Doelmatigheid in de gezondheidszorg Indra Eijgelshoven Mapi Values 19 april 2006
Inhoud • • • •
Stijging van kosten in de zorg Keuzes maken met beperkt budget Doelmatigheid Economische evaluaties – Gezondheidswinst – Kosten
• Wegen kosten op tegen de gezondheidswinst?
Totaal kosten ZFW-populatie hulpmiddelen euro (mln)
850 800 750 700 650 600 550 500
2001
2002
2003
2004
Bron: GIP databank
1
Demografie Levensstandaard
(vergrijzing)
(QoL verwachting)
Oorzaken Lifestyle
stijging van
(‘abuse’)
kosten Diagnostiek (preventie)
Informatie (mondige patiënt)
Innovatie (technologie)
Keuzes maken • Schaarste (beperkt budget en capaciteit) • Keuzes maken • Opofferen Opportuniteitskosten
Keuzes maken AUTO OF WK finale Dld-NL
2
Keuzes in de gezondheidszorg Ideaal: • Streven naar maximale gezondheidswinst tegen het liefst minimale kosten
Maar:
Spelers Patient
Belastingbetaler
Zorgverzekeraar
Arts
Overheid Werkgever
Farma. industrie Apotheker
Kiezen …..= Beslissen • Niet altijd rationeel….emoties • Belangen niet transparant • Belangen van betrokken spelers lopen niet parallel
3
Doelmatigheid
Overzicht van uitkomsten Outcomes Research
Effectiviteit
Werkzaamheid
Efficiëntie/ doelmatigheid
Klinische studies
Farmacoeconomie
Evalueren doelmatigheid • Economische evaluaties
• Balans kosten en effecten
4
DM type II voorbeeld Geen complicatie Zelfmanagement Complicatie
DM II
Geen complicatie Standaard Complicatie
levens jaren
kwaliteit van leven
kosten
levens jaren
kwaliteit van leven
kosten
levens jaren
kwaliteit van leven
kosten
levens jaren
kwaliteit van leven
kosten
Gezondheidswinst • Gewonnen levensjaren, voorkomen hartinfarcten etc. • QALY is de kwaliteit van leven X overleving • QALY maakt het mogelijk om verschillende aandoeningen met elkaar te vergelijken
Kwaliteit van leven
Quality-Adjusted Life Years (QALYs) 1 0.9 0.8 0.7
Zelf-management
0.6 0.5 0.4 0.3
Standaard
Gewonnen QALYs met zelfmanagement
0.2 0.1 0 Levensjaren
Fictief voorbeeld
5
Stappen in een economische evaluatie • • • • • • •
Perspectief studie en tijdshorizon Type kosten Vergelijkende/standaard behandeling Identificeren relevante middelen Kwantificeren in natuurlijke eenheden Waarderen verschillende middelen Bepalen basis jaar kosten. In acht nemen disconteren en gevoeligheidsanalyse
Soorten kosten • Directe medische kosten – Medicatie, ziekenhuisopname, huisartsbezoek • Directe niet- medische kosten – Vervoer, dieet • Indirecte kosten – Productieverliezen door ziekte, invaliditeit of dood
voorbeelden relevante middelen diabetes type II – – – –
Glucosemeters Teststrips Insuline- infuuspomp App. afnemen bloed
– – – –
Diabetesverpleegkundige Huisarts Specialist Laboratorium
Vervolgens kwantificeer en waardeer je de middelen
6
Kosten Minimalisatie Analyse
Kosten Utiliteits Analyse
Vergelijkt de behandelingen uitsluitend wat betreft de kosten.
Relateert de kosten aan een gezondheidsindex, bijv. de kosten per QALY (kwaliteit van leven gecorrigeerd levensjaar)
Kosten Effectiviteits Analyse
Kosten Baten Analyse
Presenteert de gezondheidseffecten als een ééndimensionale klinische maatstaf, bijv. Het aantal gewonnen levensjaren.
Presenteert alle consequenties in monetaire termen, bijv. de betalingsbereidheid voor een lager gezondheidsrisico.
3:1
Voorbeeld diabetes Kosten
Zelfmana Standaard Verschil gement 190.000 € 150.000 € 40.000 €
Gezondheids 20 winst in QALY
15
5
CostCost-effectiveness plane
Doelmatig
7
Voorbeeld diabetes Kosten
Zelfmana Standaard Verschil gement 190.000 € 150.000 € 40.000 €
Gezondheids 20 15 5 winst Kosten/QALY 8000 WTP 10.000 euro per gewonnen gezondheidswinst
CostCost-effectiveness plane WTP 10.000
Doelmatig
Vergoeding • Niet automatisch vergoeding – Longtransplantatie niet doelmatig, maar wel vergoeding – Viagra doelmatig, geen vergoeding
• Fairness; niet altijd mogelijk maximaliseren van gezondheidswinst
8
Een economische evaluatie is een bruikbaar instrument ter ondersteuning van doelmatige besluitvorming
9
