor varkens was dan voor mensen! Zo bitter was het.
Via de Nederlandse havens werden grote hoeveelheden cacao naar andere landen gebracht. In onze provincie Zeeland stonden talloze cacaofabrieken, waar de cacaobonen werden verwerkt tot chocolade. Puur en melk Pas in 1847 ontdekte een Engelsman dat je van cacao ook harde stukjes chocolade kon maken. Hij vond pure chocolade uit. Bijna dertig jaar later ontdekte een Zwitser toevallig melkchocolade. Over het verschil tussen pure en melkchocolade lees je verderop meer.
Terug in de tijd 5
Bij Mars maken we al bijna honderd jaar chocolade. Hoe dat begon? In 1911 begon Frank Mars in de keuken van zijn huis in Tacoma (Amerika) snoep te maken. Hij wilde een milkshake maken die je kon eten, in plaats van drinken. Dus niet vloeibaar, maar als een vaste reep met karamel en een laagje chocolade. Dat viel niet mee, maar in 1923 had hij het voor elkaar. Hij had de MARS®-reep uitgevonden! Tenminste, zo noemen wij deze reep in Europa. Frank Mars noemde zijn eerste reep MILKY WAY®. En zo heet hij in Amerika nog steeds. Dus als je in Amerika op vakantie gaat en je wilt een MARS®-reep eten… vraag dan om een MILKY WAY®!
Forrest Mars
Frank C. Mars
6 Hoe het voor Mars begon
Toen de Veghelse chocoladefabriek van Mars in 1963 klaar was, brandde hij helemaal af. Nog voordat hij gebruikt kon worden! In december 1963 ging hij wel echt open.
Mars is een familiebedrijf Frank Mars was een volhouder. Door niet op te geven, had hij uiteindelijk succes. Steeds meer mensen wilden zijn MILKY WAY® kopen. Zijn zoon Forrest Mars stapte in het bedrijf en later ook diens kinderen. Ze ontwikkelden ook andere chocoladerepen en verkochten ze over de hele wereld. In 1963 bouwden ze een chocoladefabriek in Nederland, in het Noord-Brabantse Veghel. De familie Mars besloot naast chocolade ook diervoeding en maaltijden voor mensen te verkopen. Het bedrijf dat Frank Mars begon, is dus inmiddels heel groot geworden. Het is nog steeds in het bezit van zijn familie. En de fabriek in Veghel is de grootste chocoladefabriek in de wereld. Hoe het voor Mars begon 7
aar haalt Mars de cacaobonen? Zoals je al hebt kunnen lezen, wordt chocolade gemaakt van cacaobonen. Afrika en Azië Onze cacaobonen komen vooral uit Ivoorkust, Ghana (Afrika) en Indonesië (Azië). Een klein deel wordt daar al verwerkt, maar het grootste gedeelte van de bonen wordt in Nederland verwerkt. Cacaobonen kopen: wereldhandel De prijs van cacao is afhankelijk van de oogst. Cacaobonen groeien aan bomen. Omdat die bomen heel gevoelig zijn voor slecht weer en ziektes, kan er per jaar veel verschil zitten in de opbrengst. Als er maar weinig bonen zijn, wil iedereen in de wereld ze hebben. Handelaren willen er dan heel veel geld voor betalen. Als er heel veel bonen te koop zijn, worden ze goedkoper. De prijs voor cacao verschilt per dag. Mars koopt 10% van de wereldoogst van cacao. Elke dag zoeken onze inkopers naar de beste cacao voor de laagste prijs. Ze moeten snel reageren, want als je zoveel koopt als Mars, kan dat veel geld opleveren.
8 Waar haalt Mars cacaobonen?
Iedereen tevreden De mensen van Mars komen heel vaak bij cacaoboeren en willen graag dat we allebei profiteren van een goede oogst. Daarom leren we de boeren hoe ze hun cacao het beste kunnen verbouwen, hoe ze de kwaliteit kunnen verbeteren en hoe ze hun bedrijf kunnen leiden. Er zijn speciale scholen voor de boeren. Zo hebben we ook in de toekomst genoeg chocolade. En daar wordt iedereen beter van!
1 Oogsten Uit één vrucht (lijkt op een lange meloen) komen 4050 bonen. Eén boom levert
Oogst
500 gram cacao per jaar 2 Fermenteren Bonen worden op bananen-bladeren opgehoopt en afgedekt. Na 5 dagen worden de bonen op een bamboeDrogen Fermenteren tafel in de zon gedroogd.
Reinigen 3 Drogen De bonen drogen in de zon of in drooghuizen. In zakken gaan ze daarna met de boot naar Nederland.
4 Reinigen Slechte bonen, steentjes en hout worden door een zeef en lucht
Reinigen
Voorbranden
Breken/ontdoppen
Fermenteren
Drogen
gescheiden van de goede bonen
Oogst
5 Voorbranden
Door het branden worden de doppen van de bonen bros (breekbaar).
Hoe chocolade wordt gemaakt 9
6
Breken en ontdoppen
De bonen gaan door stalen rollen, de dopdeeltjes laten los. De dop smaakt vies, dus die moet eraf!
en
Breken/ontdoppen
branden
malen/persen
7 Nogmaals branden De kernen (ofwel nibs) gaan nogmaals in de oven. Tijd en
Voorbranden
temperatuur bepalen de smaak.
Breken/ontdoppen
branden
Nu ontstaat een dikke, bittere bruine pap: cacaomassa, het belangrijkste bestanddeel van chocolade.
8 Malen / persen Als je de cacaomassa heel fijn maakt, op ongeveer 35 graden, wordt de cacaoboter (dat is meer dan
/ontdoppen
branden
malen/persen
de helft) eruit geperst. Cacaoboter is een ander
belangrijk ingrediënt van chocolade. Van wat er overblijft, wordt cacaopoeder gemaakt.
9 In Veghel In Veghel komen de cacaomassa en cacaoboter aan in grote tankwagens. Elk jaar kopen we 35 miljoen kilo cacaomassa en 40 miljoen kilo cacaoboter! Cacaopoeder gebruiken we heel weinig.
pakken
Pallet sealen
10 Hoe chocolade wordt gemaakt
Crumbs
Vervoer
10 Crumb-ovens De cacaomassa, cacaoboter en andere
/persen
geheime ingrediënten,
11 Concheren
gaan samen in een grote
De vlokjes gaan in een warme tank
Crumbs-Oven oven. We bakken ze tot
(conch), waarin urenlang wordt
Concheren
Base
knapperige vlokjes.
geroerd. Nu heb je vloeibare chocolade.
Met cacaomassa, cacaoboter, suiker en melk kun je allerlei soorten chocolade maken. • Puur: cacaomassa + cacaoboter + suiker • Melk: cacaomassa + cacaoboter + suiker + melk • Wit: cacaoboter + suiker + melk Weetje: De chocoladesmaak komt van cacaomassa. Omdat die niet in witte
Crumbs-Oven
Concheren
Basetoren
chocolade zit, is dit dus eigenlijk geen echte chocolade!
Elke reep heeft een andere smaak, dat komt omdat er verschillende ingrediënten in zitten. Maar ze worden wel ongeveer hetzelfde gemaakt.
12 Base (de zachte binnenvulling) Bovenin de fabriek staan basetorens, waar we bijvoorbeeld eiwit, vanille, melkpoeder en water mengen tot de base (zachte binnenvulling).
Hoe chocolade wordt gemaakt 11
13 Platwalsen De base wordt door grote rollen platgewalst, zodat hij precies de goede dikte krijgt. (bij BOUNTY® bestaat de base voornamelijk uit kokos)
heren
(bij TWIX® wordt eerst een koekje gebakken, waar een laagje caramel op komt)
Basetoren
Platwalsen
14 Koeltunnel De brede, warme plak koelt af in een koeltunnel.
en
Koeltunnel
Slitter/guillotine 15 Slitter en guillotine Kleine scherpe mesjes snijden de plak
n
Koeltunnel
in smalle banen, daarna hakken ze
Slitter/guillotine
de banen in korte repen.
16 Bekleden De ‘blote’ reep krijgt een jasje van chocolade. Eerst gaat de voorkant (de neus) en dan de onderkant door een badje. Daarna de boven- en achterkant.
ne
Bekleden
12 Hoe chocolade wordt gemaakt
Koeling
B
17 Koeling De chocolade moet afkoelen om hard te worden.
Koeltunnel
Slitter/guillotine
Bekle
18 Pakkamer De repen krijgen eerst een eigen jasje, daarna gaan ze in een zak of een doos. De machines tellen de repen precies af.
Pakkamer Pakkamer
Verpakken Verpakken
Met alle producten die Mars wereldwijd maakt, kun je een slinger 7 keer om de aarde leggen
19 Op een pallet Als de dozen vol zijn, worden ze op een pallet gezet. Dan omwikkelt een robot ze met plastic en gaan ze in de vrachtwagen.
20 Vervoer De vrachtwagens brengen de pallets
Pallet sealen
naar klanten overal in Europa en zelfs
Vervoer
daarbuiten.
Hoe chocolade wordt gemaakt 13
P
We maken onze repen in allerlei soorten en maten:
• Miniatures: dit zijn de allerkleinste reepjes.
Ze zitten bijvoorbeeld in CELEBRATIONS®.
• Mini’s: deze repen zijn groter dan miniatures,
maar de helft kleiner dan een gewone reep. Je koopt ze in uitdeelzakken.
• Normaal: deze repen zijn ook per stuk
te koop in kantines of bij benzinepompen.
• 2-Pack: Dit formaat bestaat uit 2 reepjes. Hierdoor kun je de reep makkelijk delen met iemand anders of de reepjes apart van elkaar opeten. Als je een zware (sport)prestatie moet leveren geeft deze reep je extra energie.
Door de verschillende groottes kun je altijd de reep kiezen die op dat moment bij je past.
Bij Mars werken we héél netjes. We willen dat iedereen erop kan vertrouwen dat onze chocoladerepen altijd goed smaken. Daarom dragen alle fabrieksmedewerkers elke dag schone, witte pakken. Ze doen hun sieraden af, een haarnetje op, oordopjes in en een helm op.
14 Hoe chocolade wordt gemaakt
Chocolade is niet alleen lekker, het is ook goed voor je. Het geeft je nieuwe energie, je wordt er vrolijk van en er zitten stoffen in (polyfenolen) die goed kunnen zijn voor je bloeddruk. Om fit te blijven, is het belangrijk dat je gezond eet en voldoende beweegt. Uit onderzoek blijkt dat kinderen tegenwoordig steeds minder bewegen. Terwijl je elke dag minstens een uur beweging nodig hebt! Mars wil je daar graag bij helpen. dubbel30 Energy Tour Het is belangrijk om veel te bewegen. Daarom verleent Mars Nederland haar medewerking aan de dubbel30 Energy Tour. Als onderdeel van de landelijke campagne 30minutenbewegen van het Nederlands Instituut van Sport en Bewegen (NISB) is dit bewegingsprogramma bedoeld om jongeren meer in beweging te krijgen. De tour gaat langs tachtig scholen in Nederland en bestaat uit demonstraties en clinics. Met natuurlijk ook veel zelf bewegen, zoals streetdance, panna-voetbal van Soccer Showdown, zelfverdediging en basketbal rhythm. Op www.dubbel30.nl lees je alles over de dubbel30 Energy Tour. Je kunt testen of je nu al goed beweegt en hoe gezond jouw gewicht is. Bovendien staan hier veel tips en kun je jouw vragen stellen aan de beweegcoach!
Bewegen is goed voor je! 15
0 tot en met 4 vragen goed:
5 tot en met 8 vragen goed:
9 of 10 vragen goed:
Tja… jij moet dit boekje nog maar eens goed nalezen. Of je houdt niet van chocolade, óf je eet het liever dan dat je erover leest.
Jij bent goed op de hoogte. Jij kunt voortaan bij elke chocoladereep een prachtig verhaal afsteken over de herkomst en het productie proces.
Jij bent een echte chocolade kenner! Wil jij later in onze chocoladefabriek werken?
Uitslag: 1b, 2b, 3a, 4a, 5b, 6c, 7b, 8b, 9cc, 10a
16 Ben jij een echte chocoladekenner?
Ben jij een echte chocoladekenner? 17
Azteken een volk in Mexico dat eeuwen geleden als eerste chocoladedrank maakte (p 4) Base
zachte vulling van een gevulde chocoladereep, b.v. MARS® (p 11)
Cacaobonen
zaden uit de cacaovrucht, waar je chocolade van maakt (p 8)
Cacaoboter vet dat uit cacaomassa (gebrande en vermalen cacaobonen) wordt geperst (p 10) Cacaomassa bittere, bruine brei die uit gebrande en vermalen cacaobonen komt (p 10) Cacaopoeder wat overblijft als de cacaoboter uit de cacaomassa is gehaald (p 10) Conch grote pan waarin knapperige vlokjes tot chocolade geroerd worden (p 11) Crumb-oven oven waarin cacaomassa, cacaoboter en andere ingrediënten gebakken worden tot knapperige vlokjes (p 11) Fermenteren bonen worden op bananen-bladeren opgehoopt en afgedekt. Na 5 dagen worden de bonen op een bamboe tafel in de zon gedroogd (p 9) Frank Mars
uitvinder van de MARS®-reep (p 6)
Guillotine
mes dat de base van chocoladerepen in stukjes hakt (p 12)
Ivoorkust Afrikaans land waar Mars het grootste deel van haar cacaobonen koopt (p 8) Koeltunnel
hier wordt de warme base van chocoladerepen afgekoeld (p 12)
Miniatures
de allerkleinste reepjes die Mars maakt (p 14)
Mini’s repen die groter zijn dan miniatures, maar de helft kleiner dan een gewone reep (p 14) Nibs
de kern van een cacaoboon, die overblijft nadat de dop eraf is (p 10)
Ontdoppen
van gebrande cacaobonen wordt de dop afgehaald (p 10)
2-Pack dit formaat bestaat uit 2 reepjes. Hierdoor kun je de reep makkelijk delen met iemand anders of de reepjes apart van elkaar opeten (p 14) Pakkamer de plek in de chocoladefabriek waar de repen ingepakt worden (p 13) Polyfenolen een stofje dat van nature in chocolade zit, dat goed kan zijn voor je bloeddruk (p 15) Slitter
mes dat de base van chocoladerepen in smalle banen snijdt (p 12)
Xocolatl
het eerste chocoladedrankje ter wereld, dat de Azteken dronken (p 4)
18 Woordenlijst
© Mars Nederland B.V. 2009
