Depressies en angststoornissen - Net zo vaak samen als apart. Prof.dr. W.A. Nolen UMC Groningen

Depressies en angststoornissen - Net zo vaak samen als apart Prof.dr. W.A. Nolen UMC Groningen

NESDA - Verschillende cohorten

• Vanuit NEMESIS (303) • Vanuit ARIADNE (261) • 1e lijn (1611) • Met huidige depressie/angststoornis 680 • Ooit een depressie/angststoornis 1046 • Alleen ‘subthreshold’ klachten 209 • Controles (nooit een depressie of angststoornis) 356 • 2e lijn (806) • Met huidige depressie/angststoornis Totaal

806 2981

NESDA - Aantallen respondenten (N=2981) Aantallen respondenten 1200 1000 800

nu depressie/angst

ooit depressie/angst

600

subthreshold

nooit depressie/angst

400 200 0 Nemesis

Ariadne

1e lijn

2e lijn

Depressies en angststoornissen gaan vaak samen Comorbiditeit bij depressies *

Depressieve stoornis Comorbide angststoornis Comorbide andere depressie

Dysthymie

0

20

40

60

80

100

* Respondenten met depressie of angststoornis in laatste 6 maanden, n=1692

Depressies en angststoornissen gaan vaak samen Comorbiditeit bij angststoornissen * Paniekst.

Agrofobie

Comorbide depresie

Comorbide andere angststoornis

Sociale fobie

GAD

0

20

40

60

80

100


Depressies en angststoornissen gaan vaak samen

Angststoornissen bij depressie *

Depressies bij angststoornissen *

Nooit In verleden Huidig


Depressies en angststoornissen gaan vaak samen Mogelijke verklaringen 1. Symptomen zijn niet echt verschillend 2. Artefact van de DSM-IV 3. Depressies en angststoornissen hebben een (deels) gemeenschappelijke oorzaak 4. Depressies en angststoornissen zijn (deels) verschillende expressies van dezelfde aandoening Consequenties


Kernsymptomen van depressies en angststoornissen

• Depressies: Somberheid en interesseverlies • Angststoornissen: Angst en bezorgdheid ¾ Uitingsvormen • Als stemming • Als affect

Stemming en affect Stemming ¾ Stemming behoort tot de gerapporteerde symptomen • De “grondtoon van het gevoelsleven waarop de emoties zijn gesuperponeerd” • Heeft een zekere constantheid en duur • Voorbeelden van stemmingsomschrijvingen • Somber, mat, dysfoor, vertwijfeld • Maar ook angst (gevoel van onbehagen, gevoel van dreiging) Naar: Hengeveld en Schudel: Het psychiatrisch onderzoek 2001

Stemming en affect Affect ¾ Behoort tot de observeerbare symptomen • De zichtbare en hoorbare expressie van het gevoelsleven • Houdt relatief kort aan • Voorbeelden van affectomschrijvingen • (Verhoogd, ingeperkt, labiel, inadequaat) • Huilerig • Schrikachtig

Naar: Hengeveld en Schudel: Het psychiatrisch onderzoek 2001


Casus Vrouw van 37 jaar: • Sinds 9 maanden somber • Is niet angstig • Slaapt slecht en wordt vroeg wakker • Voelt zich overdag moe • Kan zich moeilijk concentreren • “Zo hoeft het niet meer” • Eetlust is goed • Geen uitgesproken schuldgevoelens • Maakt een trage/geremde indruk ¾ Vraag: Wat is de diagnose?

Benodigd aantal symptomen voor diagnose - Depressieve stoornis (DSM-IV)

Aantal symptomen • Stemming • Interesse • Eetlust/gewicht • Slapen • Psychomotoriek • Energie • Gevoelens • Denkverloop problemen • Dood

Depressieve stoornis ≥5



Depressieve stoornis ≥5 Depressief Verminderd Verminderd of toegenomen Insomnia of hypersomnie Remming of agitatie Moeheid Waardeloos, schuld Nadenken, concentreren Doodswens



Depressieve stoornis ≥5 Depressief Verminderd Verminderd of toegenomen Insomnia of hypersomnie Remming of agitatie Moeheid Waardeloos, schuld Nadenken, concentreren Doodswens

Depressieve stoornis Aantal symptomen

≥5

•Stemming

Depressief

•Interesse

Verminderd Verminderd Toegenomen Insomnia Hypersomnie Remming Agitatie Moeheid Waardeloos Schuld Nadenken Concentreren Doodswens

•Eetlust/gewicht •Slapen •Psychomotoriek •Energie •Gevoelens •Denkverloop •problemen •Dood

Depressieve stoornis

Dysthymie

Aantal symptomen

≥5

•Stemming

Depressief

•Interesse


≥5 (≥2 jaar) Depressief Hopeloos Verminderd Toegenomen Insomnia Hypersomnie


Weinig Geringe eigenwaarde Nadenken Concentreren -


Dysthymie

Aantal symptomen

≥5

•Stemming

Depressief

•Interesse




Weinig Geringe eigenwaarde Nadenken Concentreren -


Dysthymie

Paniekstoornis

Agorafobie Soc. fobie

GAS

Aantal symptomen

≥5

≥4

n.v.t.

≥4 (≥6 mnd)

•Stemming

Depressief

Angstig

Angstig

Angstig Bezorgd

•Interesse

Verminderd Verminderd Toegenomen Insomnia Hypersomnie Remming Agitatie Moeheid Waardeloos Schuld Nadenken Concentreren


Misselijkheid Buikklachten

-

-

-

-

-

-

Slaapstoornis

-

Weinig Geringe eigenwaarde Nadenken Concentreren

Trillen Beven -

-

Rusteloos Geïrriteerd Vermoeid

-

-

-

-

-

Concentreren Herinneren

Doodswens

-

-

-

-

-

Angst voor dood Diverse

-

Spierspanning

•Eetlust/gewicht •Slapen •Psychomotoriek •Energie •Gevoelens •Denkverloop •problemen •Dood •Fysieke sympt.

-


Dysthymie

Paniekstoornis


GAS

Aantal symptomen

≥5

≥4

n.v.t.

≥4 (≥6 mnd)

•Stemming

Depressief

Angstig

Angstig

Angstig Bezorgd

•Interesse




-

-

-

-

-

-

Slaapstoornis

-


Trillen Beven -

-


-

-

-

-

-


Doodswens

-

-

-

-

-


-

Spierspanning


-


Dysthymie

Paniekstoornis


GAS

Aantal symptomen

≥5

≥4

n.v.t.

≥4 (≥6 mnd)

•Stemming

Depressief

Angstig

Angstig

Angstig Bezorgd

•Interesse




-

-

-

-

-

-

Slaapstoornis

-


Trillen Beven -

-


-

-

-

-

-


Doodswens

-

-

-

-

-


-

Spierspanning


-


Dysthymie

Paniekstoornis


GAS

Aantal symptomen

≥5

≥4

n.v.t.

≥4 (≥6 mnd)

•Stemming

Depressief

Angstig

Angstig

Angstig Bezorgd

•Interesse




-

-

-

-

-

-

Slaapstoornis

-


Trillen Beven -

-


-

-

-

-

-


Doodswens

-

-

-

-

-


-

Spierspanning


-


Dysthymie

Paniekstoornis


GAS

Aantal symptomen

≥5

≥4

n.v.t.

≥4 (≥6 mnd)

•Stemming

Depressief

Angstig

Angstig

Angstig Bezorgd

•Interesse




-

-

-

-

-

-

Slaapstoornis

-


Trillen Beven -

-


-

-

-

-

-


Doodswens

-

-

-

-

-


-

Spierspanning


-


Depressies en angststoornissen hebben een gemeenschappelijke oorzaak

Omgeving • stress

Omgeving • stress

Gene B…

Angst

Gene A… Depressie

Omgeving • stress

Omgeving • stress

Gen C…


Omgeving • stress

Omgeving • stress

Gene B…

Angst

Gene A…

Affectieve stoornis Depressie

Omgeving • stress

Omgeving • stress

Gen C…


Omgeving • stress

Omgeving • stress

Gene B… Angst

Affectieve stoornis

Gene A…

Depressie Omgeving • stress

Omgeving • stress

Gen C…


Verschillende expressies van eenzelfde (onderliggende) aandoening Theoretische concepten •

Beide stoornissen zijn expressies van dezelfde aandoening

•

De ene stoornis is een expressie van de andere stoornis

•

De ene stoornis leidt tot de andere stoornis

Naar: Levine et al. 2001

Verschillende expressies van dezelfde aandoening Consequenties •

Beide stoornissen kunnen op dezelfde manier behandeld worden • Volledig • Gedeeltelijk

Naar: Levine et al. 2001

Behandeling van depressies en angststoornissen - Overlap in werkzaamheid Depressieve Dysthymie stoornis

‘Antidepressiva’ • TCA’s • SSRI’s • SNRI’s • MAO-remmers

‘Anxiolytica’ • Benzodiazepines • Triazolobenz. • Buspirone • Gabapentin

Paniekstoornis


GAS


Paniekstoornis


GAS


++ ++ ++ ++

+ + + +

++ ++ ++ +

+? ++ ++ +

+ ++ ++ ++

+ ++ + -?

? ? ? -?

+ ++ -? +?

+? +? + +

+ + ++ ++



Paniekstoornis


GAS

++ ++ ++ ++

++ ++ ++

++ ++

++ ++ ++

++

++



++ ++


Paniekstoornis


GAS

++ ++ ++ +

+? ++ ++ +

+ ++ ++ ++

+ ++

+? +? + +

+ + ++ ++


++ ++ ++ ++

+ + + +


+ ++ +

+?


Paniekstoornis


GAS


++ ++ ++ ++

+ + + +

++ ++ ++ +

+? ++ ++ +

+ ++ ++ ++

+ ++ +

? ? ?

+ ++

+? +? + +

+ + ++ ++


+?


Paniekstoornis


GAS


++ ++ ++ ++

+ + + +

++ ++ ++ +

+? ++ ++ +

+ ++ ++ ++

+ ++ + -?

? ? ? -?

+ ++ -? +?

+? +? + +

+ + ++ ++


Behandeling van depressies en angststoornissen - Overlap in werkzaamheid depressie 1950

TCA’s MAOI’s

angststoornis Benzo’s

1960 Alprazolam

1970

Buspiron 1980 1990

SSRI’s Gabapentin

2000 2010 Naar: Levine et al. 2001


Paniekstoornis


GAS


++ ++ ++ ++

+ + + +

++ ++ ++ +

+? ++ ++ +

+ ++ ++ ++

+ ++ + -?

? ? ? -?

+ ++ -? +?

+? +? + +

+ + ++ ++


Psychotherapie • CGT


Paniekstoornis


GAS


++ ++ ++ ++

+ + + +

++ ++ ++ +

+? ++ ++ +

+ ++ ++ ++

+ ++ + -?

? ? ? -?

+ ++ -? +?

+? +? + +

+ + ++ ++

++

+?

++

++

+?




Paniekstoornis


GAS


++ ++ ++ ++

+ + + +

++ ++ ++ +

+? ++ ++ +

+ ++ ++ ++

+ ++ + -?

? ? ? -?

+ ++ -? +?

+? +? + +

+ + ++ ++

++

+?

++

++

+?




Consequenties Vraag: Moet er onderscheid gemaakt worden tussen depressies en angststoornissen? ¾ NESDA zal hopelijk antwoord geven Vraag: Is het zinvol om in de behandeling onderscheid te maken? ¾ Eerste lijn • Niet of nauwelijks (???) ¾ Tweede lijn • Misschien niet in de basiszorg, maar alleen in de gespecialiseerde zorg (???)

Dank voor uw aandacht !

Depressies en angststoornissen - Net zo vaak samen als apart. Prof.dr. W.A. Nolen UMC Groningen

Recommend Documents