Gebruik van verneveling/ dosis aërosol en voorzetkamers Van Dyck Lieve Verpleegkundige , Consultatie longziekten, UZ Antwerpen April 2011
Doel Een algemeen overzicht te geven van de meest gebruikte inhalatiemethodes in de gezondheidszorg, en stil te staan bij hun specifieke aandachtspunten.
Agenda •Inhaleren van medicatie algemeen •Verneveling •Dosisaërosol 1.Drijfgas aangedreven dosis aërosols (pMDI) 2.Voorzetkamer 3.Droogpoeder dosis aërosols (PDI)
Omschrijving Aërosol is het het toedienen van medicatie, ter hoogte van de longen, gebruikmakend van de luchtstromingen tijdens de ademhaling.
Voor therapeutische en diagnostische doeleinden DOELGROEPEN:
Astma COPD Mucoviscidose In de heelkunde (vb: pre en postoperatief) Pentamidine inhalatie (PCP) Provocatietest, sputuminductie, enz….
Voordelen • • • • •
Eenvoudig toe te dienen Rechtstreeks in de luchtwegen Snelle werking Weinig systemische absorptie Lage dosis
Streefdoel van elke toediening • Egale verspreiding van de medicatie • Zowel perifeer als distaal in de longen • Zo weinig mogelijk depositie in de orofaryngale zone • Zoveel mogelijk medicatie in de longen brengen • Zo weinig mogelijk verlies van medicatie • Zo weinig mogelijk neveneffecten
Obstakels die de longdepositie beinvloeden
Goede depositie
Minder goede depositie
Slechte depositie
Factoren die de longdepositie beinvloeden • • • • • •
Diameter van de partikels (1 à 5 μm) Inspiratoire flow Ejectiesnelheid Graad van luchtwegobstructie Apnoeperiode Juiste inhalatietechniek
Inhalatietherapie • Verschillende inhalatiesystemen • Elke inhalator vereist een andere inhalatietechniek • Nood aan goede instructies • Educatie 5 stappenplan (mondeling / demonstratie / schriftelijk / inoefenen / evaluatie)
• Ook in de thuiszorg • Uniformiteit!!!!! = doel BVPV • Patiënteninfo: www.bvpv-sbip.be
Mond spoelen Na elke inhalatie mond spoelen met water, niet inslikken.
inhalatiecorticoticoïden => ter voorkoming van schimmelinfecties, heesheid
Wat verstaan we onder verneveling van medicatie Door middel van perslucht of ultrasone een nevel of aërosol produceren, gebruikt voor toediening van medicatie of bevochtiging van de luchtwegen.
Waarom nog vernevelen? • • • • • • • •
Pediatrie bij kleine kinderen Geen hand-ademcoördinatie Lage inspiratoire flow Viskeuser maken van de taaie slijmen, beter ophoesten. Geagiteerde, angstige patiënten Gebruik van grotere dosissen Verschillende medicatie samen Medicatie enkel in vernevelvloeistof beschikbaar
Nadelen van verneveling • • • • •
Lange neveltijd Geluidshinder Bronchoconstrictie Contaminatie bij slecht onderhoud Omvang van apparatuur (thuissituatie)
Vernevelaars perslucht-ultrasone Keuze vernevelaar in functie van het toe te dienen medicament / voorkeur / infrastructuur …
Aandachtspunten in de thuissituatie • Duidelijke instructies over het vernevelapparaat zijn nodig • Minimum één jaarlijks nazicht • Onderhoud van het masker of pijpje en aërosolpotje:
=> Geen wet. evidentie tendens: dagelijks reinigen (detergent, goed spoelen en drogen) wekelijks ontsmetten driemaandelijks vervangen
Vernevelmaskers
pijpje
masker
• • Mooiere nevel • Minder verlies van • medicatie • Enkel • mondademhaling mogelijk • • Voorkomt glaucoom (corticoïden en • anticholinergica inhal.)
=>voorkeur
Meer contaminatie van de omgevingsucht Te zwak om pijpje vast te houden Roterend potje Masker moet goed aansluiten Mondademhaling (neerslag neusholte) • Beklemmend gevoel • Irritatie aangezicht en ogen
Eigenschappen en belang van een optimale nevel • • • •
Optimale partikelgrote (3 à 5 μm) Goede longdepositie Minimum 6liter/ min. tot maximaal 8L 10 tot 12 L min bij olieachtige en minder vloeibare producten (antibiotica, antivirale middelen…)
Belang van het ledigen en desinfecteren na elke verneveling in het ziekenhuis. • Residu steeds wegkappen • Masker en reservoir uitspoelen, liefst met heet leidingwater • Reservoir goed drogen • Desinfecteren met alcohol 70 % gedurende min. 30 sec. • Vooral bij immuungecompromiteerde en hoog-risico afdelingen • Wastafels en kranen zijn “besmette” zones!
Vernevelen met perslucht NOOIT ZUURSTOF! CO2-Retentie Uitzondering: astmapatiënten op dokters voorschrift
Aanbevelingen • Voorkeur monodosis • Vul het aërosolpotje juist voor het starten ( verdamping en contaminatie ) • Masker of pijpje kiezen in functie van de patiënt en medicatie • Optimale verneveltijd: max.10 min. • Een startvolume van min. 3 ml / min. • Vernevelen tot 1 min na het sputteren • Opvolging ( VPK handeling)
Maatregelen bij vernevelen van toxische medicatie • Bij toxische medicatie filter + recht pijp vb: pentamidine inhal. • Op één pers kamer • Goed ontluchten na de toediening • Kamer niet onnodig betreden / bel • Masker / handschoenen • Pat. rustig in en uit laten ademen
Inhalatietechniek vernevelaar 1. Neem een rechtzittende houding aan. 2. Druppel de medicatie in het aerosolpotje. 3. Zet het toestel aan / stel debietmeter in. 4. Steek het pijpje in de mond en omsluit het goed met de lippen (of plaats het masker over neus en mond). 5. Buig het hoofd licht achterover. 6. Adem traag in langs de mond. Hou de adem 5 seconden in en adem rustig uit. 7. Vernevel verder tot één minuut na het begin van de „sputtering‟. 8. Zet het toestel af. 9. Spoel de mond ( vocht niet inslikken ).
Dosisaërosol
Algemene aandachtspunten • • • • • • • • •
Handig Hoog aantal dosissen individueel gebruik Geen energiebron Teaching en opvolging van essentieel belang. Mond spoelen met water Onderhoud mondstuk Nooit uitademen in toestel Op droge koele plaats bewaren
Dosisaërosol – pMDI pressurized metered dose inhaler
Drijfgas aangedreven bevat: geneesmiddel / drijfgas / hulpstoffen
Nadelen • Lage pulmonaire depositie • Hand-adem coördinatie – teaching proces – voorzetkamer
• Hoge orofaringale depositie • Afkoeling mucosa
Voordelen • Meerdere dosissen • Compact • Medicatiedosis is zeer nauwkeurig afgemeten • De volgende dosis is zeer snel beschikbaar
Specifieke aandachtspunten
• Schudden voor gebruik • 2x Primen ( bij een nieuw toestel of 2 weken oud) • Controle resterende inhoud : verstuiven in de lucht, tegen spiegel of gewoon schudden
• Te verkrijgen met of zonder dosisteller
Autohaler® • Automatisch (geen hand ademcoördinatie) • Eenvoudig gebruik • Triggering werkt vanaf 30L/min. inflow • Zachte warme trage wolk • Primen • Geen dosisteller • Niet schudden
AUTOHALER® 2 x Primen: nieuw / 2 weken
Techniek Kliksignaal , dosis vrij
www.bvp-sbp.org
Voorzetkamers
Onderhoud plastiek voorzetkamer • Elke verstuiving van medicatie is geladen met statische elektriciteit en kleeft aan de statisch geladen plastieken voorzetkamer • De ontlading van de plastieken voorzetkamer is van cruciaal belang: 30 min onderdompelen Niet afspoelen en afdrogen S’nachts laten drogen en uitlekken Nieuw / wekelijks
Grote voorzetkamer • • • • • •
Geen hand-ademcoördinatie Meer tijd tussen puf en inademing Eenrichtingsklep Geen schrikeffect Lagere orofaringeale depositie Te grote partikels gaan hier reeds neerslaan • Verdeling van de medicatie over een inhoud waardoor ook betere verspreiding in de perifere luchtwegen • Onhandig
Inhalatietechniek voorzetkamer 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Schudden van dosisaërosol Op voorzetkamer zetten Mondstuk in mond Eén puf verstuiven Langzaam en diep inademen Apneu 5 à10 sec Verder 5 x rustig in - en uitademen
droogpoederinhalatoren Multi-dose Discus-TH
Unit-dose Handihaler-aërolizer
Droogpoederinhalatoren voordelen • Feedbackmechanisme: • smaak / trillen • • Minder locale nevenwerkingen t.a.v. • dosisaërosol • Geen hand-adem • coördinatie nodig • Niet schudden voor • gebruik
nadelen Snelle en diepe inademing Een minimum inspiratiekracht is noodzakelijk Meestal geen gevoel van verstuiving Geen geluid, reukloos, soms smaakloos Nooit uitademen in toestel (maakt toestel vochtig en poeder blijft kleven )
Volledig klaar met meerdere dosissen
Diskhaler
Turbohaler
Novolizer
novolizer® • Patroon vullen vlak voor gebruik • Max 6 md werking na openen • Rode knop volledig indrukken,venster groen • Krachtig en diep Inhaleren (35 L min.) • Klik,venster rood • Dosisteller 0 • Toestel vervangen als patroon leeg is.
Handihaler
HANDIHALER® voorbereiding • • • • • • •
Vullen met capsule Vlak voor gebruik blister openen Groene knop indrukken,capsule wordt doorprikt Trilling voelbaar Herhaling techniek Controle capsule Telkens nieuw toestel nemen
Vóór elke toediening capsule inbrengen
Aërolyzer
Algemene inhalatietechniek pMDI- PDI • • • • •
• • • •
Rechtzittende houding Volledig uitademen Toestel tussen de tanden en lippen Hoofd licht achterovergebogen Inademen: – Zakverstuiver: traag en diep – Poederinhalatoren: snel en diep Adem 5 tot 10 seconden ophouden Rustig uitademen Herhaling PDI SPOELEN
Dank u voor u aandacht
