120 120
120 115
117
118
2011
2012
2013
114 111
110 105 100
117 110
111
105 100
95 2005
2006
2007
2008
2009
2010
2014
2015 Amsterdam City Index
digitale drukte
1 125
Amsterdam City Index
2015
120
digitale drukte Druk, druk, druk. Het woord ligt op ieders lippen. Het is druk in Amsterdam. Te druk, vindt menigeen. En het wordt nog veel drukker, meent de ander. Leisure-expert Stephen Hodes rept over 30 miljoen toeristen in 2030 en hijst de stormvlag. Maar de groei is onafwendbaar. We verwelkomden in 2014 bijna 6% meer toeristen, uit eigen land en van heinde en verre. We telden er 17,3 miljoen. We hebben nu officieel fietsfiles, rijen voor het Rijks, en een drukte op straat die 10 jaar geleden nog onvoorstelbaar was.
middensegment dat wordt weggeblazen. Dat is ook op de arbeidsmarkt. Kijk naar de inkrimping van de bankensector. Digitaal vervangt veel middenbanen. En hoe flexibel is vast nu, en hoe vast flexibel? Wie heeft er nog een doorlopend arbeidscontract? De binnenstad blijft wel de grootste banenmarkt in de regio met 114.000 werkenden, meer dan Schiphol en haven samen. En niet iedereen werkt in het toerisme. Er is ook de notaris, advocaat, bankier, pianostemmer, bijlesjuf en natuurlijk de online-strateeg.
Het gaat trouwens op alle terreinen voortvarend met Amsterdam. Het CPB verwacht echte economische groei van 1,5% voor Nederland. In de regio Amsterdam zal dit met 2,1% zelfs belangrijk meer zijn (ING). Een dagje city shopping is het helemaal, het is druk, druk, druk, maar wordt het steeds meer kijken, kijken en niet kopen? Het publiek kijkt rond, laaft zich, en vervolgens is het kassa in de webshops. E-commerce is het nieuwe winkelen. Zonder webshop ben je als winkel kansloos. Maar het grootwinkelbedrijf in de binnenstad laat ook mooie winkelomzet-cijfers zien. Is het misschien kijken, kijken en nog meer kopen?
Als het over druk, druk, druk gaat, wordt het Venetiaanse ondergangsmodel van de doodbloedende toeristenstad op Amsterdam geprojecteerd. Maar Venetië is geen Amsterdam. Venetië is moeilijk bereikbaar, moeilijk begaanbaar en heeft toch vooral dagtoeristen en wij overblijftoeristen, en dat vleit: we zijn kennelijk een bijzonder aantrekkelijke stad. Wees blij dat we niet ergens onderaan allerlei lijstjes bungelen als de vergeten stiefdochter van het globale toerisme. Maar hoe goed we Amsterdam ook marketen en aandacht pogen te spreiden, iedereen wil toch de grachten zien, het Anne Frank Huis, en naar Van Rijn en Van Gogh.
Indachtig Darwin is de vraag: wie gaan er mee, wie gaan er ten onder? Er is groei in het topsegment en in het prijsvechtsegment aan de onderkant, met een
De wereld verstedelijkt in hoog tempo. Grote steden zijn centra van groei. De kunst is om er slim en verstandig mee om te gaan. Dat is de taak van stadsbestuurders, onder-
sponsoren
115 110 105 100
nemers en inwoners gezamenlijk. Stimuleren van de groei met behoud van de kwaliteiten en aantrekkelijkheden van het Amsterdamse stadshart. Volgens Zef Hemel, hoogleraar grootstedelijke problematiek aan de UvA, moet Amsterdam echt groter worden. “Dan zullen we minder last hebben van de drukte, dan kunnen we meer aan. Amsterdam zit nu te krap in zijn jasje.” Het is voor hem het logische groeipatroon van populaire steden met een klasse van hoogopgeleiden. Hemel pleit voor een drastische groei naar 2 miljoen inwoners in 30 jaar, en wij knikken instemmend. Dus weer van start met IJburg 2. En de Amsterdam City Index? Die komt van 117 via 118 op 120. Dat is mooi. Amsterdam heeft veel en kan veel hebben. Het begin van het einde van de recessie voor Centrum XL, het gebied tussen CS en Cornelis Schuyt, tussen Haarlemmerbuurt en Carré. Laat ons zuinig zijn op ons kloppend stadshart. Het niet uitleveren aan de hoogste bieder of de hardste schreeuwers. Geen ongebreideld ondernemerschap. Geen historisch halfbewoond openluchtmuseum, maar een levendige woon-, werk- en genietstad met uitdijend stadshart. Amsterdam is van de bewoners, de bedrijven en de bezoekers. Dat is de beste garantie voor duurzaam succes in de digitale drukte en de wereld die één grote toeristische bestemming wordt.
10
9
10
14
2 125 120
120 115
117
117
117
2011
2012
2013
113 109
110 105 100
2009
2010
2014
Omzet warenhuizen en supermarkten / Centrum XL 2009 99
i
105
2010 104
2011 105
2012 105
2013 102
2014 105
Omzetontwikkeling bij zes grootwinkelbedrijven met samen meer dan 20 vestigingen in Centrum XL, bron: Amsterdam City, peildatum 30 november. De trend is gecorrigeerd voor inflatie. Voor december is een schatting gemaakt.
Omzet Hotels / Centrum XL 2009 81
i
93
2010 87
2011 94
2012 90
2013 90
2014 93
RevPar bij 3, 4 en 5 sterrenhotels in Centrum XL, bron Amsterdam City, peildatum 30 september. De trend is gecorrigeerd voor inflatie. 93 staat voor € 105,44 aan gemiddelde omzet per kamer per nacht.
Huur kantoren / Centrum XL 2009 108
t
105
2010 107
2011 111
2012 109
2013 106
2014 105
De hoogst afgesloten huur bij nieuwe contracten voor kantoren in Centrum XL, bron: DTZ Zadelhoff, peildatum 30 juni. De trend is gecorrigeerd voor inflatie. 105 staat voor € 400 per m2 vvo per jaar.
Huur winkels en horeca / Centrum XL 2009 162
t
148
2010 160
2011 155
2012 155
2013 150
2014 148
Het gemiddelde van de laagst en de hoogst afgesloten huur bij nieuwe contracten in Centrum XL, bron: DTZ Zadelhoff, peildatum 30 juni. De trend is gecorrigeerd voor inflatie. 148 staat voor € 622 per m2 vvo per jaar.
102
i t u
VERDIENVERMOGEN Hoe blijf je geld verdienen in een wereld waarin business modellen op hun kop worden gezet? Door op een goede manier invulling te geven aan de moderne klantenwensen. Er zijn andere behoeften en daar zijn nieuwe kanalen voor. Kijk naar Airbnb, GoBoat of Moby Park. Of naar Hotel the Toren dat alles doet voor een topscore op TripAdvisor. Het verdienvermogen groeit, vooral door grotere efficiëntie en schaalvergroting.
Het aantal vierkante meters winkeloppervlak groeit sterk. Forever 21, een 8ste vestiging van H&M, Marks & Spencer komt erbij, Primark, Uniqlo wellicht. In opkomst zijn winkels met hoogwaardige voedingsmiddelen. En het succes van De Hallen is een mooi voorbeeld van dat het centrum groter wordt. Het omzetcijfer stijgt naar 105, en dat is exclusief omzet van de webshops.
In de binnenstad zijn 16.000 hotelkamers in 3, 4 en 5 sterren hotels. De gemiddelde bezetting groeide naar 75,2%. Airbnb.com voegt duizenden kamers en appartementen toe, en toch blijft de hotellerie in de lift. Airbnb snoept dus geen klanten af van de bestaande hotels, maar voegt toe en voldoet aan een duidelijke en groeiende behoefte.
In de binnenstad neemt de leegstand van kantoorruimte af. Het kantoorareaal wordt vernieuwd om te voldoen aan de wensen van nu en morgen. De leegstand loopt ook terug door ombouw naar andere functies. De keuze voor kantoorruimte in de binnenstad wordt vooral bepaald door faciliteiten, voorzieningen en sfeer. Daarom gaat het in verhouding ook goed met de kantoorruimte in de binnenstad. De huurprijzen van winkels en horeca in Centrum XL hebben zich nog niet echt hersteld. Groeiende leegstand is ons gelukkig bespaard gebleven. De vele nieuwe winkels geven wel een belangrijke impuls aan de binnenstad en hebben een sterk aanzuigende werking. De verwachting is dan ook dat de huren na jaren van teruggang gaan stijgen.
Cursief gedrukt betekent dat het getal niet definitief is. In vergelijking met vorig jaar gaat de trend omhoog. In vergelijking met vorig jaar gaat de trend omlaag. In vergelijking met vorig jaar blijft de trend gelijk.
De pijltjes scheppen verwarring wanneer de trend omgekeerd evenredig werkt. Bijvoorbeeld: de werkloosheid gaat omhoog, dat drukt het indexgetal naar beneden en dus staat de pijl omlaag, terwijl de werkloosheid an sich groter wordt.
legenda
3 Bezoekers Amsterdam 2009 112
i
160
2010 122
2011 136
2012 143
2013 149
2014 160
Totaal aantal bezoekers aan Amsterdam, bron Amsterdam Marketing, peildatum 30 november. 160 is een inschatting en staat voor 17,3 miljoen bezoekers.
Bruto regionaal product / metropoolregio Amsterdam 2009 107
i
112
2010 110
2011 113
2012 111
2013 111
2014 112
Bruto regionaal product Metropoolregio Amsterdam, bron: Dienst Onderzoek en Statistiek gemeente Amsterdam, peildatum 31 december. 112 is een schatting en staat voor € 120 miljard.
Goederenoverslag haven 2009 132
i
144
2010 131
2011 135
2012 139
2013 142
2014 144
Totale goederenomslag in de haven van Amsterdam, bron Port of Amsterdam, peildatum 31 december. 144 staat voor 80 miljoen ton.
Vrachtvervoer Schiphol 2009 89
i
113
2010 104
2011 105
2012 102
2013 106
2014 113
Totaal aangekomen en verzonden vrachtvervoer op Amsterdam Schiphol, bron: Schiphol Group, peildatum 30 november. 113 is een schatting en staat voor ruim 1,6 miljoen ton vracht.
125 121
122
119
120 115
117
117
2010
2011
115 110 105 100 2009
2012
2013
2014
Musea en attracties / Amsterdam 2009 107
i
142
2010 110
2011 118
2012 125
2013 138
2014 142
Geïndexeerde ontwikkeling van de bezoekersaantallen voor 32 musea en 11 attracties in en rond Centrum XL, bron: Amsterdam Marketing, peildatum 30 november. 142 is een schatting en staat voor 3% groei.
Cruisepassagiers Passenger Terminal Amsterdam 2009 148
t
217
2010 161
2011 213
2012 238
2013 226
2014 217
Aantal aankomende passagiers per cruiseboot, bron: Passenger Terminal Amsterdam, peildatum 31 december 2013. Het indexgetal 217 staat voor 265.000 passagiers.
Het aantal bezoekers aan Amsterdam blijft zichtbaar groeien. De bezoekers komen uit alle richtingen en met verschillende doelen: toeristen, werkenden, en mensen die elkaar willen ontmoeten. De groei stelt extra eisen aan goede informatie en handhaving, aan het tegengaan van overlast en verhogen van de kwaliteit van winkels, horeca en van de openbare ruimte.
Voor 2015 verwacht het CPB voor heel Nederland een economische groei van 1,5% en voor de regio Amsterdam zal de groei uitkomen op 2,1% (ING). Dat is eerder een voorzichtig begin dan een spectaculaire groei, maar in verhouding tot andere regio’s doet de Metropoolregio Amsterdam het in ieder geval beter. De toekomst lijkt er gunstig uit te zien.
80 miljoen ton overslag is opnieuw een record. En dat ondanks de turbulentie op de oliemarkt. De overslag in de Rotterdamse haven bleef over 2014 nagenoeg gelijk. Nu er een nieuwe, extra brede zeesluis wordt gegraven, verwacht het Amsterdamse Havenbedrijf door te kunnen groeien naar 125 ton in 2030. ‘De haven sleept heel wat binnen’, was ooit hun motto. En nu meer dan ooit. Net zoals alles bij Schiphol staat ook het vrachtvervoer in de plus. Qua tonnage lijkt het misschien wat bescheiden, maar het gaat wel om hoogwaardige producten zoals bloemen, elektronica, medicijnen. En de groei van het vrachtvervoer van en naar Schiphol blijkt altijd een goede indicator voor komende economische groei. En met een groei van ruim 7% is die indicator heel positief.
STADSKWALITEIT Amsterdam is hip, cool, wild en romantisch. Houden we dat vast, nu het drukker wordt? Kwaliteit is het sleutelwoord. Dat vraagt om een betere openbare ruimte, om handhaving, om beter vervoer en om winkels en horeca met de kwaliteit die past bij de bezoekers die we graag zien komen. Het centrumgebied zal verder uitdijen en zo ontstaat er ook meer ruimte.
Amsterdam heeft een uniek aanbod aan musea, attracties, festivals en evenementen. Dat trekt heel veel interessante bezoekers naar de stad. Het Rijks haalde 2,4 miljoen bezoekers en ook Museum Ons’ Lieve Heer op Solder haalde een record: 100.000 mensen. Overal groei en dus groeiende drukte. Wellicht kunnen de openingstijden meegroeien met de drukte en ook ruimer gesteld worden. Cruiseschepen brengen bezoekers binnen met veel spending power. Cruiseschepen worden (nog) groter en veel kapiteins vinden de zeesluis te smal. Dat kost omzet. In 2019 is er een nieuwe, bredere sluis. Voor 2015 worden al weer meer passagiers verwacht, 280.000. “Na een kleine dip volle kracht vooruit”, schreef Dick de Graaff van de Passenger Terminal.
4 Diefstal / Centrum XL 2009 129
i
100
2010 126
2011 121
2012 105
2013 98
2014 100
Kennisnames van diefstal en inbraak in Centrum XL uit (en van) voertuigen, vaartuigen, winkels en bedrijven, plus zakkenrollerij, bron: Politie Amsterdam Amstelland, peildatum 30 september. 100 staat voor 24.813 kennisnames. De index werkt omgekeerd: hoe hoger de index, des te minder diefstal.
Geweld / Centrum XL 2009 97
i
117
2010 99
2011 102
2012 104
2013 113
2014 117
t
164
2009 115
2010 154
2011 138
2012 153
2013 181
2014 164
2009 100
i
2010 88
2011 82
2012 98
2013 98
2014 102
Jaargemiddelde van de 24-uursgemiddelden voor fijn stof (PM10) in de buitenlucht op de Stadhouderskade en de Overtoom, bron: GG&GD Amsterdam, peildatum 1 januari. 102 is een schatting en staat voor gemiddeld 22 microgram fijn stof/m3. Hoe hoger de index, des te minder fijn stof.
Studenten 2009 125
u
128
2010 133
2011 133
2012 127
2013 128
2014 128
Aantal studenten aan Universiteit van Amsterdam, Hogeschool Amsterdam en Vrije Universiteit gezamenlijk, bron: UvA, HvA en VU, peildatum 1 oktober. 128 staat voor 104.700 studenten.
Huizenprijs / Centrum XL 2009 118
u
96
2010 117
2011 108
2012 101
2013 96
2014 96
Gemiddelde prijs per m2 voor verkochte woningen in Centrum XL, bron: Dienst Onderzoek en Statistiek gemeente Amsterdam, peildatum 1 juli 2013. Het indexgetal 96 staat voor € 4.200 per m2 gemiddeld en is nog voorlopig.
Mercer / wereldwijd 2009 100
i
118
Meer mensen, meer overlast. Dat klinkt wel logisch. En is heel vervelend voor wie het raakt. De overheid en het bedrijfsleven (ook in gezamenlijkheid) doen er al heel veel aan.
Kennisnames van overlast op straat in Centrum XL, m.u.v. huiselijk geweld, bron: Politie Amsterdam Amstelland, peildatum 30 september. 164 staat voor 2.241 kennisnames. Hoe lager de index , des te meer overlast.
Schone lucht / Centrum XL
102
Meer mensen, minder geweld. Ook dat lijkt onlogisch. Maar hier is de afname wel iets groter dan bij diefstal.
Kennisnames van geweld in Centrum XL, m.u.v. huiselijk geweld, bron: Politie Amsterdam Amstelland, peildatum 30 september. 117 staat voor 2.621 kennisnames. Hoe hoger de index, des te minder geweld.
Overlast op straat / Centrum XL
Pssst
Meer mensen, minder diefstal. Dat lijkt onlogisch. Het verschil met 2013 is ook niet significant groot.
2010 108
2011 108
2012 108
2013 108
2014 118
Plaats op de Mercer Quality of Living Index, bron Mercer. 118 staat voor de 11e plaats op een ranglijst van 221 steden wereldwijd.
Vorig jaar nog werd afgesproken geen milieuzone voor bestelauto’s in te voeren, nu is hij er plots toch. In 2018 zijn de taxi’s en de touringcars aan de beurt. Vieze lucht is niet goed voor onze longen en voor het imago van de stad. Een vieze stad is niet cool. Amsterdam City wil het aantal vervoersbewegingen terugdringen, te beginnen bij het afvalvervoer.
Amsterdam is en blijft een studentenstad. Met de duurste studentenkamers van Nederland. Gemiddeld € 23,70/m2 versus € 18,53/m2 landelijk. Met al die studenten blijven we hip, jong en cool. Het geeft ons een groot reservoir aan flexibele werkkrachten. En het zijn de ondernemers en vernieuwers van morgen.
Midden 2014 stabiliseerde de huizenprijs zich eindelijk, en sindsdien gaan de prijzen weer snel omhoog, volgens sommige berichten al met 7,5%. Het aantal verkooptransacties neemt ook flink toe. Het is belangrijk dat Amsterdam een stad blijft waar alle inkomens huisvesting kunnen vinden. Dat is van belang voor een goede inwonermix en voor onze economie.
De Quality of Living is het meest prestigieuze rijtje ter wereld en Amsterdam is één plaatsje gestegen. Amsterdam is bovendien nº 1 in Fijnste-Stad-Om-In-TeLeven, nº 1 in Duurste-Parkeergarages, nº 1 in MeesteMichelin-Sterren, nº 1 in Meest-Populaire-Stad-Bij-InNederland-Woonachtige-Kennisimmigranten en nº 1 in Start-Ups. En Rotterdam? Rotterdam staat in de top-10 van Meest-Bijzondere-Bestemmingen. Fantastisch.
5 129
130 124
125
De leegstand loopt geleidelijk aan terug. Centrum XL heeft behalve horeca en retail een groot aantal andersoortige bedrijven. Daarin verschilt het van bijvoorbeeld Venetië en het schrikbeeld van het Venetië-vanhet-Noorden is daarom echt onterecht. Centrum XL lijkt veel meer op één grote ontmoetingsplaats, met overal koffie en thee voor hardwerkende en netwerkende mensen.
120
119
120 115 111 110 103
105 100
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Bedrijfsvestigingen / Centrum XL 2009 106
i
115
2010 108
2011 110
2012 111
2013 113
2014 115
Aantal bedrijfsvestigingen met 2 of meer werkzame personen in Centrum XL, bron: Kamer van Koophandel Amsterdam, peildatum 1 november. 115 staat voor 10.266 bedrijven.
Leegstand kantoren / Amsterdam 2009 118
i
124
2010 108
2011 117
2012 111
2013 120
2014 124
Percentage leegstand in m2’s kantoorruimte in Amsterdam, bron: DTZ Zadelhoff, peildatum 30 juni. Hoe hoger de index, des te lager de leegstand. 124 staat voor 16% leegstand
Leegstand overige bedrijfsruimte / Amsterdam 2009 126
i
191
2010 129
2011 149
2012 159
2013 171
2014 191
Percentage leegstand in m2’s overige bedrijfsruimte in Amsterdam, bron: DTZ Zadelhoff, peildatum 30 juni. Hoe hoger de index, hoe lager de leegstand. 191 staat voor 10% leegstand.
130 126
125
124
125
125 122 120
120 115 110 2009
2010
2011
2012
2013
2014
Werkzame personen / Centrum XL 2009 105
u
114
2010 108
2011 109
2012 111
2013 114
2014 114
2009 150
i
Centrum XL telt ruim tienduizend bedrijven. Dat is eenderde van heel Amsterdam. Centrum XL is een verzamelplaats van velerlei soorten werk: creativiteit, dienstverlening, onderwijs, cultuur, retail en horeca. Juist deze pluriformiteit maakt Amsterdam zo Amsterdam en dat moeten we zien te behouden.
De kantorenleegstand in heel Amsterdam zakt geleidelijk naar het gemiddelde niveau van Nederland. Het afgelopen jaar is ruim 200.000 m2 omgezet in hotels en appartementen, en wanneer we dat aantal de komende jaren volhouden, bereiken we in 2018 een leegstandspercentage van 6%. Dat wordt normaal geacht. Nog 600.000 m2 her in te richten. Gemiddeld staat nu in Nederland 3,7% leeg aan andere bedrijfsruimte dan alleen kantoren. In Amsterdam is dat nu 10%, en dat geldt dan vooral voor de periferie. In de binnenstad staat bijna niets noodgedwongen leeg.
ARBEIDSMARKT De werkloosheid in de regio Amsterdam neemt iets af. Maar er is wel een mismatch, en we voorzien dan ook de nodige spanning op de arbeidsmarkt. Amsterdam zal moeten groeien zodat meer mensen er kunnen wonen en kunnen blijven wonen. Bij een groeiende stad hoort ook een groeiende vraag naar arbeid en dus hebben we veel gekwalificeerde mensen nodig, waar dan ook vandaan. Centrum XL is de grootste banenmotor in de regio. In de haven werken 34.000 mensen, op Schiphol 64.000 en in Centrum XL maar liefst 114.000.
Aantal werkzame personen in Centrum XL, bron: Dienst Onderzoek en Statistiek gemeente Amsterdam, cijfer 2013 per 1 juli. 114 staat voor ruim 114.000 mensen.
Werkloosheid / Amsterdam
100
VESTIGINGSKLIMAAT
2011 129
2013 90
2014 100
Percentage werklozen van de totale beroepsbevolking, bron: Dienst Onderzoek & Statistiek gemeente Amsterdam. Hoe lager het cijfer, hoe hoger het percentage werklozen. 100 staat voor 9% van de beroepsbevolking.
9% werkloosheid is nog altijd te hoog. Terwijl we in de binnenstad toch nog voldoende aanbod van werk zien. Nog steeds veel briefjes op winkelruiten met ‘personeel gezocht’. Winkelpersoneel, bedienend personeel in de horeca, de lagere lonenbanen, je kunt per direct aan de slag. Maar je moet wel flexibel willen zijn. Drie talen kunnen spreken is een pre.
6 ZP’ers / Centrum XL 2009 155
i
213
2010 174
2011 183
2012 190
2013 201
2014 213
Aantal Zelfstandige Professionals en andere eenmanszaken gevestigd in Centrum XL, bron: Kamer van Koophandel Amsterdam, peildatum 31 december. 213 staat voor 29.737 eenmanszaken in Centrum XL.
Beroepsbevolking / Metropool Regio Amsterdam 2009 107
u
111
2010 108
2011 109
2012 110
2013 111
2014 111
Omvang beroepsbevolking Metropool Regio Amsterdam, bron: Dienst Onderzoek en Statistiek gemeente Amsterdam, peildatum 1 januari. 111 is een schatting en staat voor 1,2 miljoen mensen.
125
Een eigen zaak beginnen en runnen, dat heet ondernemerslust en trots. Dit is het moderne ondernemen. Zelfstandig, en onderdeel van allerlei netwerken van andere zelfstandigen. Zeventienhonderd kwamen er in 2014 bij. Creativiteit, kracht en flexibiliteit vormen het gist van de huidige arbeidsmarkt. En eerder in taken willen denken dan in functies.
De komende jaren zullen veel functies vrijkomen vanwege de vergrijzing, met name op Schiphol en in de haven. Er wonen genoeg mensen in en rond Amsterdam om het werk op te pakken maar hebben ze ook de juiste kennis in huis? Dat zal moeten blijken.
BEREIKBAARHEID
120 115
113
112
110
113 111
108 106
105 100 2009
2010
2011
2012
2013
2014
Gemiddelde reistijd naar de Dam 2011 114
i
107
2012 110
2013 103
2014 107
Het gemiddeld aantal minuten nodig om op de Dam te komen, per fiets van de Jaap Eden IJsbaan, per auto vanaf de A10 afslag Volendam, en per tram van VU Medisch Centrum, bron: Google Maps, peildatum derde maandag van december. 107 staat voor 22 minuten.
Aantal passanten / Centrum XL
t
102
2011 114
2012 125
2013 115
2014 102
Gemiddeld aantal passanten tussen 8.30 en 22.00 uur op de Ferdinand Bolstraat, bij de Bloemenmarkt en in de Kalverstraat, bron: City Traffic. 102 staat voor gemiddeld 16.733 passanten per dag.
Centraal Station + Station Amsterdam Zuid
u
122
2009 118
2010 116
2011 123
2012 121
2013 122
2014 122
Aantal in- en uitstappers op Centraal Station en Amsterdam Zuid samen op een doordeweekse dag, bron: NS. 122 is een schatting en staat voor gemiddeld 210.000 in- en uitstappers.
GVB
i
119
2009 109
2010 112
2011 114
2012 116
2013 118
De binnenstad blijft goed bereikbaar. Dat is essentieel voor de groei. Een multifunctionele stad biedt multimodaliteit, meerdere vervoerswijzen naast elkaar. Het aantal reizigers met het openbaar vervoer stabiliseert, het fietsgebruik stijgt nog steeds. Amsterdam zou met name moeten investeren in het stallen van al die fietsen.
2014 119
Aantal vervoerde reizigers per jaar door het Gemeentelijk vervoersbedrijf Amsterdam per tram, metro en veerboot, exclusief zwartrijders, per jaar, bron: GVB, peildatum 1 januari. 119 is een schatting en staat voor 236 miljoen reizigers.
22 minuten voor de fiets, 14 minuten voor de auto en 31 minuten voor de tram, gemiddeld slechts 22 minuten duurt het voor je vanaf de A10 op de Dam staat. Vergelijk dat eens met Utrecht of Parijs. Laten we dit koesteren.
Iedereen zegt dat het drukker wordt, maar dat is niet terug te zien in het aantal passanten in de Ferdinand Bol, op de Bloemenmarkt of in de Kalverstraat. Het druktegevoel wordt blijkbaar door andere factoren dan de drukte zelf veroorzaakt. Dat is belangrijk bij het formuleren van nieuw beleid. En mensen komen anders de binnenstad binnen. Men fietst.
Het wordt drukker, maar het aantal mensen dat aankomt of vertrekt met de trein blijft gelijk. En dat al vier jaar aan een stuk. Het aantal bezoekers mag dan wel toenemen, maar men komt niet meer met de trein dan vroeger.
Ook het aantal mensen dat met bus of tram wordt vervoerd, blijft min of meer gelijk. Voor de toekomst is belangrijk je af te vragen, of de binnenstad met al haar specifieke eisen grootschalig bovengronds vervoer wel aan blijft kunnen. De Noord/Zuidlijn is straks een belangrijke stap voorwaarts en dan is het van belang alle modaliteiten bovengronds daar snel en efficiënt op aan te laten sluiten.
7 Bereikbaar binnen 30 minuten 2009 94
i
101
2010 94
2011 95
2012 97
2013 99
2014 101
Aantal inwoners dat binnen 30 minuten per auto of fiets of binnen 45 minuten per openbaar vervoer op de Munt kan zijn, bron Dienst Infrastructuur, Verkeer en Vervoer Amsterdam, peildatum 31 december. 101 staat voor 2,8 miljoen.
Passagiers Schiphol 2009 96
i
128
2010 102
2011 115
2012 118
2013 120
2014 128
Aantal aankomende en vertrekkende passagiers op Amsterdam Schiphol, exclusief doorgaande reizigers, bron: Schiphol Group, peildatum 31 oktober. 128 is een schatting en staat voor 32,5 miljoen.
VERANTWOORDING De Amsterdam City Index is samengesteld uit 30 trends, verdeeld over vijf mandjes. Mandjes en trends worden gewogen volgens een vast stramien: het is óf een prestatie óf iets anders. Prestaties wegen samen 60%, al het andere samen 40%. Omdat de Index is opgezet vanuit ondernemersperspectief, wegen prestaties het zwaarst. Binnen dit stramien gelden de mandjes Verdienvermogen en Stadskwaliteit als prestaties en zij wegen samen 60%. Vestigingsklimaat, Arbeidsmarkt en Bereikbaarheid wegen samen 40%. Binnen ieder mandje afzonderlijk wordt ook onderscheid gemaakt tussen prestaties en al het andere. Ook hier wegen prestatietrends samen 60%. Met deze verdeling in 60 en 40 wordt tevens voorkomen dat één trend of één mandje gaat overheersen. Dat past bij het beeld dat de economie van de binnenstad geen monocultuur is, maar is opgebouwd uit veel elementen. Bij publicatie zijn niet alle cijfers definitief. In dat geval geeft Amsterdam City een eigen inschatting op basis van wat dan bekend is. Het indexgetal staat dan cursief gedrukt. Bij een volgende editie wordt het definitieve cijfer gegeven. Dat leidt altijd tot correcties, zoals dit jaar met name in het bruto regionaal product, de huizenprijs en
Hoeveel potentiële klanten bereik je binnen een redelijke reistijd, hoeveel potentiële werknemers en klanten kunnen binnen een redelijke reistijd bij je voor de deur staan? Omdat er ieder jaar meer mensen komen wonen rondom de binnenstad, stijgt het aantal ieder jaar.
Weer beduidend veel meer passagiers met Amsterdam als eindpunt of vertrekpunt. Schiphol wil en zal blijven groeien. Het aantal bestemmingen blijft boven de driehonderd en dat is van eminent belang voor het vestigingsklimaat, zowel in de metropool als in de binnenstad.
de reizigersaantallen van GVB en NS. Dit jaar konden geen omzetcijfers MKB via de Belastingdienst worden verwerkt, maar wel cijfers van de deelnemende grootwinkelbedrijven en de hotels.
Ondernemersvereniging Damrak, Sebastien Kramer Rabobank, Eric Toren Hotel The Toren, Hugo de Haan Haesje Claesje en Koningshut, Bart Robbers fa Robert Dusarduijn en João Gonçalves Gassan Diamonds.
De pijltjes geven aan of de trend omhoog of omlaag is gegaan. En altijd geldt: pijltje omhoog = positieve invloed, pijltje omlaag = negatieve invloed op het uiteindelijke indexgetal. Dat kan verwarrend werken wanneer iets omgekeerd evenredig werkt. Neem bijvoorbeeld werkloosheid. Werkloosheid is negatief, hogere werkloosheid drukt de index dus omlaag en dus staat het pijltje niet omhoog (hogere werkloosheid) maar omlaag (negatieve invloed op de index).
Met dank voor de adviezen van ING Economisch Bureau.
COLOFON De Amsterdam City Index 2015 is een initiatief van de Vereniging Amsterdam City. De analyses kwamen mede tot stand dankzij achtergrondgesprekken met ondernemers, filiaalmanagers en directeuren van bedrijven in de binnenstad: Petra Baan Peek & Cloppenburg, Wybo Wijnbergen The Dungeon/ Madame Tussauds, Willem Koster Amsterdam City, Marc van der Veur De Bijenkorf, Guido Frankfurther Zelfstandig Adviseur, Bas Vanhorick en Dirk Mulder ING, Sheharyar Khan Febo, Pieter Zuidema Chagall-galerie WUIJT, Arnoud van Dalen Van Dalen Advocatuur, Marcel Dorsthorst Hema, Marcel Schonenberg Beurs van Berlage en
De Amsterdam City Index wordt financieel mogelijk gemaakt door bijdragen van Kroonenberg Groep, YIP Group, Holland Casino, Gemeente Amsterdam, Stadsdeel Centrum, ING, Tours & Tickets en Gassan Diamonds. Research en redactie Guus Bakker Rico Luman Tekst Kasper van Noppen Eindcorrectie Christine Govaert Ontwerp & produktie Studio René Bakker © Vereniging Amsterdam City januari 2015
De Amsterdam City Index is ook in een Engelse versie, terug te vinden op www.amsterdamcityindex.nl Amsterdam City is een vereniging met als doel de verbetering van het economisch klimaat in de binnenstad van Amsterdam.
8
E-commerce en de zonnige toekomst van de fysieke retail Wie bang is dat de fysieke winkels over een paar jaar zijn verdwenen, die zou eens kennis moeten nemen van het aanstekelijke – en goed onderbouwde – optimisme van Hans van Tellingen van Strabo. Hij vertelt graag over de zonnige toekomst van de fysieke retail. Zeker, winkels en winkelformules komen en gaan, maar de fysieke winkel blijft echt wel bestaan. Veel onderzoeken wijzen namelijk uit dat mensen juist naar de fysieke winkel willen gaan. Voor de beleving. Voor het zien, ruiken en voelen. En kopen.
e groei van wat we voor het gemak maar e-commerce noemen, was de afgelopen jaren stormachtig met rond de 10% per jaar. Hoewel het tempo iets lijkt af te vlakken, is er nog steeds sprake van aanzienlijke groei. Maar: de Nederlandse detailhandelsomzet van producten via internet is nu echter pas zo’n 6% van het totaal. De omzetverschuiving van offline naar online zet door, maar zeker niet tot in het oneindige. Er zijn nu enkele branches waar het onlinekanaal en dominante positie heeft verworven. Dat geldt voor de reisbranche, en voor erotica. Meer dan de helft van de aankopen daar gaat online. Sommigen voorspellen op basis hiervan dan ook het einde van de winkels as we knew them. Maar dat gaat toch wel wat erg ver. Maar voor sommige sectoren is het toch de realiteit van overmorgen.
D
Online gaat ook weer offline Internationaal adviesbureau Forrester schat de verhouding per 2020 in op 90% offline en 10% online. Dat is een ‘zuinige’ voorspelling, zo lijkt het. ING rekent voor 2025 op tussen de 20 en 25%. Maar welke inschatting je ook volgt: het klinkt toch absoluut niet als het einde van de fysieke winkel. We kopen wel steeds meer online, maar per productschap zijn er grote verschillen. De fysieke component blijft toch belangrijk en dominant. We willen zien, ruiken en voelen wat we kopen. En we willen beleving. Er is ook best iets bijzonders aan de hand bij de grote internet players zoals Amazon en Zalando. De cijfers zijn en blijven rood, de bezorg- en retourproblematiek is vooral bij kleding killing en niet winstgevend. De grote internet players volgen dan ook de omgekeerde route en gaan van 100% online nu ook naar offline. Zo is de voorspelling dat
Amazon op afzienbare termijn een Amazon mall of department store opent om daar zwarte cijfers te kunnen gaan schrijven.
Beleving is het toverwoord Het percentage webaankopen zal de komende jaren dus zeker blijven groeien, maar de bestelde producten zullen naar verwachting steeds meer worden opgehaald in fysieke winkels. Daar kan extra omzet worden gegenereerd. Door speciale, persoonlijke aanbiedingen en door goede koffie. Online gaat dus ook wel offline. Maar offline is ook online. Fysieke winkels zijn al veel langer open, maar moeten ook online bereikbaar zijn voor webshoppen en aankopen. Winkels zijn nu dus 24/7 open. En winkels veranderen. Retail gaat ook combinaties maken met horeca. Volgens ING zal de komende jaren een combinatie van food, non-food en entertainment nog belangrijker worden in de winkelstraat. En fysieke winkels voor met name jongeren moeten vooral een coole beleving zijn met een digitaal sfeertje. Internet is – naast aankoopkanaal – voor hen meer en meer een showroom. Beleving is het toverwoord van deze tijd. En die beleving geldt dus zowel online als offline.
Stijgende bestedingen En waar staat de binnenstad van Amsterdam in dit verhaal? Het stadshart mag zich gelukkig prijzen. Er is weer een sterke trek naar de stad, en de stad zelf werkt als een magneet op (dag)bezoekers en toeristen. Kennelijk levert de binnenstad de beleving die gezocht wordt. De kwaliteit van het winkelgebied pakt goed uit in dit digitale tijdperk. De binnenstad is dé A-locatie voor grote internationale ketens die staan te
dringen om zich op en rond de rode loper te vestigen. De voorspelde opleving van de economie werkt natuurlijk ook mee. Economie is psychologie, en dus zullen bestedingen in 2015 gaan stijgen. Het wordt dus nog drukker. Bijvoorbeeld door de komst binnenkort van Primark. Onderzoek laat zien dat het winkelend publiek in de winkelstraat waar Primark zit met zo’n 30% stijgt. Met name horeca zal daar enorm van gaan profiteren. Shoppen maakt hongerig en dorstig. Dat is van alle tijden.
Een zonnige toekomst Er is geen digitale revolutie, maar een digitale evolutie. Het zogenaamde nieuwe winkelen vindt al lang plaats. Net als in de evolutietheorie van Charles Darwin zullen die bedrijven en winkels overleven die het beste in staat zijn zich aan te passen aan veranderende omstandigheden. Wat dat betreft is er niets nieuws onder de zon. Het is een cliché, maar ontwikkelingen gaan natuurlijk wel snel. Er kan al heel veel op het gebied van targeting en big data, maar niet alles mag, er is ook nog iets als privacy, ofschoon we die online al veel makkelijker weggeven dan we zelf vaak beseffen. Met het toenemend gebruik van ICT wordt het zicht op stromen voorbijgangers steeds beter en wordt het mogelijk om potentiële consumenten actiever de weg te wijzen. Hoe dan ook: online is er en gaat niet meer weg, en offline was er en zal altijd blijven. De toekomst wijst uit in welke vormen en verhouding. En wat is het fijn voor ons ondernemers in de binnenstad om optimisten te hebben die niet moe worden om te wijzen op de zonnige toekomst van de fysieke retail. Heerlijk toch? En wie het echt voor elkaar heeft hoort zowel fysiek als online de kassa rinkelen.
