DNB hield sanering top ABN Amro tegen

Werkt verrijkend.

25 Vrijdag

5. Nieuws

Voor 5.000 euro koop je in Nederland een nummer-1 hit 10. De Beurs De wereld in koersen: stijgers en dalers mondiaal

IT-cracks Sales en Marketing professionals Topsecretaresses

UITGEGEVEN DOOR

April 2008

EN

Opgelet!

www.definancielepers.nl

30. Thank God it’s... De vrijdagse borrelhotspots voor na een drukke week

AEX

EURO ST.

DAX

DOW

NASDAQ

EURO

466 -1,09%

12849 +0,67%

3762 -0,04%

Vandaag in de Financiële Pers

6821 +0,39%

2429 +0,98%

1,5685 -1,27%

adecco.nl

SNS Reaal onderzoekt woekerpolis

DNB hield sanering top ABN Amro tegen

Mark Koster AMSTERDAM MMM

Maar inmiddels sturen de Schotten en Belgen bijna de complete bovenlaag weg OVERNAME Fortis benoemt ‘loyale vazallen’ in de top van ABN Amro. ‘Het ligt op zijn gat nu.' MMM

Jan-Hein Strop AMSTERDAM MMM

Bijna de complete top van ABN Amro is na de overname door een consortium, eind vorig jaar, de wacht aangezegd. Maar dat heeft pas zijn complete beslag gekregen vanaf maart, omdat De Nederlandse Bank (DNB) het vertrek van topmanagers tegenhield. Dat zeggen twee goed ingevoerde bronnen.‘ Het consortium (Royal Bank of Scotland, Banco Santander en Fortis, red.) had al eerder de top willen saneren, maar DNB hield dat tegen omwille van de continuïteit’, laat een voormalige, hooggeplaatste ABN Amro-medewerker weten. Een bankier uit de top van de bank zegt: ‘Vooral Royal Bank of Scotland heeft er van alles doorheen proberen te duwen, maar is door DNB meermalen teruggefloten. Huibert Bouwmeester (ex-bestuurslid ABN Amro, red) is wat langer gebleven omdat

Belgen hebben ABN Amro onder controle.

DNB dat wilde.’ DNB wil over de kwestie officieel niets kwijt, maar verwijst nadrukkelijk naar het advies dat zij 17 september vorig jaar gaf over de overname van ABN Amro, dat gisteren de notering aan de beurs in Amsterdam verloor, door Royal Bank of Scotland,

HH

Banco Santander en Fortis. Daarin stelt DNB ten aanzien van het bestuur de voorwaarde dat er ‘in voldoende mate sprake is van continuïteit’. Begin maart kreeg Fortis goedkeuring van het afscheidsplan voor ABN Amro Nederland. Daarna kreeg DNB minder invloed en moest alsnog een

DE FINANCIELE PERS

STATEMENT VAN DE DAG

Klaar voor het echte werk

Belgen zijn net oesters. Ze zijn erg gesloten, sterk aan elkaar gebonden en heel politiek gevoelig”

Een officiële lancering was het nog niet, maar we konden niet wachten. Daarom hebben wij bij wijze van vingeroefening twee dagen lang De Financiële Pers gemaakt. De eerste gratis zakenkrant van Nederland. De Financiële Pers maakt zakelijk en financieel nieuws toegankelijk op een moderne manier, journalistiek onafhankelijk, zonder dikdoenerij. De krant is een co-productie en uitgave van Mountain Media, uitgever van De Pers en de Free Media Group, uitgever van o.a. IEX. nl, het grootste beleggersplatform van Nederland. De krant richt zich op de hoogopgeleide zakelijke beslisser en is verschenen in een oplage van 25.000 stuks. De twee edities van De Financiële Pers zijn gedistribueerd in de financiële centra van Nederland, waaronder het WTC in Amsterdam, op stations, in treinen, op vliegvel-

den, in café’s en bij vijftig grote kantoren. We hebben deze edities vandaag en gisteren gelanceerd om te kijken of lezers en adverteerders enthousiast zijn over de krant. Dat blijkt zo te zijn, waarmee nog duidelijker is geworden dat er een markt is voor een gratis zakenkrant. Op basis van deze proef gaan we evalueren. Wat ons betreft kunnen we niet snel genoeg beginnen. We horen graag wat u ervan vindt: www.definancielepers.nl reacties@definancielepers

FONS TROMPENAARS CULTUURCONSULTANT OP P25

de voorwaarde dat er ‘in voldoende mate sprake is van continuïteit’. Begin maart kreeg Fortis goedkeuring van het afscheidsplan voor ABN Amro Nederland. Daarna kreeg DNB minder invloed en moest alsnog een groot deel van de top van de bank vertrekken. In de laag van vijftien directeuren-generaal zijn alleen Jan Peter Schmittmann (business unit Nederland) en Chris Vogelzang (private banking) er binnen Fortis goed uitgekomen, zegt de voormalig medewerker. ‘Iedereen die weg is uit de top 25, is onvrijwillig vertrokken.’ Volgens dezelfde ingewijde heeft de bruutheid waarmee de Belgen het hogere management hebben verwijderd, veel kwaad bloed gezet. Vooral de vervanging van competente medewerkers door ‘aan Brussel loyale vazallen’ zou tot fricties hebben geleid tussen Nederlanders en Belgen. ‘Er is een enorm productiviteitsverlies, het ligt op zijn gat nu.’ Een woordvoerder van Fortis ontkent dat er sanering in de top van ABN Amro heeft plaatsgevonden. ‘Dat valt reuze mee.’

Bank-verzekeraar SNS Reaal, die ervan wordt beschuldigd ‘woekerpolissen’ aan te bieden, gaat onderzoek doen naar de kosten voor klanten. ‘Als die echt zo hoog zijn gaan we dat onderzoeken’, zegt topman Sjoerd van Keulen. Hij reageert hiermee op een aanklacht van een klant die zegt 99,2% van zijn inleg te zijn kwijtgeraakt. Van Keulen buigt niet bij voorbaat. ‘Ik maak wél een onderscheid. Als je instemt met een polis en je belegt al je geld in aandelen, dan kan het tegenvallen. Daarnaast zijn er inderdaad de kosten.’ De topman heeft bedenkingen bij de ophef over woekerpolissen. Consumenten hebben te weinig kennis van financiële producten. ‘Ik vraag me wel eens af of mensen ook zo redeneren als ze een auto kopen. Ik vind het belangrijk dat wij de klant goed informeren.’ Hij pleit voor een programma op scholen over geldzaken . ‘Wel maatschappijleer, maar een financieel curriculum is er niet.’ Lees verder op P2

SNS REAAL IN CIJFERS Omzet: 4,543 miljard euro Nettowinst: 465 miljoen euro Winst per aandeel: 1,87 euro Rendement eigen vermogen: 13,7%

Lees verder op P25

08 BE L EGG E R 2 0 DE S L I M S T E

Speeel op www.d

r.nl eslimstebeleggenog in

daag 2008? Schrijf je van Turbo’s imste Belegger van i de Slim Wie is zonder risico, in dus , o’s eur ve ctie fi drendement en beleg 100.00 0 t het hoogste ein me ler spe De . v n ABN AMRO va Turbo’s. wint € 25.000,- in Turbo. eg Bel . slim eg Bel

.

Mede mogelijk gemaakt door De Financiële Telegraaf

.

De Financiële Pers www.definancielepers.nl Vrijdag 25 april 2008

2 . MENSEN

‘Bij een auto betaal je ook voor de marketing’ SNS Reaal-topman Van Keulen over woekerpolissen en onderwijs WOEKERPOLIS Hoe winnen banken en verzekeraars het vertrouwen terug van achterdochtige consumenten? SNS Reaaltopman Sjoerd van Keulen pleit voor financiële lessen op de middelbare school. MMM

Mark Koster AMSTERDAM MMM

Hij heeft nog steeds het langste haar van de vaderlandse topmannen. ‘En ik ben nét naar de kapper geweest’, grinnikt hij. Sjoerd van Keulen, topman van bank-verzekeraar SNS Reaal, oogt nog altijd als die geëngageerde student politicologie die in 1968 demonstreerde bij het Maagdenhuis. Hij loopt in krijtstreep, maar een das heeft hij nog steeds niet om. De 61-jarige bestuurder strijdt niet langer voor inspraak van studerend Nederland, maar heeft een nieuwe missie: de democratisering van vermogensbeheer. Even later zegt hij hardop denkend: ‘Waarom gaan we geen lessen aanbieden op de middelbare scholen? We krijgen wel maatschappijleer, maar een financieel curriculum is er niet.’ Van Keulen heeft - net veel als andere bankiers– een imagoprobleempje. De kredietcrisis heeft het vertrouwen in geldverstrekkers aangetast. Ook SNS, dat zelf geen besmette Amerikaanse hypotheekleningen op de balans heeft staan, wordt nu achtervolgd door schuimbekkende klanten die zich afvragen waar hun belegde geld is gebleven.

Bekendste bijtertje is Jort Kelder. De oud-Quote hoofdredacteur is een kruistocht begonnen tegen de in zijn ogen waardeloze pensioenen van SNS-dochter Zwitser Leven. Gisteren meldde advocaat Hendrik Jan Bos dat hij een klant vertegenwoordigt die naar eigen zeggen 99.2% van zijn inleg aan een ‘woekerpolis’ is kwijt geraakt, mede vanwege de berekende kosten van Reaal. Van Keulen: ‘Ik ken deze zaak en die van meneer Kelder niet. Als de kosten werkelijk zo hoog zijn gaan we dat onderzoeken. Ik maak wél een onderscheid. Als je instemt met een polis en je belegt al je geld in aandelen dan moet je niet raar opkijken dat er soms niks meer is. De tweede component zijn inderdaad de kosten. ’

Consumentenfurie Van Keulen verzit even (hij bouwde zelf in 2007 125.000 euro aan pensioen op) en wenst de consumentenfurie te nuanceren. ‘Ik vraag me wel eens af of mensen ook zo redeneren als ze een auto kopen. Dan betaal je toch een prijs waar alle

VAN KEULEN IN CIJFERS Vast salaris: 605.000 euro Pensioen: 125.000 euro Korte termijn bonus: 421.000 euro Lange termijn bonus: 704.000 euro (incl. bonus 2006) BRON: JAARVERSLAG SNS REAAL

onderdelen van de auto zitten ingebakken? Daar is de marketing toch ook niet afgesplitst in de aanschafprijs? Als je een ijskast koopt, ga je toch niet alle technische beschrijvingen lezen?’ Dan zijn tweede argument: de dienstverlening van de Nederlandse banken behoort tot de goedkoopste ter wereld. ‘We zijn transparant en leven in een van de meest competitieve markten ter wereld. De prijzen voor onze producten en onze dienstverlening zijn laag. Kijk naar Amerika. Daar heb je regionale monopolisten die de prijs bepalen.’ De slag om de consument zal zich de komende jaren afspelen rond de vraag wie de beste op de klant toegesneden producten aanbiedt, verwacht hij. SNS Reaal werkt aan nieuwe diensten, zoals een digitaal loket. De bank heeft een computerspreekuur ingesteld voor informatiehongerige, maar tijdarme klanten. ‘Via een webcam beantwoordt een adviseur vragen.’ Een tweede noviteit is het aanbieden van een kale ‘budgethypotheek’ . ‘Net als bij de koop van een auto kun je nu zelf bepalen hoe je je hypotheek optuigt, of wat voor beleggingen je doet. Als je een arbeidsongeschiktheidsverzekering bij je hypotheek wilt, kán dat, maar het is geen voorwaarde.’

Goedkoop geld Van Keulen begríjpt de scepsis wel. De bancaire instellingen in met name Amerika hebben in zijn ogen vooral gefaald in het ‘worst-case-

Sjoerd van Keulen: ‘We zijn in Nederland heel transparant.’

HOLLANDSE HOOGTE

management.’ ‘Het geld was goedkoop, maar er is niet nagedacht wat er gebeurt als veel klanten hun hypotheek niet meer kunnen betalen of niet worden voorgelicht over de risico’s.’ Dan bijna opgelucht: ‘In Europa zijn we voorzichtiger geweest dan in Amerika. Ik ben erg blij dat wij niet zijn ingezeept met die afgeleide Amerikaanse hypotheekproducten die nu zo’n ellende veroorzaken.’ Weer lacht hij, de oud-zanger van The

Free, de bluesband waarmee hij in zijn Schiedamse gymnasiumjaren door het land toerde. Hij maakte toen behoorlijk misbruik van het vertrouwen van zijn ouders. ‘Ik reed stiekem met een busje naar Groningen om op te treden. Dat wisten ze niet.’ Maar de vrije markt rekende ook tóen al af met menselijke dwalingen. ‘Op zeker moment werden mijn vriendjes vervangen door betere muzikanten. Op een dag kwam er ook iemand die echt kon zingen.’ 1

Alierta is de nieuwe telecomkoning. Hij lijfde O2 in, bouwde een belang op in China Telecom, vrat zich in bij Telecom Italia en is nu, na Vodafone en twee Chinese spelers, zelfs het grootste mobiele belbedrijf ter wereld. KPN kwijnt een beetje weg in de Benelux. In Duitsland bezet KPN een derde plek met dochter E-plus, maar in het Teutoonse rijk stokt de groei. KPN topman Scheepbouwer heeft zich ten doel gesteld om de verliezen bij de vaste lijnen te compenseren met mobiele en internetactiviteiten, maar een echt idee ontbreekt. Telefónica, dat overladen is met schulden, wil graag expanderen in noordelijke richting en

loert naar het gezonde KPN. Nu nog even zorgen dat er geen leuke meisjes de bestuurskamer binnentrippelen. 1

FOLLOW THE MONEY MARK KOSTER

Meisjes, muntjes en megalomanen

‘H

et grootste drama uit de geschiedenis van KPN’, noemde oudbestuurder Joop Drechsel de afgeketste fusie tussen KPN en Telefónica ooit. Het geplande huwelijk met het Spaanse Telefónica had in 2000 op papier wereldheerschappij kunnen opleveren, maar werd het voorportaal van de hel, met een bijna ondergang van KPN. En nu is het

MMM

flirten tussen de twee telecommastodonten weer begonnen. Is er veel veranderd? Ja (en dit is niet onbelangrijk): het machismo bij KPN en Telefónica is verdwenen. In 2000 klapte de droomdeal, omdat de toenmalige Spaanse premier Aznar zijn protegés in de raad van commissarissen van Telefónica opdracht gaf de fusie te verbieden, nadat CEO Villalonga een Mexicaanse bimbo in

Miami had bezwangerd. Ach, ja, het waren de jaren dat er zóveel internetpecunia rondspoot dat er niet nuchter naar spreadsheets werd gekeken, maar men zich druk kon maken over de hormonale huishouding van een verliefd geworden topman. Dat is nu anders. Bij KPN heerst een boekhouder. De Spanjaarden worden geleid door César Alierta, een in Amerika opgeleide bankier.

KLEINER MAAR BETER Telefónica Klanten: 228 miljoen Omzet: 56,4 miljard euro Nettowinst per klant per jaar: 39 euro KPN Klanten: 35 miljoen Omzet: 12,6 miljard Nettowinst per klant per jaar: 55 euro

De Financiële Pers MMM

De Financiële Pers is een uitgave van Mountain Media BV/Dagblad De Pers en Free Media Group BV/IEX.nl MMM

Directie: Cornelis van den Berg, Eric Visser, Peter van Sommeren Realisatie: Jan-Jaap Heij, Pieter Kort MMM

Een hogedrukgebied met de kern boven Parijs heeft de touwtjes stevig in handen. De wind waait uit het zuidwesten waardoor zachte en vochtige lucht onze kant op wordt gedirigeerd. Er is een kleine kans op een bui. Het grootste deel van de dag wisselen wolken en zon elkaar af en is het met gemiddeld 16 graden zeer aangenaam. Zaterdag wordt de

aanhoudende zuidwestelijke stroming merkbaar. Het is wisselend bewolkt waardoor de zon van tijd tot tijd tevoorschijn komt. De temperatuur wint een aantal graden en komt op 20 graden of meer uit. De hoogste waarden zijn voor het zuiden van het land. De luchtvochtigheid stijgt mee waardoor de warmte je bij inspannig naar de keel grijpt.

Nadere informatie voor de pers: Barbara Hammendorp 06 - 222.46.832 reacties@definancielepers.nl MMM

Anthony Fokkerweg 61 1059 CP Amsterdam Tel.: 020 - 3460500 Fax: 020 - 3460596

De Financiële Pers www.definancielepers.nl Donderdag 24 april 2008

BUSINESS . 3

Nederlander maakt zich geen zorgen over inflatie

De permanente oliecrisis WILLEM MIDDELKOOP

COLUMN

...

Robeco maakt ‘niet slechte’ cijfers en onderzoeksresultaten over inflatie bekend

George Möller.

HH

Vermogensbeheerder Robeco kwam gisteren met cijfers, een duurzame beleggingsstrategie en een waarschuwend vingertje over de inflatie. MMM

Edward Deiters AMSTERDAM MMM

Ruim de helft van de Nederlanders maakt zich niet al te veel zorgen over de stijgende inflatie. Dat maakte vermogensbeheerder Robeco gisteren bekend tijdens de presentatie van zijn jaarcijfers. ‘De uitkomsten hebben ons wel verbaasd’, zei Robecotopman George Möller. Het merendeel van de ondervraagde Nederlanders gaat ervan uit dat de inflatie de komende tijd zal stijgen. Zo’n 80 procent voorspelt een ongunstig effect op de economie. Toch maakt slechts 15 procent zich ongerust over die ontwikkeling. Volgens het onderzoek zal meer dan de helft van de ondervraagden zijn koopgedrag aanpassen als de inflatie stijgt. ‘We onderzochten hetzelfde onlangs in Frankrijk, daar maken ze zich veel meer zorgen’, aldus Möller. ‘Wat dat betreft hebben we hier een droombevolking. Als het prijspeil hier echt fors omhoog gaat geven de ondervraagden aan dat ze eenvoudigweg minder gaan consumeren.’ De inflatie in de

APG koopt Australische koeien PENSIOENFONDS MMM

Mathijs Rotteveel HEERLEN MMM

Het grootste pensioenfonds van Nederland gaat in vlees. APG heeft voor zo’n driehonderd miljoen euro belangen gekocht in Australische

ZWITSERSE BANK

eurozone bereikte vorige maand een recordhoogte: 3,6 procent. En dat baart de Europese Centrale Bank, de Europese ministers van Financiën en de Europese Commissie zorgen, zo lieten ze onlangs weten. Möller deed daar in zijn toelichting op de cijfers nog een schepje bovenop. ‘Ik sluit niet uit dat de inflatie op korte termijn naar de vier of vijf procent stijgt. Kijkend naar de 9 miljard mensen waarvan een groot deel op de lange termijn ook allemaal vlees gaat eten, melk gaat drinken en wil autorijden sluit ik een zeven à acht procent hoger prijspeil helemaal niet uit.’ Een en ander schept wel weer kansen voor de vermogensbeheerder.

Clean tech Zo sloten de Rotterdammers een joint venture met een van de grootste banken in India, wordt in China naar een joint venture partner gezocht en gaat het naast de beleggingen in opkomende markten nog meer investeren in ‘clean tech’. Als voorbeeld noemde Möller bedrijven die zich bijvoorbeeld bezighouden met waterpurificatie. In 2007 stapte Robeco in biobrandstofbedrijven en werden een klimaatfonds en een healthy living fund opgezet. Möller: ‘Zelfs zonne-energie zal ooit wel rendabel gaan worden.’ Robeco gaat duurzaam, luidde Möllers boodschap. ‘We gaan beleggen in zaken die te maken hebben met die nieuwe schaarsten. En dan vooral met het efficiënter gebruiken van schaarse

koeien- en schapenboerderijen. Volgens Roderick Munsters, directeur vermogensbeheer van APG, blijft voedselvoorziening het komende decennium een cruciaal onderdeel van de wereldeconomie en blijven de prijzen van vlees stijgen. APG investeert daarom niet alleen in graanen maïsfutures, maar ook in het voedselaanbod. Munsters: ‘De wereldbevolking groeit. De rijkdom groeit mee en daarom wordt er meer vlees gegeten.’ APG heeft via een beleggingsfonds minderheidsbelangen genomen in grote boerderijen. Munsters: ‘Wij zijn een van de eerste vermogensbeheerders die dit doen.’

resources.’ De cijfers die Möller gisteren bekendmaakte waren volgens hem ‘niet slecht, maar ook niet denderend’. Toch toonde de Robeco-topman zich niet ontevreden. ‘Robeco boekte in 2007 een nettowinst van 200,2 miljoen euro, een stijging van 3,7 procent ten opzichte van de 193 miljoen in 2006.’ In 2007 zag Robeco het beheerd vermogen toenemen met slechts 2,9 procent tot 145,8 miljard euro. 1

INFLATIEZORGEN Robeco’s inflatie-onderzoek: gaat u zich de komende tijd zorgen maken over hogere prijzen? ʟʚˮ

ʞʞȫʞˮ

ʞʟˮ ʞʚˮ ʝʟˮ

ʝʜȫʞˮ

ʝʚˮ ʜʟˮ

ʛʞȫʠˮ

ʜʚˮ

Met olieprijzen comfortabel boven de 100 dollar per vat dreigt het tijdperk van betaalbare energie definitief te worden afgesloten.

V

oor het eerst in de oliegeschiedenis worden we geconfronteerd met dreigende olietekorten als gevolg van geologische wetten. Olie zit onder hoge druk opgeslagen in de grond, in poreuze gesteentes. Wanneer een aardoliebron aangeboord wordt, spuit de olie door de hoge druk de grond uit. Maar als de druk te veel is gedaald, bereikt de productie haar piek en begint kort daarna structureel en vaak snel te dalen. Omdat de grootste olievelden al lang geleden zijn ontdekt, zien we nu vooral bij deze velden de productie teruglopen. Uit onderzoek weten we dat ieder jaar rond de 3,5 miljoen vaten per dag aan olie uit nieuwe olievelden moeten bijkomen om het olieaanbod constant te houden. En de nieuwe olievelden die in productie komen, moeten ook nog de jaarlijkse extra vraag op kunnen vangen. Er komt een moment waarop de stijgende olieproductie uit alle nieuwe velden niet meer voldoende is om de afname te kunnen compenseren.

Waarom praten de oliemaatschappijen niet over Peak Oil?

ʛʟˮ ʛʚˮ

ʠȫʢˮ ʟˮ ʚ ƫ!!ȫ µ!b! oP!

ƫ!!ȫ oP! !L

Ɯȫ Ɯȫ ¬ȷ µ!b! LPôfP^b

De dreiging van blijvend hoge prijzen voor olie staat haaks op de groeiprognoses van veel bedrijven en overheden die uitgaan van betaalbare olie. Zo gaat het CPB in zijn economische ramingen voor de groei van Nederland op de

lange termijn uit van een gemiddelde prijs van 30 dollar per vat tot 2025. Daarnaast speelt voor beursgenoteerde oliemaatschappijen mee dat hun aandeelhouders liever niet horen dat hun kernactiviteit in het gedrang komt.

Is de Peak Oil-boodschap al doorgedrongen tot Den Haag? In Nederland heeft het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) uit Petten een rapport gepubliceerd waarin de argumenten van het traditioneel optimistische Internationaal Energie Agentschap (IEA) met die van de internationale Peak Oilbeweging ASPO worden vergeleken. Zij concluderen onder andere: ‘De argumenten onderstrepen de hypothese dat een oliepiek tussen 2010 en 2020 verre van onmogelijk is.’ In zijn boek Energie, van brandhout tot zonnecel, schreef hoogleraar Lucas Reijnders over de oliepiek: ‘De schattingen aangaande het bereiken van de piek liggen ten vroegste rond 2010 en ten laatste rond 2040.’ Omdat de basis van alle energiescenario’s in Nederland nog steeds afkomstig is van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) is de nieuwe werkelijkheid nog steeds niet echt doorgedrongen tot politiek Den Haag. Met olieprijzen blijvend boven de 100 dollar per vat dreigt het tijdperk van betaalbare energie definitief te worden afgesloten. Wie verder kijkt dan over stijgende de kosten mopperende automobilisten en oplopende stroomrekeningen ziet een nieuwe en ingrijpende ‘Inconvenient Truth’ - vrij naar Gore - opdoemen. 1

Dynamiek en carrièreperspectief

Lees meer op P19

ECONOMISCH KLIMAAT

Credit Suisse lijdt verlies Consument heeft in eerste kwartaal minder vertrouwen (Betten) Credit Suisse, de op een na grootste bank van Zwitserland, heeft in het eerste kwartaal van 2008 een nettoverlies geleden van 2,15 miljard Zwitserse frank (circa 1,33 miljard euro). In dezelfde periode een jaar eerder werd nog een winst geboekt van 2,73 miljard Zwitserse frank. Het kwartaalverlies kwam hoger uit dan analisten hadden voorzien. Zij gingen volgens Bloomberg uit van een verlies van 594 miljoen Zwitserse frank. Credit Suisse waarschuwde in maart al dat de bank in het eerste kwartaal verlieslatend zou zijn. Het verlies is het gevolg van afschrijvingen van in totaal 5,3 miljard Zwitserse frank door de verslechtering van de kredietmarkten.

mede-auteur van De Permanente Oliecrisis

(Betten) Het Nederlandse consumentenvertrouwen is in april afgenomen naar -12 van -9 in maart. Dat bleek gisteren uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het is het laagste niveau in ruim twee jaar. Economen rekenden gemiddeld op een cijfer van -8. Consumenten waren somberder over het economisch klimaat dan in maart. De afgelopen twaalf maanden werden negatiever beoordeeld, maar de somberte heeft vooral te maken met de negatieve kijk op de economische ontwikkelingen in de nabije toekomst, meldt het CBS verder. Zo’n negatieve stemming hebben consumenten volgens het CBS sinds de zomer van 2003 niet meer gehad.

Ervaren Manager Marketing & Communicatie b-to-b

Account Manager ICT

Westland Energie Services / Essent Per direct, a 60k – a 70k, regio Den Haag

Axoft, Facing Tomorrow’s ICT a 30k - a 36k, regio Rotterdam

U beoordeelt de ontwikkelingen in de markt en toetst deze op mogelijke toepasbaarheid binnen de organisatie. U initieert acties om het contact te onderhouden met de specifieke doelgroep en geeft leiding aan de Marketing Communicatie afdeling. Tevens bent u MT-lid binnen dit onderdeel. U beschikt over leidinggevende capaciteiten en heeft minimaal 3 tot 5 jaar ervaring in een b-to-b markt.

U bent verantwoordelijk voor de verkoop van onze ICTproducten en diensten. U weet op integere en innemende wijze leads te overtuigen van de toegevoegde waarde van Axoft. U onderhoudt de relatie met bestaande klanten en bent voortdurend op zoek naar commerciële kansen. U heeft mbo/hbo werken denkniveau en 3-5 jaar ervaring als verkoper buitendienst van technische (IT) systemen en/of producten. U bent representatief, klantgericht, gemotiveerd, initiatiefrijk en volhardend.

Vragen? Bel Frank Mahie, (010) 288 80 88 of mail naar [email protected]

Vragen? Bel Sissy de Groot, (010) 288 80 88 of mail naar [email protected]

adecco.nl


NIEUWS . 5 len, maar bij buitenlanders kan het je ook meteen op achterstand zetten. Een Belg is echt beledigd wanneer je hem als lunch een broodje kaas en een glas karnemelk voorzet. Bovendien snapt hij er niets van als je direct over zaken begint. In veel culturen is het belangrijk om elkaar eerst wat beter te leren kennen.’ In het boek laat Wolbrink een zakenman aan het woord die met een Belg lunchte. Het duurde 2,5 uur, waarvan alleen in de laatste paar minuten zaken op tafel kwamen. Maar de volgende dag kwam de opdracht ‘als vanzelf’ binnen.

Alleen Russen gedragen zich nog slechter Etiquette is houvast in zakenwereld

Gepaste kledij

De juiste tafelmanieren kunnen van groot belang zijn.

GOEDE MANIEREN We zijn een lomp volk, en dat weten we zelf ook. Hoewel we goede manieren steeds belangrijker vinden, geven we onze etiquette een mager zesje. Toch is etiquette cruciaal om te overleven in de zakenwereld. MMM

Annemieke van Dongen AMSTERDAM MMM

‘Ach, het was een kleine moeite’, lachen veel mensen een beetje ongemakkelijk wanneer ze een complimentje krijgen voor hun goede werk. Etiquette-expert Roel Wolbrink krijgt er kromme tenen van. ‘Door hun calvinistische aard hebben Nederlanders de neiging om complimenten snel te bagatelliseren. Omdat ze complimenten zelf niet accepteren, geven ze er ook te weinig weg’. Zijn advies: zeg gewoon volmondig ‘dank je’. Het wegwuiven van complimenten is, na het vergeten van namen, de meest begane etiquetteblunder. Dat

HH

blijkt uit onderzoek van Wolbrink en uitgeverij Sdu, die zeshonderd managers, ondernemers en directeuren enquêteerden. Hun conclusie: het is slecht gesteld met de manieren van hoogopgeleide Nederlanders. Van de twaalf landen waar Nederland het meeste zaken mee doet, zijn alleen de Russen nog horkeriger, vinden ze. Aan de Japanners en Engelsen nemen Nederlanders daarentegen graag een voorbeeld. Want 77 procent van de respondenten vindt dat de rol van etiquette de komende jaren even belangrijk of zelfs belangrijker wordt. Opmerkelijk, vindt Wolbrink, wiens boek Business Etiquette gisteren verscheen. ‘Ik had verwacht dat Nederlanders minder om goede manieren zouden geven. We gaan immers steeds informeler met elkaar om. Maar de managers hebben gelijk: etiquette blijft belangrijk.’ In het buitenland staan Nederlanders bekend als bot en direct, weet Wolbrink. ‘Directheid heeft voorde-

Etiquette gaat volgens Wolbrink dus veel verder dan correcte tafelmanieren en gepaste kledij. ‘Het betreft alles waarmee je een situatie kunt creëren die bijdraagt aan het doel van de bijeenkomst, bijvoorbeeld zaken doen’, legt hij uit. ‘Je hebt altijd een respectvolle omgangsbasis nodig. Etiquette geeft houvast, het maakt situaties overzichtelijk en voorspelbaar.’ Bovendien kunnen etiquetteregels gebruikt worden om een situatie naar je hand te zetten. Zo kan de tafelschikking invloed hebben op de uitkomsten van een vergadering. Degene die tegenover de voorzitter zit, krijgt eerder het woord dan iemand die in een hoekje van de tafel is verborgen. Zelf bleven Wolbrink etiquetteblunders overigens ook niet bespaard. Hij beging ooit de fout om juist een te chique restaurant te kiezen voor een zakelijk etentje. ‘Mijn Duitse relatie voelde zich overduidelijk niet op zijn gemak. Ik had achteraf veel beter voor een relaxtere ambiance kunnen kiezen.’ Niet elke situatie is dus met hapklare etiquetteregels naar je hand te zetten. ‘Het is vaak een kwestie van gezond verstand’, erkent de etiquettekenner. ‘Verplaats je in een ander’. In geval van twijfel raadt hij aan om zaken bespreekbaar te maken. ‘Benoem je onzekerheid, vraag gewoon hoe je het beste kunt handelen. Onduidelijkheid oplossen is nóóit onbeschoft.’ 1

Voor 5000 euro koop je een hit HITLIJSTEN Een nummer 1 hit scoren was nog nooit zo eenvoudig. Met manipulatie en tegen betaling scoren Nederlandse artiesten hoog in de hitlijsten. MMM

Mark Koster Remco Tomesen AMSTERDAM MMM

‘De hitlijsten zijn onbetrouwbaar´, onthult zanger en radio-DJ Henk Westbroek tegenover deze krant. Ook de grootste maker van hitlijsten GfK en platenmaatschappij Universal erkennen dat manipulatie plaatsvindt. Westbroek zegt dat sommige Nederlandse artiesten gebruik maken van een ‘team’ – in de Hilversumse studio´s ´de hitmakers´ genoemd – dat tegen betaling van zo’n vijfduizend euro zorgt voor een hoge hitnotering voor een artiest. Zij doen dit volgens hem door singles vaak te downloaden, en undercoverkopers het land in te sturen om singles op te kopen in winkels. Dit team omzeilt met computertechnologie de downloadcontroles van de hitlijsten, melden insiders. Westbroek: Ómdat er steeds minder singles worden gekocht in de winkels, kun je met 500 downloads al in de hitlijsten opduiken. Hoge scores in de hitlijsten zijn goed voor artiesten, omdat zij hogere bedragen kunnen vragen voor schnabbels.´

Fraudegevoelig Laurens van den Oever, divisiemanager Media en Entertainment bij GfK Marketing services, bevestigt de manipulatie en verdenkt meerdere bedrijfjes ervan tegen betaling artiesten de lijsten in helpen. GfK is onder

meer verantwoordelijk voor de 3FM Mega Top 50, de TMF Superchart en de Single Top 100. Ook platenmaatschappij Universal Nederland zegt dat de hitparades fraudegevoelig zijn. Ík zie wel eens hitnoteringen waarvan ik denk, dat klópt niet.’, meent Wilbert Mutsaers, marketing directeur van Universal. Als GfK manipulatie ontdekt, grijpt de hitlijstmaker meteen in. ´Soms is er een logische verklaring. Als er een fandag is geweest, verkoopt een artiest heel veel singles. Soms is er sprake van echte manipulatie´, zegt Laurens van den Oever. GfK verwijdert de single dan uit de lijsten of zet deze lager.´

Opkooppraktijk Een terugplaatsing overkwam Gordon vorig jaar al eens met zijn single ‘Hou me nog een keer vast’. De samenstellers van de Mega Top 50 gaven als reden dat er sprake was van ongeoorloofde opkooppraktijken. Gordon reageerde op dat moment meer dan woedend en liet gisteren bij monde van zijn woordvoerder nogmaals weten niet mee te doen aan manipulatie van hitlijsten. ´De laatste hits van Gordon hebben nooit op nummer één gestaan. In mijn omgeving ken ik geen enkele artiest die hier van op de hoogte is´, beweert zijn woordvoerder. Ook Jeroen van der Boom, de nummer 1 keizer van de lage landen, ontkent fraude. Ík zou het nooit doen, want het is slecht voor mijn reputatie.´ Dan lachend: ´Geef me het nummer van die hitmakers.´ Van der Boom verbaast zich wel over de schimmige noteringen in de lijsten. Ín die Top 100 staan soms artiesten die ik niet ken en nooit op de radio hoor.’ 1

Bewijs je knowhow!

Windows (internet) beheerder Traineeship BI

Morgen:

Se

!"& )!*&!+-+ +!* $##,)!.**&,!#%)

opzaterdag

')$& ,!+*)*%'.!$$!$!+-))!&#&

1+,!+&*#+)& -'') +.#&%+0.#$$* '-)*+$*+%!&,+)!0&

Weg!

)*'(+).')+-)*()!!&)'+ *+&(*+)+!& ')!"##)!"

' '%(&/!")'+) ),&*1&'( )''+*+*++!'&*$*,-'$''),. ('*+'*%*+&)

'&+-&+,&)! + %++.$'+!*.),.#&#)&+-& )$&#,&+'( $&

Voor E-Media Service Provider van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) Fulltime, marktconform salaris, Hilversum

Voor Business Intelligence / Datawarehousing organisatie Maximaal 2 jaar werkervaring, marktconform salaris, Rotterdam, landelijk

E-Media Service Provider verzorgt de hosting van omroep gerelateerde internettoepassingen. Ze ondersteunen geautomatiseerde bedrijfsprocessen voor o.a. NPO. Je bent verantwoordelijk voor het inrichten en in standhouden van de Windows internet hosting omgeving. Je krijgt te maken met Windows streamingservers die in samenwerking met een Linux front-end de complete on-demand en live streaming omgeving bedient. Wij zoeken kandidaten met hbo werken denkniveau, aantoonbare ervaring in een vergelijkbare functie, affiniteit met de NPO en automatisering.

KVL Inspiratie Technologie is gespecialiseerd in duurzame oplossingen op het gebied van Business Intelligence, informatie-integratie, datawarehouses en consultancy. Na een selectieprocedure start je op 1 juni met een basisopleiding Datawarehousing / Business Intelligence welke wordt verzorgd door ervaren specialisten. Na ongeveer een maand ga je mee met Senior Consultants om mee te werken op Datawarehousing / Business Intelligence trajecten. Wij zoeken kandidaten met een afgeronde hbo/wo opleiding (met Bedrijfskundige / ICT aspecten).

Vragen? Bel Arno Voorn 06-53 85 21 79 of mail je c.v. naar [email protected]

Vragen? Bel Raymond te Veldhuis, 06-51 43 02 73 of mail je c.v. naar [email protected]

adecco.nl


6 . NIEUWS

Ochtendzon voor de hartpatiënt De eindeloze ziekenhuisgang moet taboe worden HH

Hoe prettiger de omgeving, hoe korter de opnameduur van patiënten, weten ze in Amerika al een tijdje. Het Martini Ziekenhuis in Groningen gaat het idee in Nederland uitproberen. MMM

Bibejan Lansink GRONINGEN MMM

Buikpatiënten die uitkijken op bomen vragen minder om pijnstilling. Tuinen met stromende beekjes vergroten de mentale weerbaarheid van kankerpatiënten. En de afdeling cardiologie moet bij voorkeur ochtendzon hebben. In Amerika is

ziekenhuisarchitectuur al langer onderwerp van studie, maar ook hier houden ziekenhuizen steeds meer rekening met helende omgevingsfactoren. ‘Als dit zo doorgaat gaan we entreegeld vragen!’, grapt een verpleegkundige in het voorbijgaan tegen Jack Thiadens, bestuursvoorzitter van het Groningse Martini Ziekenhuis. Het is niet de eerste keer dat hij geïnteresseerden rondleidt, hoewel zijn enthousiasme het tegendeel doet vermoeden. ‘Kijk!’, zegt hij, terwijl hij behendig een strip uit een muur lostrekt. ‘Flexibele binnenwanden. Tover je zó om in een vierper-

soonskamer.’ Verderop, wijzend op een streep licht: ‘Zie je? Daar zijn ze aan het opereren. Alle O.K.’s hebben daglicht. En een eigen kleurtje.’ ‘Zijn’ ziekenhuis, nu drie maanden open, is door de Wereld Gezondheids Organisatie uitverkoren als case studie naar onder meer de toepassing van het healing environment-concept. Dat eindeloze gangen, de geur van ontsmettingsmiddelen en intimiderende ontvangsthallen bepaald niet bijdragen aan het herstel van een patiënt, is al langer bekend. De Amerikaanse omgevingspsycholoog Roger Ullrich publiceert al sinds de jaren tachtig over de heil-

zame effecten van (uitzicht op) groen, licht en stressverlagende akoestiek. Dat dit zogenoemde evidence based design onderdeel is van ziekenhuisbeleid, is in Nederland wél nieuw. Het interieur van het Martini is niet het resultaat van een middagje shoppen in de bouwmarkt, maar werd professioneel aangepakt. Architect Arnold Burger ontwierp een gebouw met lange, smalle bouwblokken, verbonden door een glazen gevel, die zorgen voor een ‘doorzoneffect’. Ramen zijn laag geplaatst, zodat je vanuit bed de straat kunt zien, en zo contact houdt met de buitenwereld. Ontwerper Peter Struycken creëerde een samenhangend kleurenpalet. Maar ook geluidsarmheid, stressreductie en privacy zijn

Sluier

Wereldambities?

MMM

Majelle Hoek AMSTERDAM MMM

Bij het Amsterdamse VU Medisch Centrum zijn de eerste schetsen naar healing environment-principes door bureau’s D/ Dock en Architectenforum afgeleverd. Tipje van de sluier: een loftachtige dagbehandelingsunit met ‘flexibele bedcellen’, ronde vormen, zo min mogelijk gangen, veel natuurelementen. De afdeling sneldiagnostiek voor oncologie krijgt eind 2010 de primeur. Dat is geen toeval, vertelt zorgmanager Gerda Berkhout. ‘Ziekenhuisbezoek is voor bijna iedereen een stressvolle ervaring. Maar mensen bij wie net kanker gediagnosticeerd is, zijn extreem onzeker over hun situatie. We willen voor die patiëntengroep een op de eigen behoeften toegespitste omgeving creëren.’ Niet iedereen wil rust, benadrukt ze. ‘Een bankdirecteur wil doorwerken tijdens zijn chemokuur, terwijl een 80jarige patiënt meer baat heeft bij rust en reflectie.’ 1

belangrijke pijlers van het concept. Het Martini ziekenhuis is niet het enige dat met healing environment bezig is. Stadsgenoot UMCG doet er al aan, maar ook het Rotterdamse Erasmus MC, het Deventer Ziekenhuis en het Maasland ziekenhuis in Sittard nemen healing environmentonderdelen op in hun nieuwbouwontwerpen.

REUTERS

MUSEA

Musea letten te weinig op brandveiligheid. Onze kunst loopt gevaar en kan morgen nog vlam vatten. Dit stelt de Brandraad, een deskundigengroep op het gebied van brandveiligheid. Nooit meer naar de nachtwacht omdat die in rook is opgegaan. Directeuren van musea, archieven, bibliotheken en monumenten moeten beter op het culturele erfgoed letten. Het ontbreekt de eigenaren aan verantwoordelijkheid, ze zijn zich onvoldoende bewust van risico’s en hebben te weinig kennis over preventiemaatregelen. Ons nationaal erfgoed is onvoldoende beschermd tegen de gevolgen die brand kan aanrichten, vindt de Brandraad. De Raad is in het leven geroepen na de recente branden die het Armando Museum in Amersfoort en het Schutterijmuseum in Steijl verwoestte. De groep heeft als doel brandveiligheid op de agenda te zetten in Nederland. René Hagen, lector aan de brandweeracademie en lid van de Raad zegt met de harde conclusie een statement te willen maken: ‘Het bewustzijn moet groter. Directeuren denken dat wanneer je een vergunning van de gemeente hebt, de veiligheid ook wel geregeld is. Het gaat om grote onvervangbare kunst die van iedereen is. Cultuurhistorische instellingen zijn verantwoordelijk voor de kunst van 16 miljoen mensen.’ De adviesgroep bestaat uit zes deskundigen op het gebied van brandpreventie, veiligheid en cultureel erfgoed. De groep noemt zich een rondetafelconferentie die discussieert over brandveiligheid. Ze willen met hun deskundigheid een visie ontwikkelen en deze gehoor geven door publicatie. De thema’s en leden kunnen wisselen, omdat het om vuurpreventie in het algemeen gaat. Tien benaderde musea het Stedelijk Museum en het Mauritshuis, wilden geen uitspraken doen over de conclusies van de Brandraad. 1

Verpleegkundige: ‘Als dit zo doorgaat, dan gaan we entreegeld vragen’

Mensen moeten zich goed voelen in het ziekenhuis. Daarom is er veel kleur.

Cultureel erfgoed loopt brandgevaar

Pro-actieve Pricing Manager

Analytische Bedrijfskundige

WINST

OLIEPRIJS

Voor wereldwijde aanbieder van IT-producten Ervaring in change management, a 45k - a 50k, Utrecht

Voor wereldmarktleider in connectiviteitsoplossingen 2 jaar werkervaring, a 45k - a 50k, Schiphol-Rijk

PepsiCo boekt 4,7% hogere winst

Transavia verhoogt brandstoftoeslag

Dit Fortune 500 bedrijf en haar dochterbedrijven leveren aan meer dan 100.000 technologieresellers in de U.S., Canada, Caribische gebied, Latijns Amerika, Europa en Midden-Oosten. Wij zoeken een leider met een sterke persoonlijkheid met overtuigingskracht, die met de ‘niets is onmogelijk’ attitude een gestructureerd Profit Management proces neerzet. U bent de schakel tussen Sales en Marketing met als doel winstoptimalisatie en een omzetgroei te realiseren. Naast het analyseren en rapporteren onderhoudt u contacten met het Europese Profit Team en de Regional Profit Manager.

Dit van oorsprong Amerikaanse bedrijf biedt een uitgebreid assortiment vernieuwende producten voor computer-, elektronische, audiovisuele en mobiele apparatuur. U ondersteunt de VP Marketing EMEA met analyses over de bedrijfsvoering, ontwikkelen van beleid, bouwen en implementeren van de workflow en documentmanagementsystemen. Na het structureren van de Marketing tak zal na ongeveer 1,5 jaar de Sales tak doorgelicht worden. Gedrevenheid, enthousiasme, zelfwerkzaamheid en een daadkrachtige overtuigende attitude tellen meer dan een diploma.

Vragen? Krista van der Laan, (020) 301 80 44 of mail naar [email protected]

Vragen? Jan Hendrik van der Wijngaart, (020) 301 80 44 of mail naar [email protected]

(Betten) PepsiCo heeft in het eerste kwartaal van 2008 een nettowinst behaald van 1,15 miljard dollar, een stijging van 4,7% ten opzichte van de 1,1 miljard dollar in dezelfde periode een jaar eerder. Dat heeft de Amerikaanse producent van frisdranken en snacks gisteren bekendgemaakt. De winst per aandeel steeg van 0,65 dollar naar 0,70 dollar, in lijn met de verwachtingen van analisten. De omzet steeg van 7,35 miljard dollar naar 8,33 miljard dollar. Verder realiseerde Pepsi in de eerste drie maanden van dit jaar een volumegroei van 4%. PepsiCo handhaaft de verwachting voor 2008 van een winst per aandeel van ten minste 3,72 dollar.

(Betten) Transavia.com verhoogt als gevolg van het huidige prijsniveau van olie met ingang van 25 april 2008 de brandstoftoeslag. Dat is gisteren bekendgemaakt aan de hand van een persbericht. Gemiddeld gaat de brandstoftoeslag omhoog met 3,50 euro per passagier per enkele reis. Deze brandstoftoeslagen zijn van toepassing op alle lijndienstvluchten geboekt via de website of het callcenter van transavia.com. Deze wijziging geldt niet voor reeds gemaakte boekingen. Deze verhoging van de brandstoftoeslag is niet van toepassing op pakketreizen waarbij de vlucht van transavia.com onderdeel uitmaakt van het touroperatorpakket.

adecco.nl

Eurex.

Zelfde Spel, Meer Opties.

Eurex. De internationale derivatenbeurs. Opties en futures op blue-chips, indices en rentes. 17 landen breed. Gun uzelf de spanning van meer opties.

Bezoek onze site: www.eurexchange.com/nl Of mail: [email protected]

Uw wensen

+ =

JPMorgan Asset Management

Een wereld aan mogelijkheden

Onze ervaring creëert kansen voor u. JPMorgan Asset Management biedt u veel meer dan alleen de toegang tot een breed aanbod van fondsen. Al meer dan honderd jaar beheren we met succes beleggingen voor sommige van de meest veeleisende klanten, waaronder institutionele beleggers, adviseurs en particulieren. Naast de toegang tot meer dan honderd in Europa gevestigde fondsen (per 31/03/08) en een eeuw ervaring, profiteert iedere klant van onze uitgebreide kennis en een wereldwijde bron aan hulpmiddelen. Deze omvat momenteel*: tNJMKBSE64%CFIFFSEWFSNPHFO tQSPGFTTJPOFMFCFMFHHJOHTFYQFSUT tJOUFSOBUJPOBMFCFMFHHJOHTDFOUSB

Wilt u meer weten over vermogensbeheer waarin ervaring, kennis én u centraal staan, kijk dan op : www.jpmorganassetmanagement.nl

*Bron: JPMorgan Asset Management 31/12/007. Activa van de Asset Management klanten van JPMorgan Chase & Co. De meningen zoals weergegeven in dit document zijn die van de auteur per april 2008. De standpunten die hierin zijn opgenomen dienen niet gebruikt te worden als een advies of aanbeveling om een beleggingsbeslissing op te baseren. Uitgegeven door JPMorgan Asset Management (Europe) Société à responsabilité limitée, European Bank & Business Centre, 6 route de Trèves, L-2633 Senningerberg, Groothertogdom Luxemburg, R.C.S. Luxemburg B27900, maatschappelijk kapitaal EUR 10.000.000.


NIEUWS . 9 dus gebruik van allerlei Britse voetballers.’ De 60-jarige Noord-Hollander was al vijftien keer in Suriname, vorige maand voor het laatst, ter ere van het tienjarig jubileum van het gebruik van zijn methodiek. Het was vanwege een televisieoptreden dat hij gepolst werd om voor de Surinaamse voetbalbond te werken. De Boer: ‘Goh, u doet dus de mentale begeleiding bij de Nederlandse hockeyheren’, zei de presentator. ‘Dan kunt u dat ook wel voor ons nationale voetbalteam doen.’ Ik begon een beetje te lachen en legde uit dat een voetbalclub heel dicht bij mijn woning ook wel mental coaching konden gebruiken (AZ, red.). ‘Maar stel nou dat ze u voor Suriname vragen?’, spoorde de presentator aan. ‘Dan zeg ik ja’, was mijn antwoord. Richt die man zich ineens op de camera: ‘Nou beste kijkers en bestuursleden, u hoort het: Bouke de Boer, mental coach van de Nederlandse hockeyploeg, zegt ja.’

‘Vanaf mijn zestiende wil ik al naar Suriname’ Bouke de Boer wordt mental coach van het Surinaams elftal MENTAL COACH Het was niet helemaal de bedoeling, maar ineens was mental coach Bouke de Boer begeleider van de Surinaamse elf. En hij is er hartstikke blij mee, want: hij heeft iets met dat land. MMM

Geert Jan Hahn AMSTERDAM MMM

Eindelijk. Het Surinaams voetbalelftal heeft een mental coach. Bouke de Boer stapt morgen op het vliegtuig om de Suriboys bij te staan in twee WK-kwalificatieduels met buurland Brits Guyana. DE Bouke de Boer? Jazeker , de mental coach van Rita Verdonk en de Nederlandse hockeyheren. En passant, zo vertelt De Boer, zal hij op de nationale tv van Suriname namens Nederland excuses aanbieden voor 300 jaar slavernij. ‘Veel Surinamers hebben nog steeds last van dat verleden. Dat heb ik persoonlijk ervaren.’

Oprechte spijt De Nederlandse regering heeft bij monde van minister Van Boxtel in 1992 al haar excuses voor de slavernij aangeboden. ‘Oprechte spijt’, verwoordde Van Boxtel dat. Maar De Boer zegt: ‘Ik vind dat wij tot op een bepaalde hoogte nog schuld hebben

900 Amerikaanse dollar

Bouke de Boer (links) met ‘zijn’ hockeyjongens.

in te lossen. De Nederlandse politiek heeft niet het besef hoe diepgeworteld de voormalige slavernij nog in de Surinaamse gemeenschap is. Ik ga de Surinamers ook vragen wat er moet gebeuren om het ‘in balans’ te brengen.’ Hij zal ‘sorry’ zeggen, vertelt hij. En uit zijn ervaring als therapeut weet hij dat ‘sorry’ soms genoeg is.

HH

De Boers hulp voor het nationaal elftal van Suriname is puur vrijwilligerswerk. Het wordt ‘een pittige klus’, vertelt hij op het stenen terras van het Nederlandse Trainingsinstituut voor Neuro-Linguïstisch Programmeren in Limmen, waar hij eigenaar-directeur van is. ‘Onze tegenstanders hebben dubbele paspoorten en maken

Slechte arbeidsmarkt, meer bedrijfsovernames? Kopers hebben diverse redenen om een bedrijf te kopen. De arbeidsmarkt speelt daar een belangrijke rol in. Kopers hebben zeer diverse redenen om een bedrijf over te nemen. Grofweg kun je de kopers in drie categorieën opsplitsen: de strategische kopers, de beleggers/ investeerders en de management buy-in kandidaten (MBI-ers). Een management buy in betekent niets anders dan het zich inkopen in het eigendom en bestuur van een onderneming. In veel gevallen treedt de huidige eigenaar (geleidelijk) uit om plaats te maken voor de nieuwe eigenaar. De nieuwe eigenaar had nog geen eigen bedrijf en wordt dus een ‘nieuwe ondernemer. De afgelopen jaren is het aantal MBI-kandidaten enorm toegenomen, “ondernemen mag weer” wordt er veelal in de markt gezegd. Bij MKBase wordt er ook nog een extra reden aangegeven. Een verslechterde arbeidsmarkt leidt tot een toename van een bepaald soort MBI’ers. De vraag is nu natuurlijk: wat voor een soort MBI’ers zie je ten tijde van een krappe arbeidsmarkt? Wanneer de arbeidsmarkt achterblijft wordt er door veel bedrijven voornamelijk bespaard op externe adviseurs. Deze adviseurs gaan vervolgens op zoek naar andere mogelijkheden om aan het werk te blijven, en een overname is hierbij een reële optie. Helaas wordt er ook bezuinigd op arbeidsplaatsen en doorgroeimogelijkheden. Ambitieuze managers voelen dat ze bij hun huidige bedrijf het plafond (voorlopig) hebben bereikt. Om zich toch verder te ontwikkelen gaan zij op zoek naar nieuwe kansen. Eén hiervan is het inkopen in een bedrijf om zo zelfstandig ondernemer te worden. En dan is er natuurlijk nog de gouden handdruk. Wanneer een bedrijf gedwongen is om te reorganiseren, zullen er mensen ontslagen moeten worden. Deze medewerkers krijgen in de meeste gevallen een afkoopregeling mee. Het geld dat zij krijgen vanuit die regeling wordt vervolgens gebruikt voor het aankopen van een nieuw bedrijf.

Nuancering Bovenstaande MBI-ers worden in de markt vaak negatieve starters genoemd. Was de carrière in loondienst vlekkeloos doorgelopen, dan was de kandidaat wellicht nooit een eigen bedrijf begonnen. Ook hier vindt MKBase dat een nuancering op zijn plaats is. Natuurlijk is er een deel van deze MBI’ers dat nooit een bedrijf gaat overnemen. Zodra de arbeids-

Daar ging de Surinaamse voetbalbond op in. Maar zo’n bestuurslid zei gelijk dat er met een begroting werd gewerkt van 900 Amerikaanse dollar. Oftewel, leuk dat je er bent, De Boer, maar wij hebben geen geld en werken alleen met vrijwilligers. Toen vroeg ik of hij er nog één bij zou willen hebben.’ De Boer gaat verdeeld over twee periodes van twee weken en tien dagen aan de slag met de Surinaamse voetbalselectie. Hij krijgt te maken met een structureel probleem; voetballers die afkomstig zijn uit een gebroken gezin. Een nieuwe en onbekende ervaring.‘ Ik heb begrepen dat er van de 24 spelers nog maar vier thuis wonen, althans met een vader en een moeder. Dat is wat anders dan die hockeyers, waar alle vaders en moeders nog bij elkaar zijn.’

‘Weet je, ik heb inmiddels alles meegemaakt. Een vrouw die zegt dat ze 36 is, haar zoon negentien, en dat haar vader ook de vader van haar zoon is. Zulke dingen. Maar met alle respect: zo’n ‘massaal’ probleem, al die gebroken gezinnen bij elkaar, dat maak je in Nederland niet mee.’ Hoe pakt De Boer dat aan? ‘Je hebt je verantwoordelijkheid te nemen, dat is mijn belangrijkste les. En dan ga je met metaforen werken, de indirecte boodschap. Hoe ga je om met een vliegtuigramp? Dat bepaal jij. Je moet ze aanspreken op het onbewuste.’ Ook al vliegt De Boer morgen voor de zestiende keer naar Suriname, zijn liefde en rechtvaardigheidsgevoel voor het land kan hij nog steeds niet goed verklaren. ‘Vanaf mijn zestiende wil ik al naar Suriname. Mijn beste

‘Ik ga sorry zeggen voor de 300 jaar slavernij. Sorry is soms genoeg’ vriend was de eerste creoolse bewoner van Schoorl. En bij AZ, dat hoorde ik achteraf, was ik een soort vaderfiguur voor de creoolse spelers.’ ‘Ik denk nog elke dag aan Fred Patrick, die helaas overleden is bij de SLM-ramp. Mijn appartement in Suriname zit vlakbij het kerkhof. Als ik er ben, rijd ik er bijna elke dag langs. Dan flitst hij door mijn gedachten. ’ ‘Maar wat is nou in godsnaam die verbondenheid die ik heb? Ik heb geen idee. Er iets waardoor ik elke keer weer trek heb. Ik zou er nooit willen wonen, geen denken aan. Maar ik voel dat ik daar iets te doen heb.’ 1

markt weer aantrekt verdwijnen zij van de overnamemarkt en zoeken zij hun kansen weer in loondienst. Het woord MBI’er heeft door de slechte arbeidsmarkt van de afgelopen jaren een negatieve bijklank gekregen, de markt is verpest door de zogenaamde kijkers. MKBase vindt dit niet geheel terecht. Een slechte arbeidsmarkt kan er juist ook voor zorgen dat een ambitieuze manager zijn keuze om zelfstandige te worden vervroegt. Daarnaast zijn er ook genoeg MBI’ers die de keuze voor een eigen bedrijf heel gedegen maken. Al met al kan het per kandidaat erg verschillen of de slechtere arbeidsmarkt nu wel of niet een goede reden is om zelfstandig ondernemer te worden. Het is belangrijk om naar de kandidaat zelf te kijken, naar zijn ideeën over het over te nemen bedrijf en de realistische blik die hij heeft. Een leuk bedrijf wil iedereen wel, maar heeft hij buiten deze ‘zoekterm’ ook nagedacht over wat hij precies wil en kan? MKBase schrijft zeker niet per defenitie alle MBI’ers af. Ook een ‘negatieve starter’ kan zich ontpoppen tot een goede ondernemer. De afgelopen jaren heeft MKBase regelmatig meegemaakt dat er ineens twee of drie managers van een bepaalde multinational binnen een maand zich inschreven bij ons bedrijf. Veelal werd er gedurende die periode, of vlak daarna door de betreffende multinational een winstwaarschuwing, een reorganisatie of een banenstop aangekondigd. Wat dat betreft blijft het MKB onlosmakelijk verbonden aan de beursgenoteerde bedrijven. Dat er een correlatie is tussen een slechtere arbeidsmarkt en het soort kandidaat kopers, dat durft MKBase met zekerheid te zeggen. Per kandidaat zal echter gaandeweg duidelijk worden of dat een negatief of een positief uitgangspunt is. De echte ondernemers zullen zich vanzelf onderscheiden van de kijkers. Rosalie van Rijk, r.vanrijk@ mkbase.nl


10 . DE BEURS

Marktoverzicht

Uitzendkrrracht en dividendfuif BEURS VANDAAG

US DOW JONES

NEDERLAND AEX LONDEN FTSE 100

AREND JAN KAMP

US NASDAQ

...

FRANKRIJK CAC 40

KOERS:

12848,95

[email protected]

KOERS:

466,14 KOERS:

% VERSCHIL:

R

eken maar dat de champagne op het hoofdkantoor van Randstad al op temperatuur is. Vandaag is de laatste mogelijkheid dat er een spaak in het wiel komt van haar beoogde overname van concurrent en nu nog mede-AEX-fonds Vedior. Om 10:00 uur begint de buitengewone jaarvergadering van de tweede uitzender van Nederland met maar één agendapunt: petje op, of petje af voor Randstad? Het lijkt een hamerstuk. Petje op dus. Eerder gaf de Europese Commissie al haar fiat aan de overname en deze week gingen de aandeelhouders van Randstad al akkoord met het bod van 9,50 euro in contanten per aandeel Vedior en één eigen aandeel per drie aandelen Vedior. Een heel gereken, maar het komt er op neer dat Randstad dik 3 miljard euro betaalt voor haar grootste Nederlandse concurrent en dat is afgerond met de Franse slag net zoveel als Randstad zelf waard is. Daarmee wordt Randior of Vedistad met een beurswaarde van 6,2 miljard euro de tweede uitzender ter wereld na het Zwitserse Adecco (omgerekend 6,9 miljard euro). Het Amerikaanse Manpower is nummer drie (3,3 miljard euro). Voor zolang als het duurt, want niets zo beweeglijk dan de koersen van uitzenders. Zo verloor Randstad sinds vorig jaar zomer zo’n 60% aan beurswaarde, Adecco iets van 40% en Manpower rond 30%, maar daar komt nog de dollardaling bovenop.

Barometers Vandaag publiceren Randstad en Vedior voorbeurs ook hun eerste kwartaalcijfers… en die interesseren beleggers amper. Het gaat hen vooraal om de outlook. Hoe denken Randstad en Vedior dat de uitzendmarkt zich ontwikkelt en wat voor winst en omzet denken ze dit jaar te behalen? Dit maakt of breekt vandaag de koers van Randstad. Die van Vedior beweegt nauwelijks door het bod van Randstad.

US S&P 500

Dankzij Ahold en Aegon levert de AEX vandaag meteen al 0,79 punt in

+0,67%

KOERS:

2428,92

-0,54%

4929,55

+0,98%

-1,09%

% VERSCHIL:

KOERS:

% VERSCHIL:

% VERSCHIL:

-0,31%

KOERS:

1388,82 % VERSCHIL:

Jaarvergadering Vedior stemt over overname Randstad: petje op, of petje af?

+0,64%

Logisch, uitzenders gelden als vroeg-cyclisch. Ze zijn de barometers van de economie. Gaat het wat minder met deconomie en bedrijven, dan zijn uitzendkrachten die eersten die het veld moeten ruimen en weer als eersten worden aangenomen als de tijden beter worden. Wat dat betreft zit er al een megarecessie ingeprijsd in de koersen van de uitzenders, want de koersen zijn zoals gezegd sinds vorig jaar gedecimeerd.

DJ EURO STOXX 50 SPANJE IBEX 135 ZWITSERLAND SMI

KOERS:

3761,96

MEXICO MEXICO BOLSA

% VERSCHIL:

-0,04%

KOERS:

13669,20

Ex-dividendfeestje Toch draait de Nederlands economie nog prima en schreeuwen werkgevers zich schor om goed personeel. Of ziet Randstad soms de eerste donkere wolkjes vanaf de andere kant van de Atlantische Oceaan overwaaien? Van Vedior wordt geen toekomstvisie verwacht. Voor de volledigheid: Randstad wordt geacht in het eerste kwartaal 2,21 miljard euro te hebben omgezet en een winst per aandeel te hebben geboekt van 0,65 euro, Vedior 2,04 miljard euro om 0,21 euro Het Damrak opent vandaag ook met een heus ex-dividendfeestje. Bij Aegon (0,32 euro), Ahold (0,16 euro), Aalberts (0,32 euro), CSM (0,88 euro), Océ (0,49 euro), Kas Bank (2,15 euro), Nyloplast (1,00 euro) en Simac (0,02 euro) gaat de winstuitkering aan hun aandeelhouders pardoes van de koers af. Dat betekent dat de AEX – met Aegon en Ahold – om 9:00 uur in ieder geval 0,79 indexpunt inlevert, ofwel 0,2%. 1

% VERSCHIL:

6050,70

KOERS:

% VERSCHIL:

7460,52

+0,05%

KOERS:

31847,98

% VERSCHIL:

+1,82%

% VERSCHIL:

-0,60% ARGENTINIË MERVAL BRAZILIË BOVESPA KOERS:

2140,42 KOERS:

% VERSCHIL:

64947,54

-0,31%

% VERSCHIL:

-0,72%

En elders op de wereld BEURS

LAND

% VERSCHIL

Nigeria

60.743,07

-0,37% å

Libanon

1613,03

+0,53% ¢

Jamaica

108.659,97

+0,06% ¢

Filippijnen

2844.02

+0,68% ¢

Nieuw-Zeeland

3616,81

+0,23 ¢

Nederland AEX Index - slotkoersen 24 april

Amsterdam Midcap Index - slotkoersen 24 april

Amsterdam Smallcap Index - slotkoersen 24 april

HOOG

LAAG

VOLUME

AANDEEL

SLOT

10,325

10,09

9935623

Aalberts Industries

14,35

14,41

-0,63 å

9,58

9,35

7539856

AMG

44

41

-2,84 å

53,63

52,6

2456978

Arcadis

37,75

AANDEEL

SLOT

Aegon

10,325

10,305

0,19 ¢

9,475

9,535 54,66

Ahold, Kon. Akzo Nobel

53,11

VORIG SLOT VERSCHIL

VORIG SLOTVERSCHIL

HOOG

LAAG

VOLUME

AANDEEL

SLOT

HOOG

LAAG

VOLUME

-0,42 å

14,44

14,1

307268

Antonov

0,45

0,46

-2,17 å

0,46

0,44

280304

7,32 ¢

46,48

42,85

496547

Ballast Nedam

24,36

24,58

-0,9 å

24,62

24,1

38,12

-0,97 å

38,46

37,21

68224

Beter Bed

15,24

15,3

-0,39 å

15,49

14,72

80589 18753

VORIG SLOT VERSCHIL

4465

ArcelorMittal

57,05

57,95

-1,55 å

58,53

56,46

6425650

ASM International

14,72

14,44

14,11

496595

Brunel International

15,34

15,62

15,79

15,25

18,61

-0,54 å

18,54

17,76

9928974

BAM Groep, Kon.

15,24

15,3

15,4

15,05

478229

-1,79 å

18,51

1,94 ¢ -0,39 å

14,8

ASML Holding

Eriks Group

45,49

45,91

45,4

-1,73 å

58,85

330268

8,92

9,14

-2,41 å

9,15

8,82

552498

-0,91 å

46,3

BinckBank

Exact Holding

23,26

23,23

22,88

34261

40,12

40,31

-0,47 å

40,43

39,75

257516

0,13 ¢

23,44

Boskalis Westm.,Kon.

Grontmij

23,86

23,85

23,51

64617

12,05

11,8

311426

0,04 ¢

23,99

0,42 ¢ -1,01 å

InnoConcepts

10,8

10,79

10,6

42151

23,14

157249

0,09 ¢

10,87

23,65

22,44

324863

Kardan

8,7

8,65

0,58 ¢

8,75

8,41

126095

Macintosh Retail Gr.

17,19

17,95

-4,23 å

17,46

16,33

16963

Moolen Holding

2,46

2,45

0,41 ¢

2,49

2,41

136393

-4,44 å

Corio Corporate Express DSM, Kon. Fortis

57,83 7,18 33,1 17,06

58,85 7,19 33 17,27

57,5

-0,14 å

7,21

7,14

2199991

0,3 ¢

33,25

32,71

1748235

-1,22 å

17,26

16,85

16152197

Heineken

37,27

37,16

0,3 ¢

37,37

36,56

1058939

ING Groep

23,685

24,53

-3,44 å

23,78

23,2

18503531

KPN, Kon.

12,22

12,14

0,66 ¢

12,23

11,92

11908166

Philips, Kon.

23,93

23,98

-0,21 å

24,015

23,46

5823046

Randstad

26,24

26,38

-0,53 å

26,35

25,94

850014

Reed Elsevier

12,08

12,09

-0,08 å

12,12

11,88

2833463 13767209

Crucell

11,99

11,94

CSM

23,44

23,68

Draka Holding

22,88

23

-0,52 å

23,05

Eurocommercial Prop.

35,84

36,49

-1,78 å

36,23

35,6

62497

Fugro

54,89

56,65

-3,11 å

57,3

54,3

787743

Heijmans

24,68

24,54

24,35

116063

17,8

17,99

0,57 ¢ -1,06 å

24,77

Imtech

18

17,61

220559

LOGICA Nutreco Holding

1,48

1,44

45,88

46,61

2,78 ¢ -1,57 å

46,52

1,48

1,43 2809854 45,35

355888

Nieuwe Steen Inv.

18,3

19,15

OPG Groep

17,06

17

0,35 ¢

1730

19,1

18,3

71827

17,24

16,91

143942

Pharming Group

0,87

0,87

0

0,89

0,85

Qurius

0,71

0,71

0

0,74

0,7

329190 950000

Royal Dutch Shell A

24,37

24,625

-1,04 å

24,705

24,06

10

9,85

574909

Sligro Food Group

28,5

28,2

1,06 ¢

28,62

27,96

24,31

24,58

-1,10 å

24,75

24

1783096

-1,00 å

10,11

SBM Offshore

Ordina

10,41

10,7

10,75

10,37

257163

Smit International

72,04

71,35

0,97 ¢

72,04

70,45

97074

Tele Atlas

28

27,35

2,38 ¢

28

27,3

2812403

-2,71 å

SNS Reaal

13,5

13,5

0-

13,58

13,36

929824

Super de Boer

4,35

4,42

-1,58 å

4,42

4,35

624925

TNT

24,07

24,28

-0,86 å

24,44

23,83

1790435

USG People

14,7

15,17

14,62

712800

Telegraaf Media Groep N.V. 21,7

21,75

-0,23 å

21,75

21,63

23,29

22,03

5,72 ¢

23,45

21,5

3735968

VastNed Retail

64,15

64,5

-3,10 å -0,54 å

15,16

TomTom

64,5

63,95

79791

Ten Cate, Kon.

24,03

-0,17 å

24,39

23,9

Vopak, Kon.

42,58

43,7

-2,56 å

43,7

42

Unibail-Rodamco

Oce

158,9

162,22

-2,05 å

163,15

157,93

58078

Unilever cert.

21,1

20,84

1,25 ¢

21,14

20,53

9902026

Vedior

17,85

17,83

0,11 ¢

17,85

17,66

816522

Wereldhave

Wolters Kluwer

17,1

18

17,5

16,94

2123319

Wessanen, Kon.

-5,00 å

Wavin

9,9

7,8

7,91

-1,39 å

8,02

81,01

81,25

-0,30 å

81,65

8,44

8,48

-0,47 å

8,5

23,99

68758

5593 102039

TKH Group

15,5

15,4

0,65 ¢

15,5

15,26

25599

317481

Unit 4 Agresso

18,45

18,7

-1,34 å

18,7

18,26

20037

80,7

191690

Van Lanschot

70,9

70,3

0,85 ¢

70,9

69,18

1577

8,4

246706

VastNed Offices

20,37

20,5

-0,63 å

20,71

20,25

57017

7,71

256737


DE BEURS . 11

Help!!! Het klimaat koelt af

DUITSLAND DAX

EUROPA

BELGIË BEL 20

MMM

Pieter Kort [email protected]

SHANGHAI COMPOSITE

KOERS:

6821,32 % VERSCHIL:

3867,22

+0,39%

MMM

HONGKONG HANG SENG

KOERS:

% VERSCHIL:

-0,31%

KOERS:

3278,00 % VERSCHIL:

-9,03%

KOERS:

25681,00 % VERSCHIL:

+1,52%

RUSLAND RTS-INDEX

JAPAN NIKKEI 225

KOERS:

2159,04 % VERSCHIL:

0,00%

KOERS:

13541,00 % VERSCHIL:

ITALIË MIB

-0,28% SINGAPORE STRAITS TIMES

KOERS:

34112,00 KOERS:

% VERSCHIL:

3178,00

+0,23%

% VERSCHIL:

INDIA BSE

-0,51%

KOERS:

8900,00

AUSTRALIË ASX 200

% VERSCHIL:

0,00%

KOERS:

4517,00 % VERSCHIL:

-1,17%

Vastrentend - Ten Year US Treasury 6

Weer schot in schatkistpapier?

5

Prachtig laat de grafiek van de tienjarige Amerikaanse staatsobligatie zien hoe beleggers deze winter van aandelen in obligaties vluchtten. Ze namen zelf met maar 3,2% rendement genoegen - in almaar dalende dollars ook nog. Nu stappen ze weer schoorvoetend uit.

4

3 24 April 07

24 April 08

In Europa wordt het een dag als alle andere, mag je concluderen als je de beursagenda bekijkt. Bedrijfsnieuws is er nauwelijks en de economische data die op de agenda staan zullen de markt niet op hun grondvesten laten trillen, althans zolang de Britse economie niet plotseling sterk gekrompen is of de Duitse importprijzen ernstig de pan uit rijzen. En eerlijk gezegd weet je het tegenwoordig maar nooit met die economische rapportages. Europa leek naast Amerika het sterke broertje, maar het zelfvertrouwen van euroland slinkt snel. Gisteren noteerde het Duitse ondernemersvertrouwen – Ifo Geschäftsklima voor intimi – zijn zwaarste daling in een maand sinds 2001. Ook in Frankrijk, België en Nederland neemt het vertrouwen in de economie af. Dat Duitse ondernemersvertrouwen is over het algemeen een betrouwbare indicator voor de economische ontwikkeling en het is zuur dat die na diverse maanden stijging ineens zo scherp draait. Veel gehoorde boosdoener is – vanzelfsprekend – de sterke euro. De vrees dat een cocktail van kredietproblemen, inflatie en hoge wisselkoersen Europa een recessie in gaat trekken is, kortom, aan het groeien.

Frankfurt laat het hoofd hangen

Britse pillengigant Glaxo stelde ook teleur met een dikke winstdaling van 14% in het eerste kwartaal. Op zich was dat niet eens zozeer te wijten aan een slechtere economie; Glaxo heeft te maken met toenemende concurrentie van generieke – merkloze – medicijnenfabrikanten en een instorting van de verkoop van diabetesmedicijn Avandia. Het medicijn is in verband gebracht met een verhoogd risico op hartaanvallen. Heeft er nog iemand goed nieuws te melden? Jazeker. Uit Zwitserland komt zowaar eens een blijde tijding na de miljardenverbranding van UBS en Credit Suisse. Electrotechniekconcern ABB rapoorteerde gisteren een winststijging van maar liefst 87%. Gaat het dan toch goed komen met de Europese economie? Helaas, die winst kwam voor het overgrote deel uit ABB’s werk aan de snelgroeiende infrastructuur in Azië en het MiddenOosten. 1

Winnaars en verliezers

Lege tribunes

STIJGERS EURO STOXX 50

De bedrijfscijfers helpen tot dusver niet echt mee om dat beeld te verbeteren. Vandaag is het op dat gebied rustig, al zijn Ericsson en Lufthansa interessant om te volgen. Voor de rest kunnen beleggers nog eens rustig herkauwen op het spervuur aan nieuws dat ze de afgelopen dagen te verwerken kregen. De banken bleven gisteren doorgaan met hun slecht nieuwsshow – getuige de onaangedane koersen voor steeds legere tribunes, overigens. Credit Suisse presenteerde een monsterafschrijving van 3,2 miljard euro en rapporteerde een verlies in het eerste kwartaal. Barclays-topman John Varley vertelde in de aandeelhoudersvergadering dat de winst in het eerste kwartaal lager zal zijn dan vorig jaar.

Unicredit SpA Bayer Deutsche Boerse Renault Unilever cert. Deutsche Bank BNP Paribas Suez Credit Agricole Repsol YPF

AANDEEL

KOERS

4,79 53,69 91,42 65,53 21,1 75,57 68,41 45,48 20,83 26,2

%

3.11 ¢ 3.00 ¢ 1.74 ¢ 1.42 ¢ 1.23 ¢ 1.05 ¢ 1.02 ¢ 0.99 ¢ 0.96 ¢ 0.92 ¢

DALERS EURO STOXX 50 AANDEEL

KOERS

AXA ING Groep ArcelorMittal Oreal (L) Vinci Fortis Nokia Oyj Saint-Gobain Volkswagen Telefonica

22,985 23,685 57,07 73,83 47,66 17,06 18,15 51,5 185,33 18,46

%

-4.63 å -3.57 å -1.52 å -1.33 å -1.30 å -1.23 å -1.10 å -1.09 å -1.09 å -1.08 å

DEZE KOERSINFORMATIE IS MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR TIJD BEURSMEDIA

Agenda Vrijdag 25 april AEX Index

Euro Stoxx Index

Euro/Dollar

600

5000

200

500

Amerika schotelt de wereld geen al te zware economische statistieken voor, dus het toneel is vrijwel geheel voor de verstrengelde uitzenders Vedior en Randstad.

BEDRIJVEN NEDERLAND

180

4500 400

7:00 8:00 8:00

160

300

4000 140

200 3500

120

100 0

24 April 08 KOERS: 466,14 VERSCHIL: -5,10 % VERSCHIL: -1,09%

AANDEEL VAN DE DAG 38 36 34 32 24 April 07

24 April 07

24 April 08 KOERS: 3761,96 VERSCHIL: -1,59 % VERSCHIL: -0,04%

24 April 07

24 April 08 KOERS: $1,5685 VERSCHIL: -0,0201 VERSCHIL: -1,27%

Adieu ABN Amro

40

30

100

3000 24 April 07

24 April 08

Knip uit en lijst in: hiernaast staat de allerlaatste jaargrafiek van ABN Amro. Vandaag vervalt de beursnotering van de bank en verdwijnt het laatste restje groen-geel tussen de kaken van RBS, Fortis en Santander. Achteraf gezien is het ironisch dat juist ABN Amro sneuvelde in bankenland, want Dé Bank stapte

9:00 9:00 9:00 9:00 9:00 9:00 9:00 9:00 9:00

Vedior Randstad OPG Spyker Cars Aalberts Industries Aegon Ahold Brill CSM Kas Bank Nyloplast Océ Simac

1e kwartaalcijfers 1e kwartaalcijfers Trading update 1e kwartaal Trading update 1e kwartaal Notering ex-dividend Notering ex-dividend Notering ex-dividend Notering ex-dividend Notering ex-dividend Notering ex-dividend Notering ex-dividend Notering ex-dividend Notering ex-dividend

BEDRIJVEN BUITENLAND tijdig uit de nu zo beruchte subprime-leningen en deed waar de ander banken het afgelopen jaar hopeloos in faalden: voor koerswinst zorgen. KOERS: €36,95 VERSCHIL: -€0,65 % VERSCHIL: -1,94%

7:30 8:00

Ericsson (Zwe) Lufthansa (D)

1e kwartaalcijfers 1e kwartaalcijfers

ECONOMIE 8:00 10:00 10:30 16:00

Importprijzen (D) Geldgroei M3 maart (EU) Economische groei 1e kwartaal (VK) Herzien vertrouwen Univ of Michigan (VS)

Nieuwe markten veroveren? Fortis is uw partner.

Getting you there.

Internationale markten veranderen snel. Hoe blijft u de concurrentie steeds een stap vóór? Met een financiële partner die uw business begrijpt. Dankzij onze specialistische kennis en ervaring is Fortis uw businesspartner bij het oplossen van complexe vraagstukken. In welke landen, sectoren en industrietakken u ook actief bent. En of uw onderneming nu middelgroot of groot is. Niet voor niets is Fortis wereldwijd marktleider in sectoren als energie, commodities en scheepvaart. Fortis is uw internationale zakenpartner bij de realisatie van uw strategische doelen. www.merchantbanking.fortis.com

Fortis en ABN AMRO gaan hun krachten bundelen tot één internationale zakenbank. Met een uitgebreid netwerk en passende financiële oplossingen voor ondernemingen.

Merchant Banking


DE BEURS . 13

Beleggingsfondsen zonder beursnotering (in euro tenzij anders aangegeven)

*&91SPGTGFMJDJUFFSU #FTUF(FTUSVDUVSFFSEF1SPEVDU *&9(PVEFO5BL */(

ß

+ß

) % 8ß'/

5

$ % . ß 4!

#FTUF'JOBODJqMF*OTUFMMJOH (FTUSVDUVSFFSEF1SPEVDUFO "#/"NSP

3JTJDP3FOEFNFOU #BSDMBZT

1VCMJFLTQSJKT "#/"NSP

#FTUF'JOBODJqMF8FCTJUF (FTUSVDUVSFFSEF1SPEVDUFO "#/"NSP

0SJHJOFFMTUF1SPEVDU 3PZBM#BOLPG4DPUMBOE

)PPHTUF3FOEFNFOU

V O O R

4QPOTPSFO

D E

È C H T E

B E L E G G E R

*/("#/"NSP ,FNQFO$P$PNNFS[CBOL )PQTUBLFO+PIBOOFTNB$P 8JMHFOIBFHF4PDJnUn(nOnSBMF 5IFPEPPS(JMJTTFO


14 . DE BEURS

Amerika VIJFHONDERD AMERIKANEN

De waanzin van Michigan Redactie IEX [email protected] MMM

En toen was het stil aan de overkant van de Atlantische Oceaan. Twee weken lang werden beleggers bedolven onder de kwartaalrapportages van een paar duizend Amerikaanse bedrijven, waaronder de belangrijkste. Het cijferseizoen loopt nog weken door, maar de focus van beleggers verlegt zich nu naar Europa en Azië. Daar moet de rapportageregen eigenlijk

nog beginnen. Het is wachten op de definitieve conclusies over het lopende cijferseizoen. Beleggers waren doodsbang dat de Amerikaanse recessie al hard in de bedrijfswinsten had gehakt. De voor beleggers belangrijkste Amerikaanse index, de S&P 500, is per saldo blijven liggen in de afgelopen weken. De rapportages vielen zo bezien niet mee, maar ook niet echt tegen. De agenda vandaag op Wall Street vermeldt zo’n vijftig bedrijven, maar op voorhand lijkt er niet een voor

NEW YORK DOW JONES

KOERS: 12848,95 VERSCHIL: +85,73 % VERSCHIL: +0,67%

15000 13500 12000 10500 9000

24 April 07

24 April 08

Gewoon een goede dag voor de Dow Jones gisteren, die 0,67% steeg. AIG, Citi-group, General Motors en JP Morgan Chase stegen fors en daar konden dalers 3M, Chevron en Exxon Mobil mooi niet tegenop.

NEW YORK NASDAQ

KOERS: 2428,92 VERSCHIL: +23,71 % VERSCHIL: +0,98%

3000 2750 2500 2250

2000 24 April 07

24 April 08

Ondanks dat Amazon, Starbucks, Xilinx en Yahoo tegensputterden, zette de Nasdaq Composite gisteren een keurige +0,99% op het bord. Bedankt Apple, Cisco, Garmin, KLATencor, Qualcom en RIM.

Azie/Pacific

GRONDSTOF

16000 14000 12000

24 April 07

24 April 08

KOERS: €13541,00 VERSCHIL: -72,83 % VERSCHIL: 0,28%

China 1 - Japan 0, was de uitslag gisteren in het verre Oosten. Doordat de Chinese overheid de belasting op aandelentransacties terugbracht van 0,3% tot 0,1% spoot de Chinese index uit de startblokken. Japan boog het hoofd en verloor 0,3%

Brent Crude futr jun 08 Corn future may 08 Gas Oil fut (ice) may 08 Gold 100 oz futr apr 08 Koper – 3 months Silver future may 08 Soybean future may 08 White Sugar (lif) aug 08 WTI Crude future jun 08

KOERS

%

LSI Corp T Rowe Price Group Ford Motor MBIA Inc. MGIC Investment Washington Mutual Zions Bancorp Goodrich Corp. Ambac Financial Grp First Horizon Natl.

5,98 60,24 8,40 9,80 12,69 12,16 47,29 67,66 3,76 11,67

17,06 ¢ 10,56 ¢ 10,48 ¢ 10,31 ¢ 9,3 ¢ 9,21 ¢ 8,94 ¢ 8,87 ¢ 7,98 ¢ 7,63 ¢

DALERS S&P500 AANDEEL

KOERS

%

Newell Rubbermaid Co Starbucks Sovereign Bancorp Whirlpool Corp Range Resources Monsanto Co Peabody Energy Corp Coca-Cola Enterprises CONSOL Energy XTO Energy Inc

21,19 15,99 7,14 73,89 66,24 118,92 62,40 22,94 78,28 63,50

-11,8 -11,63 -11,48 -11,26 -6,51 -5,6 -5,45 -4,71 -4,46 -4,41

VORIG SLOT

VERSCHIL

114,34 576,25 1076,25 886,8 8595 16,66 1348,75 348,5 115,97

116,46 587,75 1068,25 906,2 8695,5 17,165 1372 357 118,25

-1.85 -2.00 0.74 -2.19 -1.17 -3.03 -1.72 -2.44 -1.97

KOERS:

$114,34

120

80

24 April 07

harder in dan de herziene versie. Beleggers zijn niet zozeer geïnteresseerd in kloppende, dan wel de eerste cijfers. Het consumentenvertrouwen is hier een mooi voorbeeld van. Volgende week verschijnt nog een cijfer, dat van de Conference Board. Dit is een veel representatiever enquête onder 5000 Amerikanen, maar maakt alleen indruk op beleggers als het erg afwijkt van de verwachting. Het gaat hen toch echt om dat eerste Michigancijfer van 250 mensen. 1

DOWN

Hasta la Vista, Microsoft De cijferpresentatie gisteravond nabeurs New York van Microsoft begon al eerder op de dag, toen topman Steve Ballmer zei dat hij Windows XP waarschijnlijk langer ondersteunt. De cijfers zelf - 11%

minder winst, ondanks Windows Vista - en Microsofts outlook vielen beleggers rauw op hun dak. De professionals die na de bel officieus doorhandelen deden het aandeel in het eerste uurtje de deur uit: -5%

UP

American Expresso Een zuchtje van verlichting ging gisteravond door Wall Street, toen even na de slotbel American Express haar eerste kwartaalcijfers publiceerde. Nee, in tegenstelling tot wat veel beleggers vreesden, merkt het

concern nog niet dat de Amerikanen behalve hun hypotheek nu ook massaal hun creditcard schulden niet meer kunnen betalen. In het eerste uur van de informele handel nabeurs steeg het aandeel 4%.

Forex - Alle fondsen

SLOT

24 April 08

CHF

CNY

EUR

GBP

HKD

JPY

NOK

SEK

USD

CHF

-

6,8294

0,619

0,4939

7,6055

100,9346

4,9267

5,7576

0,976

CNY

0,1464

-

0,0906

0,0723

1,1136

14,7794

0,7214

0,8431

0,1429

EUR

1,6156

11,0336

-

0,798

12,2875

163,07

7,9595

9,302

1,5769

GBP

2,0246

13,8266

1,2531

-

15,3979

204,3484

9,9743

11,6566

1,9761

HKD

0,1315

0,898

0,0814

0,0649

-

13,2712

0,6478

0,757

0,1283

JPY

0,0099

0,0677

0,0061

0,0049

0,0754

-

0,0488

0,057

0,0097

NOK

0,203

1,3862

0,1256

0,1003

1,5438

20,4875

-

1,1687

0,1981

SEK

0,1737

1,1862

0,1075

0,0858

1,321

17,5306

-

0,1695

USD

1,0245

6,997

0,6342

0,5061

7,7922

103,4118

5,8989

-

5,0476

% VERSCHIL:

-1,85%

100

60

internationale beurzen schudden en zo worden in een paar minuten tijd miljarden dollars aan beurswaarde geschapen of verbrand. Juist dat maakt Michigan tot een fenomeen. Haar consumentenvertrouwen is namelijk gebaseerd op een enquête onder welgeteld… 500 Amerikanen! Vandaag verschijnt overigens het herziene cijfer van de voorlopige uitslag van twee weken geleden, die was gebaseerd op slechts 250 mensen. Dit eerste cijfer hakt er doorgaans nog

Valuta

LONDON BRENT OIL

Grondstoffen doen een stapje terug. Zowel olie als goud gleden vandaag wat verder terug. Goud daalde tot onder de $900 per ounce .

Op een haar na tikte valutapaar euro-dollar deze week 1,60 dollar aan, maar de zes verscheen niet op het bord. Van schrik sterkte de dollar weer aan tot zo’n 1,57. Is dit de aanloop voor een volgende stormloop?

UPS EN DOWNS VALUTA

SLOT

VERSCHIL

EUR/JPY

163,695

-0.35

EUR/USD

1,5685

-1.27

USD/JPY

104,375

0.91

DEZE KOERSINFORMATIE IS MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR TIJD BEURSMEDIA

Rente

STIJGERS AZIË KOERS

%

Ping An Insurance Group (HK) 73 China Life Insurance (HK) 34 Nippon Sheet Glas (Jap) 450 China Merchants Hldg (HK) 43 Sino Land Co (HK) 20 Hong Kong Exch & Clearing (HK) 160 Citic Pacific Ltd (HK) 38 PetroChina Co Ltd (HK) 12 Foxconn International (HK) 12 Daiwa House Ind. (Jap) 1.114

9,53 7,4 6,44 6,16 5,53 5,25 4,91 4,72 4,27 4,04

EURIBOR 1 YEAR 5

4 3 2 1 0 24 April 07

DALERS AZIË AANDEEL

AANDELEN

Commodities - Koersen 24 april

18000

AANDEEL

STIJGERS S&P500

Grondstoffen

TOKYO NIKKEI 225

10000

echte reuring te zorgen. Wat economische cijfers betreft is er één agendapunt, maar dat is wel een fenomeen: het consumentenvertrouwen van de Universiteit van Michigan. Het rapport komt om 16:00 uur uit en beleggers zijn benieuwd hoe de gemiddelde Amerikaan tegen toekomst en economie aankijkt.. Op voorhand maken beleggers zich weinig illusies. Ze gaan uit van een cijfer van 63,2, zeg maar 0 Kelvin. Als het cijfer mee- of tegenvalt, gaan de

KOERS

Nippon Soda Co (Jap) Ebara Corp. (Jap) Mazda Motor Corp. (Jap) Nippon Oil Corp. (Jap) Showa Shell Sekiyu (Jap) Furukawa Electric (Jap) Kumagai Gumi Co. (Jap) Nippon Mining Holdings (Jap) Fukuoka Financial Group (Jap) Oki Electric Industry Co (Jap)

339 350 420 739 1.100 359 98 654 447 210

%

-11,8 -8 -4,29 -4,19 -3,09 -3,06 -3,06 -3,06 -2,91 -2,86

24 April 08

Europa - Rentestanden PERIODE

EUR - 3 year EUR - 5 year EUR - 9 year EUR08 - 1 year Euribor 1 month Euribor 3 month Euribor 6 month

Zuinige bondjes Hoewel de verwachting nog steeds is dat de Amerikaanse centrale bank de rente nog verder zal verlagen, zijn de obligatiemarkten wat zuiniger geworden in de verdiscontering ervan. Obligatiekoersen daalden in een groot deel van Europa en de VS. Kennelijk houdt de markt er rekening mee dat die renteverlaging door de oplopende inflatie minder vanzelfsprekend is.

Amerika - Rentestanden %

3,898 4,012 4,204 4,9985 4,386 4,837 4,865

PERIODE

USD - 1 month USD - 3 month USD - 6 month USD - 1 year USD - 2 year USD - 5 year USD - 10 year USD - 30 year

%

2,91 3,01 3,17 3,45 4,40 5,49 6,13 4,56

Had u de koersen op deze pagina liever gisteren al gehad?

ERIS: altijd bovenop de beurs! Voor meer informatie of een gratis proefperiode surf naar

www.eris.nl

11 & 12 JUNE 2008 NOORDWIJKERHOUT (20 MINUTES FROM SCHIPHOL AIRPORT) WWW.CFODAY.COM

alexvangroningen.nl

WHAT LEADS TO HIGH PERFORMANCE?

The main theme of the 7th CFO Day on 11 & 12 June 2008 is: “What leads to high performance?” Other issues are: the causes and impact of the credit crisis, preparing for a downturn, cross-consortium mega mergers, transformation, innovation and more. Over 500 c-level attendees from many countries will visit the CFO Day. Top speakers take part in the plenary and break out programme. Ian Bremmer, President & Founder Eurasia Group talks about Political & Risk Management issues and Emerging Markets. India’s CFO of the Year Ravi Nedungadi, United Breweries Group (India) shares his expertise on global developments, strategy and performance.

In addition, CFO Magazine and Platinum and Top Gold partners offer CFOs closed round tables and open expert meetings: • Globalisation and organisation impacts • The Enterprise of the Future • The Takeover panel • Governance as a business tool • How to avoid liability • Off balance pension amounts • Business Process Outsourcing (BPO) • Information Logistics • Post merger integration • Performance Management and more For the 7th year in a row, the CFOs of the Year (Listed & Unlisted) will be awarded.

Confirmed speakers, experts and participants are a.o. : Ian Bremmer, Ravi Nedungadi, Jacques Schraven (Board of Directors Tata Steel), Pierre-Jean Sivignon (CFO Royal Philips), Gilbert Mittler (Group Executive Committee, Fortis,), René Hooft Graafland (CFO Heineken), Jan van den Belt (CFO Océ), Cees van Rijn (CFO Nutreco), Ben van der Klift (CFO ARCADIS), Ronald van der Mark (CFO Maxeda), Niek Hoek (CEO Delta Lloyd), Peter Kok (CFO Delta Lloyd Group), Guido Schlösser (COO/CFO Nidera), Tjero Zomer (CFO transavia.com), Jack de Kreij (CFO Royal Vopak), Remco Vermeij (CFO McGregor), Ronald Latenstein van Voorst (CFO SNS Reaal), Joost van der Does de Willebois (CFO NYSE Euronext),

Peter van Bommel (CFO NXP), Hans den Hartog (CFO Ordina), Pim Oomens (CFO Wavin), Dennis de Vreede (CFO Redevco), Jolanda Poots-Bijl (CFO ProRail), Christo Kalter (CFO Oad Group), Stuart Young (CFO CEVA Logistics), Boudewijn Beerkens (CFO Wolters Kluwer), Bert Groenewegen (CEO PCM), Hans Kerkhoven (VP Finance Arcelor Mittal), Bob van Heyningen (VP Finance Office Depot), Lars Machenil (CFO Fortis, BE), Aad Verveld (CFO Connexxion), Cock Sierhuis (CFO Epson EMEA), Richard van Breukelen (CFO Rijkswaterstaat), Peter Ploegsma (CFO UWV), Harry Jansen (CFO CWI), Gerard van Kesteren (CFO Kuehne+Nagel), Kimberly Ross (CFO Ahold) and Marina Wyatt (CFO TomTom).

CALL FOR MORE INFORMATION +31 20 639 00 08 OR E-MAIL [email protected]. REGISTER TODAY AT WWW.CFODAY.COM. Platunum Partners

(c) Copyright Amsterdam 2008 • Alex van Groningen & CxO Media • Amstelveenseweg 330 • 1076 CS Amsterdam • Netherlands • Tel + 31 20 6390008 • Fax + 31 20 6391025 • [email protected] • www.alexvangroningen.nl


16 . BELEGGEN

Risico en rendement op bestelling ING maakte het beste gestructureerde beleggingsproduct van het afgelopen jaar: een slimme constructie op de olieprijs, mét inleggarantie. MMM

Pieter Kort [email protected] MMM

Beleggers die geloven in een verdere stijging van de grondstoffen- of olieprijzen kunnen daar op diverse manieren in beleggen, bijvoorbeeld met sectorfondsen of trackers. Je loopt dan vanzelfsprekend wel het risico dat je geld verliest als de koersen dalen. Stel dat er een product zou zijn dat ook in olie belegt, maar nog iets extra’s biedt: als de olieprijs over een jaar met, zeg, 10% is gestegen, geeft dit product niet 10%, maar 13% rendement. En als de olieprijs tegen die tijd 20% lager staat, geeft het product gewoon 100% van de inleg terug. Pas als de

Je hoeft niet te weten hoe ze het maken om het lekker te vinden olieprijs met meer dan 35% daalt deelt de belegger mee in het verlies. Op het eerste gezicht lijkt het een product dat in de categorie ‘te mooi om waar te zijn’ valt: veel kans op bovengemiddelde winst en een solide bescherming tegen verlies.

‘Altijd prijs’-producten Als belegger doe je er goed aan om ‘altijd prijs’-producten te wantrouwen. Maar feit is dat dit product daadwerkelijk bestaat. En zoals deze zijn er nog diverse anderen. Welkom in de wereld van de gestructureerde beleggingsproducten, ofwel structured products. Het product dat hierboven wordt beschreven heet in het dagelijks

leven Click Out Unlimited Olie. Het werd vorig jaar uitgegeven door ING en won gisteravond de ‘Gouden Tak’ voor beste gestructureerde beleggingsproduct van 2007. Die prijs is vernoemd naar Marcel Tak, een onafhankelijk analist die iedere week de nieuw uitgekomen structured products recenseert en van een cijfer voorziet op de onderdelen risicorendementsverhouding, transparantie van informatie, originaliteit en kosten. Volgens Tak is het Click Outproduct van ING zo goed omdat het “nagenoeg altijd een goed of beter rendement oplevert dan een rechtstreekse investering” in olie. Gestructureerde producten zijn populair onder beleggers, omdat ze door gebruik te maken van derivatenconstructies het risico en rendementsperspectief van beleggingen zodanig kunnen veranderen dat ze voor een geheel nieuwe groep investeerders interessant worden. Sommige markten zijn voor voorzichtig ingestelde beleggers nauwelijks interessant, maar door bijvoorbeeld een hoofdsomgarantie in te bouwen kan dat ineens wel het geval zijn. Inmiddels staat er in Nederland zo’n 35 miljard uit in de markt en daar komt jaarlijks zo’n 6 miljard bij. “De kracht van dit soort notes en certificaten is dat de risicorendementsverhouding precies op het profiel van de belegger afgestemd kan zijn,” zegt Tak.

Huiverige beleggers Die kracht is tevens de zwakte van deze producten. Omdat banken bij het maken ervan kwistig gebruik maken van complexe derivatenconstructies zijn sommige beleggers er nog wat huiverig voor. De kredietcrisis die de financiële wereld in zijn greep houdt heeft niet voor niets veel te maken met het buitensporig grote gebruik van derivaten. In Noorwegen werd eerder dit jaar de verkoop van gestructureerde producten aan particuliere beleggers zelfs verboden. In Nederland lijkt dat niet aan de orde, al wijst de AFM wel regelmatig op de noodzaak voor beleggers om

FOTO: SOPHIE VAN SCHOUWEN

De kracht van gestructureerde beleggingsproducten is tevens de zwakte

Prijswinnaars Leen Verdonk (ING) en Jean-Paul van Oudheusden (ABN Amro) op de uitreiking van de Gouden Tak.

SLIMME BELEGGINGSPRODUCTEN Op het Gouden Tak-gala werden gisteravond prijzen uitgereikt voor de beste gestructureerde beleggingsproducten. MMM

BESTE STRUCTURED PRODUCT 2007

Click Out Unlimited Olie Uitgever: ING Belegt in: Olie Werking: Ieder jaar wordt gekeken of de olieprijs sinds uitgifte is gestegen. Als dat zo is wordt de belegging beëindigd. Bij een olieprijsstijging onder de 13% keert het product toch 13% rendement uit. Bij stijgingen van meer dan 13% wordt de volledige stijging uitgekeerd. Als de olieprijs na vier jaar niet is gestegen krijgt de belegger zijn inleg terug. MMM

2E PRIJS BEST EUROPE STRIKE II

Uitgever: ING Belegt in: Europese aandelenindex Werking: Vijf jaar lang wordt belegd in de Europese index Euro Stoxx 50. De beginkoers van de belegging wordt echter niet vastgesteld bij aanvang, maar wordt gelijk gesteld aan de laagste slotkoers van de index gedurende het eerste jaar van de looptijd.

MMM

3E PRIJS GROEN 2,1% RENTE VAST NOTE IV

Uitgever: ABN Amro/Groenbank Belegt in: renteproducten, duurzame aandelen Werking: Door fiscaal voordeel op groene beleggingen kan het minimumrendement van 2,1% per jaar worden verhoogd met maximaal 2,5%. Daarnaast kan door de prestaties van 20 duurzame aandelen de uitgekeerde rente nog hoger komen te liggen. MMM

BESTE RISICO-RENDEMENT

200% Commodity Protect Plus Note 2 Uitgever: Barclays Belegt in: Grondstoffen Werking: Als aan het einde van de looptijd (vijf jaar) het mandje grondstoffen in prijs is gestegen wordt de winst dubbel (200%) uitbetaald. Als de prijs is gedaald krijgt de belegger zijn inleg volledig terug.

signalen genereren op diverse beursindices. De inleg is gegarandeerd. MMM

IEX PUBLIEKSPRIJS

Soft Commodity Note 2007-2011 Uitgever: ABN Amro Belegt in: Maïs, sojabonen, suiker en tarwe Werking: Gedurende vier jaar belegt de note in een mandje landbouwproducten. Als dat mandje in prijs is gestegen krijgt de belegger tussen 90% en 130% van de stijging uitgekeerd. Als het is gedaald wordt de hoofdsom teruggestort. MMM

HOOGSTE RENDEMENT

China Mainland Note Uitgever: ING Belegt in: Chinese aandelen die in China zelf genoteerd staan. In 2007 boekte dit product een koersstijging van 62,5%

MMM

MMM

ORIGINEELSTE PRODUCT

Beste informatieve website ABN Amro http://www.abnamromarkets.nl

Autopilot Note Uitgever: Royal Bank of Scotland Belegt in: Vier wereldwijde beursindices Werking: Het product combineert diverse technische analysemodellen, die volautomatisch koop- en verkoop-

Beste aanbieder van structured products ABN Amro

zich goed te laten informeren voor ze dit soort producten kopen. En de noodzaak voor banken om de klanten goed voor te lichten. De Nederlandse aanbieders hebben hun informatievoorziening de laatste jaren fors verbeterd, zegt criticus Tak. Maar ook hij erkent dat de argeloze

belegger niet altijd even eenvoudig de finesses van zo’n beleggingsproduct kan doorzien. “Daarom worden veel producten bij voorkeur aangeboden door een adviseur,” zegt Jean-Paul van Oudheusden, de afgelopen jaren verantwoordelijk voor het structured pro-

ductaanbod van marktleider ABN Amro Markets, dat gisteren de prijs voor Beste Aanbieder en Beste Informatieve Website in de wacht sleepte. “Je kunt de parallel trekken met eten in een sterrenrestaurant: je hoeft niet te weten hoe ze het maken om het lekker te vinden.” 1

vermogen nam vooral daardoor met 2,9% toe (4,1 miljard euro). Vooral dochtermaatschappijen SAM Group en Harbor Capital Advisors hadden een sterke cashflow. Bij Robeco Investment Management was er een stevige cash outflow te merken bij aandelenfondsen en vastrentende fondsen. De nettowinst steeg met 3,7% tot 200,2 miljoen euro. Robeco meldt verder dat 80% van de aandelenbeleggingen het beter deed dan de relevante index. Bij de obligatiefondsen lag dat percentage op een schamele 21%. Verder zegt de vermogensbeheerder in 2007 goede vorderingen te hebben gemaakt met de nieuwe strategie: “Invest in Europe, grow in the US and seed in emerging markets”.

met Chinese vakbroeders. Nadat het Chinese Ping An eerder al een belang van ruim 5% in Fortis nam, gaat Aegon een joint venture opzetten met Industrial FMC. De gezamenlijke dochteronderneming gaat zich onder de naam Aegon Industrial Fund Management Company richten op

vermogensbeheer. De Chinese markt voor vermogensbeheer groeit snel en Azië geldt als een van de pijlers onder de bedrijfsstrategie van Aegon. Het Nederlandse concern brengt in de joint venture vooral expertise op het gebied van vermogensbeheer, risicomanagement en productont-

MMM

KORT MMM

Kredietcrisis komt echt goed ‘Het komt wel goed met die kredietcrisis’, las u gisteren voorop deze krant. De Financiële Pers krijgt daarin bijval van een heus zwaargewicht. Bill Miller, fondsmanager bij Legg Mason Value Trust, is een befaamd belegger, maar zijn fonds is de afgelopen paar jaar in zwaar weer geraakt. Miller zette flink in op, exact, banken en de huizenmarkt. Geen nood, zegt Miller, het tij begint te keren. “Ik denk dat het vanaf nu beter gaat en dat het ergste nu duidelijk achter de rug is. De kredietpaniek is volgens mij geëindigd met de val van Bear Stearns. […] Hoewel de economie het waarschijnlijk moeilijk zal krijgen, net als begin jaren negentig, de markt kan net als toen zeker omhoog.’ MMM

ING: Jan Straatman nieuwe CIO Jan Straatman wordt de nieuwe Chief investment Officer (CIO) bij ING

Investment Management Europa. Straatman gaat bij ING IM de beleggingsafdelingen leiden. Hij is afkomstig van Pearl-Axial Investments waar hij de functie van CEO/CIO bekleedt. Hij volgt Maes van Lanschot op als CIO van ING IM. Het bedrijf ziet de komst van Straatman – vanzelfsprekend - met vertrouwen tegemoet. “Jan Straatman beschikt over een uitstekend track record en brengt een ruime internationale ervaring mee binnen de asset management industrie. Straatman was eerder onder anderen werkzaam als CIO bij ABP Vermogensbeheer, en als directeur asset management bij Achmea Global Investors. MMM

Groei beheerd vermogen Robeco neemt af Robeco heeft in 2007 een direct beleggingsresultaat van 2,5 miljard euro geboekt. Het totaal beheerd

MMM

Aegon goes China Aegon is de tweede financial uit de AEX die nauwe banden aanknoopt

Actuele aandelenadviezen AANDEEL Beter Bed Binck Fugro Gamma Holding KPN Logica Neways Electronics Pharming Royal Dutch Shell TomTom

INSTELLING Petercam Theodoor Gilissen Theodoor Gilissen ABN Amro ING Deutsche Bank SNS Securities KBC Securities KBC Securities ING

ADVIES Verkopen Kopen Kopen Kopen Kopen Kopen Verkopen Verkopen Kopen Kopen

KOERSDOEL €16,00 €12,50 €65,00 €56,00 €14,00 €1,80 €11,00 €0,90 €28,00 €35,00


BELEGGEN . 17

EXPERTPANEL

Mijn aandelen voor 2008 Welke aandelen moet u nu kopen voor een leuk ritje tot, zeg, het einde van dit jaar? Of, als u denkt dat aandelen nog meer bloedneuzen oplopen op de beurs, waar moet u uw geld dan in beleggen? De Financiële Pers vroeg het drie experts: een strateeg van een grootbank een onafhankelijk vermogensbeheerder en een dito beurscommentator annex -columnist.

Banken

Dividend

Defensief

CEES SMIT VERMOGENSBEHEERDER TODAY’S BEHEER

AD VAN TIGGELEN AANDELENSTRATEEG ING

JACQUES POTUIJT ONAFHANKELIJK ANALIST EN COMMENTATOR

MMM

MMM

MMM

‘Welke aandelen? De goedkope, zou ik zeggen. Het is alleen jammer dat op de beurs altijd pas achteraf duidelijk wordt wat nu goedkoop is en wat duur. De bankensector is volgens meerdere waarderingsmaatstaven zeer interessant. Of de winsten na alle miljardenafschrijvingen toenemen en of er volgend jaar dividend wordt uitgekeerd is even de vraag. Even een stapje terug in de tijd: de banken hebben lang de problemen genegeerd. Tijdens de jaren met lage rentes waren velen genoodzaakt meer risico op te zoeken om extra rendement te maken. Juist omdat iedereen dat deed, liepen de creditspreads terug (de risicoverschillen tussen bedijfs- en staatsobligaties) en kon je even meer rendement behalen met beperkt risico. Al snel liepen de spreads weer op. Achteraf gezien waren de risico’s dus niet zo beperkt. Erger nog, toen ze terugliepen naar vertrouwde waarden, was er niemand zo gek om de posities over te nemen. Zo begon een

‘Aandelen blijven dit jaar waarschijnlijk gevangen tussen een plafond van negatieve winstbijstellingen en een bodem van lage waarderingen. Ze zijn niet duur, maar het ziet er naar uit dat de Amerikanen en wellicht ook de Britten, die boven hun stand hebben geleefd, het nu een tijd lang rustiger aan moeten doen. Hun huizenprijzen dalen, hun kosten stijgen door de inflatie, hun banenzekerheid neemt af en ze krijgen minder gemakkelijk een lening van de bank. Dit drukt de winstgevendheid van de bedrijven een tijdje. Gelukkig biedt de groei in opkomende markten en de sterke balanspositie van veel bedrijven compensatie, waardoor we geen 2002-toestanden hoeven te krijgen. Het is goed mogelijk dat we qua koersen eind 2008 nog steeds rond de huidige niveaus zitten, maar dat de AEX intussen tussen de 420 en 500 heeft gestuiterd. Binnen aandelen gaat onze voorkeur binnen ING uit naar bedrijven met hoge, zekere, dividenduitkeringen in sectoren als nutsbedrijven, telecom (vooral de overnamekandidaten),olie en farma. Ook internetaandelen zijn interessant, niet voor hun dividend maar voor hun groei. Deze noteren weliswaar in dollars, maar die munt is sterk ondergewaardeerd en koopwaardig voor de lange termijn. Aandelen in het thema grondstoffen en/of opkomende markten zijn voor de lange termijn mooi, maar vertonen hier en daar speculatieve trekjes. Daarom sluiten wij een correctie dit jaar niet uit. Behalve aandelen is het nog steeds verstandig een hoger dan gemiddelde hoeveelheid spaargeld aan te houden, zeker zolang de Europese Centrale Bank de rente hoog houdt en de inflatie oploopt.’

‘Welke fondsen en sectoren bieden goede kansen in de rest van dit jaar? Een op elk moment lastig te beantwoorden vraag maar nu wel in het bijzonder. De kredietcrisis mag misschien over zijn top heen zijn, de nasleep moet nog ten volle voelbaar worden. Welke invloed heeft die op de Amerikaanse economie en is de volgende recessie in Europa er door dichterbij gekomen? Ik denk van wel en ben daarom huiverig voor de chipsector.

Ik leerde van een oude beursman dat je juist moet kopen als niemand meer koopt dominospel. Royal Bank of Scotland (RBS) wachtte bijvoorbeeld te lang met een aandelenemissie. Nu moeten ze de grootste emissie ooit in Europa doen: 15 miljard euro in een markt die overspoeld wordt met de vraag naar kapitaal. Voor de transparantie: ik heb zelf geen positie in RBS, maar dat kan zomaar veranderen. Ik leerde op de eerste dag van mijn carrière van een oude beursman dat je juist moet kopen als niemand meer koopt. En als het helemaal misgaat en u geen maat houdt, verkoopt u gewoon samen met al die banken op Koninginnedag uw inboedel. Nu maar hopen op goed weer en veel mensen uit de provincie.’

Internetaandelen zijn interessant, niet voor hun dividend, maar voor hun groei

Ik kies voor tamelijk defensieve Amerikaanse aandelen als Procter & Gamble en Pepsico Dit is een notoir cyclische bedrijfstak. De chipsfondsen zijn inmiddels al behoorlijk afgewaardeerd, zodat de neiging bestaat om weer in te stappen. Beleggers deden dat onlangs toen chipmachinemaker ASML minder slechte cijfers over het eerste kwartaal bekendmaakte dan verwacht. Ik denk dat het werkelijk slechte nieuws uit deze hoek nog later dit jaar komt. Voor mij daarom nu even geen chips, noch de machines die ze maken.’ ‘Evenmin voel ik drang om in de banken en verzekeraars te beleggen. Laat de storm die nu nog over de kredietmarkten raast eerst maar eens gaan liggen. Ik kies daarom in dit moeilijke beursjaar voor tamelijk defensieve Amerikaanse fondsen als Procter & Gamble, Nestlé, Pepsico en, iets avontuurlijker, ook biotechbedrijf Genentech. Daarnaast voel ik veel voor aandelen in bedrijven met een fantastisch product, superieur bedrijfsmodel en getalenteerd management die het ook met economische tegenwind goed blijven doen. In Nederland zijn dat onder andere Aalberts, Imtech, Fugro en Randstad. Ook unieke bedrijven die iets hebben met interneteconomie zoals Google, Apple, Amazon en Ebay blijven voor mij favorieten.’

Flopmanager met topsalaris CORNÉ VAN ZEIJL

COLUMN

...

[email protected]

N

a jaren van politiek gekonkel en maatschappelijke heisa over de salarissen van topmanagers van de grote bedrijven komen aandeelhouders nu ook in opstand. Dat is meer dan terecht. Het is tenslotte hun geld wat zo kwistig aan de bestuurders wordt uitgedeeld en niet dat van de overheid, ofwel de belastingbetalers. Bij de aandeelhouders hoort daarom ook de finale beslissing te liggen of deze managers dit geld nu wel of niet waard zijn. Ik snap maar al te goed dat de politiek zich er flink mee bemoeit. Wat voor voorbeeld geeft bijvoorbeeld CEO Jean-Paul Votron van Fortis wel niet met zijn 73% salarisverhoging? Hoe verkoop je als politicus dan aan de Nederlandse bevolking dat ze haar looneisen moet matigen, omwille van onze concurrentiepositie en om de inflatie te beteugelen? Aandeelhouders morren bij Fortis trouwens niet voor niets. De overname van ABN Amro vorig jaar was niet bepaald het toonbeeld van het creëren van aandeelhouderswaarde. Op het hoogtepunt van de markt is de bank overgenomen, tegen 14 maal de boekwaarde. Fortis heeft 8 miljard euro aan beurswaarde ingeleverd en nog eens 13 miljard euro bij haar beleggers opgehaald. Per saldo is dat bijna gelijk aan de hele overname van ABN Amro à raison van 24 miljard euro. Kan gebeuren, want zo zit het spel in elkaar. Maar moet deze achteraf ongelukkige beslissing beloond worden met een bonus en een salarisverhoging van 73%? Nee, het is dus de hoogste tijd dat de remuneratiecommissie – dat is het groepje old boys dat over elkaars salarissen gaat - zegt: “En nu is het genoeg!” Het is net als bij kleine kinderen: als je blijft geven waar ze de hele tijd om zeuren, zullen ze ook blijven vragen.. De harde cijfers: in de afgelopen vier jaar zijn de CEO-vergoedingen gemiddeld met 15,0% per jaar gestegen. Onze politieagenten hebben voor heel wat minder hard actie moeten voeren, om maar een dwarsstraat te noemen. Het is daarom de hoogste tijd om deze salarisspiraal te doorbreken. Het is gewoon haasje-over geworden. Verplaatst u zich eens in de huid van zo’n topmanager. Je hebt jaren kei- en keihard gewerkt om CEO te

Als je kinderen blijft geven waar ze om zeuren, zullen ze blijven vragen Wat voor voorbeeld geeft Jean-Paul Votron met zijn 73% salarisverhoging? worden en dan heb je natuurlijk ook een bijbehorend ego gekregen. Dan lijd je onmenselijke psychische schade, als op je neer wordt gekeken bij het golfpartijtje met de old boys. “Ach gut, sta jij onderaan? Nou ja, als je je werk maar leuk vindt, toch?” Overigens morren beleggers niet alleen bij Fortis. Vastned Retail, Corporate Express en woensdag nog Ahold merkten het ook al. Daar zijn zelfs beloningsvoorstellen weggestemd, juist omdat behalve een enkele particulier nu ook grootaandeelhouders als de pensioenfondsen zich beginnen te roeren. Elders in Europa komen aandeelhouders ook in opstand. Bij de jaarvergaderingen van BP, Renault, Carrefour en Volvo gaat het er heet aan toe. Kijk, als een hoog salaris garant staat voor een hoog aandeelhoudersrendement, heb ik er geen problemen mee. Mijn eigen onderzoek leert mij echter dat er sprake is van het tegenovergestelde! Hoe hoger de salarissen, hoe slechter de aandeelhouders af zijn. Notoire veelverdieners als Crispin Davis van Reed Elsevier, Nancy McKinstry van Wolters Kluwer en Don Shepard van Aegon hebben de aandeelhouders alleen maar verdriet en weinig rendement gebracht. Topmanagers, bedenk dat ook eens als u uw troon bestijgt bij de jaarvergadering en vindt dat u meer moet verdienen dan u krijgt. Aandeelhouders vinden namelijk dat u al véél meer krijgt dan u verdient en zij zijn de baas van de onderneming en niet u. U bent slechts in hun dienst. 1 Corné van Zeijl is manager van het SNS Nederland Aandelen Fonds en belegt beroepshalve in alle grote Nederlandse aandelen.

TECNHISCHE ANALYSE RENÉ VAN MOURIK

De grote broers van de AEX

D

e AEX-index klopt deze week nadrukkelijk aan tegen de onderkant van de 470/480-zone. Deze zone is het kantelpunt gebleken waaronder in januari de vooruitzichten zijn gekanteld naar een negatieve outlook. Na een dieptepunt op 401 punten probeert de index deze zone nu opwaarts te doorbreken. Dit is niet uniek voor de AEX-index. Bijna alle toonaangevende Europese en Amerikaanse indices laten een overeenkomstig koersbeeld zien. Grofweg gesteld evenaren al deze indices, zoals bijvoorbeeld de Amerikaanse S&P500 of de Franse CAC40, de hoogste niveaus van de afgelopen maanden. Sinds de koersval begin dit

1600

MMM

Vlug, Davids & Van Mourik

jaar is er wereldwijd al regelmatig een opleving geweest, die steeds om en nabij dezelfde indexniveaus stokte. De meeste westerse beurzen staan om en nabij koersen waarvoor hetzelfde opgaat. Bij een opwaartse doorbraak kantelt het koersbeeld naar een milder gestemd aandelenklimaat. Maar wat nu als de kleine AEX-index deze zone de komende tijd doorbreekt terwijl de andere beurzen niet volgen? Dan moet de waarde van de opwaartse doorbraak ernstig worden betwijfeld. Het is belangrijk om niet blind te varen op onze nationale beursgraadmeter. Een signaal van de AEX-index moet bevestigd worden, liefst door

meerdere buitenlandse indices. We willen een marktbeweging die breed wordt gedragen. Let de komende tijd dus niet alleen op de AEX-index maar bijvoorbeeld ook op de CAC40 en de S&P500. Voor de CAC40 is de 5000 puntengrens van belang, voor de S&P500 de 1400 puntengrens. Een doorbraak van deze niveaus brengt een positieve kanteling teweeg in het huidige negatieve aandelenklimaat. Het wereldwijde sentiment bleek de afgelopen dagen niet positief genoeg om een opwaartse doorbraak te forceren. Zolang dit zo blijft moet rekening gehouden worden met een marktklimaat waarbij de neerwaartse risico’s domineren. 1

1550 1500 1450 1400 1350 1300 1250 sept

okt

nov

2008

jan

feb

mrt

apr

mei

Hoeveel grip heeft úw bedrijf op reiskosten-declaraties?

Op zakelijke reis- en verblijfkosten

Een compleet management- en

valt nog heel wat te besparen.

rapportagesysteem samengesteld

Het blijkt zelfs dat zo’n 20% van

rondom de ING Card Corporate.

de declaraties niet met het bedrijfs-

Het biedt u online, 24 uur per dag

beleid strookt*. En dat lang niet

volledige controle over alle zake-

alle mogelijkheden benut worden

lijke reiskosten. Terwijl uw mede-

om tot betere afspraken met de

werkers waar ook ter wereld van

leveranciers te komen. Want ook

het betaalgemak kunnen genie-

daar valt nog voor tientallen

ten plus de bijbehorende extra’s.

procenten te besparen. Wat u daarvoor nodig hebt,

Zoals de reisverzekering en het recht op medische,

is meer zicht en grip op dergelijke uitgaven. En die

juridische en financiële hulp. Interesse? Stuur voor meer

krijgt u met ING Card Corporate Payments Solutions.

informatie een email naar [email protected].

ING Card is een handelsnaam van ING Bank N.V., statutair gevestigd in Amsterdam en is ingeschreven in het Handelsregister Amsterdam onder nummer 33031431 *Bron: Aberdeen Group Travel & Entertainment Expense Management Report 2006.


FEATURE . 19

Roderick Munsters, directeur APG vermogensbeheer vrij. Er zijn altijd redenen om toch naar je werk te gaan, maar ik houd mijn poot stijf. Dat weten ze nu hier. Ik werk tussen de vijftig en zeventig uur per week. Het weekend is sowieso voor het gezin. Als er iets belangrijks is, weten ze me wel te vinden. En als ze me thuis niet weten te bereiken, is het jammer. Dan zal het wel niet belangrijk zijn, want anders hadden ze mijn nummer wel.’

Linksaf of rechtsaf: that’s the question Topsalarissen, macht, woekerpensioenen: ‘Ik sta op een kruispunt in de maatschappij’

Roderick Munsters (APG) staat op nr. 57 van de lijst met de honderd belangrijkste mannen in de Europese kapitaalmarkt. Toch staat hij elke week met zijn kinderen op het hockeyveld. ‘Ik geniet.’ Vanmorgen om 6.30 uur werd Roderick Munsters thuis opgepikt door zijn chauffeur. Deze keer sloeg hij in zijn Citroën C6 op de A2 rechtsaf naar Heerlen. Daar staat het hoofdkantoor van wat ooit als Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds door het leven ging en nu APG (Algemene Pensioen Groep) heet. Morgen kan het zomaar linksaf zijn, naar het APG-kantoor op Schiphol. Of zijn chauffeur zet hem af op Eindhoven Airport, als Munsters naar Londen City moet. De directeur vermogensbeheer van een van de grootste pensioenvermogensbeheerders ter wereld woont naar eigen zeggen precies in het midden van zijn werkplekken: Schiphol

en Heerlen. Dat dit middelpunt precies in de bossen bij het Brabantse dorpje Son en Breugel ligt, is niet geheel toevallig. Ras-Brabander Munsters mag met zijn miljardenportefeuille volgens persbureau Dow Jones op nr. 57 staan van de lijst met de honderd belangrijkste mannen in de Europese kapitaalmarkt, hijzelf zegt meer waarde te hechten aan zijn gezinsleven en een goed glas wijn dan aan zijn verworven status. ‘Het gaat ze vooral om de zak met geld waar ik op zit. Ik ga verantwoordelijk met mijn werk om, maar daarnaast geniet ik. Dat doe ik als ik op het hockeyveld sta om mijn dochter te trainen, of mijn zoon te coachen.’ Daar heeft u tijd voor? Elke week naar de training van uw dochter? ‘Bijna elke week. Ik coach mijn zoon van elf in het weekend en op donderdagavond sta ik op het kunstgras bij het team van mijn dochter van tien. Dat kun je niet zomaar afzeggen, dus daar houd ik rekening mee. Als de kinderen jarig zijn, neem ik een dag

Toch wordt er van alle kanten aan u getrokken. Over bijna elke financiële kwestie moet APG een mening hebben: topsalarissen, de macht van de aandeelhouders, woekerpensioenen. ‘Ik sta hier op een kruispunt van de maatschappij, ja. Dat is interessant en leuk. Laten we met het laatste beginnen, al zou ik het woord woekerpolis zelf niet makkelijk in de mond nemen. Als twintig procent van je pensioenpremie op gaat aan kosten is dat erg veel. Maar het wordt nu transparanter, dus mensen gaan het tenminste zien. Verschillende verzekeraars rekenen dus 20 procent kosten, volgens DNB vragen de pensioenfondsen gemiddeld drie à vier procent. Wij één à twee. Maar dat is nog niet alles. In die 20 procent zitten vaak niet eens de beleggingskosten. Die zijn bij ons als je echt alle kosten meerekent 0,28 procent. Bij verzekeraars ben je dan zomaar weer een paar procent verder. Zo gaat het maar door.’ ‘Vorige week hebben wij het voornemen kenbaar gemaakt tot het nemen van een belang van 51 procent in Cordares, de pensioenuitvoerder voor de bouw en woningcorporaties. Ik sluit niet uit dat Cordares in de toekomst ook pensioenen zal beheren van werknemers uit andere sectoren. In je eentje kun je daar niet aankloppen, maar als je voldoende mensen verzamelt ben je een interessante klant. Ook voor de verzekeraars natuurlijk, maar dan heb je weer die hoge kosten.’ Hoe houdt APG die kosten laag? ‘We zijn heel groot en hebben dus voordelen als we onderhandelen over prijzen met banken en vermogensbeheerders. En we doen veel zelf. Maar als je het uitrekent is 0,28 procent van 210 miljard toch bijna 600 miljoen euro. Dat geven we uit aan salarissen, externe managers, performancefees… Het verschil met bijvoorbeeld Aegon en ING is dat wij Ajax of de formule 1 niet sponsoren. En we betalen hier ook niet de salarissen van Aegon. Of de verzekeraars bang zijn dat wij met ze gaan concurreren weet ik niet. Wij zijn in ieder geval niet bang voor hen.’

MATHIJS ROTTEVEEL

...

U heeft uw buitenlandse collegabeleggers inmiddels wel kunnen uitleggen, hoe ze moeten stemmen bij Nederlandse aandeelhoudersvergaderingen. Gezien de stem tegen de hogere beloningen bij Philips. ‘Uitleggen gaat wat ver. Wij hebben van tevoren tegen Philips gezegd: als jullie je beloningsbeleid zo ter stemming brengen, stemmen wij tegen. Al eerder stemden we tegen het beloningspakket van Jan Bennink bij Numico en veel grote Nederlandse beleggers deden hetzelfde. Maar dan zie je dat de buitenlanders gewoon het stemadvies van het bedrijf volgen. Dan ben je nergens. Zeventig à tachtig procent van de aandelen van Nederlandse bedrijven is namelijk in buitenlandse handen. We zijn om de tafel gaan zitten met de buitenlandse stemadviseurs. De belangrijkste zijn de bureaus ISS Riskmetrics en Glass Lewis. We hebben gezegd: “Deze corporate governance code hanteren we in Nederland en daarom stemmen wij zo.” Inmiddels zijn we het in een aantal gevallen eens geworden en ik denk dat dat in de toekomst vaker gebeurt.’ Is er dan geen nieuwe wetgeving voor topsalarissen nodig? ‘Dat is nu aan het parlement. Ik ben voorstander van zelfregulering,

omdat je anders een oerwoud van regeltjes creëert. Nu blijkt dat wij onredelijke beloningen tegen kunnen houden. Daar kunnen we in Den Haag wel mee aan kunnen komen. Of ze er iets mee doen, moeten we nog zien.’ Nog één vraag over uw eigenlijke werk: beleggen. Hoe speelt u in op de stijgende voedselprijzen? ‘Vanaf 2001 beleggen we al in graanen maïsfutures. Maar we investeren ook in aanbod van voedsel. We hebben landbouwgrond in Brazilië en Argentinië en voor honderden miljoenen aan bosbouwgrond in Amerika en Afrika. Het laatste dat we gedaan hebben is investeren in de Australische veestapel. We hebben belangen genomen in het Macquarie Pastoral Fund waarin grote Australische rundvee- en schapenboerderijen zitten.’ ‘Het gaat er dan niet om wat we vandaag per Australische koe verdienen, maar vooral hoe de prijs van vlees zich in de toekomst ontwikkelt. De welvaart van de bevolking groeit, vooral in Azië. En ze gaan daar meer vlees eten. Australië ligt daar vlakbij en wij denken dat de veehouders daar er van gaan profiteren. Bij zo’n investering hebben we een hele lange horizon.’ 1

Hoe scoort APG? Ƃ!nP!fʢȩʜˮ!^ɛnʜʚʚʠ

Ƃ!nP!fʡˮ!Ɯ

ʝʟʚ ʝʚʚ

ʝʚʚ

ʜʟʚ

ʜʟʚ

ʜʚʚ ʛʟʚ ʛʚʚ ʟʚ ʚ

ʛʣʣʝ ʜʚʚʛ ʛʣʣʟ

ʛʣʣʠ

ʛʣʣʡ

ʛʜ

ʛʜ

ʛʣʣʢ ʛʣʣʣ ʜʚʚʚ ʜʚʚʛ ʜʚʚʜ ʜʚʚʝ ʜʚʚʞ ʜʚʚʟ ʜʚʚʠ ʜʚʚʡ

ʜʚ ʛʟ

ʛʟ

ʛʟ

ʛʚ

ʛʝ ʛʛ

ʛʚ ʟ ʚ

ʝ ʛʣʣʝ ʜʚʚʛ ʛʣʣʟ

ʛʣʣʠ

ʛʣʣʡ

ʛʜ

ʛʝ ʛʚ ʝȫʢ

ʛ

ʛʣʣʢ ʛʣʣʣ ʜʚʚʚ ʜʚʚʛ ʜʚʚʜ ʜʚʚʝ ʜʚʚʞ ʜʚʚʟ ʜʚʚʠ ʜʚʚʡ

ȷʡ

ȷʛ ȷʟ ȷʛʚ

De beleggingsscore van APG sinds 1993 over de hele portefeuille: bijna consequent boven het target van 7%. 2007 was niet het beste jaar.... BRON: APG

FOREIGN AFFAIRS Wat zag u de afgelopen 24 uur op uw scherm oplichten over het nieuws van de dag? Wat schrijft de wereld over de verhoogde olieprijzen, gevolgen van de schaarste en alternatieven. Bron: AME info Midden Oosten Lokale tijd: 05.25 24 april 2008. De Arabieren leveren iets in, maar krijgen daar ook iets voor terug. Na de tophoogte van de olieprijzen afgelopen woensdag per vat, is het nu de beurt aan de diesel. Zelf betalen ze meer bij het tankstation, maar dat betekent ook hogere gallonprijzen voor de Internationale afnemers. Dat maakt veel goed. ‘De zwakte van de dollar leidde gisteren tot torenhoge olieprijzen. De grote vraag naar deze grondstof in China en de verminderde export van Afrika’s grootste olie-exporteur Nigeria, door

aanvallen van rebellen speelden ook een belangrijke rol is de stijging van de olieprijzen. Dinsdag werd een recordprijs van bijna $120 per vat bereikt. Inmiddels is deprijs weer iets verlaagd naar $119.37. Ook de diesel prijzen laten een flinke stijgende lijn zien. In Dubai stegen de prijzen van diesel in de tankstations met 40% de laatste zes maanden. Inmiddels zijn deze prijzen 80% duurder dan bij tankstations in Abu Dhabi. De Oliemaatschappij Emirates National uit Dubai verhoogt de dieselprijzen.’ Intussen doen de Arabische landen zaken. Egypt Kuwait Holding verkocht gisteren 25% van haar aandelen International Pipe Industry Company aan Kuwait Pipe Industries and Oil Services Industry.

Bron: Daily Telegraph Australië Lokale tijd: 06.00 24 april 2008. Internationale zorg over de olieprijzen, de productie en levering. Maar niet iedereen maakt zich zorgen. Noorwegen en OPEC zien tot nu toe geen reden voor paniek. Na de forse stijging van de olieprijzen, die bijna $1.20 per vat bereikten, komen de prijzen weer tot rust. De vijfde olieexporteur wereldwijd, Noorwegen, gaf gisteren aan achter een verlaging van olieprijzen te staan. Daar voegden ze aan toe dat zij geen leveringsproblemen voorzien. ‘We moeten kalm blijven. De olie raakt echt niet op.’

Bron: China Daily Lokale tijd: 9.1024 april China speelt op haar eigen manier in op de wereldwijde oliezorgen: Bio-Energie. Juist nu neemt de productie toe van alternatieve energiebronnen. Geen geneuzel over olie, maar een verzameling van onder andere dierlijke uitwerpselen. ‘China gaat de ontwikkeling van bioenergie strikt controleren, nu de teelt van gewassen voor dergelijke vormen van energie steeds meer zorgt voor graantekorten. Dat heeft de Chinese minister van landbouw Sun Zhengcai gezegd tijdens een ontmoe-

ting met zijn Deense collega Eva Kjer Hansen, die in China op bezoek is. Door de stijgende prijs van ruwe olie neemt de productie van bioenergie wereldwijd sterk toe. In 2006 is er ruim 40 miljoen ton bio-ethanol geproduceerd en 5,4 miljoen ton biodiesel, ongeveer driemaal zo veel als in 2001. Ongeveer 12% van de wereldwijde maïsproductie wordt gebruikt voor de productie van ethanol. Vorig jaar maakten ruwweg 26 miljoen Chinese families zelfgeproduceerde methaan. Daar moeten dit jaar 5 miljoen bijkomen. China wil nu vooral landbouwafval, zoals dierlijke uitwerpsele en suikerbieten, gaan gebruiken voor de productie van biobrandstof, in plaats van landbouwproducten waar een tekort aan is.’

Middle Europe Real Estate N.V. Stabiel rendement Middle Europe Real Estate N.V. (MERE) belegt direct in commercieel

– in tegenstelling tot vele andere aandelen van beursgenoteerde vast-

vastgoed in Midden Europa en streeft naar een gemiddeld rendement

goedfondsen - nooit overgewaardeerd. De beurskoers reflecteert de

van circa 10% per jaar. De gerealiseerde rendementen zijn stabiel:

waarde van de panden.

11,3% in 2006 en 11,5% in 2007. Lokale aanwezigheid Weinig hinder van de subprimecrisis

Middle Europe Investments (MEI) is de beheerder van MERE. Met vijf

MERE investeert niet in andere beursgenoteerde ondernemingen maar

eigen vestigingen in Midden Europa zit MEI niet alleen bovenop de markt

direct in kantoorpanden. Hierdoor ervaart MERE weinig hinder van de

maar er ook midden in.

huidige subprimecrisis. Meer weten? Geen grote overwaardering

Aandelen MERE kunt u kopen via uw eigen bank (ISIN code:

MERE is het enige open-end vastgoedfonds genoteerd aan Euronext

NL0000287340). Meer informatie kunt u lezen op www.mei.nl. of

Amsterdam. Door deze open-end structuur is een aandeel MERE

telefonisch aanvragen: 0573 289888.

Beleggen waar Europa groeit.

Zwiepseweg 27 • 7241 GM Lochem • PO Box 31 • 7240 AA Lochem (nl) • tel. 0573 28 98 88 • fax 0573 28 98 99 • internet: www.mei.nl • e-mail: [email protected] De beheerder van ‘Middle Europe Real Estate N.V.’ (MEI-Fondsenbeheer) is op grond van de Wft in het bezit van een vergunning van de Autoriteit Financiële Markten. Aan de belegging zijn risico’s verbonden. De waarde van de effecten kan fluctueren. Rendementen uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst. Potentiële beleggers wordt geadviseerd om eerst hun eigen beleggingsadviseur te raadplegen alvorens een beleggingsbeslissing te nemen. Voor dit beleggingsfonds zijn een prospectus alsmede een financiële bijsluiter opgesteld met informatie over dit fonds, de kosten en de risico’s. Vraag erom en lees hem voordat u in het beleggingsfonds deelneemt. Door te beleggen in het fonds kunt u vermogenswinst behalen, maar het is ook mogelijk dat u verlies lijdt.


FEATURE . 21

Buitenlandse invasie Nederlandse topbestuur internationaliseert in rap tempo

Het is hard gegaan. In 1998 heette de boardroom nog gewoon bestuurskamer en werd nog Nederlands gesproken. De enige uitzondering was destijds handelshuis Hagemeyer waar de Canadees Andrew Land als hoogste baas de scepter zwaaide. Inmiddels is Nederland het Europese land met verreweg de meest geïnternationaliseerde Raden van Bestuur. Tenminste, als we het dwergstaatje Luxemburg even niet meetellen, dat veel buitenlandse brievenbusfirma’s maar weinig grote ondernemingen telt.

Ontnuchterend

GETTY IMAGES

INTERNATIONALISERING Het Nederlandse bedrijfsleven internationaliseerde de afgelopen tien jaar in rap tempo. Bijna vijftig procent van de AEX-bestuurders is buitenlander. Verandert Nederland langzaam in een land van dependances? MMM


KLM wordt bestuurd door de Frans-

man Jean Cyril Spinetta, Heineken door de Belg Jean-François van Boxmeer en Unilever heeft met Patrick Cescau ook al een Fransoos als hoogste baas. Uitgeverijconcern Wolters Kluwer heeft een Amerikaanse baas en de hoogste stoel bij ING wordt ook al bezet door een Belg. Ahold, de moeder van Albert Heijn? Daar zwaait de Brit John Rishton de scepter. Hij is alweer de tweede buitenlander die het supermarktconcern leidt en volgde er eind vorig jaar de

Zweedse saneerder Anders Moberg op. En dan zijn we er nog lang niet; een rondgang langs Nederlandse multinationals levert een ware invasie aan buitenlandse bestuurders op. Neem chipmachinefabrikant ASML (een Fransman en bij staalproducent Corus (een Brit) en bij het onlangs door Fransen overgenomen handelshuis Hagemeyer treedt volgende week de Belg Rudi de Becker af. Opvolger gezocht dus.

Kort geleden kwam dr. Kees van Veen van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen met de laatste cijfers. Hij nam 363 grote ondernemingen in vijftien Europese landen onder de loep en keek daarbij naar de samenstelling van de Raden van Bestuur en Raden van Commissarissen. Zijn conclusie: we lopen in Nederland voorop met een toenemend aantal buitenlanders aan de directietafels. ‘Het is ontnuchterend’, zegt Van Veen. ‘Bijna de helft van de leden van de Raden van Bestuur van de 25 AEX-bedrijven heeft een niet-Nederlandse nationaliteit. Dat gaat om 110 bestuurders. En daarvan zijn er 51 afkomstig uit het buitenland.’ Het verschil met de nummer 2, het Verenigd Koninkrijk, is aanzienlijk: Nederland heeft twee maal zoveel buitenlandse huurlingen in de Raden van Bestuur. En na Duitsland (21 procent) en België (19 procent) beginnen de aantallen snel te dalen tot aan 2,5 procent in Spanje. En deze buitenlandse invasie beperkt zich zeker niet tot de bestuurders, ook commissarissen worden in toenemende mate uit het buitenland gehaald. Zo meldde ING onlangs dat eind april twee Indiërs en twee Amerikanen aanschuiven in de raad van commissarissen. De overige leden? Acht Nederlanders, een Fransman en een Duitser. ‘Het is bij ons niet meer dan logisch’, zegt woordvoerster Debbie Brand van ING. ‘Het overgrote deel van onze omzet komt uit het buitenland en daar werkt ook het overgrote deel van ons personeel, dus als je het zo bekijkt, zijn we eigenlijk niet eens meer een Nederlands bedrijf. Onze nieuwe commissarissen zijn heel bewust uitgezocht op werkervaring en kennis van de landen waar wij actief zijn of verder willen groeien. In India zitten we bijvoorbeeld met verzekeringsactiviteiten.’ In de Raad van Bestuur van de bank slaat de balans met 5-4 inmiddels eveneens uit in het voordeel van de buitenlanders.’

Uitpuilende databases Headhunters kijken allang niet meer alleen in Nederland. Hun databases puilen uit van de internationale kandidaten. ‘Wij krijgen steeds meer opdrachten waarbij het expliciet gaat om buitenlanders, ook voor posities

in Raden van Commissarissen’, stelt Reinier Brakema van executive-searchfirma Egon Zehnder. ‘Soms is de expertise in Nederland onvoldoende aanwezig, waar vind je bijvoorbeeld een baas voor chipmachinefabrikant ASML?’ Internationalisering dus. Toch gaat Nederland wel heel erg snel, vergeleken met alle andere landen. Niet alleen werd de afgelopen jaren door Nederlandse bedrijven nogal wat grensoverschrijdend gefuseerd; er werd ook een recordaantal bedrijven ingelijfd. En dan is de Nederlandse ziel er vaak al snel uit – zie het bestuur van Air France KLM: 15 Fransen, 4 Nederlanders. Van Veen wijst op Antonveneta, de Italiaanse bank die zich bleef verzetten tegen een over-

‘Het verschil met de nummer twee, het Verenigd Koninkrijk, is aanzienlijk’ name door ABN Amro. ‘En nu zie je hetzelfde bij Alitalia. Ze zijn elders gewoon veel minder makkelijk met het overdragen van de controle aan buitenlanders. Wanneer dat in veel landen zo blijft, dan zijn wij een land vol mooie dependances geworden.’ Consultant Wendy Ton, eindverantwoordelijk voor de consultingtak van de Naardense Boertiengroep, voorspelt dat de instroom van buitenlandse managers alleen nog maar groter wordt. ‘De Nederlandse cultuur speelt mee. We zijn hier minder op presteren gericht. Onderwijssystemen in landen als Frankrijk, België en Amerika leggen meer de nadruk op prestatie, en deze factor vormt een belangrijke basis voor carrière en ambitie. Nederlandse studenten willen tijdens hun studie nog wel wat internationaals, maar daarna het liefst een job die dichtbij huis ligt. Veel 35- à veertigplussers hebben nog best een ouderwetse arbeidsethos en zijn absoluut hardwerkend, maar ik vraag me wel vaak af of de generatie daarna dat ook is. De balans tussen werk en privé is steeds belangrijker. Nederlanders willen het liefst 32 uur werken. Overigens zullen de echte toppers zich niets aantrekken van ATV-dagen en dergelijke.’ 1

BUITENLANDERS DE BAAS Nederland UK Duitsland België Zweden

46.4 25.2 21.4 19 17.1

Percentage buitenlanders in het topmanagement bedrijven. Bron: Veen, K. en Marsman, I. EMS 2008

FOREIGN AFFAIRS Wat zag u de afgelopen 24 uur op uw scherm oplichten over het nieuws van de dag? Wat schrijft de wereld over de verhoogde olieprijzen, gevolgen van de schaarste en alternatieven? Bron: Financial Times UK Lokale tijd: 9:11 24 april Olieprijzen lijken weer enigszins stabiel, maar andere grondstoffen dalen of schommelen. Ondertussen dreigt bij de Engelsen paniek uit over de aangekondigde staking van werknemers bij een raffinaderij. ‘Terwijl de olieprijzen zich herstellen, zakt goud onder een $900 level en basis metalen laten een gemixte performance zien met het herstel van de dollar in de grondstof markt. Zorgen over de olie levering en een sterke vraag van China brachten de prijs

afgelopen dinsdag naar een tophoogte van meer dan $119 per vat. Inmiddels lijken de Amerikaanse raffinaderijen weer terug te gaan naar werkbare patronen. De daling van 3,2 miljoen vaten tegen de verwachte 2,3 miljoen bleek weinig invloed te hebben op de olieprijzen. De aangekondigde staking van medewerkers van raffinaderrij Grangemouth zondag lijkt gewoon door te gaan. Angst voor benzine tekorten en hamsterinkoop is het gevolg in Noord Engeland van deze staking. Gelukkig is niet iedereen alleen maar pessimistisch. ExxonMobil, de grootste privé olie maatschappij ter wereld vertrouwt er heilig op dat zij samen met de alle andere parijen kunnen blijven inspelen op de veranderlijke behoeften van de wereld.’

Bron: Business Day Zuid Afrika Locale tijd: 9:29 - 24 april Afrika maakt zich net als de rest van de wereld zorgen over de toekomst rondom de olie-gate. ‘Terwijl de dollar zich weer langzaam herstelt, dalen de olieprijzen ook voorzichtig. De schade lijkt tot nu toe beperkt. Toch blijven de zorgen bestaan over de vraag, aanbod en de aanlevering van deze grondstof. Managing Director van Commodity Warrants: “Wanneer straks het zomerseizoen van start gaat, zullen veel Amerikanen met de auto op vakantie gaan. Juist nu de dollar relatief laag staat, is het.’

Bron: CNNMoney.com Locale tijd: 11:5324 april Aanhoudende onzekerheden in Amerika over alle laatste ontwikkelingen omtrent de olie. . ‘De ruwe olieprijzen daalden donderdag tot 118 dollar per vat als gevolg van een herstelde dollarkoers tegenover de euro. Ook het nieuws dat de VS over meer oliereserves beschikken dan gedacht, deed de prijs van olie dalen. De Amerikaanse regering maakte eergisteren bekend dat de oliereserves de afgelopen week met 2,4 miljoen vaten was toegenomen. Ondanks de toename bleven de olieprijzen onder

druk staan vanwege zorgen over de olietoevoer vanuit andere delen van de wereld. Zo moest de Nigeriaanse olieproductie noodgedwongen met 170.000 vaten per dag omlaag na een aanslag op een pijpleiding. Analisten voorspellen op korte termijn wederom een stijging van de olieprijzen door de grote vraag naar benzine in het zomerseizoen. Dit betekent een hogere vraag op het gebied van olie.’

OLIEPRIJS VANDAAG Geen drastische gevolgen na de plotselinge stijging van de olieprijs die bijna opliep naar $120. Bij het sluiten van de Financiële Pers was de prijs alweer gezakt naar $116.

JKO HF HBME HPBU FE

7

+

)!

".

N

Ik investeer in duurzaam vastgoed

Beleg in Triodos Vastgoedfonds met 7,3%* rendement! &'+$")!3".(0+!11.5*,13"++0.&,!,//0$,"! #,+!/")"$0&+&++,20&"2"!11.5*"(+0,."+"0""+)$ "+".$&"2"..1&(!11.5*"*0".&)"+"+""+,-0&*)()&*0 2,,.!"$".1&("./""*7+)!".&+,40") "05&'+-".*+"+0"%,10"+5,+3".&+$"+#/0.,*"+!"("&"+ $"2")""+2+!"&++,20&"2"!11.5*"-+!"+3.&+.&,!,/ /0$,"!#,+!/")"$0"+#,+!/!0+&"0*$,+0."("+&+""+ "+!"*"+0"."("+!!,,.&'!"1./*"!&1)0&*,!" "*". ,-/&/ 2+%".."("+!"&+0.&+/&"("3.!"&+ )1/&"#%".")"$$&+$!&2&!"+!)/1 ")"$0),,-018++ &6)".&/& ,7/2&+!0!"5",-3330.&,!,/+),#&+!" #,)!"..2&+!01,,(*"".."+!"*"+0"+"/1)00"+1&0%"02".)"!"+ 2,.*"+$""+"0.,13."&+!& 0,.2,,.!"0,"(,*/0.&,!,//0$,"!#,+!/ "+.&,!,/+(5&'+$"."$&/0."".!&'!"10,.&0"&0&++ &6)".(0"+

$,"!$"/-."&!"")"$$&+$/-,.0"#"1&))",(2+3"$"%"0-.&* ."+!"*"+0!"#$"),-"+'.3/%"0."+!"*"+0$"*&!!")! -".'.+ "%)!"%"0#,+!/5")#/""+."+!"*"+0 2+ ))"."!"+,*13$")!+1!11.5*,+!".!( 0"."+$"+ +#,.*"".&'13"&$"++($+.3330.&,!,/+),#") .&,!,//0$,"!#,+!/&'+$")!$0$,"!


OMHOOG . 23

De financiële Olympus Een goed salaris, leuk werk en doorgroeimogelijkheden: meer heeft de werknemer anno 2008 niet nodig. Wie biedt dit alles? CARRIÈRE Financiële werkgevers beweren stuk voor stuk de grootste, interessantste en bestbetalende te zijn. De Financiële Pers vraagt twintig werknemers uit de branche wat ervan waar is. Waar kun je scoren en waar is het écht leuk? MMM

Hafida Aabbad AMSTERDAM MMM

Geld, succes, keihard werken en af en toe draait er iemand een paar jaar de cel in. In Hollywood maken ze er iets moois van, van werken in de financiele wereld. Oliver Stone’s film Wall Street heeft generaties studenten geïnspireerd een baan als broker, trader of investment banker op te snorren. Eenmaal arrivé blijkt de werkelijkheid prozaïsch. In de boardroom geldt dezer dagen natuurlijk: never a dull moment. Het ene moment verdwijnt opeens een bank als ABN Amro, het volgende blijkt er een paar miljard zoek vanwege beleggingen in dubieuze Amerikaanse hypotheken. Maar op de werkvloer? Wie niet oppast, belandt in het financiële buitengewest Nederland tussen de plastic pakken, druk rekenend aan de actuariële ins en outs van de laatste product launch op de lijfrentemarkt. Er zijn talloze onderzoeken naar het imago van (financiële) werkgevers, hun arbeidsvoorwaarden, de carrièreperspectieven (zie kader). Het grote nadeel van zulke onderzoeken is dat ze de werkelijkheid achter de voordeur maar beperkt weergeven. Vandaar dat we een twintigtal Nederlanders uit de financiële wereld nog nader ondervroegen. Waar is het echt leuk, en waar kun je – zeker als de kredietcrisis er hard inhakt, en om je heen de bureaus leeg raken - echt scoren? Ze gaven met alle plezier antwoord. Anoniem, uiteraard: zo groot is die wereld tenslotte niet.

neemt’, zegt een oud-werknemer van Bank Insinger de Beaufort. Een oudFortis medewerker houdt het wat simpeler: ‘Goed salaris en leuk werk.’ Hij vervolgt: ‘de wereld van het geld is interessant. Het sluit goed aan op de vragen die ik heb geleerd te stellen tijdens mijn economiestudie. ’Hoe belangrijk is het imago van de club waar je elke ochtend voor half negen aanschuift? Zeer. Een Binck-Banker: ‘De financiële wereld draait op vertrouwen. Valt het vertrouwen weg, dan is een bedrijf binnen een week op de fles.’ Een voormalige ABN-er: ‘Een betrouwbaar en dynamisch imago is belangrijk, al was het maar als je je cv bijwerkt voor een volgende baan.’

Triple A-rating

Een goed salaris, leuk en afwisselend werk, en doorgroeimogelijkheden. Dat verwachten de ondervraagden van hun werkgever. ‘Nieuwe kennis opdoen is voor mij belangrijk omdat dit meestal tot gevolg heeft dat de variatie van werkzaamheden toe-

Als je hun sites moet geloven, voorzien alle financiële bedrijven van Nederland in al deze wensen. Fortis: ‘Werken bij Fortis betekent werken in een internationaal bedrijf met grote ambities. Een jong bedrijf dat snel groeit, ondernemend is en lef toont.’ Rabobank: ‘Wij zijn de grootste financiële dienstverlener van Nederland en hebben ook nog eens een Triple Arating. Gaat het u niet alleen om het succes op korte termijn, maar ziet u ook de waarde van een duurzame relatie? Dan is werken bij de Rabobank iets voor u.’ NIB-Capital: ‘We don’t want just good employees. We want the best. That’s why we are looking for dedicated people with the ambition to excel.’ ASF Brokers: ‘We zijn voortdurend op zoek naar nieuw talent. Als pan-Europese broker handelt, adviseert en bemiddelt de afdeling in aandelen, converteerbare obligaties, (aandelen-)derivaten en futures op wereldwijde beurzen.’ Maar moet je die sites ook inderdaad geloven? Vooral starters zijn gevoelig voor wat bedrijven over zichzelf communiceren. Ervaren krachten weten dat het lang niet alles zegt. ‘Er zijn genoeg bedrijven met een goed imago, maar achter de deur is het dan een rommeltje. Vooral starters tuinen daar vaak in’, vindt een exING’er. ‘Het is het beste om als starter met mensen te praten die her en der gewerkt hebben. Zo krijg je een reëel beeld van wat er achter de schermen echt gebeurt.’

INTERMEDIAIR

FIN. MANAGEMENT

Nieuwe kennis opdoen

Oliver Stone’s film Wall Street heeft generaties studenten geÏnspireerd trader of broker te worden.

Wie niet oppast, belandt in het buitengewest Nederland tussen de plastic pakken Het is het beste om als starter met mensen te praten die her en der gewerkt hebben WHERE TO GO Groot beginnen, en na een paar jaar doorstromen naar klein. We zouden geen proefschrift willen baseren op onze tocht door financieel Nederland, maar de meeste van de ondervraagden staat een dergelijk traject voor ogen. Resteert natuurlijk de vraag: waar dan? MMM

Sinds de overname van ABN Amro blijkt Fortis, van oudsher een tikkie suf, opeens heel populair. De Belgen staan niet bekend als een bedrijf dat hoge startsalarissen biedt: 34.399 euro bruto voor wo’ers en 31.000 euro bruto voor hbo’ers. De dertiende maand en de kortingen op hypotheken en verzekeringen maken veel goed. Net als de reputatie, het internationale karakter, de goede werksfeer en de mogelijkheden. ‘Omdat we snel groeien, zijn er veel kansen voor jonge mensen’, vindt een 28-jarige medewerkster. Rabobank wordt ook vaak genoemd. De triple A-status van deze werkgever, ook na de kredietcrisis, biedt vertrou-

INTELLIGENCE GROUP

Grote bedrijven zijn voor beginners in de financiële wereld aantrekkelijk, omdat ze bekend zijn, een naam hebben in de markt, internationaal opereren en groeimogelijkheden bieden op verschillende vlakken. De wat kleinere spelers zijn vaak juist populair bij mensen die van grote bedrijven komen. Een medewerker van MN Services: ‘In een kleine club heb je korte lijnen met het management, grote verantwoordelijkheden en veel vrijheid. De werkdruk is doorgaans een stuk groter, maar dat kan de moeite ook waard zijn.’

wen. Ook deze bank heeft goede (internationale) doorgroeimogelijkheden. De nuchterheid van Rabo, ooit begonnen als landbouwcoöperatiebank, spreekt mensen ook aan. Denk aan de reclamespotjes van Jochem de Bruin: internationaal maar nuchter, is de boodschap. Nadeel, volgens medewerkers: weinig vrijheid. ‘Je moet voor veel dingen verantwoording afleggen. Dat is ergens wel logisch, maar iets meer vrijheid had wel gemogen.’ De laatste van de grote drie, ING, heeft weer een ander nadeel: de bankverzekeraar heeft nogal last van kantoorpolitiek. Een oud-medewerker: ‘omdat het een groot bedrijf is, heb je te maken met bureaucratie en politiek. Er veranderen wel zaken, maar alleen als je de juiste persoon achter je hebt.’ Daar staat tegenover: veel mogelijkheden en prima arbeidsvoorwaarden. Volgens onderzoek van het weekblad Intermediair in 2007 zelfs de beste van Nederland. APG (de nieuwe naam van APB), Delta

BRUNOPRESS

Meer waardering, meer geld, minder gezeur over CAO-schalen en career paths met een steile helling: wie van wanten weet, kiest voor klein. Een exDelta Lloyd- medewerker, nu financieel consultant bij een klein consultancy bureau (Double Effect) zegt hierover: ‘naast een bonus in geld, krijgen wij ook allemaal een persoonlijke bonus.’ Het gevoel hebben dat je ‘onderdeel bent van’ en het verschil kunt maken vinden mensen ook belangrijk. ‘Wij worden allemaal als gelijkwaardig gezien en benaderd. Iedere mening telt hier.’ 1

Lloyd en PGGM zijn vooral populair om de naam, de arbeidsvoorwaarden en de mogelijkheden. ‘Staat goed op je cv’, zeggen de ondervraagden. En je krijgt korting op verzekeringen en hypotheken, een ruim opleidingsbudget en internationale carrièremogelijkheden. APG is favoriet bij de meeste ondervraagden. Logisch: ‘Aan het bestaansrecht valt niet te tornen. Wij beheren de pensioenen van ruim 2,5 miljoen Nederlanders’, zegt een topmanager van het pensioenfonds. Wie voor een kleiner bedrijf gaat – vrijheid, verantwoordelijkheid, the sky is the limit voor wie echt goed is – zit goed bij de snel groeiende internetbrokers van Binck, bij Kempen & Co, Bank Insigner de Beaufort en de brokers van AFS. De laatste club komt in Nederland misschien nog wel het meest in de buurt van de Hollywood-clichés over de financiële wereld: actief handelen, de beurzen nauwlettend in de gaten houden, en ‘spelen’ met grote geldbedragen.

FEM BUSINESS

CXO MEDIA

Hoe is jouw imago?

Boerenleenbank op 1

Favoriet en intelligent

Groot, groter, grootst

De beste baas

Het Imago Onderzoek van weekblad Intermediair van 2007 kwam tot de volgende top vijf van favoriete werkgevers algemeen:

Het blad Financieel Management deed in 2007 onderzoek naar de beste werkgevers voor financials. De toptien is als volgt:

In een lijst van 10 favoriete werkgevers van onderzoeksbureau de Intelligence Group van 2007, komen drie financiële bedrijven terug:

FEM Business stelde in 2008 een lijst samen van de 500 grootste bedrijven in Nederland. In de top tien zijn vier financiële bedrijven te vinden.

De kersverse lijst: Best Employers to Work for in Finance van CxO Media, uitgevoerd door Nedstat in 2008 ziet er als volgt uit:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Rabobank Philips Shell

ING Unilever KLM ABN Amro Heineken Fortis Ahold

Rabobank KLM ING Bank Philips Yacht Finance Royal Dutch Shell ABN Amro (rip) Heineken Unilever Ahold

Philips Rabobank Politie

Shell KLM ABN Amro ING Belastingdienst TNO Nederlandse Spoorwegen

Shell Vitol ING Groep

Ahold Unilever Philips Electronics Fortis Aegon Gas Terra ABN Amro

Rabobank KLM ING BANK

Shell Philips Yacht Finance Unilever Heineken Eiffel Ahold

HET VERSCHIL MAKEN BEGINT MET JE NEK UITSTEKEN

>cYZdekVii^c\kVc;VVhZcEVgicZgho^_cZg\ZZchiVcYVVgYbZYZlZg`Zghd[ Xa^ciZc#:ZchiVcYVVgYVYk^Zh`dbi^cdchkdXVWjaV^gZc^Zikddg#9VikZgZ^hi cVVhikV`bVchX]VeZc[aZm^WâîZî!kddgVaZZc[a^c`ZYdh^hZ^\Zco^cc^\]Z^Y# ?ZZ^\ZcàZjg`dZhiZgZcijhhZc]ZiVadbVVclZo^\Z\g^_h#DcoZbZchZcbV`Zc YVikZghX]â#LZ]ZWWZc\ZZcdeadhh^c\#LZXgZgZcZgZZc#

[eaVl#ca


OMHOOG . 25

HH

Belgen doen niet aan vlagvertoon, maar aanwezig zijn ze wel.

De etnische zuivering van de Zuidas De Belgen nemen de macht over bij de Nederlandse banken De Belgische verovering van de Zuidas is in de eindfase. Over een brede linie vallen Nederlandse slachtoffers, vaak tot hun eigen verbazing. Naïef? Ja, heel naïef zeggen kenners. ‘Belgen omringen zich met Belgen.’ MMM


Vraag: wat is het best bewaarde geheim van de Zuidas? Antwoord: de integratie van ABN Amro door Fortis. Zo af en toe komt er een klein beetje licht door de ramen, maar wat er zich afspeelt achter de gordijnen is een strak afgeschermd proces. Een van de weinige dingen die de buitenwacht met zekerheid kan vaststellen is dat er bij ABN Amro een ongekende uittocht heeft plaatsgevonden. Een groot deel van het hoger management van de bank is door de Belgen weggezuiverd. In de laag van vijftien directeuren-generaal zijn alleen Jan Peter Schmittmann (business unit Nederland) en Chris Vogelzang (private banking) er goed uitgekomen, zegt een voormalige hooggeplaatste ABN Amro-medewerker.

‘Iedereen die weg is, is onvrijwillig vertrokken.’ Het rücksichtsloze ingrijpen van Fortis heeft er volgens de ingewijde hard ingehakt. ‘De benoemingen zijn ongelooflijk politiek. Het zijn stuk voor stuk mensen die volstrekt loyaal zijn aan Brussel. Ze hebben liever incompetente mensen die doen wat er gezegd wordt. Dat leidde tot allerlei clashes, want wij vroegen: waarom? Fortis is niet zichtbaar hiërarchisch, maar vergeleken bij Fortis zijn wij anarchistisch. Er is een enorm productiviteitsverlies, het ligt op zijn gat nu.’ Vanaf dag één was er volgens de ingewijde sprake van wantrouwen tussen de Belgen en de Nederlanders. ‘De cultuur bij Fortis was: jullie onderschatten ons, aan het eind van de dag krijgen wij toch onze zin. Het zat ze erg dwars dat al die vermogensbeheerders van ABN Amro meer verdienden dan de Belgische collega’s.’ Wie zich in het slagveld veilig waande als onmisbare kracht, heeft een grote fout gemaakt. Want het zijn geen begripvolle Duitsers die de macht hebben gegrepen, maar Belgen. Een gemoedelijk volk toch, daar

vlak onder Brabant? Natuurlijk, zeggen Nederlanders die in België werkten, het zijn prettige, hardwerkende collega’s, en de lunchcultuur is een verademing, maar vergeten dat Belgen machtsdenkers zijn is op zijn minst naïef te noemen.

Voortschrijdende Belgificatie Ook ING heeft kennis gemaakt met de voortschrijdende Belgificatie. Topman Michel Tilmant mag dan een heel internationale achtergrond hebben, hij blijft op één punt een echte Belg. Na binnenkomst begon hij binnen de kortste keren met posities te schuiven. Philip Charls, oud-directeur van de Nederlandse kamer van koophandel in Brussel, kent veel ING’ers. Hij zegt: ‘Binnen vijf maanden had Tilmant mannetjes in alle managementcomités. En toen riepen de Nederlanders: oh, hij integreert zo goed! Maar wat ze niet zien is dat hij bezig is met een machtsspel.’ Fons Trompenaars, topconsultant op het gebied van bedrijfscultuur, heeft de slachting aan de Zuidas met belangstelling gevolgd. ‘Zo’n overname begrijpen de Belgen wel, het gaat hun om de macht. Ze denken: we

doen het zelf wel.’ Hij snapt dat dat voor Nederlanders soms lastig is. ‘Wij doen selectie op andere, meer inhoudelijke gronden. Belgen denken top down. Maar misschien hebben ze wel gelijk: onderzoek leert dat bij succesvolle overnames de top eruit vloog.’ Dat een grote hoeveelheid managers op sleutelposities bij ABN Amro heeft moeten verkassen, verwondert John Heller niet. Tot afgelopen herfst was hij bestuursvoorzitter van ING Insurance België en zag daar het grote belang van het netwerk. ‘Belgen omringen zich met Belgen, gaan voor de relatie en versterken elkaar. Wij hebben daar moeite mee. Ik spreek veel Nederlanders die in België zijn stukgelopen.’ Volgens consultant Trompenaars bestaan er ‘diepgaande’ culturele verschillen tussen Nederland en zijn zuiderburen. ‘Het is versluierend dat de Vlamingen Nederlands spreken, daar moet je mee uitkijken. Bovendien zijn Belgen net oesters. Ze zijn erg gesloten, sterk aan elkaar gebonden en politiek gevoeliger.’ Dat ze de Nederlandse transparantie missen, heeft Vlamingen niet gehinderd een succesvolle opmars in de Nederlandse bestuurskamers te maken: Rudi de Becker bij Hagemeyer, Frank de Moor bij Macintosh en Jean-Francois van Boxmeer bij Heineken, om maar drie voorbeelden te noemen. Trompenaars verklaart dat als volgt: ‘Belgen zijn hier succesvoller dan andersom, omdat ze relationeel zijn. Dan ga je beter met cultuurverschillen om. Daarnaast zijn ze meer visionair, meer langetermijndenkers. Een Belg aan de top en dan een Nederlander die het uitvoert: dat is krachtig samenspel.’ Oud-kamer van koophandel directeur Charls deelt Trompenaars visie. ‘De gewoonte om tijd te nemen voor relaties is gebruikelijk in het

Vergeten dat de Belgen machtsdenkers zijn is op zijn minst naïef te noemen internationale zakenleven. Daar past de Belgische cultuur veel beter bij dan de Nederlandse. Wij zijn echt eigenaardig. Een typisch voorbeeld: een Nederlander maakt bij kennismaking een grapje. Weet je wat die Belg dan denkt? Deze man neemt mij niet serieus.’ Aan iedereen die een Vlaamse leidinggevende krijgt, geeft oud-ING’er Heller wijze raad: ‘Toon respect voor die mijnheer, geef nooit ongevraagd advies, praat niet direct over het privéleven en vertel waar je mee bezig bent. Luister goed, vooral naar wat ie niet zegt. En laat in vergaderingen nooit, maar dan ook nooit je baas gezicht verliezen. Pas op, we zijn botte honden.’ 1

Topvijf UITDAGINGEN VOOR BAZEN MMM

Annemieke van Dongen AMSTERDAM MMM

Gebrek aan goede werknemers staat bovenaan het prioriteitenlijstje van directies. Opvallend: duurzaamheid komt niet eens voor in hun top vijf. De krappe arbeidsmarkt bezorgt niet alleen HRM-afdelingen slapeloze nachten, ook directies liggen er wakker van. Dat blijkt uit de CEO-Survey van Boer & Croon. Het bedrijf vroeg bestuursvoorzitters van 3400 middelgrote Nederlandse bedrijven naar hun grootste uitdaging voor 2008. De schaarste van talent en arbeidskrachten staat met stip op één. Innovatie staat als tweede op de agenda. Dat is geen toeval, zeggen de onderzoekers van Boer & Croon. ‘De verregaande globalisering zet bedrijven aan om groot te denken en ondernemen. Innovatie wordt steeds meer beschouwd als de stuwende kracht achter de bedrijfsmotor.’ Omdat de innovatiekracht van bedrijven grotendeels afhankelijk is van de kwaliteit van medewerkers, is het niet verwonderlijk dat innovatie direct komt na de eerste uitdaging: het vinden van talent. Op drie staat het verhogen van de productiviteit en efficiëntie. ‘Meer doen met minder’, verklaart het consultancybureau, ‘is van cruciaal belang om de concurrentie van lage loonlanden het hoofd te kunnen bieden’. Ondanks alle media-aandacht voor het onderwerp, staat duurzaamheid niet op het ‘to do’-lijstje van CEO’s. Opmerkelijk is ook dat het opleiden van medewerkers niet in de topvijf voorkomt. ‘Kennelijk is de schaarste op de arbeidsmarkt een grotere zorg dan houden van het talent dat bedrijven in huis hebben’, concludeert Boer & Croon. 1 Top vijf grootste uitdagingen van CEO’s in 2008: 1 2 3 4 5

Schaarste talent en werknemers Innovatie Productiviteit en efficiency Prijsdruk en marge Klantenbinding

Top vijf minst genoemde uitdagingen van CEO’s in 2008 1 2 3 4 5

Supplier Relationships Grondstoffen Financiering Duurzame logistiek Energie

BUSTED

‘Succes is 10% inspiratie en 90% transpiratie.’ Wie niet zweet, loopt de kantjes er af, zegt de baas

W

ie succes wil hebben, komt er alleen met keihard werken. Het is een wijsheid die bij iedereen die carrière wil maken op het hart staat gegraveerd. Wie hard werkt, gaat zweten. Zweet is dus een perfecte graadmeter voor hard werken. Een zwetende werknemer is een goed teken en wie niet zweet, loopt de kantjes eraf. ‘Nou, dat geldt eigenlijk alleen voor werk waarbij je veel lichamelijke inspanning moet verrichten’, zegt Michiel Strobos, dermatoloog en zweetexpert van de Mauritskliniek in Den Haag. ‘Als je veel lichamelijk inspanning verricht, ga je zweten omdat je lichaam de tempera-

tuur kwijt moet. In dat geval geldt: wie het meeste zweet, heeft het hardst gewerkt.’ De mens heeft zweetklieren over het gehele lichaam, maar vooral op de behaarde hoofdhuid komen veel zweetklieren voor. Natte haren zijn dus een signaal dat u op de goede weg bent. Of niet? Het grootste deel van de bevolking brengt zijn werkzame leven zittend achter een bureau door. De enige echte lichamelijke inspanning bestaat uit het uitstapje naar de koffieautomaat, de gang naar de wc of de korte lunchwandeling op het industrieterrein. Over het algemeen geen zware inspanningen, waarvan je gaat zweten.

JEROEN GUNTER

...

Als je toch overmatig zweet als bureauslaaf, heeft dat een andere oorzaak dan hard werken. Zo kan bijvoorbeeld de airconditioning van het bedrijf niet goed werken, waardoor het te warm wordt op kantoor, of heeft de werknemer te veel kleding aangetrokken. Maar ook minder onschuldige zaken kunnen tot transpiratie leiden. ‘Van stress ga je zweten’, zegt Strobos. ‘Evenals van gekruid eten en alcohol. Daarnaast wordt zweten veroorzaakt door angst. Zweten is dus geen positief signaal voor wie zijn dag op een kantoor doorbrengt. Kijk eens goed om u heen. Ziet u collega’s met natte plekken onder hun arm, een vochtig

voorhoofd en natte haren? Dat zijn niet de harde werkers, maar de mensen die bang zijn hun baan te verliezen, alcoholist zijn, Thais eten tijdens de lunch of doorlopend te veel stress hebben. Voel eens onder uw oksel. Is het nog droog? Zo ja, dat is een goed teken; u bent iemand die alles gemakkelijk aankan en zich niet snel uit het veld laat slaan. U komt er wel, succes is immers 10% inspiratie en 90% droge oksels.

GETTY IMAGES

We worden er de hele dag mee om de oren geslagen, maar zijn die clichés van de baas nou waar? De Financiële Pers zoekt het uit.

De Financiële Pers is For Free... en is mede een initiatief van freemediagroup ©

Free Media Group is een multimedia bedrijf met een aanbod van producten en diensten dat bestaat uit websites, nieuwsbrieven, magazines, evenementen, mobiele diensten en interactieve concepten en custom publishing. Free Media Group heeft de focus op de high end markt en bereikt met haar eigen titels maandelijks meer dan 1,5 miljoen kapitaalkrachtige, hoogopgeleide financieel geïnteresseerde beslissers (B2C en B2B).

freemediagroup bestaat uit drie pijlers: ©

123 freemediagroup financieel

freemediagroup lifestyle

IEX media Marktleider in het financiële segment

Esquire media

©

IEX.nl 250.000 leden - 15 mln page views per maand, 300.000 unieke bezoekers per maand IEX magazine oplage 45.000 exemplaren, het grootste onafhankelijke beleggers magazine IEXProfs multimediaal platform voor 10.000 beleggingsprofessionals EuroBench.com BeursOnline.nl, Beloggen.nl, GuruWatch.nl – specifieke beleggingssites IEX Custom Publishing tailor made media producten (voor o.a. ABNAMRO, NYSE Euronext, en Alex) FMG Sales advertentie exploitatie voor derden (o.a. Effect, BeleggingsExpres, NRC-fondsregels)

©

Esquire maandelijkse stijl en inhoud voor meer dan 30.000 mannen Esquire.nl het antwoord op life style zaken die mannen boeien Esquire Stijlgids 2x per jaar de stijlbijbel voor meer dan 100.000 mannen Esquire Stijltip de dagelijkse tip Bestgeklede man al meer dan 10 jaar een begrip in de Nederlandse Fashion wereld

freemediagroup nieuws ©

DePers.nl binnen één jaar 900.000 unieke bezoekers per maand DeBeurs.nl al het financiële nieuws op depers.nl Free Media Group MediaLab interactieve multimediale commerciële concepten voor adverteerders

www.freemediagroup.nl

BABYBOOM Vraag en aanbod genoeg van bedrijven die ter overname worden aangeboden. MKBase brengt kopers en verkopers samen. “Binnen 5 jaar zullen er jaarlijks 20.000 bedrijven te koop worden aangeboden”, “het aantal verkopers in Nederland groeit, terwijl de kopers achterblijven”, “opvolgingsproblematiek in het MKB”. De berichten in de media van de afgelopen jaren doen vermoeden dat er in het midden- en kleinbedrijf een grote crisis gaande is. Verkopers lijken er in overvloed te zijn. Maar de kopers zijn niet aanwezig, er wordt niet of nauwelijks overgenomen. MKBase spreekt deze constateringen tegen. In onze ogen is er genoeg geld in de markt, maar sluit vraag en aanbod niet altijd goed op elkaar aan. Er zijn enorm veel strategische partijen op zoek naar uitbreiding van de huidige activiteiten. In veel deelmarkten is het op dit moment eten of gegeten worden. Bedrijven die te klein zijn voor het tafellaken maar te groot voor het servet realiseren zich dat het tijd is om groei te realiseren. Een goede mogelijkheid hiervoor is dan het overnemen van concurrenten, dan wel een overname verticaal in de bedrijfskolom. Binnen het bestand van MKBase zijn veel van dergelijke partijen te vinden die op zoek zijn naar een geschikte overnamekandidaat. Daarnaast zien wij een grote groep beleggers, informal investors, participatiemaatschappijen en dergelijke die op zoek zijn naar uitbreiding van hun huidige investeringsportefeuille. Deze groep koopt bedrijven, waarbij of het huidige management als directeur kan optreden, of men zet er een externe directeur op. Door het aankopen van verschillende bedrijven in dezelfde sector behaalt men schaalvoordelen.

Verkoopklaar Deze twee groepen zijn naarstig op zoek naar geschikte bedrijven om over te nemen. Het aanbod van bedrijven blijft hier echter bij achter. Zodra er een ‘verkoopklaar’ bedrijf op de markt komt met een goede prijs is hier veel vraag naar. Helaas gaan veel verkopers onvoorbereid de markt op, de cijfers zijn nog niet goed op orde, fiscaal is het niet aantrekkelijk om het bedrijf over te nemen, of de eigenaar heeft zich bijvoorbeeld emotioneel nog niet goed voorbereid. Ook zijn er veel verkopers die eigenlijk niet echt willen verkopen, maar bereid zijn te praten wanneer ze een koper ontmoeten die een hoge prijs wil betalen. Ook dit soort bedrijven wordt uiteindelijk niet verkocht. Het is voor een verkoper belangrijk om zich goed op het overnameproces voor te bereiden. Wanneer een bedrijf op een gegeven moment te lang te koop staat, kan dit toch door de markt gaan zingen. Hierdoor raakt het bedrijf ‘besmet’ en zal het uiteindelijk moeilijk worden om een geschikte koper te vinden. MKBase raadt

verkopers dan ook altijd aan om een goede adviseur in de arm te nemen. Een goede voorbereiding kan echt het verschil maken tussen een geslaagde overname en een totaal mislukt traject. Een mislukt of slecht lopend overnametraject zal het bedrijf eigenlijk altijd schaden. MKBase stelt dat er dus genoeg kopers zijn in de meeste markten, maar dat de verkopers achterblijven. Naast het feit dat het aanbod achterblijft bij de vraag kan het ook lastig zijn om het aanbod tegen te komen. Veel bedrijven, dan wel hun adviseurs, kiezen ervoor om het bedrijf niet in de zichtbare verkoop te zetten. Zij willen niet dat in de markt bekend wordt dat ze met verkoopplannen spelen. MKBase biedt voor deze partijen de mogelijkheid om het bedrijf in het exclusieve bestand aan te bieden. Serieuze kopers worden aan de verkoper voorgelegd, maar er wordt nooit een zichtbare vermelding van het bedrijf gemaakt. Op deze manier kunnen kopers in contact treden met bedrijven die niet in de etage willen staan.

Locatie De detailhandelsector is hier een uitzondering op. In deze sector ziet MKBase veel meer verkopers dan kopers. Locatie is hierbij belangrijk, een potentiële koper uit Groningen zal nooit een winkel overnemen in Limburg. Maar zelfs al zijn de afstanden korter, dan kunnen zich nog steeds problemen voor doen. De moeilijkheid zit hem dus enerzijds in de locatie, maar anderzijds ook in de directe omgeving van de winkel. De grote ketens, franchisegevers en supermarkten bepalen de laatste jaren veelal het straatbeeld. Een losstaande winkel kan hier nauwelijks mee concurreren. MKBase verwacht dan ook dat de aankomende jaren de meeste overnames in de detailhandel zullen plaatsvinden tussen de verkoper en de franchisegever, in plaats van door een particuliere koper. De markt is al in deze richting aan het veranderen, maar dat gaat heel gestaag. Een verkoper ziet liever dat zijn zaak op dezelfde wijze wordt voorgezet, en een franchisegever huurt of koopt nu nog liever een leeg pand. Het probleem van de babyboom is dus deels waar, maar ook voor een groot deel overtrokken. Het hangt er vanaf in welke sector een bedrijf actief is, hoe verkoopklaar het bedrijf is en hoe groot het bedrijf is. Vooralsnog kun je in diverse markten spreken van een verkopersmarkt en in andere markten van een kopersmarkt. Martijn Westerlaken, [email protected]


VRIJE JONGENS . 27

Personalia

Irak: een walhalla voor wie durft Zweed Björn Englund beheert een fonds met Iraakse aandelen

HH

Bert Meerstadt (46) wordt de nieuwe president-directeur van de Nederlandse Spoorwegen (NS). Meerstadt volgt per 1 januari 2009 Aad Veerman op. De nieuwe directeur maakt sinds 2001 deel uit van de NS-directie. Adèle Jeuken (45) gaat per 1 mei aan de slag als directeur van Delta Lloyd Schadeverzekering. Jeuken is sinds 2003 in dienst bij Delta Lloyd en was eerder directeur Agrarische Verzekeringen.

REUTERS

Iraakse beleggers zijn heel rijk en niet bang voor het nemen van risico’s.

IRAK Volgens het Babylon Fonds valt er prima te verdienen in Irak. Een beleggerswalhalla? MMM


‘Onze beleggers? Dat zijn echt the best of the best’, lacht de 40-jarige Zweed Björn Englund. ‘Ze hebben bovengemiddeld verstand van de financiële markten, zijn heel rijk en niet bang voor het nemen van flink wat risico.’ Vooral dat laatste hebben de investeerders met hun fondsmanager Englund gemeen. Zijn Babylon Fonds investeert sinds midden 2006 in aandelen die genoteerd staan aan de effectenbeurs van Irak en is daarmee niet alleen het enige, maar ook het risicovolste beleggingsfonds in zijn soort. Englund heeft dan ook niet direct het brave standaard-cv dat de meeste collega-managers van beleggingsfondsen kenmerkt. Als blauwhelm voor de Verenigde Naties was de nu 40-jarige Zweed aan het einde van de vijftienjarige burgeroorlog in Libanon gestationeerd. In 1991, tijdens de Eerste Golfoorlog, zat hij als soldaat in Irak en Koeweit. Later was hij als analist en fondsbeheerder vooral actief in risicovolle, maar kansrijke

opkomende markten als de Oekraïne en Azerbeidzjan. En nu is het dus Irak, waar sinds 2004 weer – voorzichtig – in aandelen wordt gehandeld. De voormalige Bagdad Stock Exchange werd omgedoopt tot Iraq Stock Exchange (ISX) . Die hield aanvankelijk kantoor in de achterkamer van een restaurant. Sinds kort is er echter een heus beursgebouw in een bewaakt kantoor. Aan de ISX staan zo’n honderd aandelen genoteerd, waarin op zondag, dinsdag en donderdag gedurende tweeënhalf uur per dag gehandeld kan worden. ‘Het gaat natuurlijk nog om kleine volumes’, zegt Englund. ‘Per dag wordt slechts voor een paar miljoen dollar aan aandelen verhandeld.’ De totale waarde van de hele Irakese aandelenmarkt is nu 2,2 miljard dollar. Ter vergelijking: dat is minder dan een bedrijf als Fortis de afgelopen tijd afschreef op de kredietcrisis. Toch maakt de Iraakse beurs volgens Englund een stormachtige groei door. ‘Zowel de handelsvolumes als de winsten van de genoteerde bedrijven groeien snel. Neem de tien grootste banken van Irak: daarvan maken er vijf of zes al jaren achtereen winst. Weliswaar kleine winsten, maar bijvoorbeeld de Bank of Bagdad groeide vorig jaar driehonderd procent.’

Eerlijkheidshalve vermeldt de Zweed er wel bij dat ze van ‘hele kleine getallen’ kwamen. Maar toch, hij gelooft er heilig in. ‘Anders was ik dit fonds natuurlijk nooit begonnen.’ In totaal beheert Englund met het Babylon Fonds nu 16 miljoen dollar. ‘Aan het eind van dit jaar moet dat ergens tussen de 20 en 25 miljoen dollar liggen.’

‘Als prototype Scandinaviër ben ik in Bagdad natuurlijk een te makkelijk doelwit’ Het grootste deel van de ingelegde gelden komt van een Scandinavisch pensioenfonds, de rest komt van rijke privébeleggers die minimaal 100.000 dollar moesten storten. Englund lacht. ‘Daaronder zijn ook twee Nederlanders die wel van een avontuurlijke belegging houden.’ De portefeuille van het Babylon Fonds bestaat volgens Englund nu voor 40 procent uit Iraakse aandelen. De rest is geïnvesteerd in indirecte Irak-beleggingen als internationaal verhandelbare Irak-obligaties, Iraaks schatkistpapier en wat private-equitydeals. De voorwaarden voor ver-

dere groei zijn volgens hem zeker aanwezig. Sinds het officiële einde van de Irak-oorlog incasseerde Irak alleen al 33 miljard dollar aan internationale economische hulp. En ook de cijfers lijken Englund – in ieder geval voorlopig – gelijk te geven. ‘We maakten vorig jaar een rendement van 18 procent. En afgelopen februari lag dat nog steeds rond de tien procent.’ Risicoloos is Irak beleggen uiteraard niet. Englund somt op: ‘Onveiligheid, corruptie, bedrog en een illiquide markt’. Toch komt het volgens hem wel goed. ‘Zoals het nu gaat voorspel ik voor dit jaar een rendement van 20 tot 25 procent.’ Enthousiast fantaseert hij alvast over de genationaliseerde oliemaatschappijen die toch ook ooit naar de beurs zullen moeten. Zelf zit Englund doorgaans op veilige afstand van zijn lokale Iraakse fondsmanager en analist in Bagdad. Hij runt het Babylon Fonds, dat officieel zetelt op de Britse Maagdeneilanden, vanuit een veilig kantoor in Luxemburg. Wanneer hij wel naar Irak gaat, is dat naar zijn relatief veilige kantoor in de Koerdische regio. ‘Als prototype Scandinaviër: blond haar, blauwe ogen, ben ik in Bagdad natuurlijk een iets te makkelijk doelwit.’ 1

Marco Keim (45) wordt directievoorzitter bij Aegon. Keim is dit nu bij Zwitserleven. Per 1 juni start hij met zijn voorzitterschap. HH Hij volgt hiermee Johan van der Werf op, die sinds 2002 de Nederlandse tak van de Aegon leidde. Joep Ketelaar (36) is de kersverse algemeen directeur van woningaanbieder Funda. Ketelaar werkte hiervoor in Engeland waar hij het bedrijf Improveline opstartte. Een organisatie die zich richt op het managen van claims voor opstalverzekeraars. Paul Mosterd (48) wordt de nieuwe directeur van de Stichting Internationale Culturele Activiteiten (SICA). Op dit HH moment is Mosterd adjunct-directeur van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CNPB). Mosterd gaat 1 juli aan het werk bij SICA.

ALS EEN TIERELIER…

Ad van Wijk: ‘Het is eigenlijk een beetje een uit de hand gelopen hobby’

E

en huis in hartje Utrecht met zonnepanelen op het dak. Ad van Wijk (51), topman van Econcern, is privé met hetzelfde bezig als op z’n werk: innovatieve toepassingen voor het gebruik van duurzame energie. Van Wijk is met de meest uiteenlopende duurzame projecten (windparken, biomassacentrales, verkoop en installatie van zonne-energiesystemen) immens succesvol. Maar hij blijft er nuchter onder: ‘Het is eigenlijk een beetje een uit de hand gelopen hobby. Het begon met hele kleine projecten waarmee ik in de praktijk mijn theorieën ging testen.’ Met een pot zwarte verf, drie zonnecol-

Ad van Wijk. lectoren en een paar planken, realiseerde de natuurkundige Van Wijk ooit voor een boer uit de buurt een warmwatervoorziening om graan te drogen. ‘Hij gebruikte een energievretende droogmachine. De warme lucht

kon makkelijk op een andere manier opgewekt worden. Dat hebben we toen gedaan.’ ‘In ’97 ontstond er een echte markt voor duurzame energie. Ik ben toen fulltime met Econcern aan de slag gegaan.’ Dat wierp z’n vruchten af. De omzet van zijn bedrijf vervijfvoudigde in de eerste jaren. Inmiddels verdubbelt die jaarlijks. Vorig jaar 443 miljoen euro, de verwachting voor 2008 is een miljard. Met kantoren in 20 landen en ruim 1000 medewerkers is Econcern wereldwijd marktleider op het gebied van duurzame energie. Het succes van Econcern? ‘Onze missie is het realiseren van een duurzame energievoorziening voor iedereen, en

HAFIDA AABBAD

... dat is ook onze kracht.’ Waar de concurrent zich veelal richt op één of enkele duurzame energiebronnen, (wind, zon, biobrandstoffen) richt Econcern zich zowel op kennisontwikkeling als ontwikkeling en productie van unieke duurzame projecten. Dit maakt Econcern het enige bedrijf ter

wereld dat in de volle breedte met duurzame energievoorziening bezig is. ‘Ik ben nu rijk, dat zal ik niet ontkennen, maar ik heb het niet voor het geld gedaan.’ Nog tips voor mensen die het ‘m na zouden willen doen? ‘Zorg dat je een passie uitvoert, houd vol, en blijf altijd innoverend bezig.’

OMZETCIJFERS ECONCERN Omzet Winst na belasting Personeel Landen met kantoor

2004

2005

2006

2007

€ 35 m € 0.2 m 270 7

€ 45 m € 6.6 m 315 10

€ 240 m € 43.5 m 550 15

€ 443 m € 85.3 m 940 20


VRIJE JONGENS . 29 vorig jaar zijn gelanceerd – de kopieerzucht in deze business is groot mag Schellen zich met recht oudgediende noemen in de sector. Delta Lloyd kwam onder aanvoering van Schellen al in november 2000 met New Energy. ‘Ik kwam zelf met het idee, zegt hij met milde trots, vanaf de twintigste verdieping van de Mondriaantoren.

Beleggen als straks de olie opraakt

Geen olie meer

Ad Schellen (Ohra New Energy): ‘Ik heb geen donkergroene sokken’

‘Ik maak me echt zorgen. De belangrijkste uitdaging van de mensheid is het klimaatprobleem’, vindt hij. ‘Toch is duurzaamheid op zich nooit mijn doelstelling geweest. Ik heb geen donkergroene sokken. Boven-

‘Ik maak me zorgen. De belangrijkste uitdaging is het klimaatprobleem’ Verder in de toekomst kijkend, ziet Schellen nieuwe mogelijkheden in besparing en opslag dien: wat is duurzaam? Ik vind dat een moeilijk begrip. Idee achter New Energy is de constatering dat we naar een nieuwe energiesamenleving gaan, zonder olie. Daarom kan het zijn dat we investeren in een bedrijf dat een efficiënte technologie voor kolencentrales ontwikkelt. Ook kernenergie zou kunnen passen in een nieuwe energiesamenleving, maar daar beleg ik op dit moment niet in.’

CORBIS

ENERGIE Weinig themafondsen die zo in de belangstelling staan als diegene die investeren in hernieuwbare energie. Voortgestuwd door wind en zon speuren fondsmanagers naar de – nog – beperkte beleggingsmogelijkheden. MMM


Eerst was het exotisch, toen vernieuwend en pas kort geleden breed geaccepteerd. Nu zijn we hard op weg naar het moment dat beleggen in hernieuwbare energie – iedereen in de markt noemt dat ‘renewable’ – ‘mainstream’ wordt. De massa haakt aan, en dat is geen ontwikkeling van jaren geleden. 2007 was het jaar van de grote sprong voorwaarts, zeggen

fondsmanagers en beleggingsexperts. Wat gebeurt er dan in fondsenland, als Europa besluit grootschalig in te zetten op alternatieve energie? En als tegelijkertijd de olieprijs omhoog spuit alsof heel China zojuist een auto heeft aangeschaft? Dan springen aanbieders van beleggingsfondsen in actie om fondsen te creëren die inspelen op de markt. Smart Energy, New Resources, Future Energy – om een paar van de trendy termen te noemen. Wie dan vervolgens in Nederland rondvraagt wie de grote specialist is, komt onherroepelijk uit bij Ad Schellen, portfolio manager equities van Delta Lloyd, onder meer verantwoordelijk voor het Ohra New Energy Fonds (belegd vermogen: 65 miljoen euro). Waar veel andere fondsen pas

Marketing Manager Rinus Wittenberg:

“Adecco creëert condities om slimmer om te gaan met processen en talent” Hoe geef je adequaat antwoord op de sterke segmentatie van de arbeidsmarkt? En op de toegenomen individualisering van de arbeidspopulatie? “Door je verschrikkelijk goed in de diverse segmenten en individuele wensen in te leven”, zegt Rinus Wittenberg, Marketing Manager Adecco Nederland. “En door je service- en productenmix daar permanent aan te spiegelen.” Als ’s wereld grootste HR-dienstverlener laat Adecco zich graag uitdagen door veranderingen op de arbeidsmarkt. Marketing Manager Rinus Wittenberg: “We hebben de expertise in huis

FONDSEN Renewable Energy fondsen op de Nederlandse markt MMM

· BlackRock Merrill Lynch New Energy Fund · Ohra New Energy Fund · SAM Smart Energy Fund · DWS New Resources · Triodos Renewables Europe Fund · Credit Suisse (Lux) Future Energy · LODH Invest Clean Tech · Pictet (Lux) Clean Energy · KBC ECO Fund Alternative Energy

om werkgevers en werknemers uitstekende perspectieven te bieden. Gezien de toenemende complexiteit verschuift het accent van ‘flexwerkers op bestelling’ naar analyse en advisering, duurzame flexconcepten en procesoptimalisering. Denk aan flexpools, flexcentra, outsourcingdiensten en complete training- en opleidingsprogramma’s. We praten en denken op alle fronten mee. We ontwikkelen zelfs geavanceerde e-tools voor onze klanten, technologische hoogstandjes voor het optimaliseren van planning- en registratieprocedures.”

Markt- en resultaatgericht Wereldwijd biedt Adecco gespecialiseerde HR-diensten aan vanuit marktgerichte business lines, onderverdeeld naar general staffing services (Industrial, Office, Marketing, Sales & Events en Managed Services) en professional staffing services (Finance; Engineering & Technical; Information Technology;; Human Capital

Al acht jaar speurt Schellen zodoende naar bedrijven die oplossingen bieden voor de nieuwe energiesamenleving. Ook hij ziet 2007 in dit opzicht als een memorabel jaar, waarin zon en wind een serieus alternatief werden, maar niet omdat Al Gore een verontrustende film heeft gemaakt. Hij zegt: ‘De belangrijkste drijfveer waarom zon en wind goed gaan is de stijging van de olieprijs.’ Voor de fondsmanager is dat goed nieuws, want het vergroot zijn tot nu toe beperkte beleggingsmogelijkheden. Veel fondsen steken geld in dezelfde bedrijven om de simpele reden dat er van dit type maar weinig beursgenoteerd zijn. De Amerikaanse zonnepanelenbouwer First Solar is een gewild voorbeeld, waar ook Ohra zeven procent van bezit. Na de beursintroductie oktober 2006 is de koers van de onderneming vele malen over de kop gegaan (koers was 20 dollar; nu 300 dollar); een van de redenen dat New Energy en collega-fondsen de laatste paar jaar mooie rendementen halen. ‘Nu is het zo: beleg maar in zonnecel-

Solutions). Met meer dan 6.700 vestigingen in ruim 70 landen zit Adecco dicht op de huid van locale arbeidsmarkten. Ook in Nederland is Adecco met meer dan 200 vestigingen breed vertegenwoordigd. Vanuit Managed Services stuurt Adecco bovendien flexprocessen aan bij klanten op locatie. Marketing Manager Wittenberg: “We stellen klanten in staat HR-processen slimmer te organiseren. Niet ‘meer mensen’, maar ‘meer doen’ met beschikbare mensen. Daarbij is binding met flexwerkers essentieel. Daar doen we alles aan – met magazines, met communities, maar ook met loopbaansupport en opleidingsinspanningen. Ons internationale Adecco Career Up-programma biedt buitengewone werk/leer-combinaties. Overal ter wereld gaat Adecco met flexwerkers duurzame relaties aan. We investeren in mensen, we investeren in talent.”

GROENE BANK Triodos heeft de wind in de rug MMM

Horten en stoten

De belangrijkste reden waarom zon en wind goed gaan is de stijging van de olieprijs.

len en het komt wel goed’, zegt Schellen daarover. ‘Maar dat is niet zoals het hoort. Zo is het moeilijk de goede van de slechte bedrijven te onderscheiden. Ik denk dat dat binnenkort gaat veranderen. Maar het zal een verandering zijn die met horten en stoten gaat. Zon als alternatieve energiebron is nu nog drie keer niks.’ Wat dat betreft is zonne-energie voor beleggers spannender (lees: volatieler) dan windenergie, dat een nogal voorspelbaar karakter heeft. Dankzij die eigenschap hebben aandelen van turbinebouwers koerswinstverhoudingen waar iedere ‘stock picker’ voor zou terugschrikken. Andere reden dat zon nu meer aandacht krijgt, is dat de industrie veel gelaagder is. Of zoals Schellen uitlegt: ‘Er zijn iets van tien makers van turbines. Dat is met zonne-energie een heel ander verhaal.’ De keten bestaat uit siliciumfabrieken, zonnecelfabrikanten, panelenbouwers, retailers en installatiebedrijven. ‘Er komen nu hele leuke bedrijven naar de beurs,’ zegt hij verwachtingsvol. Verder in de toekomst kijkend, ziet Schellen nieuwe mogelijkheden in besparing en energieopslag. ‘Dan moet je denken aan een bedrijf dat LED-lampjes (zeer zuinige technologie, red.) maakt of een bedrijf dat accu’s ontwikkelt voor auto’s.’ Een kanttekening bij dit alles wil hij tenslotte graag maken. ‘Ik wil dat doorklinkt dat beleggen hierin op de korte termijn risicovol is.’ 1

De ‘duurzame’ Triodos Bank belegt al sinds 1986 in alternatieve energie. Dat doet deze bank via het Triodos Groenfonds (446 miljoen euro) en Triodos Renewables Europe Fund (19 miljoen euro), beiden op andere leest geschoeid dan een ‘gewoon’ aandelenbeleggingsfonds. Eerstgenoemde investeert alleen in Nederland in leningen aan duurzame landbouw en duurzame energieprojecten – met name wind. Renewables Europe Fund heeft een hoger risicoprofiel en stopt direct geld in private, duurzame energieprojecten Daarnaast beheert Triodos nog een derde beleggingsfonds, het Ampere Equity Fund voor institutionele beleggers (ABP, PGGM en Delta Lloyd), die vorig jaar een half miljard euro bij Triodos onderbrachten. ‘2007 was fantastisch’, zegt directeur fondsmanagement Bas Rüter niet voor niets. Ook over 2008 is hij enthousiast. ‘We hebben net geïnvesteerd in een groot zonne-energiepark in Spanje in de buurt van Toledo, dat is echt nieuws.’

Better work, better life Adecco maakt zich nu al op om van de volgende uitdagingen die de arbeidsmarkt in petto heeft een succes te maken. Hoe gaan we om met de ‘aging workforce’, de ‘Einstein Generatie’ of ‘remote working’? Wittenberg: “Met workshops, seminars en denktanks zetten we in op uitwisseling van kennis en ervaring. We analyseren wat er binnen bedrijven leeft; we leggen bloot wat mensen beweegt. Zo genereren we oplossingen die recht doen aan ons motto, better work, better life. Dat is de kern van onze ‘huisstijl’, van de lange termijnstrategie die Adecco wereldwijd uitvoert.”


30 . HANGOUT

Thank God it’s… friday! Stropdas los en drinken maar. Wat zijn de borrelhotspots na een drukke werkweek? MARTIJN STEINER LOVISA

TUSSEN DE HEEREN Een echt bruin café in de binnenstad van Utrecht waar het op maandag studentenavond is en op donderdag en vrijdag borrelavond. Heerenplein staat bekend om het grote terras waar het elke zonnige dag vol zit. Aan en rondom de bar vind je bijna alleen ‘pakken’ op vrijdagavond. ‘Utrecht heeft niet zoveel cafés buiten de binnenstad waar het ook echt gezellig is. Daarom zoeken de meeste mensen toch de cafés in het centrum op om te borrelen op vrijdag,’ vertelt een vastgoedinvesteerder. De banken en andere financiële instellingen zitten in Rijnsweerd en achter de Jaarbeurs. In en rond de binnenstad van Utrecht zijn vooral veel makelaarsen advocatenkantoren te vinden. Diversiteit is op het Heerenplein te vinden. Aan het einde van de week begint het veelal met borrelende collega’s, maar naarmate de avond verstrijkt lopen andere types binnen. ‘We zijn de hele week omringd door kantoormensen. Stadscafé Heerenplein Lucas Bolwerk 1, Utrecht

MARTIJN STEINER LOVISA

MMM

Hafida Aabbad AMSTERDAM MMM

FROM DUSK TILL DAWN ‘Nee, geen bier meer voor mij, ik heb zo een vergadering over een bonus van een tonnetje. Even kijken of hij die bonus waard is.’ Het bier blijft rijkelijk vloeien. De Blauwe Engel op de Zuidas (WTC Amsterdam Zuid) is de plek om tussen de bedrijven door even een drankje te drinken, een businessmeeting te houden of om natuurlijk na het werk flink door te zakken met je

collega’s. ‘Je kunt hier prima netwerken’, vertelt een medewerker van de Kredieter, een financieel adviesbureau. Netwerken, nieuwe contacten leggen, vissen naar wat er speelt binnen de verschillende bedrijven op de Zuidas. Maar de meeste mensen komen hier toch echt voor de ontspanning en de gezelligheid. ‘Volgens mij hebben ze hier geen vaste sluitingstijden. Zolang het druk is, blijven ze open.’ En hoe later het wordt, hoe meer alcohol er doorheen gaat, hoe losser de mensen worden. Stropdassen gaan af, jasjes worden uitgedaan en gesprek-

Het is de moeite waard om alle ‘pakken’ te zien na middernacht in de Blauwe Engel ken gaan niet meer over werk. Wie dansende vrouwen op de bar verwacht, of nog foutere taferelen, wordt teleurgesteld. ‘Je moet natuurlijk wel je grenzen kennen. Je kunt los gaan, maar met mate.’ Tja, je weet natuurlijk nooit wanneer je baas

FOUTE FRANK Veel drinken, borrelhapjes nuttigen en vooral flink feesten. Dat kan elke laatste vrijdag van de maand in Rotterdam. Via een sms-bericht hoor je twee dagen van tevoren waar de borrel plaatsvindt. Zo werden voor FRANK (FRiday Afternoon driNK) maandelijks mensen geronseld. Deze maandelijkse borrel voor hardwerkende Rotterdammers die na een lange werkweek op vrijdag even wilden ontspannen wordt volop bezocht. Inmiddels wordt deze borrel maandelijks op dezelfde locatie gehouden, namelijk de Cruise Terminal in Rotterdam. ‘Het was een soort bedrijfsborrel waarvoor je je kon opgeven via internet. De locatie werd tot het laatste moment geheim gehouden’, zegt een fervente FRANKganger. Deze vrijdagmiddagborrel is inmiddels uitgegroeid tot een heus feest met elke maand zo’n 3000 gegadigden uit het hele land. Maar verwacht geen nette bedrijfsborrel waar iedereen zich voorbeeldig gedraagt en waar mensen niet echt los durven gaan. Nee, dit is verreweg de foutste vrijdagmiddagborrel die je ooit MARTIJN STEINER LOVISA

ineens binnenloopt,. Toch gaan veel mensen, vooral op de vrijdag, door tot in de vroege uurtjes. ‘Soms doet het me hier denken aan de film: From Dusk till Dawn.’ In deze film verandert alles drastisch na middernacht in een aftandse topless bar. Deze plek is natuurlijks verre van een toplessbar, maar het is zeker de moeite waard om gedaantewisselingen te zien van alle ‘pakken’ na middernacht in de Blauwe Engel. WTCafé De Blauwe Engel Strawinskylaan143, Amsterdam

hebt meegemaakt. ‘Je moet hier niet heengaan als je een werkbespreking wilt houden. Het is hier vooral veel zuipen, dansen en lol maken.’ Hoe later het wordt, hoe kleiner de oogjes van de aanwezigen, en hoe amicaler iedereen is met elkaar en hoe losser de sfeer. Barmannen mixen drankjes en de dj’s draaien vanaf een uur of acht volop dansplaatjes. ‘Het is echt lekker uitgaan met FRANK. Iedereen kan zichzelf zijn en echt genieten.’ Wat reacties uit het guestbook over FRANK: ‘Het wordt wel een beetje massaal. De borrelsfeer wordt te snel weg gehaald door keihard over te gaan naar een discomentaliteit.’ ‘FRANK gaat ten onder aan zijn commerciële succes.’ ‘Het is toch elke keer weer een gezellig feestje.’ Het zijn gemengde reacties, maar de mensen blijven terugkomen. Heel stiekem houden veel mensen wel van een echte foute vrijdagmiddagborrel, voor zover je dit nog een borrel kunt noemen. FRANK-010 Cruise Terminal Rotterdam Wilhelminakade 699

MARTIJN STEINER LOVISA

PRATEN, NIET SCHREEUWEN ‘Kijk om je heen. Dit is hoogwaardige architectuur, echt Dudok.’ Met een dikke sigaar in zijn ene hand en een biertje in zijn andere, vertelt de Executive President van Robeco waarom hij zo graag in café Dudok in Rotterdam borrelt. Zijn protégé knikt onderdanig op alles wat de directeur vertelt. ‘Ik kom hier natuurlijk niet elke dag, ha ha! Maar op een donderdag- of vrijdagmiddag is het een prima plek om even na te praten over het werk onder het genot van een hapje en een drankje.’ De Robeco-topmanager neemt nog een slok en vervolgt: ‘En de appeltaart is hier echt fenomenaal. Daar staat Dudok ook bekend om. Die moet je echt een keer geproefd hebben.’ Aan de bar zijn meer

Met een dikke sigaar in de ene hand en een biertje in de andere, borrelt hij in Dudok borrelende collega’s te vinden. ‘De sfeer is hier altijd goed en er staat nooit hele harde muziek, dus je kan ook lekker praten met elkaar zonder dat je moet schreeuwen.’ Een dame van de Rabobank staat met wat collega’s om een statafel. ‘Het is ook fijn dat het hier zo groot is en dat je na een paar drankjes altijd wel ergens kunt gaan zitten’ Café Brasserie Dudok Meent 88, Rotterdam


HANGOUT . 31

Klotsen of kotsen?

Bataljon Jortjes

Dagje zeezeilen: ‘De kraag ruikt wat zuur, hoe zou dat komen?’ Even genoeg van de vaste weekendjes New York of Barcelona? Verslaggeefster Marcia Nieuwenhuis probeerde een nat – en koud – alternatief: zeezeilen. MMM

Marcia Nieuwenhuis SCHEVENINGEN MMM

‘Welke maat heb je?’ vraagt Erick Veldhuis, oprichter van Zeezeilschool Scheveningen als we op de kade staan. Hij reikt me een jas en een broek met hengsels aan. ‘De jas is nog een beetje vochtig en de Scheveningse lucht zit er nog aan’, verontschuldigt hij zich. ‘De kraag ruikt wat zuur, hoe zou dat nou komen…?’ vraagt medezeiler Marc van Alphen – bruine nette schoenen, spijkerbroek en zeiljas – zich vertwijfeld af. Dan stapt er een man in een pak dat ooit compleet kanariegeel was de kajuit in. De man – bril met koordjes eraan, in z’n ene hand een flesje Multivit en in de andere een bolletje met ham en kaas – oogt ontspannen. Het kan niet missen of dit is de schipper. Peter van Amstel begint meteen met het uitdelen van taken op het elf meter lange Franse Jeanneau-zeiljacht. ‘Heb je ook een reddingsvestje?’, vraagt medepassagier Nicole van der Koelen nog voor we met z’n zessen de zee op gaan. De 26-jarige medeoprichtster van een detacheringsbureau in Den Haag – pittig typje – krijgt uitleg van de schipper. ‘Eerst je linkerarm erdoorheen en dan de kruisband tussen je benen door, om te voorkomen dat het vest afschuift als je in het water valt.’

‘Dit stinkt echt’ Van Alphen – spijkerbroek, nette schoenen, donkere zonnebril en zelf een gediplomeerd schipper – heeft het ondertussen nog steeds niet gevonden met de jas van de zeilschool. ‘Geef mij mijn eigen jas even? Dit stinkt echt.’ Hij hijst de zeilen. Op zaterdagmiddag ligt de afslag er verlaten bij. We passeren de ‘beroepskade’ en de Scheveningse reddingsboot Jan van Engelenburg. Dan hijsen we de fok. De boot hangt schuin in het water. ‘Overstag!’, beveelt schipper Van Amstel. Omdat er met Marc van Alphen twee kapiteins aan boord zijn, waarschuwen zij elkaar. Eén wending verloopt niet helemaal soepel. ‘Nee, nee, nee, achterlijke mongool!’, roept Marc van Alphen fel naar de schipper. Hij is bang dat de giek tegen het hoofd van zijn vrouw Dorette – bootschoenen en blauw-wit zeilpak – aan zou klap-

COLUMN

pen. ‘Ik begin echt niet zomaar te trekken, hoor’, reageert Van Amstel. In de verte doemen wolken op. ‘Er komt een dikke bui aan, zullen we omkeren?’ suggereert Van Alphen. Daar stemt de schipper mee in. Ook ik vind het prima. Onder de jas twee gevoerde fleecetruien, een zeilbroek, spijkerbroek en dikke Nomad-sokken en toch heb ik het koud. ‘Kan ik iets doen?’, opper ik. Ik mag sturen, en dat blijkt niet eens zo eenvoudig. Slechts een kleine draai aan het roer is voldoende om het jacht een aardige zwieper mee te geven. Warm krijg ik het er niet van.

ARNO KANTELBERG

...

hoofdredacteur van Esquire

B

Haven in, haven uit Van der Koelen is net in Den Haag komen wonen. ‘Ik dacht wat kun je hier nou beter doen dan zeilen?’, vraagt ze zich hardop af. Met een net nieuw opgerichte onderneming is zeven weken achter elkaar op cursus haar te veel, maar daar verzint de school wel wat op. Marc en Dorette van Alphen – respectievelijk directeur

Twee gevoerde fleecetruien, zeilbroek en dikke sokken en nog steeds heb ik het koud Europa bij het Duitse bedrijf Talke en directiesecretaresse bij Unilever – houden het zeilen zeker niet voor gezien. Marc van Alphen noemt kleine tochtjes als deze ‘funzeilen’. ‘Het is haven in, haven uit. Op ons eigen jacht doen we het grotere werk: IJmuiden, Den Helder of de Belgische kust, daar blijven we een nachtje en dan gaan we de volgende dag weer terug. Of we varen naar dé overkant.’ Hij doelt op het Verenigd Koninkrijk. Terug aan wal bekent de fotograaf z’n maag maar net in bedwang te hebben gehouden. Zelf heb ik het vooral steenkoud. Ook Erick Veldhuis van de zeilschool ziet het. ‘Neem een kop warme thee.’ Mijn oog valt op het cursusaanbod. ‘Instapcursussen, dagzeiltochten, intensieve kustnavigatie, manoeuvreercursussen en zomeravondzeezeilen.’ Dat laatste klinkt mij als muziek in de oren. Veldhuis: ‘Die cursussen zitten altijd bommetje vol. We verzamelen ’s avonds tegen een uur of zes in de haven. Ideaal na werk. Meestal halen we van tevoren nog even een aantal warme pizza’s die we dan aan boord opeten en na afloop gaan we wat drinken in een bar aan de haven.’ 1

De zeezeilcursussen zitten altijd bommetje vol.

INFO MMM

Dagzeiltochten Een dagzeiltocht bij Zeezeilschool Scheveningen kost 130 euro en duurt van 9.00 uur ’s ochtends tot 16.00 uur ’s middags. Een halve dag zeilen van 9.00 tot 12.00 of 13.00 tot 16.00 uur kost 75 euro. Zomeravondzeezeilen Van begin mei tot half september kun je in Scheveningen ’s avonds zeilen. Een

EVERT JAN DANIELS

cursus van zes à zeven lessen kost afhankelijk van de periode tussen de 320 en 430 euro. In overleg is één avondje zomeravondzeezeilen ook mogelijk. Wat neem je mee? Kleding die voldoende beschermt tegen regen en kou! Bijvoorbeeld goede regen, outdoor, zeil- of skikleding. Meer info: www.zeezeilschool.nl, 070-3514858

ijna driekwart van de Nederlandse mannen is niet geïnteresseerd in modetrends. Daar is onderzoek naar gedaan. Had mij het geld voor dat onderzoek gegeven en ik had het met de natte vinger ook kunnen concluderen. Modetrends zijn, as such, ook niet bijster interessant. Het gaat erom dat je een beetje origineel en - liefst verzorgd voor de dag komt, ook als vent. Is allemaal niet zo moeilijk; gewoon links en rechts een beetje afkijken (onder meer door al die modetrends een beetje te beobachten), gooi het in de blender en tap er je eigen stijl uit - een kind kan de was doen. Ik neem mijn hoed af voor Jort Kelder, en eigenlijk nog meer voor Yvo van Regteren Altena, diens stijlfluisteraar op de achtergrond. Ze hebben met zijn tweeën tenslotte Napels naar Nederland gehaald, waar het tot dat moment een dor polderlandschap vol gezonde wandelschoenen was. Sinds de verschijning van hun standaardwerk Man in pak, weet de Nederlandse man bij welke schapenhouder in Schotland hij de wol moet halen voor de elleboogstukken op zijn veel te krappe jasje. Nou doet goed voorbeeld volgen, maar sommige voorbeelden zouden wat minder gevolgd mogen worden. Wie wel eens in de PC Hooftstraat in Amsterdam komt, zoals ik, omdat dat toevallig op de route huis-kantoor ligt, zoals bij mij, die wordt elke dag ongevraagd geconfronteerd met een bataljon Jortjes. Allemaal dat te krappe jasje. En dat hoge water. En die enkelhoge bruine schoenen onder een grijze broek. Met te smalle pijpjes. En alsof dat nog niet genoeg is; óók allemaal die alleswetende blik van de man die alleen in meningen praat. Terwijl, ik kan het niet vaak genoeg zeggen: Mode is geen mening! (Hier moet ik zelf ook even over nadenken.) Zo’n dagelijks retourtje PC doet je hevig verlangen naar een gescheurde spijkerbroek en een T-shirt met ‘Iron Maiden European Tour’-opdruk. Moraal van het verhaal: afkijken is prima, klonen lijkt me een brug te ver. 1

THUIS

HEM

HAAR

Sentimenteel zitten

Echt cool is de MacBookAir

MP3-juweeltje uit Italië

De rekenwonders onder u herinneren ‘m zich vast nog wel: de Rubik’s cube. Deze plastic puzzel in kubusvorm werd eind jaren tachtig wereldwijd een enorme rage. Toen iedereen eenmaal doorhad hoe het moest, was die rage natuurlijk snel ten einde: zo leuk was het niet om dag in dag uit aan plastic kubusjes te draaien. Maar bij velen, zeker zij die de puzzel ooit oplosten zonder hulp van derden, roept het speelgoed nog steeds warme gevoelens op. Voor wie z’n jeugdsentiment niet onder controle heeft: er is nu ook een cube te koop waar je wijnglazen en borrelnootjes op kunt zetten. Via Jellio.com is deze salontafel-variant te bestellen, voor 600 dollar.

Ja, wij zijn het ook helemaal zat, dat eindeloze gehype van Apple-gadgets als de iPod en iPhone. Ze zijn heel leuk, iedereen heeft ze. Nou ja, de iPhone nog niet, want de lancering in Nederland is nog slechts bij gerucht vastgesteld. Maar reken maar dat over een jaar iedereen die een beetje bij de tijd wil lijken er mee rondloopt. Echt cool ondertussen zijn de computers van de Californische fabrikant. De laatste tijd wordt daar ook het grote geld mee verdiend, bleek woensdag bij de presentatie van de kwartaalcijfers. Met name de recent op de markt gebrachte MacBook Air loopt als een trein. Letterlijk, want het gevalletje weegt

MP3-spelers zitten tegenwoordig in scooterhelmen, hardloopschoenen en wat niet al. Het wachten was dus op iemand die op het idee kwam er een in een juweel te stoppen. Aan Italianen is zoiets doorgaans wel besteed; vandaar dat Morellato de K901, 2 en 3 op de markt bracht, vanaf 188 euro. Beetje overdreven bling bling om daadwerkelijk als sieraad te fungeren. En een producent die z’n juwelen K900 doopt heeft volgens ons de marketingafdeling niet echt op orde.

Bijkomend voordeel: de tafel is ook gewoon te gebruiken om mee te puzzelen. Ideaal voor beta’s die eens een avondje wat anders willen doen dan gamen.

bij wijze van spreken minder dan de tas waarin ‘ie vervoerd wordt. Dus voor iedereen die zich nog wil wagen aan een Apple-product, doe een Air. Voor alle duidelijkheid: ook daar kunt u muziek mee afspelen.

Winkelcentrum Davenport Village, Austin - Texas, Verenigde Staten

Internationaal actief

Duurzaam beleggen

Portefeuillevernieuwing

Kwaliteitsprojecten

Lokale kennis en ervaring

Kennisintensieve regio’s

Sectoraal gespreid

De vastgoedbeleggingen van Wereldhave zijn gespreid over 7 landen. Deze vastgoedmarkten hebben ieder een eigen cyclus. Wereldhave kan hiervan profiteren doordat zij geen vaste percentuele verdeling van de portefeuille over landen en sectoren hanteert. Aandelen Wereldhave zijn genoteerd op Euronext te Amsterdam en Parijs. Het dividendrendement van het aandeel Wereldhave bedraagt thans ca 6%. Ondernemen in vastgoed.

Wereldhave N.V.

Nassaulaan 23, 2514 JT Den Haag - tel. (+31) 70 346 93 25, fax (+31) 70 363 89 90 - [email protected] - www.wereldhave.com Wereldhave N.V., beleggingsmaatschappij met veranderlijk kapitaal, is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten.

DNB hield sanering top ABN Amro tegen

Recommend Documents