diabetes mellitus en ramadan
belangrijke informatie als u mee wilt doen aan ramadan Waarom deze folder? Heeft u diabetes mellitus? Bent u moslim en wilt u graag aan de ramadan meedoen? Voor u als diabeet is dit laatste niet zonder risico. Daarom vindt u in deze folder informatie en adviezen over wat u het beste kunt doen tijdens de ramadan. Regelmaat is belangrijk Voor u als diabeet is het leiden van een regelmatig leven belangrijk. Dit is nodig om te zorgen dat u bloedglucosewaarden niet teveel schommelen. Zo moet u op vaste tijden eten en uw medicatie gebruiken. Door tijdens de ramadan te vasten, wordt deze regelmaat doorbroken. Vasten kan dan zonder begeleiding van een diabetesverpleegkundige en/of diëtiste vervelende gevolgen voor uw gezondheid hebben. U kunt hierbij denken aan hele lage of hele hoge bloedglucosewaarden. Maar ook als u uw medicijnen niet goed gebruikt, kan dat uw gezondheid schaden. Tijdens de ramadan Tijdens de ramadan wordt heel anders gegeten dan gebruikelijk. Zo wordt tussen het aanbreken van de dageraad (Sahoor) en zonsondergang (Iftar) niet gegeten of gedronken. Daarbij wordt er gedurende de avond en nacht vooral goed en feestelijk gegeten en gedronken. De gerechten zijn veelal vet en gesuikerd en dus zeer koolhydraatrijk. Wat gebeurt er tijdens het vasten? Als u tussen Sahoor en Iftar niet eet of veel beweegt, kunt u (ernstige) lage bloedglucosewaarden krijgen. Dit zijn bloedglucosewaarden onder de 4.0 mmol/l. Klachten die u hierbij krijgt zijn: hoofdpijn, duizelig, trillen/beven, zweten, moeheid, concentratieverlies of zelfs bewustzijnsverlies. Wat gebeurt er als u ’s avonds veel eet? Als u ’s avonds heel veel eet, kunt u (ernstige) hoge bloedglucosewaarden krijgen. Dit zijn bloedglucosewaarden boven de 15 mmol/l. Klachten die u hierbij krijgt zijn: veel plassen, dorst, veel drinken, hoofdpijn, moeheid, wazig zien en kan uiteindelijk ook leiden tot sufheid. Uw dieet en medicijnen moeten dan worden aangepast. Dit gaat altijd via uw behandelend arts, diabetesverpleegkundige en/of diëtist. 2
2
Liever niet vasten Doordat u tijdens de ramadan een ander leven leidt, adviseren we alle patiënten met diabetes mellitus niet te vasten. In ieder geval worden de volgende patiënten sterk ontraden om te vasten: s¬¬PATIÑNTEN¬MET¬DIABETES¬MELLITUS¬TYPE¬ s¬¬PATIÑNTEN¬MET¬COMPLICATIES¬OF¬MET¬DREIGENDE¬COMPLICATIES s¬¬ZWANGERE¬MET¬DIABETES¬MELLITUS s¬¬ZWANGERSCHAPSDIABETES In de islamitische voorschriften zijn de bovengenoemde patiënten met diabetes mellitus al bekend om niet te vasten. Heeft u diabetes mellitus type 2? Neem dan altijd contact op met uw behandelend arts, diabetesverpleegkundige en/of diëtist en eventueel met uw imam. In goed overleg kan dan worden bekeken hoe uw dieet en/of medicatie kan worden aangepast. Wilt u toch vasten? Wilt u ondanks de risico’s toch vasten, neem dan altijd contact op met uw behandelend arts, diabetesverpleegkundige en/of diëtiste! Zij kunnen voor u beoordelen of het vasten voor u schade geeft aan uw gezondheid. Daarnaast krijgt u altijd een advies, dat alleen voor u geldt. De adviezen die we hieronder vermelden zijn slechts algemene adviezen. Dat wil zeggen dat sommige van deze adviezen niet voor u gelden. Algemene adviezen: s¬¬$E¬EERSTE¬VIER¬DAGEN¬VAN¬HET¬VASTEN¬ZIJN¬BELANGRIJK¬OMDAT¬U¬DAN¬ ervaart hoe uw lichaam reageert op het vasten. Meet daarom de eerste vier dagen dagelijks uw bloedglucose en wel: vroeg in de ochtend voor de laatste maaltijd voor het vasten, bij het middaggebed Zohr, het avondeten (verbreken van het vasten) en voor het slapen gaan. s¬¬-EET¬NA¬DE¬VIER¬DAGEN¬GEDURENDE¬DE¬VASTENPERIODE¬MINIMAAL¬ÏÏN¬ KEER¬PER¬WEEK¬GEDURENDE¬ÏÏN¬DAG¬UW¬BLOEDGLUCOSE¬EN¬WEL¬VROEG¬ in de ochtend voor de laatste maaltijd voor het vasten, bij het middaggebed Zohr, het avondeten (verbreken van het vasten) en voor het slapen gaan. s¬¬/VERLEG¬MET¬UW¬BEHANDELEND¬ARTS¬OF¬DIABETESVERPLEEGKUNDIGE¬ hoe uw medicatie aangepast moet worden op het vasten. Pas uw medicijnen niet eigenhandig aan! s¬¬.EEM¬TIJDENS¬HET¬VASTEN¬UW¬MEDICATIE¬IN¬OP¬DE¬TIJDEN¬ZOALS¬ afgesproken met de behandelend arts of diabetesverpleegkundige.
3
3
s¬¬!LS¬U¬EEN¬HELE¬LAGE¬OF¬HELE¬HOGE¬BLOEDGLUCOSE¬HEEFT ¬MOET¬U¬HET¬ vasten verbreken. U kunt uitstel of vrijstelling vragen aan uw imam of behandelend arts, diabetesverpleegkundige en/of diëtist. s¬¬.EEM¬ALS¬U¬EEN¬HELE¬LAGE¬BLOEDGLUCOSE¬HEEFT¬EEN¬WAARDE¬ ¬ mmol/l) een glas sap of een glas limonade of vier tabletten druivensuiker in. Neem vervolgens contact op met uw behandeld arts, diabetes verpleegkundige of diëtist voor verdere aanpassing van uw medicatie en dieet. s¬¬$RINK¬BIJ¬EEN¬HELE¬HOGE¬BLOEDGLUCOSE¬EEN¬WAARDE¬ ¬MMOLL ¬ veel water. Neem vervolgens contact op met uw behandelend arts, diabetesverpleegkundige of diëtist. s¬¬6ERMIJD¬INTENSIEVE¬INSPANNING¬IN¬DE¬PERIODE¬TUSSEN¬HET¬AANBREKEN¬ van de dageraad (Sahoor) en zonsondergang (Iftar). Dit om lage bloedglucosewaarden te voorkomen. Uw vragen Het vasten voor moslims met diabetes mellitus is dus niet zo vanzelfsprekend. Bovenstaande algemene richtlijnen over de ramadan is niet voldoende. Iedere diabetespatiënt, die aan de ramadan wilt meedoen, heeft een persoonlijk advies nodig. Mits goed voorbereid kunnen een aantal patiënten met diabetes op een gezonde manier vasten. Heeft u nog vragen dan kunt u contact opnemen met de diabetespolikliniek. Deze polikliniek is op werkdagen van 8:30 tot 16:30 uur bereikbaar op nummer (072) 548 4310. Ook kunt u contact zoeken met uw imam.
4
4
5
5
6
6
s
7
7
Colofon Redactie: Opmaak: Oplage: Druk:
diabetespoli afdeling marketing & communicatie beeldgroep MCA 100/1e druk/2008 Ricoh Nederland
Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar tel. (072) 548 44 44 fax. (072) 548 20 58 www.mca.nl
Op alle behandelingen in het MCA zijn de algemene voorwaarden van het MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting. 8
