Het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin organiseert een colloquium
Deugdelijk Bestuur in de non-profit welzijns- en gezondheidssector
Leuven Vrijdag, 21 november 2008
Openingswoord Steven Vanackere Vlaams minister Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Situering van het onderzoek en de studiedag Johan Put Instituut Sociaal Recht Steunpunt WVG
Programma (1) Voormiddag (plenair) 8.30u – 9.00u
Onthaal met koffie
9.00u – 9.10u
Opening Minister Steven Vanackere
9.10u – 9.25u
Situering van het onderzoek en de studiedag Johan Put
9.25u – 9.45u
Enkele kernbegrippen: governance, social governance en de vzw-structuren Vanessa Verdeyen
9.45u – 10.35u
Presentatie van de onderzoeksresultaten Maarten Janssens
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
4
Programma (2)
10.35u – 11.00u
Pauze
11.00u – 11.30u
De ‘Caritas’-code Guido Van Oevelen
11.30u – 12.00u
De VZW-wet als hefboom voor social governance? Marleen Denef
12.00u – 12.30u
Toelichting van de workshopthema’s Voorzitters van de workshops
Lunchpauze 12.30u – 14.00u De lunch wordt u aangeboden door het Departement WVG
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
5
Programma (3) Namiddag (workshops) 1. Hoe bestuurders aantrekken? 2. Een nieuwe rol voor de AV – hoe stakeholders betrekken bij het organisatiebestuur? 3. Raad van bestuur en directie: beste vrienden of beste vijanden? 4. Interne werking van de Raad van Bestuur 5. Toekomstige uitdagingen voor (het bestuur van) zorgvoorzieningen 14.00u – 15.00u: sessie 1 15.00u – 15.30u: koffiepauze in de inkomhal van het Erasmushuis 15.30u – 16.30u: sessie 2
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
6
Inleidende kernbegrippen Governance, social governance en VZW Vanessa Verdeyen Instituut Sociaal Recht Steunpunt WVG
Governance Ontstaan als corporate governance – Belangenconflicten Scheiding leiding ~ eigendom Onderscheid meerderheidsaandeelhouders en minderheidsaandeelhouders
– Scheefgetrokken verhouding tussen Algemene Vergadering Raad van Bestuur Management
– Zoektocht naar ‘checks and balances’ Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
8
Corporate governance Interpretatie ‘deugdelijk bestuur’ – Doelgericht bestuur Geëvolueerd doel – Shareholder value – Stakeholder value Gradatie in invulling Klantgerichtheid CSR & ethisch ondernemen
– ‘Checks and balances’ Verhoudingen Individuele organen
Corporate governance zichtbaar via codes
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
9
Andere governance vormen Verruiming buiten de ‘economische’ sfeer – Non-profit
Geen aandeelhouders & geen winstoogmerk Spanningen in de verhoudingen tussen organen Hoe beoordelen van ‘deugdelijk’ bestuur? Hoe sanctioneren van ‘ondeugdelijk’ bestuur?
– Toegespitst op bepaalde sectoren Hospital governance Social governance – Social profit – Sociale sector Welzijn en volksgezondheid ( & sociale zekerheid) Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
10
Social governance: context Governance binnen de welzijns- en gezondheidszorgvoorzieningen – Taak algemeen belang Rol van de overheid Bijzondere regelgeving Maatschappelijke verantwoording
– – – – –
Grote impact op leefsituatie Slecht beheer zware gevolgen Bijzondere positie van het personeel Meer stakeholders Verschillende types van voorzieningen binnen sectorale context – Meer rechtsverhoudingen
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
11
Social governance: context Overheid
Voorziening Cliënt/patiënt
Privaat Commerciële vennootschap
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
Publiek VZW 12
De VZW – het organigram Twee verplichte organen – Algemene vergadering Leden Bevoegdheden: benoemen bestuurders, wijzigen statuten, goedkeuren jaarrekening…
– Raad van bestuur Leden Residuaire bevoegdheid
Niet-verplichte bestuursorganen – Orgaan van vertegenwoordiging – Orgaan van dagelijks bestuur Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
13
De VZW & de bijzonderheden binnen de WVG-voorziening Organen
– Algemene vergadering Leden Positie inrichtende macht Positie stakeholders – Bereidheid – Mogelijkheid
Mogelijkheid van ‘toegetreden leden’ en ‘diversificatie van de leden’
– Raad van Bestuur Tekorten Vrijwilligers Aansprakelijkheidsvraagstuk
– Directie Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
14
Tot slot: het ruime social governance concept Social governance elementen vanuit gevoerd onderzoek – Checks and balances via
Participatie Openheid en informatie Transparantie en duidelijkheid Verantwoording Controle Maatschappelijke legitimatie
Actualiteit – Noodzaak vs. belang Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
15
Onderzoeksresultaten: deugdelijk bestuur in de non-profit welzijns- en gezondheidssector Maarten Janssens
Opbouw
Onderzoeksopzet Onderzoeksdomein Thema governance Raad van bestuur – Taak – Kerneigenschappen – Praktische doelstellingen Overheid
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
17
Onderzoeksopzet (1)
Centrale doelstelling: – Richting geven aan de rol die de voorzieningen en de overheid kunnen spelen in het realiseren van een deugdelijk organisatiebestuur in de nonprofit welzijns- en gezondheidssector. – Nagaan welk draagvlak er in de sector bestaat voor initiatieven op dit vlak. Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
18
Onderzoeksopzet (2)
Opzet: – 1ste luik: Eerder theoretische inslag Bestaande governance modellen en wetgevende initiatieven binnen de welzijns- en gezondheidszorgsector, aanpalende beleidsdomeinen en het buitenland
– 2de luik: Meer praktijkgerichte inslag Interviews met sleutelfiguren uit de sector Oproep goede praktijken in deelaspecten Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
19
Onderzoeksdomein (1)
Nonprofit welzijns- en gezondheidssector: – Geen publieke voorzieningen (bvb. OCMW’s) – Geen forprofit organisaties (bvb. BVBA’s) – VZW’s in de welzijns- en gezondheidssector – Bijkomende afbakening: geen ziekenhuizen – Eigen-aardigheden van de sector
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
20
Onderzoeksdomein (2)
Raad van bestuur: – Evenknie van de directie checks & balances – Governance in haar meest eenvoudige vorm – Belang blijkt ook uit bestaande governancecodes – “Er is op alle vlakken professionaliteit ontstaan: op het vlak van opvolging van het personeel, op vlak van knowhow, … Maar het enige wat mankeert is op het niveau van de raad van bestuur, waar er, om het zo te noemen, niks veranderd is.”
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
21
Thema governance (1)
Governance = bewust nadenken over een deugdelijk bestuur van organisaties Bestuur: voorbereiding, vorming en uitvoering van besluiten Deugdelijk: doelgericht en doeltreffend – Doel = doel van de organisatie Instrument: checks & balances
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
22
Thema governance (2)
Doel van de organisatie – Missie – Visie – Waarden – Verantwoordelijkheid Shareholdersbenadering Stakeholdersbenadering
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
23
Thema governance (3)
Interviews – Lange termijnvisie – Bestuur dat verantwoording aflegt aan cliënten, werknemers en de maatschappij (cfr. MVO) – Waardengericht ondernemen – Actief beleid: Niet systematisch Het ‘buikgevoel’ “Het is een valse gedachte dat er geen belangen meespelen in de raad van bestuur.” Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
24
Raad van bestuur (Rvb)
Taak Kerneigenschappen Praktische doelstellingen
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
25
Rvb Taak (1)
De organisatie sturen De directie controleren
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
26
Rvb Taak (2)
Interviews – Nadruk op samenwerking en vertrouwensband met de directie – Uitstippelen en bewaken van het lange termijn strategisch beleid Bewaken van de missie (cfr. doelgerichtheid) “het geweten van de organisatie”
– Controle en ondersteuning van de directie van op afstand Durven delegeren Dialectiek die verantwoordelijkheid stimuleert Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
27
Rvb kerneigenschappen
Deskundig Onafhankelijk Betrokken Geldt als een beginselverklaring
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
28
Praktische doelstellingen (1)
Raad van bestuur: diverse samenstelling Raad van bestuur: dynamiek en daadkracht Raad van bestuur in organisatie en maatschappij
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
29
Praktische doelstellingen (2)
Raad van bestuur: diverse samenstelling – Doel: wijde blik op organisatie en inbedding – Competenties
Doel: evenwicht met directie herstellen Juridische kennis Financieel-economische kennis Personeelsbeleid Inhoudelijk beleid
– Stakeholders Doel: maatschappelijke gedragenheid ‘Indirecte’ vertegenwoordiging Onafhankelijke bestuurders Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
30
Praktische doelstellingen (3)
Raad van bestuur: diverse samenstelling – Andere Doel: dynamiek en daadkracht verzekeren Leeftijd – geslacht – aanwervingskring Beperking aantal termijnen – leeftijdsgrens – evaluaties Beperking aantal bestuursmandaten
– Grens: “Vind ze maar eens!” Onkostenvergoedingen – zitpenningen Bestuurdersaansprakelijkheid? Iedereen kan zetelen?
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
31
Praktische doelstellingen (4)
Raad van bestuur: dynamiek en daadkracht – Doel: effectiviteit garanderen – Rol van de voorzitter – Voorbereiden van beslissingen in comités – Beslissingsprocessen – Evaluatie Orgaan Individuele bestuurder
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
32
Praktische doelstellingen (5)
Raad van bestuur in organisatie en maatschappij – Doel: institutionaliseren van checks & balances – Directie Samenwerken in onafhankelijkheid (in theorie) – “Er is niets zo vies als een voorzitter en een directeur die elkaar geen overwinning gunnen.” – “Als directie heb je de raad van bestuur die je wil.”
Contactpunten
– Algemene vergadering Eindverantwoordelijke in de organisatie Controleert raad van bestuur (in theorie) Benoemt bestuurders (in theorie)
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
33
Praktische doelstellingen (6)
Raad van bestuur in organisatie en maatschappij – Stakeholdermanagement – Bestuurdersaansprakelijkheid Veel onwetendheid
– Belangenconflictenregeling Geen geformaliseerd systeem
– Transparantie Te weinig “Ik vind, dat juridische aspect, de statuten enzovoort, dat is als een brandblusapparaat: het beste dat je in je leven kan tegenkomen is dat je het nooit nodig hebt.” Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
34
Overheid
Taak: speelveld bepalen Incentives vs regelgeving Grens: Vrij initiatief – vrijheid van vereniging “Geef ons de nodige middelen, maar geef ons ook het vertrouwen dat we die middelen op een deugdelijke manier gebruiken.” Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
35
Conclusie
Deugdelijk bestuur – Eerste verantwoordelijkheid: voorzieningen Draagvlak Herdenken en activeren van de organen
– Overheid Kader scheppen Verantwoordelijkheid stimuleren
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
36
Pauze
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
CODE CARITAS Guido VAN OEVELEN Voorzitter Caritas Verbond der Verzorgingsinstellingen vzw
Aanleiding voor Caritas-aanbevelingen
Maatschappelijk verantwoord ondernemen Kwaliteitsdenken: optimalisatie van structuren, systemen en processen Actualisatie van oorspronkelijke doelstellingen in gewijzigde maatschappelijke context Impact op gemeenschapsmiddelen Maatschappelijk themata: diversiteit – pluralisme – participatie Nieuwe vzw-wetgeving
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
39
Uitgangspunten
Christelijke voorzieningen zijn opgericht: – met een maatschappelijk doel – in een welbepaald tijdskader – aandacht voor medewerkers + vrijwilligers – ingebed in breder maatschappelijk geheel Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
40
Geen Code – Wel aanbevelingen
Geen bijkomende regels Geen algemene richtlijnen omwille van: – Diversiteit van de voorzieningen: sector- omvang – Schijn van “deugdelijkheid” Wel: aanzet tot reflectie – maatschappelijke verantwoordelijkheid
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
41
AANBEVELINGEN m.b.t.
Visie en missie Bestuursorganen Management Transparantie & openbaarheid Relatie tot stakeholders
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
42
Visie en Missie
Visie en missie moeten – duidelijk omschreven worden – algemeen gekend zijn – bekrachtigd door de Raad van Bestuur – referentiekader voor strategie & beleidsbeslissingen
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
43
Bestuursorganen
Algemene Vergadering: – bewaakt realisatie van het doel van de organisatie – 2 belangrijke doelen: controle rekeningen bewaken van de opdracht & langetermijnstrategie
– voorwaarden: aantel leden inhoudelijke reflectie
– impact van de oorspronkelijke initiatiefnemers Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
44
Raad van Bestuur
Samenstelling: – initiatiefnemers – vrijwilligers – professionelen – onafhankelijken – netwerkpartners Opdracht: strategie korte & middellange termijnbewaking & ondersteuning management Belang ethische code (charter) Beleidsvoerend – uitvoerend - toezichthoudend
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
45
Comités
Auditcomité Benoemingscomité Remuneratiecomité Strategisch comité Bouwcomité Ethisch auditcomité Financieel comité
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
46
Voorzitter
Stuurt Raad van Bestuur aan Persoonlijke affiniteit met visie & missie Scheiding van functies! Verantwoordelijk voor samenhang – communicatie binnen Raad van Bestuur Duur van mandaat
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
47
Management
CEO – directeur – directiecomité Verantwoordelijk voor dagelijkse leiding Duidelijk onderscheid rol management bestuur
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
48
Transparantie & openbaarheid
Maatschappelijke rol – maatschappelijke verantwoordelijkheid veronderstelt verantwoording t.o.v. samenleving Verantwoording m.b.t. beschikbare middelen en onderaanneming
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
49
Stakeholders
Open dialoog naar stakeholders: – intern: medewerkers, bewoners, patiënt
– extern: overheid, omgeving, publieke opinie, media
Productieve, open samenwerking met oog op bevorderen breed maatschappelijk draagvlak Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
50
De VZW-wet als hefboom voor social governance?
Prof. Dr. Marleen Denef Docent UA en HUB Advocaat te Leuven
Social governance: samengevat
Transparante regels inzake mechanismen van voorbereiding, vorming en uitvoering van besluiten alsook de controle erop en de verantwoording erover (cfr. W.J. Slagter).
Met als doelstelling vermijden dat er: – onevenwichten ontstaan in machtsverhoudingen en belangenafwegingen tussen de bij de werking van de onderneming betrokken stakeholders – overwegingen, consideransen of invloeden tijdens elk van deze mechanismen meespelen of overheersen die in een normaal behoorlijk bestuur niet zouden mogen meespelen of overheersen
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
52
Social governance voor…?
Algemeen: – Diverse terminologie: NGO, CSI, SPO… – Internationaal wetenschappelijk onderzoek: “non-profit organization” (NPO) – Voorkeur: “social profit organization” (SPO) – Kenmerken: Niet op winstverdeling gericht, wel op “maatschappelijke meerwaarde” Financiering niet louter o.g.v. (commerciële) “verkoop”
Bijzonder: de rechtvormen van de SPO? – VZW, IVZW, beroepsvereniging…(ledenorganisaties) – Stichting (doelvermogen) RvB geen rekenschap en verantwoording aan AV RvB controleert zichzelf?
– Feitelijke vereniging?
Deze lezing: focus op VZW
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
53
VZW-wet als hefboom?
VZW-wet: te streng of te soepel? Wetswijziging van 2 mei 2002 e.v.: – eerste hefboom, maar veel gemiste kansen Soepele wet: – Nadeel: veel ruimte voor slechte toepassingen – Voordeel: veel mogelijkheden om zelf hefbomen te creëren (‘zelfregulering’) Deze lezing: vergelijking tussen – VZW-wet (= minimumnorm) – Deugdelijk bestuur (= ideale norm) Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
54
Statutair doel als bouwsteen voor rekenschap en verantwoording
Statutair doel (art. 2, 4° VZW-wet) – Doelstelling als finaliteit voor elke activiteit (caveat: handelsactiviteiten)
Rekenschap en verantwoording: ‘accountability’ – Internationale tendens: GRI-NPO (sustainability reporting) – aan de “begunstigde doelgroep”: te bepalen ifv doelstelling (bv. ouderenzorg) te vertalen in duidelijk ‘mission statement’ (wat en hoe?)
– – – – –
aan aan aan aan …
de de de de
stichters leden private donateurs subsidiërende overheid
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
55
Transparantie als basisingrediënt voor rekenschap en verantwoording
Openbaarmaking jaarrekening (art. 17, §5 juncto 26 novies §1, 5° VZW-wet) Maar wat maakt de jaarrekening openbaar? – Wel: de financiële toestand – Niet: de toestand van de doelverwezenlijking terwijl dit vanuit social governance elementair is Vaak op eigen initiatief ook openbaar Vgl. “donorinfo” en “NGO-open boek” Inhoudelijk “activiteitenverslag/jaarverslag” over verwezenlijking doel, missie en visie, effectiviteit…
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
56
De samenstelling van de raad van bestuur
Aantal bestuurders=aantal leden–1 (art. 13 VZW-wet) Benoemingsrecht: Є AV (exclusief! art. 4 VZW-wet) Idealiter: competentie,variatie en rotatie – te veel van hetzelfde is nooit goed (leeftijd, competentie, ervaring, gender, netwerk…) – “uitvoerende” vs. “niet-uitvoerende” – “onafhankelijke” bestuurders – rotatie van bestuurders vs. continuïteit in het bestuur – nut van “van rechtswege ontslag” bij absenteïsme?
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
57
Kennisoverdracht aan nieuwe bestuurders?
VZW-wet? – Het verenigingsdossier als startpunt (art. 26novies VZW-wet) Idealiter: – Inwijding: meelopen? inlopen? Opleiden? – “Context-isering”: VZW is meer dan VZW-wet alleen – Risicobesef Realiteit: – Vrijwillige mandaten – Onbezoldigde mandaten (onkosten? Verzekering?)
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
58
Duidelijke taakverdeling?
VZW-wet – Taakverdeling tussen bestuur en AV: AV heeft exclusieve bevoegdheden (art. 4 VZW-wet) RvB doet al de rest? (art. 13 VZW-wet)
– Taakverdelingen vanuit RvB: Bureau Dagelijks bestuur (art. 13bis VZW-wet): – directie(comité)? – Directeur? (coördinator) – Orgaan of lasthebber?
Afgevaardigd/gedelegeerd bestuurder (art. 13 VZWwet) Bijzondere lasthebbers (met beslissingsbevoegdheid, 1984 e.v. B.W.)
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
59
Duidelijke taakverdeling? Idealiter: – duidelijk afbakening van bevoegdheden Nut van een delegatiereglement Vermijden van “concurrente” bevoegdheidsuitoefening
– Bewustzijn: bevoegdheid delegeren ‡ verantwoordelijkheid delegeren (relevant voor aansprakelijkheid) – RvB beslist in hoofdzaak strategie en evaluatie operationele werking Marginaal over operationele kwesties
Realiteit SPO: – “Operationele” RvB? – problematiek van de “cumul” (lid = bestuurder = werknemer =…) Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
60
Duidelijke taakverdeling?
Overige taakverdelingen: – tussen belangrijke functies: voorzitter en directeur…? – Tussen comités met adviesbevoegdheid: Benoemingscomité Remuneratiecomité Auditcomité…
‘stakeholder’-management? – Extra relevantie in SPO – Betrokkenheid en participatie van belanghebbenden – via overlegorganen, werkgroepen, en consultatie – Inspraak vs. besluitvaardigheid !
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
61
Behoorlijke besluitvorming?
Stap 1: voorbereiding Stap 2: besluitvorming Stap 3: uitvoering Stap 4: opvolging De ongeschreven wet van de Tripple-D (discipline, discipline, discipline)
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
62
Stap 1 goede voorbereiding
VZW-wet bepaalt niets over: – Vergaderfrequentie – Agendering – Voorbereidende documenten Ideaal: goede besluitvoorbereiding dmv – Regelmatig overleg – Tijdige uitnodiging – Begrijpelijke documenten Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
63
Stap 2 collegiale besluitvorming
VZW-wet bepaalt niets (cfr. algemene beginselen der beraadslagende organen) Ideaal: collegiale werking – meerderheidsbeginsel voor aanwezigheidsquorum – beslissing bij consensus als streefdoel, meerderheid als uitzondering Voorzitter als “mediator” (ipv dictator) Daadwerkelijke beraadslaging Doorslaggevende stem? Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
64
Pro memorie: belangenconflicten?
VZW-wet bewaart het stilzwijgen Deugdelijke besluitvorming veronderstelt correcte belangenafweging en dus belangenconflictenregeling Bestuurders die rechtstreeks of onrechtstreeks een eigen belang van vermogensrechtelijke aard hebben bij een bepaalde beslissing: Melden dit vóór de beraadslaging Nemen niet deel aan de beslissing
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
65
Stap 3 uitvoering
VZW-wet bepaalt dat er notulen moeten zijn Ideaal is een goede notuleringsdiscipline ! – – – –
Relevant instrument voor uitvoering en opvolging Ontwerp aansluitend op vergadering rondsturen Opvolging goedkeuring (timing?) Uitgangspunt: uitvoering van beslissingen = operationele taak – Correcte uitvoering veronderstelt een duidelijke opdracht, met een tijdslijn en rapporteringslus
Realiteit?
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
66
Stap 4 controle
VZW-wet bepaalt niets, maar het risico ligt bij de bestuurder Ideaal: bestuursrisico minimaliseren door – heldere rapporteringslijnen – Opvolging budgetten (“begroting” is een wettelijk instrument) – Duidelijke taakverdelingen
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
67
Social governance als bouwsteen “van goede wil naar goede praktijk”
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
68
Toelichting van de workshops
Voorzitters van de workshops
Workshop 1 1.
Hoe bestuurders aantrekken o.l.v. Ludo Fret, directeur POW, hoofdredacteur ALERT Stellingen: Bestuurders dragen een zware verantwoordelijkheid in de voorziening. Naar analogie van de commerciële sector moeten zij voor het opnemen van deze verantwoordelijkheid dan ook worden vergoed en verzekerd. Het moet voor bestuurders duidelijk zijn wat precies van hen verwacht wordt en zij moeten in staat zijn deze taak naar behoren te vervullen. Elke voorziening moet daartoe een onthaal- en vormingsbeleid voor nieuwe bestuurders uitwerken. De overheid moet wettelijke initiatieven nemen om een deugdelijk organisatiebestuur af te dwingen. In dit verband zou zij bepaalde vereisten met betrekking tot de samenstelling van de raad van bestuur moeten opleggen. Het gaat dan bijvoorbeeld om bepaalde competentievereisten, onafhankelijkheidsvereisten, … Locatie:
Univ. Groepspraktijk huisartsgeneeskunde Blijde Inkomststraat 15, 2e verd. Seminarielokaal 2.1
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
70
Workshop 2 2. Een nieuwe rol voor de AV – hoe stakeholders betrekken bij het organisatiebestuur? o.l.v. Koen De Vylder, directeur CAW Metropool, Antwerpen
Stellingen: Het is niet duidelijk waar de AV haar legitimiteit vandaan haalt. Het is beter dat zij wordt omgevormd tot een brede adviesraad samengesteld uit stakeholders. Iedereen die een belang kan aantonen bij de werking van de organisatie (bv. het personeel, de gebruikers…), moet lid kunnen worden van de algemene vergadering en eventueel eigen bestuurders kunnen aanwijzen. De overheid moet wettelijke initiatieven nemen om een deugdelijk organisatiebestuur af te dwingen. In dit verband zou zij de voorzieningen moeten opleggen een heldere organisatiestructuur en bevoegdheidsafspraken uit te werken. Locatie:
Erasmushuis Letteren, Blijde Inkomststraat 21, 5e verd. Lokaal 05.30
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
71
Workshop 3 3.
Raad van bestuur en directie: beste vrienden of beste vijanden? o.l.v. Paul Maertens, voorzitter Raad van Bestuur van Imelda vzw Stellingen: Het bestuur en de directie moeten door samenwerking de voorziening vooruit helpen. Dit samenwerkingsverband wordt best geïnstitutionaliseerd door de functie van directeur en voorzitter in één persoon te verenigen. Gelet op zijn controlefunctie, moet de raad van bestuur ten alle tijde zijn onafhankelijkheid ten aanzien van de directie bewaren. Dit impliceert dat hij onafhankelijk van de directie zijn agenda opstelt en zijn beslissingen voorbereidt. Gelet op zijn controlefunctie, moet de raad van bestuur ingelicht worden over elke beslissing die de directie neemt. Indien hij niet akkoord gaat met een bepaalde beslissing, moet hij retroactief die beslissing ongedaan kunnen maken. Locatie:
MSI1, Erasmusplein 2, 2e verd. Lokaal 02.23
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
72
Workshop 4
4. Interne werking van de Raad van Bestuur o.l.v. Raf Derycke, gedelegeerd bestuurder Broeders van Liefde, ondervoorzitter VVI
Stellingen: De raad van bestuur is een collegiaal orgaan. Beslissingen dienen dan ook steeds unaniem genomen te worden. De raad van bestuur moet zichzelf en zijn leden op jaarlijkse basis evalueren. Indien nodig moet men bestuurders die niet naar behoren functioneren ook voortijdig de deur kunnen wijzen. Het belang van de organisatie is ondergeschikt aan het maatschappelijk belang. De raad van bestuur moet die houding onderschrijven en dit heeft gevolgen voor de beslissingen die zij neemt (bv. keuze van de doelgroep, uitbreidingsbeleid…). Locatie:
MSI1, Erasmusplein 2, 3e verd. Lokaal 03.09
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
73
Workshop 5 5.
Toekomstige uitdagingen voor (het bestuur van) zorgvoorzieningen o.l.v. Stef Van Eekert, afdelingshoofd Agentschap Inspectie WVG Stellingen: Het zorglandschap in Vlaanderen is te zeer versnipperd om een efficiënt en effectief bestuur mogelijk te maken. Een nieuwe fusiegolf over sectoren heen is dan ook onvermijdelijk en wenselijk. Wanneer de exploitatie van de voorziening en het beheer van het patrimonium wordt ondergebracht in onderscheiden rechtspersonen, moeten deze rechtspersonen ook aantoonbaar een ander bestuur hebben. Nieuwe omgevingsfactoren (marktwerking, vraagsturing…) vereisen andere competenties in de raad van bestuur. De koepels en de overheid moeten een rol opnemen op het gebied van vorming en ondersteuning om deze evolutie te begeleiden. Locatie:
MSI1, Erasmusplein 2, 2e verd. Lokaal 02.18
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
74
Lunch De lunch wordt u aangeboden door het Departement WVG.
Locatie: Salons Georges Hogeschoolplein 15 3000 Leuven
Steunpunt WVG – Colloquium deugdelijk bestuur – Leuven, 21 november 2008
75
EINDE
Het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Deugdelijk Bestuur in de non-profit welzijns- en gezondheidssector
Leuven Vrijdag, 21 november 2008