Brussel, 26-28 maart 2014 | Paleis der Academiën - Hertogsstraat 1 - 1000 Brussel
Achter de verhalen 5: Terug naar de tekst? Vrije Universiteit Brussel Achter de verhalen, het algemene congres voor de moderne Nederlandse literatuurstudie, is aan zijn vijfde editie toe. Na twee afleveringen in België (Leuven en Gent) en twee in Nederland (Nijmegen en Utrecht) is Brussel aan de beurt. Het congres vindt plaats van woensdag 26 tot vrijdag 28 maart 2014 aan de Vrije Universiteit Brussel, onder de auspiciën van het Studiecentrum voor Experimentele Literatuur (SEL) en het Centrum voor Literatuur, Intermedialiteit en Cultuur (CLIC). Elke congresdag begint en eindigt met een keynote lezing. De sprekers zijn GILLIS DORLEIJN (Rijksuniversiteit Groningen), RALF GRÜTTEMEIER (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg), FRANS-WILLEM KORSTEN (Universiteit Leiden), PIETER VERSTRAETEN (KU Leuven), SVEN VITSE (Universiteit Utrecht) en NACHOEM WIJNBERG (Universiteit van Amsterdam). De centrale vraag van het congres is welke plaats de tekst in de modern-letterkundige neerlandistiek inneemt, met andere woorden in welke vormen teksten vandaag bestudeerd worden, of zij hun plaats moeten heroveren in de literatuurstudie dan wel nooit weggeweest zijn en zonder complexen met andere onderzoeksobjecten gecombineerd kunnen worden. In concreto staan zowel een aantal aspecten van de tekst centraal en allerlei transformaties ervan als de mogelijke invalshoeken. Aan elk van die thema’s wordt een congresdag besteed. Enerzijds komen verkenningen van nieuwe onderzoeksgebieden en methodologische reflecties aan bod en anderzijds worden concrete tekstanalyses gepresenteerd. Dag 1: Aspecten De laatste jaren tekenen zich interessante vernieuwingen af in de studie van teksten, zoals in het onderzoek van stijl, ruimte, personages en objecten. Hoe geven plaatsen en settings in literatuur (bv. stad vs. platteland) betekenis aan de tekst? Wat voor personages (helden of anti-helden, types of psychologisch uitgewerkte figuren) bevolken de Nederlandse literatuur? Hoe evolueert ‘het personage’ binnen een oeuvre of in de loop van de literatuurgeschiedenis? Ook de voorstelling van materiële objecten in literatuur verdient onze aandacht: gebruiksvoorwerpen, machines en technologie, geld en handelwaar wijzen naar de ideologie van teksten en moeten een plaats krijgen in de interpretatie ervan. Dag 2: Invalshoeken Vele van de theoretische invalshoeken die de literatuurwetenschap ontwikkeld heeft om de literaire tekst te bestuderen, zoals ideologiekritische interpretatie, discoursanalyse en narratologie, worden vandaag nog altijd in de praktijk gebracht. Andere verdienen een actualisering of een explicietere reflectie. Achter de verhalen 5 wil graag ruimte bieden voor reflectie over tekstgerichte methodes in het algemeen en over enkele velden in het bijzonder: hoe kunnen we vandaag bijdragen tot het begrip van literaire genres in de 1
moderne Nederlandse literatuur? Op welke basis interpreteren we teksten? Hoe activeert de tekst het bewustzijn van de lezer? Wat is de potentiële bijdrage van een geactualiseerde thematologie en motievenstudie? Dag 3: Transformaties Literaire teksten zijn geen statische of onveranderlijke objecten. Zij hebben een specifieke ontstaansgeschiedenis, zijn gedurende hun bestaan aan allerhande veranderingen onderhevig en manifesteren zich daarbij in diverse verschijningsvormen, ook in andere dan louter tekstuele media. Binnen het deel ‘Transformaties’ willen we onderzoekers aan het woord laten die zich bezighouden met onderwerpen als tekstgenese, vertaling, intermedialiteit, adaptatie, teksteditie, kortom: met teksten in de verschillende fasen en stadia van hun bestaan en in de vele vormen en gedaantes die zij hierin kunnen aannemen. Inschrijving Wie het congres wil bijwonen, kan zich aanmelden via
[email protected] Praktisch Alle informatie over het programma, de locatie, mogelijke accommodatie en inschrijving vindt u op de website: http://www.vub.ac.be/events/2014/achterdeverhalen5 Organisatie Lars Bernaerts, Hans Vandevoorde en Marc van Zoggel
2
Programma Achter de Verhalen 5 | Brussel, 26-28 maart 2014 26 maart 2014 Introductie
10u00
Economie en poëzie Nachoem Wijnberg (Universiteit van Amsterdam)
11u00
Pauze Literatuur en journalistiek Lieselot De Taeye Hilde Van Belle Beatrix van Dam
Van thema tot topos Véronique Dieu Michel De Dobbeleer Wilbert Smulders
13u00
14u30
Reizen tussen fictie en non-fictie Lut Missinne Malgorzata Drwal Tom Sintobin
Posities van de auteur Ryanne Keltjens Alex Rutten Janneke van der Veer
Kromzwaarden en Delfts blauw. Objecten in de roman Pieter Verstraeten (KU Leuven) Invalshoeken Tussen jurisprudentie en fragment. De resistentie van tekst Frans-Willem Korsten (Universiteit Leiden)
10u30
11u00
Pauze Schrijvers, politiek en oeuvre Odile Heynders Yra van Dijk Sander Bax
Poëtica Koen Rymenants Ted Laros Marieke Winkler
12u30
14u00
Ideologie en engagement Kevin Absillis Petra Boudewijn Daan Rutten Jaap Faber
Pre/Posthumanisme Mina Etemad Barbara Fraipont Hester Meuleman Matthias Velle Pauze
Linksom of rechtsom? Ideologiekritiek na het postmodernisme Sven Vitse (Universiteit Utrecht)
28 maart 2014 9u30
Transformaties Transformaties in de editiewetenschap Ralf Grüttemeier (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg)
10u30
11u00
Pauze Literatuur omschreven Agnes Andeweg Adelheid Ceulemans Jeroen Dera Elke Depreter
Voor en na het werk Elli Bleeker Peter Kegel Suzan van Dijk Frans Ruiter
13u00
Vertalingen Jane Fenoulhet Judit Gera Jan Oosterholt Stéphanie Vanasten
Lunch
14u00
Rondetafelgesprek
15u00
Het einde van de literatuur Gillis Dorleijn (Rijksuniversiteit Groningen)
16u00
Digitale perspectieven Jan Gielkens Kim Jautze, Corina Koolen, Andreas van Cranenburgh en Karina van Dalen-Oskam
Lunch
16u00 16u30
Tijd, plaats, lichaam Filip De Ceuster Hans Demeyer Matthieu Sergier
Pauze
27 maart 2014 9u30
Personages en identiteit Gwennie Debergh Martina Vitackova Jan Konst
Lunch
16u00 16u30
Vrije Universiteit Brussel
Aspecten
9u30
11u30
|
Borrel
3
Volledig programma: sessies, sprekers en titels 26 maart 2014
Aspecten
9u30
Introductie
10u00
Economie en poëzie Nachoem Wijnberg (Universiteit van Amsterdam) Respondent: Yves T’Sjoen (Universiteit Gent)
11u00
11u30
Pauze
Literatuur en journalistiek Lieselot De Taeye (Vrije Universiteit Brussel), ‘Een paar uur later staat hetzelfde huis op de voorpagina’s’. Invulling, legitimatie en vernieuwing van documentaire literatuur in de jaren zestig via verwijzing naar verschillende genres Hilde Van Belle (Thomas More Antwerpen), Maar hier gaat alles gewoon verder. Ethosaspecten in De poorten van Damascus van Lieve Joris Beatrix van Dam (WWU Münster), Borderline-teksten. Populaire geschiedschrijving tussen factueel en fictioneel vertellen
Van thema tot topos Véronique Dieu (Université de Liège), ‘vrijwel) niets-’ Chinese invloeden in de poëzie van Hans Faverey Michel De Dobbeleer (Universiteit Gent), De (zich) transformerende setting van de belegerde stad. Troje, Grol, Kriekebeek en Leningrad in de Nederlandse letteren Wilbert Smulders (Universiteit Utrecht), Elsschot en erotiek
Personages en identiteit Gwennie Debergh (Universiteit Gent), De dubbelganger in het proza van Harry Mulisch: van type tot techniek Martina Vitackova (Universiteit van Pretoria & Palacky Universiteit Olomouc), De andere vrouw. Het vrouwelijke postkoloniale hybride ‘zelf’ in de teksten van hedendaagse vrouwelijke schrijvers in het Nederlands Jan Konst (Freie Universität Berlin), De heilige plicht van de gehoorzaamheid. Louis Ferron en de autoritaire persoonlijkheid 13u00
14u30
Lunch
Reizen tussen fictie en non-fictie Lut Missinne (WWU Münster), Reisliteratuur en autobiografische literatuur Malgorzata Drwal (Universiteit van Wroclaw), De rol van paratekst bij de interpretatie van non-fictionele en fictionele teksten Tom Sintobin (Radboud Universiteit Nijmegen), Reizen tegen de tijd. Over Italiëverbeeldingen in de Nederlandse literatuur
4
Posities van de auteur Ryanne Keltjens (Rijksuniversiteit Groningen), ‘[A]ls je schrijft, dan ben je nog geen schrijver’. De representatie van de auteur als onderhandelingsstrategie Alex Rutten (Open Universiteit), Kunstclowns, de middelmaat en artistieke zwervers: meerstemmigheid in het literaire werk van Agnes Maas-van der Moer Janneke van der Veer (Universiteit Utrecht), Anna Blamans epistolaire avontuur: een nieuw perspectief op brieven
Tijd, plaats, lichaam Filip De Ceuster (Universiteit Antwerpen), Want in Arcadia ben ik ook… De literaire representatie van moderne objecten in Maurice Gilliams’ Elias of het gevecht met de nachtegalen (1936) Hans Demeyer (Universiteit Gent), Anatomie van de neo-avant-garde. Lichamelijkheid en kritiek in totaal en absoluut proza Matthieu Sergier (Université Saint-Louis Bruxelles & Université catholique de Louvain), Een ‘nouveau journal’ voor nieuwe tijden. Het experimentele schrijversdagboek als uitdaging aan de geschiedenis 16u00
16u30
Pauze
Kromzwaarden en Delfts blauw. Objecten in de roman Pieter Verstraeten (KU Leuven) Respondent: Erik Spinoy (Université de Liège)
5
27 maart 2014 9u30
Invalshoeken Tussen jurisprudentie en fragment. De resistentie van tekst Frans-Willem Korsten (Universiteit Leiden) Respondent: Anneleen Masschelein (KU Leuven)
10u30
11u00
Pauze
Schrijvers, hun politieke mening en literaire oeuvres Odile Heynders (Universiteit van Tilburg), De literaire auteur als publieke intellectueel Yra van Dijk (Universiteit Leiden), Arnon Grunberg Sander Bax (Universiteit van Tilburg), Leon de Winter
Poëtica Koen Rymenants (Hogeschool Gent), De versinterne poëtica van Forum (1932-1935) Ted Laros (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg), Poëticale en institutionele autonomiseringstendensen in het Zuid-Afrika van de jaren ’70. De Kaapse rechtszaak rond André Brinks Kennis van die Aand (1974) Marieke Winkler (Radboud Universiteit Nijmegen), ‘De wil om elkaar te begrijpen wordt vaak verdrongen door de wil elkaar te verslaan’ . Tekstinterpretatie bij H.A. Gomperts en J.J. Oversteegen in de jaren ’60
Digitale perspectieven Jan Gielkens (Huygens ING), Tekstverlies. Of: is de integriteit van ons werkmateriaal in het geding? Kim Jautze, Corina Koolen, Andreas van Cranenburgh en Karina van Dalen-Oskam (Huygens ING), Meetbare genrekenmerken. The Riddle of Literary Quality 12u30
14u00
Lunch
Ideologie en engagement Kevin Absillis (Universiteit Antwerpen), De man die zijn volk wilde moderniseren. Een ideologiekritische lectuur van Hendrik Conscience Petra Boudewijn (Rijksuniversiteit Groningen), De literaire representatie van Indopaupers. Slachtoffers van discriminatie of van raciale factoren? Daan Rutten (Universiteit Utrecht), Willem Frederik Hermans, mythograaf Jaap Faber (Karoli Gaspar Reformatus Egyetem, Boedapest), Van encyclopedie tot alternatieve geschiedenis. Ontwikkelingen in het oeuvre van Koen Peeters
Pre/Posthumanisme Mina Etemad (Universiteit van Amsterdam), Samenleven of met rust laten: het posthumanistisch gedachtegoed van Koetsier Herfst Barbara Fraipont (Université catholique de Louvain), ‘Look at the fish and then the theory’. Een nieuwe kijk op het dier vanuit Charlotte Mutsaers’ werk? Hester Meuleman (Vrije onderzoeker), Dichten om te bezweren. Tekstinterpretatie en
6
ritual studies Matthias Velle (Universiteit Gent), Philoctetes variaties. Over technologie en tragiek in het werk van Peter Verhelst 16u00
16u30
Pauze
Linksom of rechtsom? Ideologiekritiek na het postmodernisme Sven Vitse (Universiteit Utrecht) Respondent: Ben Peperkamp (Universiteit van Amsterdam)
7
28 maart 2014 9u30
Transformaties Transformaties in de editiewetenschap Ralf Grüttemeier (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg) Respondent: Kris Humbeeck (Universiteit Antwerpen)
10u30
11u00
Pauze
Literatuur omschreven Agnes Andeweg (Universiteit Maastricht), De Vliegende Hollander, over spookverhalen, nationale identiteit en globalisering Adelheid Ceulemans (Liberaal Archief Gent), Daar zit muziek in… Tekst en muziek in de poëzie van Theodoor Van Ryswyck (1811-1849) Jeroen Dera (Radboud Universiteit Nijmegen), Radiokritiek versus dagbladkritiek in het interbellum: A.M. de Jong en P.H. Ritter jr. Elke Depreter (Vrije Universiteit Brussel), Tekst en visueel beeld in de poëzie van Max Kazan. Verwijzingen naar surrealistische beeldende kunst in de Vlaamse (post)experimentele poëzie
Voor en na het werk Elli Bleeker (Huygens ING), Nieuwe richtlijnen voor digitale wetenschappelijke edities Peter Kegel (Huygens ING), ‘Haar mond open, bloed op haar slaap’. Een tekstgenetische benadering van Hermans’ Ik heb altijd gelijk (1951) binnen de context van het editieproject Volledige Werken Willem Frederik Hermans Suzan van Dijk (Huygens ING), Achter de literatuurgeschiedenis. De studie van ‘vergeten’ teksten Frans Ruiter (Universiteit Utrecht), Bourdieuiaanse meditaties
Vertalingen Jane Fenoulhet (University College London), Talige transformaties. Teksten in de contactzone Judit Gera (Eötvös Loránd Universiteit Budapest), Wat gebeurde er met de tekst van De Leeuw van Vlaanderen van Hendrik Conscience in het Hongaars? Jan Oosterholt (Carl von Ossietzky Universität Oldenburg), Victor Hugo ‘vernederlandst’. Adriaan van der Hoops Han van Ysland en La Esmeralda (1837) Stéphanie Vanasten (Université catholique de Louvain), Als twee keerzijden van dezelfde medaille. Vertalen én schrijven als transtekstuele praktijk bij Leonard Nolens 13u00
Lunch
14u00
Rondetafelgesprek o.l.v. Jos Joosten (Radboud Universiteit Nijmegen)
15u00
Het einde van de literatuur Gillis Dorleijn (Rijksuniversiteit Groningen)
16u00
Borrel
8
