50 jaar jeugdbeschermingsrecht Leuven, 28 mei 2015 VERMAATSCHAPPELIJKING VAN DE ZORG ook in de antwoorden op jeugddelinquentie? Karel Henderickx Ere-afdelingshoofd Algemene Diensten Agentschap Jongerenwelzijn
overzicht
Waarover gaat het Spanningsvelden Vermaatschappelijking doorheen 50 jaar JB Vermaatschappelijking en antwoorden op de jeugddelinquentie
WWW.JONGERENWELZIJN.BE
P2
Vermaatschappelijking? Verschuiving binnen de zorg waarbij ernaar gestreefd wordt om mensen met beperkingen, chronisch zieken, kwetsbare ouderen, jongeren met gedrags- en emotionele problemen, mensen die in armoede leven, …., met al hun mogelijkheden en kwetsbaarheden een eigen zinvolle plek in de samenleving te laten innemen, hen daarbij waar nodig te ondersteunen en de zorg zoveel mogelijk geïntegreerd in de samenleving te laten verlopen. Begrippen die hierbij een rol spelen zijn onder meer desinstitutionalisering, communitycare, empowerment, kracht- en contextgericht werken, vraagsturing en respijtzorg.*
*bron: visienota 2012 van de Strategische Adviesraad Welzijn, Gezondheid en Gezin WWW.JONGERENWELZIJN.BE
P3
Waarover gaat het? 1. Een antwoord op de vele uitdagingen in de evolutie van de zorgvragen, zowel in de veranderende aard van de zorgvragen als de verwachtingen van zorgvragers (houder van rechten, mondig, strevend naar autonomie, medebeslisser)
2. Mobilisatie van sociaal kapitaal deel uitmakend van het sociaal leven een samenleving die open staat voor kwetsbare mensen en die nieuwe kansen geeft mobilisatie van mantelzorgers en vrijwilligers professionele hulp tot ondersteuning van participatie en betrokkenheid WWW.JONGERENWELZIJN.BE
P4
Samengevat
“Omdat in het appel op het sociaal kapitaal en op de gemeenschap een belangrijke kwaliteit van zorg en hulp zit” *
*Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin: De kracht van het engagement, december 2013
WWW.JONGERENWELZIJN.BE
P5
Bedenkingen 1. Geen nieuw concept (vroegere of bestaande acties: zie verder) maar vandaag een bewuste keuze die explicieter dan ooit in reglementaire teksten wordt opgenomen zie bijv. decreet Integrale Jeugdhulp (art. 9-10): maximale inzet van eigen krachten van de minderjarige, ouders en opvoedingsverantwoordelijken en de versterking van die personen verhogen van hun participatie in de jeugdhulpverlening stimuleren van emancipatie en participatie in de samenleving
inzet van aangepaste methodieken om de JHV zo inclusief mogelijk te organiseren (opstellen ondersteuningsplan en inzetten, versterken of creatie van een sociaal netwerk)
WWW.JONGERENWELZIJN.BE
P6
Bedenkingen 2. Belangrijke spanningsvelden 2.1. Rationalisering van de organisatie en werkwijzen : programma’s, protocollen, standaarden en meetbare output versus kwaliteit van leven van kwetsbare mensen met outputvariabelen als ontplooiingskansen en integratie in de maatschappij, zingevende activiteiten en sociale rollen, tevredenheid om de kwaliteit van leven
WWW.JONGERENWELZIJN.BE
P7
Bedenkingen 2. Belangrijke spanningsvelden 2.2. Betrokkenheid van de samenleving, actieve zichtbaarheid in de samenleving versus recht op privacy/vertrouwelijkheid eventuele bedreiging die uitgaat, of als dusdanig beleefd wordt bij herintegratie van personen uit bepaalde doelgroepen (psychiatrische patiënten, delictplegers, ex-gedetineerden)
WWW.JONGERENWELZIJN.BE
P8
Doorheen de geschiedenis van 50 jaar jeugdbescherming 1965 en volgende jaren: dikwijls nog ontzetting uit de ouderlijke macht gevolgd door de plaatsing van kinderen met opvang in pleeggezin, (ex-)weeshuizen, tehuizen voor gehandicapten, kloosters (anekdote: acties besparingen vanwege de minister van Justitie) 1970 en 1973: eerste regulering van de opvang door KB betreffende de erkenning en subsidiëring voor onderhoud, opvoeding en behandeling van minderjarigen en gehandicapten ten laste van de openbare besturen (ontwikkeling maatschappelijk werk en democratisering van het onderwijs) Staatshervorming 1980 en ontstaan van alternatieven: eerste ontheemdingsprojecten, eerste dagcentra, eerste BZW Circulaire 44: systematischer omzetten van residentieel naar ambulant aanbod Decreet 1985: CBJ en BC en eerste reguliere basis voor ambulant aanbod Staatshervorming 1989: uitvoering van maatregelen volledig naar de gemeenschappen WWW.JONGERENWELZIJN.BE
P9
Doorheen de geschiedenis van 50 jaar jeugdbescherming Erkennings- en subsidiëringsbesluit 1994: grote diversificatie van hulpverleningsmaatregelen van ambulant tot residentieel Experimenten en onderzoek tot invoeren van herstelgerichte afhandeling (bemiddeling, Hergo, leerprojecten, prestaties van openbaar nut) Eerste decreten tot uitvoering van het IVRK (1989-1991): 1997 KR commissaris en KER 2004 eerste decreet IJH, 2006 decreet rechtspositie minderjarigen in de jeugdhulp
Wet tot wijziging van de wet betreffende de JB 2006: prioriteit herstelgerichte afhandeling, wettelijke basis voor een aantal alternatieve afhandelingen maar ook uithandengeving Parallelle ontwikkelingen 21ste eeuw: zorgboerderijen, eigen kracht conferenties, YAR, Columbusproject, samenwerking met Natuur en Bos
WWW.JONGERENWELZIJN.BE
P 10
Doorheen de geschiedenis van 50 jaar jeugdbescherming Zoals de minister bevestigde: Lang voor de term in het welzijnswoordenboek werd opgenomen, bracht Oikoten ‘vermaatschappelijking’ van de zorg in de praktijk. Dat de maatschappij zich ook aan deze jongeren verbindt en dat burgers ten aanzien van hen een verregaand en intensief engagement opnemen, is een blijk van het warme hart van Vlaanderen Jo Vandeurzen, februari 2012 in Ik dus naar Compostella WWW.JONGERENWELZIJN.BE
P 11
Vermaatschappelijking van de zorg in de aanpak van de jeugddelinquentie Specifieke kenmerken van de problematiek waarop “zorg” een antwoord wil zijn
uitgangspunt is een delict, een inbreuk tegenover een individu of de samenleving risico op recidive en bedreiging van de openbare veiligheid het gebruik van dwang: antwoorden worden hoofdzakelijk door de (jeugd)rechtbank opgelegd mogelijkheid van vrijheidsberoving en uithandengeving wijze waarop rechtswaarborgen en participatie juridisch gekaderd worden jeugdhulpverlening en reactie op het delict als twee van elkaar te onderscheiden trajecten? behoeften van de jongere aan ontwikkelingsgerichte interventie/ondersteuning, nood aan het opdoen van kennis en positieve leerervaringen
WWW.JONGERENWELZIJN.BE
P 12
Aanzet tot vermaatschappelijking in de huidige wetgeving voorrang voor het herstelrechtelijk aanbod, bemiddeling, HERGO behoud in de leefomgeving onder bepaalde voorwaarden mogelijkheid een geschreven project voor te leggen prestaties van opvoedkundige aard of algemeen nut plaatsing in een open afdeling
betrokkenheid van de context en steunende rol van de advocaat de positie van het openbaar ministerie en rol van de jeugdrechter
WWW.JONGERENWELZIJN.BE
P 13
Maar Zowel op legistiek al organisatorisch vlak dient een en ander verder ontwikkeld/uitgeklaard te worden, bijv. • betrokkenheid van de samenleving bij HERGO • gebruik van huisarrest, zowel in het kader van een geschreven project als bij detentie (zie: studiedag Het nieuwe jeugdrecht, KU Leuven, 2007) Nieuwe antwoorden, onder meer vanuit ontwikkelingen in de maatschappelijke zorg zijn wenselijk en moeten mogelijk zijn
WWW.JONGERENWELZIJN.BE
P 14
Wie meer wil weten Strategische Adviesraad Welzijn, Gezondheid en Gezin, Visienota Integrale zorg en ondersteuning in Vlaanderen, Brussel, december 2012 Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, De kracht van het engagement, Brussel, december 2013 Johan PUT & Marjan ROM (editors), Het nieuwe jeugdrecht, De Boeck & Larcier NV, Brussel, 2007 Romain VANLANDSCHOOT, Sluit ze op … Jongeren in de criminaliteit 1400 tot nu, Davidsfonds, Leuven, 2008 Herman DE DIJN, Vermaatschappelijking van de zorg. In welke maatschappij? Acta Med.Cath. Vol.80, nr.1, 2012 Paul VERHAEGHE, Ondernemen, Welzijn, Samen: een recept voor een geslaagde gemeenschap, Tijdschrift voor Welzijnswerk, jg. 37 nr. 333 juli 2013 Phara de Aguirre & Stefaan Vermeulen, Ik dus naar Compostella, Jong geweld op zoek naar een uitweg, Lannoo, Tielt, 2012 www.jongerenwelzijn.be
www.jongerenwelzijn.be
WWW.JONGERENWELZIJN.BE
P 15
