VU FRANK GEETS, ADMINISTRATEUR –GENERAAL, HET FACILITAIR BEDRIJF, BOUDEWIJNLAAN 30 BUS 60, 1000 BRUSSEL
DOE-HET-ZELF WANDELING Ontdek de buurt en de locatie waar het nieuwe VAC Brussel komt!
DUUR: ONGEVEER 1 UUR STARTPUNT: BOUDEWIJN- OF PHOENIXGEBOUW, NOORDWIJK BRUSSEL
COVERBEELD © Neutelings Riedijk Architects Het coverbeeld is geen werkelijke weergave van het gebouw, maar is een ontwerpschets.
3
TEGEN EIND 2017 VERHUIZEN ONDER ANDERE DE COLLEGA’S VAN HET BOUDEWIJN- EN PHOENIXGEBOUW NAAR HET NIEUWE VAC BRUSSEL OP DE THURN & TAXIS-SITE. BENIEUWD NAAR DIE NIEUWE LOCATIE? TIJDENS DEZE DOE-HET-ZELF WANDELING KOM JE MEER TE WETEN OVER HET BOUWPROJECT, DE PLANNEN, DE OMLIGGENDE WIJK EN DE GESCHIEDENIS ERVAN. EEN UNIEKE KANS OM TIJDENS DE LUNCHPAUZE OF NA HET WERK DE NIEUWE WERKPLEK TE ONTDEKKEN.
Bou
dew
ijnl
aan
lber t
ing A
iha ven l
aan
7 enw eg
Gro end ree f
Vergotedok
1
6 5
16 Boliva rlaan
Antw erps este
8 He
ak
12
an
II La
Hel
9
Kon
Simon
an
enw eg
10
inla
este
wer ps
raa t
leb roe kka ai
Wil
aan
uis
pel h
Sta
Hav enl
lijk
ink
he dd
pe lhu is S
Sta
11
cqm a
Ant
i
kaa
roe k
leb
ard st Ko n
15
Wil
an
Ha ven la
Pic
14
B IM
VAC Brussel (site Thurn & Taxis)
13
an nla ve a lih
2
3
5
4 2
3 1
4
5
LEGENDE
Station Brussel Noord
1.
Boudewijn
2.
Ferraris
3.
Conscience
4.
Phoenix
5.
Ellips
1.
Kruispunt Koning Albert II-laan & Bolivarlaan
2.
WTC-torens
3.
Frietkot WTC
4.
Wijkpark
5.
Foyer Lakenois
6.
Helihavenlaan
7.
Groendreef/Willebroekkaai
8.
Vergotedok
9.
UP-site toren
10. Redersbrug 11.
Havenlaan
12. VAC Brussel 13. BIM 14.
Tussen de stapelhuizen
15. Koninklijk Stapelhuis 16. Picardbrug
Doe-het-zelf wandeling
Ontdek de omgeving van het nieuwe VAC Brussel!
7
Vertrek bij het Boudewijngebouw (1) en loop
Albert II-laan met de Bolivarlaan (1). Hou
naar het Phoenixgebouw (4).
onderweg even halt bij de Belgacomwinkel op de hoek van de Koolbrandersstraat en de
Deze Noordwijk, waar zich verschillende
Koning Albert II-laan.
gebouwen van de Vlaamse overheid bevinden, zag er in de eerste helft van de 20e eeuw
Als je naar het voetpad kijkt, zie je er twee
totaal anders uit. Net zoals aan de andere
goudkleurige stenen in verwerkt. Deze
kant van het spoor (uitgang Aarschotstraat),
‘struikelstenen’, of ‘Stolpersteine’ in het
was dit toen een woonwijk met winkels,
Duits, maken deel uit van een project van
huizen en een kerk. Op het einde van de jaren
een Duitse kunstenaar, Gunter Demnig. Hij
zestig verdween deze wijk echter volledig.
brengt gedenktekens aan op plaatsen waar
Het Manhattanproject wilde hier het
vroeger Joden woonden die door de nazi’s
businesscentrum van Europa maken met een
gedeporteerd of vermoord zijn. Op de
aantal torengebouwen en grote brede lanen
stenen zijn telkens de naam, geboortedatum,
voor het verkeer. Om dit project te realiseren
deportatiedatum en plaats en sterfdatum
werd de hele buurt onteigend. In de jaren ‘70
geplaatst.
en ‘80 werden de eerste twee ‘WTC’-torens voltooid. In 1983 kwam er een derde toren bij. De geplande vierde toren kwam er niet. De ambitieuze plannen werden nooit gerealiseerd. Al die jaren was deze wijk een grote bouwwerf en dat is het vandaag de dag nog steeds. Het project zorgde dan ook voor protest van bewoners en actiegroepen en ook het imago van de bouwpromotoren was niet al te best. Wandel via de Koning Albert II-laan in de richting van het kruispunt van de Koning
STRUIKELSTENEN OF STOLPERSTEINE
Doe-het-zelf wandeling
Ontdek de omgeving van het nieuwe VAC Brussel!
8
In deze woonwijk woonden vroeger veel Joden;
beeldt zo de voetganger (de schoen) en de
aan de andere kant van het spoor bevinden
vleugels van een vliegtuig (de hemel) uit. Het
zich trouwens nog steeds twee synagogen.
standbeeld zou ook een verwijzing zijn naar de prostitutie in de wijk.
Steek aan de Belgacomwinkel de straat over naar de groene middenberm die tussen de
Verlaat de middenberm terug (kies voor de
overheidsgebouwen aan de Koning Albert
kant van de WTC-torens) en blijf de Koning
II-laan loopt. In dit park werden enkele
Albert II-laan volgen. Steek de Bolivarlaan
kunstwerken geplaatst. Stop even bij het
over, maar blijf op de Koning Albert II-laan.
standbeeld van Liliane Vertessen.
Wandel richting WTC-toren I en II waarbij je de fontein op het ronde punt rechts van je laat.
Het standbeeld ‘Hemel en aarde’ kwam hier
Loop door tot bij de ingang van WTC-toren I
eind jaren ‘90. Het beeldt een schoen op een
en II (Koning Albert II-laan 28-30) (2). Deze WTC-torens van 100 m hoog werden destijds gebouwd op een sokkel van 13 m hoog. De bedoeling was dat de sokkels met elkaar verbonden zouden worden door een esplanade voor voetgangers. In het oorspronkelijke plan zou een autosnelweg zich immers op het gelijkvloerse niveau bevinden. Vandaag lopen de voetgangers gewoon op het laagste niveau en hebben deze sokkels geen functie meer. De nieuwe gebouwen in de wijk worden vandaag
‘HEMEL EN AARDE’
dan ook gebouwd zonder sokkel. Bij de constructie van nieuwe gebouwen in de wijk is het zorgen voor een link met de stad verplicht:
hak uit met vleugels erboven. Het standbeeld
een winkel, een park, woonfuncties … De winkel
9
in het Belgacom-gebouw is daar een duidelijk
er, behalve kantoorruimtes, ook handelszaken.
voorbeeld van.
Elke verdieping wordt gekenmerkt door namen van gebouwen en steden ter wereld: op de
Ga WTC-toren I/II (2) binnen. Sla binnen rechts
eerste verdieping begint alles met een A, op de tweede met een B, enzovoort. Neem de roltrap naar de 2e etage. Snuif even de sfeer op in het gebouw, wandel langs de tavernes en apotheek naar de andere kant van de etage en neem terug de roltrap naar beneden. Verlaat de WTC-torens aan de kant van de Antwerpsesteenweg, wandel voorbij
de
dienst
Vreemdelingenzaken
(Antwerpsesteenweg 59 B) en steek de straat over naar het wijkparkje. Hou even halt bij het (gesloten) Frietkraam WTC (3). WTC-TOREN I EN II
Merk op dat dit frietkraam op een lager niveau ligt dan de straat. Dat komt omdat hier vroeger een kerk en een kerkplein waren. De
af voor je bij de balie komt en neem een kijkje
kerk werd bij de werken in de Noordwijk naar
naar de overzichtsfoto van de wijk net naast
een andere locatie in Brussel verplaatst. Aan de
de roltrap.
overkant zie je een kantoor van GDF Suez. Ook hier werd de bouw gecompenseerd door de
Op de overzichtsfoto zie je hoe de Noordwijk
bouw van woningen aan de achterkant op de
er oorspronkelijk zou gaan uitzien, met vier
Antwerpsesteenweg.
WTC-torens. Vandaag de dag zijn het er echter drie. Op de tweede etage van het gebouw zijn
Volg het pad rechts het wijkpark (4) in. Als je Doe-het-zelf wandeling
Ontdek de omgeving van het nieuwe VAC Brussel!
10
De UP-site toren is met zijn 140 m en 42 verdiepingen de hoogste woontoren van het land. Het gebouw met de antennes dat je ervoor kunt zien, is een woontoren avant la lettre. Het was vroeger een oude graanmolen. In de jaren ’30 kwamen er de eerste ‘lofts’ in. Volg bij het klimrek (in de vorm van een piramide) het pad naar rechts en ga de trapjes op; wandel naar de rode houten brug en steek ze over. Je bent nu in de Foyer Lakenois of de FRIETKRAAM IN WIJKPARK
Lakense haard (5).
links omhoog kijkt, kan je de UP-site toren (9) zien.
TOEGANG TOT ‘FOYER LAKENOIS’
UP-SITE TOREN
11
In deze wijk bevindt zich sociale huisvestiging
Steek aan de linkerkant van de school door
die verspreid ligt over Laken en de Noordwijk
naar de Groendreef en steek over. Steek ook de
en plaats biedt aan een 8000 bewoners.
Willebroekkaai over en loop via het Redersplein
Eén van de bekendste inwoners van de
naar de Redersbrug (10). Rechts van je ligt
wijk is Vincent Kompany die hier zijn jeugd
het Vergotedok (8), aan de linkerkant loop je
doorbracht en er leerde voetballen. Tussen de
voorbij de UP-site toren (9).
woonblokken werden volkstuintjes aangelegd die de inwoners zelf onderhouden. Hou voorbij de brug links aan en ga de drie trapjes op. Wandel langs het gebouw en ga de trapjes links terug af de straat op. Je komt uit op de Helihavenlaan (6). In deze buurt (ter hoogte van de Nederlandstalige school ‘Klavertje 4’) stond ooit het eerste Brusselse station (station van de Groendreef) en liep de spoorlijn naar Mechelen/Antwerpen. In 1835 vertrokken hier de
VERGOTEDOK
eerste drie treinen richting Mechelen, goed voor een traject van 22 kilometer. Het was de eerste nationale spoorlijn in ons land.
Op de Willebroekkaai bevinden zich momenteel al een aantal kantoorgebouwen. Zo verhuisde het GO! van de Emile Jacqmainlaan naar deze buurt. Ook Smals en Unizo hebben hier een zetel.
Doe-het-zelf wandeling
Ontdek de omgeving van het nieuwe VAC Brussel!
12
Het hele kanaalgebied wordt aangepakt met
Loop door tot de Havenlaan tot bij de ingang
het Kanaalplan. Ook deze wijk is dus in volle
van het terrein van Thurn & Taxis (T&T).
ontwikkeling. Sommige kantoorgebouwen
Wandel het terrein op (Havenlaan 86c).
worden afgebroken en op termijn komt hier een woon- en parkzone. Deze kanaalzone
De naam van de site verwijst naar de vroegere
aan de Akenkaai staat bekend om Brussel Bad,
grondeigenaars: de adelijke Duitse familie von
een evenement dat in de zomer georganiseerd
Thurn und Tassis, die het monopolie had
wordt. Ter hoogte van de Leopold II-laan zal
op de postverdeling in het Habsburgse rijk.
binnen enkele jaren een gloednieuw museum
De paarden van de postkoetsen mochten er
voor moderne kunst geopend worden in het
grazen op de terreinen. Tot in de 18de eeuw
Citroëngebouw.
organiseerde deze familie de postverdeling vanuit Brussel.
INGANG THURN & TAXIS © Tour & Taxis
De haven kwam er op het einde van de 19e eeuw, de ligging aan het water en aan de poorten van de stad was ideaal. In 1910 werden het Koninklijk Pakhuis en de bijgebouwen voor het eerst in gebruik genomen. Deze
13
pakhuizen deden dienst als opslagruimtes. In
gebouw biedt plaats aan ongeveer 2.600
de centrale gang van het Koninklijk Pakhuis
personeelsleden. Alle werknemers van het
zie je nog waar de sporen destijds liepen voor
Boudewijn- (ca. 1.200) en Phoenixgebouw (ca.
goederenwagons.
750) verhuizen. Hoe de andere plekken ingevuld worden, werd nog niet beslist.
Ondertussen is T&T een site geworden met winkels, horecazaken en kantoren. Ook de
In de komende jaren zal de bereikbaarheid
wijk errond is in volle ontwikkeling. Zo zal er
naar de site verbeterd worden. Momenteel zijn
onder meer een park van 20 hectare worden
er al een aantal bus- en metroverbindingen
gerealiseerd.
in de omgeving. Er komt ook een nieuwe voetgangers-, fietsers- en busbrug, de Picardbrug (16). Naar alle waarschijnlijkheid komt er ook een snelverbinding tussen BrusselNoord en de Heizel, die ook aan T&T passeert.
BIM-GEBOUW
Vandaag staat het BIM-gebouw van Leefmilieu Brussel (13) al op het terrein. Ernaast zal ook het VAC Brussel (12) worden gebouwd. Ook hier wordt gedacht aan een link met de buurt zoals bij de andere gebouwen
VAC BRUSSEL © Neutelings Riedijk Architects
in de Noordwijk: op het gelijkvloers komen winkels en restaurants die voor iedereen toegankelijk zullen zijn; de kantoren zullen zich op een hoger niveau bevinden. Het nieuwe Doe-het-zelf wandeling
Ontdek de omgeving van het nieuwe VAC Brussel!
14
Wandel langs de bouwwerf in de richting van het BIM-gebouw en ga naar rechts richting de stapelhuizen (15) en het Koninklijk Stapelhuis (16). Snuif de sfeer op van de oude pakhuizen. Neem nog even de tijd om op het terrein van Thurn & Taxis een kijkje te nemen. Naast het Koninklijk Stapelhuis bevinden zich de ‘Sheds’. In deze stapelhuizen met zaagtanddak worden nu culturele evenementen, beurzen e.d. georganiseerd.
THURN EN TAXIS, CENTRALE HAL © Tour & Taxis
Het Koninklijk Stapelhuis zelf werd begin 20e eeuw gebouwd en trekt de aandacht door zijn architectuur. In de middengang zie je nog steeds de restanten van de oude spoorlijn die er voor goederenwagons liep. Binnen zit er onder het glazen dak een binnenstraat waarlangs kantoorgebouwen, galerijen en restaurants zitten. Hier kan je uitblazen van de wandeling.
15
Proficiat, je hebt jezelf de omgeving van het nieuwe VAC Brussel meer eigen gemaakt! Hopelijk kon deze rondleiding je smaken. We wensen je op de nieuwe locatie nog veel plezier in de toekomst in een aangenaam en inspirerend werkkader. Meer lezen over het nieuwe VAC? www.bestuurszaken.be/vac-brussel
Doe-het-zelf wandeling
Ontdek de omgeving van het nieuwe VAC Brussel!
