OVEREENKOMSTEN AUTEURS- EN NABURIGE RECHTEN ONDERHANDELINGEN IN DE PRAKTIJK
Didier Deneuter modo Advocaten Congresstraat 37 – 41 1000 BRUSSEL
[email protected] [T] 02.427.39.00
[F] 02/425.39.00
AUTEURSRECHT - NABURIG RECHT • Intellectuele eigendomsrechten • • • •
Immaterieel voorwerp Beschermingsdrempel Exclusiviteitsrechten Roerende rechten
Soorten • Auteursrecht • Naburig recht • Merken, handels- en vennootschapsnaam, domeinnaam • Modellenrecht • Octrooirecht • Databanken • Computerprogramma‟s
Auteursrecht • Wet betreffende het auteursrecht en naburige rechten dd. 30 juni 1994 • Voorwerp : Werken van letterkunde of kunst ▫ Werk Idee, concept, stijl ▫ Originaliteit nieuwheid ▫ Onafgezien van artistieke waarde of doel
II. Auteursrecht • Wie wordt beschermd? ▫ Scheppend/creërend kunstenaar – fysiek persoon ▫ Samenwerking verschillende auteurs ▫ Mogelijkheid tot overdracht bepaalde rechten (zie verder) -> “verkrijger” van dit recht wordt eveneens beschermd
• Wat wordt beschermd? ▫ Muzikale werken (compositie, ...), literaire werken (boek, speech, personnage, scenario, ...), beeldende kunstwerken (schilderij, architecturaal werk, fotografisch werk, ...), audiovisuele werken (film, ...), computerprogramma‟s, databanken, ... ▫ Voorwaarden: Een “werk”/creatie met een bepaalde vorm (NIET een idee, concept of stijl) Origineel: een expressie van de persoonlijkheid van de maker Aard, doel en artistieke waarde van het werk zijn irrelevant
• Ontstaan? ▫ Door loutere creatie (geen formaliteiten voor bescherming!)
II. Auteursrecht • Welke rechten worden beschermd? ▫ Morele rechten (NIET overdraagbaar) Bekendmaking Recht op vaderschap (naamsvermelding) Integriteit
▫ Vermogensrechten (WEL overdraagbaar) Reproductierecht (incl. bewerking, vertaling, verdeling) Verhuring en uitlening Publieke mededeling met inbegrip van de beschikbaarstelling aan het publiek (live of via technische middelen: radio, kabel, internet, on demand, pay per view, sateliet, ...)
• Exclusieve rechten ▫ In beginsel beschikt enkel de auteur over deze rechten m.b.t. vermogensrechten: mogelijkheid om deze over te dragen/in licentie/in bruikleen te geven aan derden tegen vergoeding
▫ Uitzonderingen: kosteloze mededeling in familiekring, thuiskopie, parodie, ...
• Beschermingsduur? ▫ Tot 70 jaar na het overlijden van de (langstlevende) auteur
III. Naburige rechten • Wie wordt beschermd? ▫ Uitvoerende kunstenaars (muzikanten, acteurs, ...) ▫ Producenten (fonogrammen en films) ▫ Omroeporganisaties
• Wat wordt beschermd? ▫ De persoonlijke uitvoering van een werk dat aan het publiek kan worden meegedeeld (uitvoerende kunstenaars) ▫ “De eerste vastlegging” (producenten) ▫ “De eerste uitzending” (omroeporganisaties)
• Ontstaan? ▫ De loutere “daad” volstaat (geen formaliteiten voor bescherming!)
III. Naburige rechten • Welke rechten worden beschermd? ▫ Morele rechten (NIET overdraagbaar) Naamsvermelding Integriteit (verbod vervorming, verminking of wijziging die eer en reputatie schaden)
▫ Vermogensrechten (WEL overdraagbaar) Reproductierecht (incl. bewerking, vertaling, verdeling) Verhuring en uitlening Publieke mededeling met inbegrip van de beschikbaarstelling aan het publiek (live of via technische middelen: radio, kabel, internet, on demand, pay per view, sateliet, ...)
• Exclusieve rechten ▫ In beginsel beschikt enkel de uitvoerende kunstenaar/producent/ omroep over deze rechten m.b.t. vermogensrechten: mogelijkheid om deze over te dragen/in licentie/in bruikleen te geven aan derden tegen vergoeding
▫ Uitzonderingen: kosteloze mededeling in familiekring, thuiskopie, parodie, ...
• Beschermingsduur? ▫ Tot 50 jaar na de prestatie, vastlegging of eerste uitzending
Overeenkomsten • Geschrift als bewijsmiddel • Restrictieve interpretatie • Verplichte vermeldingen - vergoeding, reikwijdte en duur van de overdracht voor elke exploitatiewijze • Nietigheid van overdracht voor onbekende exploitatievormen • Vermogensrechten op toekomstige werken voor bepaalde duur • De uitoefening van morele rechten kan op gedeeltelijke wijze contractueel ingeperkt worden
IV. Primair en secundair gebruik • Auteur en uitvoerder: exclusieve recht om “gebruik” van hun werken/prestaties toe te staan of te verbieden ▫ Beperking voor uitvoerders en producenten: kunnen openbare mededeling niet verhinderen kunnen uitzending via omroep (radio, TV, ...) niet verhinderen
• Onderscheid: ▫ Primair gebruik = eerste terbeschikkingstelling en gebruik van de werken Vb: Componist (auteur) of groep (uitvoerder) geeft toestemming aan een platenfirma om zijn werk te exploiteren (bvb. CD uitbrengen en verkopen).
▫ Secundair gebruik = verdere gebruik van de werken door anderen Vb: Een cafébaas koopt de CD en speelt hem af in zijn horecazaak. Dit is een vorm van secundair gebruik. Vb: Een vereniging organiseert een fuif en boekt een DJ. Deze draait (onder andere) enkele nummers van die CD. Ook dit is een vorm van secundair gebruik.
IV. Primair en secundair gebruik • In ruil voor elk gebruik: auteur/uitvoerder recht op vergoeding ▫ Vergoeding = “uitgesteld loon” ▫ Zowel voor primair als secundair gebruik
• Probleem aan kant van auteur/uitvoerder: ▫ Onmogelijk voor auteurs/uitvoerders om individuele afspraken te maken met elke individuele gebruiker (zeker bij secundair gebruik) ▫ Onmogelijk om effectieve controle uit te voeren
• Probleem aan kant van gebruiker: ▫ Uiterst omslachtig om alle auteurs/uitvoerders steeds afzonderlijk te contacteren om toestemming te vragen voor gebruik
• Oplossing: BEHEERSVENNOOTSCHAPPEN
V. Beheersvennootschappen • Wie? ▫ Verenigingen van auteurs/uitvoerders ▫ Nationaal en internationaal
• Wat? ▫ ▫ ▫ ▫ ▫
Beheer en verdediging van de rechten van (aangesloten) auteurs/uitvoerders Toezicht uitoefenen op gebruik van hun werken Toestemming/vergunning verlenen aan gebruikers om werken te gebruiken Inning van vergoeding verschuldigd door gebruikers Doorstorten van vergoedingen aan auteurs/uitvoerders volgens bepaalde verdeelsleutels
• Welke? ▫ Auteurs: SABAM (muziek, audiovisueel, litterair), SACD (fictiereeksen, bioscoopfilm, theater, dans,...), ALMO (toneelrepertoires, opera, musical, ballet), SCAM (documentaire, geschriften, beelden, foto‟s,...),enz. ▫ Uitvoerders: SIMIM (producenten), URADEX (uitvoerende kunstenaars),enz.
Algemeen overeenkomstenrecht Contracten - Algemene bepalingen: gelden voor alle contracten - Sommige contracten: daarenboven onderworpen aan bijkomende verplichtingen (benoemde contracten)
Overeenkomsten Contract: wat ? - „overeenkomst‟ afspraak tussen 2 of meer personen - In principe: beginsel van consensualisme i.e. geen bijzondere vorm: zodra er een akkoord („consensus‟) is over essentiële bestanddelen contract bestaat
Overeenkomsten - Gevolg van consensualisme: in principe geen geschrift nodig („consensus‟ volstaat) - Sommige contracten: wet legt toch verplichting op om toch afspraken schriftelijk vast te leggen - In ieder geval nuttig als bewijs van de afspraken - Ook andere bewijsmiddelen mogelijk
Overeenkomsten - Algemene beginselen van contracten: „Burgerlijk Wetboek‟ (B.W.) = „gemeen recht‟ - Mogelijk om af te wijken / verfijnen, zoniet: B.W. geldt als „opvangnet‟
Overeenkomsten • Soms: bijzondere wetten die specifieke verplichtingen opleggen voor bepaalde soorten contracten (bijv. Auteurswet, Woninghuurwet, Wet Arbeidsovereenkomsten, …) • „Dwingend recht‟ beschermt „zwakkere‟ partij, afwijking in principe niet mogelijk
Overeenkomsten • Los van die voorschriften: inhoud is in beginsel vrij (uitz. bijzondere contracten)
Structuur overeenkomst Voorwerp Modaliteiten Territorium Duur Rechten en plichten van partijen Vergoeding Betalingsmodaliteiten Garantiebepalingen Beëindiging en ontbinding
