Deelname aan oproep ‘participatie in praktijk’ Contactgegevens Naam (voorziening) : IBO KIK Adres: Raadsplein 1, 1070 Anderlecht Tel: 02 800 07 79 Email:
[email protected] Contactpersoon: Katrien Quirijnen Ik ben een initiatief Buitenschoolse Opvang INFORMATIE OVER PARTICIPATIE IN PRAKTIJK Ons voorbeeld van inspirerende praktijk is specifiek opgebouwd rond participatie van X Alle ouders (moeders en vaders) x Ouders in armoede x Ouders en kinderen x Kinderen in armoede x Kinderen 3 tot 6 x Kinderen 6 tot 12 x De buurt Ons voorbeeld van inspirerende praktijk is (voornamelijk) gericht op x participeren met het oog op het verhogen van de kwaliteit van onze dienstverlening x participeren in een bepaalde buurt/regio x het toegankelijk maken van onze dienstverlening (zowel voor als na de deur) x het versterken van de informele sociale netwerken van ouders Ons voorbeeld van inspirerende praktijk is gegroeid vanuit concrete casussen. Ons voorbeeld van inspirerende praktijk ging van start op 1/10/2010 en loopt tot 31/06/2011.
Omschrijving inspirerende praktijk AANLEIDING Wat was de aanleiding van dit initiatief? Organisaties die op het terrein werken met maatschappelijk kwetsbare gezinnen worden geconfronteerd met: - de toenemende complexiteit van bepaalde gezins- en opvoedingssituaties - de aanwezigheid van kinderen die ‘probleemgedrag’ stellen - een stijgend aantal verontrustende situaties WIE TREKT HET INITIATIEF? Het project wordt getrokken door Initiatief Buitenschoolse Kinderopvang Ket in Kuregem (KIK) in nauwe samenwerking met het inloopteam Huis der Gezinnen en gedragen door de lokale stuurgroep. Het aanbod van KIK:
bestaat uit activiteiten voor kinderen van 2,5 tot 12 jaar uit het Nederlandstalig onderwijs na school en tijdens schoolvakanties
is gebaseerd op het nest- en webprincipe
het Huis der Gezinnen biedt gezinsondersteunende groepswerkingen aan aanstaande ouders en gezinnen met kinderen tot 8 jaar. de lokale stuurgroep is sector- en netoverschrijdend; het is een overlegplatform dat 7 keer per jaar samen komt om te werken aan gezamenlijke thema’s en bestaat al ruim 8 jaar. BETROKKENEN Organisaties uit de buurt: Onderstaande organisaties maakten deel uit van de projectstuurgroep. De projectstuurgroep ontwikkelde een visie rond opvoedingsondersteuning, bewaakt het proces en realiseert concrete opvoedingsondersteunende acties. Organisaties die betrokken zijn bij de ontwikkeling van kinderen van 0 tot 12 jaar maken deel uit van de stuurgroep: kinderdagverblijven, school, buitenschoolse kinderopvang, organisaties uit de vrijetijdssector, ..... Op deze manier wordt de continuïteit in het opvoedingsproces van kinderen bewaakt. Door sectoroverschrijdend te werken is het ook mogelijk om het netwerk rond te gezinnen te verbreden. Onderstaande organisaties uit de buurt maken deel uit van de stuurgroep. - Initiatief Buitenschoolse Kinderopvang KIK - Inloopteam Huis der Gezinnen - Spelotheek Walala - Gemeentelijke basisschool Kameleon
- Vrije basisschool Voorzienigheid - CLB Pieter Breughel - CLB van VGC - Kinderdagverblijf Elmer - Kinderdagverblijven v/d gemeente Anderlecht - Buurtsport Brussel medewerkers Vorming ter ondersteuning van participatie: versterken van de begeleiders van de Buitenschoolse Kinderopvang in hun dagelijkse omgang met kinderen en ouders (ook in moeilijke omstandigheden) via een opleidingstraject. ouders Kuregem is een kansarme wijk in de gemeente Anderlecht. Het is een dichtbevolkte wijk met een jonge bevolking, een hoog geboortecijfer en een grote diversiteit aan culturen. De bevolking heeft een laag opleidingsniveau en er is een grote werkloosheidsgraad. De huisvesting is slecht en er is weinig speel- en groene ruimte. De doelgroep van de organisaties in de buurt zijn zo goed als uitsluitend gezinnen met een migratiegeschiedenis: gezinnen van de tweede of derde generatie, nieuwkomers, mensen zonder papieren,... Binnen deze doelgroep:
is er een grote diversiteit aan talen
zijn er opvallend veel grote gezinnen en alleenstaande mama’s
onregelmatig leven en psychologische problemen
beperkt sociaal netwerk en weinig mobiel
laag inkomen
ontmoeting creëren en informeren als vorm van participatie: Ouders informeren over de bestaande initiatieven in de wijk draagt ertoe bij dat zij de weg vinden naar de organisaties wanneer zij vragen hebben. We merken dat informeren echter niet voldoende is. Om gezinnen effectief hun weg te laten vinden naar de juiste organisatie als zij er nood aan hebben, is het belangrijk om de relatie tussen de verschillende actoren te versterken. Via ontmoeting tussen ouders en professionelen enerzijds, tussen ouders onderling anderzijds, wordt er vertrouwen geschept tussen professionelen en ouders en wordt de betrokkenheid van de ouders op het opvoedingsproces van hun kinderen verhoogd. De drempel om vragen te stellen rond opvoeding wordt hierdoor verlaagd. Door andere ouders te ontmoeten kunnen ouders hun ervaringen uitwisselen met elkaar en worden zij versterkt in hun rol als opvoeder.
Hoeveel ouders/kinderen waren betrokken? Een 80-tal ouders namen deel aan de eerste wijkwandeling. Was er specifieke aandacht voor de meest kwetsbaren? Specifieke aandacht ging uit naar gezinnen in kansarmoede. ACTIES Wat hebben jullie gedaan? Welke acties werden ondernomen?
Ontwikkeling van visie rond preventieve opvoedingsondersteuning: wat verstaan we hieronder? Wat is de rol van de verschillende organisatie hierin?
organisatie van een wijkwandeling: doel: ouders kennis laten maken met de Nederlandstalige organisaties in de buurt, het professionele netwerk zichtbaar maken en het netwerk van de ouders versterken door ontmoeting te creëren:
Op bezoek gaan bij de stuurgroeporganisaties en andere organisaties in de buurt en een ‘gebruiker’ de werking laten voorstellen aan de bezoekers.
Gezamenlijke lunch waar ouders en professionelen elkaar kunnen ontmoeten en ervaringen kunnen uitwisselen.
Ontwikkeling van wijkkaartje dat ouders meekregen. De kaartjes liggen ook ter beschikking in de verschillende organisaties en kunnen meegegeven worden.
"Ouders in de bloemetjes"; een ludieke actie n.a.v. de week van de opvoeding
Opleidingstraject voor kindbegeleiders:
Beleving bij kinderen in de opvang: aanleren van methodiek om kinderen te observeren en het ontwikkelen van een gemeenschappelijke taal om gedrag en ontwikkeling van kinderen te bespreken met ouders of in team.
Welbevinden en betrokkenheid in de opvang: 5 aanpakvariabelen om de opvang af te stemmen op de specifieke noden van de kinderen:
aanbod
ruimte voor initiatief
organisatie
begeleidersstijl
sfeer en relatie
Aandachtskinderen: hoe herkennen we aandachtskinderen en hoe kunnen we ze beter begeleiden?
Hebben jullie gewerkt met concrete methodieken/instrumenten? Zo ja welke? Bij het ontwikkelen van een gezamenlijk gedragen visietekst en het realiseren van acties door de stuurgroep werd het proces begeleid door het OSBJ, het HIVA, de Vlaamse coördinatoren en de lokale (VGC) coördinator Opvoedingsondersteuning Werkingsprincipes: - Er wordt vertrokken vanuit een positieve kijk op elkaar, de ouders en de kinderen. - Bij het proces lag de nadruk op kennismaken, afstemmen en het samen reflecteren. - Deelname was niet vrijblijvend: er werd vertrokken vanuit de gemeenschappelijke gedrevenheid om resultaat te behalen. - Project is geen eindpunt wel een basis van waaruit acties kunnen opgezet worden. EVALUATIE Zijn jullie op bepaalde obstakels gebotst bij de uitvoering? - De Brusselse context waar naast Nederlandstalige initiatieven eveneens tal van Franstalige werkingen actief zijn en waarbij de ouders van beiden gebruik maken. Hoe ga je daarmee om? - Doorverwijzen van gezinnen en informatie uitwisselen tussen organisaties raakt aan het privéleven van de gezinnen. Er is nood aan een duidelijk kader waarbinnen dit kan gebeuren met respect voor het privé-leven. Hebben jullie het project geëvalueerd en zo ja, hoe?
Het project werd geëvalueerd door de projectstuurgroep aan de hand van een evaluatiefiche. Ook werden de ouders bevraagd die deelnamen aan de wijkwandeling. Wat waren de belangrijkste bevindingen?
Het project heeft het professionele netwerk versterkt: organisaties hebben elkaar en elkaars werking beter leren kennen. Het uitwisselen van ervaringen was voor iedereen verrijkend. Ook is er de basis gelegd voor een gemeenschappelijke visie op opvoedingsondersteuning waardoor organisaties met een gemeenschappelijke taal onderling kunnen communiceren over dit thema als met de gezinnen. Door elkaar beter te leren kennen, wordt de doorverwijzing van gezinnen bevorderd. De rol van elke organisatie in het proces van opvoedingsondersteuning duidelijker waardoor gericht kan worden doorverwezen.
Het opstellen van een visietekst is een eerste stap naar participatie van ouders met betrekking tot opvoedingsondersteuning. De visietekst moet verder worden vertaald naar ieders werking en in de praktijk worden geïmplementeerd.
Werken met een vaste stuurgroep met vaste vertegenwoordigers van organisaties alsook met een projectgroep die de stuurgroep voorbereidde was een meerwaarde. Naar continuering toe is dit echter te tijdsrovend. Actiegericht en thematisch werken maakt het in de toekomst mogelijk voor organisaties om hun engagement te bepalen in functie van de concrete acties of thema's.
De wijkwandeling was een eerste stap om ontmoeting te creëren voor ouders.
Het is waardevol om deze wijkwandeling jaarlijks te herhalen. Andere acties zin in de toekomst nog nodig om de ouders te versterken in hun rol als opvoeder. Hebben deze bevindingen tot vervolgacties geleid? Zijn er nog plannen voor de toekomst?
Ontwikkeling van een deontologisch afsprakenkader met oog op doorverwijzing binnen het netwerk en implementering in organisaties: ontmoetingsmomenten organiseren met personen die in de organisaties zich bezig houden met het welzijn van de kinderen (zorgleerkrachten, kindbegeleiders, sportanimatoren,....)
Organisatie van wijkwandeling
Oprichting van werkgroep kindwelzijn binnen KIK om de visie verder in de werking te implementeren.
Uitwerken van een beloningssysteem uit voor de kinderen
Ondersteunen van collega-kindbegeleiders in hoe omgaan met straffen en belonen via concrete tips
Uitwerken van een methodiek om aandachtskinderen te observeren en te bespreken
Organisatie van oudercafés rond opvoedingsthema's: straffen en belonen
Informele gesprekjes met ouders stimuleren
