XIOS HOGESCHOOL LIMBURG DEPARTEMENT INDUSTRIËLE WETENSCHAPPEN EN TECHNOLOGIE
DIMENSIONEREN VAN CENTRALE VERWARMING EN VENTILATIE IN 6 APPARTEMENTEN Maikel HERMANS
Afstudeerwerk ingediend tot het behalen van het diploma van bachelor in de elektromechanica
Promotoren: dhr. J. Vanaken (Vanaken bvba) dhr. A. Camps (XIOS Hogeschool Limburg)
Academiejaar 2006 - 2007
2
1 Inhoudsregister 1
Inhoudsregister ...................................................................................................................2
2
Dankbetuiging ....................................................................................................................4
3
Abstract...............................................................................................................................5
4
Vanaken bvba .....................................................................................................................6
5
Lijst van gebruikte afkortingen...........................................................................................7
6
Inleiding..............................................................................................................................9
7
opbouw van de appartementen .........................................................................................10
8
CV.....................................................................................................................................11
9
Warmteverliesberekening.................................................................................................12 9.1
Transmissieverliezen ................................................................................................12
9.1.1
K-waarde of warmtedoorgang coëfficiënt........................................................13
9.1.2
De binnentemperatuur ......................................................................................15
9.1.3
De basisbuitentemperatuur ...............................................................................15
9.2
Ventilatieverliezen....................................................................................................16
9.3
De toeslagfactor voor oriëntatie ...............................................................................18
9.4
De toeslagfactor voor niet- gecompenseerde koude wand .......................................19
10
Selectie radiatoren ........................................................................................................20
11
Leidingsverliezen .........................................................................................................21
11.1
De waterdebieten door de radiator............................................................................21
11.2
De lineaire drukverliezen..........................................................................................21
11.2.1
Het lineaire drukverlies per lengte eenheid ......................................................22
11.2.2
de frictiefactor ..................................................................................................22
11.2.2.1
Het Reynoldsgetal.....................................................................................23
11.2.2.2
De relatieve ruwheid.................................................................................24
11.3
De plaatselijke drukverliezen ...................................................................................24
11.4
De totale drukverliezen.............................................................................................27
12
Gasleidingen .................................................................................................................28
13
vergelijkende studie......................................................................................................29 13.1
aparte gaswandketels ................................................................................................29
13.1.1
installatieprijs ...................................................................................................29
Maikel Hermans
3 13.1.2
Verbruik............................................................................................................31
13.1.3
Uitstoot CO2 .....................................................................................................34
13.2
Collectieve stookplaats .............................................................................................34
13.2.1
Installatieprijs ...................................................................................................34
13.2.2
Verbruik............................................................................................................36
13.2.3
Uitstoot CO2 .....................................................................................................37
13.3 14
Besluit.......................................................................................................................37 Ventilatie ......................................................................................................................38
14.1
Ventilatiesysteem......................................................................................................39
14.1.1
Keuze ventilator en systeem .............................................................................40
14.1.2
Filters ................................................................................................................41
14.1.3
Toevoerventielen ..............................................................................................41
14.1.4
Afvoerventielen ................................................................................................41
14.1.5
Doorstroomopeningen ......................................................................................42
14.1.6
Regelkleppen ....................................................................................................42
14.1.7
Reinigingsopeningen ........................................................................................42
14.2
Ventilatiedebiet.........................................................................................................43
14.2.1
Ventilatie in balans ...........................................................................................46
14.3
Gemeenschappelijke hal ...........................................................................................48
14.4
kostprijs installatie....................................................................................................48
15
Besluit...........................................................................................................................51
16
Bijlagen.........................................................................................................................52
16.1
bijlage A: bouwplannen............................................................................................52
16.2
bijlage B: leidingen aparte gaswandketel .................................................................59
16.3
bijlage C: materiaallijst en kostprijs bij de aparte gaswandketel..............................62
16.4
bijlage D: leidingen voor de collectieve stookplaats ...............................................68
16.5
Bijlage E: materiaallijst en kostprijs bij de collectieve stookplaats .........................71
16.6
bijlage F: ventilatiebuizen ........................................................................................73
16.7
Bijlage G: materiaallijst en prijslijst ventilatie .........................................................76
17
Literatuuropgaven en referenties ..................................................................................83
Maikel Hermans
4
2 Dankbetuiging Met deze dankbetuiging wil ik even de personen extra bedanken die mij hebben geholpen met het tot stand brengen van mijn eindwerk. Eerst en vooral wil ik mijn externe promotor, Dhr. Jos Vanaken, danken voor mij de kans te geven voor op zijn bedrijf mijn stage en eindwerk te voltooien. Ook wil M. Vanaken danken voor al de technische kennis die hij nog extra heeft overgebracht voor het tot stand brengen van deze scriptie. Vervolgens wil ik mijn interne promotor, Dhr. Andy Camps, ook bedanken voor wederom de kennis maar vooral ook voor zijn tijd die hij in het ondersteunen van dit eindwerk heeft gestoken. Ook wil ik nog de andere docenten van de xios hogeschool bedanken. Zij stonden ook altijd klaar voor op vragen van mij een gepast antwoord te geven. Verder wil ik nog mijn vriendin, mijn ouders, mijn broer en zus bedanken voor alle morele steun die ze mij geboden hebben.
Maikel Hermans
5
3 Abstract Auteur: Maikel Hermans Titel: Dimensioneren van centrale verwarming en ventilatie in 6 appartementen. Interne promotor: Andy Camps Externe promotor: Jos Vanaken De firma Vanaken bvba wil een volledige dimensionering van centrale verwarming en ventilatie van 6 appartementen. Het gebouw is in totaal 3 etages hoog. Per etage zijn er 2 appartementen. Deze zijn verbonden met een gemeenschappelijke trappenhal. Voor de bepaling van de warmteverliezen is een programma gebruikt van Steven Van Lier. De leidingverliezen, de diameters van de gasbuizen en de dimensionering van de ventilatie is bepaald door zelf geschreven programma’s in Excel. De berekeningen werden uitgevoerd volgens de geldende Belgische en Europese normen. Na het dimensioneren werd een vergelijkende studie gemaakt voor de kostprijs van de installatie en de verrekening van het verbruik tussen 6 individuele gaswandketels versus 1 centrale stookplaats. In de toekomst zal het dimensioneren van woningen bij de firma Vanaken bvba sneller gaan door de programma’s die tijdens de stage geschreven zijn. Ook heeft de firma Vanaken bvba een beter zicht op het verschil tussen 1 centrale stookplaats of allemaal aparte gaswandketels in appartementen.
Maikel Hermans
6
4 Vanaken bvba Vanaken bvba is gespecialiseerd op het gebied van central verwarming, sanitaire leidingen en toestellen alsook in REG. Voor de start van Vanaken bvba moeten we echter een generatie terug gaan. De vader van Jos, Henry Vanaken is in 1971 met het bedrijf gestart. Henry was enkel actief op het gebied van centrale verwarming. In 1998 heeft Jos het bedrijf van zijn vader overgenomen. De kennis was er wel maar de praktijkervaring ontbrak nog. Gelukkig voor Jos kon hij in de beginfase van het bedrijf nog makkelijk terugvallen op de kennis van zijn vader. Ook de klanten die hij toen had waren eerst klanten van zijn vader. Deze stelden Jos dan ook regelmatig op de proef door te vragen naar Henry. Maar Jos heeft er zich doorgeslagen en die klanten kunnen behouden. Natuurlijk voor elk bedrijf dat wil groeien of zelfs in stand gehouden moet worden zijn er nieuwe klanten nodig. Deze vroegen naar de combinatie van centrale verwarming en sanitaire installaties. Dit is nu onvermijdelijk met elkaar verbonden. Later is Jos ook voorzitter geweest van de Bouwunie. Nu kan mijn bij Vanaken bvba terecht voor een hele waaier van toepassingen namelijk: fotovoltaische panelen, ventilatie, REG, regenwaterrecuperatie,… Jos doet dit echter niet allemaal alleen. Dat is ook niet mogelijk. Hij heeft momenteel nog 3 andere mensen in dienst. Maar zoals elk bedrijf wil Vanaken bvba nog groeien. Zo dus is Jos steeds op zoek naar nieuwe aanwinsten voor te helpen in zijn bedrijf.
Maikel Hermans
7
5 Lijst van gebruikte afkortingen Symbool
naam
eenheid
A
de oppervlakte van de wand
[m²]
D
de diameter van de leiding
[m of mm]
E
de relatieve wandruwheid
Hs
de bovenste verbrandingswaarde
L
lengte van het buisstuk
[m]
Mcw
de toeslagfactor voor niet- gecompenseerde koude wand
[-]
Mo
de toeslagfactor voor oriëntatie
[-]
P
het werkelijk te leveren vermogen van de radiator
[W]
Pc
Het toegevoerde vermogen
[kW]
R
de warmteweerstand van materiaal
Re
Het Reynoldsgetal
Rp
lineair drukverlies per lengte eenheid
Rt
de totale warmteweerstand
VL
het luchtvolume ingesloten in het vertrek
[m³]
Z
plaatselijk drukverlies
[Pa]
c
de soortelijke warmtecapaciteit van het water bij de gemiddelde watertemperatuur
m² K ] W
[
[Pa/m] [
m² K ] W
[J/kg.K].
d
de dikte van de wand
f
de frictiefactor
k
de warmtedoorgangscoëfficiënt
qrad
het waterdebiet door de radiator
[kg/h]
qv
het debiet gas dat per uur gebruikt wordt
[m³/h]
het ventilatiedebiet
[m³/h]
de snelheid van de vloeistof
[m/s]
∆pl
het lineaire drukverlies
[Pa]
Θi
de ingaande watertemperatuur
[°C]
Θu
de uitgaande watertemperatuur
[°C]
qven v
Maikel Hermans
[m]
[
W ] m² K
8 Φn
de totale warmteverliezen
[W]
Φt
de transmissieverliezen
[W]
Φv
de ventilatieverliezen
[W]
αi
warmteovergangscoëfficiënt tussen een wand en de binnenomgeving
[
W ] m² K
αu
warmteovergangscoëfficiënt tussen een wand en de buitenomgeving
[
W ] m² K
β
het ventilatievoud
[h-1]
ε
de absolute wandruwheid
[mm]
ζ
plaatselijke drukverliescoëfficiënt
η
de viscositeit van de vloeistof
[Pa.s]
θeb
de genormaliseerde basisbuitentemperatuur
[°C]
θi
de droge resulterende temperatuur die beschouwd wordt
[-]
als de behaaglijkheidtemperatuur van het te verwarmen vertrek λ
de warmtegeleidbaarheid van een materiaal
ρ
de dichtheid van de vloeistof
Maikel Hermans
[°C] [
W ] mK
[kg/m³]
9
6 Inleiding Door het stijgen van het bevolkingsaantal gaan de mensen steeds dichter op elkaar wonen. Met de al schaarse bouwgronden wordt er in de hoogte gebouwd. Met andere woorden meerdere woningen op 1 groter stuk bouwgrond, dus appartementen. Voor vele mensen is een appartement voldoende om te leven. Maar ze willen in het appartement nog steeds het comfort van in een woning. Terwijl de kostprijs voor het appartement toch zo laag mogelijk moet blijven. Voor dhr. Vanaken is er een project toegekomen voor 6 appartementen te meerhout. Deze moeten voorzien worden van centrale verwarming en ventilatie. In onderstaand eindwerk wordt de volledige dimensionering van de centrale verwarming en ventilatie besproken. Ook wordt er onderzocht of het interessanter is voor de verschillende appartementen te verwarmen met 1 centrale stookplaats ten opzichte van elk appartement apart voorzien van een gaswandketel.
Maikel Hermans
10
7 opbouw van de appartementen De appartementsblok is opgebouwd uit 3 etages. Er zijn telkens 2 appartementen per etage. Elk appartement heeft een leefruimte, een open keuken, 2 slaapkamer, een WC, een badkamer en een kleine inkomhal. De inkomhal is bij appartement 0.1 en 1.1 afsluitbaar van de leefruimte. Bij de andere appartementen lopen de inkomhal en de leefruimte in elkaar over. De plannen van de appartementen bevinden zich in bijlage A: bouwplannen
Figuur 1 grondplan gelijkvloers
Maikel Hermans
11
8 CV
Figuur 2 doorsnede vitodens 300
Om een idee te krijgen hoe de verschillende appartementen het best verwarmd worden moet er eerst een volledige warmteverliesberekening gemaakt worden. Indien de warmteverliezen door transmissie en ventilatie gekend zijn is het mogelijk om de radiatoren en de verwarmingsketel te selecteren. Om een gelijke opwarming van de verschillende radiatoren te bekomen is een buisberekening nodig. Wanneer de bovenstaande berekeningen zijn uitgevoerd is het dimensioneren van de centrale verwarming gebeurd en is het mogelijk voor een offerte op te stellen. Het is echter ook mogelijk om alle appartementen door een gemeenschappelijke ketel te verwarmen. Er is vervolgens ook een studie uitgevoerd voor een vergelijking te kunnen maken qua installatieprijs, verbruik en milieuaspect tussen de gemeenschappelijke ketel en de 6 aparte gaswandketel.
Maikel Hermans
12
9 Warmteverliesberekening De warmteverliezen van elk te verwarmen vertrek in een gebouw bepaalt het minimaal te installeren totaal vermogen van de verwarmingslichamen. De warmteverliezen van een vertrek worden berekend volgens de genormaliseerde methode uit de Belgische norm NBN 62-003, en is gebaseerd op de volgende formule. Φ n = (Φ t + Φ v ).(1 + M o + M cw )
Met:
Φn = de totale warmteverliezen [W] Φt = de transmissieverliezen [W] Φv = de ventilatieverliezen [W] Mo = de toeslagfactor voor oriëntatie [-] Mcw = de toeslagfactor voor niet- gecompenseerde koude wand [-]
9.1 Transmissieverliezen De transmissieverliezen van een gebouw zijn de verliezen van warmte door geleiding en straling door de wanden van de ruimte. Ze zijn afhankelijk van de oppervlakte van de wand, de materialen in de wand en het verschil in temperatuur van de binnenzijde en de buitenzijde van de wand. De formule voor de transmissieverliezen te berekenen is dan de volgende. Φ t = k × A × (θ i − θ eb )
Met:
Φt = de tranmissieverliezen [W] k = de warmtedoorgang coëfficiënt [
W ] m² K
A = de oppervlakte van de wand [m²] θi
=
de
droge
resulterende
temperatuur
die
beschouwd
behaaglijkheidtemperatuur van het te verwarmen vertrek [°C] θeb = de genormaliseerde basisbuitentemperatuur [°C]
Maikel Hermans
wordt
als
de
13
9.1.1 K-waarde of warmtedoorgang coëfficiënt De k-waarde of warmtedoorgang coëfficiënt van een wand is de waarde voor hoe goed of slecht de warmte door een wand gaat. De k-waarde is met andere woorden het omgekeerde van de warmteweerstand door een wand en wordt berekend volgens de genormaliseerde methode uit de norm NBN B62-002, en is gebaseerd op de volgende formule: k=
1 Rt
Met:
k = de warmtedoorgang coëfficiënt [ Rt = de totale warmteweerstand [
W ] m² K
m² K ] W
De warmteweerstand is afhankelijk van de overgangscoëfficiënt tussen de binnenomgeving en de wand, de som van de warmteweerstanden van de vlakke lagen waaruit de wand is opgebouwd en de overgangscoëfficiënt tussen de buitenomgeving en de wand. Omdat echter niet alle muren uit 1 soort materiaal zijn opgebouwd is het nodig om de som van de warmteweerstanden te nemen voor de totale warmteweerstand te kennen. Rt = met:
1
αi
+ ΣR +
1
αu
Rt = de totale warmteweerstand [
m² K ] W
αi = warmteovergang coëfficiënt tussen een wand en de binnenomgeving [ R = de warmteweerstand van materiaal [
W ] m² K
m² K ] W
αu = warmteovergang coëfficiënt tussen een wand en de buitenomgeving [
Maikel Hermans
W ] m² K
14 De dikte en de warmtegeleidbaarheid van een materiaal bepalen de warmteweerstand van een wand. R= Met:
d
λ R = de warmteweerstand van materiaal [
m² K ] W
d = de dikte van de wand [m] λ = de warmtegeleidbaarheid van een materiaal [
W ] mK
Bij de appartementen te Meerhout zijn dit de gebruikte k-waarden van de wanden GLV vloer op isolatie GLV vloer niet op isolatie GLV plafond / VDP vloer GLV plafond garage / VDP vloer GLV plafond garage / VDP platdak VDP plafond / ZOL vloer Buitenmuur Gevelsteen Binnenmuur dragend Binnenmuur dragend (garage) Binnenmuur niet-dragend Raam Buitendeur Binnendeur Zadeldak noord Zadeldak zuid Puntgevel oost Puntgevel west Tabel 1 gebruikte k-waarden
Maikel Hermans
0,43 1,00 0,81 2,09 0,41 4,32 0,52 1,29 0,80 1,64 1,74 1,34 1,24 0,19 0,19 0,19 0,19
15
9.1.2 De binnentemperatuur Conform
met
de
Belgische
norm
NBN
B62-003
zijn
er
een
aantal
vaste
binnentemperatuurwaarden waarmee de berekening is uitgevoerd.
Badkamer Berging Buiten Garage Grond Inkom Leefruimte Onbewoond appartement Slaapkamer 1 Slaapkamer 2 WC 1
Temperatuur (°C) 24,0 16,0 -9,0 5,0 5,0 16,0 22,0
5,0 18,0 18,0 16,0
Tabel 2 de binnentemperaturen
9.1.3 De basisbuitentemperatuur De basisbuitentemperatuur is een vaste waarde maar niet overal in België hetzelfde, maar afhankelijk van de regio waar men woont. In Meerhout is dit -9°C
Figuur 3 basisbuitentemperaturen in België
Maikel Hermans
16
9.2 Ventilatieverliezen Naast de transmissieverliezen zijn de ventilatieverliezen ook een sterke factor bij de warmteverliesberekening. De ventilatieverliezen wordt op de volgende manier berekend:
Φ v = 0,34 × β × VL × (θ i − θ eb ) Met:
Φv = de ventilatieverliezen [W] β = het ventilatievoud [h-1] VL = het luchtvolume ingesloten in het vertrek [m³] θi
=
de
droge
resulterende
temperatuur
die
beschouwd
wordt
als
de
behaaglijkheidtemperatuur van het te verwarmen vertrek [°C] θeb = de genormaliseerde basisbuitentemperatuur [°C] Omdat de ventilatiedebieten van de verschillende ruimtes bekend zijn is het niet nodig voor een schatting te maken van het ventilatievoud. We kunnen dan rechtstreeks rekenen met de ventilatiedebieten. De formule wordt dan de volgende:
Φ v = 0,34 × q ven × (θ i − θ eb ) met:
Φv = de ventilatieverliezen [W] qven = het ventilatiedebiet [m³/h] θi
=
de
droge
resulterende
temperatuur
die
beschouwd
behaaglijkheidtemperatuur van het te verwarmen vertrek [°C] θeb = de genormaliseerde basisbuitentemperatuur [°C]
Maikel Hermans
wordt
als
de
17 De ventilatiedebieten van de verschillende ruimtes zijn de volgende:
appartement 0.1 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Debiet (m³/h) 50 32 127
totaal debiet toevoer
210
type kamer open keuken badkamer 1 WC1 berging 1 totaal debiet afvoer
Debiet (m³/h) 75 50 25 50 200
appartement 0.2 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Debiet (m³/h) 47 37 135
totaal debiet toevoer
219
type kamer open keuken badkamer 1 WC1 berging 1 totaal debiet afvoer
Debiet (m³/h) 75 50 25 50 200
appartement 1.1 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 Woonkamer
Debiet (m³/h) 50 32 121
totaal debiet toevoer
204
type kamer open keuken badkamer 1 WC1 berging 1 totaal debiet afvoer
Debiet (m³/h) 75 50 25 50 200
appartement 1.2 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Debiet (m³/h) 47 37 135
totaal debiet toevoer
219
type kamer open keuken badkamer 1 WC1 berging 1 totaal debiet afvoer
Maikel Hermans
Debiet (m³/h) 75 50 25 50 200
18
appartement 2.1 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Debiet (m³/h) 49 32 129
totaal debiet toevoer
210
type kamer open keuken badkamer 1 WC1 berging 1 totaal debiet afvoer
Debiet (m³/h) 75 50 25 50 200
appartement 2.2 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Debiet (m³/h) 47 37 135
totaal debiet toevoer
219
type kamer open keuken badkamer 1 WC1 berging 1 totaal debiet afvoer
Debiet (m³/h) 75 50 25 50 200
Tabel 3 de ventilatiedebieten per ruimte
9.3 De toeslagfactor voor oriëntatie De waarde van de toeslagfactor Mo die rekening houdt met de blootstelling van elk vertrek wordt gegeven in onderstaande tabel en dit in functie van de oriëntatie van het vertrek. Orientation Oriëntatie Mo
N 0,05
E 0,025
S 0
W 0,025
Tabel 4 toeslagfactoren voor oriëntatie
Maikel Hermans
19
9.4 De toeslagfactor voor niet- gecompenseerde koude wand De toeslag wordt toegepast in die vertrekken waar één of meer van de verticale buitenwanden niet- gecompenseerde koude wanden zijn. Een niet- gecompenseerde koude wand is een buitenwand of een deel van een buitenwand (bv venster): -de oppervlakte van de koude wand is groter dan 1m² - en de k-waarde is groter dan 1W/m²K - en waarvan de koude stralingsinvloed niet gecompenseerd wordt door een aangepaste plaatsing van een verwarmingslichaam.
Maikel Hermans
20
10 Selectie radiatoren Nu de totale warmteverliezen van de ruimtes gekend zijn kunnen we overgaan tot de selectie van de radiatoren. Eerst is het nodig voor al de vermogens om te rekenen voor een afgifte temperatuur van 20°C. Met die afgifte temperatuur worden de vermogens ook aangeduid in de catalogus van verschillende leveranciers van radiatoren. De methode om de vermogens om te rekenen is door de berekende vermogens te delen door een bepaalde factor afhankelijk van de temperatuur in de ruimte. regime 75/60 Ti factor 16 1,11 18 1,05 20 1 22 0,95 24 0,9 Tabel 5 omrekeningsfactoren
Maikel Hermans
21
11 Leidingsverliezen Het is wenselijk dat alle radiatoren even snel kunnen opwarmen als ze allemaal tegelijk worden opengedraaid. Daarom is het nodig voor een buisberekening te maken. Om op een correcte manier te beginnen proberen we eerst de zwaarste kring eruit te halen. Dit wil zeggen de kring met de grootste drukval.
11.1 De waterdebieten door de radiator Om te kunnen beginnen aan de buisberekening is het nodig voor de waterdebieten te kennen door de radiator. De waterdebieten worden berekend aan de hand van de volgende formule: q rad =
P × 3600 c × (Θ i − Θ u )
Met:
qrad = het waterdebiet door de radiator [kg/h] P = het werkelijk te leveren vermogen van de radiator [W] c = de soortelijke warmtecapaciteit van het water bij de gemiddelde watertemperatuur [J/kg.K]. Vroeger was het regime 90/70 nu is dat 75/65. Θi = de ingaande watertemperatuur [°C] Θu = de uitgaande watertemperatuur [°C]
11.2 De lineaire drukverliezen De lineaire drukverliezen ontstaan door de stroming van het water door een buisstuk en de wrijving van het water tegen de binnenwand van de buis. De lineaire drukverliezen worden gegeven door de volgende formule:
Δpl = R p × L Met:
∆pl = het lineaire drukverlies [Pa] Rp = lineair drukverlies per lengte eenheid [Pa/m] L = lengte van het buisstuk [m]
Maikel Hermans
22
11.2.1
Het lineaire drukverlies per lengte eenheid
Het lineaire drukverlies per lengte eenheid wordt berekend door gebruik te maken van de volgende formule:
Rp = Met
ρ × f × v² 2× D Rp = het lineaire drukverlies per lengte eenheid [Pa/m] ρ = de massadichtheid van water [kg/m³]. Bij het regime 75/65 is dit 978 kg/m³
f = de frictiefactor v = de stromingssnelheid van het water in de leidingen [m/s] D = de diameter van de leiding [m]
11.2.2
de frictiefactor
De frictiefactor kan opgezocht worden in de Moody Chart. De frictiefactor afhankelijk is van het Reynoldsgetal (Re) en de relatieve ruwheid (E).
Figuur 4 Moody diagram
Maikel Hermans
23 Het Moody diagram is opgesteld door middel van de volgende formule toe te passen. 1
f
= −4 log(
Met
ε 3,71D
+
1,26 Re
f
)
f = de frictiefactor ε = de absolute ruwheid van de wand [mm] D = de diameter [mm] Re = Het Reynoldsgetal
Dit is de formule van Colebrook voor turbulente stromingen. Voor laminaire stromingen wordt de volgende formule toegepast.
f =
64 Re
Bij laminaire stromingen is de invloed van de ruwheid van de wand verwaarloosbaar omdat de snelheid van de stroming zeer laag is.
11.2.2.1
Het Reynoldsgetal
Het Reynoldsgetal is een maat voor de stroming van de vloeistof. Is het Reynoldsgetal hoger dan 2000 dan is de stroming in de leiding turbulent. Is deze lager dan 2000, dan is de stroming laminair. Het Reynoldsgetal wordt berekend aan de hand van de formule: Re = Met:
v× ρ × D
η Re = Het Reynoldsgetal v = de snelheid van de vloeistof [m/s] ρ = de dichtheid van de vloeistof [kg/m³] D = de diameter [m] η = de viscositeit van de vloeistof [Pa.s]
Maikel Hermans
24
11.2.2.2
De relatieve ruwheid
De relatieve ruwheid is een maat voor de wrijving die de vloeistof heeft met de wand van de leidingen. De relatieve ruwheid is afhankelijk van het materiaal en de diameter van de leiding.
E= Met
ε D E = de relatieve wandruwheid ε = de absolute wandruwheid [mm] D = de diameter [mm] e (ft)
e (mm)
Riveted Steel
0,003-0,03
0,9-9,0
Concrete
0,001-0,01
0,3-3,0
Cast Iron
0,00085
0,25
Galvenized Iron
0,0005
0,15
Commercial Steel or
0,00015
0,046
0,000005
0,0015
Wrought Iron Drawn tubing
Tabel 6 absolute wandruwheid
11.3 De plaatselijke drukverliezen In een verwarmingsinstallatie heeft men niet alleen drukverliezen ten gevolge van de wrijving met de buiswanden. Maar ook drukverliezen die te wijten zijn aan verandering van stromingsrichting en/of verandering van watersnelheid. Dit noemt men de plaatselijke drukverliezen. Deze plaatselijke drukverliezen kunnen optreden bij:
•
hulpstukken (bochten, splitsingen, collectoren, diameterovergangen)
•
afsluit- of regelapparatuur (kranen)
•
apparaten (radiatoren, ketels, filters, warmtewisselaars,…)
Maikel Hermans
25 De waarde van de plaatselijke drukverliezen wordt berekend met de volgende formule: 1 Z = .ξ .ρ .v ² 2 Met:
Z = plaatselijk drukverlies [Pa] ζ = plaatselijke drukverliescoëfficiënt [-] ρ = massadichtheid van het water [kg/m³] v = snelheid van het water [m/s]
De plaatselijke drukverliescoëfficiënt wordt eerst proefondervindelijk bepaalt door de fabrikanten. Voor de afsluit- en regelapparatuur en de apparaten zijn de volgende plaatselijke drukverliescoëfficiënten gebruikt:
•
radiatoren → ζ = 5
•
Verwarmingsketel → ζ = 5
•
thermostatische kraan (Begetube) DN 10 → ζ = 5
•
thermostatische kraan (Begetube) DN 15 → ζ = 5
Voor de hulpstukken zijn de richtwaarden gebruikt uit onderstaande tabel.
Maikel Hermans
26
Tabel 7 richtwaarden voor de drukverliescoëfficiënten van plaatselijke weerstanden in metalen leidingen
Maikel Hermans
27
11.4 De totale drukverliezen De totale drukverliezen worden gegeven door de som van de lineaire drukverliezen en de plaatselijke drukverliezen.
Δp = Δpl + ΣZ Met:
∆p = de totale drukverliezen [Pa] ∆pl = de lineaire drukverliezen [Pa] ΣZ = de som van de plaatselijke drukverliezen [Pa]
Maikel Hermans
28
12 Gasleidingen Voor de gaswandketels te voorzien van gas zijn er gasleidingen nodig. Dit zijn naadloze buizen. De dikte van de buis moet zo gekozen worden dat er zeker niet meer dan 1 mbar drukverlies is in de buis. Bij de berekeningsmethode wordt eerst aan de hand van het eenheidsdrukverlies in de figuur van Renouard een buis gekozen.
Leidingsdeel B
∆H
∆H x 0,046 (L) x 0,048 (H)
3,5
∆Pmax
0,168 1,168
fictieve lengte = lengte lengte x1,2 17,5
eenheidsdrukverlies ∆Pmax/Lfictief
21
0,055619048 DN20
Tabel 8 bepaling buisdiameter van de gasleiding
Voor deze selectie te controleren wordt het effectieve drukverlies berekend van de buisstukken van het toestel tot aan de gasmeter. Is deze waarde kleiner dan 1mbar dan is de juiste diameter geselecteerd.
leidingsdeel AB
debiet in leidingsdeel (m³/h)
reëel nominale eenheids diameter drukverlies lengte fictieve ∆H DN(mm) (mbar/m) (m) lengte (m)
winst/verlies door ∆H
1,898 DN20 0,02 17,5 21 -3,5 -0,168 Tabel 9 controle effectief drukverlies < 1mbar bij de gekozen buisdiameter
effectief drukververlie s (mbar) 0,252
Dit is zo voor elk appartement en de centrale stookplaats uitgerekend en de selectie van de gasleiding is vervolgens opgenomen in de materiaallijst.
Maikel Hermans
29
13 vergelijkende studie Welke methode voor verwarming is nu het meest interessant voor deze 6 appartementen: 6 aparte gaswandketels of 1 centrale stookplaats. Deze studie toont aan welke methode het meest interessant is op het gebied van de installatieprijs, het verbruik en de uitstoot van CO2. Voor beide methodes is een condenserende ketel van Viessmann gekozen namelijk de vitodens 300. Op het gebied van installatie is deze veel te duur bij de aparte gaswandketels. Maar voor een juiste vergelijking te kunnen maken moet er voor beide methodes dezelfde gasketel gekozen worden.
13.1 aparte gaswandketels Voor de installatie met aparte gaswandketels worden de radiatoren voorzien van warm water met behulp van HENCO leidingen die van een collector vertrekken. De verbinding tussen collector en de gaswandketel wordt uitgevoerd in stalen buis. De plaats waar de leidingen liggen wordt weergegeven in bijlage B: leidingen aparte gaswandketel
13.1.1
installatieprijs
Voor een overzicht te krijgen hoeveel de installatie zal kosten is er een materiaallijst opgesteld. Bij elk materiaal staat ook de kostprijs bij. De som van al deze kosten geeft dan de installatieprijs.
Maikel Hermans
30 In onderstaande tabel is een voorbeeld van zo een lijst. Benodigdheden CV Leidingen alpex
appartement 0.1 hoeveelheden prijs/eenheid
15 1
1,61 2,04 4,56 5,04 6 8,64 11,04 10,89 14,84
98 € 72 € 0€ 0€ 24 € 0€ 0€ 204 € 15 €
1 1 1 1 1 1
100,1948 21,6782 283,9673 227,1931 95,1979 63,4938
100 € 22 € 284 € 227 € 95 € 63 €
6 6 6 24 2
7,03 4,32 11 1,63 16,07
2 2 12
1,69 1,86 1,01
42 € 26 € 66 € 39 € 32 € 0€ 3€ 4€ 12 €
1
2366
thermostaat veiligheidsklep vulset accessoires
1 1 1 0 1 1
58 68 145 19,98 80
2.366 € 0€ 58 € 68 € 145 € 0€ 20 € 80 €
werkuren
2
320
640 €
Stalen buis
gasleiding gaskraan Radiatoren
16 18 DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 DN20
benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen kollektoren
toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw bochtstuk gevelwandaansluiting
61 35,5
prijs
4
totale prijs
4.807 €
Tabel 10 materiaallijst met kostprijs van de centrale verwarming voor appartement 0.1
Maikel Hermans
31 Een overzicht van de materialen en kostprijs van de andere appartementen bevindt zich in bijlage C: materiaallijst en kostprijs bij de aparte gaswandketel De kostprijs bij de andere appartementen voor de installatie is de volgende:
•
appartement 0.2 = € 4739
•
appartement 1.1 = € 4853,5
•
appartement 1.2 = € 4788
•
appartement 2.1 = € 5126,5
•
appartement 2.2 = € 5289,5
De totale installatieprijs voor de 6 appartementen is dan de som. € 4807 + € 4739 + € 4853,5 + € 4788 + € 5126,5 + € 5289,5 = € 29603,5
13.1.2
Verbruik
Voor een beeld te krijgen op het verbruik van de installatie is het eerst nodig voor een juist rendement te berekenen van de gasketel. Een condenserende gasketel heeft een jaarrendement van 106% bij een installatie met radiatoren (bepaald op 75/65°). Dit getal het resultaat uit een gewogen gemiddelde van de rendementen gedurende een jaar. 119,7 dagen werking aan 13% vermogen = rendement 108 % 50,5 dagen werking aan 30 % vermogen = rendement 106 % 39,5 dagen werking aan 39 % vermogen = rendement 104,5 % 32,2 dagen werking aan 48 % vermogen = rendement 103,5 % 24,5 dagen werking aan 63 % vermogen = rendement 102 % Jaarrendement = gemiddelde van bovenstaande waardes: ((119,7 x 108) + (50,5 x 106) + (39,5 x 104,5) + (32,2 x 103,5) + (24,5 x 102) ) / (119,7 + 50,5 + 39,5 + 32,2 + 24,5) = (12928 + 5353 + 4128 + 3333 + 2499) / (266,4) = 28241 / 266,4 = 106 %
Maikel Hermans
32
Figuur 5 bepaling van de gebruikersrendementen volgens DIN4702 deel 8
Voor vervolgens het werkelijke rendement van een gasketel te verkrijgen bij appartementen die apart verwarmd worden moeten we het jaarrendement vermenigvuldigen met het effectieve rendement. 106% × 85% = 90%
Voor een verder beeld te krijgen op het verbruik van de ketel moet het toegevoerde vermogen gekend zijn. Dit gebeurt door het vermogen dat nodig is voor de ruimtes te kunnen verwarmen te delen door het werkelijke rendement van de ketels. Bijvoorbeeld bij appartement 0.1 8,89kw = 9,88kW 0,90
Maikel Hermans
33 Voor het aantal m³ gas dat de ketel dat gaat verbruiken op jaarbasis moet de volgende formule toegepast worden. qv =
Met:
Pc Hs
qv = het debiet gas dat per uur gebruikt wordt [m³/h] Pc = Het toegevoerde vermogen [kW] Hs = de bovenste verbrandingswaarde
Voor het verbruik op jaarbasis te kennen moet het debiet vermenigvuldigd worden met 1800. Omdat de ketel omgerekend op jaarbasis 1800h/jaar op volle vermogen werkt. Bij appartement 0.1 wordt het verbruik dan: 9,88kW = 0,824m³ / h 11,99kWh / m³ Op jaarbasis:
0,824m³ / h × 1800h / jaar = 1483m³ / jaar Bij de andere 5 appartementen is het verbruik het volgende: •
appartement 0.2 = 1591 m³/jaar
•
appartement 1.1 = 1564 m³/jaar
•
appartement 1.2 = 1620 m³/jaar
•
appartement 2.1 = 1902 m³/jaar
•
appartement 2.2 = 2310 m³/jaar
Het totale verbruik van de 6 appartementen samen is de som van alle verbruiken.
1483 + 1591 + 1564 + 1620 + 1902 + 2310 = 10470m³ / jaar
Maikel Hermans
34
13.1.3
Uitstoot CO2
Bij de verbranding van hoogcalorisch gas komt er per m³ gas, 1,11m³C02 vrij. Doordat we het verbruik in m³ gas/jaar kennen is het eenvoudig voor de hoeveelheid uitstoot van CO2 uit te rekenen. Dit door het verbruik te vermenigvuldigen met 1,11. Bij appartement 0.1 wordt dit dan: 1483m³ gas / jaar × 1,11m³CO2 / m³ gas = 1646,4m³CO2 / jaar
Bij de 5 andere appartementen is de uitstoot van CO2 het volgende: •
appartement 0.2 = 1766m³CO2/jaar
•
appartement 1.1 = 1736 m³CO2/jaar
•
appartement 1.2 = 1798 m³CO2/jaar
•
appartement 2.1 = 2111 m³CO2/jaar
•
appartement 2.2 = 2564 m³CO2/jaar
Voor een vergelijking te kunnen maken met de collectieve stookplaats hebben we de totale uitstoot nodig. Dit wordt uitgeteld door de som te nemen van de uitstoot van elk appartement. 1646,4 + 1766 + 1736 + 1798 + 2111 + 2564 = 11621,4 m³CO2/jaar
13.2 Collectieve stookplaats Voor de installatie vanuit een collectieve worden de radiatoren ook voorzien van warm water met behulp van HENCO leidingen die van een collector vertrekken. De verbinding tussen collector en de gaswandketel wordt uitgevoerd in stalen buis. De plaats waar de leidingen liggen wordt weergegeven in bijlage D: leidingen voor de collectieve stookplaats
13.2.1
Installatieprijs
Bij de installatieprijs voor de centrale stookplaats zijn er enkele dingen die er speciaal bij moeten komen. Materialen zoals een caloriemeter, pompgroepen,….
Maikel Hermans
35 In onderstaande tabel wordt de lijst weergegeven van de materialen bij de collectieve stookplaats.
collectieve stookplaats hoeveelheden prijs/eenheid prijs Benodigdheden CV Leidingen alpex
Stalen buis
gasleiding gaskraan Radiatoren Σalle radiatoren
16 18 DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 DN20
277 265,5
47 2 2 1
1,61 2,04 4,56 5,04 6 8,64 11,04 10,89 14,84
36
benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen collectoren
toebehoren eindstop verloopstuk 1"3/4" nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw basispakket schacht muurafdekking coaxiaal bochtstuk rookgasbuis 4m rookgasbuis 2m rookgasbuis 1m thermostaat vulset accessoires
Maikel Hermans
36 36 36 144 12
7,03 4,32 11 1,63 16,07
12
1,69
12 432
1,86 1,01
1
3719
1 1 1 2 1 1 6 1 6
224 24 78 123 67 35 145 19,98 80
446 € 542 € 0€ 0€ 282 € 17 € 0€ 27 € 15 € 0€ 5.430 € 0€ 253 € 156 € 396 € 235 € 193 € 0€ 20 € 22 € 436 € 0€ 3.719 € 0€ 224 € 24 € 78 € 246 € 67 € 35 € 870 € 20 € 480 €
36 collector met 6 uitgangen met iso en open verdeler pompgroep K31 ongemengd 3/4" wandconsole voor module verdeler 5/4" caloriemeter Siemens type megatron werkuren
1
1314
1.314 €
6
277,6
1.665 €
1
56,03
56 €
6
334,7
12
320
2.008 € 0€ 3.840 €
totale prijs
23.117 €
Tabel 11 materiaallijst met kostprijs voor centrale verwarming met collecitieve stookplaats
Deze materiaallijst is nogmaals terug te vinden in Bijlage E: materiaallijst en kostprijs bij de collectieve stookplaats.
13.2.2
Verbruik
Omdat we bij een collectieve stookplaats ook gebruik maken van een vitodens 300 blijft het rendement van de gasketel hetzelfde namelijk 106%. Het werkelijke rendement van de collectieve gasketel is echter beter dan bij de aparte verwarming van de appartementen. Het effectieve rendement is namelijk beter en ligt niet op 85% maar op 90%. Het betere rendement is een gevolg van dat de periodes van stilliggen van de ketel veel korter gaan zijn. Met andere woorden de ketel blijft warmer en vandaar het hogere rendement. Het werkelijke rendement van de ketel wordt dan het volgende.
106% × 90% = 95,4% Het toegevoerde vermogen wordt met dit percentage: 60kW = 62,89kW 0,954 De methode voor het verbruik te berekenen is hetzelfde als bij de aparte verwarming van het appartement. Bij de collectieve stookplaats geeft dit dan het volgende resultaat. 62,89kW = 5,245m³ / h 11,99kWh / m³ Op jaarbasis: 5,245m³ / h × 1800h / jaar = 9441m³ / jaar
Maikel Hermans
37
13.2.3
Uitstoot CO2
Ook hier hebben we hoogcalorisch gas, zo dus is er ook hier een uitstoot van 1,11m³CO2 per m³ gas dat verbrand wordt. De uitstoot bij de collectieve stookplaats wordt dan: 9441m³ / jaar × 1,11m³CO2 / m³ gas = 10479,5m³CO2 / jaar
13.3 Besluit Hieronder is een samenvatting van de bekomen resultaten: 6 aparte gaswandketels (totaal)
Collectieve stookplaats
verschil
installatieprijs
€ 29 603,5
€ 23 116,5
€ 6487
Verbruik
10 470 m³gas/jaar
9441m³gas/jaar
1029m³gas/jaar
Uitstoot CO2
11 621,4 m³CO2/jaar
10 479,5 m³CO2/jaar
1141,9 m³CO2/jaar
Tabel 12 Resultaten vergelijkende studie
Zoals uit de samenvatting blijkt scoort de collectieve stookplaats op alle vlakken beter dan de 6 aparte gaswandketels. Toch is de keuze voor een collectieve stookplaats bij appartementen niet evident. Het grote probleem waar verhuurders mee te maken krijgen bij een collectieve stookplaats is de facturatie naar de huurders. De verhuurders geloven dan nooit dat ze zoveel hebben verbruikt voor de verwarming. Vandaar dat er meestal en ook het project te Meerhout geopteerd wordt voor 6 aparte gaswandketels. Echter niet verwarmd met een vitodens 300 van Viessmann maar met een gewone gaswandketel, namelijk de vitopend 100 van Viessmann. Deze is qua kostprijs een heel stuk goedkoper maar het verbruik ervan ligt hoger dus ook de uitstoot van CO2. De installatiekosten worden met andere woorden goedkoper, interessant voor de verhuurder, maar de verbruikerskosten stijgen. En die worden doorgefactureerd aan de verhuurder.
Maikel Hermans
38
14 Ventilatie
Conform met de nieuwe EPB eisen moeten de appartementen ook voorzien worden van ventilatie. Ventilatie is niet alleen nodig omdat het verplicht is, maar ook omdat het de luchtkwaliteit binnen een woning verbetert. Ook zorgt ventilatie in een woning voor een aangenamere omgeving. Deze aangename omgeving kan bij niet ventileren aangetast worden door verschillende oorzaken, namelijk de vochtigheid in de lucht, de eigen bezoedeling, de bezoedeling van elektrische apparaten, …. Er zijn ook eisen voor een degelijke ventilatie. De eisen alsook de berekening van de ventilatie zijn opgenomen in de norm NBN D50-001.
Maikel Hermans
39
14.1 Ventilatiesysteem Voor de woningventilatie zijn er een 5 tal verschillende soorten systemen: Systeem A: natuurlijke toevoer en natuurlijke afvoer Systeem B: mechanische toevoer en natuurlijke afvoer Systeem C: natuurlijke toevoer en mechanische afvoer Systeem D: mechanische toevoer en mechanische afvoer Systeem D’: mechanische toevoer en mechanische afvoer met warmteterugwinning
Figuur 6 ventilatie volgens systeem D'
Maikel Hermans
40
14.1.1
Keuze ventilator en systeem
Voor de ventilatie in de verschillende appartementen is geopteerd voor de HRC 300 van ORCON.
Figuur 7 Orcon ventilatie- unit
De HRC 300 is een balansventilatiesysteem met warmteterugwinning. Dit houdt in, dat er evenveel vers gefilterde buitenlucht wordt toegevoerd naar de droge ruimtes (woonkamer, slaapkamer, studeerkamer,…) als er vervuilde binnenlucht wordt afgevoerd vanuit de vochtige ruimtes (badkamer, keuken, berging,…). Door de warmteterugwinning wordt de warmte of koelte van de vochtige ruimtes afgegeven aan de koudere of warmere buitenlucht die naar de droge ruimtes wordt toegevoerd. Dit leidt tot een van de voordelen van het systeem D’ namelijk de energiebesparing.
Figuur 8 principe van de warmtewisselaar
Maikel Hermans
41 De energiebesparing is slecht 1 van de voordelen die een systeem D’ biedt. Hieronder nog enkele belangrijke voordelen van het systeem D’ •
Goede regelbaarheid
•
comfortabel
•
energiebesparing door de warmteterugwinning
•
aanvoer van zuivere lucht (mits plaatsing van filters)
14.1.2
Filters
Voor een zuivere aanvoerlucht te kunnen zorgen moet eerst de verontreinigde buitenlucht gefilterd worden. Deze is nodig voor alle verontreinigheden van de buitenlucht uit de ventilator en de kanalen te houden. Deze dienen over het algemeen om de 3 maanden vervangen te worden. Bij de HRC 300 wordt de toestand van de filters bijgehouden door een filter indicatie. Indien de filters dan vervuild zijn geeft de ventilator dit zelf aan door een foutmelding te geven. De ventilator werkt dan verder ook niet meer.
14.1.3
Toevoerventielen
De openingen bestemd voor de toevoer van lucht in een kamer is een toevoeropening. Deze openingen worden afgedekt door een toevoerventiel
Figuur 9 toevoerventiel
14.1.4
Afvoerventielen
Voor de afvoer van binnenlucht in de vochtige ruimtes wordt er ook gebruik gemaakt van ventielen. Echter niet dezelfde als de toevoerventielen maar afvoerventielen.
Figuur 10 afvoerventiel
Maikel Hermans
42
14.1.5
Doorstroomopeningen
Een doorstroomopening is een niet-afsluitbare, permanente opening of spleet wardoor de lucht vrij van de ene naar de andere binnenruimte kan stromen. Doorstroomopeningen kunnen alleen voorkomen in binnenwanden of in en onder binnendeuren. Een doorstroomopening fungeert dus tegelijk als afvoeropening van een kamer en als toevoeropening van een naburige kamer.
14.1.6
Regelkleppen
Ook bij ventilatie moet het systeem in evenwicht gebracht kunnen worden. De inregeling van het systeem komt tot stand door middel van regelkleppen. Door deze kleppen kan het drukverlies in de kanalen gelijk gemaakt worden. Zodat er bij elk ventiel het juiste debiet geleverd wordt.
14.1.7
Reinigingsopeningen
Ondanks de verschillende filters die gebruikt worden in een ventilatiesysteem is het nog steeds nodig voor de buizen op regelmatige basis te reinigen. Voor de buizen te kunnen reinigen zijn er openingen nodig voor in de buis te geraken. Deze reinigingsopeningen moeten makkelijk toegankelijk zijn in een valse plafond. De plaats wordt ook in functie daarvan gekozen. Ook zijn er enkele verplichtingen voor de plaatsing van deze openingen. De verplichte plaatsen van dergelijke reinigingopeningen zijn bij dit project: •
aan beide kanten van een regelklep
•
aan één kant van een ronde geluidsdemper
•
aan beide kanten van filtersecties
Maikel Hermans
43
14.2 Ventilatiedebiet Bij een doorsnee woning en ook appartementen zijn er ruimtes waar de verse lucht toegevoerd moet worden, de droge ruimtes (slaapkamers, woonkamer, bureau, …). En voor een balansventilatie te kunnen bekomen zijn er dan ook ruimtes nodig waar de lucht afgevoerd moet worden. Dit wordt gedaan in de zogenaamde vochtige ruimtes (Badkamer, berging, WC, wasplaats, droogplaats,…). Er is ook een luchtverplaatsing tussen de verschillende ruimtes, de doorstroomdebieten. Hiervoor worden meestal geen extra roosters voor geplaatst maar de lucht gaat door de opening onder de deur. De grondplannen met de plaatsen van toevoer, afvoer en doorstroom zijn terug te vinden in bijlage F: ventilatiebuizen
Maikel Hermans
44 De norm NBN D50-001 legt de volgende debieten op voor een aanvaardbare luchtkwaliteit te verkrijgen in de woning. nominale debiet ruimte
algemene
minimaal
regel
debiet
woonkamer slaapkamer
debiet mag beperkt worden tot
75 m³/h
150 m³/h
25 m³/h
72m³/h
3,6
TOEVOER studeerkamer
m³/h.m²
speelkamer woonkamer DOORSTROOM als afvoer uit de ruimte
slaapkamer
25 m³/h
studeerkamer speelkamer badkamer
DOORSTROOM als toevoer naar de ruimte
25 m³/h
was- en droogplaats keuken
50 m³/h
WC
25 m³/h
keuken badkamer was- en droogplaats AFVOER
3,6
50 m³/h
m³/h.m²
analoge ruimten open keuken
75 m³/h
WC
25 m³/h
Tabel 13 Minimale debieten voor woningventilatie
Maikel Hermans
75 m³/h
45
De minimale debieten voor de appartementen worden dan de volgende:
appartement 0.1 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) 14 50 8,93 32 35,3 127
totaal debiet toevoer
209
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) open keuken 7,97 75 badkamer 1 4,2 50 WC1 1,6 25 berging 1 3,54 50 totaal debiet afvoer 200 type kamer
appartement 0.2 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) 13 47 10,2 37 37,6 135
totaal debiet toevoer
219
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) open keuken 11 75 badkamer 1 6,17 50 WC1 1,22 25 berging 1 2,4 50 totaal debiet afvoer 200 type kamer
appartement 1.1 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) 14 50 8,93 32 33,6 121
totaal debiet toevoer
203
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) open keuken 7,97 75 badkamer 1 4,2 50 WC1 1,6 25 berging 1 3,54 50 totaal debiet afvoer 200 type kamer
appartement 1.2 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) 13 47 10,2 37 37,6 135
totaal debiet toevoer
219
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) open keuken 11 75 badkamer 1 6,17 50 WC1 1,22 25 berging 1 2,4 50 totaal debiet afvoer 200 type kamer
Maikel Hermans
46
appartement 2.1 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) 13,7 49 8,93 32 35,7 129
totaal debiet toevoer
210
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) open keuken 6,9 75 badkamer 1 4,2 50 WC1 1,11 25 berging 1 1,36 50 totaal debiet afvoer 200 type kamer
appartement 2.2 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) 13 47 10,2 37 37,6 135
totaal debiet toevoer
219
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) open keuken 11 75 badkamer 1 6,17 50 WC1 1,22 25 berging 1 2,4 50 totaal debiet afvoer 200 type kamer
Tabel 14 Ventilatie debieten van de appartementen
Bij elk appartement is er een overschot aan toegevoerde lucht. Het systeem is met deze debieten niet in evenwicht. Er is dus nog geen balansventilatie. De overschotten aan toegevoerde lucht moeten nog weggewerkt worden door extra lucht af te voeren. Onderstaand wordt de bewerking uitgewerkt voor het overschot aan lucht in appartement 0.1 weg te werken.
14.2.1
Ventilatie in balans
Omdat er bij elk appartement een teveel is aan toegevoerde lucht, is er een overschot. Dit overschot gaat weggewerkt worden bij de afvoer van de open keuken. De debieten van de appartementen worden dan de volgende:
appartement 0.1 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) 14 50 8,93 32 35,3 127
totaal debiet toevoer
209
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) open keuken 7,97 84 badkamer 1 4,2 50 WC1 1,6 25 berging 1 3,54 50 totaal debiet afvoer 209 type kamer
Maikel Hermans
47
appartement 0.2 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) 13 47 10,2 37 37,6 135
totaal debiet toevoer
219
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) open keuken 11 94 badkamer 1 6,17 50 WC1 1,22 25 berging 1 2,4 50 totaal debiet afvoer 219 type kamer
appartement 1.1 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) 14 50 8,93 32 33,6 121
totaal debiet toevoer
203
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) open keuken 7,97 78 badkamer 1 4,2 50 WC1 1,6 25 berging 1 3,54 50 totaal debiet afvoer 203 type kamer
appartement 1.2 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) 13 47 10,2 37 37,6 135
totaal debiet toevoer
219
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) open keuken 11 94 badkamer 1 6,17 50 WC1 1,22 25 berging 1 2,4 50 totaal debiet afvoer 219 type kamer
appartement 2.1 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) 13,7 49 8,93 32 35,7 129
totaal debiet toevoer
210
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) open keuken 6,9 85 badkamer 1 4,2 50 WC1 1,11 25 berging 1 1,36 50 totaal debiet afvoer 210 type kamer
appartement 2.2 type kamer slaapkamer 1 slaapkamer 2 woonkamer
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) 13 47 10,2 37 37,6 135
totaal debiet toevoer
219
Oppervlakte Debiet (m²) (m³/h) open keuken 11 94 badkamer 1 6,17 50 WC1 1,22 25 berging 1 2,4 50 totaal debiet afvoer 219 type kamer
Tabel 15 ventilatie debieten in balans van alle appartementen
Maikel Hermans
48
14.3 Gemeenschappelijke hal Tussen de verschillende appartementen is ook een gemeenschappelijke hal. Hiervoor moet een aparte ventilatie-unit voorzien worden. Deze moet onafhankelijk van de verschillende appartementen werken. Ook moet deze volgens de norm NBN D50-001 in lichte overdruk staan ten opzichte van de appartementen.
14.4 kostprijs installatie Voor een overzicht te krijgen hoeveel de installatie zal kosten is er een materiaallijst opgesteld. Bij elk materiaal staat ook de kostprijs bij. De som van al deze kosten geeft dan de installatieprijs.
Maikel Hermans
49 In onderstaande tabel wordt zo een materiaallijst weergegeven voor appartement 0.1 appartement 0.1 hoeveelheden prijs/stuk ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters muurrooster zwart kanalen Geïsoleerd kanaal L= 1m Geïsoleerde bocht 90° Geïsoleerde bocht 45° diameter 125 L= 3m diameter 150 L= 3m diameter 160 L= 3m bocht safe 90° 125mm bocht safe 90° 150mm bocht safe 45° 160mm mof voor buis safe 150mm ophangbeugel met rubber 125mm ophangbeugel met rubber 150mm ophangbeugel met rubber 160mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks reductie safe 150 -> 125mm reductie safe 160 -> 150mm T-stuk safe 125mm T-stuk safe 150mm T-stuk safe 160mm T-stuk safe 150/125mm geluidsdemper safe 160mm L = 300mm Ronde regelklep safe 125mm Ronde regelklep safe 160mm buisstuk met toezichtluik 125mm buisstuk met toezichtluik 160mm
1 1 1
Werkuren
prijs excl
1.560,00 € 1.560,0 € 31,20 € 31,2 € 204,00 € 204,0 €
4 4 2
13,03 € 10,06 € 43,99 €
52,1 € 40,2 € 88,0 €
13 3 2 6 4 1 4 3 2 1 24 12 2
16,80 € 13,44 € 8,40 € 12,82 € 16,18 € 16,18 € 8,81 € 11,38 € 9,34 € 4,30 € 3,84 € 4,30 € 4,30 €
218,4 € 40,3 € 16,8 € 76,9 € 64,7 € 16,2 € 35,2 € 34,1 € 18,7 € 4,3 € 92,2 € 51,6 € 8,6 €
5 4 1 1 2 2
13,11 € 18,02 € 11,64 € 12,14 € 14,69 € 19,63 € 20,81 € 16,80 €
0,0 € 0,0 € 58,2 € 48,6 € 14,7 € 19,6 € 41,6 € 33,6 €
2 9 3 9 6
57,4 € 21,9 € 23,9 € 49,8 € 54,8 €
114,7 € 197,0 € 71,7 € 448,6 € 328,6 €
4
320,0 € 1.280,0 €
totale kostprijs
5.310,5 €
Tabel 16 materiaallijst en kostprijs van de ventilatie voor appartement 0.1
Maikel Hermans
50 De totale kostprijs is de som van de 6 appartementen Appartement 0.1 = € 5310,5 Appartement 0.2 = € 5124,2 Appartement 1.1 = € 5310,5 Appartement 1.2 = € 5139 Appartement 2.1 = € 5057,7 Appartement 2.2 = € 5091,3 Gemeenschappelijke hal = € 3570,3 De totale kostprijs is € 34603,5 De materiaallijst met prijzen van de appartementen zijn allemaal terug te vinden in Bijlage G: materiaallijst en prijslijst ventilatie.
Maikel Hermans
51
15 Besluit Door dit project uit te voeren voor de dimensionering van centrale verwarming en ventilatie heb ik een beter inzicht gekregen in de werkwijzen voor de berekeningen. Zoals blijkt zijn de methoden van de school zo goed als dezelfde als in de industrie. Maar in de industrie moet alles toch sneller uitgeteld worden waardoor ze ook vaak werken met gemiddelde waardes. Voor echter een correcte dimensionering uit te voeren is het nodig voor de volledige berekening uit te voeren.
Maikel Hermans
52
16 Bijlagen 16.1 bijlage A: bouwplannen
Maikel Hermans
53
Maikel Hermans
54
Maikel Hermans
55
Maikel Hermans
56
Maikel Hermans
57
Maikel Hermans
58
Maikel Hermans
59
16.2 bijlage B: leidingen aparte gaswandketel
Maikel Hermans
60
Maikel Hermans
61
Maikel Hermans
62
16.3 bijlage C: materiaallijst en kostprijs bij de aparte gaswandketel appartement 0.1 Benodigdheden CV Leidingen alpex 16 18 Stalen buis DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 gasleiding DN20 gaskraan Radiatoren
benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen kollektoren toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw bochtstuk gevelwandaansluiting thermostaat veiligheidsklep vulset accessoires werkuren
hoeveelheden prijs/eenheid 61 35,5
prijs
15 1
1,61 2,04 4,56 5,04 6 8,64 11,04 10,89 14,84
98 € 72 € 0€ 0€ 24 € 0€ 0€ 204 € 15 €
1 1 1 1 1 1
100,1948 21,6782 283,9673 227,1931 95,1979 63,4938
100 € 22 € 284 € 227 € 95 € 63 €
6
7,03
42 €
6 6 24 2
4,32 11 1,63 16,07
2 2 12
1,69 1,86 1,01
26 € 66 € 39 € 32 € 0€ 3€ 4€ 12 €
1
2366
1 1 1 0 1 1 2
58 68 145
4
19,98 80 320 totale prijs
Maikel Hermans
2.366 € 0€ 58 € 68 € 145 € 0€ 20 € 80 € 640 € 4.807 €
63
appartement 0.2 Benodigdheden CV Leidingen alpex 16 18 Stalen buis DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 gasleiding DN20 gaskraan Radiatoren
benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen kollektoren toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw bochtstuk gevelwandaansluiting thermostaat veiligheidsklep vulset accessoires
werkuren
hoeveelheden prijs/eenheid 53 27
prijs
10 1
1,61 2,04 4,56 5,04 6,00 8,64 11,04 10,89 14,84
85 € 55 € 0€ 0€ 24 € 0€ 0€ 136 € 15 €
1 1 1 1 1 1
120,28 255,62 255,62 63,49 63,49 63,49
120 € 256 € 256 € 63 € 63 € 63 €
6
7,03
42 €
6 6 24 2
4,32 11,00 1,63 16,07
2 2 12
1,69 1,86 1,01
26 € 66 € 39 € 32 € 0€ 3€ 4€ 12 €
1
2366,00
1 1 1 0 1 1
58,00 68,00 145,00 19,98 80,00
2.366 € 0€ 58 € 68 € 145 € 0€ 20 € 80 €
2
320,00
640 €
4
totale prijs
Maikel Hermans
4.739 €
64
appartement 1.1 Benodigdheden CV Leidingen alpex 16 18 Stalen buis DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 gasleiding DN20 gaskraan Radiatoren
hoeveelheden prijs/eenheid 61 35,5 4 17,5 1 1 1 1 1 1 1
benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen kollektoren toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw bochtstuk gevelwandaansluiting thermostaat veiligheidsklep vulset accessoires
werkuren
prijs
1,61 2,04 4,56 5,04 6,00 8,64 11,04 10,89 14,84
98 € 72 € 0€ 0€ 24 € 0€ 0€ 238 € 15 €
100,19 34,18 255,62 255,62 95,20 63,49
100 € 34 € 256 € 256 € 95 € 63 €
6
7,03
42 €
6 6 24 2
4,32 11,00 1,63 16,07
2 2 12
1,69 1,86 1,01
26 € 66 € 39 € 32 € 0€ 3€ 4€ 12 €
1
2366,00
1 1 1 0 1 1
58,00 68,00 145,00 19,98 80,00
2.366 € 0€ 58 € 68 € 145 € 0€ 20 € 80 €
2
320,00
640 €
totale prijs
Maikel Hermans
4.854 €
65
appartement 1.2 Benodigdheden CV Leidingen alpex 16 18 Stalen buis DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 gasleiding DN20 gaskraan Radiatoren
hoeveelheden prijs/eenheid 53 27 4 12,5 1 1 1 1 1 1 1
benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen kollektoren toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw bochtstuk gevelwandaansluiting thermostaat veiligheidsklep vulset accessoires
werkuren
1,61 2,04 4,56 5,04 6 8,64 11,04 10,89 14,84 120,28 45,23 255,62 255,62 80,21 80,21
prijs 85 € 55 € 0€ 0€ 24 € 0€ 0€ 170 € 15 € 120 € 45 € 256 € 256 € 80 € 80 €
6
7,03
42 €
6 6 24 2
4,32 11 1,63 16,07
2 2 12
1,69 1,86 1,01
26 € 66 € 39 € 32 € 0€ 3€ 4€ 12 €
1
2366
1 1 1 0 1 1
58 68 145 19,98 80
2.366 € 0€ 58 € 68 € 145 € 0€ 20 € 80 €
2
320
640 €
totale prijs
Maikel Hermans
4.788 €
66
appartement 2.1 Benodigdheden CV Leidingen alpex 16 18 Stalen buis DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 gasleiding DN20 gaskraan Radiatoren
benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen kollektoren toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw ketelaansluitstuk dakdoorvoer bevestigingsklem universele dakpan thermostaat veiligheidsklep vulset accessoires
werkuren
hoeveelheden prijs/eenheid 46 23
prijs
21 1
1,61 2,04 4,56 5,04 6 8,64 11,04 10,89 14,84
74 € 47 € 0€ 0€ 24 € 0€ 0€ 286 € 15 €
1 1 1 1 1 1
100,1948 170,4189 255,623 255,623 120,2787 80,2072
100 € 170 € 256 € 256 € 120 € 80 €
6
7,03
42 €
6 6 24 2
4,32 11 1,63 16,07
2 2 12
1,69 1,86 1,01
26 € 66 € 39 € 32 € 0€ 3€ 4€ 12 €
1
2366
1 1 1 1 1 0 1 1
0 167 0 56 145 19,98 80
2.366 € 0€ 0€ 167 € 0€ 56 € 145 € 0€ 20 € 80 €
2
320
640 €
4
totale prijs
Maikel Hermans
5.127 €
67
appartement 2.2 Benodigdheden CV Leidingen alpex 16 18 Stalen buis DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 gasleiding DN20 gaskraan Radiatoren
benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen kollektoren toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" nippels 1/2" M x M24 benodigdheden ketel ketel schouw ketelaansluitstuk dakdoorvoer bevestigingsklem universele dakpan thermostaat veiligheidsklep vulset accessoires
werkuren
hoeveelheden prijs/eenheid 34 42,5
prijs
15 1
1,61 2,04 4,56 5,04 6,00 8,64 11,04 10,89 14,84
55 € 87 € 0€ 0€ 24 € 0€ 0€ 204 € 15 €
1 1 1 1 1 1
141,99 255,62 283,97 283,97 113,64 113,64
142 € 256 € 284 € 284 € 114 € 114 €
6
7,03
42 €
6 6 24 2
4,32 11,00 1,63 16,07
2 2 12
1,69 1,86 1,01
26 € 66 € 39 € 32 € 0€ 3€ 4€ 12 €
1
2366,00
4
1 1 1 1 1 0 1 1
56,00 145,00 19,98 80,00
2.366 € 0€ 0€ 167 € 0€ 56 € 145 € 0€ 20 € 80 €
2
320,00
640 €
totale prijs
5.276 €
Maikel Hermans
167,00
68
16.4 bijlage D: leidingen voor de collectieve stookplaats
Maikel Hermans
69
Maikel Hermans
70
Maikel Hermans
71
16.5 Bijlage
E:
materiaallijst
en
kostprijs
bij
de
collectieve
stookplaats collectieve stookplaats hoeveelheden prijs/eenheid
Benodigdheden CV
prijs
Leidingen
alpex Stalen buis
gasleiding gaskraan
16 18 DN10 DN15 DN20 DN32 DN40 DN20
Radiatoren Σalle radiatoren
277 265,5 47 2 2 1
1,61 2,04 4,56 5,04 6,00 8,64 11,04 10,89 14,84
36
benodigdheden radiatoren radiatorkraan regelbare koppeling thermostaatkraan klemkoppelingen collectoren toebehoren eindstop verloopstuk 1"-3/4" nippels 1/2" M x M24
446 € 542 € 0€ 0€ 282 € 17 € 0€ 27 € 15 € 5.430 €
36
7,03
253 €
36 36 144 12
4,32 11,00 1,63 16,07
12 12 432
1,69 1,86 1,01
156 € 396 € 235 € 193 € 0€ 20 € 22 € 436 €
Maikel Hermans
72 benodigdheden ketel
ketel schouw
1
3719,00
3.719 €
thermostaat vulset accessoires collector met 6 uitgangen met iso en open verdeler pompgroep K31 ongemengd 3/4" wandconsole voor module verdeler 5/4" caloriemeter Siemens type megatron
1 1 1 2 1 1 6 1 6
224,00 24,00 78,00 123,00 67,00 35,00 145,00 19,98 80,00
224 € 24 € 78 € 246 € 67 € 35 € 870 € 20 € 480 €
1 6 1 6
1313,89 277,56 56,03 334,65
1.314 € 1.665 € 56 € 2.008 €
werkuren
12
320,00
3.840 €
basispakket schacht muurafdekking coaxiaal bochtstuk rookgasbuis 4m rookgasbuis 2m rookgasbuis 1m
totale prijs
Maikel Hermans
23.117 €
73
16.6 bijlage F: ventilatiebuizen
Maikel Hermans
74
Maikel Hermans
75
Maikel Hermans
76
16.7 Bijlage G: materiaallijst en prijslijst ventilatie appartement 0.1 hoeveelheden
prijs/stuk
prijs
ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters muurrooster zwart kanalen Geïsoleerd kanaal L= 1m Geïsoleerde bocht 90° Geïsoleerde bocht 45° diameter 125 L= 3m diameter 150 L= 3m diameter 160 L= 3m bocht safe 90° 125mm bocht safe 90° 150mm bocht safe 45° 160mm mof voor buis safe 150mm ophangbeugel met rubber 125mm ophangbeugel met rubber 150mm ophangbeugel met rubber 160mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks reductie safe 150 -> 125mm reductie safe 160 -> 150mm T-stuk safe 125mm T-stuk safe 150mm T-stuk safe 160mm T-stuk safe 150/125mm geluidsdemper safe 160mm L = 300mm Ronde regelklep safe 125mm Ronde regelklep safe 160mm buisstuk met toezichtluik 125mm buisstuk met toezichtluik 160mm
4 4 2
13,03 € 10,06 € 43,99 €
52,1 € 40,2 € 88,0 €
13 3 2 6 4 1 4 3 2 1 24 12 2 1 1 5 4 1 1 2 2 2 9 3 9 6
16,80 € 13,44 € 8,40 € 12,82 € 16,18 € 16,18 € 8,81 € 11,38 € 9,34 € 4,30 € 3,84 € 4,30 € 4,30 € 13,11 € 18,02 € 11,64 € 12,14 € 14,69 € 19,63 € 20,81 € 16,80 € 57,4 € 21,9 € 23,9 € 49,8 € 54,8 €
218,4 € 40,3 € 16,8 € 76,9 € 64,7 € 16,2 € 35,2 € 34,1 € 18,7 € 4,3 € 92,2 € 51,6 € 8,6 € 13,1 € 18,0 € 58,2 € 48,6 € 14,7 € 19,6 € 41,6 € 33,6 € 114,7 € 197,0 € 71,7 € 448,6 € 328,6 €
Werkuren
4
320,0 €
1.280,0 €
1 1 1
1.560,00 € 1.560,0 € 31,20 € 31,2 € 204,00 € 204,0 €
totale kostprijs
Maikel Hermans
5.341,7 €
77
appartement 0.2 hoeveelheid prijs/stuk ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters muurrooster zwart kanalen Geïsoleerd kanaal L= 1m Geïsoleerde bocht 90° Geïsoleerde bocht 45° diameter 125 L= 3m diameter 150 L= 3m diameter 160 L= 3m bocht safe 90° 125mm bocht safe 90° 160mm bocht safe 45° 160mm mof voor buis safe 150mm ophangbeugel met rubber 125mm ophangbeugel met rubber 150mm ophangbeugel met rubber 160mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks reductie safe 150 -> 125mm reductie safe 160 -> 150mm T-stuk safe 125mm T-stuk safe 150mm T-stuk safe 160mm T-stuk safe 160/125mm T-stuk safe 160/150mm geluidsdemper safe 160mm L = 300mm Ronde regelklep safe 125mm Ronde regelklep safe 160mm buisstuk met toezichtluik 125mm buisstuk met toezichtluik 160mm
werkuren
prijs
1 1 1
1.560,00 € 31,20 € 204,00 €
1.560,0 € 31,2 € 204,0 €
4 4 2
13,03 € 10,06 € 43,99 €
5 3 2 6 2 3 2 3 2 1 23 5 11 1 1 4 2 1 2 1 2 1 2 9 2 9 6
16,80 € 13,44 € 8,40 € 12,82 € 16,18 € 16,18 € 8,81 € 12,02 € 9,34 € 4,30 € 3,84 € 4,30 € 4,30 € 13,11 € 18,02 € 11,64 € 12,14 € 14,69 € 19,63 € 20,81 € 16,8 € 20,0 € 57,4 € 21,9 € 23,9 € 49,8 € 54,8 €
52,1 € 40,2 € 88,0 € 0,0 € 84,0 € 40,3 € 16,8 € 76,9 € 32,4 € 48,5 € 17,6 € 36,1 € 18,7 € 4,3 € 88,3 € 21,5 € 47,3 € 13,1 € 18,0 € 46,6 € 24,3 € 14,7 € 39,3 € 20,8 € 33,6 € 20,0 € 114,7 € 197,0 € 47,8 € 448,6 € 328,6 €
4
320,0 €
1.280,0 €
totale kostprijs
Maikel Hermans
5.155,4 €
78
appartement 1.1 hoeveelheid
prijs/stuk
prijs
1 1 1
1.560,00 € 31,20 € 204,00 €
1.560,0 € 31,2 € 204,0 €
ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters muurrooster zwart kanalen Geïsoleerd kanaal L= 1m Geïsoleerde bocht 90° Geïsoleerde bocht 45° diameter 125 L= 3m diameter 150 L= 3m diameter 160 L= 3m bocht safe 90° 125mm bocht safe 90° 150mm bocht safe 45° 160mm mof voor buis safe 150mm ophangbeugel met rubber 125mm ophangbeugel met rubber 150mm ophangbeugel met rubber 160mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks reductie safe 150 -> 125mm reductie safe 160 -> 150mm T-stuk safe 125mm T-stuk safe 150mm T-stuk safe 160mm T-stuk safe 150/125mm geluidsdemper safe 160mm L = 300mm Ronde regelklep safe 125mm Ronde regelklep safe 160mm buisstuk met toezichtluik 125mm buisstuk met toezichtluik 160mm
4 4 2
13,03 € 10,06 € 43,99 €
13 3 2 6 4 1 4 3 2 1 24 12 2 1 1 5 4 1 1 2 2 2 9 3 9 6
16,80 € 13,44 € 8,40 € 12,82 € 16,18 € 16,18 € 8,81 € 11,38 € 9,34 € 4,30 € 3,84 € 4,30 € 4,30 € 13,11 € 18,02 € 11,64 € 12,14 € 14,69 € 19,63 € 20,81 € 16,80 € 57,4 € 21,9 € 23,9 € 49,8 € 54,8 €
52,1 € 40,2 € 88,0 € 0,0 € 218,4 € 40,3 € 16,8 € 76,9 € 64,7 € 16,2 € 35,2 € 34,1 € 18,7 € 4,3 € 92,2 € 51,6 € 8,6 € 13,1 € 18,0 € 58,2 € 48,6 € 14,7 € 19,6 € 41,6 € 33,6 € 114,7 € 197,0 € 71,7 € 448,6 € 328,6 €
werkuren
4
320,0 €
1.280,0 €
totale kostprijs
Maikel Hermans
5.341,7 €
79
appartement 1.2 hoeveelheid
prijs/stuk
prijs
1 1 1
1.560,00 € 31,20 € 204,00 €
1.560,0 € 31,2 € 204,0 €
ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters muurrooster zwart kanalen Geïsoleerd kanaal L= 1m Geïsoleerde bocht 90° Geïsoleerde bocht 45° diameter 125 L= 3m diameter 150 L= 3m diameter 160 L= 3m bocht safe 90° 125mm bocht safe 90° 160mm bocht safe 45° 160mm mof voor buis safe 150mm ophangbeugel met rubber 125mm ophangbeugel met rubber 150mm ophangbeugel met rubber 160mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks reductie safe 150 -> 125mm reductie safe 160 -> 150mm T-stuk safe 125mm T-stuk safe 150mm T-stuk safe 160mm T-stuk safe 160/125mm T-stuk safe 160/150mm geluidsdemper safe 160mm L = 300mm Ronde regelklep safe 125mm Ronde regelklep safe 160mm buisstuk met toezichtluik 125mm buisstuk met toezichtluik 160mm
4 4 2
13,03 € 10,06 € 43,99 €
5 3 2 6 2 3 2 3 2 1 23 5 11 1 1 4 2 1 2 1 2 1 2 9 2 6 9
16,80 € 13,44 € 8,40 € 12,82 € 16,18 € 16,18 € 8,81 € 12,02 € 9,34 € 4,30 € 3,84 € 4,30 € 4,30 € 13,11 € 18,02 € 11,64 € 12,14 € 14,69 € 19,63 € 20,81 € 16,8 € 20,0 € 57,4 € 21,9 € 23,9 € 49,8 € 54,8 €
52,1 € 40,2 € 88,0 € 0,0 € 84,0 € 40,3 € 16,8 € 76,9 € 32,4 € 48,5 € 17,6 € 36,1 € 18,7 € 4,3 € 88,3 € 21,5 € 47,3 € 13,1 € 18,0 € 46,6 € 24,3 € 14,7 € 39,3 € 20,8 € 33,6 € 20,0 € 114,7 € 197,0 € 47,8 € 299,0 € 492,9 €
werkuren
4
320,0 €
1.280,0 €
totale kostprijs
Maikel Hermans
5.170,2 €
80
appartement 2.1 hoeveelheid prijs/stuk ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters ventilatie dakdoorvoer Megavent 125mm verstelbare loodpan MGV 125mm kanalen Geïsoleerd kanaal L= 1m Geïsoleerd bocht 90° Geïsoleerde bocht 45° diameter 125 L= 3m diameter 150 L= 3m diameter 160 L= 3m bocht safe 90° 125mm bocht safe 45° 160mm mof voor buis safe 125mm ophangbeugel met rubber 125mm ophangbeugel met rubber 150mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks reductie safe 150 -> 125mm reductie safe 160 -> 150mm T-stuk safe 160mm T-stuk safe 150/125mm geluidsdemper safe 160mm L = 300mm Ronde regelklep safe 125mm Ronde regelklep safe 160mm buisstuk met toezichtluik 125mm buisstuk met toezichtluik 160mm
werkuren
prijs
1 1 1
1.560,00 € 31,20 € 204,00 €
1.560,0 € 31,2 € 204,0 €
4 4 1 1
13,03 € 10,06 € 31,20 € 40,37 €
5 2 2 6 4 1 5 2 1 25 6 1 1 4 4 3 3 2 9 2 9 6
16,80 € 13,44 € 8,40 € 12,82 € 16,18 € 16,18 € 8,81 € 9,34 € 3,89 € 3,84 € 4,30 € 13,11 € 18,02 € 11,64 € 12,14 € 20,81 € 16,80 € 57,4 € 21,9 € 23,9 € 49,8 € 54,8 €
52,1 € 40,2 € 31,2 € 40,4 € 0,0 € 84,0 € 26,9 € 16,8 € 76,9 € 64,7 € 16,2 € 44,1 € 18,7 € 3,9 € 96,0 € 25,8 € 13,1 € 18,0 € 46,6 € 48,6 € 62,4 € 50,4 € 114,7 € 197,0 € 47,8 € 448,6 € 328,6 €
4
320,0 €
1.280,0 €
totale kostprijs
Maikel Hermans
5.088,9 €
81
appartement 2.2 hoeveelheid
prijs/stuk
prijs
1 1 1
1.560,00 € 31,20 € 204,00 €
1.560,0 € 31,2 € 204,0 €
ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters muurrooster zwart ventilatie dakdoorvoer Megavent 125mm verstelbare loodpan MGV 125mm kanalen Geïsoleerd kanaal L= 1m Geïsoleerd bocht 90° Geïsoleerde bocht 45° diameter 125 L= 3m diameter 150 L= 3m diameter 160 L= 3m bocht safe 90° 125mm bocht safe 90° 160mm bocht safe 45° 160mm mof voor buis safe 150mm ophangbeugel met rubber 125mm ophangbeugel met rubber 150mm ophangbeugel met rubber 160mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks reductie safe 150 -> 125mm reductie safe 160 -> 150mm T-stuk safe 125mm T-stuk safe 150mm T-stuk safe 160mm T-stuk safe 160/125mm T-stuk safe 160/150mm geluidsdemper safe 160mm L = 300mm Ronde regelklep safe 125mm Ronde regelklep safe 160mm buisstuk met toezichtluik 125mm buisstuk met toezichtluik 160mm
4 4 1 1 1
13,03 € 10,06 € 43,99 € 31,20 € 40,37 €
3 1 2 6 2 3 2 3 2 1 23 5 11 1 1 4 2 1 2 1 2 1 2 9 2 9 6
16,80 € 13,44 € 8,40 € 12,82 € 16,18 € 16,18 € 8,81 € 12,02 € 9,34 € 4,30 € 3,84 € 4,30 € 4,30 € 13,11 € 18,02 € 11,64 € 12,14 € 14,69 € 19,63 € 20,81 € 16,8 € 20,0 € 57,4 € 21,9 € 23,9 € 49,8 € 54,8 €
52,1 € 40,2 € 44,0 € 31,2 € 40,4 € 0,0 € 50,4 € 13,4 € 16,8 € 76,9 € 32,4 € 48,5 € 17,6 € 36,1 € 18,7 € 4,3 € 88,3 € 21,5 € 47,3 € 13,1 € 18,0 € 46,6 € 24,3 € 14,7 € 39,3 € 20,8 € 33,6 € 20,0 € 114,7 € 197,0 € 47,8 € 448,6 € 328,6 €
werkuren
4
320,0 €
1.280,0 €
totale kostprijs
Maikel Hermans
5.122,5 €
82
gemeenschappelijke trappenhal hoeveelheid
prijs/stuk
prijs
ventilator orcon HRC 300 driestandenschakelaar inbouw montageframe voor de HRC unit roosters toevoerroosters afvoerroosters muurrooster zwart ventilatie dakdoorvoer Megavent 125mm verstelbare loodpan MGV 125mm kanalen Geïsoleerd kanaal L= 1m Geïsoleerde bocht 45° diameter 125 L= 3m bocht safe 90° 125mm mof voor buis safe 125mm ophangbeugel met rubber 125mm tafelpootbout M8x80mm/ doos 100 stuks nagelplug M8x60/ doos 100 stuks geluidsdemper safe 160mm L = 300mm
2 2
13,03 € 10,06 € 43,99 € 31,20 € 40,37 €
3 2 4 3 3 15 1 1 2
16,80 € 8,40 € 12,82 € 8,81 € 3,89 € 3,84 € 13,11 € 18,02 € 57,4 €
13,0 € 10,1 € 0,0 € 62,4 € 80,7 € 0,0 € 50,4 € 16,8 € 51,3 € 26,4 € 11,7 € 57,6 € 13,1 € 18,0 € 114,7 €
werkuren
4
320,0 €
1.280,0 €
1 1 1 1 1
1.560,00 € 1.560,0 € 31,20 € 31,2 € 204,00 € 204,0 €
totale kostprijs
Maikel Hermans
3.601,5 €
83
17 Literatuuropgaven en referenties •
[FLUI2001], John F. Douglas, Janusz M. Gasiorek, John A. Swaffield, Fluid Mechanics, Edinburgh Gate Harlow: Pearson Education Limited, 2001 (348 – 358).
•
[SvL2007], Steven van Lier,Warmteverliesberekening V2.2, [online] available, http://users.skynet.be/stevenvanlier/Bouw%20Avontuur%207.htm, 20/04/2007
•
[Verwijzingsnummer1)], Vlaams energieagentschap, overzicht ventilatie debieten [online]
wonen,
available
http://www.energiesparen.be/energieprestatie/professioneel/ventilatie/overzichtventil atiedebietenwonen.php, 22/05/2007 •
[VO2006], Van Oirschat, prijslijst 2006, 2006.
•
[WTCB2001], WTCB, Dimensionering van centrale- verwarmingsinstallaties met warm water, Brussel: WTCB, 2001 3de uitgave.
•
[BIN1987], Belgisch Instituur voor Normalisatie, NBN B 62-002 Berekening van de warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden van gebouwen, Brussel:BIN, 1987.
•
[BIN1986], Belgisch Instituut voor Normalisatie, NBN B62-003 Berekening warmteverliezen van gebouwen, Brussel: BIN, 1986
•
[SUP2006] SUPERIA, prijslijst 09/2006, Zedelgem: SUPERIA, 09/2006.
•
[Ven2007] Ventiline, prijslijst ventiline 2007, Opglabbeek: ventiline, 2007
•
[WTCB1994], WTCB, Ventilatie van woningen deel 1 algemene principes, Brussel: WTCB, juni 1994
Maikel Hermans
