DEAL VAN HET JAAR: BMW EN ING CAR LEASE

04

38 TRANSFER: BART VAN MEER NAAR DIRKZWAGER

2012 € 11,50

71 DEALMAKERS: ROBERT TEN HAVE EN DIRK-JAN SMIT (FRESHFIELDS)

89 ADVOCAAT EN BRANDWEERMAN: ELWIN BOSKMA (CLEERDIN & HAMER)

JAARGANG 8

DE VISIE VAN EVERSHEDS FAASEN BUITENNICHIG: WOONBOTENRECHT

E OMGEVINGSR

CHT

DEAL VAN HET JAAR: BMW EN ING CAR LEASE

(plus andere bijzondere deals)

Maartje Paumen Aanvoerster N ederlands hockeyelftal

PLAY TO WIN

BANNING werkt met ruim 85 advocaten op vestigingen in ’s-Hertogenbosch en Rotterdam. www.werkenbijbanning.nl

nr. 4 – 2012

20

32

Als ik... omgevingsrecht

De visie van Eversheds Faasen

In de serie ‘Als ik...’ laten prominente juristen hun licht schijnen over de vraag wat zij zouden willen veranderen op ‘hun’rechtsgebied. Wat zouden zij aanpakken, instellen en/of afschaffen als zij minister of staatssecretaris waren? Gratis advies voor de bewindslieden; deze keer op het gebied van het omgevingsrecht.

Wat gebeurt er in de wereld? Wat willen onze klanten? En hoe spelen wij daar zo goed mogelijk op in? Dat zijn de vragen die Eversheds Faasen zich de afgelopen tien jaar vrijwel permanent heeft gesteld. Oprichter en naamgever Rob Faasen gaf onlangs het stokje over aan Ingrid van Berkel, die samen met zittend bestuurder Jan ter Horst het management vormt. Met Van Berkel en Faasen kijken we terug, maar vooral vooruit.

46

78

De deal van het jaar

Buitennichig: woonbotenrecht

Snel en efficiënt zaken doen na een geregisseerd veilingproces, een internationale overname in acht landen met bijbehorende cultuurverschillen en vooral intensief onderhandelen met teams uit verschillende disciplines. De overname van de autoleasedivisie van ING door BMW is de Mr. deal van het jaar. Het dealteam van ING en de betrokken Nederlandse juristen blikken terug. Daarnaast is er aandacht voor andere bijzondere deals uit het afgelopen jaar.

Nederland telt zo’n tienduizend woonboten en een handvol woonbootjuristen. Van Europa tot gemeenten – iedereen lijkt zich te bemoeien met woonschepen, woonarken en aquavilla’s. Verplichte aansluitingen op het riool, dunne scheepshuiden, natte echtscheidingen, advocaat Douwe Woelinga heeft er dagelijks mee te maken.

nr. 4 – 2012

3

Zo betrokken, het zou verboden moeten worden. MR. LUUK JONKER, HOOGST PERSOONLIJK BETROKKEN BIJ AUTODROP.

Bij Holla Advocaten nemen we het graag persoonlijk. Dat betekent dat we betrokken zijn bij de zaken die we behandelen. Het houdt ook in dat we regelmatig contact hebben en ons écht in onze klanten verdiepen. We stellen het belang van onze cliënt altijd voorop en hebben oog voor de mens achter de zaak. We zijn een van de 25 grootste advocatenkantoren van Nederland, onze advocaten bieden, naast professionele juridische bijstand, advies op maat vanuit onze vestigingen in Eindhoven, ’s-Hertogenbosch en Tilburg.

Op www.holla.nl stellen we ons graag persoonlijk aan u voor en vindt u meer informatie over onze aanpak.

nr. 4 – 2012

Colofon Mr. is hét onafhankelijk magazine voor juristen. Het bericht, belicht en becommentarieert actuele zaken in de juridische wereld. Mr. bereikt ruim 28.500 actieve juristen in Nederland. De uitgever wordt door een Raad van Advies geadviseerd over het te voeren beleid. Informatie over abonnementen zie onderaan dit colofon. Redactieadres Van Kleef Media Kennemerplein 13, 2011 MH Haarlem Tel. 023 – 576 21 87, fax 084 – 726 59 93, mail: [email protected] Redactie Michiel van Kleef (hoofdredacteur), mr. Karen Rijlaarsdam (eindredacteur), mr. Annelieke Fenstra, Myrna van Lente Medewerkers mr. Lex van Almelo, mr. Jurjen Boorsma (Arrest van de maand), drs. Andrea Bosman, mr. Alieke Bruins, Laura Burgers (Bijgewoond), mr. Marianne van der Hoek (Jonge-Baliepagina), mr. drs. Michel Knapen, mr. Peter Louwerse, mr. Noortje Ogg (Jonge-Baliepagina), drs. Michiel Rohlof (Dealmakers), mr. drs. Miek Smilde, mr. Henriette van Wermeskerken Columnisten Harm Cammel, prof. mr. Rieme-Jan Tjittes Fotografie Chantal Ariëns, Chris van Houts, Geert Snoeijer Illustraties Josje van Koppen, Mirèn van Alphen

61

95

NIEUWS

86 Groeten uit

6 Met onder meer:

Alexander de Savornin Lohman was in de Verenigde Staten

Dreigend conflict NOvA en Fred Teeven, rechters en strafontslag, minder toevoegingen, weblogs

89 De andere kant

Elwin Boskma (Cleerdin & Hamer) is advocaat en brandweerman

COLUMN 19 Rieme Jan Tjittes

SUBSIDIAIR

Website www.mr-online.nl Webmeester Bart Pronk ([email protected])

Meer mens dan regel

90 Nachtkastje

RUBRIEKEN

Wat leest Leny de Groot-Van Leeuwen (Radboud Universiteit)?

Raad van Advies Baker & McKenzie: Chantal Rademaker de Ridder, Boekel De Nerée: Charlotte de Mos, Brunel Nederland: Arjan de Vries, Houthoff Buruma: Jaap Bosman, USG Juristen: Eelco Stuut, Voxius: Ruud Harinck

31 Arrest van de maand

91 Lezen

68 Financieel

95 Rijden

69 Vertalen 71 Dealmakers

William Schonewille (BarentsKrans) in de BMW 650i Coupé

Uitgeverij Kluwer Juridische Uitgevers Postbus 23, 7400 GA Deventer Tel. 0570-647621 Uitgever mr. Tom Schoute Media advies Maarten Schuttél Advertentiedeelname Capital Media Services B.V. Staringstraat 11, 6521 AE Nijmegen Tel. 024-360 77 10, [email protected] Vormgeving COLORSCAN BV, Voorhout - www.colorscan.nl Druk Senefelder Misset, Doetinchem

78 Locus

97 Lezersservice

Baris/Riezenkamp

Mr.-Rally

78 Buitennichig

98 Netwerken

Woonbotenrecht

Nationaal Juristen Congres 2012

Abonnementen en adreswijzigingen Abonnementsprijs € 110,00 per jaar. Losse nummers € 11,50, te bestellen via www.kluwershop.nl of 0570 – 67 34 49. Alle prijzen zijn inclusief verzendkosten en BTW. Juristen die als zodanig werkzaam zijn ontvangen Mr. kosteloos. Bij wijziging tenaamstelling en/of adres verzoeken wij u de huidige en de gewijzigde gegevens op te sturen naar Kluwer Klantenservice, Postbus 23, 7400 GA Deventer. Tel. 0570 – 67 34 49, fax 0570 – 69 15 55, www.kluwer.nl/klantenservice Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever openbaar worden gemaakt of verveelvuldigd. ISSN 1388-3372 – Copyright Kluwer 2012

Beter werk

37

Het vaste katern over jurist en arbeidsmarkt 38 Nieuws

Met onder meer: ARAG en KNVB samen in actie, ArbeidsApp voor Allen & Overy, de arbeidsthermometer en natuurlijk personalia 43 Column GroeiNu! 56 Jonge-Baliepagina’s

De Baliebink van de maand, Dagboek van een stagiaire en meer Katern bedrijfsjuristen 59 Column Harm Cammel 61 Ik en mijn bedrijfsjurist

Hugo Nieuwenhuizen (Deterink) en Arnold Spetgens (Rabobank Nederland) 64 Bedrijfsjuristenpagina’s 67 NGB-pagina

nr. 4 – 2012

5

Juridisch nieuws Dreigend conflict Orde en Teeven over toezicht De meningsverschillen tussen de Advocatenorde en het ministerie van Veiligheid en Justitie over het toezicht op de advocatuur spitsen zich toe. De Orde kondigde eind vorige maand een tweetal verordeningen aan waarvan er minimaal één in strijd lijkt te zijn met de toezichtsplannen van verantwoordelijk staatssecretaris Teeven. e Orde ziet bij het toezicht een belangrijke rol voor de lokale dekens weggelegd. Daarnaast zou er een onafhankelijke ‘systeemtoezichthouder’ moeten komen die de wijze waarop dekens toezicht uitoefenen controleert. Staatssecretaris Teeven (Veiligheid & Justitie) kiest voor een externe toezichthouder die door de minister wordt benoemd met vergaande bevoegdheden. De Orde is het hier principieel mee oneens. De inmenging van derden zou het beroepsgeheim in gevaar brengen en de politieke benoeming van de toezichthouder is een bedreiging voor de onafhankelijkheid van de advocatuur. De Orde wil graag tempo blijven maken in dit dossier, onder meer naar aanleiding van het advies hierover van oudAFM topman Docters van Leeuwen. Deze pleitte voor een aanzienlijke versterking van het dekanaal toezicht. Onder meer op grond daarvan stuurde de Orde eind vorig jaar een alternatief wetsontwerp voor een nieuwe Advocatenwet naar Teeven waarin de verzwaring van de deka-

D

nale rol verder vorm werd gegeven. Naar verluidt benaderde de Orde het ministerie in dezelfde periode ook informeel met het voorstel een definitieve regeling een paar jaar uit te stellen zodat de Orde de tijd zou krijgen om de zaak op een voor beide partijen bevredigende wijze te regelen. Het ministerie zou hierop negatief hebben gereageerd. Erger nog, de Orde zou te verstaan hebben gekregen dat geen ‘onomkeerbare stappen’ mochten worden genomen. Hiermee zou zijn gedoeld op nieuwe regelgeving in de vorm van verordeningen die strijden met de nieuwe Advocatenwet. De exacte betekenis van deze formulering was dus niet duidelijk, maar het toch al wat moeizame contact tussen Orde en ministerie werd er verder door vertroebeld. En was waarschijnlijk voor de Orde aanleiding om vertegenwoordigers van het ministerie te schrappen

Mr. Rally 2012 a het succes van de eerste Mr. Rally in 2011 kon een vervolg niet uitblijven! Daarom wordt zaterdag 16 juni de tweede editie van de Mr. Rally gereden, ten bate van de Stichting Advocaten voor Advocaten. Het evenement is gericht op zowel beginnende als ervaren rallyrijders en kent ook een recreatierit voor diegenen die uitsluitend een mooie tocht willen maken. Bijrijders behoeven geen jurist te zijn en een bijzondere auto is leuk, maar zeker geen voorwaarde. Naast het sportieve gedeelte is er ook ruimte voor gezelligheid tijdens lunch, tea break en de uitgebreide borrel.. De Mr. Rally wordt georganiseerd door Rally Masters bv.

N

Kijk voor meer informatie en inschrijving op www.mr-rally.nl.

6

nr. 4 – 2012

van de genodigdenlijst voor de vergadering van het College van Afgevaardigden eind maart. De media (Mr. en het Advocatenblad) waren wel welkom. De Orde besprak tijdens die vergadering een nieuwe verordening die het reeds bestaande overleg tussen de dekens verder formaliseert. De initiatieven die de dekens het afgelopen jaar hebben ontplooid tot harmonisering en intensivering van het toezicht krijgen daarmee een formele status en meer zeggingskracht. Aanvankelijk bevatte deze verordening een bepaling waarbij aan de dekens een bepaalde bevoegdheid werd toegekend om beleidsregels vast te stellen. Dat werd uiteindelijk afgezwakt tot een aanbevelingsbevoegdheid, omdat de huidige Advocatenwet geen juridische grondslag hiervoor zou bieden. Ook een tweede verordening werd aangekondigd, namelijk één over het door de Orde gewenste stelseltoezicht, inclusief instelling van een systeemtoezichthouder. Hoewel de tekst van het nieuwe wetsontwerp van Teeven nog niet is vrijgegeven, is duidelijk dat deze verordening lijnrecht tegen diens intenties ingaat. Mocht de Orde deze verordening te zijner tijd aannemen, dan is daarmee sprake van een openlijk conflict met de bewindsman die dan waarschijnlijk zal overgaan tot vernietiging van de bewuste verordening. Inmiddels heeft de SP over deze kwestie Kamervragen gesteld.

Vertrouwen in rechtspraak iets gedaald et vertrouwen van Nederlanders in de rechtspraak is in het eerste kwartaal van 2012 iets gedaald vergeleken met het vierde kwartaal van 2011. Dat blijkt uit een periodiek onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau. 67 procent van de Nederlanders heeft ‘voldoende vertrouwen’ in de rechtspraak, tegen 71 van de 100 Nederlanders in het laatste kwartaal van het vorige jaar.

H

Juridisch nieuws Notariaat moet hard van zich afbijten Notarissen moeten fermer op de trom roffelen. De overheid draait het notariaat langzaam de nek om en daar moet hard tegen worden gestreden. Dat zegt Ruud van Gerven, de nieuwe voorzitter van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB). e actiegroep ‘Notaris voor Rechtszekerheid’ – waarvan Van Gerven deel uitmaakt – nam vorige maand het roer in handen, nadat op 6 maart het KNB-bestuur door de leden werd weggestuurd. In februari stuurde de groep aan alle notarissen in Nederland een manifest waarin ze pleitte voor een ander beleid, een andere organisatie én een nieuw bestuur. De KNB zou te weinig doen tegen uitholling van de functie van de notaris door de politiek. Begin april werd een nieuw bestuur benoemd. Van Gerven: “Het is goed om zelf aan het roer te staan om het schip te kunnen sturen in de richting die wij voorstaan, ook al is het maar tijdelijk.” Hoogstens acht maanden zal de Nijmeegse notaris zijn rol als voorzitter vervullen. In november draagt hij het stokje over aan Franc Wilmink, de ‘inkomend’ voorzitter. Wilmink was eerder ook al inkomend voorzitter van het vorige bestuur. Het is nog altijd de bedoeling om hem te laten aantreden als voorzitter.

D

Gepokt en gemazeld

Het belangrijkste voornemen van de nieuwe voormannen is het maatschappelijk nut van de notaris voor het voetlicht brengen. In het najaar van 2011 is het notariaat door de politiek links en rechts flink ingehaald. Verschillende overheidsmaatregelen die al zijn ingevoerd of op stapel liggen, maken de rol van de notaris overbodig en dat zou de rechtszekerheid ernstig schaden. Van Gerven: “Een belangrijk onderdeel van het nieuwe beleid is dan ook een betere PR en betere lobby.” De KNB wil daarom op zoek gaan naar een ‘boegbeeld’. Iemand die gepokt en gemazeld is in de Haagse politiek. “Een persoon die in staat is om de deuren te openen naar politici en ministeries en in tv-praatprogramma’s optreedt. Het notariaat is tot nu toe veel te terughoudend geweest. De presentatie moet strakker en fermer. We hebben een ijzersterk product, onze meerwaarde is Ruud van Gerven enorm. Dat moeten we laten zien.”

Nieuwe advocatenopleiding in de maak Er komt een nieuwe opleiding voor advocaat-stagiaires, de Nieuwe Stagiaire Opleiding (NSO). De nieuwe beroepsopleiding wordt uitgebreider, en daardoor hoogstwaarschijnlijk duurder dan de huidige. Dat lijkt een eerste conclusie die kan worden getrokken uit berekeningen gebaseerd op de huidige methodiek. et staat vast dat de NSO zal bestaan uit 79 dagdelen, 12 dagdelen meer dan de huidige opleiding telt. Dat betekent 48 uur aan niet-declarabele kosten. Uitgaande van een te factureren uurtarief van gemiddeld 185 euro voor een stagiaire, is dit bijna 9.000 euro aan inkomstenderving per stagiaire. De uitbreiding van het curriculum brengt vanzelfsprekend ook meer kosten mee. Nu betaalt een kantoor 10.000 euro per stagiaire aan de Orde aan opleidingskosten. Uitgaande van het huidige tarief wordt dat minimaal 1800 euro meer vanwege de 12 extra dagdelen. Voor kantoren betekent dit alles dus een toename van de kosten van minimaal 11.000 euro per stagiaire. Bij deze schattingen is geen rekening gehouden met de eventuele inzet van e-learning methoden, die de prijs van de opleidingskosten zouden

H

kunnen drukken. De huidige opleiding is kostendekkend en wordt tegen kostprijs aangeboden. De nieuwe situatie, waarbij niet langer de Orde monopolist is in de VSO en BO, zal, zo verwacht ook de Orde, een prijsopdrijvend effect hebben, omdat nieuwe aanbieders hun gebruikelijke marge willen realiseren. Hierdoor lijkt de vrees reëel dat de extra kosten nog hoger zullen kunnen oplopen. Liberalisatie

De nieuwe opleiding kent een wél en een niet-geliberaliseerd deel. Het nietgeliberaliseerde deel bestaat uit algemeen procesrecht en de vaardigheidsen ethiekvakken en valt onder de Advocatenorde. Het resterende deel, dat bestaat uit de major en de keuzevakken, kan in beginsel door elke organisatie worden verzorgd, mits hiertoe geaccrediteerd. De hoop is dat met dit voorstel het al jaren slepende probleem van de vrijstellingen definitief van de baan is. De Law Firm School, een initiatief van de veertien grootste kantoren, werd een aantal jaren geleden opgericht als alternatief voor de in de ogen van deze kantoren kwalitatief tekortschietende opleiding van de Orde. De Brauwerij (De

Brauw) is een vergelijkbaar initiatief. De nieuwe voorstellen vloeien voort uit de aanbevelingen van de commissieKortmann die eind 2010 concludeerde dat de advocatenopleiding tekortschoot. Door nu te kiezen voor een hele nieuwe opzet van de opleiding kan echter ook meteen het probleem van de ontheffingen daadkrachtiger dan tot nu toe het geval was, worden aangepakt. Opvallend is dat er in de toekomst minder ruimte komt voor het geliberaliseerde deel, dat is dus ruwweg hetgeen nu onder het vrijstellingenbeleid valt. Minimaal wordt in de toekomst ongeveer 30% geliberaliseerd (de major en de keuzevakken daarbinnen). Maximaal wordt dat 43% als daar ook nog de minor en de vrije keuzevakken bijkomen. In de bestaande situatie is ongeveer een kwart geliberaliseerd en worden daarnaast nog eens vrijstellingen verleend waardoor de facto tweederde van de opleiding als geliberaliseerd kan worden beschouwd. Aanvaarding van de huidige voorstellen betekent dus voor de Law Firm School en De Brauwerij een verslechtering van de bestaande situatie, tenzij deze instanties besluiten om aanvullend op de NSO hun eigen opleiding ‘on top of’ te plaatsen.

nr. 4 – 2012

7

Eversheds Faasen

Advocaten en notarissen Value for money, van Amsterdam tot Hong Kong.

www.eversheds.nl ©Eversheds Faasen 2012. Eversheds Faasen is lid van Eversheds International Limited.

Juridisch nieuws ‘Rechters kunnen strafontslag ontlopen: regeling moet worden aangepast’ Door zelf op te stappen ontlopen rechters strafontslag wegens kwalijk gedrag, volgens de Nijmeegse hoogleraar staatsrecht Paul Bovend’Eert. ‘Gewone’ ambtenaren die zich zouden hebben misdragen kunnen dat niet. Bovend’Eert noemt dit meten met twee maten en daarmee ‘onterecht en onredelijk’. Wat hem betreft wordt hier in de politieke discussie over de uitbreiding van disciplinaire maatregelen voor rechters aandacht aan besteed. en ambtenaar die ernstig plichtsverzuim pleegt, kan disciplinair worden ontslagen. Onder plichtsverzuim valt al

E

datgene wat een ambtenaar in een goede uitoefening van zijn functie niet hoort te doen. Voor rechters geldt een andere regeling dan voor ambtenaren, waarin niet in algemene termen is omschreven wanneer sprake is van plichtsverzuim. De Wet rechtspositie rechterlijke ambtenaren omschrijft specifiek wanneer het opleggen van hetzij een waarschuwing hetzij een (straf)ontslag mogelijk is. De disciplinaire maatregel van ontslag kan onder meer worden opgelegd door de Hoge Raad indien de rechterlijk ambtenaar door handelen of nalaten ernstig nadeel toebrengt aan de goede gang van zaken bij de rechtspraak of het in haar te stellen vertrouwen. Uit onderzoek van RTL Nieuws vorig jaar is gebleken dat in de afgelopen tien jaar slechts één rechter is ontslagen, vanwege een ernstig alcoholprobleem. En in diezelfde periode zou elf keer een rechter na misdragingen zelf ontslag hebben genomen of vervroegd pensioen hebben gekregen. Volgens Bovend’Eert komt het in de praktijk – net als in elke organisatie – voor dat rechters zich schuldig ma-

ken aan (ernstig) plichtsverzuim. “Een strafontslag kunnen zij echter voorkomen door zelf een verzoek tot ontslagverlening bij Koninklijk Besluit in te dienen. Dat is raar en moet onmogelijk worden gemaakt. Als sprake is van zeer kwalijk rechterlijk gedrag dan zou het rechtsgevoel veel meer worden bevredigd wanneer het ontslag in de vorm van een tuchtmaatregel zou worden verleend. Gewone ambtenaren krijgen in die situatie ook niet de gelegenheid om zelf weg te gaan. Er wordt dus met twee maten gemeten en dat kan niet.” Wachtgelduitkering

Verder is het zo dat gewone ambtenaren na een oneervol strafontslag geen aanspraak meer kunnen maken op een uitkering en in de bijstand belanden. “Daarentegen ontvangen rechters die hun disciplinair ontslag hebben weten te omzeilen door op eigen initiatief weg te gaan een wachtgelduitkering. Maar het gaat me niet zozeer om de financiering. Dat is slechts een secundaire onwenselijke bijkomstigheid”, aldus Bovend’Eert.

Wie is de snelste jurist?

ie is de snelste jurist van Nederland? Op deze prangende vraag komt zondag 3 juni een antwoord, want dan vindt voor het eerst het open Nederlands kampioenschap hardlopen (10 km) voor juristen plaats onder de titel de Kleine Lettertjesloop. Het parcours voert door Haarlem en Bloemendaal en kent een aantal klassementen. De drie belangrijkste prijzen zijn die voor de snelste mannelijke en vrouwelijke jurist en voor het snelste bedrijfsteam. Aan de loop is een goed doel verbonden: de Stichting Run4School, die zich richt op naschoolse opvang in townships bij Kaapstad.

W

algemene voorwaarden, arbeidsovereenkomsten, beroepschriften, bezwaarschriften, brochures, contracten, correspondentie, dagvaardingen, due diligence, fusies en splitsingen, IE, koopovereenkomsten, notariële akten, persberichten, procedurestukken, prospectussen, rapporten, vonnissen, websites, wetsteksten usw.

Ga voor meer informatie en aanmelding naar: www.kleinelettertjesloop.nl

nr. 4 – 2012

9

Juridisch nieuws Minder toevoegingen afgegeven door Raad voor Rechtsbijstand n 2011 heeft de Raad voor Rechtsbijstand 414.000 toevoegingen afgegeven. Dat is minder dan de twee voorgaande jaren. De meeste toevoegingen werden afgegeven voor zaken op het gebied van strafrecht (35%) en personen- en familierecht (26%).

I

Dat blijkt uit het onlangs gepubliceerde jaarverslag van de Raad. In het jaarverslag staat verder dat de toegang tot een rechtvaardige oplossing voor de Raad een belangrijk onderdeel is van de democratische samenleving. Subsidies en voorzieningen kunnen burgers in staat stellen om dit te bereiken. Uitbreiding van het scala aan mogelijkheden om juridische problemen aan te pakken is volgens de Raad een belangrijke voorwaarde voor burgers om hun verantwoordelijkheid te kunnen nemen. Eenvoudige en transparante regelgeving is hierbij cruciaal. Daarnaast is een proactieve overheid nodig die probleemoplossend te werk gaat, ook bij kleine criminaliteit of klachten over overheidsdiensten. De Raad wijst er verder op dat er veel gaat veranderen op het gebied voor gesubsidieerde rechtsbijstand. In 2011 kregen al diverse maatregelen hun beslag en voor de komende jaren komen er nog meer aan. Kostenbeheersing speelt daarbij een grote rol.

NIEUWS VOOR JURISTEN

WODC-rapport kwaliteit juridische dienstverlening Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het Ministerie van Veiligheid en Justitie publiceerde in maart het rapport ‘Hulp bij juridische problemen’. Het bevat een verkennend onderzoek naar de kwaliteit van dienstverlening door advocaten en rechtsbijstandverzekeraars. et WODC concludeert dat op basis van dit verkennende onderzoek geen algemene uitspraken kunnen worden gedaan over de kwaliteit. “Wel is duidelijk dat de verzekering als laagdrempelige voorziening in een behoefte voorziet. Verzekerden kunnen voor ‘kleine’ juridische vragen en adviezen eenvoudig hun verzekeraar bellen. De tevredenheid van verzekerden over die eerstelijnshulp is groot”, aldus het WODC. Verder stelt het centrum dat de kwaliteitswaarborging ten aanzien van advocaten, zowel op papier als in de praktijk, aanmerkelijk ruimer en verstrekkender is dan die met betrekking tot verzekeraars. Immers,

H

10

nr. 4 – 2012

de kwaliteitswaarborging ten aanzien van advocaten stelt eisen aan elke individuele dienstverlener. WODC: “De kwaliteitswaarborging ten aanzien van juridische dienstverlening door verzekeraars vindt overwegend plaats binnen de eigen regels die leden van het Verbond van Verzekeraars overeen zijn gekomen. Lidmaatschap is echter niet verplicht voor aanbieders van rechtsbijstandverzekeringen. Daarnaast bestaat er zorg over de mate waarin het Verbond de naleving van de regels afdwingt.”

nu ook als iPhone app!

Winnaar Gouden Zandloper: snelste groeier 2008 – 2012

Link up. Vind je het een spannende uitdaging om hechte relaties op te bouwen met gerenommeerde, internationale cliënten? Wil je de grenzen van je praktijkgebied verleggen naar een breed spectrum van sectoren? Heb je het talent, inzicht én de energie om de meest complexe transacties succesvol af te ronden? Link dan met Linklaters! Wij zijn een wereldwijd, toonaangevend kantoor met advocaten, notarissen en fiscalisten. We zijn altijd op zoek naar jong toptalent. Dus als jij carrière wilt maken in een open en toegankelijke omgeving, waarin pragmatisme en vernieuwend denken centraal staan, bekijk dan onze stagemogelijkheden en vacatures op www.linklatersgraduates.nl

Juridisch nieuws Sneller procederen bij bestuursrechter D

e Tweede Kamer heeft ingestemd met een wetsvoorstel van minister Opstelten van Veiligheid en Justitie dat bestuursrechters meer mogelijkheden biedt om zaken sneller en definitief af te doen. De maatregelen zijn onderdeel van de Innovatieagenda rechtsbestel, die de bewindsman vorig jaar oktober naar de Tweede Kamer stuurde. Door de vernieuwingen in het bestuursprocesrecht is het minder vaak nodig om een nieuw besluitvormingstraject te volgen als de rechter gebreken in een besluit heeft geconstateerd. Dit voorkomt vertraging in de procedure. Het kabinetsbeleid is erop gericht te bevorderen dat zoveel mogelijk geschillen na afloop van één bestuursrechtelijke procedure definitief zijn beslecht, met andere woorden: dat de eerste uitspraak van de bestuursrechter ook daadwerkelijk een einduitspraak is.

Een blik achter de schermen bij de rechterlijke macht E

én week achter de schermen bij de rechterlijke macht. Voor de vierde keer organiseren de Rechtspraak en het Openbaar Ministerie het SummerCourt; dé kans voor twintig veelbelovende rechtenstudenten om ‘binnenshuis’ kennis te maken met de rechterlijke organisatie in Nederland. Zij krijgen een dynamisch, interactief programma voorgeschoteld met professionals uit de beroepspraktijk en krijgen een grondige introductie in het vak van rechter en officier van justitie. De werving gaat op korte termijn van start. Het SummerCourt duurt van 1 tot en met 6 juli 2012. Kijk voor meer informatie op www.summercourt.nl.

15 years in legal translations! JMS Tex jurid tse r isch v e r t a a v ic e drs lbur J.M

Ervaren juridische ve vertalers Alle All talen t l Directe, snelle nelle behandeling Vaste, scherpe tarieven Persoonlijk contact

beëd

. St eur igd v erta ler

eau

Mgr . C. Ve e 113 rma 1 KJ nlaa Vo l e n 58 T 0 nda 299 m -351 F 0 851 299 -351 E i 751 nfo @jm W w stex ww t .n l .j m s text .n l

Op JMS Textservice kunt u altijd vertrouwen. U weet weeet zich bij ons verzekerd van een sluitende sluitennde juridische vert ertaling vertaling die op het afgesproken tijdstip tiijdstip wordt geleverd. ge Altijd, want afspraak is afspraak k, al sindss 1997. 19 Hoe onze afspraak, nten dit waarderen ku unt u lez ezen op www.jmstext.nl. klanten kunt lezen drachten, in nformatie of onze tarieven zijn nf Voor spoedopdrachten, informatie ar. BBel 0299 351 851 en binnen een we altijd bereikbaar. pe offerte. uur doen we u een scherpe

Uw deadline, onze zorg! 12

nr. 4 – 2012

Kijk op juridischebrochure.nl voor meer info

Bijgewoond eens’ dan luistert hij. Soms.” Na de lezing werd een prijs van duizend euro uitgereikt aan hogeschoolstudente Melanie Janssen voor haar scriptie De voorwaardelijke invrijheidstelling; het niet naleven van bijzondere voorwaarden. Iedereen bleef gezellig napraten tijdens de borrel. Van den Emster discussieerde nog wat over de doodstraf met nieuwsgierige studenten, er kwamen lekkere happen langs, een bandje speelde live muziek… Een feestje organiseren, laat dat maar aan de Brabanders over.

tioneel recht in Tilburg en hoogleraar rechten van de mens aan de UvA) zei: “Ik vraag me af waar Wilders precies nóg meer scherpte wil in het beleid. Ik zie die ruimte niet.” Hij vermoedde ook dat een gedwongen afstand van een tweede nationaliteit eerder belemmering tot integratie veroorzaakt dan wegneemt. Peter Rodriques (hoogleraar immigratierecht in Leiden) vond strafbaarstelling van illegaliteit (‘crimmigatie’) een slecht idee. En zo kunnen we nog wel even doorgaan met aanbevelingen opsommen. Jammer dat de wetenschappers vooral voor eigen parochie preekten.

Juridisch Congres Polderen 2.0

Als drukke jurist kunt u natuurlijk niet overal aanwezig zijn. Mr. brengt u daarom maandelijks verslag uit van de gemiste highlights.

Rondetafelgesprek 1,5 jaar immigratiebeleid Datum: 23 maart 2012 Aantal aanwezigen: 60 Locatie: Tweede Kamer Borrel:

door Laura Burgers

Maaskantlezing Datum: 16 maart 2012 Aantal aanwezigen: 160 Locatie: Juridische Hogeschool Avans-Fontys Borrel: Wie paniek over griffierechten of over toezicht op advocaten had verwacht kon 16 maart in Tilburg opgelucht adem halen. De alweer vijfde Maaskantlezing – dit keer uitgesproken door voorzitter van de Raad voor de rechtspraak Erik van den Emster – ging over de herziening van de gerechtelijke kaart. De rechtspraak wordt steeds complexer en internationaler, daarom vindt Van den Emster een herindeling van de rechtbanken op zich een goed idee. Maar het plan, dat Nederland in tien arrondissementen gaat opdelen (“of elf, want de politiek is net zo wendbaar als een Alfa Romeo”), levert wel problemen op in de uitvoering. Vooral in het oosten, het noorden en het zuiden van het land gaan er veel arrondissementen fuseren, en waar komt dan het nieuwe bestuur? Van den Emster kreeg meermalen de lachers op zijn hand, bijvoorbeeld door zijn imitatie van Ivo Opstelten in het onderhandelingsproces. “De strategie van de minister van Veiligheid & Justitie is zeggen ‘wij zijn het eens’. En als je dan vaak genoeg herhaalt ‘wij zijn het niet

Het is tijd voor evaluatie, vond het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM). Politici en wetenschappers zouden met elkaar in gesprek gaan over het Nederlandse immigratiebeleid van de afgelopen anderhalf jaar. Maar, wat was er een beetje jammer? Dat er geen enkel Tweede Kamerlid in de zaal zat. Er zouden drie politici deelnemen aan het gesprek, maar één had op het laatste moment afgezegd en een ander, Ankie BroekersKnol, hield de hele middag wijselijk haar mond. Als Eerste Kamerlid voor de VVD bevond ze zich ook wel in het hol van de leeuw. Het groepje bekwame wetenschappers dat was overgebleven had namelijk geen goed woord over voor het kabinet. Neem nou de gezinsherenigingsrichtlijn die Leers wil aanscherpen. Die gaat over personen in Nederland die een gezinslid uit het buitenland ook hier willen laten verblijven. Het beleid ten aanzien hiervan is nu al zo streng als mogelijk binnen de grenzen van het EVRM. “Degenen die er bovendien vooral last van hebben zijn Henk en Ingrid”, vertelde advocaat Julien Luscuere. “Henk die verliefd is op een Oekraïense en Ingrid die zo’n knappe man in Ghana heeft ontmoet. Ze krijgen hun geliefden hier mooi niet naar toe.” Ernst Hirsch Ballin (tegenwoordig hoogleraar Nederlands en Europees constitu-

Datum: 30 maart 2012 Aantal aanwezigen: 80 Locatie: Universiteit Nijmegen Borrel: “Kent u het verhaal van de ballonvaarders? Twee ballonvaarders vliegen vlak boven de grond en vragen aan een man die daar staat: ‘Waar zijn we?’ Antwoordt die man: ‘In een ballon.’ Zegt de ene ballonvaarder tegen de andere: ‘Dat moet een jurist zijn. Zijn antwoord is volledig juist én volledig nutteloos.’” Aldus Rogier Duk, die allerlei interessante arbeidsrechtelijke arresten besprak. Tachtig in onberispelijk zwart gestoken Nijmeegse studenten hingen geïnteresseerd aan zijn lippen. Duks lezing was onderdeel van het privaatrechtelijk congres dat was georganiseerd door de Juridische Faculteitsvereniging Nijmegen en dat werd gesponsord door een aantal grote advocatenkantoren. Verre van volledig nutteloos waren de workshops en lezingen die de rest van de dag volgden. Tijdens de workshop Do’s en don’ts van de arbeidsovereenkomst wisten de juristen in spe alle vragen van Nysing-advocaat Wilco Nieuwenhuis feilloos te beantwoorden. Dagvoorzitter was de Nijmeegse hoogleraar arbeidsrecht Leonard Verburg. Wat kan die man spreken! Wild gebarend en vrolijk grappen makend vertelde hij over de drijfveren van bedrijven om zzp’ers in de arm te nemen, in plaats van gewone werknemers met een contract. 30% minder aan sociale lasten betalen bijvoorbeeld. Daar zit een probleem, want sociale zekerheid wordt dus ook niet betaald. “Zzp’ers worden niet ziek, dat is de afspraak”, zei Verburg, “daar mogen we ons best zorgen over maken.”

nr. 4 – 2012

13

www.mr-online.nl 19 MAART

2 APRIL

Hoogleraar privaatrecht Ivo Giesen is winnaar van de Utrechtse Docent van het Jaar prijs 20112012.

Maaike Stouten promoveerde op ‘De witwasmeldplicht. Omvang en handhaving van de Wwft-meldplicht voor juridische en fiscale dienstverleners’.

Uit het jaarverslag van het Bureau Financieel Toezicht blijkt dat advocaten tot op heden achterblijven met het melden van verdachte transacties. Kan het niet zo zijn dat zij gewoon niet veel meer te melden hebben? “Dat is het bekende kip-en-ei verhaal: is er niets te melden, of is het toezicht gewoon niet goed genoeg, zodat de te melden gevallen niet bekend worden? In mijn proefschrift heb ik het Wwft-toezicht op (onder meer) advocaten onderzocht. Naar mijn mening is er op dit gebied sprake van een schijn van toezicht. De aangewezen toezichthouder Bureau Financieel Toezicht heeft onvoldoende bevoegdheden en het interne Wwft-toezicht door de Orde en de plaatselijke dekens schiet tekort.” Wat is het hoogtepunt uit uw juridische carrière? “Hora est… Maar ook toen ik de geprinte versie van mijn proefschrift zag. Al het werk van jaren wordt dan ineens gematerialiseerd. Over de uitvoering van het boek ben ik meer dan tevreden. Inhoudelijk hoop ik dat mijn boek bijdraagt aan een genuanceerde discussie over het toezicht op geheimhouders; in dat opzicht moet het hoogtepunt nog komen.”

12 MAART Ben Sloot pleitte in zijn afscheidsrede als hoogleraar Metajuridica aan de Open Universiteit voor een evenwichtige manvrouwverdeling in de Hoge Raad.

Kent u ook een potentiële Mr. van de week? Mail ons! [email protected]

De jury was behalve van uw onderwijskwaliteiten ook erg onder de indruk van uw visie op de toekomst van het universitair onderwijs en de rechtenopleiding in het bijzonder. Wat is uw visie op de rechtenopleiding? “Ik heb in Utrecht mede aan de wieg gestaan van plannen om de komende jaren het onderwijs veel meer te richten op een kleinere groep goed gemotiveerde studenten, en om dus af te stappen van het eindeloos bedienen van grote hordes studenten die bij de rechtenstudie ‘verzeild’ zijn geraakt. Het plan is om kleiner te worden als opleiding en om te gaan selecteren.” Bent u net zo lovend over de Utrechtse rechtenstudenten als zij over u? “De meeste studenten die ik tegenkom zijn hardwerkend, gemotiveerd en heel vaak heel slim en enorm actief. In hun werkend leven doen ze het goed, horen we vaak terug. Waarschijnlijk zijn er ook wel mindere goden, maar die heb je overal en misschien laten die zich ook wel minder zien.”

Volgens de Raad voor de rechtspraak dreigt het spookbeeld dat als er niets gebeurt, er op termijn vrijwel alleen maar vrouwelijke rechters zullen zijn. Is dat erg en zo ja, is een maatregel zoals het invoeren van een quotum wenselijk of noodzakelijk? “Ik ken erger schrikbeelden, maar ik zie het probleem inderdaad opdoemen. De door mij gebezigde argumenten voor een evenwichtige man-vrouw samenstelling van de Hoge Raad − democratische participatie, diversiteit en voorbeeldwerking − gelden ook voor de rechterlijke macht in haar totaliteit. Om bij het streven naar een evenwichtige manvrouw verdeling rigiditeit te vermijden en

Meesters van de week 26 MAART Robert van Peursem, gespecialiseerd in IE, is sinds 1 april raadsheer in het gerechtshof Den Haag.

Wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie? “Engelse octrooirechters zijn voor mij een grote inspiratiebron, ook al zijn we het niet altijd met elkaar eens. We passen in Europa per land hetzelfde geharmoniseerde octrooirecht toe, vaak in parallelle zaken. Onze directe collega’s zitten niet in Nederland, maar over de Europese grens. In Londen zijn dat woordkunstenaars met een groot vermogen de techniek tot in de finesses te doorgronden. Hun uitspraken lezen vaak als een novelle.” Welk wetsartikel vindt u het mooist? “Art. 2014(1) BW (oud): ‘Bezit geldt als volkomen titel’. Dat opende voor mij de magie van het burgerlijk recht, daar werd ik door gegrepen als student: dat dat betekende dat bezit van een roerende zaak eigendom legitimeert. Zijn opvolger, art. 3:119(1): ‘Bezitter wordt vermoed rechthebbende te zijn’ is zoveel bleker!”

een zekere flexibiliteit te bewaren zou de normatieve vuistregel 60%-40% kunnen luiden. Met andere woorden: bij de verschillende lagen van de rechterlijke macht zou het percentage mannen c.q. vrouwen nooit onder de 40% mogen vallen. De consequentie van deze flexibele quota zou kunnen zijn dat op termijn de aanwas van vrouwelijke (lagere) rechters wordt beperkt.”

Een selectie van uitspraken die de Mrs. van de Week de afgelopen maand deden op de site van Mr. (www.mr-online.nl). Elke week beantwoordt een jurist die die week om de een of andere reden in het nieuws is een aantal vragen. Wie een wekelijks overzicht wil van alle Mrs. van de week kan zich abonneren op de Mr. e-mailnieuwsbrief via www.mr-online.nl

nr. 4 – 2012

15

EXPLORE OUR WORLD Ondernemende teamplayers werken bij Norton Rose LLP 

"
% #"#!
'""#!

kandidaat-notaris een goede opleiding? Draag je graag verantwoordelijkheden en ben je niet bang om over grenzen heen te kijken?

Contact  '

!$#!
[email protected] 
 




Dan willen wij jou leren kennen.

Norton Rose LLP Rembrandt Toren Amstelplein 1  

"#!

Norton Rose LLP is onderdeel van de Norton Rose Group. Wij geven juridische adviezen aan toonaangevende #!# 
!
'&
"#
en overheden. Interesse? Kijk op werkenbijnortonrose.nl





Weblogs Een advocaat draagt nooit slippers Op de website van Mr. werd afgelopen maand weer druk geblogd. Ook deze keer een greep uit de inhoud. Meer lezen? Kijk op www.mr-online.nl “Arts en advocaat worden door kinderen vaak in één adem genoemd, als het gaat om favoriete beroepen. Beide beroepen hebben een sterke aantrekkingskracht.” Voor kinderen (of ouders) die twijfelen over de beroepskeuze, heeft advocaat Ali Öntas een top-10 samengesteld van de verschillen tussen de advocaten en artsen. Zoals: “Een arts kleedt eerst uit en analyseert daarna, een advocaat maakt vooraf de analyse en kleedt daarna uit”, “De patiënt kan het handschrift van een arts niet lezen, een cliënt begrijpt niet wat een advocaat schrijft” en “Een advocaat draagt nooit slippers.” Rechtsfilosoof Hendrik Kaptein kijkt naar een minder sterk bedrijf in de vertoning van het proces tegen Robert M. “De vraag daarin is of hij spijt heeft. Nee, stelt het OM, ja zegt de verdediging, vragend om rechterlijke mildheid. Maar waarom minder straf voor spijtbetuigers? Spijt vooronderstelt aansprakelijkheid. Niemand kan spijt betuigen voor overmacht. Dan kan Robert M. beter volhouden dat hij géén spijt heeft, omdat hij er niets aan kon doen. Bovendien: wie echt spijt heeft aanvaardt zijn verdiende straf. Anders kunnen spijtbetuigingen niet eerlijk zijn gemeend. Wie zegt: ‘ik heb erge spijt dus verdien ik minder straf’ spreekt zichzelf tegen. Aan woorden van spijt in het strafproces hebben we dus helemaal niets.” Advocaat Sladjana Marjanovic heeft het over het verlof van

tbs’ers. “Dit is niet het moment om te pleiten voor de uitbreiding van verlof voor ter beschikking gestelden. Niet nu de heer Teeven juist bezig is om de vrijheden van zelfs voormalige tbs’ers zo veel mogelijk in te perken en levenslang toezicht op hen mogelijk te maken. Toch is het een vreemde regeling dat iemand aan wie een combinatievonnis is opgelegd, te weten een gevangenisstraf en de tbs-maatregel, niet eerder dan na tweederde van de gevangenisstraf in aanmerking komt voor verlof. Dit is zo geregeld in de Verlofregeling TBS van de minister van Veiligheid en Justitie en er is geen enkele uitzondering mogelijk.” Rechter Dory Reiling schrijft over de kostendekkende griffierechten. Ze had aanvankelijk een grappig stuk in gedachten, “over een cursus kruideniersdenken voor juristen: je doet je best om klantvriendelijk te vernieuwen, en dan komt je grootaandeelhouder en verhoogt eenzijdig de prijzen. Daar gaan je klanten. Het was echt een leuk stuk, maar ik vond het niet passen bij de ernst van het onderwerp.” Dat de toegang tot het recht minder wordt is fout, maar, zo vraagt Reiling zich af, wat valt er, na het klagen en protesteren dat allerlei instanties al hebben gedaan, nog meer over te zeggen? Zouden een e-court en andere IT de narigheid nog kunnen verminderen? Onderzoeker recht in de culturele samenleving Wouter de Been blogt over het feit dat

“religieuze minderheden tegenwoordig een behoorlijk slechte pers krijgen. De kritiek van de seculiere meerderheid is echter doorgeslagen. Het wordt tijd dat we ook weer oog krijgen voor de positieve bijdragen van religie.” “We kunnen ons de komende tijd verheugen op een nieuw duo in de politiek: Samsom en Geertje”, aldus advocaat en onderzoeker Gerben Kor. “De slechte grappen hierover op het web tieren al welig. Voor de NRC-lezende oudere juristen onder u: Samson en Gert vorm(d)en een Vlaams jeugdtelevisieduo. Samson richt zich altijd tot Gert met de aanhef (gek stemmetje): ‘eeej Gertje.’ Net als in die bijna gelijknamige show zal de confrontatie tussen de twee ons veel vertier brengen. We kunnen ons allemaal verheugen op de grappige woordenstrijdjes, waarbij de één de ander walvisknuffelaar zal noemen en de ander de één peroxidemuts.” Advocaat Gino van Roeyen zet in zijn blog de ‘advocaat van kwade zaken’ aan het denken. “Kauwend op een stukje ananas bedacht de advocaat van kwade zaken plots dat een van

zijn vele vrienden hem gisteren een cadeau had gegeven. Hij tilde het kleinood uit zijn dure lederen tas, scheurde het papiertje eraf en zag dat het een boek was van Remco Campert (Vrienden, vriendinnen en de rest van de wereld) – een coryfee wist ook de advocaat van kwade zaken. Op de blanco pagina voorin het boek las de advocaat van kwade zaken de volgende boodschap: ‘Beste advocaat van kwade zaken, je hoeft niet het gehele boek te lezen, ook al kan ik je dat van harte aanbevelen, wat literatuur zou je goed doen, maar lees slechts pagina 40 en weet: voor jou is geen redding meer mogelijk’. Snel bladerde de advocaat van kwade zaken naar pagina 40 en las dat het nooit meer goed zou komen met hem: ‘Een succesvol advocaat van kwade zaken kreeg een keer een goede zaak toegewezen. Met een goede zaak wist hij niet goed raad. Het verdedigen ervan kon in bepaalde kringen zijn reputatie schaden. Hij nam zijn cliënt mee naar het café en voerde hem dronken. De cliënt stapte in zijn auto, gaf gas en overreed een oude dame op het zebrapad. Nu kon de advocaat zijn cliënt verdedigen’.”





 






nr. 4 – 2012

17

Expertise/Focus-pagina: Milieurecht /Omgevingsrecht Isandra Dunhof, advocaat en partner Damsté advocaten - notarissen, sectiehoofd Vastgoed en Overheid, lid van Vereniging van Milieurechtadvocaten Achtergrond: gemeenten/advocatuur Welke doelgroep: gemeenten, waterschap, woningbouwcorporaties, MKB Waarin blinkt uw kantoor uit: onze Twentse no-nonsense mentaliteit, ontspannen sfeer en laagdrempeligheid worden opgemerkt door onze klanten. Onze advocaten en notarissen staan tussen de mensen en weten wat er leeft. Wij zien dit terug in de positieve reflectie van de klant.

Milieurecht /Omgevingsrecht -tip:

Vestiging Enschede Hengelosestraat 571 Postbus 126, 7500 AC Enschede T (053) 484 00 00, F (053) 484 00 99 E [email protected]

Vestiging Almelo Twentelaan 15 Postbus 479, 7600 AL Almelo T (0546) 533 633, F (0546) 820 827 E [email protected] www.damste.nl

Tip 1: onderschat niet de invloed van het EU-recht op het omgevingsrecht. Vanwege het mondiale karakter van het milieurecht worden veel milieueisen op Europees niveau bepaald. De richtlijnen werken veelal door in ons nationaal recht en zijn hierop van grote invloed. Tip 2: omgevingsrecht advocaten moeten pro-actiever zijn en voordat zij een zitting bijwonen oplossingen bedenken en aanreiken. Hierdoor kan definitieve geschillenbeslechting door de bestuursrechter worden bevorderd.

De aangepaste gemeenschap van goederen in verband met echtscheiding

Op 1 januari 2012 treedt in werking de Wet aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen. Aanpassing vindt plaats van de regelgeving aangaande het huwelijksvermogensrecht in de titels 6, 7 en 8 van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek. In dit boek wordt de gemeenschap van goederen beschreven volgens deze aangepaste wettelijke regeling. De nadruk ligt hierbij op de gevolgen ervan in verband met echtscheiding.

Meer informatie/bestellen www.kluwer.nl of neem contact op met onze afdeling klantcontacten via www.kluwer.nl/klantenservice Prijswijzigingen voorbehouden

Recht en Praktijk – Personen- en familierecht, deel 2 mr. B. Breederveld ISBN 9789013099263 45,00, abt. korting 20% 196 pagina’s, 1e druk 2011 www.kluwer.nl

De beschrijving richt zich erop inzicht te verschaffen in de gevolgen die de wet aan het bestaan van de huwelijksgemeenschap verbindt indien het huwelijk door echtscheiding wordt ontbonden. Behandeling van relevante rechtspraak maakt daarvan evenzo deel uit.

Column

Meer mens dan regel H

et naïeve geloof in regels is heilig. Bij iedere crisis

moed toewensen om dit te weigeren. Maar niet iedereen

of ongeluk is er een roep om meer regels. Financi-

kan een Cleveringa zijn. Met de dommige uitvoerder van

ele crisis? Meer toezichtregels op banken moeten er ko-

perfide regels kan men slechts medelijden hebben.

men. Een paar bestuurders en commissarissen die er

Een schitterend voorbeeld biedt het evenement beschre-

door

met de pet naar gooien? Gedetailleerde corporate gover-

ven in Mendelssohn op het dak van de Tsjechische schrij-

Rieme-Jan

nance codes zijn het antwoord. Ik ben niet zo onder de

ver Jiri Weil (ook kort aangehaald in Laurent Binets

Tjittes

indruk van regels. Het zijn uiteindelijk de mensen die het

HhhH, nr. 125). Als Heydrich, de plaatsvervangend Reich-

doen. Met een paar verouderde statuten en integere be-

sprotektor van Bohemen en Moravië, na een concert van

stuurders en commissarissen is een woningcorporatie beter af dan met een stel boeven en schitterende governance codes en schema’s met best practices. De beste en mooiste regels kunnen worden ontdoken of met de voeten getreden door degenen die daar maling aan heb-

De eenvoudige uitvoerder van domme regels zou men meer moed toewensen om uitvoering te weigeren

ben. Het geld dat wordt besteed aan het produceren van papier en ticking the boxes kan beter gestoken worden in de selectie en educatie van integere mensen op verant-

Mozart op het dak van de Praagse Opera een beeld van

woordelijke posities.

de joodse componist Felix Mendelssohn Bartholdy ontdekt, wordt hij razend. Het beeld moet onmiddellijk wor-

Cleveringa

den verwijderd. De volgende ochtend staan twee Tsjechi-

Dat het uiteindelijk om de mensen gaat en niet om de

sche arbeiders onder leiding van een SS’er op het dak in

regels, laat de toepassing van wetten in de nazitijd zien.

een woud van beelden van componisten. Ze hebben geen

Het Duitse BW, het Burgerliches Gesetzbuch (BGB), bleef

idee wie Mendelssohn is. Heydrich durven ze niet te vra-

onder de nazi’s gewoon van kracht. Aan de tekst van het

gen wie hij bedoelt. De SS’er krijgt een lucide idee: hij

BGB veranderde geen letter. Maar de toepassing wijzig-

heeft op een cursus geleerd dat het joodse ras de groot-

de aanzienlijk na de invoering van de Neurenberger ras-

ste neus heeft. De Tsjechische arbeiders hebben het

senwetten in 1935. De Grosse Senat van het Reichsge-

beeld met de grootste neus al bijna omvergehaald als de

richt oordeelde in 1936: “Der Begriff eines ‘Verstosses

SS’er plotsklaps ziet dat het Wagner is, de door de nazi’s

gegen die guten Sitten’, wie er in par. 138 und par. 826

hoog aangeslagen Duitse componist. Een joodse geleer-

BGB enthalten ist, erhält sein Wesen nach dem Inhalt

de wordt geraadpleegd om hulp te bieden. Die weet alles

durch das seit dem Umbruch herrschende Volksempfin-

van de Talmoed, maar niets van het uiterlijk van compo-

den, die nationalsozialistischen Weltanschauung.” Daar

nisten. Hij weet wel dat Mendelssohn als baby al is ge-

is geen woord Frans bij. De uitleg van contracten te goe-

doopt, zodat hij volgens de joodse wetten geen jood kan

der trouw, de uitvoering te goeder trouw, de goede ze-

zijn. Dit vermag het beeld niet te redden; het woord van

Prof. mr.

den en de dringende reden voor ontslag kregen plots-

de plaatsvervangend Reichsprotektor wie jood is, is wet.

Rieme-Jan

klaps een totaal andere betekenis. Zo mochten op grond

De domste en ergste regels ooit door mensen bedacht

Tjittes is

van de goede trouw (par. 242 BGB) de pensioenen voor

en uitgevoerd vakkundig gesmoord in absurditeit.

advocaat en

joden verlaagd worden. Het zijn van jood werd een drin-

partner

gende reden voor ontslag in de zin van het BGB. Het zijn

cassatie bij

niet de regels, maar de mensen die het doen. De eenvoudige uitvoerder van domme regels zou men meer

BarentsKrans. Reageren? [email protected]

nr. 4 – 2012

19

FOTO: CREATIVENATURE.NL (SHUTTERSTOCK.COM)

OMGEVINGSRECHT

Als ik... In de serie ‘Als ik...’ laten prominente juristen hun licht schijnen over de vraag wat zij zouden willen veranderen op ‘hun’ rechtsgebied. Wat zouden zij aanpakken, instellen en/of afschaffen als zij minister of staatssecretaris waren? Gratis advies voor de bewindslieden; deze keer op het gebied van het omgevingsrecht.

Als ik... omgevingsrecht

“De Omgevingswet moet sneller, goedkoper en duurzaam ondernemen mogelijk maken met behoud van bescherming van milieu, natuur, water en ruimte.” Jan van den Broek, legal counsel VNO-NCW en MKB-Nederland

“Net als bij veel andere grootschalige integratieprojecten wordt de te behalen efficiencywinst van de beoogde Omgevingswet sterk overschat.”Gustaaf Biezeveld, emeritus hoogleraar milieurecht

“Gooi het bestemmingsplan niet met het badwater weg, maar laat het snel volwassen worden.” Nicolien van den Biggelaar, advocaat omgevingsrecht

“Ik ben bang dat staatssecretaris Atsma geen onderbouwing voor zijn statiegeldplan heeft gevraagd.” Rosa Uylenburg, hoogleraar milieurecht “Op het beleidsterrein Natuur moet het langetermijnperspectief dominant zijn. Snelle resultaten mogen niet worden verwacht, continuïteit is belangrijk.” Hans Erik Woldendorp, juridisch adviseur natuurbescherming nr. 4 – 2012

21

ALS IK... OMGEVINGSRECHT

OMGEVINGSWET MOET OMGEVINGSRECHT VEREENVOUDIGEN

A

bedrijven om hun nek uit te steken om te investeren in groels ik minister van Infrastructuur en Milieu zou zijn, ne, innovatieve technieken. Juist bij die technieken is niet zou ik nog in deze kabinetsperiode ter uitvoering altijd tot twee cijfers achter de komma bekend wat de gevan de kabinetsnotitie van 9 maart 2012 aan de volgen zijn. De Omgevingswet zal juist duurzame bedrijven Tweede Kamer de vele tientallen wetten op het gebied van meer flexibiliteit moeten geven door een generieke regeling het omgevingsrecht vervangen door één Omgevingswet. voor een programmatische aanpak, toepassen van positieve Ook in de honderden algemene maatregelen van bestuur en evenredigheid en een experimenteerbepaling. Kern van een ministeriële regelingen op dat gebied zou ik flink snoeien. programmatische aanpak is dat Dat moet leiden tot substantiële overheden een uitgebalanceerd besparingen met name door een pakket samenstellen van maatregegrotere voorspelbaarheid van inlen die omgevingsgebruiksruimte vesteringsbeslissingen, snellere en scheppen en maatregelen die ruimbetere besluitvorming, het verdwijte nodig hebben. Bij positieve evennen van onnodige onderzoekslasredigheid kan van sommige indiviten, eenvoudiger en samenhangend duele normen worden afgeweken omgevingsrecht, een integrale afals bepaalde belangen niet onevenweging van (bedrijfs)activiteiten in redig worden benadeeld. één omgevingsvergunning en het Als ik Minister van Infrastructuur verdwijnen van nationale koppen en Milieu zou zijn, zou ik ook op Europese regels. De kwaliteit haast maken met de voorgenomen van de omgeving moet er waar instelling van deskundige Regionamogelijk beter van worden. le uitvoeringsdiensten (RUD’s) Het omgevingsrecht op het gebied voor vergunningverlening, toezicht van milieu, ruimtelijke ordening, en handhaving. Een integrale benawater en natuur is in de loop der dering van het omgevingsrecht verjaren zo complex geworden dat Jan van den Broek is senior legal counsel bij eist immers ook een overheid die zelfs specialisten het niet meer geVNO-NCW en MKB-Nederland, rechterdaarmee kan omgaan. heel kunnen overzien. Dat geeft plaatsvervanger in de sector bestuur van de Als ik minister van Infrastructuur initiatiefnemers onzekerheid over Rechtbank ’s-Hertogenbosch en voorzitter en Milieu zou zijn, zou ik het hun activiteiten. Overheden dekvan de redactie van Milieu en Recht. wetsvoorstel intrekken om aan de ken zich in tegen het risico van beWet algemene bepalingen omgeroepsprocedures door van initiavingsrecht (Wabo) een artikel 2.31a toe te voegen (TK 33 tiefnemers veel onderzoek te vragen met de nodige kosten 135). Op basis van dat artikel mag het bevoegd gezag de en vertraging tot gevolg. Eén Omgevingswet moet sneller, grondslag van de aanvraag verlaten door voorschriften aan goedkoper en duurzaam ondernemen mogelijk maken met een omgevingsvergunning te verbinden die leiden tot andebehoud van bescherming van milieu, natuur, water en ruimre technieken dan die waaromtrent in of bij de aanvraag te. Eén bestuursorgaan moet alle belangen van milieu, naom die vergunning gegevens en bescheiden zijn verstrekt. tuur, water en ruimtelijke ordening integraal afwegen. Dat Dat zou volgens de memorie van toelichting in de regel tot kan het beste als er voor de bescherming van water en naeen andere inrichting zal leiden. In constante jurisprudentuur geen aparte wetten en vergunningen zijn zoals nu het tie van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van geval is. State wordt dit terecht niet toegestaan. Het is immers aan de aanvrager van een omgevingsvergunning om te bepalen Groene economie voor welk project hij precies een omgevingsvergunning Als ik minister van Infrastructuur en Milieu zou zijn, zou ik wenst. Overheden moeten niet op de stoel van de aanvraervoor zorgen dat de Omgevingswet duurzaam en groen onger gaan zitten. dernemen bevordert. In juni 2012 zullen de Verenigde NaHet omgevingsrecht is volop in beweging. Daar is ook alle ties hun derde grote duurzaamheidsconferentie Rio+20 houBBOMFJEJOH
UPF
XBOU
IFU
NPFU
FFOWPVEJH
CFUFS
r den. Een belangrijk thema is groene economie. Die vraagt

nr. 4 – 2012

23

ALS IK... OMGEVINGSRECHT

GEEN OMGEVINGSWET, MAAR HERIJKING VAN DE BESTAANDE REGELS

A

het niet meer te negeren inzicht dat instandhouding van de ls ik Minister van Infrastructuur en Milieu was, zou draagkracht en gebruiks- en reproductiefuncties van de fysieik de medewerkers op mijn departement, mijn colleke omgeving een randvoorwaarde is voor economische en ga’s in het kabinet en het parlement laten weten dat sociale ontwikkeling op middellange en lange termijn. ik de voorbereiding van een Omgevingswet wil stoppen. Dit Voor het welslagen van die herijking is het volgens mij absoonder het motto ‘beter ten halve gekeerd dan ten hele geluut nodig dat het concept ‘omgevingsrecht’ wordt losgeladwaald’. In die wet zouden enkele tientallen wetten op het ten. Dit concept suggereert ten onrechte dat de vier rechtsgeterrein van het milieubeheer, het natuurbeheer, het waterbebieden een zodanig sterke innerlijke samenhang hebben dat heer en de ruimtelijke ordening moeten opgaan. Net als bij door integratie de regelgeving eenveel andere grootschalige integravoudiger en daardoor beter wordt. tieprojecten wordt de te behalen De Wabo leert anders. Bovendien efficiencywinst sterk overschat. Boworden wezenlijke verschillen tusvendien is er nauwelijks oog voor sen vooral milieurecht en ruimtelijde risico’s en bezwaren van het volke ordeningsrecht genegeerd. Waar ledig overhoop halen van wetten de functie van het ruimtelijke ordedie in de afgelopen decennia met ningsrecht het zo goed mogelijk grote inspanningen en denkkracht toedelen van de schaarse ruimte van velen tot stand zijn gebracht. (vooral: grond) aan en inrichten en Op dit samenstel van wetten, uitbeheren ervan voor allerlei maatvoeringsbesluiten en bijbehorende schappelijke activiteiten is, heeft bestuurlijke organisatie is zeker het het milieurecht naast een normstelnodige aan te merken. Er is alle relende en beschermende functie ten den voor een herijking, maar dan aanzien van de fysieke omgeving en wel op basis van een grondige anade gezondheid en veiligheid van de lyse van de oorzaken van tekortProf. mr. Gustaaf Biezeveld is emeritus hoogmens, tevens een grenzenstellende schietende effectiviteit en efficiëntie leraar milieurecht aan de Rijksuniversiteit én innovatiebevorderende functie en van onvoldoende waarborgen Groningen en voormalig coördinerend milieuten aanzien van economische activoor een level playing field voor officier van justitie bij het Functioneel Parket. viteiten. Die tweede functie brengt ondernemingen. Zo’n analyse ommee dat het milieurecht ook economisch recht is en zo moet vat meer dan vaststellen dat de uitgangspunten, maatschapworden ingericht en toegepast dat onderlinge concurrentiepelijke doelstellingen en besluitvormingsmechanismen van de verhoudingen zo min mogelijk worden verstoord. Dat het bij huidige wetgeving en bestuurlijke organisatie, die in hoofddit laatste nogal eens mis gaat, komt hoofdzakelijk door het zaak zijn geformuleerd in de tweede helft van de vorige eeuw, ontbreken van een passende en goed functionerende bestuurniet meer passend zijn. Anders leidt herijking enkel tot symplijke organisatie. Zo kan bij de handhaving van het milieurtoombestrijding en quick wins. echt een level playing field voor ondernemingen nooit worBij de herijking zal, behalve aan de structurele manco’s, ook den gewaarborgd, zolang de bestuursrechtelijke veel aandacht moeten worden gegeven aan nu te voorziene handhavingsbevoegdheden berusten bij ruim 450 politieke problemen en uitdagingen waarop onze samenleving in de bestuursorganen (van gemeenten, provincies, waterschappen komende decennia een antwoord moet geven. Dan denk ik en het Rijk).1 Voor een goed beeld is het nodig dat de analyniet alleen aan klimaatverandering, dreigende schaarste van voor onze economische en sociale ontwikkeling van vitaal se en herijking voor elk rechtsgebied afzonderlijk worden belang zijnde natuurlijke hulpbronnen en de gevolgen van de uitgevoerd, met daarbij telkens bijzondere aandacht voor inwereldwijde verschuivingen in de economische verhoudinhoudelijke of procedurele samenhang met de andere rechtsgen. Ik doel ook op bevolkingskrimp in diverse delen van het HFCJFEFO
%JU
JT
CJK
VJUTUFL
JFUT
WPPS
FFO
TUBBUTDPNNJTTJF
r land, vergrijzing en bijbehorende afname van de beroepsbevolking, het teveel aan kantoorgebouwen en bedrijfsterrei1 Zie G.A. Biezeveld & M.C. Stoové, Naar een Nederlandse Omgevingsautonen en dergelijke En, last but not least, een herijking stelt de riteit. Een pleidooi voor onafhankelijk milieutoezicht, Tijdschrift voor Toewetgever in staat eindelijk consequenties te verbinden aan zicht, 2011/3, p. 9-33.

24

nr. 4 – 2012

www.kienhuishoving.nl

Golfen op zaterdag? Nee hoor, ik heb mijn eigen green.

Werken in de tuin - Jacobine Tinselboer (notaris bij KienhuisHoving)

QUA WERK VERANDERT ER WEINIG. ONZE GROEIPOTENTIE GEEFT SPECIALISTEN ALLE RUIMTE.

ENSCHEDE - OLDENZAAL

PANTHEON 25 POSTBUS 109 7500 AC ENSCHEDE TEL. (053) 480 42 00

ARRANGEMENTSPAKKET VOOR DE ADVOCAAT-STAGIAIR* In samenwerking met diverse door ABN AMRO gesponsorde Jonge Balie’s heeft de bank speciaal voor u een arrangement aan diensten samengesteld. Alleen als lid van de De Jonge Balie kunt u gebruik maken van dit unieke arrangement. ABN AMRO PRIVÉ PAKKET, HET EERSTE JAAR GRATIS GRATIS PERSOONLIJK FINANCIEEL PLAN GUNSTIGE CONDITIES HYPOTHEEK: sEENAFSLUITPROVISIEVAN INPLAATSVAN  sEENKORTINGVAN OPONZERENTETARIEVENBIJAFNAMEVANHET 0RIV£0AKKET sEENEXTRAKORTINGVANVOORLEDENVAN$E*ONGE"ALIEMET EEN!".!-2/SPONSOROVEREENKOMST sTEGEMOETKOMINGINKOSTENVOORHYPOTHEEKAKTEMAXIMAAL%52 s KORTING OP HET 7OONZEKERPAKKET MITS HYPOTHEEK BIJ !".!-2/ sVERGOEDINGTAXATIEKOSTENTOTMAXIMAAL%52 NOTARISPAKKET ISM. FORMAAT NOTARISSEN: sKORTINGOPDEREGULIEREKANTOORTARIEVENVOORHYPOTHEEKAKTE LEVERINGSAKTEOFEENCOMBINATIEVANBEIDEMIDDELSEEN&ORMAAT .OTARISSEN7AARDECHEQUE

s KORTING OP DE REGULIERE KANTOORTARIEVEN VOOR OVERIGE DIENSTEN BIJ GELIJKTIJDIGE AFNAME HYPOTHEEK OF LEVERINGSAKTE OF EEN COMBINATIE VAN BEIDE MIDDELS EEN &ORMAAT .OTARISSEN 7AARDECHEQUE 6OOR HET MAKEN VAN EEN AFSPRAAK KUNT U DIRECT CONTACT MET ONS OPNEMENTELEFOON /FKIJKVOORMEERINFORMATIEOP ABNAMRONLADVOCATEN

:IEVOORMEERINFORMATIEENVOORWAARDEN WWWABNAMRONLADVOCATEN

ALS IK... OMGEVINGSRECHT

HET BESTEMMINGSPLAN GAAT DOOD; LEVE HET BESTEMMINGSPLAN-PLUS?

A

schrijding van luchtkwaliteitseisen? Zijn dit BANANA (Built ls ik minister van Infrastructuur en Milieu was, dan Absolutely Nothing Anywhere Near Anything) argumenten zou ik mezelf niet benijden. Regulering van ‘de omgevan procederende organisaties? Welnee! Het zijn relevante ving’, dat is nogal wat. Een klein land, met grote amvragen die bij het beoordelen van de inpasbaarheid van ruimbities op het terrein van infrastructuur, mainports, energie, stetelijke ontwikkelingen in een gebied altijd moeten worden bedelijke gebieden en mobiliteit. Dat vraagt soms om een antwoord. Zo wordt weloverwogen bepaald of, en zo ja onintegrale benadering van een gebied. Denk aan grootschalige der welke voorwaarden, voorgenomen ontwikkelingen industrieterreinen en havens, met woonbebouwing of natuur aanvaardbaar zijn en of bestaande in de buurt. In andere gevallen ligt situaties aanpassing behoeven. afzonderlijke projectbesluitvorming Het bestemmingsplan is de juiste meer voor de hand. Denk aan de plaats voor deze afweging. Het beaanleg van gasleidingen van Grostemmingsplan is bij uitstek het inningen naar Zeeland. En bij kleinstrument dat kan worden inzet ten schalige ontwikkelingen is er niets behoeve van een integraal gebiedsspannends te regelen. De nieuwe beheer, waarbij mogelijk conflicteOmgevingswet moet dit faciliteren. rende belangen op het juiste schaalDaarbij gaat alles op de schop. Dat niveau tegen elkaar kunnen worden brengt dynamiek en dwingt tot keuafgezet. Het schaalniveau van de zes. Het bestemmingsplan is daarbij per bedrijf te verlenen omgevingsgesneuveld, ten gunste van algemevergunning is daarvoor te klein. ne regels in een omgevingsverordeStrategische plannen en visies van ning per gemeente. Als ik de minisoverheden zijn daarvoor te abstract. ter van Infrastructuur was, zou ik De in de Omgevingswet geïntrodukiezen voor het beste van twee weceerde omgevingsverordening is een relden: nieuwe instrumenten een Nicolien van den Biggelaar is partner bij De dubbelzinnig instrument, dat minplaats geven in een vertrouwde omBrauw Blackstone Westbroek. der geschikt lijkt het benodigde geving: het bestemmingsplan-plus. maatwerk voor gebieden te leveren. Bestemmingsplannen zijn het klasIk zou dan ook geen afscheid willen nemen van het bestemsieke instrument waarmee sinds jaar en dag het gebruik van mingsplan, maar in de Omgevingswet het bestemmingsplan gronden wordt gereguleerd. Regulering vindt plaats aan de willen opwaarderen tot een volwaardig gebieds- en milieubehand van het weinig omlijnde wettelijke criterium van ‘een heerplan. Oftewel: een ‘bestemmingsplan-plus’. In zo’n plan goede ruimtelijke ordening’. Milieueffectrapportages die voor kan worden gewerkt met het concept van ‘milieugebruiksruimcomplexe bestemmingsplannen moeten worden opgesteld, late’ zoals dat al in de Crisis- en herstelwet is geïntroduceerd. De ten zien dat die goede ruimtelijke ordening gaat over verschilin de Omgevingswet omarmde ‘programmatische aanpak’ kan lende aspecten die onze directe leefomgeving raken: luchtkwadaarin ook een plaats krijgen. Eventuele negatieve effecten van liteit, geluid, veiligheidsrisico’s, natuurwaarden, ontwikkelingen en ruimtelijke ingrepen kunnen daarbij worlichtuitstraling, trillinghinder, archeologie. Naar al deze aspecden weggestreept tegen de positieve effecten van tegelijkertijd ten moet vaak uitgebreid onderzoek worden gedaan. Bij de te treffen maatregelen: ruimte voor groei, binnen grenzen en zo vaststelling van een bestemmingsplan vindt uiteindelijk de nodig mét maatregelen. Dit alles voorzien van reguliere monitoetsing plaats aan wettelijke normen en beleid. toring van effecten, op basis waarvan het bestemmingsplan reDe ‘goede ruimtelijke ordening’ gaat al lang niet meer alleen gelmatig moet worden beoordeeld op actualiteit. Het bestemover de bestemming van gronden en de hoogte van bouwmingsplan-plus is enerzijds vertrouwd en herkenbaar voor werken. Het gaat om nut en noodzaak van de activiteiten: publieke en private partijen, maar anderzijds vernieuwend hebben we dit industrieterrein nu wel echt nodig? Het gaat door de integrale benadering van een gebied. om onderzoek naar alternatieven: moet dit windturbinepark Gooi het bestemmingsplan niet met het badwater weg, maar juist op deze locatie worden gebouwd, zo dicht naast een nalaat het snel volwassen worden. De minister kan daar nu tuurgebied voor vogels? Het gaat om het voldoen aan wetteFFO
TMJOHFS
BBO
HFWFO
0Q
OBBS
IFU
CFTUFNNJOHTQMBOQMVT
r lijke normen: leidt de vestiging van dit bedrijf niet tot over-

nr. 4 – 2012

27

DENK NA EN NEEM GEFUNDEERDE BESLUITEN

A

ls ik minister van Infrastructuur en Milieu was zou ik elke ambtenaar (of collega-minister) die met een voorstel komt om een effectieve maatregel ter bevordering van duurzaamheid af te schaffen ‘omdat de mensen dat willen’, ‘omdat het bedrijfsleven daarom vraagt’ of ‘omdat het niet hoeft van Europa’ uitleggen wat in mijn ogen een minister van Infrastructuur en Milieu is.

gedurfd bij mij aan te komen met een plan om het statiegeld op de grote plastic flessen af te schaffen zonder vermelding van de standpunten van bedrijven, gemeenten en consumentenorganisaties daarover én een grondige analyse van de gevolgen daarvan. Wat zou ik willen weten? r
EF
LPTUFO
WBO
IFU
TUBUJFHFMETZTUFFN r
IFU
JO[BNFMQFSDFOUBHF
WPPS
EF
áFTTFO
XBBSWPPS
OV
IFU
TUBUJFHFMETZTUFFN
CFTUBBU r
EF
CJKESBHF
EJF
EF
IVJEJHF
SFHFling oplevert voor het behalen van Zelf denken de (Europese en nationale) doelEen minister van Infrastructuur en stellingen inzake klimaat (hergeMilieu moet – samen met de andebruik/energiebeperking) en de re overheden – beleid maken en doelstellingen inzake het beperken uitvoeren ter bescherming van miWBO
BGWBM lieu en natuur, waarbij uiteraard r
FFO
WFSHFMJKLJOH
NFU
EF
TJUVBUJF
ook rekening wordt gehouden met waarin niet langer een statiegeld de vele andere belangen van de zou bestaan, maar een gescheiden overheid, de belangen van bedrijBGWBMTZTUFFN
XPSEU
HFIBOUFFSE ven én van andere burgers. Een mir
EF
PQCSFOHTUFOCBOFO
EJF
FFO
nister van Infrastructuur en Milieu gevolg zijn van de statiegeldrege(én de minister die verantwoordeling (denk aan de flessenautomalijk is voor de bescherming van de tenleverancier en de banen bij de natuur) mag en moet daarbij wel supermarkten enzovoort.) degelijk zelf denken en heeft niet Rosa Uylenburg is hoogleraar milieurecht bij in de eerste plaats tot taak om het Amsterdam Centre for Environmental ‘leuke dingen voor de mensen te law and Sustainability/Centrum voor MilieuOnderbouwing doen’. recht, Universiteit van Amsterdam. Ik ben geen minister van InfraBij elke milieumaatregel moet structuur en Milieu en kan geen worden nagegaan of de lasten ambtenaar vragen om deze ondie daarvan een gevolg zijn in een redelijke verhouding derbouwing te geven. Ik ben echter bang dat staatssecretastaan tot de voordelen van het daarmee beoogde doel. ris Atsma deze onderbouwing ook niet heeft gevraagd. De Daarbij moet overigens bedacht worden dat het uitvoeren gegevens die mij als buitenstaander bekend zijn, wijzen er van milieumaatregelen niet alleen kosten meebrengt, immers op dat met de afschaffing van deze regeling een maar ook geld en banen kan opbrengen. Zowel de beslismaatschappelijk geaccepteerde, goed werkende milieumaasing om milieumaatregelen te nemen (het invoeren van tregel die zeer effectief is (95% van de flessen wordt ingeeen subsidieregeling, een statiegeldsysteem, een emissiezameld, waarmee een belangrijke bijdrage (30%) wordt handelssysteem, een beperking van de snelheid waarmee geleverd aan de klimaatdoelstellingen) om zeep wordt gegereden mag worden op snelwegen, enzovoort) áls de beholpen om een klein aantal bedrijven zes cent per fles uit te slissing om deze af te schaffen, moet gebaseerd zijn op sparen. De kosten van het directe banenverlies dat een geeen inventarisatie van álle belangen daarbij, maar vooral volg is van de maatregel, maar ook de kosten van andere ook op een evaluatie (ex ante of ex post) van de gevolgen maatregelen die genomen zullen moeten worden om de mivan de maatregel, in het bijzonder de effectiviteit ervan in lieudoelstellingen alsnog te halen, zijn – zo lijkt het – niet relatie tot de maatschappelijke kosten en baten die ermee meegewogen. gemoeid zijn. Als ik minister van Infrastructuur en Milieu was zouden mijn voorstellen soms leuk en soms minder leuk zijn voor ‘de mensen’, maar ze zouden steeds gebaseerd zijn op onStatiegeld EFS[PFL
JO[BLF
EF
NPHFMJKLF
HFWPMHFO
EBBSWBO
r De ambtenaar die mijn uitleg heeft begrepen, had het niet

28

nr. 4 – 2012

ALS IK... OMGEVINGSRECHT

SI J’ÉTAIS PRÉSIDENT, TARZAN SERAIT MINISTRE DE L’ÉCOLOGIE

A

ls ik Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie was, dan… , herinnert mij aan het chanson van Gérard Lenorman Si j’étais président. Een van zijn beloften was: Tarzan serait ministre de l’écologie. Tarzan kent voor de natuur geen angst, respecteert deze en geniet ervan. Reflexen, kracht en behendigheid zijn Tarzans handelsmerken, hij is leergierig en intelligent. Een mooi profiel om zich aan te spiegelen.

Op slot

natuurbeleid concreter inhoud kan krijgen. Degene die Natura 2000-gebieden schaadt, moet betalen voor beheer en herstel van die gebieden. Ook wil ik onderzoeken of de natuur een inkomstenbron kan zijn. Uit onderzoek (NRC Handelsblad, 1-92011) blijkt dat de kunstensector in Engeland veel minder afhankelijk van subsidies is en meer eigen inkomsten heeft dan in Nederland, zonder slechter te presteren. Wellicht geldt dit ook voor terreinbeheerders en natuurbeschermingsorganisaties en kunnen zij hun positie versterken. Anders dan Tarzan versta ik niet de taal der dieren, dus zij zijn voor mij ‘de stem van de natuur’. Zij moeten dat met kennis en kunde bewijzen. Ook in die zin hecht ik aan een gezonde natuurinfrastructuur. In het verlengde hiervan wil ik meer draagvlak bij het publiek. Daartoe wil ik inzetten op educatie.

Politici willen op hun beleidsterrein graag hun stempel zetten. De onderwijsenquête heeft laten zien waartoe dat leidt. Beleidswijzigingen gunnen eerder beleid geen tijd zich te bewijzen. ‘De mensen in het veld’ voelen zich ongehoord en onbegrepen en zien geen resultaat. Het werk wordt door steeds minder mensen gedaan en die hebben Vitale netwerken er steeds minder tijd voor. Wel beTen slotte het beleid dat ik wil moeien zich steeds meer mensen voortzetten: met hun werk. Dergelijke ver1. De aanwijzingsbesluiten en inHans Erik Woldendorp is onder meer schijnselen doen zich ook voor op standhoudingsdoelstellingen voor juridisch adviseur over natuurbescherming het beleidsterrein Natuur. NatuurNatura 2000-gebieden moeten in relatie tot infrastructuurprojecten bij het beleid is gejuridiseerd en gepolitiworden vastgesteld. Instituut voor Infrastructuur, Milieu en seerd. Procedures en onderzoeks2. Het wetsvoorstel natuur moet Innovatie te Brussel. lasten slokken inspanningen en wet worden. Dit vereenvoudigt de geld op. Natuur kampt met het huidige regelgeving vergaand. imago dat het ‘Nederland op slot’ zet. Deze drukdoenerij Daarover schreef ik ooit: ‘complexiteit naar climax’. Het levert ‘de dieren in het veld’ weinig op. wetsvoorstel biedt alle instrumenten voor verwezenlijking Op het beleidsterrein Natuur moet het langetermijnperspecvan de beleidsdoelstelling: een gunstige staat van instandhoutief dominant zijn. Snelle resultaten mogen niet worden verding van Natura 2000. Deze doelstelling is al heel ambitieus. wacht, continuïteit is belangrijk. We moeten af van ‘papier is geduldig’. Daarom boeit mij de kritiek op wat er niet in het wetsvoorstel staat, minder dan de vraag of deze wet met politieke en bestuurlijke flair zal worEcologisch zinvol den toegepast. Mijn hoogste prioriteit is dat inspanningen en geld worden 3. De beheerplannen voor Natura 2000-gebieden en de proomgezet in feitelijke natuurmaatregelen, waarvanmet name grammatische aanpak stikstof moeten worden vastgesteld. de natuur zelf profiteert. Mij boeit vooral de vraag wat ecoZij vervullen een spilfunctie bij het operationaliseren van de logisch zinvol is, niet wat juridisch moet. Onze ecologische beleidsdoelstellingen. kennis moet worden versterkt en beter worden ingezet. Eco4. De Ecologische Hoofdstructuur (EHS) moet worden verlogen moeten aangeven wat bijdraagt aan verbetering van sterkt. Zij is onmisbaar voor de verwezenlijking van de bede staat van instandhouding van de natuur. leidsdoelstellingen en er zijn geen alternatieven voor. BeOok in crisistijd moet er geld naar Natuur. De economie profischermde natuurwaarden overleven alleen in vitale teert van een gezonde natuurinfrastructuur en deze is zelf ook netwerken. economie. Ik wil onderzoeken hoe ‘de vervuiler betaalt’ in het

nr. 4 – 2012

29

De board van vandaag vraagt om businesswise advocaten

De board met raad en daad bijstaan kan niet meer zonder te weten wat er speelt en verder te kijken dan de wetten en jurisprudentie. Studeer je Nederlands, notarieel of fiscaal recht en denk je businesswise genoeg te zijn, maak dan kennis met ons op businesswiseadvocaten.nl

Arrest van de maand

Extreem recht “Het komt niet zo vaak voor dat nationaal-socialisten door democratische rechters worden vrijgesproken”, merkt hij droogjes op. Aan het woord: Stefan Wijkamp, nationaal-socialist. Geen onopvallende verschijning in Oosterbeek, met zijn tandenborstelsnorretje en zwarte spuuglok. In februari sprak de Groningse rechter hem vrij van het negeren van een noodbevel van de burgemeester van NieuwScheemda. Ook nazi’s mogen barbecueën. door Jurjen Boorsma

S

tefan Wijkamp is een overtuigd nazi

gewoon een barbecue. Ik heb ook geen

eigenlijk niet zeggen. Dus geen nood-

die zich kleedt en knipt zoals Adolf

toespraken gehouden.“

verordening als daar geen reden toe is.”

Hitler. Waarom Hitler en niet een knap-

De politiemensen zeiden niets over zijn

Hij vocht het besluit aan. Dat hoort een

pere nazi, zoals Albert Speer? “Speer?

uiterlijk. “In Duitsland heb ik wel mee-

echte nazi toch niet te doen? “Om Lenin

Zeker niet. Dat was een Wendehals, als

gemaakt dat mensen bewust op mijn

maar aan te halen: ‘de democratie geeft

u begrijpt wat ik bedoel. Hitler was de

hielen gingen staan en dat soort grap-

het touwtje waar zij zichzelf aan op-

grote baas, de grote promotor. Een ge-

pen. Hier niet. De behandeling was pri-

hangt’. En hoewel hij niet uit onze krin-

niale man.” Vast – maar Hitler had toch

ma.” Was hij daar ook de leider van de

gen komt, had hij daarin wel gelijk”, al-

maar één teelbal? En hij verloor de oor-

groep? “Daar ga ik niet op in. Dan geef

dus Wijkamp.

log? Wijkamp: “Op het toppunt was hij

ik inzicht in onze structuur.”

De Groningse politierechter sprak

de baas van tachtig miljoen Duitsers. En

Hij vindt dat er geen noodsituatie was

Wijkamp in februari vrij, nadat eerder

de oorlog was tegen de hele wereld en

ter plaatse. “Het was puur op basis van

een bezwarencommissie had besloten

toch hield hij dat heel lang vol. Dat was

een tip van de AIVD. Het was een opzet-

dat het noodbevel te snel en onrecht-

me wel een partijtje.”

je om ons weg te krijgen.” Als hij zelf de

matig was gegeven (18/652799-09). Het

Wijkamp had in augustus 2009 een barbecue “met onze kameraden, in een weiland. Plotseling kwam daar een poli-

“Befehl ist Befehl. Hmmm – misschien moet ik dat

tieauto, en toen nog meer, een heel treintje zogezegd. Die kwamen op ons

eigenlijk niet zeggen”

terrein en zeiden: je moet weg. Een Hinweis, een noodbevel. Toen heb ik gezegd: ‘waar is die nood dan? Jullie zijn

nazi-burgemeester van Nieuw-Scheem-

Openbaar Ministerie concludeerde ook

er toch?’ Er zouden activisten komen

da was geweest – dan had hij het niet

tot vrijspraak. Wijkamp krijgt een scha-

om onze bijeenkomst te verstoren. Dus

anders gedaan toch? Wijkamp: “Als ik

devergoeding van iets meer dan 2600

ik heb geweigerd te vertrekken en ben

daar burgemeester zou zijn dan zijn er

euro. Hij hoopt dat hij en zijn kamera-

aangehouden. Een tijd daarvoor waren

geen andersdenkenden meer, omdat

den in het vervolg ongestoord kunnen

we bij een besloten vergadering in

dan iedereen overtuigd is van het heil

barbecueën en gevrijwaard blijven van

Drenthe weggestuurd en daar had ik

van het nationaal-socialisme.” Maar na-

“bange burgemeesters met onrechtma-

spijt van, vandaar.”

zi’s doen dat toch anders? De NSDAP

tige noodverordeningen”.

De barbecue was volgens Wijkamp ‘heel

wist wel raad met andersdenkenden.

Wel wil hij nog weten hoeveel “volks-

rustig’. “Het was op een open Gelände

“We zouden met hardere hand optre-

geld” de politie-inzet de “volksgemeen-

en de buren hadden we telefoonnum-

den, daar ben ik niet huichelachtig in,

schap” heeft gekost. “Daar heb ik nog

mers gegeven voor als ze overlast

en de wetten veranderen. Maar je moet

een procedure voor lopen.” Kost toch

mochten ondervinden. Nee, ik was niet

wel de wet die er is uitvoeren. Daar mag

ook geld, meneer Wijkamp? “Ik betaal

in uniform en andere kameraden ook

je geen loopje mee nemen. Befehl ist

een eigen bijdrage, dat dekt volgens mij

niet. Het is niet zoals in de film. Het was

Befehl. Hmmm – misschien moet ik dat

het grootste deel van de kosten.”

nr. 4 – 2012

31

‘Advocaat wordt steeds Wat gebeurt er in de wereld? Wat willen onze klanten? En hoe spelen wij daar zo goed mogelijk op in? Dat zijn de vragen die Eversheds Faasen zich de afgelopen tien jaar vrijwel permanent heeft gesteld. Oprichter en naamgever Rob Faasen gaf onlangs het stokje over aan Ingrid van Berkel, die samen met zittend bestuurder Jan ter Horst het management vormt. Met Van Berkel en Faasen kijken we terug, maar vooral vooruit. door Michiel van Kleef foto’s Geert Snoeijer

32

nr. 4 – 2012

De visie van... Ingrid van Berkel en Rob Faasen

meer consultant’ strategie is de afgelopen tien “Onze jaar niet zoveel veranderd”, al-

dus Rob Faasen. “We hebben vooral een bedrijf proberen neer te zetten en niet zozeer een advocatenkantoor. Een advocatenkantoor is een maatschapsvorm waarbij alle partners meebeslissen, dat intern gericht is en waar ieder toch vooral met zijn eigen dingetje bezig is. Productontwikkeling en innovatie gaan daar hoofdzakelijk over de verbetering van de eigen kennis en kunde. Wij hebben hier iets anders. Een stevig sturend bestuur, een beleid op basis van een heel duidelijke en extern gerichte visie. En wat heel belangrijk is: de wil

en de bereidheid om indien nodig te veranderen. We hebben altijd geprobeerd om visionair te zijn. Soms loop je daarbij zelfs te ver vooruit op de markt, soms betekent dat dat je afscheid van mensen moet nemen die dat te snel vinden veranderen, die dat als een te grote dynamiek beschouwen. Maar wij hebben als club die dynamiek juist nodig.”

Klantenprofiel Het toenmalige Faasen & Partners begon met een sterke nadruk op de transactiepraktijk. Gaandeweg werd dat breder. Faasen: “Steeds meer klanten hadden toch behoefte aan een wat bredere ondersteuning. Ons klantenprofiel is geleidelijk aan veranderd: we kregen grotere klanten, meer internationale klanten, natuurlijk ook door het samengaan met Eversheds. Maar we zullen nooit een full service kantoor worden; we doen wel meer verschillende zaken dan vroeger. Er is bijvoorbeeld een stuk litigation bijgekomen, vastgoed en IE.” Het samengaan met Eversheds, een kleine vier jaar geleden, heeft achteraf bekeken wonderwel gewerkt. En niet alleen omdat hierdoor een heel nieuwe klantenkring en netwerk kon worden aangeboord. Faasen: “Als kantoor hebben we bepaalde opvattingen over hoe je met je klanten moet omgaan. En dan heb ik het dus over de onderlinge afspraken. Over de informatie die een klant krijgt, hoe je de facturering regelt. Welke afspraken en doelstellingen voorafgaand aan een opdracht worden vastgelegd. Om dat allemaal goed te kunnen regelen stonden we destijds voor de noodzaak fors te investeren in de back office. In september 2007 hadden we een partnermeeting over strategie. Toen hebben we ook een aantal waarden benoemd waar we als kan-

toor voor stonden. En juist op dat moment liepen we tegen Eversheds aan die al die investeringen al bleek te hebben gedaan. En bleek bovendien dat de waarden die we net hadden geformuleerd voor een groot deel overeenkwamen met die van Eversheds. Dat was wel een heel gelukkige ontwikkeling.” Door het samengaan met Eversheds kon het nieuwe kantoor een flink deel van de gewenste innovatie realiseren. Faasen: “Een van de zaken die we toen snel konden invoeren was de vaste prijsafspraak, de fixed fee. Dat was in Engeland allemaal al uitgebreid getest en met klanten besproken. En met succes, want toen ze daar een evaluatie deden van alle projecten in de M&A-praktijk, bleek dat ze in tien jaar in 87% van de gevallen exact juist hadden begroot. In Nederland zitten we nog wat meer in een leercurve, maar we gaan wel richting dat percentage. Overigens is het niet zo dat het alleen maar een kwestie is van een nieuw programmaatje dat je in de computer stopt. Onze mensen moesten ook echt wat nieuws leren. Van zowel partners als medewerkers als stagiaires worden sterke projectmanagementcompetenties gevraagd. Die zijn stuk voor stuk verantwoordelijk voor dat stukje werk dat zij moeten doen. En dat dat werk gebeurt binnen de termijn die daarvoor is gesteld en binnen de financiële afspraken. Dat betekent bijvoorbeeld dat je direct moet overleggen met de klant als je meer moet doen.”

Klik tussen klant en advocaat Essentie van de marktpropositie van Eversheds Faasen is dat niet langer het juridisch advies centraal staat, maar de opstelling van de advocaat als business partner. Faasen: “De deskundigheid staat niet centraal. Die is randvoorwaarde. De klant wil dat je bereikbaar

nr. 4 – 2012

33

Nieuwe rol

bent, dat je processen transparant zijn, dat je je opstelt als een zakenpartner en dat de samenwerking ook gewoon nog een beetje leuk is. De tevredenheid van klanten wordt steeds belangrijker.” Van Berkel vult aan: “Het draait allang niet alleen meer om de vraag of jij wel het allerbeste juridische advies geeft, dat is vanzelfsprekend. Steeds belangrijker wordt of jij wel een plezierig mens bent om mee samen te werken. Er moet ook een klik zijn tussen klant en advocaat. We zien dat klanten daar steeds meer waarde aan hechten. We hebben heel veel niet-juristen als klant. Die zijn dus niet in staat om een advies inhoudelijk op waarde te schatten. Die gaan er van uit dat het wel goed zit met de inhoud en kijken naar heel andere zaken: naar de bruikbaarheid van het advies, naar de manier waarop de samenwerking verloopt, dat soort zaken.” De tevredenheid van de klanten van Eversheds Faasen komt ook tot uitdrukking in de hoogte van de rekening. Van Berkel: “Met een aantal klanten hebben we inmiddels een soort bonusmalussysteem. Dat houdt in dat zij in ieder geval 80% van de totale factuurwaarde betalen. Maar als we meer bereikt hebben dan verwacht, betalen ze meer. Dat is heel simpel te meten. Vooraf stel je samen een aantal doelstellingen vast, en na afloop kijk je in hoeverre die gerealiseerd zijn. We zitten in de

34

nr. 4 – 2012

meerderheid van de gevallen al op de 105 tot 110% van de factuurwaarde. Dat betekent dus dat onze klanten reuze tevreden zijn. En natuurlijk wordt dat op den duur de nieuwe minimum standaard, maar dat is alleen maar prima. Want dat stimuleert je om elke keer weer maximaal resultaat af te leveren. Wij hebben bij dergelijke afspraken dus nooit discussies over rekeningen. Juist omdat we vooraf hele duidelijke afspraken maken over de verschillende fases in een project: wat doe je wanneer, wat lever je dan op en wat kost dat. En dat wordt permanent in de gaten gehouden. We besteden dus heel veel tijd en

De rol van de advocaat verschuift steeds meer, zo blijkt. Faasen: “In de gesprekken met klanten merken we dat de focus verschuift van het puur inhoudelijke naar hetgeen je als kantoor allemaal nog meer kunt leveren. En dat is ook logisch. Er wordt veel meer van je gevraagd dan alleen juridische kennis. De advocaat van de toekomst moet heel veel verstand hebben van de sector waarbinnen hij werkt, maar ook algemene managementkennis, verstand van project management, dat soort zaken wordt steeds meer van belang. Advocaten worden steeds meer consultants. In Engeland bestaat Eversheds consultancy. Die adviseren juridische afdelingen van multinationals over de wijze waarop ze zich moeten organiseren en de manier waarop ze omgaan met externe adviseurs, bijvoorbeeld juristen en fiscalisten.” Van Berkel: “Het ligt gezien onze omvang niet voor de hand dat wij hier op korte termijn iets dergelijks gaan beginnen, maar het gaat wel om het idee erachter: wat houdt onze rol als business consultant in? Een tijdje geleden zaten we bij een klant voor een pitch en toen ging het gesprek al heel snel niet meer over de pitch zelf, maar veel meer over de vraag hoe zij de relatie tussen klant en advocatenkantoor inhoud zouden willen geven. En vervolgens ging de discussie over de parameters die klanten

“DE TEVREDENHEID VAN DE KLANTEN WORDT STEEDS BELANGRIJKER”

aandacht aan de feedback van onze klanten. Dat zit in elke opdracht ingebouwd; elke opdracht kent vaste momenten waarop we hierover spreken met de klant. Binnenkort introduceren we iets nieuws, we vragen onze klanten om via een ‘web-based’ systeem heel in het kort aan te geven hoe ze oordelen over de samenwerking. Dat is heel simpel, het kost maar tien minuten, maar geeft toch een indicatie.”

gebruiken om tot een keuze te komen. Dat zijn hele leuke gesprekken en het sterkt ons ook in de overtuiging dat er aan de klantkant een hele grote behoefte is om de relatie tussen klant en advocaat nieuwe inhoud te geven.” Van Berkel ziet steeds vaker dat advocaten van haar kantoor bij een klant binnenkomen voor een juridische klus, en dat die zich vervolgens ontwikkelt tot iets met een veel bredere lading:

Innovatie Duurzaamheid speelt een belangrijke rol in de toekomstplannen van Eversheds Faasen. Duurzame zorg, duurzame bouw, duurzame gebiedsontwikkeling, duurzame energie. Faasen: “Ik zie voor ons in Nederland nog hele mooie groeimogelijkheden, juist omdat wij ons daarin onderscheiden. Dat gaat ten koste van de concurrentie, want de sector

als geheel zie ik niet meer in omvang toenemen. De advocatuur is van oudsher een hele conservatieve sector. En kantoren die innovatie serieus nemen kunnen in deze snel veranderende wereld daarvan profiteren. ” Van Berkel: “Een voordeel van onze nog relatief bescheiden omvang is dat we maximaal flexibel zijn. En ook dat wordt steeds belangrijker. Je moet steeds sneller kunnen reageren op ontwikkelingen en daar selecteren we onze mensen ook op.” Een grote partnerbetrokkenheid is essentieel bij alle opdrachten die Eversheds Faasen krijgt. Van Berkel: “De contactpersoon is altijd tevens een partner. Voor heel veel klanten is juist het gebrek aan partnerbetrokkenheid bij andere kantoren een issue. Die zien dat de dienstverlening duurder wordt maar de partner steeds minder zichtbaar. Dat valt toch niet meer te verkopen? Ik hoor wel eens van klanten dat ze bij hun vorige kantoor de partner

maar twee keer zagen: één keer bij de intake en de laatste keer toen het ging over de hoogte van de rekening.”

De visie van...

“Onlangs waren we betrokken bij een hele grote deal tussen Siemens Healthcare en een groot ziekenhuis. Dat is voor de hele markt een voorbeeld van een heel vernieuwend leverancierscontract. Dat laten we nu aan de markt zien als een gezamenlijk ontwikkeld product. Dan zit je er al lang niet meer louter als advocaat in. Maar daarvoor is het wel nodig dat je je puur juridische bril afzet. De inhoud van de deal is het belangrijkste. Later moet daar nog een juridisch jasje omheen.”

Middenmarkt Alom tevredenheid dus. Raakt Eversheds Faasen wel eens klanten kwijt? Faasen: “Eigenlijk niet. We verkopen wel eens bedrijven die onze klant zijn, dus daarmee verdwijnt dan vaak een klant. Maar wij zijn vooral aan het bouwen. Je ziet dat de echt grote kantoren zich steeds meer op het topsegment richten. Die verdelen de markt in A, B en C-klanten en de laatste groep valt daar af en komt nu hier binnen. Wij vinden dat prima. Die middenmarkt, de categorie grote bedrijven, net onder de AEX, dat is de grootste markt van ons land. En in de Randstad is er vrijwel geen kantoor dat zich daarop richt. Maar daar zitten wel de echte ondernemers. Dus daar voelen we ons thuis.”

ONS TRAININGSAANBOD VOOR 2012: TRAINING ADVANCED NEGOTIATIONS DOOR LINDA NETSCH (HARVARD LAW SCHOOL) 9, 10 mei 2012, Amsterdam Iedereen onderhandelt. Doorgaans op intuïtie en dikwijls met wisselend succes. De mate van dit succes is niet alleen afhankelijk van de manier van communiceren tijdens de onderhandelingen, ook bij de voorbereiding is het van groot belang inzicht te hebben in conflicten en onderlinge communicatieprocessen. In deze training krijgt u door theorie, oefening en feedback de vaardigheden aangereikt om onderhandelingen zo te laten verlopen dat u het beste resultaat voor uzelf en/of uw cliënt bereikt. INTERVISIE 14 en 15 mei 2012, Amsterdam Wanneer is intervisie een meerwaarde voor uw praktijk? In deze workshop kunt u ervaren wat intervisie voor u kan betekenen. HARVARD ONDERHANDELEN BASIS 14 juni 2012, Amsterdam De Harvard-methode is een onderhandelingsmethode die inmiddels wereldwijde erkenning geniet. De methode is erop gericht een verstandige en efficiënte overeenkomst te bereiken, die meer oplevert dan een compromis. MEDIATION ADVOCACY 21 en 22 juni 2012, Amsterdam In deze training zal vanuit de theorie en de praktijk zichtbaar gemaakt worden hoe u uw rol als advocaat beter kunt invullen als u betrokken raakt bij een mediation. INFORMATIE AVOND ADR BEROEPSOPLEIDING/LEGAL MEDIATOR: 7 juni 2012 Aanmelden via [email protected]

Voor meer informatie en inschrijving: www.adrinstituut.nl Telefoon: 020-525 37 49 E-mail: [email protected]

nr. 4 – 2012

35

Of de Euro nu blijft of de gulden zijn herintrede doet, wij zijn geïnteresseerd in jouw wensen!

 

We bevinden ons in een vreemd tijdperk. Zelfs de meest bizarre scenario’s over de euro lijken ineens reëel. Niemand weet waar we naar toe gaan en wat de toekomst ons gaat brengen. Wat we wél weten is dat wij in deze markt onze toegevoegde waarde blijven leveren! Daarom nodigen we je graag uit om je toekomstplannen met ons te bespreken. DPA Legal richt zich al jaren op de bemiddeling van ervaren juristen. Of het nu gaat om een overstap naar het bedrijfsleven, een terugkeer naar de advocatuur of het vervullen interim opdrachten, wij komen graag met je in contact om de mogelijkheden te bespreken. Of je nu opdrachtgever of jurist bent; graag leren we je kennen. Neem contact met Remco Abeln, Nick Spenkelink, Diederik Gelauff, Ellen Omvlee, Charlotte Kruls, Desiree Mohrmann of Pepijn van Nieuwenhuizen. Je kan ons, telefonisch bereiken of via onze website, zodat wij je kunnen begeleiden in de zoektocht naar de juiste baan of de juiste persoon.

DPA Legal is onderdeel van DPA. Al meer dan 21 jaar verbindt DPA de kennisbehoefte van private en publieke opdrachtgevers aan de specifieke vakkennis van haar consultants. De vorm van de dienstverlening varieert van detachering, werving & selectie en Interimmanagement tot business consultancy en projectmanagement. DPA levert deze kennis- en capaciteitsoplossingen op de gebieden Banking & Insurance, Sociale Zekerheid, Finance, Healthcare, Compliance, IT, Legal, Engineering en Supply Chain.

Get ready to go. NIG Ondernemingsrecht is omgedoopt tot DPA Legal. DPA Legal Parklaan 48 1405 GR Bussum www.dpalegal.nl

T 035 - 62 50 505 F 035 - 62 50 555 E [email protected]

38 NIEUWS

43 COLUMN GROEINU! GLAZEN PLAFOND 46 RONDETAFEL DEAL VAN HET JAAR

ä LEGAL AWARD VOOR NAUTADUTILH BELGIË ä ARBEIDSAPP ALLEN & OVERY ä LEXXYN GROEP: NIEUW SYSTEEM SPRAAKHERKENNING ä VMW TAXAND CONGRES OVER FLEX-BV ä ARBEIDSTHERMOMETER: ALEXANDER VAN HUSSEN (BRUNEL LEGAL) ä KNVB EN ARAG SAMEN IN ACTIE ä PERSONALIA VACATURES APRIL 2012

56 JONGEBALIEPAGINA’S BALIEBINK, FOTO’S EN MEER 59 BEDRIJFSJURISTENKATERN IK EN MIJN BEDRIJFSJURIST, COLUMNS, NIEUWS, NGB-PAGINA

ALLEN & OVERY BANNING BOEKEL DE NERÉE DETERINK ADVOCATEN EN NOTARISSEN DIRKZWAGER ADVOCATEN EN NOTARISSEN DPA LEGAL EBBINGE & COMPANY EVERSHEDS FAASEN FRESHFIELDS BRUCKHAUS DERINGER LLP HOLLA ADVOCATEN KIENHUISHOVING ADVOCATEN EN NOTARISSEN LINKLATERS LLP LOYENS & LOEFF NORTON ROSE LLP NYSINGH ADVOCATEN-NOTARISSEN PELS RIJCKEN & DROOGLEEVER FORTUIJN VAN DOORNE VMW TAXAND VOXIUS

nr. 4 – 2012

30 COVER 2 COVER 3 14 45 36 94 8 83 4 25 11 88 16 40 22 58 66 COVER 4

37

Beter werk KNVB en ARAG samen in actie e KNVB is samen met rechtsbijstandverzekeraar en juridisch dienstverlener ARAG een actie gestart voor een professioneel scheidsrechtersbeleid bij amateurvoetbalverenigingen. Amateurclubs worden uitgedaagd om actief aan de slag te gaan met het arbitragebeleid binnen de vereniging, bestaande uit kwaliteit en zichtbaarheid van scheidsrechters en spelregelkennis van spelers. Clubs die voldoen aan de eisen ontvangen een FairPlay certificering – een kwaliteitskeurmerk dat staat voor een professioneel arbitragebeleid – en een scheidsrechterspakket. Daarnaast gaan de gecertificeerde clubs, als steunpunt, amateurverenigingen in de buurt

foto: FairPlayKNVB Zeist

D

ARAG FairPlay zone bij KNVB bondsbureau te Zeist

ondersteunen bij het opzetten van een scheidsrechtersbeleid. Sonja Stalfoort, marketing & communicatiemanager bij ARAG legt uit: “Toezien op FairPlay is niet alleen de verantwoordelijkheid van de scheidsrechter, maar van ons allemaal. Om dit te ondersteunen hebben we in samenwerking met de KNVB, speciaal voor het amateurvoetbal, een FairPlay certificering ontwikkeld. Deze certificering helpt amateurclubs het scheidsrechterskorps te professionaliseren en de spelregels onder de aandacht te brengen. Op deze manier leveren wij samen met de KNVB een belangrijke bijdrage aan sportiviteit en respect op de Nederlandse voetbalvelden.”

NautaDutilh krijgt Belgische Legal Award p 15 maart werden de Belgian Legal Awards 2012 uitgereikt aan de beste law firms en inhouse advocaten in België. Tijdens deze ceremonie werd NautaDutilh uitgeroepen tot ‘Corporate Law Firm of the Year’. Het corporate team werd geprezen om zijn ervaring en wil tot innovatie, het managen van interessante projecten in 2011, de bereikbaarheid − zelfs van top-

O

Personalia Met ingang van 1 april is Bart van Meer als vennoot toegetreden tot Dirkzwager advocaten & notarissen. Van Meer is gespecialiseerd in milieurecht, projectontwikkeling, ruimtelijk ordeningsrecht en onroerendgoedtransacties. Hiervoor was hij ruim vijftien jaar werkzaam als vennoot bij CMS Derks Star Busmann in Arnhem. Vincent Neering is per 1 maart als partner toegetreden tot Ekelmans & Meijer Advocaten. Neering is gespecialiseerd in het ondernemingsrecht en het effectenrecht, in het bijzonder gericht op de financiële procespraktijk, waaronder schadeclaims van beleggers en aandeelhoudersgeschillen. Hij behartigt daarin de belangen van banken en van institutionele beleggers. Vóór zijn komst naar Ekelmans & Meijer werkte Neering eerst vijf jaar voor ING Investment Management en vervolgens vijf jaar bij Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn.

38

nr. 4 – 2012

partners − en de business-minded manier van aanpak. Dirk Van Gerven, hoofd van NautaDutilhs corporate department, is verheugd over het ontvangen van de prijs en zegt er het volgende over: “Dit laat zien dat we het vertrouwen van onze cliënten verdienen, en dat NautaDutilh zich ook in België succesvol gevestigd heeft.”

Ronald van den Bos (48) is op 1 april gestart bij Van Iersel Luchtman Advocaten en versterkt daar de sectie Insolventierecht en Ondernemingsrecht. De afgelopen jaren werkte hij bij CMS Derks Star Busmann en recentelijk voor Wijn & Stael. Van den Bos is gespecialiseerd in het insolventierecht en treedt op als curator. Daarnaast adviseert en procedeert hij over ondernemingsrechtelijke kwesties, bestuurdersaansprakelijkheid en financiering en zekerheden. Leon Hoppenbrouwers (47) is sinds 1 maart notaris bij Allen & Overy en is tevens als partner tot de maatschap toegetreden. Hoppenbrouwers was tot voor kort notaris bij AKD. Hij is gespecialiseerd in advisering en transacties op het gebied van vastgoed. (Zie ook pagina 42.) Richard de Haan en Sigrid Jansen worden per 1 mei partner bij Allen & Overy. Daarnaast worden Marianne Drijgers (M&A), Jennifer de Lange (derivatives), Quirine Tjeenk Willink (bestuursrecht) en Marinus Winters (energie) per 1 mei counsel. Matthijs van Rozen is half maart beëdigd tot notaris. Van

Rozen is sinds 1999 werkzaam bij KienhuisHoving advocaten en notarissen, in de praktijkgroep Ondernemingsrecht. Arjen van Rijn is per 1 april als senior counsel toegetreden tot Spigthoff. Hiervoor was hij werkzaam bij Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn advocaten en notarissen. (Zie ook pagina 42.) Jerry Hoff zal medio 2012 Spigthoff verlaten. Hoff heeft het kantoor samen met Leo Spigt in 2000 opgericht. Hij zal met Esther Hoogstraate (partner), Willem van Dijk (stagiair) en Chantal Wakidjan (office manager), zijn vaste team, een nieuw advocatenkantoor beginnen in Haarlem. De praktijkgroep Corporate/ M&A van Boekel De Nerée is per 1 maart versterkt met de komst van een nieuwe partner: Kris Ruijters (43). Hij komt van AKD, waar hij sinds 2002 partner was. Ruijters is gespecialiseerd in fusies en overnames en houdt zich met name bezig met het opzetten van joint ventures, het begeleiden van due diligence trajecten en het adviseren bij transacties. Hij werkt onder meer voor cliënten uit de industriële sector, de transport- en distributiebranche en retail.

Beter werk Osborne Clarke Alliance opgeheven

VMW Taxand congres ‘Flexibel met de Flex-BV?’

r is een eind gekomen aan het juridische samenwerkingsverband Osborne Clarke Alliance. Samen met de andere deelnemende advocatenkantoren heeft advocaten- en notarissenkantoor Ploum Lodder Princen besloten om het samenwerkingsverband per 1 april op te heffen. De huidige economische situatie, zowel in Nederland als Rutger Ploum wereldwijd, vergt een andere aanpak om in deze dynamische tijden cliënten internationaal optimaal te bedienen. Rutger Ploum, maatschapsvoorzitter Ploum Lodder Princen, legt uit: “De wens om flexibel te kunnen ageren op de veranderingen in het economische speelveld en niet vast te zitten aan één buitenlands kantoor in een land liggen ten grondslag aan dit besluit. We zullen met onze samenwerkingspartners blijven werken, echter op non-exclusieve basis. Zo kunnen we ons netwerk uitbreiden in die landen en voor die rechtsgebieden die voor onze cliënten relevant zijn.” In de Osborne Clarke Alliance werd samengewerkt door Osborne Clarke (Verenigd Koninkrijk en Duitsland), Ploum Lodder Princen (Nederland), Stehlin & Associés (Frankrijk), De Wolf & Partners (België), Osborne Clarke Spain (Spanje) en SLA Studio Legale Associato (Italië).

M

E

René Maatman, bestuurslid van de Autoriteit Financiële Markten en hoogleraar Vermogensbeheer aan de Radboud Universiteit Nijmegen, zal per 1 augustus 2012 als advocaat de pensioenpraktijk van De Brauw Blackstone Westbroek versterken. Per 1 april is Mark van Wouwe benoemd tot counsel bij Eversheds Faasen. Van Wouwe is sinds 1999 werkzaam als jurist en vanaf de oprichting van Eversheds Faasen in 2002 aan het kantoor verbonden. Hij werkt binnen de sectie Ondernemingsrecht van de Rotterdamse vestiging en houdt zich voornamelijk bezig met het begeleiden van transacties en het opstellen en beoordelen van diverse (commerciële) contracten. Daarnaast adviseert hij geregeld op het gebied van bestuurdersaansprakelijkheid, faillissementsrecht en huurrecht. Houthoff Buruma heeft Thomas de Weerd per 1 april benoemd tot partner. Hij is sinds 2002 verbonden aan het kantoor en is werkzaam in de praktijkgroep Intellectuele Eigendom en IT. Ook is maakt hij deel uit van het gespecialiseerde privacyteam van Houthoff Buruma.

edio 2012 staan grote veranderingen binnen het ondernemingsrecht op stapel. Nederland wil het vestigingsklimaat aantrekkelijker maken voor ondernemers en komt daarom met een vereenvoudigde en flexibele BV (de ‘Flex-BV’). Verwacht wordt dat inwerkingtreding van het Wetsvoorstel Flex-BV, de Invoeringswet en het wetsvoorstel Bestuur en Toezicht gelijktijdig zal plaatsvinden, op 1 juli 2012. In de aanloop naar deze langverwachte veranderingen organiseerde VMW Taxand eind maart het congres ‘Flexibel met de Flex-BV?’. Het congres werd geleid door mr. Rutger Hafkenscheid, fiscalist en partner bij VMW Taxand. Het werd een boeien-

Per 1 april is Corine van Bodegom toegetreden tot de maatschap van DVDW Advocaten. Met Martine Boender, eveneens partner, zal zij de huidige sectie Personen- en familierecht versterken en verder uitbreiden. Van Bodegom is, evenals Boender, een van de eerste advocaten in Nederland die zich bezighoudt met collaborative divorce (de overlegscheiding). Ook is zij een van de eerste gecertificeerde mediators en heeft ze meer dan 25 jaar ervaring met procederen en adviseren op het gebied van het huwelijksvermogensrecht, afstamming, alimentatie, gezag en erfrecht. Per 1 maart is Pia Schmelzer toegetreden tot het inmiddels zestien partners tellende team van Legaltree. Daar start zij een economische strafrechttak. Voor die tijd was zij gedurende twaalf jaar verbonden aan NautaDutilh. Schmelzer adviseert met name grote en middelgrote ondernemingen, overheden en leidinggevenden. Guus Heerma van Voss is sinds april staatsraad bij de afdeling advisering van de Raad van State. Heerma van Voss is hoogleraar

de middag waar door verschillende sprekers met een praktische insteek over de Flex-BV werd gesproken. Het congres werd besloten met een paneldiscussie tussen drs. Ewout Irrgang van de SP, prof. mr. Jan Bernd Huizink (Vrije Universiteit0, prof. mr. Jan Berend Wezeman (Rijksuniversiteit Groningen/VMW Taxand) en mr. dr. Georg van Daal (VMW Taxand). Irrgang nam de bekende SP-standpunten in en moest het opnemen tegen de vlammende betogen van onder andere Huizink, die vindt dat bestuurders en ondernemers niet bang moeten zijn. Tijdens de borrel na afloop werd door de aanwezigen nog driftig verder gediscussieerd.

sociaal recht aan de Universiteit Leiden. Rosa Uylenburg, hoogleraar milieurecht en directeur van het Centrum voor Milieurecht, wordt per juni staatsraad bij de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Jos Cuppens (25) en Nina Noija (30) zijn per 1 maart toegetreden tot de ondernemingsrechtspraktijk van advocatenkantoor Blenheim. Marleen van Woerden (28) treedt toe tot de arbeidsrechtpraktijk van Blenheim. Thomas van der Vliet (34) is per 1 januari benoemd tot shareholder/partner bij Greenberg Traurig. Van der Vliet is sinds 1 september 2005 werkzaam bij Greenberg Traurig als advocaat en belastingadviseur en adviseert met name multinationale clienten op het gebied van internationaal fiscaal en ondernemingsrecht. Martijn Rongen (42) is half maart als advocaat in dienst getreden bij Loyens & Loeff in Amsterdam. Rongen is werkzaam in de praktijkgroep Bank- en effectenrecht en heeft als specialisatie securitisations.

nr. 4 – 2012

39


BZccdkVc:hhZcb$

HeZX^Va^hiKZgkdZggZX]iZc 8jaijjg`VbZaZdc# LZodX]iZc^ZbVcYkddgkZgkdZggZX]i#BZccdlVh^c WZZaY!bVVg]VYo^_co^ccZcde:jgdeZZhgZX]i\ZoZi# >ciZgcVi^dcVaZXjaijjgkZghX]^aaZc]VYYZc]Zbi^_YZch o^_cÈZmeVi_Zj\YÉZcdgb\ZWdZ^Y#CVZZcBVhiZg :jgdeZZhGZX]iZcilZZiVa^\ZhiV\Zl^aYZ]^_c^Zih a^ZkZgYVcY^i^cYZegV`i^_`iZWgZc\Zc#>YZVVakddgdch! lVcilVi]^_cd\c^ZiWZhZ[iZlVhYVikZgkdZggZX]i o^X]kVV`idikZgWj^iZcYZaVcYh\gZcoZcj^ihigZ`i# Æ9ZoZa[YZlZZ`cd\oViZclZVX]iZgZZc\ZhidaZcbZ\V_VX]i VVcYViZg\Zch^cIjg`^_ZbdZhia^\\Zc#Od:jgdeZZh]VY^` ]ZiW^_:jgdeZZhgZX]ic^Zi\Z`gZ\ZcYZc`^`#6Xi^Z^h]^Zg YV\Za^_`hZ`dhi#Cnh^c\]oZiiZbZde]Zi\dZYZheddg0 odlZagZX]ih\ZW^ZYVah`VciddgWaZ`ZcZZchX]di^cYZgddh# 7dkZcY^Zc]Vc\iZgZZcegZii^\Z!adhhZh[ZZg#?ZaZZhikVV` YVi`VcidgZcZmea^X^ZiVVcYVX]iWZhiZYZcVVcÈldg`a^[Z" WVaVcXZÉ#BVVgYVio^i]^Zg\Zlddc^cYZcVijjg#Ç Cnh^c\]^hZZcWZYg^_[kVc`VgV`iZgkdaaZheZX^Va^hiZc#6aaZZc YZlZi^hW^_dchhiVcYVVgY#KddgYZgZhi`g^_\_ZVaaZgj^biZ dbWj^iZc\ZlddciZo^_c#@a^c`iY^i\dZYZc`ZccZcl^_ Za`VVgcd\c^Zi4AVVi_ZYVck^cYZck^VlZg`ZcW^_cnh^c\]#ca

Cnh^c\]#9Z_j^hiZ_jg^hideYZ_j^hiZeaZ`#

7ZhiZVYk^Zh`VciddgkVcCZYZgaVcY!cg#&^c>cXdbeVcn

Beter werk Grensoverschrijdende diensten hippisch recht orris Laing en European Equine Lawyers zijn een samenwerkingsverband aangegaan om hun cliënten grensoverschrijdende diensten op het gebied van het hippische recht (equine law) te kunnen bieden. Morris Laing is een advocatenkantoor met vestigingen op diverse locaties in de VS en is naast specialist op het gebied van equine law actief op tal van andere rechtsgebieden zoals arbeidsrecht, onroerend-goedrecht, banking en finance en heeft een brede procespraktijk voor zowel bedrijven als particulieren. European Equine Lawyers is de internationale handelsnaam van Schelstraete Advocaten B.V., gevestigd te Tilburg. European Equine Lawyers biedt juridische bijstand en begeleidt zijn cliënten in paardensportactiviteiten op internationaal niveau. Beide kantoren streven ernaar de internationale juridische diensten tussen Europa en de Verenigde Staten te vergemakkelijken door middel van dit gezamenlijke initiatief (us-europeanequinelawyers.com) wat zal leiden tot meer kwaliteit en capaciteit in de hippische rechtspraktijk.

M

Daphne Castelijns is per 1 maart in dienst getreden als advocaat bij CMS Derks Star Busmann. Zij werkte reeds sinds 2007 bij het kantoor, maar was tussendoor een jaar in dienst bij Banning. Castelijns is werkzaam binnen de praktijkgroep Procesrecht en is gespecialiseerd in het adviseren en procederen op het gebied van het verbintenissen- en goederenrecht (met name commerciële transacties, verzekerings- en aansprakelijkheidsrecht) en het internationaal privaatrecht. Marcel Soppe (42), Heino Witbreuk (31) en Jade Gundelach (33) zijn 1 april een eigen advocatenkantoor gestart in Almelo. De afgelopen jaren waren zij werkzaam bij KienhuisHoving te Enschede, waar hun praktijk zich concentreerde op het bestuursrecht en in het bijzonder het omgevingsrecht. Zij zullen die praktijk continueren, maar dan als Soppe Gundelach Witbreuk advocaten. Wintertaling Ondernemingsrecht is versterkt met de komst van twee ervaren advocaten ondernemingsrecht, Jolmer de Haas (partner) en

Lexxyn Groep adviseert spraakherkenningssysteem ls ICT-dienstverlener voor de juridische markt adviseert de Lexxyn Groep een innovatief spraakherkenningssysteem. Dit systeem is van dicteerleverancier BigHand en wordt in Nederland geleverd door dFlow. Het bedrijf biedt een innovatieve spraakherkenningsmodule, dat de productiviteit verhoogt door een nauwkeurige spraakherkenning aan de reeds bewezen dicteeroplossing toe te voegen. Deze methode biedt ook uitkomsten voor de juridische wereld. Een jurist kan, naast het insturen van dictaten aan het secretariaat, ook eenvoudig spraak omzetten naar tekst. Een gebruiker spreekt in zoals hij dit gewend is op het dicteerapparaat of mobie-

A

Mirjam Lommel (senior advocaat). De Haas (39) heeft veertien jaar ervaring als advocaat op het gebied van internationaal ondernemingsrecht in grote en middelgrote transacties, geschillen en aansprakelijkheidskwesties. Lommel (36) heeft ruim tien jaar ervaring als advocaat ondernemingsrecht en bedrijfsjurist bij internationale advocatenkantoren en nationale en internationale bedrijven. Met ingang van 1 maart is Pieter van Osch (33) zijn eigen praktijk gestart. Onder de naam Oxcon adviseert hij op het gebied van het Nederlandse en Europese mededingingsrecht. Oxcon biedt zijn diensten ook op interim- en projectbasis aan. Van Osch was voorheen mededingingsjurist bij VION Food Group en advocaat bij Latham & Watkins en Clifford Chance in Brussel en Amsterdam. Mededingingsadvocaat Maikel van Wissen (35) is als senior medewerker gestart bij Linklaters in Amsterdam. Hij is afkomstig van De Brauw

le toestel zoals een iPhone, BlackBerry, Windows Mobile of Android toestel. Met een eenvoudige handeling stuurt hij dit dictaat door aan de BigHand Speech Recognition Workflow. De gebruiker ontvangt het automatisch gegenereerde tekstbestand op de computer of het mobiele toestel. Spraakherkenning is beschikbaar voor BigHand-versie 3.3.1 of hoger en is gebaseerd op Dragon NaturallySpeaking™ Speech-server van Nuance Communications. BigHand integreert naadloos met de Dragon-software zodat professionals kunnen profiteren van spraakherkenning zonder hun werkmethoden te hoeven veranderen.

Blackstone Westbroek waar hij sinds 2005 werkte. Ella van Kranenburg (40) heeft zich aangesloten bij advocatenkantoor Keijser Van der Velden in Nijmegen. Haar rechtspraktijk is vooral gericht op financiële markten en financiële instellingen. Eerder werkte zij bij FMLA, Clifford Chance en Baker & McKenzie. Aike Krips heeft zich als partner aangesloten bij Wiersma Van Campen Vos Advocaten in Amsterdam. Hij begon als advocaat bij Clifford Chance en werkte daarna bij VanEps Kunneman VanDoorne op Curaçao. Lonneke Greveling is in dienst getreden als jurist bij Zorg Zaken Juridicare te Enschede. Zij richt zich met name op het arbeidsrecht, contractrecht en ondernemingsrecht voor zorgaanbieders. Hiervoor was Greveling jurist bij de provincie Overijssel. Advocatenkantoor Hogan Lovells heeft vastgoedspecialist Lasse van Waegeningh (35) aangetrokken. Hij zal zich onder meer richten op het adviseren en procederen ten aanzien van commercieel

nr. 4 – 2012

41

Beter werk Asia Leading Lawyer e Nederlander Maarten Roos (managing partner R&P China Lawyers, gevestigd in Shanghai) is voor het vijfde achtereenvolgende jaar bekroond tot een van de ‘Asia Leading Lawyers’ door Asialaw Leading Lawyers, een onderzoeksbureau voor de zakelijke juridische gemeenschap in Pacific-Azië. Het bureau roemt de kwaliteiten van Roos op het gebied van general corporate practice, corporate governance en dispute resolution. Roos, die in Leiden en Guangzhou heeft gestudeerd, woont en werkt sinds 1999 in China. In 2010 zette hij R&P China Lawyers op, waar Chinese en Nederlandse advocaten werken.

D

Allen & Overy lanceert ArbeidsApp llen & Overy Amsterdam lanceert de ArbeidsApp. Daarin staat het arbeidscontract in al zijn facetten centraal. Men vindt er een uitleg over alle elementen van het standaard A&O arbeidscontract, maar ook praktische tips & tricks. De ArbeidsApp is voor medewerkers en management van HR en Juridische Zaken een waardevol hulpmiddel in hun dagelijkse praktijk. De app is gratis te downloaden via de appstore en is geschikt voor de iPhone en iPod Touch. Deze versie is ook op de iPad te gebruiken. Een specifieke versie voor de iPad komt binnenkort beschikbaar. De praktijkgroep Arbeidsrecht & Medezeggenschap heeft de app ontwikkeld in samenwerking met A&O IT-experts en externe ontwikkelaar IRLabs.

GALERIE TIGLIO

A

vastgoed en het begeleiden van vastgoedtransacties. Van Waegeningh is sinds 2003 advocaat en is afkomstig van Lexence.

Mr.-overstappers In de rubriek Overstap van de week op www.mr-online.nl komt elke week een jurist aan het woord die onlangs is begonnen in een andere baan. Hieronder enkele uitspraken van de overstappers. De volledige interviews zijn te vinden op www.mr-online.nl/Mrs. van de week/ Overstapmr. van de week. Rutger Sark is 1 maart overgestapt van De Kempenaer Advocaten naar DAAN Advocatuur & Notariaat, waar hij als vennoot is. Hij is gespecialiseerd in ondernemingsrecht, met als bijzondere focus: de automotivebranche. “Van jongs af ben ik al gek op auto’s, tot ergernis van voorheen mijn ouders en tegenwoordig mijn accountant. De markt en degenen die daarin actief zijn spreken mij erg aan: die zijn continu in beweging en hebben bewezen enorm veerkrachtig te zijn; er is geen

42

nr. 4 – 2012

Hét adres voor een stijlvol en passend geschenk bij een jubileum of afscheid in de RECHTERLIJKE MACHT of ADVOCATUUR U bent van harte welkom! Mr. Pia Lindeman-Verhaar

Verwerstraat 108 | 5211 HZ ‘s -Hertogenbosch | Tel: 06 51 16 39 77 WWW.GALERIETIGLIO.NL

markt die zich zo snel aan de marktomstandigheden heeft weten aan te passen als de autobranche.” Frans Clifford is 1 maart als advocaat/partner overgestapt van Simmons & Simmons naar Vangoud Advocaten. “Het ‘ondernemen’ heeft mij altijd zeer aangetrokken. Vangoud Advocaten heeft mij in dat verband een kans geboden die ik niet kon laten liggen, namelijk partner worden bij een jong en ambitieus advocatenkantoor dat zich onder andere richt op het rechtsgebied waarin ik gespecialiseerd ben, civiel vastgoedrecht.” Arjen van Rijn is 1 april overgestapt van Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn naar Spigthoff. Hij onderhoudt in zijn functie van senior counsel nauw contact met Curaçao en de andere Caribische delen van het Koninkrijk. “Curaçao en de andere eilanden zijn deel van het Koninkrijk der Nederlanden, maar tegelijk een andere wereld met een andere cultuur. Vaak hebben we het over hetzelfde, maar bedoelen we iets anders. De Caribische delen van het

Koninkrijk hebben ook zonder meer het recht om anders te zijn dan wij, zolang de minimumstandaard van rule of law en behoorlijk bestuur maar in acht wordt genomen. Het is spannend en leerzaam om in dat krachtenveld tussen de Europese en het Caribische aanpak te opereren. Dat trekt me enorm. Ook Spigthoff zit daar middenin.” Leon Hoppenbrouwers is 1 maart overgestapt van AKD naar Allen & Overy. Hij leidt daar de notariële onroerendgoedpraktijk en is tevens partner. “Het leukste dat ik er bij Allen & Overy bijgekregen heb, is misschien wel het bedrijfsrestaurant. De kwaliteit van het eten is goed en de keuze is groot. De mogelijkheid om ook ‘s avonds te eten op kantoor is met name als je lang moet doorwerken aangenaam. Ook kijk ik erg uit naar de verhuizing naar het Apollo House. Ik heb er recent een rondleiding gehad en ondanks de nog lopende verbouwingswerkzaamheden, zag ik een zeer inspirerende werkomgeving. Als vastgoedman kun je je hart ophalen bij de transformatie van zo’n kenmerkend en historisch gebouw tot een moderne werkomgeving.”

Beter werk Glazen plafond door Lenet Leusink e was een van de meest getalenteerde advocaten van ons kanmannen de top bereiken. Wat nodig is, is een toor. Razend slim, vol humor, sociaal vaardig en veel kantooromslag in denken. In plaats van de huidige genoten en cliënten waren dol op haar. Haar adviezen waren kort, situatie als startpunt te nemen – “ons kanscherp en krachtig, overeenkomsten blonken uit in helderheid en toor doet het best goed, wij hebben al drie in minder dan een half uur kon ze in kaart brengen wat de gevolvrouwelijke partners, op een vennootschap gen waren voor de Nederlandse wetgeving van een ingewikkelde van vijftien” – starten met het eindresultaat EU draft Directive. voor ogen. Visualiseer het ideale eindresulTijdens een van mijn eerste dagen op kantoor plukte ze me achter taat: hoe ziet dat er uit en wat kunnen wij mijn bureau vandaan om een ‘dd’tje’ te doen bij een cliënt (geen als organisatie doen om dat te bereiken? idee wat dat was), vertelde me in de auto vrolijk dat haar vriend Langetermijndenken, hoe faciliteren we ‘k….specialist’ was (gerenommeerd gynaecoloog) en dat zij het gedaadwerkelijk die talentvolle mensen die weldig vond dat er eindelijk ieeen plek in de top verdiemand was die alles wist over innen? Nog te vaak blijft het bij Het doorbreken van het glazen plafond kan commissies, werkgroepen, tellectuele eigendom (dat werd ik verondersteld te zijn, als net beklankborden, talent-begeleiveel sneller, mits een organisatie echt wil! dingstrajecten en niet te vergeginnend stagiaire). Met twee kleine kinderen werkte zij vier dagen. ten de zogenoemde transparante Vier dagen werken en partner beoordelingscriteria. Allemaal worden was in die tijd onbespreekbaar. Dat was mijn eerste kennisgoed bedoeld, maar veelal zonder succes. De oorzaak hiervan: making met het glazen plafond. Bij een ander kantoor werd ze, hoe gebrek aan vertrouwen, het ontbreken van openheid en het eerlijk kan het ook anders, juichend als partner verwelkomd. kunnen en durven bespreken van verwachtingen over en weer. Dit Het glazen plafond. Het bleef niet bij die ene en eerste kennismaheeft tot gevolg dat potentiële talentvolle partners niet alles op king, jammer genoeg. Een positieve ontwikkeling is dat, vergeleken tafel leggen wat er speelt, uit angst te worden afgerekend op gemet een jaar of tien geleden, er steeds meer vrouwelijke partners dachten die weleens schadelijk zouden kunnen zijn voor een toeworden benoemd. Daartegenover staat dat de verhouding tussen de komstige carrière. Organisaties lopen hierdoor talent en input instroom van vrouwelijk talent en het percentage dat het tot partner mis, input waar ze, vooral met een langetermijnvisie, waardevolle schopt(?) nog steeds bedroevend laag is. Als ik aan een advocate in informatie uit kunnen halen. een coachtraject vraag naar vrouwelijke partners op kantoor die als Ik pleit niet voor kostbare en langdurige analyses van organisatierolmodel kunnen fungeren, blijft het vaak lang stil. structuren. Soms is analyse gewoon: benoemen wat je ziet en Het doorbreken van het glazen plafond kan veel sneller, mits een vanuit dat startpunt beweging creëren. organisatie daadwerkelijk wil! Nog te veel wordt gedacht vanuit het traditionele patroon. Drie jaar stage, medewerker, na een aanOud-advocaat Lenet Leusink is coach, trainer en mediator en samen tal jaren het partnertraject, met als resultaat dat nog steeds meer met Caroline Bun oprichtster van GroeiNU! (www.groeinu.com)

Z

De meest gevraagde juridische specialismen

Pensioenrecht

Aanbestedingsrecht

Contractenrecht

van de laatste maand zijn:

Specialisme vs. core business Alexander van Hussen: “De resultaten van Brunel over 2011 zijn indrukwekkend. De totale nettowinst over 2011 steeg met 70% naar 42,9 miljoen euro, bij een omzetgroei van 36% naar 980 miljoen euro. Brunel Legal ziet bij zijn opdrachtgevers, ondanks crisis in de eurozone, een duidelijk toenemende behoefte aan de inzet van interim-juristen. Deze ontwikkeling sterkt ons om in te zetten op groei van het aantal interim-juristen in vaste dienst bij Brunel. De focus ligt, nog meer dan voorheen het geval, op flexibiliteit en kostenbeheersing. Het aanbrengen van een flexibele schil rond een afdeling juridische zaken is in dat kader een beproefde methode waar Brunel bij uitstek al jaren in gespecialiseerd is. De werkwijze is hierbij als volgt. Er wordt een groep juristen geselecteerd met aantoonbare ervaring op een specifiek juridisch gebied, bijvoorbeeld privacy, cloud computing of pen-

sioenrecht. De interim-jurist houdt zich intensief bezig met het oplossen van het specifieke probleem of project, terwijl de vaste juristen zich door deze constructie kunnen richten op de kernbusiness van het bedrijf. Op deze manier snijdt het mes aan twee kanten. Opdrachtgevers krijgen de noodzakelijke flexibele specialistische expertise en de interim-juristen maken kennis met, en doen ervaring op bij, verschillende grote (beursgenoteerde) bedrijven.” Mr. Alexander van Hussen is salesmanager bij Brunel Legal. Deze rubriek komt tot stand m.m.v. Brunel, DPA Legal, Legal People, Robert Walters, USG Juristen en Voxius.

nr. 4 – 2012

43

Ingezonden mededeling

Mr. Event van de maand: Praktijkgericht communiceren voor juristen Schrijven is een kernelement van het juridische vak. Vaak gebruiken juristen omslachtige taal, neergelegd in ondoorgrondelijke zinnen. Maar hoewel de inhoud van juridische teksten in hoge mate specialistisch is, hoeft dat niet ten koste te gaan van de leesbaarheid. In de cursus Praktijkgericht communiceren voor juristen leert u hoe u heldere teksten kunt schrijven. r

IFMEFS
GPSNVMFSFO
XBU
NBBLU
FFO
UFLTU
HPFE
MFFTCBBS
XFMLF
formuleringsfouten komen vaak voor in juridisch taalgebruik en IPF
[JKO
[F
UF
WFSNJKEFO r

CPOEJH
FO
CFHSJKQFMJKL
TDISJKWFO
IPF
LVOU
V
IFU
TDISJKGQSPDFT
WFSHFNBLLFMJKLFO De cursus wordt gegeven door Robin van Wechem, docent en freelance journalist. Wanneer: 13 juni 2012 Waar: BCN Utrecht Centraal Station PE-punten: NOvA, NEVOA: 4 punten (beroepsvaardigheden) Kosten: € 595,- p.p. (excl. btw) Ga voor meer informatie en inschrijven naar: www.kluwer.nl/opleidingen

Mr. Events Kennis van wet- en regelgeving is voor u als jurist essentieel, maar om succesvol

EVENTS VOOR JURISTEN

te zijn is meer nodig. Denk aan de juiste

S

chrijven kan ook leuk zijn. In de verdiepingscursus Praktijk-

vaardigheden, een goed netwerk en ken-

gericht communiceren voor juristen leert u een aantal veel-

nis van bedrijfsvoering. Daarom zijn er de

voorkomende formuleringsfouten in juridisch taalgebruik

Mr. Events: inspirerende bijeenkomsten voor juristen die ver-

herkennen en vermijden. Voortaan schrijft u helder, bondig en be-

der kijken dan de wet en de rechtspraak alleen. Aantrekke-

grijpelijk. En met een glimlach.

lijk geprijsde events, zeer praktijkgericht en met prima moge-

Deze cursus biedt wat motorolie voor stroef taalgebruik. Geen re-

lijkheden om te netwerken. Gepland staan:

volutionaire ommezwaai van jargon naar Jip-en-Janneke taal, maar

r

Tips en tricks: het opstellen van een effectieve dag-

een aantal simpele tips en trucs waarmee uw eigen stijl gewaar-

vaarding: 7 juni 2012 en 11 december 2012

borgd blijft. Het hoeft allemaal niet compleet anders, maar u kunt

r
Mr.-seminar Cliënt 2.0: 19 juni 2012

beginnen eens wat vaker een punt te zetten. De cursus is speciaal

r

POWERJurist!: 20 september 2012 en 29 november

ontwikkeld voor de juridische praktijk, met herkenbare en aansprekende voorbeelden. Een uitgebreide reader met voorbeelden en oefeningen is als naslagwerk inbegrepen.

2012 r

Effectief coachen en begeleiden van stagiaires: 25 september 2012 r

Timemanagement, praktijkorganisatie en

Tijdens de cursus leert u:

stressmanagement: 4 oktober 2012

r

XBBSPN
XF
DPNNVOJDFSFO
XBBS
HBBU
IFU
NJT
FO
IPF
LPNU
EBU r

IFMEFS
EFOLFO
IPF
CPVXU
V
FFO
UFLTU
MPHJTDI
PQ
FO
IPF
TUSVDUVSFFSU
V
BSHVNFOUFO

44

nr. 4 – 2012

Meer informatie: www.kluwer.nl/opleidingen

Bij wie moet ik zijn voor vastgoedvragen? Dirkzwager zorgt dat u het weet.

Het juridische antwoord op een vastgoedvraag, is vaak gecompliceerder dan verwacht. Met gezond verstand komt u een heel eind, maar voor een écht antwoord is meer kennis nodig. De sectie vastgoed van Dirkzwager, sinds 1 april jl. versterkt met vastgoedadvocaat Bart van Meer, deelt die kennis graag met u. Ook voor juridische vragen op andere vakgebieden, kunt u bij Dirkzwager terecht. Bijvoorbeeld via onze gratis Dirkzwager kennis App, de juridische kennisportal www.partnerinkennis.nl en onze website. Ontdek hoe Dirkzwager kennis deelt op www.dirkzwager.nl!

Deal van het jaar

Puzzelstukjes

V.l.n.r. Saskia Blokland (Norton Rose), Michiel Schreurs (ING), Anouk Oosterom (Linklaters), Marieke van der

46

nr. 4 – 2012

Kooi (ING), Ep Hannema (Norton Rose), Jan-Paul van Houten (ING) en Pieter Riemer (Linklaters)

Deal van het jaar BETROKKEN JURISTEN OVER DÉ DEAL VAN 2011

ontvlechten Snel en efficiënt zaken doen na een geregisseerd veilingproces, een internationale overname in acht landen met bijbehorende cultuurverschillen en vooral intensief onderhandelen met teams uit verschillende disciplines. De overname van de autoleasedivisie van ING door BMW is de Mr. deal van het jaar. Met het dealteam van ING en de betrokken Nederlandse juristen blikken we terug op een boeiend proces. “Na een week dag en nacht uitonderhandelen weet je niet meer welke dag het eigenlijk is.” door Michiel Rohlof foto’s Chris van Houts

D

e verkoop van ING Car Lease, de autoleasedivisie van ING aan BMW, werd op 30 september 2011 geclosed. De divisie werd overgenomen door de autoleasedivisie Alphabet van BMW, dat ruim 700 miljoen euro aan contanten betaalde en als onderdeel van de transactie ook het vreemd vermogen – een fors bedrag – overnam. De deal is gesloten in een periode van herstructurering bij ING, dat onder meer de banken verzekeringsactiviteiten splitst en vervroegd aflost op de kapitaalverstrekking. De verkoop van de autoleasedivisie is echter geen onderdeel van de herstructurering maar een strategische keuze, die niet beïnvloed is door de voorwaarden zoals die door de Europese Commissie zijn gesteld. JanPaul van Houten, projectleider van het dealteam van ING: “Eind 2010 zijn we met de voorbereidingen voor deze verkoop begonnen. Binnen ING kijken we continu kritisch naar de verschillende bedrijfsonderdelen om te evalueren of

zij nog aansluiten bij de producten die we willen aanbieden en de markten die we bedienen. ING Car Lease werd binnen ING niet langer als een strategisch onderdeel beschouwd, maar was wel winstgevend en had een top tien positie in alle acht Europese landen waar het actief was. Bovendien had ING Car Lease zelf groeiambities; derhalve kon de verkoop aan een koper die die groei zou kunnen faciliteren en de werknemers een goede toekomst zou kunnen bieden een aantrekkelijke optie vormen. Waren er potentiële kopers? Die bleken er zeker te zijn. Sommige partijen hebben wij benaderd, anderen meldden zichzelf. Binnen een fase van herstructurering bij ING heb je te maken met proactieve kopers die het bedrijf benaderen voor bepaalde onderdelen.” Michiel Schreurs van het dealteam van ING: “Toen duidelijk werd dat we het onderdeel wilden voorbereiden op verkoop, is een Steering Committee samengesteld bestaande uit leden van het senior management van ING en

nr. 4 – 2012

47

Deal van het jaar

werden een investment bank en advocatenkantoor aangesteld. Gekozen werd voor een veilingproces, waarbij het onderdeel op de markt werd aangeboden.”

Ontvlechting Het lastige bij de verkoop van een bedrijfsonderdeel als ING Car Lease is het ontvlechten van een dergelijke business uit het moederbedrijf. Marieke van der Kooi, binnen het dealteam van ING verantwoordelijk voor de juridische aspecten van de transactie: “Vanuit juridisch perspectief zou het ideaal zijn wanneer je de business die je gaat verkopen eerst herstructureert in een holding waaronder je alle te verkopen targets hangt. Voor potentiële kopers is het dan overzichtelijk wat er gekocht gaat worden en welke bedrijfsonderdelen in welke landen het betreft. Die optie zou echter zeker driekwart jaar in beslag hebben genomen, aan voorbereidende werkzaamheden alleen. Met het dealteam heb-

De adviseurs Adviseurs ING: ING deal team (Marieke van der Kooi, JanPaul van Houten, Michiel Schreurs), ING Corporate Finance (Leo Greve, Mark Garrood, Jan Peter Kooiman, Jorrit Kooi, Raoul Huysmans, Diego Palacios), Linklaters (Amsterdam: Pieter Riemer, Anouk Oosterom, Yevgeniya Chaplina, Martijn van Broeckhuijsen, Vincent Gerlach, Paul Kreijger, Joost Rompen, Heidi Summa) Adviseurs BMW: BMW deal team (M&A: Hubert Schurkus, Andrea Meissner, René Lorr; legal: Jürgen Reul, Cedrik Thiele, Peter Stiel), Norton Rose LLP (Amsterdam: Ep Hannema, Saskia Blokland, Daphne Broerse, Remco Smorenburg, Otto Klaassen, Annette van Beers), Rothschild, Ernst & Young

48

nr. 4 – 2012

ben we toen besloten om die disentanglement niet vóór de veiling al te verwezenlijken.” Ep Hannema, die met het Norton Rose-team de uiteindelijke koper BMW bijstond: “Dat maakte de zaak redelijk complex, omdat je een organisatie hebt die compleet vergroeid is met het moederbedrijf ING. Er werden auto’s geleased aan ING-werknemers via specifieke voorwaarden die voor elk van de acht landen en elk van de negen business units verschillend waren. Bovendien kwamen er gaandeweg steeds meer disciplines bij kijken: intellectueel eigendomsrecht bijvoorbeeld is voor BMW een zeer belangrijk onderdeel, maar ook fiscale aspecten en het vertalen van alle nationale structuren naar één hapklaar overnametarget betekenden veel extra werk. De teams werden almaar groter.” Saskia Blokland, dealmaker voor Norton Rose: “Normaliter heb je met holdingstructuren te maken; nu kochten we daadwerkelijk aandelen in verschillende landen waardoor je bij closing met alle verschillende jurisdicties te maken hebt. Het uitonderhandelen vond voornamelijk plaats in Amsterdam, maar bij het voorbereiden van de transactie zijn ook de kantoren van Norton Rose en Linklaters in verschillende landen betrokken geweest.” Voor ING was een advocatenkantoor met fysieke aanwezigheid in alle landen dan ook essentieel. Schreurs: “De ervaring leert dat het efficiënt werkt met advocatenkantoren die internationaal goed vertegenwoordigd zijn. Bij deze deal waren honderden mensen betrokken. Wanneer er juridische complicaties ontstaan is het ideaal wanneer je advocaat in alle landen dekking heeft en daar directe collega’s kan bellen.” Van der Kooi: “Je zoekt naar kantoren die in de landen zitten waar ING Car Lease ook zit. Die vraag heb ik ook letterlijk aan Pieter Riemer gesteld; zitten jullie daar ook?” Riemer, die het dealteam van Linklaters aanstuurde aan de zijde van ING: “Bij zulke overnames met veel verschillende rechtsstelsels loop je altijd tegen zaken

LEGADEX VOOR DE BESTE DATAROOM

Gemakkelijker en slimmer werken? Zie onze website www.legadex.com of bel Hans-Martijn Roos of Luc van Daele voor nadere informatie

Teleportboulevard 110 | 1043 EJ Amsterdam +31 (0)20 - 82 08 396 | [email protected] www.legadex.com

=7D"GZX]iZc^cI^aWjg\Zc 9Zc7dhX]/ZZchda^YZkdai^_Y" ZcYZZai^_YdeaZ^Y^c\Y^Z]‚i VcilddgY^hde[jcXi^ZY^[[ZgZc" i^Vi^Z^c]Zi_jg^Y^hX]YdbZ^c#

BZigZX]iYZWZhiZ CG#

^cI^aWjg\

9Zc7dhX]

&

CG#&gVc`^c\ =7D"GZX]iZcdeaZ^Y^c\ ^c:ahZk^ZgZc@ZjoZ\^Yh‚c ZmXZaaZciZhXdgZhW^_VXXgZY^iVi^Z

=7D"GZX]iZc^hZZcegV`i^hX]Z _jg^Y^hX]ZdeaZ^Y^c\bZiodlZa VVcYVX]ikddgZZc\ZYZ\Zc `Zcc^hkVc]ZigZX]i!Vahkddg oV`ZcVahYdhh^ZgbVcV\ZbZci! dg\Vc^hVi^ZhZch^i^k^iZ^iZc Xdbbjc^XVi^ZkZ!hdX^VaZZc ^Xi"kVVgY^\]ZYZc#

>ciZgZhhZ^c hiV\^V^ghZc V[hijYZZgYZgh4 @^_`kddgbZZg^c[dgbVi^Z delll#_]h#cad[WZa %-,,-,,-(.kddgVVckgV\Zc kVcYZXdgedgViZWgdX]jgZd[ ZZceZghddca^_`\ZhegZ`#

Deal van het jaar

aan zijn die nog niet eerder zijn voorgekomen. Snelle toegang tot collega’s in alle Europese landen is dan een groot voordeel. Twintig jaar geleden was het de advocaat die tegen de cliënt zei: ‘we hebben een probleem’. Tegenwoordig heb je panklare oplossingen, voordat je de cliënt ermee lastig valt.” Anouk Oosterom, advocaat bij Linklaters: “Er waren vele hordes die genomen moesten worden. Zo hebben in Frankrijk de aandeelhouders aan nogal a-typische overdrachtsformaliteiten moeten voldoen. Die vloeiden voort uit het feit dat de wet om historisch verklaarbare redenen nog voorschrijft dat bij een aandelenoverdracht een minimum aantal aandeelhouders betrokken moeten zijn. Zulke zaken verschillen per land.” Van der Kooi: “Niet alleen de wet- en regelgeving verschilt; de culturen ook en dat heeft ook veel invloed op de deal. Zo dienden tijdens de closing ook in Italië aandelen overgedragen te worden; toen dat dreigde uit te lopen naar het middaguur zei de externe notaris aldaar doodleuk: ‘maar rond die tijd ben ik lunchen’. Het zijn kleine zaken die voortkomen uit cultuurverschillen en grote gevolgen kunnen hebben.”

Grondig Die cultuurverschillen kwamen niet alleen naar voren bij de ontvlechting van het onderdeel uit de verschillende landen. Ook tussen het Nederlandse ING en de Duitse koper BMW bestond verschil in aanpak en manier van werken. Van der Kooi: “Je merkt dat ze zéér grondig te werk gaan en alles tot in de kleinste details willen uitzoeken. Intellectueel eigendom is hiervan een goed voorbeeld. Voor BMW als autofabrikant is intellectueel eigendom een van de belangrijkste onderdelen van het bedrijfsbezit. De discussie over alle verschillende merknamen en websites die ooit zijn geregistreerd, heeft uiteindelijk een dikke bijlage opgeleverd.” Rie-

mer: “Zowel de ING als de BMW-teams hebben er veel tijd in gestoken om elkaar op dat punt te begrijpen. BMW zag de bereidheid van ING om alles in het werk te stellen om de overgang in goede banen te leiden. Het was veel werk, maar alle verzoeken van BMW waren redelijk en gaandeweg zo’n proces krijg je ook steeds meer vertrouwen in elkaar.” Schreurs: “Er was wel wat catching up to do, maar je kunt ook niet alles in een voortraject gaan voorkauwen omdat je nooit weet waar een potentiële koper precies om zal vragen.

“BMW HEEFT DUSDANIG VEEL VERTROUWEN IN HAAR EIGEN MERK DAT ZE DE NAAM ING CAR LEASE ZO SNEL MOGELIJK WILDE UITFASEREN”

Het verschil tussen Nederlandse en Duitse partijen is dat Nederlandse partijen bij een carve out sneller accepteren dat het nog veel werk zal zijn om na de overdracht alles te regelen. Duitse partijen, dus ook BMW, zullen eerder geneigd zijn alles tot in detail te willen uitzoeken en uitschrijven, voordat de betalingen gedaan werden. Ze vonden het van groot belang om een onderneming te kopen die ook stand alone goed kon doordraaien.”

Trots op de merknaam Dat BMW na de veiling als beste uit de bus kwam en dus exclusiviteit in de onderhandelingen kreeg, was niet alleen een kwestie van een goed bod. Van Houten: “BMW wilde

nr. 4 – 2012

51

Deal van het jaar de doen; ze wilden graag het voltallige personeel overnemen. Dat is een positief verhaal richting de ondernemingsraden en toezichthouders. Het management speelt daarnaast een belangrijke rol in het proces en ook daarin had BMW vertrouwen. De gedroomde kandidaat kortom.” Hannema: “BMW is een buitengewoon goed georganiseerd Zuid-Duits bedrijf. In de onderhandelingen kunnen ze

“JE LEERT ELKAAR GOED KENNEN TIJDENS ZULKE ONDERHANDELINGEN; DE VERSCHILLENDE CATERAARS TROUWENS OOK”

ook in de toekomst met ING zaken blijven doen en buiten het gewone verkoopcontract zijn er allerlei samenwerkingsovereenkomsten gesloten. Strategisch gezien is het een goede fit; ING Car Lease had nog geen activiteiten in Duitsland waar BMW juist heel sterk was en BMW wilde juist uitbreiden in de landen waar ING Car Lease actief was. BMW is een zeer professionele partij die hele duidelijke plannen met ING Car Lease had. Over die naam waren ze overigens ook duidelijk. BMW heeft dusdanig veel vertrouwen in haar eigen merk dat ze de naam ING Car Lease zo snel mogelijk wilde uitfaseren. Over zulke zaken is uitgebreid gesproken.” Van der Kooi: “Ook het lot van de werknemers was voor ons belangrijk. Van meet af aan was duidelijk dat BMW in feite een reversed take over wil-

streng en zakelijk overkomen maar dat is een direct gevolg van de opgebouwde dealexpertise. Ze zijn vanzelfsprekend trots op de merknaam en de producten, maar zeker niet arrogant of iets dergelijks. Het fijne van deze transactie was dat we met twee professionele, goed gemanagede bedrijven van doen hadden waardoor het schaken op hoog niveau was.” Riemer: “De snelheid waarmee het vreemd vermogen werd geherfinancierd geeft al aan dat BMW ook zeer kapitaalkrachtig is. Het was een prettige partij om zaken mee te doen.”

Pressure cooker Toch waren de onderhandelingen intensief en bij vlagen fel. Riemer: “Een van de interessante kenmerken van deze deal is de totstandkoming in een soort pressure cooker. In

“Goede voorbereiding was essentieel”

52

De verkoop van ING Car Lease aan

belastingkwesties. Een goede voorbe-

juiste. BMW is een financieel sterke

BMW werd vanuit Londen begeleid

reiding was daarom essentieel. Zeker

speler en de acquisitie van ING Car

door het financial institutions team

in economisch moeilijkere tijden vra-

Lease heeft een sterk strategische

van ING Corporate Finance. Mark

gen kopers van je dat de informatie die

rationale. Voor ING was zij de perfecte

Garrood was samen met Leo Greve in

voorhanden is zo compleet en hap-

partner. De closing duurde vrij kort,

de lead bij de advisering. Garrood: “Wij

klaar mogelijk wordt gepresenteerd.

ondanks dat de deal in zoveel landen

hebben de afgelopen jaren meerdere

Eind 2010 zijn we daarmee gestart en

goedgekeurd moest worden. Het pro-

aankopen voor ING Car Lease gedaan,

pas in maart 2011 werden de eerste

ces zelf verliep efficiënt maar je komt

onder meer in Engeland en Spanje.

potentiële kopers benaderd.

bij zo’n omvangrijke transactie toch

Deze transactie was buitengewoon

Verschillende geïnteresseerde partijen

altijd zaken tegen die onvoorzien

ingewikkeld; het ging om negen busi-

complimenteerden ons met de snel-

waren. Uiteindelijk denk ik dat beide

ness units in acht landen, die allemaal

heid waarmee ING en BMW de deal

partijen tevreden terugkijken op deze

specifieke aspecten meebrachten op

hebben getekend.

transactie. Een schoolvoorbeeld van

het gebied van wet- en regelgeving en

“De keuze voor BMW is in onze ogen de

een win-win situatie.

nr. 4 – 2012

€70

per studie uur! Neem deel aan een congres en krijg DE ACADEMIE VOOR GEZONDHEIDSRECHT een aanbod van zo’n 40 EXCLUSIEVE SYMPOSIA voor iedere advocaat, notaris, fiscalist, zorgjurist of mediator die antwoord wil hebben op de belangrijkste juridische en fiscale vragen in de gezondheidszorg. Géén lange theoretische uiteenzettingen maar sprekers uit de praktijk met casuïstiek die ertoe doet.

5 studieuren voor € 350

Schrijf u in op www.academievoorgezondheidsrecht.nl

Deal van het jaar

Dealhoogtepunten van het afgelopen jaar Het afgelopen dealjaar was een bewogen

me trad Allen & Overy (onder leiding

bezig. Uiteindelijk strandde de fusie in

jaar. 2011 begon hoopvol met activiteit

van Karine Kodde) op als adviseur van

Brussel. Dat maakte de transactie ech-

van zowel investeerders als strategische

3i, terwijl de verkopers werden bijge-

ter niet minder boeiend en complex.

kopers. Na de zomer droogde de liquidi-

staan door Van Doorne (Onno

Voor NYSE Euronext adviseerden

teit echter op en kreeg de onzekerheid op

Boerstra).

Stibbe (Jaap Willeumier) en Wachtell Lipton, Rosen & Katz; Deutsche Börse

de financiële markten de overhand. In 2012 zette die negatieve dealflow door;

Sanoma en Talpa nieuwe eigenaren

kreeg juridisch advies van Linklaters

een terugkeer van activiteit valt voor 2012

van SBS Broadcasting

(Pieter Riemer). De Brauw Blackstone

dan ook pas in de tweede helft van het

Sanoma en Talpa namen in de lente van

Westbroek (Paul Cronheim) adviseerde

jaar te verwachten. Ondanks de econo-

2011 het Nederlandse deel van SBS

de bank: JP Morgan.

misch roerige tijden zijn er door zowel

Broadcasting over van ProSiebenSat.1.

private equity-investeerders als door

Sanoma werd voor 67 procent eigenaar,

CVC Capital Partners neemt salaris-

strategische partijen mooie overnames

het overige deel gaat naar Talpa.

verwerker Raet over

gedaan. Mr. geeft u een selectie van

Clifford Chance (Gregory Crookes) trad

Salarisverwerker Raet uit Amersfoort

hoogtepunten van het afgelopen jaar, met

op als adviseur van Sanoma, Allen &

is eind 2011 overgenomen door CVC

de juridische adviseurs die de overnames

Overy (Justin Steer) adviseerde Talpa

Capital Partners. De private equity

in goede banen hebben geleid.

en ProSiebenSat.1 werd geadviseerd

investeerder neemt de aandelen over

door Milbank, Tweed, Hadley & McCloy

van twee andere investeringsmaat-

en NautaDutilh (Geert Raaijmakers).

schappijen: AlpInvest Partners en

Investeerder 3i neemt winkelketen

Advent International. CVC werd bijge-

Action over De overname van Action, het snelst-

Fusie NYSE Euronext en Deutsche

staan door Clifford Chance (Hans

groeiende warenhuis van Nederland,

Börse

Beerlage), Stibbe (Gerhardt Vels) advi-

door investeerder 3i is een waar suc-

De voorgenomen fusie tussen de

seerde het management van Raet en

cesverhaal voor de oprichters van het

Amsterdamse beurs en de evenknie in

Allen & Overy (Jan Louis Burggraaf)

bedrijf. Bij de veel bejubelde overna-

Frankfurt hield de gelederen lang

trad op voor de verkopers.

zeer korte tijd hebben we de deal uitonderhandeld; daartoe hebben beide partijen en alle adviseurs zich een aantal weken voor signing letterlijk opgesloten in ons kantoor in Amsterdam. In zo’n periode leer je elkaar goed kennen.” Hannema: “De verschillende cateraars leer je overigens ook goed kennen.” Riemer: “Je deal floor wordt dan een soort slagveld, in positieve zin, dat zullen alle M&A-advocaten herkennen. Je zit zeer gefocust tot in detail met een grote groep mensen aan een deal te werken, waardoor er heel snel vooruitgang wordt geboekt. Toen de ondertekening van de contracten dichterbij kwam wisten we op een gegeven moment bijna niet meer welke dag het was. Ik herinner me goed dat de zon op een gegeven moment weer boven Amsterdam opkwam en we nog aan het proof readen waren. Gelukkig was iemand bij de receptie zo attent om een ontbijt te serveren. Het komt niet vaak voor dat je een deal van zo’n omvang binnen zo’n korte tijdspanne doet. Een soort marathon.” Hannema: “BMW kwam negen man sterk uit München over naar Amster-

54

nr. 4 – 2012

dam. In iedere discipline hadden ze een commerciële specialist en een jurist, waardoor je al snel subteams kreeg. In een korte periode met alle beslissingsnemers bij elkaar zit-

“ALS ZO’N DEAL UITEINDELIJK LUKT BESEF JE WAAROM JE M&A ZO LEUK VINDT”

ten werkt veel beter dan dat je concepten gaat rondsturen en vanuit verschillende hoeken daarop reageert. De volledige cliëntenruimte van Linklaters hebben we zeker 7x24 uur bezet gehouden.” Vooral de laatste uren vóór de signing en de uiteindelijke overeenstemming vlak voor opening van de beurs waren hectisch. Van der Kooi: “Toen er eenmaal op commerciële

Deal van het jaar

Ahold neemt Bol.com over

stond de betrokken banken bij.

wijl UPS werd bijgestaan door Freshfields Bruckhaus Deringer

Ahold verrast door de overname van

(Jan Willem van der Staay)

het online retailbedrijf Bol.com van

Diervoederbedrijf Provimi overge-

de investeringsmaatschappijen Cyrte

nomen door Cargill

Investments en NPM Capital. Het

Meerdere Nederlandse kopers aas-

NPM Capital neemt Kiwa over

overnamebedrag is 350 miljoen euro.

den op Provimi, maar uiteindelijk

Investeerder NPM Capital, bijgestaan

Voor Ahold trad als adviseur De

werd het Amerikaanse Cargill koper.

door Allen & Overy, neemt Kiwa over

Brauw Blackstone Westbroek (Klaas

Baker & McKenzie adviseerde

van ABN AMRO Participaties, dat

de Vries) op; Bol.com en de aandeel-

Cargill, Stibbe (Björn van der Klip)

juridisch advies kreeg van Loyens &

houders kregen advies van Loyens &

trad op voor het management van

Loeff (Herman Kaemingk). NPM

Loeff (Herman Kaemingk).

Provimi en Freshfields Bruckhaus

Capital versloeg in de strijd om het

Deringer (Brechje Nollen) adviseerde

test- en inspectiebedrijf verschillen-

Beursgang Ziggo

UK-based private equity investeerder

de Angelsaksische gegadigden uit de

De beursgang van Ziggo is met een

Permira vanuit Amsterdam.

financiële sector.

succes te noemen. Het is de eerste

UPS neemt TNT Express over

Capital One neemt ING Direct USA

grote beursgang in Amsterdam sinds

Voor 5,16 miljard euro mag het

over van ING

Delta Lloyd in 2009. Aan de zijde van

Amerikaanse UPS zich de nieuwe

De dochteronderneming van ING

Ziggo adviseerden Freshfields

eigenaar van TNT noemen. De beide

wordt voor 9 miljard dollar verkocht

Bruckhaus Deringer (Robert ten

postbedrijven hebben een gezamen-

aan Capital One, die daarmee de op

Have) en Stibbe (Derk Lemstra).

lijke omzet van 45 miljard euro; de

vier na grootste bank in de VS wordt.

Eigenaars Cinven en Warburg Pincus

deal wordt naar alle waarschijnlijk-

Capital One kreeg in Nederland juri-

opbrengst van 925 miljoen gerust een

kregen advies van Clifford Chance

heid in de zomer van 2012 geclosed.

disch advies van Loyens & Loeff (Bas

(Hans Beerlage) en De Brauw

Als adviseur van TNT trad Allen &

Vletter), voor ING trad NautaDutilh

Blackstone Westbroek (Joost Schutte)

Overy (Jan Louis Burggraaf) op, ter-

(Arjan Scheltema) op.

termen overeenstemming was bereikt kwam ook de alcohol op tafel. Om vijf uur ’s nachts een biertje drinken, als ware het vrijdagmiddag. Toch had ik toen nog een lijst van 25 punten die in de SPA uitonderhandeld moesten worden. Met Jürgen Reul, Head Legal bij BMW, ben ik toen samen gaan zitten en dat was erg productief. Dat zijn momenten dat beide corporates er samen uit moeten komen.” Riemer: “Als advocaat bekleed je bij een overname altijd een bijzondere positie. Bedrijven zijn er op een gegeven moment op hoofdlijnen uit, het is vervolgens aan de jurist om dat ‘nog even’ goed op te schrijven. Gelukkig was BMW ook een partij die alles tot op de bodem wilde uitzoeken.”

Als een maniak aan het werk De periode rond het akkoord omschrijven alle betrokkenen als bijzonder. Welke momenten staan hen verder nog bij? Schreurs: “Voor mij was dat toch het moment dat het overnamebedrag op de rekening van ING werd bijgeschreven. Het was de laatste fase van een lang traject om de

prijs en voorwaarden te bepalen. De betaling kwam, uiteraard, exact op tijd.” Van Houten: “De onderhandelingen met de commercieel projectleider van BMW, Hubert Schurkus, vond ik erg mooi om mee te maken. Ondanks de genoemde cultuurverschillen kwamen we toch tot een resultaat dat voor beide partijen gunstig was.” Hannema: “De voorbereiding op signing tussen vier en negen in de ochtend waren bijzondere momenten. Toen kwam alles bij elkaar en ontstond er echt het gevoel dat we er op tijd uit zouden komen.” Blokland: “Dat was de laatste fase van een zeer complex en uitgebreid dealproces. Toch ben je dan met hele basale zaken bezig. Het contract hebben we toen met z’n allen gecontroleerd op fouten, verkeerde punten en komma’s.” Oosterom: “Wanneer je dan de zon ziet opkomen en als een maniak aan het werken bent, staat de wereld even stil. Als het uiteindelijk lukt besef je waarom je M&A zo leuk vindt.” Van der Kooi: “Alle betrokkenen kijken terug op een intensief en buitengewoon boeiend proces. We hebben er veel van geleerd.”

nr. 4 – 2012

55

Jonge Balie

wee dagen lang hadden ze gezwoegd en gezweet: dat was

T

de tijd die de twintig advocaat-stagiaires uit arrondisse-

ment Haarlem hadden als voorbereiding op de plaatselijke pleitwedstrijden. Ten overstaan van twee rechters en de Haarlemse deken hielden ze vlammende pleidooien. Aan het

FOTO’S: JAN RUBE

Eerst pleiten, dan Kabarepa

einde van de dag werden de pleiters en de rest van het arrondissement beloond met een optreden van het Kabarepa (Kabaret Balie Rechtbank Parket). Het leverde vermakelijke momenten op.

en Kim Jeroen Pijtak (Pot Jonker Seunke) ren) van Hoogmoed (Hiemstra Van Halde

Jorieke Jansen (rechter), achtergron dkoor: Frances Schlingemann (officier van justitie) en Martine Hollander (offi cier van justitie)

De dag werd afgesloten met een spetterend feest in het Haarlemse Patronaat. Rechters dansten met advocaten en officieren met bodes. Rond half twee ’s nachts waren de overgebleven juristen maar moeilijk van de dansvloer te slepen…

V.l.n.r. Jan Bruin (Meijer Eblé Sarin ) en Teun Burgers (Cordemeyer & Slager)

aris) Alexander de Klerk (gerechtssecret rt en Hans de Visser (Bouwman Van Heme De Visser)

Albert Westendorp, Beate Zuidam (gerechtssecretaris), Maarten Rijssenbee k (officier van justitie), Marlein Stein metz (officier van justitie), Jorieke Janse n (rechter) en Diane Klock (De Klerk & Rozemeijer)

Expertise/Focus-pagina: Milieurecht /Omgevingsrecht Bart de Haan, advocaat Poelmann van den Broek, sectie Overheid en Ruimtelijke ontwikkeling Achtergrond: Immigratie- en Naturalisatiedienst, Autoriteit Financiële Markten, Telegraaf Holding en ministerie van VROM, advocatuur Welke doelgroep: vastgoedbeleggers, ontwikkelaars, ontwikkelende bouwers, detailhandel Waarin blinkt uw kantoor uit: wij zijn inhoudelijk sterk door kennis van alle disciplines onder één dak. Deze brede kennis van zaken koppelen wij aan een pragmatische en klantgerichte instelling. Onze adviezen zijn to the point waardoor wij garant staan voor een vlotte en soepele afhandeling van zaken. Milieurecht /Omgevingsrecht-tip: Tip 1: ruimtelijke procedures verlopen sneller door gebruik te maken van de coördinatieregeling in de WRO. Zo kan het bestemmingsplan en de omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen tegelijkertijd in procedure gebracht worden en staat tegen de omgevingsvergunning en het bestemmingsplan rechtstreeks beroep open bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Dat bespaart voor de omgevingsvergunning een procedure bij de rechtbank.

St. Canisiussingel 19f Postbus 1126 6501 BC Nijmegen 024 381 08 10 www.poelmannvandenbroek.nl

56

nr. 4 – 2012

Tip 2: in deze crisistijd wordt afzetbaarheid (en de financierbaarheid) van plannen vergroot door verruiming van de gebruiks- en bouwmogelijkheden in een bestemmingsplan. Dit biedt ontwikkelaars ook meer ruimte tot het leveren van maatwerk naar de eindgebruiker.

an van Edith van Haasteren (KP&S), Herm lem), der Meer (president Rechtbank Haar ector Rb. Takvor Avedissian (voorzitter strafs lem) Haarlem), Rutger Meijer (deken Haar

Jonge Balie

Bvaan dle imeaanBd ink

Advocaatje leef je nog?

Stagiaire ( )

Ron van der Beek

FOTO CHANTAL ARIËNS

Terwijl ik dit schrijf, ligt mijn bank vol gebruikte zakdoekjes, slaat de thermometer uit, staat er een halve ui naast me en heb ik net een zoutoplossing door m’n neus proberen te snuiven om de voorhoofdsholteontsteking waar ik mee kamp, tot wijken te bewegen. Tot zover geen succes. En hoewel ik het merendeel van de dag in mijn bed vertoef, houd ik toch een schuin oog op mijn zakelijke e-mail. Waarom? Omdat ik denk dat ik niet gemist kan worden, dat de zaken in het honderd lopen als ik niet op kantoor ben. Omdat ik vind dat een advocaat eigenlijk niet ziek mag zijn, net zo min als de meeste cliënten vinden dat hun advocaat op vakantie mag. Advocaten vinden dat zelf ook en lijken buiten kantoor vergroeid te zijn met hun Blackberry. En hoe competent je waarnemer ook is, de zaken lopen inderdaad een beetje in de soep als jij niet op kantoor bent omdat eigenlijk niemand echt wijs kan uit de telefoonnotities die je hebt gemaakt, je alleen aan agendabeheer in je hoofd doet en omdat de langetermijnstrategie van een bepaald dossier eigenlijk vooral bij de cliënt bekend is. Bij terugkomst op kantoor blijkt altijd dat de wederpartij van de gelegenheid gebruik heeft gemaakt nog meer uitstel te krijgen, er een ander schikkingsbedrag uit heeft proberen te slepen en in het slechtste geval heeft je cliënt zelfs besloten dat je vervanger eigenlijk veel leuker is dan jij en ben je je dossier kwijt. Hoewel dat laatste wel weer een lekker lege dossierkast oplevert en goed is voor de altijd te hoge werkdruk, stemt deze wetenschap me toch niet gerust. Morgen tik ik vier paracetamolletjes achterover en ga ik weer naar kantoor. Ik ben onmisbaar.

Strafrecht = zorgen voor de bala ns tussen de burger en het machtige overheid sapparaat. Zodra het OM zenuwachtig de papi eren doorzoekt, weet je dat je goed bezig bent . Saamhorigheid = het is belangrij k dat je binnen kantoor als team opereert, je moet elkaar het een en ander gunnen. Studententijd = gelukkig doorgem aakt in Groningen, een geweldige studente nstad. Snowboarden = het moment dat je de poeder in springt geeft een ongeëvenaard gevoel van vrijheid. Het enige dat overblijft is de sneeuw, je board en muziek. Spontaan = ik sta erom bekend noga l direct uit de hoek te komen. Discussies uitlo kken doe je in de regel niet met gebalanceerd e uitspraken.

Ron van der Beek (1984) is afgestudeerd aan de Rijksuniversiteit Groningen. Na zijn studie is hij als beleidsmedewerker Justitie in dienst getreden bij een grote partij in de Tweede Kamer. In augustus 2009 maakte Van der Beek de overstap naar Van der Zwan Advocaten, gevestigd in Den Haag. In zijn vrije tijd is hij vaak aan het voetballen of snowboarden.

nr. 4 – 2012

57

De wet van Van Doorne:

Work life balance is een skill

Bij Van Doorne staan we elke dag op scherp voor onze cliënten. We verdedigen hun belangen, zoals we ook onze eigen belangen verdedigen. Kom je bij ons werken, dan verwachten we dat je je eigen zaken even goed regelt als die van je cliënten. Dat je alles geeft tot een zekere grens. Onze praktijk leert dat het mes aan twee kanten snijdt als je de balans tussen werk en privé weet te bewaren. Kijk op www.werkenbijvandoorne.nl hoe je je talent en ervaring op scherp kunt zetten. Wil je meer informatie, of wil je solliciteren, neem dan contact op met Susanne Geertsema-Trijbels, 020 6789 254, [email protected]

Van Doorne houdt je scherp

Van Doorne N.V. Afdeling Human Resources Postbus 75265 1070 AG Amsterdam

Column Vast onderdeel van het katern Beter Werk zijn de bedrijfsjuristenpagina’s. Hierin vindt u de vaste column van consultant Harm Cammel, de rubriek ‘Ik en mijn bedrijfsjurist’, de nieuwspagina’s met bedrijfsjuridisch nieuws en de wisselcolumn van een vooraanstaand bedrijfsjurist, en ten slotte de mededelingenpagina van het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen.

Tweezijdige integratie van Legal In mijn vorige columns zagen we dat de rol van inhouse en

voorbereiden waarmee de business plannen juridisch goed

outside juristen breder wordt en bedrijven steeds vaker

en organisatorisch efficiënt worden ondersteund. Dat ver-

meer verwachten dan goed ‘case by case’ advies. Bedrijven

groot de kans op succes – en maakt bovendien de bijdrage

willen structurele en meetbare bijdrage aan hun business-

van de juristen groter en beter zichtbaar.

doelen zien, ook van hun juristen. Het geven van goed ad hoc

Stel je werkt bij een internationaal projectenbedrijf en je

advies wanneer het wordt gevraagd is vaak niet meer ge-

hoort dat een Business Unit fors wil gaan groeien in enkele

noeg: Legal moet continu en proactief betrokken zijn bij de

nieuwe landen. Met die kennis kun je je alvast gaan voorbe-

bedrijfsplannen en -processen en moet zichtbaar helpen die

reiden op contracteren en werken in die nieuwe jurisdicties,

structureel en zichtbaar te verbeteren. Twee voorbeeldjes: 1. Goed contractmanagement

kun je lokale kennis gaan

Een proactieve houding levert veel goodwill

is niet alleen goede onder-

en draagt zeker bij aan de succeskansen

steuning bij onderhandelin-

opbouwen, lokale adviseurs

door Harm Cammel

identificeren en zorgen voor voldoende eigen capaciteit om die tenders goed te be-

gen, maar ook zorgen dat er

geleiden. Zo’n proactieve

een contracting aanpak is die het aangaan en beheren

houding levert veel goodwill en het draagt zeker bij aan de

van alle overeenkomsten in de onderneming naar het ge-

succeskansen.

wenste niveau brengt. 2. Goede M&A is niet alleen mooie deals helpen sluiten, maar ook rekening houden met snelle succesvolle integratie zodat de aankoop snel kan bijdragen aan de bedrijfsdoelen.

Meer juridische verantwoordelijkheid Het juridische werk van zo’n Business Unit belandt overigens niet per definitie bij diens contactpersoon. Je ziet bijvoorbeeld steeds vaker een werkwijze ontstaan waarbij de principes,

Juristen onderdeel bedrijfsvoering

mandaatstructuur, templates en training door Legal worden

Die behoefte aan een proactieve en procesdekkende aanpak

gedaan, maar het operationele werk door de mandaathouders

zorgt dat juristen steeds eerder en breder betrokken zijn bij

en hun medewerkers wordt gedaan – in de business zelf dus.

de bedrijfsvoering en medeverantwoordelijk worden voor de

Alleen bij uitzonderingen of dreigende escalaties wordt Legal

business keuzes en resultaten. En niet alleen hier, een artikel

inhoudelijk ingeschakeld. Legal is zo alleen betrokken als het

in de Corporate Counsel van 9 maart kopte bijvoorbeeld: “In-

juridisch complex is of buiten de standaard komt. Dat legt de

House Lawyers (are) increasingly in dual Legal/Business Rol-

operationele verantwoordelijkheid maximaal in de business en

es”, “And more so than in the past, a law department’s suc-

gebruikt de juridische capaciteit alleen waar het echt nodig is.

cess is being tied to the success of the business as a whole.”

Dat is dekkend, geeft betrokkenheid van de business, is effici-

Harm Cammel is part-

Die integratie zie je terug in de structuur van juridische af-

ent voor de organisatie, motiverend voor de juristen en zorgt

ner bij Baskerville. Hij

delingen door groei van meer klantspecifieke aanpak. Een

bovendien dat zij zich kunnen richten op structurele juridische

helpt inhouse legal

senior jurist is dan primair contactpersoon voor een interne

verbetering van de organisatie in plaats van herhaling van re-

teams en advocaten-

klant (een Business Unit of regio) en heeft regelmatig con-

latief eenvoudig werk.

kantoren met het posi-

tact met de business manager over de ontwikkelingen. Op

Voorwaarde hierbij is wel een goed doordachte en samenhan-

tioneren, ontwikkelen

die manier krijgt het Legal team tijdig een compleet beeld

gende inzet van hulpmiddelen zoals drafting software, trai-

en managen van hun

van de plannen en doelen en kan het proactief een aanpak

ning en outside partners. Maar daarover volgende keer meer.

dienstverlening.

59

rijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuriste

When second best is not an option

Maak kennis met de experts in juridische vertalingen / Als u honderd procent zeker wilt zijn van correct juridisch vertaalwerk en graag over schouders meekijkt. Als snelheid iets vanzelfsprekends is en u bovendien harde garanties eist, dan heten wij u van harte welkom in de cloud... Wij werken namelijk op TVcN Joint Global Platform, een innovatieve online werkomgeving waarin onze projectmanager en vertaler samen werken aan vertaalopdrachten. Hoogste kwaliteit Met TVCN Legal Translations kiest u voor vertalingen van de hoogste kwaliteit, die bovendien binnen de kortst mogelijke tijd geleverd worden. U werkt met ervaren vertaalspecialisten die niet alleen een zeer verfijnde kennis hebben van de taal, maar ook een zuiver begrip van juridische zaken. Met deze werkwijze bieden wij u vertalingen die niet tot misverstanden kunnen leiden of onzorgvuldigheden bevatten. Deze zekerheid is belangrijk voor u, omdat een kleine misinterpretatie grote gevolgen kan hebben. Niet voor niets is het credo van TVCN Legal Translations: When second best is not an option. Kijk voor meer informatie op www.tvcnlegaltranslations.nl.

Onze garanties

Levertijd niet gehaald? 50% korting! Niet tevreden? Wij passen de vertaling naar wens aan.

Ik en mijn bedrijfsjurist

foto’s Geert Snoeijer

Hugo Nieuwenhuizen over Arnold Spetgens

Leeftijd 50 Nieuwenhuizen Naam advocaat Hugo Eindhoven en aten en Notar iss te Kantoor Deter ink Advoc entie en olv Ins ger , teammana Over Arnold Spetgens Bijzonat ora ect (dir ank de Rabob Bijzondere Risico’s bij 1995 s eek omstr Werken samen sinds der Beheer) de Ravan r hee Be eling Bijzonder Werkzaamheden de afd ar ma is, hu in de kun l kennis en bobank heeft heel vee rkomenvoo in we ren ise adv der procedeer t niet zelf. Ver tot een op de str ategie als het oog het t me en, all gev de procedure zou komen.

Ik zou onze relatie als volgt

instelling, maar hij denkt

dat hij net zijn enkel gebro-

bij naderende faillissemen-

willen kenmerken: heel

vaak wat meer in grote be-

ken heeft, en zijn ’25 jarig

ten, en in dat kader bedrij-

open en direct; Arnold

langen; het gaat niet alleen

huwelijksreis’ naar Curaçao

ven bezocht waar we niet

draait niet om de zaak

om het winnen van déze ene

daardoor de mist in is ge-

altijd even welkom waren.

heen.

zaak, maar ook om (al dan

gaan.

Wat ik zou veranderen als

Plezierig vind ik aan het

niet gewenste) precedenten

Het spannendste moment

ik één dag de baas was bij

werken met mijn cliënt dat:

voor andere gevallen.

dat ik met mijn cliënt heb

mijn cliënt: Als ik één dag

hij nóg sneller praat en

Ik weet van het privéleven

meegemaakt is: we hebben

de baas van de Rabobank-

denkt dan ik! Bovendien is

van mijn cliënt het volgen-

allerlei heel spannende za-

organisatie zou mogen zijn

hij bereid en in staat met

de: onze kinderen hockeyen

ken meegemaakt, veel kort

zou dat waarschijnlijk tot

enige afstand naar zaken te

samen en we hebben heel

gedingen over beslagen,

een nieuwe bankencrisis

kijken, ook als dat tot kritiek

wat uren samen in de auto

opheffingen daarvan, uit-

leiden, maar dan door on-

op het eigen handelen of de

doorgebracht, onderweg

winningen en dergelijke,

kunde van de bestuurder

eigen organisatie leidt.

naar allerlei zittingen, dus

maar we hebben ook een

van de Rabobank. Alleen al

Wij vullen elkaar aan op de

ik weet wel het een en an-

aantal keren samen door de

uit angst daarvoor zou ik

volgende manier: we hebben

der over zijn gezin en zijn

Hoge Raad geaccordeerde

die dag héél voorzichtig zijn

allebei een heel praktische

privéleven. Onder andere

huurconstructies opgezet

en vooral niets veranderen.

61

tern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Kat

N IE

Tijdschrift voor

UW

ARBEID & ONDERNEMING In het Tijdschrift Arbeid & Onderneming vormen actuele rechtsontwikkelingen in het arbeidsrecht, het ondernemingsrecht en het medezeggenschapsrecht de kern van iedere uitgave. Het gaat in het bijzonder om de soms juridisch complexe situaties waar deze terreinen elkaar raken – de (her)structurering van ondernemingen en de positie van belanghebbenden. In bijdragen van hoog niveau wordt steeds een verbinding gelegd met de rechtspraktijk van de in dit vakgebied gespecialiseerde jurist.

Tijdschrift voor

ARBEID & ONDERNEMING Arbeidsrecht - Ondernemingsrecht - Medezeggenschapsrecht

1

Jaargang 1 - februari 2012

Voorwoord Medezeggenschap

Onderwerpen

Concernrecht

* Medezeggenschap * Concernrecht * Bestuurderscontracten, -aansprakelijkheid, -ontslag * Optie- en aandelenplannen/bestuurdersbeloningen * Corporate governance * Pensioenrecht en Pension fund governance * Overgang van onderneming * Collectief ontslag * Payrolling, detachering en uitzending * Insolventie * Cao-recht

Bestuurderscontracten, -aansprakelijkheid, -ontslag Optie- en aandelenplannen/bestuurdersbeloningen Corporate governance Pensioenrecht en Pension fund governance Overgang van onderneming Collectief ontslag Payrolling, detachering en uitzending Insolventie Cao-recht

DEN HOLLANDER

Abonnement De abonnementsprijs voor 2012 bedraagt € 375,- (excl. BTW). Het abonnement is inclusief online toegang tot het digitale archief. Ook digitaal verkrijgbaar via IPherkenning en via Legal Intelligence en Rechtsorde Lokaal.

Redactie

Prof. dr. R.M. Beltzer (Universiteit van Amsterdam) Mr. M. van Eck (Boekel De Nerée) Mr. dr. J.H. Even (SteensmaEven, Erasmus Universiteit Rotterdam) Mr. M. Holtzer (DLA Piper) Citeertitel: Mr. P. Hufman (Universiteit van Amsterdam) Tijdschrift Arbeid & Onderneming 2012, nr... Mr. F.G. Laagland (Radboud Universiteit) ISSN: 2213-0640 Mr. S. Sikkink (Allen & Overy) Mr. R.S. de Vries (Houthoff Buruma) Mr. P.A.M. Witteveen (Van Doorne) Ja, ik wil graag een abonnement op het Tijdschrift voor Arbeid Mr. I. Zaal (Universiteit van Amsterdam) & Onderneming. De prijs van een jaarabonnement bedraagt € 375,-.

Bestemd voor * Advocaten * Bedrijfsjuristen * Rechters * Toezichthouders * Wetgevingsjuristen * Bedrijfsjuridische adviseurs * Universitaire medewerkers

Organisatie: Naam: Adres: Postcode en woonplaats: Functie: Telefoonnummer: Betalingskenmerk: E-mailadres: Handtekening

Postbus 325 7400 AH Deventer Telefoon 0570 751225 Fax 0570 751220

In deze advertentie genoemde prijzen zijn inclusief toegang tot het digitale archief, exclusief BTW en exclusief verzendkosten buitenland. Prijswijzigingen voorbehouden. Op al onze abonnementen zijn de algemene voorwaarden van toepassing.

www.denhollander.info

!

Arbeidsrecht - Ondernemingsrecht - Medezeggenschapsrecht

Ik en mijn advocaat

Arnold Spetgens over Hugo Nieuwenhuizen Leeftijd 52 old Spetgens Naam bedrijfsjurist Arn oraat ank in Utrecht, direct Bedrijf/functie Rabob jaar zonBij en ie ent mmanager Insolv Bijzonder Beheer / tea at bij oca adv en, uiz enh Over Hugo Nieuw dere Risico’s heden Notar issen Werkzaam Deter ink Advocaten en siers, dos g van bijzonder beheer Jur idische begeleidin ties tot ela ntr kla str uctureren van vanaf het (juridisch) her odzano ar wa en n ede nele zekerh het vestigen van additio er 50 eve ong rvan. De afdeling telt kelijk de uit winning daa er nag ma t s die zich als accoun jur idische professional en bezighouden. tak met deze specifieke

Wilt u ook in deze rubriek? Mail naar [email protected]

Ik zou onze relatie als volgt

waar nodig te nuanceren.

ik ook niet nodig. Sinds kort

denrekening werd overge-

willen kenmerken: open en

Een heel goede eigenschap

en door enig toeval spelen

maakt, terwijl we wisten dat

gelijkwaardig met een hoge

van mijn advocaat is: snel-

onze zonen in hetzelfde

het onmiddellijk vanaf de

servicegerichtheid van De-

heid van handelen, profes-

hockeyteam en vervullen

derdenrekening zou worden

terink. Van oudsher is het

sioneel optreden, de combi-

wij als vaders de gebruike-

gedistribueerd. In de na-

adagium als ik vraag of ze

natie van verschillende

lijke chauffeursbeurten.

middag werd het rekest op-

iets voor Rabobank kunnen

disciplines binnen het kan-

Behalve bij zakelijke events

gesteld, verlof verkregen

doen: ‘Ja. Wat is de vraag?’

toor die het hele speelveld

zien we elkaar buiten kan-

en beslag gelegd.

Plezierig vind ik aan het

dekken.

toor niet.

Wat ik zou veranderen als

werken met mijn advocaat

Wij vullen elkaar aan op de

Het spannendste moment

ik één dag de baas was bij

dat: men bij Deterink weet

volgende manier: de profes-

dat ik met mijn advocaat

mijn advocaat: niet zo veel.

hoe ‘wij’ het hebben willen.

sionaliteit van de bijzonder

heb meegemaakt is: het in

We evalueren eigenlijk

Dat heeft natuurlijk te ma-

beheer specialisten van de

een paar uur tijd, op de dag

voortdurend en vanuit een

ken met de lange relatie die

bank en de (proces)experti-

voor Kerst, middels een

kritische houding en dat

het kantoor met de afdeling

se van Deterink, maken dat

derdenbeslag onderschep-

leidt dan waar nodig tot

Bijzonder Beheer van Rabo-

we snel tot de kern komen

pen van een fors bedrag

aanpassing van werkwijze

bank heeft, maar heeft denk

en vlot op weg kunnen.

waarvan we onbedoeld in-

en procedures in onze sa-

ik ook te maken met het ver-

Ik weet van het privéleven

formatie kregen dat het

menwerking.

mogen om de klantwens tel-

van mijn advocaat het vol-

door een Franse debiteur

kens goed te vertalen en

gende: niet zo veel. Dat vind

naar een Nederlandse der-

63

tern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Kat

Bedrijfsjuridisch nieuws Delta N.V. in hoger beroep tegen uitspraak Rechtbank Groningen

D

elta N.V. gaat in hoger beroep tegen

het hoger beroep. Maar het bedrijf geeft in

Zorgwekkend

de uitspraak van de Rechtbank Gro-

een verklaring alvast het volgende aan: “Het

Doke Sweere, bestuurslid van het Neder-

ningen van eind februari waarin werd be-

is een principiële kwestie. We hebben er niet

lands Genootschap van Bedrijfsjuristen,

slist dat de advocaat in dienstbetrekking

lang over hoeven nadenken om in hoger be-

vindt het vonnis een zorgwekkende ont-

van Delta geen verschoningsrecht toekomt

roep te gaan. Er wordt door de Groningse

wikkeling voor de positie van de advocaat

ten aanzien van interne communicatie. Dat

rechtbank arbitrair onderscheid gemaakt

in dienstbetrekking. Volgens hem wordt

liet Delta eind vorige maand weten.

tussen de advocaat in dienstbetrekking in

hiermee miskend dat het een van de ver-

De rechtbank verwijst in haar vonnis naar

zijn rol als bedrijfsjurist en advocaat. Maar

antwoordelijkheden van de advocaat in

de AkzoNobel-zaak waarin het Europese

dat onderscheid kan en mag niet worden

dienstbetrekking, alsmede de bedrijfsju-

Hof van Justitie stelt dat de onafhankelijk-

gemaakt. Dat is volledig onterecht. Een ad-

rist in het algemeen, is om zijn onderne-

heid van de advocaat in dienstbetrekking

vocaat in dienstbetrekking treedt immers

ming zodanig te adviseren dat de regelge-

niet voldoende gewaarborgd is, omdat hij

zowel extern als intern altijd op als advo-

ving wordt nageleefd. Dit is in het belang

in loondienst is van het bedrijf: “Met over-

caat. Hij kan de jas van advocaat niet zomaar

van de onderneming. Sweere: “Het is goed

neming van de argumentatie van het Hof

afwerpen. Dus verschoningsrecht zou hem

dat dit voor Delta een principiële kwestie

van Justitie oordeelt de rechtbank dat aan

te allen tijde moeten toekomen. Ook als het

is en dat zij besloten heeft in beroep te

een advocaat in loondienst voor wat betreft

dus gaat om interne communicatie. Boven-

gaan, zodat deze kwestie grondig behan-

de communicatie met zijn cliënt, het be-

dien zetten wij grote vraagtekens bij de toe-

deld kan worden.”

drijf waar hij werkt, niet het privilege van

passing van de uitspraak van het Europese

Het NGB heeft contact opgenomen met

het verschoningsecht toekomt.”

Hof in deze. Het gaat om een Nederlandse

Delta en inhoudelijke ondersteuning aan-

Delta laat weten nog bezig te zijn met het

civiele zaak die voor zover wij weten geen

geboden.

inventariseren van de precieze gronden voor

raakvlakken heeft met Europese regels.”

Amerikaanse bedrijfsjuristen steeds mondiger

A

dvocatenkantoren in de Verenigde Sta-

wordt meer werk zelf verricht en er worden

ten moeten zich meer en meer schik-

grotere kortingen geëist. Daarnaast is

ken naar de eisen van de juridische afdelin-

sprake van het aannemen van meer juris-

gen van grote bedrijven. De website Inside

ten door bedrijven zelf. Het onderzoek wijst

Counsel schrijft over een onderzoek van de

verder uit dat sinds 2006 de budgetten voor

Association of Corporate Counsel (ACC) on-

juridisch werk binnen de bedrijven met

der meer dan 4000 bedrijfsjuristen waaruit

meer dan 20% zijn gestegen met een ge-

de volgende trends naar voren komen: er

lijktijdige daling van de externe budgetten.

Netwerkgroep General Counsel Netherlands

I

n 2009 zijn Petra van Hilst en Michiel van Straaten (de toenmali-

het kantoor van een van de

ge general counsels van respectievelijk Meltwater Group en De

leden. De gastheer/vrouw

Goudse Verzekeringen) ieder op LinkedIn begonnen met een net-

vertelt over zijn of haar er-

werkgroep voor eindverantwoordelijke bedrijfsjuristen in Neder-

varingen naar aanleiding

land. Inmiddels hebben zij de krachten gebundeld en is General

van een juridisch en/of

Counsel Netherlands (GCN) met rond de 240 general counsels

‘managerial’ thema en er is veel ruimte voor interactie. De general

verreweg het grootste onafhankelijke netwerk voor de doelgroep

counsels waarderen deze bijeenkomsten zeer. Het is interessant

in Nederland: van, voor en door general counsels en chief legal

om een kijkje te nemen in de keuken van een ander en de ontmoe-

officers. Via de GCN-Group op LinkedIn wordt er actief van ge-

tingen tijdens de borrel maken het erg makkelijk om naderhand

dachten gewisseld over specifiek voor general counsels relevante

nog eens contact te zoeken. De voertaal is Engels, tenzij er geen

onderwerpen. Er worden veel contacten gelegd en best practices

native UK-speakers aanwezig zijn. De groep is alleen toegankelijk

en praktische suggesties uitgewisseld.

voor general counsels of degenen die dat waren. De eerstvolgende

De leden komen daarnaast twee keer per jaar fysiek bij elkaar op

fysieke bijeenkomst is op 8 november 2012 en vindt plaats op het

64

atern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedr

Bedrijfsjuridisch nieuws hoofdkantoor van T-Mobile in Den Haag. De bijeenkomst staat al-

rol willen spelen, zowel binnen hun bedrijf als richting externe

leen open voor leden. General counsels kunnen een lidmaatschap

counsels die zij inhuren. Het is boeiend om te zien hoe snel zij

aanvragen via de LinkedIn-groep General Counsel Netherlands.

zich ontwikkelen, hoe snel zij nu best practices uitwisselen, van

Van Hilst en Van Straaten: “Wij hebben een grote diversiteit aan

elkaar leren en hoe bewust zij zich geworden zijn van hun positie.

general counsels aan boord. Veel van hen zijn zeer ervaren, maar

Online faciliteiten en moderne communicatiemiddelen vormen

er is ook een grote groep dertigers en veertigers. Hele professio-

daarbij belangrijke hulpmiddelen. Maar juist ook dat zij elkaar af

nele mensen die midden in de moderne samenleving staan. Met

en toe eens ontmoeten.”

een duidelijke visie over hoe zij in deze tijd hun verantwoordelijke

Voor meer informatie: www.generalcounsel.nl

Uitbesteding juridisch werk neemt toe

B

edrijfsjuristen zijn enthousiast over het uitbesteden van juri-

dit naar bedrijven die zich professioneel hiermee bezighouden,

disch werk. Minder positief staan ze tegenover de gedachte

dat wil zeggen bedrijven die zijn opgericht met het oog op het ver-

dat het gebruik van social media hun werk gaat vergemakkelijken.

richten van dit soort werk. En terwijl bijna driekwart van de on-

Dit blijkt uit een onderzoek dat Deloitte heeft gedaan onder gene-

dervraagden nu niet vindt dat social media nuttig zijn in de uitoe-

ral counsel in Australië. Naast de vragen over outsourcing en so-

fening van hun functie, denkt meer dan 80 procent dat het gebruik

cial media vormde ook de trend naar globalisatie en de huidige

van social media in de komende vijf jaar sterk zal toenemen.

economische situatie onderwerp van het onderzoek.

Vrijwel alle legal counsel verwachten de komende jaren een toe-

Uit het onderzoek kwam naar voren dat bijna alle ondervraagden

nemende interne vraag, terwijl tegelijkertijd het aspect van de

(96 procent) zich op een of andere manier bezighouden met het

kosten steeds kritischer bekeken zal worden.

outsourcen van juridisch werk. En in toenemende mate gebeurt

ESTAFETTECOLUMN

Snelle business in sportkleding

M

ijn mooie Italiaanse pakken vangen al een paar maanden stof

liseerde ik me echter niet dat het an-

in mijn kledingkast. Ik draag nu trainingsjasjes naar mijn

dersom ook opgaat. Een advies van

werk. Mijn nette leren schoenen heb ik ingeruild voor sportschoe-

een advocaat is − hoewel juridisch

nen. De verandering in mijn dagelijkse werkzaamheden is van een

goed doortimmerd − niet altijd even

zelfde orde van grootte als die van mijn kledingkast. Tot een paar

werkbaar in de praktijk. Vooral als

maanden geleden was ik (strafrecht)advocaat en nu werk ik als le-

het advies luidt dat iets juridisch ge-

gal counsel voor adidas. Alleen mijn klanten zijn in zekere zin het-

zien niet kan of mag. Daar heeft de

zelfde gebleven: nog steeds dragen ze vaak trainingsjasjes en

business echt geen boodschap aan. Die moet hoe dan ook door.

sportschoenen. Overigens houdt de vergelijking daar echt op.

Op dat moment moet je als bedrijfsjurist met een werkbare op-

Ik denk dat de meest opvallende verandering sinds mijn overstap

lossing komen, die juridisch gezien niet altijd de schoonheidsprijs

van de advocatuur naar het bedrijfsleven toch is dat ik geregeld −

verdient, maar er wel voor zorgt dat een bepaald project door kan

geheel tegen mijn (advocaten)aard in − juridische vraagstukken niet

gaan. Om met zo’n oplossing te komen, moet je ook weten wat er

tot in detail uitzoek. Te specialistisch werk besteden wij uit aan ad-

speelt in de business en het bedrijf kennen. Die kennis bezit een

vocaten. We kunnen immers niet in elk rechtsgebied gespeciali-

gemiddelde externe advocaat niet. In dat opzicht ga je als be-

seerd zijn en er komen altijd wel vragen aan bod uit rechtsgebieden

drijfsjurist dus verder waar een advocaat ophoudt.

waar je niet dagelijks mee bezig bent. Bovendien hebben we sim-

Het blijft voor mij overigens verbazingwekkend hoe makkelijk men-

pelweg geen tijd voor lange uitzoekklussen. E-mails en telefoontjes

sen uit de business over juridische problemen heen denken te kun-

met nieuwe vragen blijven binnenkomen. We moeten het tempo er

nen stappen: “Met alle respect, Frank, maar is dat nou echt no-

flink in houden: coördineren en delegeren dus.

dig?” Ach, ik zal ook tijd nodig hebben om hen te leren begrijpen.

Wat me ook is opgevallen is dat ik in mijn tijd als advocaat vaak procesadvocaten hoorde zeggen dat de advocaten het van de be-

Frank Alleman, legal counsel adidas

drijfsjuristen overnemen op het moment dat het echt spannend wordt: namelijk als er geprocedeerd moet worden. Daar zit na-

Deze column wordt steeds door een andere bedrijfsjurist geschre-

tuurlijk wel wat in, zeker voor de pleiters onder ons. Destijds rea-

ven. Volgende keer: Wilko Tijsse Claase (Haven Amsterdam).

65

rijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuriste

VMW Taxand: een jonge naam in de juridische en fiscale markt Bij VMW Taxand werken circa 80 professionals in een geïntegreerde juridische en fiscale praktijk ondersteund door een notariaat. VMW Taxand bedient vanuit Amsterdam (inter)nationaal opererende ondernemingen en (inter)nationaal opererende vermogende particulieren. VMW Taxand is het Nederlandse kantoor van Taxand en tevens gelieerd aan het internationale advocatennetwerk Globalaw.

VMW Taxand: geïntegreerde praktijk Door de nauwe samenwerking tussen advocaten en fiscalisten weet VMW Taxand zich te onderscheiden. VMW Taxand wil haar cliënten één pakket bieden: een advies met daarin zowel de juridische als fiscale kant verwerkt. Dit bereikt VMW Taxand door haar juridische en fiscale praktijk even sterk te houden.

VMW Taxand: carrière VMW Taxand is geregeld op zoek naar gedreven professionals. Wil jij kennismaken met de advocaten en fiscalisten van VMW Taxand, dan ontmoeten wij jou graag persoonlijk. Neem hiervoor contact op met onze recruiter Sanne Scheffers (020 301 66 33).

VMW Taxand N.V. 


#



 





#
!!! !"
#
 !"

Deze pagina komt tot stand in samenwerking met het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen (www.ngb.nl).

Stand van de Advocatuur 2012

N

GB-voorzitter Jean Schreurs ontving op

Martijn Snoep (managing partner De Brauw

ste voordeel is te behalen uit een optimale

23 maart bij de presentatie van de

Blackstone Westbroek). Beiden waren het

samenwerking tussen bedrijfsjuristen en ad-

Stand van de Advocatuur 2012 als een van

zeer oneens met de stelling ‘bedrijfsjurist en

vocaten, met respect en begrip voor elkaars

de eerste een exemplaar van ‘de Stand’. Die

advocaat is als huisarts en specialist’.

positie, en met gebruikmaking van elkaars

staat deze keer in het teken van de verhou-

Schreurs wees erop dat bedrijfsjuristen niet

kennis en ervaring.” Snoep formuleerde tref-

ding tussen bedrijfsjuristen en advocaten.

doorverwijzen naar een advocaat, maar som-

fend dat de vergelijking ‘hoofdaannemer-on-

Sdu-uitgever Nico Mookhoek benadrukte dat

mige zaken samen met advocaten behande-

deraannemer’ de relatie veel beter ken-

de bedrijfsjurist de belangrijkste zakelijke

len. Daarnaast worden advocaten niet alleen

merkt. De Stand voor de Advocatuur wordt

partner van de advocatuur is, hetgeen ook

voor specialistische zaken ingeschakeld en

dit jaar controlled circulation verspreid on-

bleek uit ‘het debatje’ tussen Schreurs en

zijn niet alle advocaten experts. “Het groot-

der de leden van het NGB.

NGB Extra: licentiecontracten

D

e vierde NGB Extra van dit jaar vindt plaats op donderdag 10

ook voor de omvang van de verleende exploitatiebevoegdheid? Hoe

mei van 15.45 tot 18.45 uur (inclusief borrel), ten kantore van

om te gaan met toekomstige exploitatiewijzen? Hoe is een op zaaks-

Van Benthem & Keulen in Utrecht. Het thema van deze NGB Extra is

gevolg lijkende derdenwerking te realiseren? Geldt in Nederland in-

licentiecontracten. Het verlenen van licenties is een belangrijke ma-

middels al een non-usus regeling? Arjan Schuman en Wike van den

nier om intellectuele eigendomsrechten te exploiteren. Of het nu

Bout (beiden advocaat bij Van Benthem & Keulen) zullen contracts-

gaat om merken, portretrechten of software, de bedrijfsjurist moet

clausules, knelpunten en kenbare complicaties uit de praktijk behan-

vaak adviseren over contracten op dit terrein. Bij het opstellen en/of

delen. Advocaten in dienstbetrekking kunnen twee NOvA opleidings-

beoordelen ervan behoort de bedrijfsjurist te beschikken over vol-

punten krijgen voor het bijwonen van een bijeenkomst. Enige

doende expertise. Op welke wijze maakt hij de licentie ‘faillissement-

voorkennis wordt verondersteld. Leden kunnen zich voor deze NGB

proof’ in het licht van het Nebula arrest? Geldt de Haviltex-maatstaf

Extra aanmelden tot 5 april via www.ngb.nl.

Word lid van het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen!

H

et NGB (thans ruim 1300 leden)

roept de leden op in 2012 een nieuw NGB

hij/zij op het NGB werd geattendeerd. Als

groeit nog steeds, maar het bestuur

lid te werven. Een nieuw lid kan op het

dank ontvangt het aanbrengende lid ver-

wil graag nog meer bedrijfsjuristen bij het

aanmeldingsformulier (in te vullen op de

volgens een Bol.com cadeaubon!

Genootschap betrekken. Het bestuur

website www.ngb.nl) aangeven door wie

Overstap

Agenda 5 juni 2012 Basisworkshop succes-

Jeroen Reiber werkt per 12

Robert Hartog is per 1 maart in dienst ge-

vol onderhandelen volgens de Har-

maart bij OZ+vastgoedjuristen

treden als senior legal counsel bij PGGM

vard methode

te Eindhoven als directeur en

Investments, een vermogensbe-

7 juni 2012 Advies- en schrijfvaar-

senior jurist. Hij zal zich bezig-

heerder die wereldwijd de gelden

digheden voor bedrijfsjuristen

houden met advisering op het gebied van

van diverse Nederlandse pensi-

20 juni 2012 Number crunchen

aanbestedingsrecht en de rechtsgebieden

oenfondsen belegt. Bij PGGM In-

voor bedrijfsjuristen

gerelateerd aan vastgoedvraagstukken.

vestments zal Hartog zijn ervaring als fu-

21 juni 2012 Persoonlijke effectivi-

OZ+vastgoedjuristen is een juridisch ad-

sie- en overnameadvocaat onder meer

teit voor bedrijfsjuristen

viesbureau actief binnen het maatschappe-

aanwenden voor de verdere uitrol van de

26 juni 2012 Verdiepingsworkshop

lijk en commercieel vastgoed. Hiervoor

direct investments door de Infrastructure

succesvol onderhandelen volgens de

was Reiber zeven jaar als aanbestedingsju-

en Private Equity fondsen van PGGM In-

Harvard methode (met acteurs)

rist bij ITS werkzaam, in welke functie hij

vestments. Hartog is de afgelopen acht-en-

Meer informatie over deze

diverse overheidsinstanties bij complexe

half jaar werkzaam geweest als advocaat

workshops: www.ngb.nl

juridische en strategische vraagstukken

bij de JanssenBroekhuysen Advocaten en

begeleidde.

Allen & Overy.

67

rijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuriste

Financieel Beschikt uw pensioenadviseur nog over de goede papieren? Het pensioen staat veel meer in de belangstelling dan voorheen. De regelingen zijn complexer geworden en onlangs zijn de deskundigheidseisen voor pensioenadviseurs aangescherpt. et ingang van 1 januari 2012 zijn nieuwe, zwaardere, deskundigheidseisen van kracht geworden voor pensioenadviseurs. Er is een nieuwe opleidingsmodule, de Wft-module Pensioenverzekeringen, ontwikkeld. Iedereen die over pensioen adviseert moet deze opleiding volgen en het diploma behalen. Voor zittende pensioenadviseurs geldt een overgangstermijn tot 1 januari 2014.

M

Trending topic Van een onderwerp met een zeer lage belangstellingsgraad heeft pensioen zich de laatste tijd ontwikkeld tot een onderwerp dat steeds meer in de belangstelling staat. De wetgeving is gemoderniseerd en uitgebreid met de introductie van de Pensioenwet in 2007. In deze wet worden onder meer Mitzy van der Velden (Niehoff Werning & Kooij) de verantwoordelijkheden van pensioenuitvoerder en werkgever beschreven. Ook de regelgeving met betrekking tot waardeoverdracht van pensioen is aangescherpt. Een werkgever kan hierdoor met forse bijstortingen worden geconfronteerd. De meest recente ontwikkeling betreft de houdbaarheid van ons pensioenstelsel. Door een toenemende levensverwachting moet het pensioen langer worden uitgekeerd en hier is de aanwezige pensioenreserve doorgaans niet op berekend. Dit probleem is verdiept door de nu al lang aanhoudende extreem lage rentestand en tegenvallende beleggingsresultaten. Dat de pensioenleeftijd omhoog gaat staat inmiddels vast. Maar over de hoogte van de pensioenleeftijd vindt nog steeds veel discussie plaats. Inmiddels groeit het besef dat de pensioenhoogte niet langer meer (volledig) kan worden gegarandeerd. Het beleggingsrisico komt deels bij de werknemer te liggen. Veel werkgevers in het MKB kennen een pensioenregeling op basis van het zogenoemde beschikbaar premiesysteem. In veel gevallen betreft het premies die worden belegd in beleggingsfondsen. Veel werkgevers en werknemers met een dergelijke regeling vragen zich af of hun pensioen moet worden gekwalificeerd als ‘woekerpensioen’. Dit is het geval als de kostenstructuur te hoog is, waardoor er te weinig premie wordt belegd en de eindopbrengst waarschijnlijk zal tegenvallen. Toename complexiteit De meeste werkgevers hebben een adviseur ingeschakeld voor de totstandkoming en begeleiding van de pensioenregeling. Door onderzoek van de AFM is helaas gebleken dat veel pensioenadviezen kwalitatief onder de maat waren. Dit is mede de reden geweest voor aanscherping van de opleidingseisen. Het is de verwachting dat een aantal pensioenadviseurs naar aanleiding hiervan zal stoppen met pensioenadvisering. Het is dus voor werkgevers raadzaam na te gaan welke positie hun pensioenadviseur inneemt, zodat zij straks niet voor verrassingen komen te staan. Het mag voor zich spreken dat de continuïteit in pensioenadvisering in onze organisatie gewaarborgd is. Onze gekwalificeerde medewerkers zijn u graag van dienst, bijvoorbeeld met een second opinion over uw huidige pensioenregeling. Mr. Mitzy van der Velden is directeur van Niehoff Werning & Kooij, financieel adviseurs voor advocatuur en notariaat (www.nwk.nl).

68

nr. 4 – 2012

Contra-expertise loont na bezoek toezichthouder Na een bezoek van een toezichthouder aan een onderneming kan het heel nuttig zijn om contra-expertise door een forensisch IT-specialist te laten doen. ndernemingen worden steeds vaker geconfronteerd met onderzoek door een toezichthouder. Veelal laat de onderneming zich bijstaan door een gespecialiseerde advocaat in bijvoorbeeld het mededingingsrecht. De belangen zijn ook groot: hoge boetes, imagoschade, claims en soms stevige interne organisatorische gevolgen. Omdat de belangen zo groot zijn, is het laten bijstaan door specialisten gerechtvaardigd. In veel gevallen volgen daardoor geen of lagere boetes. De praktijk leert dat de toezichthouder juridisch goed ’gechallenged’ wordt. Er zijn echter weinig gevallen waar een gedegen beoordeling c.q. contra-expertise wordt uitgevoerd op juist de technische wijze waarop het onderzoek door de toezichthouder is uitgevoerd. Vooral het onontkoombare digitale onderzoek dat toezichthouders uitvoeren laat bewijstechnisch nog wel eens te wensen over. Het vergt specialistische kennis om dat te kunnen beoordelen. Zaken waarin contraexpertise is gedaan, blijken vaak opmerkelijk succesvol.

O

Een voorbeeld Een toezichthouder doet een inval bij een onderneming. Hij neemt daarbij fysieke administratie mee en een grote hoeveelheid digitale gegevens, zoals mail, netwerkdata, data-exports uit de financiële administratie en diverse kopieën (images) van laptops, desktops en smartphones. Er zijn immers aanwijzingen dat het mededingingsrecht is overtreden en dus zoekt men naar bewijzen. De vermoedens voor de vermeende overtredingen lijken ruim geformuleerd. De advocaat betoogt dat de omvang waarmee gegevens zijn meegenomen op die wijze eerder een zogenoemde fishing expedition betreft dan een gericht en dus proportioneel onderzoek naar de vermeende overtredingen. De toezichthouder beroept zich op de door hem vastgestelde werkwijze en weerspreekt dat sprake is van een fishing expedition. Hij geeft aan dat ten aanzien van de digitale gegevens is geselecteerd op basis van specifieke zoektermen. Daarbij is de selectie van bestanden vervolgens aan de onderneming voorgelegd om ‘Prive’ of ‘Legal Privileged’ bestanden uit de selectie te laten verwijderen. Forensisch IT-specialist De advocaat schakelt direct na de inval de ondersteuning in van een forensisch IT-specialist. Onder meer het feit dat het technische onderzoek van de toezichthouder op locatie veel te ruim bleek leidde ertoe dat de toezichthouder niet anders kon dan meegaan met een aantal verzoeken van de onderneming en diens advocaat. Ook heeft de technische contra-expertise zoveel technisch goed onderbouwde vragen en constateringen opgeleverd, dat op basis van deze technisch inhoudelijke argumenten een sterk verweer kon worden gevoerd. Hierdoor konden de scope en reikwijdte van het onderzoek, en de daarbij gebruikte gegevens, sterk worden gereduceerd. Komt u voor een dergelijke geval te staan, consulteer dan in een vroeg stadium een forensisch IT- specialist. Er zal dan snel inzichtelijk kunnen worden gemaakt of deze expertise ten behoeve van de cliënt toegevoegde waarde levert.

Mark Hoekstra (Grant Thornton)

Mark Hoekstra is partner Forensic & Investigation Services bij Grant Thornton. Hij heeft dagelijks te maken met vraagstukken op het gebied van (bedrijfs)forensisch onderzoek en is gespecialiseerd in Forensic Technology (www.gt.nl)

Vertalen

Misvattingen over vertaaldiensten Veel mensen denken luchtig over een vertaling en vinden het geen big deal. Dat is misschien zo wanneer u persoonlijke correspondentie of een kort e-mailtje vertaalt, maar het vertalen van zakelijke documenten is een serieuze zaak. Vooral als u te maken heeft met belangrijke transacties van internationale aard mag er geen enkele fout in de documenten voorkomen, omdat dat kan leiden tot ernstige juridische problemen. oordat u besluit een vertaalproject in te gaan, is het verstandig te weten welke misvattingen er bestaan omtrent vertalingen. Misschien wel de nummer één misvatting is dat iedereen die een tweede taal spreekt een vertaler kan zijn. Een vreemde taal kunnen lezen, schrijven en spreken maakt iemand nog geen vertaler. Een vertaler moet grondige, fundamentele kennis hebben van zowel de moedertaal als de vreemde taal. De vertaler moet bovendien ook cross cultureel onderlegd zijn; hij of zij moet de cultuur van de brontaal en de cultuur van de doeltaal begrijpen. Als dit niet het geval is, dan is een nauwkeurige vertaling bijna onmogelijk. Nog zo’n misvatting is dat vertalen eenvoudig is. Een vertaler kan u vertellen dat vertalingen zeer ingewikkeld kunnen zijn en soms moeizaam gaan. De vertaler moet een scherpe geest en oog voor detail hebben. Het proces is vaak vermoeiend vanwege het voortdurend moeten switchen tussen twee talen. De vertaler moet het vermogen hebben het brondocument volledig te begrijpen en het dan nauwkeurig te vertalen naar de doeltaal, en hij dient over goede analytische vaardigheden en schrijfvaardigheid te beschikken.

V

Google Translate Een andere misvatting is dat vertaalsoftware (bijvoorbeeld Google Translate) de vertaling kan doen. Deze software zal nooit in staat zijn een accurate vertaling te leveren met de kwaliteit die nodig is voor zakelijke documenten. Computers weten niet wat taal is en hoe mensen taal gebruiken. Vertalingen zijn daarom meestal te letterlijk en grammaticaal niet nauwkeurig. Zelfs CAT (Computer-Assisted Translation) software wordt voor een groot deel ‘gevuld’ door de vertalers die er gebruik van maken. Zij maken met hun kennis de software ‘slimmer’. ‘Een professionele vertaling is niet cruciaal’ is nog zo’n misvatting. Het klopt dat niet voor alles een professionele vertaler nodig is. Het hangt een beetje af van wat u vertaald wilt hebben. Als documenten gaan over juridische aangelegenheden, zakelijke contracten of technische informatie die nauwkeurig en professioneel naar buiten moeten worden gebracht, dan is het beter om een professionele vertaler in te schakelen. Hebben we u kunnen overtuigen? Als u echt een professionele, accurate vertaling nodig heeft voor uw organisatie en juridische problemen wilt voorkomen, laat een vertaling dan altijd door een gerenommeerd vertaler doen. U vindt ze veelal bij vertaalbureaus, zoals bij ons dus! Kijk voor meer informatie op www.tvcnlegaltranslations.nl.

Vinis is importeur Nederland voor: 
 


    
   

     
 
    



   

  
  
 
   

   

Neem gerust eens vrijblijvend contact met ons op, om te kijken wat Vinis voor u kan betekenen:

Nathalie van Vianen, in opdracht van TVCN Legal Translations.

nr. 4 – 2012

69

MASERATI GRANCABRIO SPORT. ELEVATE THE EXPERIENCE Forget everything you once knew. The new GranCabrio Sport will expand the horizons of those who seek a seductive looking, four-seater cabrio but who also want to enjoy a sportier ride with dynamic handling. The GranCabrio Sport expresses this sporty edge in its detailing: the side spoilers, black oval exhaust pipes, new Astro design rims in Silver or Anthracite Grey, the M-design seats and the new leather tints. Completing the look is the ‘Rosso Trionfale’ colour for the exterior, a hue that stirs the emotions. The Maserati GranCabrio Sport is a unique car. It appeals to all the senses to provide an all-round driving experience. Visit www.maserati.com for a close-up look at the GranCabrio Sport. To find out more about the ‘Maserati GranCabrio Sport’ world, just scan the QR Code using the camera on your smartphone. For more information on QR codes, see: mobi.maserati.com V8 4691 CC ENGINE – MAXIMUM POWER OUTPUT: 450 BHP AT 7000 RPM – MAXIMUM TORQUE: 510 NM AT 4750 RPM – MAXIMUM SPEED: 285 KM/H - 0-100 KM/H ACCELERATION: 5.2 SECONDS COMBINED CYCLE CONSUMPTION: 15.23 L/100 KM - CO2 EMISSIONS: 354 G/KM

FOR MORE INFORMATION VISIT WWW.MASERATI.COM

Wat waren de spraakmakende transacties van de afgelopen tijd, en welke juridisch adviseurs waren er bij betrokken? Michiel Rohlof verzamelde een en ander voor u. Wilt u deals melden? [email protected].

Dealmakers Deal

1

Op onze website, www.mr-online.nl, vindt u het overzicht van alle deals die tot nu toe in Mr. werden gepubliceerd.

Partijen

Advocatuur/notariaat

Andere adviseurs

Ziggo gaat naar de beurs in Amsterdam en boekt daarmee succes. De waarde van de beursgang, bijna 22% van het totale aandelenkapitaal van Ziggo, komt uit op 804 miljoen euro. Het is de eerste grote beursgang sinds die van verzekeraar Delta Lloyd in 2009.

In de tweede plaats waren er bijzonder veel partijen bij dit proces betrokken: Ziggo, de grote groep aandeelhouders, negen banken, advocatenkantoren in vijf jurisdicties waarbij veel Amerikaanse co-investors ook nog ieder hun eigen Amerikaanse advocaat hadden, en de andere adviseurs zoals fiscalisten, accountants en PRAdviseurs Ziggo: Freshfields Bruckhaus Deringer adviseurs. Daarmee kom je ook op de derde uitdaging (Amsterdam: Robert ten Have, Dirk-Jan Smit, Winfred die wij hadden: er was naast het prospectus een grote Knibbeler, Eelco van der Stok, Brechje Nollen, Youssef Robert ten Have hoeveelheid overeenkomsten en andere documentatie Rasnabe, Susanne Bender, Jurriaan Jansen, Nima Lorjé, nodig tussen steeds andere combinaties van partijen en Job van der Pol, Rob van Eldik, Desirée Kemperink, Max dat moest allemaal afgestemd en uitonderhandeld worvan Verschuer, Marike Kuin, Iris Dingemans, Mechtild den. Alles bij elkaar leverde dit een uitdagende en bijFlohil, Bert Spijkervet, Bob van Kasteren, Londen: Henzonder boeiende zaak op, waar wij met veel plezier aan drik-Jan Schimmel, Henriette van Overklift, Marlies de hebben gewerkt. Wilde, Aafke Pronk, Igor Dovgaliouk, Els Metten, Lisa De verwachting is zeker dat na deze succesvolle transHees, Charity Trelease, Bob Lehner, Megan Castellano), actie de IPO-markt verder op gang zal komen. Niet alStibbe (Derk Lemstra) leen in Nederland, maar in heel Europa en ook daarbuiAdviseurs aandeelhouders Cinven en Warburg Pincus: ten werd er naar deze IPO gekeken. Door de moeilijke Dirk-Jan Smit Clifford Chance (Amsterdam: Hans Beerlage, Michael economische omstandigheden van de afgelopen tijd zijn Otte, Jan-Hendrik Horsmeier, Charlotte Lieth, Trevor veel beursgangen uitgesteld, of zijn bedrijven er niet Stegeman, New York: Jeff Lieberman) eens aan begonnen, terwijl IPO’s normaal gesproken om Adviseurs banken: De Brauw Blackstone Westbroek verschillende redenen wel nodig zijn in de markt. Nu er (Joost Schutte), Davis Polk aanwijzingen zijn dat we economisch gezien het dal zijn gepasseerd en met de Ziggo IPO is gebleken dat een Robert ten Have en Dirk-Jan Smit, dealmakers voor succesvolle beursintroductie wederom mogelijk is, zulFreshfields Bruckhaus Deringer: “Voor Ziggo zelf is len daarom naar verwachting veel meer bedrijven hun deze beursgang ‘de volgende stap’, waar het bedrijf heplannen oppoetsen. lemaal klaar voor was. Nadat de onderdelen MultikaWij adviseren Ziggo al jaren en kennen ook de aandeelHans Beerlage bel, Casema en @home bij elkaar waren gesmeed tot houders Cinven en Warburg Pincus heel goed. Wat dat Ziggo en de integratie was afgerond, was een beursgang voor betreft hadden wij een goede positie om een rol in de transactie te een groot Nederlands bedrijf als Ziggo een logische volgende verkrijgen. Het blijft echter altijd spannend. Toen eenmaal duidestap. Ziggo had al toegang tot de obligatiemarkt omdat ze eerder lijk werd dat we de juridische hoofdrol kregen, waren we uiteraard high yield bonds hadden uitgegeven en nu heeft Ziggo ook toezeer verguld. We hebben daarbij goed samengewerkt met de angang tot verdere financiering via de aandelenmarkt. Daarnaast dere advocatenkantoren. bood deze IPO de aandeelhouders de gelegenheid om hun invesDit proces kent al een langere aanloop en toen begin dit jaar duitering gedeeltelijk te gelde te maken. Cinven en Warburg Pincus delijk werd dat we echt alles op alles gingen zetten voor een IPO hebben in de afgelopen jaren, na de aankoop, heel veel geïnvesvolgens een versneld tijdschema, was dat een mooi moment. Toen teerd in het bedrijf van Ziggo en voor private equity investeerders op 20 maart de handel van start ging met een feestelijke bijeenkomt dan ook altijd een moment dat zij er weer uitstappen. Ovekomst bij Euronext konden alle partijen het glas heffen op een gerigens houden zij bij Ziggo nog een groot deel in handen na de slaagde transactie.” IPO, minimaal 75%, waarbij zij in de komende jaren verder kunnen afbouwen. Hans Beerlage, dealmaker voor Clifford Chance: “We zijn zeer Het was technisch een zeer complexe transactie die ons de nodiverheugd dat we Cinven en Warburg Pincus bij deze voor de Euge uitdagingen heeft opgeleverd. We noemen er drie: de structuropese markt zeer belangrijke IPO hebben kunnen bijstaan. rering van de transactie, het grote aantal betrokken partijen en Vanuit het perspectief van de financial sponsors was de doelde grote hoeveelheid documentatie. In de eerste plaats: als lead stelling een IPO neer te zetten die enerzijds voldoet aan alle incounsel voor Ziggo was het aan ons om de structurering van de ternationale eisen en in andere opzichten nieuwe standaarden transactie te ontwerpen en waren wij ook voor de executie van de definieert. Deze opzet is geslaagd. Dit geldt niet alleen voor de hele deal verantwoordelijk. Onze opdracht was ‘to make it hapinrichting van de corporate governance van Ziggo en voor de afpen’. Ziggo had voorafgaand aan de beursgang een ingewikkelde spraken tussen Cinven en Warburg Pincus onderling, maar ook eigendomsstructuur. De aandelen en andere typen effecten zaten het innovatieve web van afspraken tussen de financial sponsors in een uitgebreide structuur en waren niet alleen in handen van en circa 20 co-investors in het kader van de IPO en de periode Cinven en Warburg Pincus, maar ook van een groot aantal buierna. Hier was het zaak de werking van de Nederlandse kapitenlandse co-investors en het management. Wij hebben samen taalmarktregels in te bedden in werkbare (en onderling consismet de fiscalisten van Ernst & Young een reorganisatie in elkaar tente!) commerciële afspraken tussen Cinven, Warburg Pincus, gezet waarbij uiteindelijk alle belangen werden omgezet in gede overige aandeelhouders en Ziggo. Afstemming met Freshwone aandelen Ziggo. Vervolgens moest die reorganisatie worfields en Stibbe, die beide Ziggo adviseerden, was hierbij van den ingepast in het proces en tijdschema van een IPO. Dan groot belang. De IPO, die in zijn geheel een verkoop van aandespeelt bijvoorbeeld een rol dat IPO’s tot op het laatste moment len betrof door Cinven, Warburg Pincus, hun respectievelijke coook niet door kunnen gaan, terwijl je zo’n reorganisatie pas wilt investors en management, is zeer goed ontvangen in de markt. draaien als het zeker is dat de IPO doorgaat. En voor die tijd, dus Indicatief hiervoor zijn de tussentijdse vergroting van het aantal als de reorganisatie nog niet is geweest, moet je het prospectus door onze cliënten aangeboden aandelen en de uiteindelijke pripubliceren waarbij je zowel met de bestaande situatie als met de cing, die aan de bovenkant van de afgegeven bandbreedte nieuwe structuur rekening moet houden. plaatsvond.”

nr. 4 – 2012

71

Dealmakers 2

3

4

72

Deal

Partijen

Advocatuur/notariaat

Andere adviseurs

Het Amerikaanse koeriersbedrijf UPS neemt zijn Nederlandse concurrent TNT Express over. UPS betaalt 5,16 miljard euro voor TNT. Na de overname, die in de zomer geclosed moet worden, ontstaat een concern met een jaaromzet van 45 miljard euro.

United Parcel Service, Inc.

Freshfields Bruckhaus Deringer (Amsterdam: Jan Willem van der Staay, Alexander Doorman, Winfred Knibbeler, Machiel Lambooij, Brechje Nollen, Hanneke Rothbarth, David Wakkie, Peter Schepens, Paul van den Berg, Job van der Pol, Désirée Kemperink, Brussel: Alan Ryan)

Morgan Stanley, UBS, Bank of America Merrill Lynch

BIP Candy & Toy, producent en distributeur van speelgoed en snoepgoed, neemt What Next Candy over en verwerft hiermee toegang tot de belangrijke retailers in Engeland en Ierland via het distributienetwerk en de marktkennis van What Next Candy.

TNT NV

Allen & Overy (Jan Louis Burggraaf, Katinka Middelkoop, Tim Stevens, Lucas Brabers, Paul Glazener, Christiaan Stokkermans, Matthijs Snijder, Suzanne Sikkink, Wijnanda Rutten)

BIP Holland BV

KienhuisHoving (Rudolph Snethlage, Mark Huizenga), Geldards LLP (Andrew Borkowski, Chris Faulkner)

Aandeelhouders What Next Candy

Ahold neemt online retailbedrijf Bol.com over van de investeringsmaatschappijen Cyrte Investments en NPM Capital. Het overnamebedrag is 350 miljoen euro.

Bird & Bird (Joey Hunsel), Linder Myers (Paul Matthews)

Goldman Sachs

PwC (Guido Emanuels, Geert-Jan Bouwhuis, Onno de Groot)

n.v.t.

pijen doen zich altijd bijzonderheden voor die in andere situaties lang niet altijd aanwezig zijn. Die bijzonderheden kunnen uitvloeisel zijn van de wijze waarop de buyout van destijds was gefinancierd en hebben vaak ook te Adviseurs Ahold NV: De Brauw Blackstone Westbroek maken met de eigen fondsstructuur van investerings(Klaas de Vries, Reinier Kleipool, Jolling de Pree, Henrimaatschappijen. Voor een vlotte deal helpt het als de koette van Helden, Barbara van Duren-Kloppert), JP Morper dat snapt en dat was bij een professionele partij als gan (Cassander Verwey) Ahold geen groot probleem. Adviseurs Bol.com en aandeelhouders: Loyens & Klaas de Vries Bijzonder was het moment waarop we met de beslisLoeff (Herman Kaemingk, Martijn Bras, Martine Dumousers aan beide kanten, in een bijeenkomst bij RBS, alle lin, Marco de Lignie, Gert Wim van de Meent, Pjotr punten van materiële onderhandeling vlot en to the Heemskerk, Robin Struijlaart, Wendy van der Starre), point wisten uit te onderhandelen. De overname werd RBS (Dennis van Zijl), Hill & Knowlton (Ingo Heijnen) binnen bol.com met enthousiasme ontvangen omdat Ahold al langere tijd werd gezien als een logische partKlaas de Vries, dealmaker voor De Brauw Blackstone ner. Bij bol.com werken veel getalenteerde en hoogopWestbroek: “Juridisch is deze transactie eigenlijk heel geleide mensen en mij valt op dat zij popelen van ongerechttoe, rechtaan. Ahold neemt de aandelen in de houdduld om hun expertise in online retail te gaan laten zien stermaatschappij van bol.com over, onder gebruikelijke op de grotere schaal die Ahold ongetwijfeld zal gaan Herman Kaemingk bieden. voorwaarden. Naar verwachting zullen deze voorwaarden dit kwartaal al worden vervuld en zal de overname kort daarHet retaillandschap is de laatste tijd door overnames behoorlijk na kunnen worden afgerond. opgeschud, waardoor het wellicht een tijdje rustig zal zijn in dat Wat mij heeft verrast bij deze deal is de buitengewone aandacht marktsegment. Aan de andere kant: het deel van de retailsector die deze zaak in de media heeft gekregen. De journaals openden dat zich richt op dagelijkse levensbehoeften wordt, zo begrijp ik, met deze overname, en het was voorpaginanieuws bij alle grote vaak als veilig beschouwd, en kan daarom de komende tijd aankranten. Dat laat toch wel zien dat bol.com en Ahold bedrijven trekkelijk blijven. Daar komt bij dat bijvoorbeeld supermarkten zijn die midden in de samenleving staan en een groot publiek die zich richten op biologische en duurzame voeding een opmars aanspreken. doormaken, waardoor het niet lang meer zal duren voordat ook Ahold is al decennialang een zeer belangrijke cliënt van De Brauw daar consolidatie gaat plaatsvinden. Blackstone Westbroek. Wij zijn er trots op dat wij Ahold door de ja- Wij kennen het bol.com-management sinds 2006 en hebben voor ren heen op vele rechtsgebieden en in hele mooie zaken hebben Cyrte mogen optreden bij de buyout in 2009. Omdat we ook NPM kunnen bijstaan.” Capital al lang als vaste client beschouwen, waren we met alle aandeelhouders dus goed bekend. Verder wemelt het in ons kanHerman Kaemingk, dealmaker voor Loyens & Loeff: “Bij een vertoor van de bol.com- en Ahold-klanten, dus ook vanuit dat perkoop van bedrijven die in handen zijn van investeringsmaatschapspectief is het voor iedereen een heel leuke zaak.”

nr. 4 – 2012

Dealmakers Deal

5

Het Luxemburgse Trustbedrijf SGG neemt de Nederlandse Branchegenoot IMFC over. Al langer is er een internationale consolidatie gaande in de trustsector.

Partijen

SGG SA

Verkopers: Alerique Managements BV, Chica Holding BV

6

7

8

9

Advocatuur/notariaat

Van Doorne (Stefan van Rossum, Harm Uittien, Daan ter Braak, Jaap Kloppers, Siego Boslooper, Maarten Appels, Tjarda Tazelaar, Sjoerd Kamerbeek), White & Case (Brussel: Thierry Bosly, Muriel Alhadeff)

Andere adviseurs

n.v.t.

Loyens & Loeff (Pien van Veersen)

Sundio, actief in de reisbranche met onder meer de merken Sunweb, Jiba en Gogo, neemt Eliza was Here over van Tunga Holding. Eliza was Here is een reisorganisatie die gespecialiseerd is in bijzondere vakantieadressen rond de Middellandse Zee.

Sundio Group BV

BANNING (Rob Hendriks, Krijn Keukens, Lauran Vissers)

Tunga Holding BV

NautaDutilh (Jeroen Preller, Nienke van der Meer)

Investeringsmaatschappij Nimbus heeft een belang verworven in de Nedelko Groep. De Nedelko Groep is actief in Nederland en België als importeur en distributeur van zeer hoogwaardige elektrotechnische materialen, elektronica componenten, led-verlichting en veiligheids- en codeersystemen.

Nimbus

Holland Van Gijzen (Sijmen de Lange, Hjalmar Florijn), Hermans & Schuttevaer Notarissen (Ingeborg Duyverman)

Nedelko Groep

Visser & Steenberghe Advocaten (Rinse Visser)

n.v.t.

n.v.t.

Bouwbedrijf BAM verkoopt een belang van 21,5% in baggeraar Van Oord, dat in maart 2008 in de etalage werd gezet. Koper is een consortium van familiefondsen: Cobepa, Janivo, Breedinvest en Rinkelberg.

lijke rendementsdoelstellingen kunnen worden gerealiseerd. Deze investering is gedaan met een langetermijnvisie. De fondsen zullen actief met Van Oord meedenken in de verdere ontwikkeling en positionering van de onderneming en hieraan vanuit hun eigen expertise een Adviseurs consortium: Loyens & Loeff (Bas Vletter, bijdrage leveren. Malu Dijkstra, Willem Booysen, Wouter Kros) Bijzonder bij deze deal was het moment waarop, juist voor Adviseurs Koninklijke BAM NBM NV: Houthoff Burude kerstdagen, na langdurige onderhandelingen alle puzma (Eddie Meijer, Michiel Bruynzeel) zelstukjes van de deelbelangen op hun plaats vielen en Bas Vletter iedereen zeer tevreden met het door zichzelf en voor het grotere Bas Vletter, dealmaker voor Loyens & Loeff: “We traden op voor geheel behaalde resultaat, elkaar de hand schudde en de afwikkevier verschillende investeringsmaatschappijen die elk familiefondling van de documentatie nog slechts een formaliteit bleek te zijn. sen vertegenwoordigen. Er was dan ook al snel sprake van een Een van de meest in het oog springende krachten van ons kantoor ‘cultural fit’ met het familiebedrijf van Oord, maar tegelijkertijd is dat wij een geïntegreerd civiel en fiscaal product leveren, waarbij moest rekening worden gehouden met diverse deelbelangen en advocatuurlijke, notariële en fiscale advisering naadloos op elkaar dit verhoogde de complexiteit van het project. Familiefondsen pakaansluiten. Juist door familiefondsen wordt deze gecombineerde ken zo’n investering inhoudelijk op dezelfde manier aan als andedienstverlening gewaardeerd. Wij zijn dan ook voor dit project door re investeerders: professioneel, kwalitatief hoogwaardige en snel twee van de vier betrokken familiefondsen benaderd en de andere schakelend. Wel is er een evident langere investeringshorizon bij twee fondsen hebben zich bij de keuze van ons kantoor aangeslodit soort fondsen. De rode draad is het maken van zorgvuldige, ten. De samenwerking tussen de fondsen onderling en met Loyens weloverwogen en gedegen investeringsbeslissingen, waarbij rede& Loeff is uitstekend en in goede harmonie verlopen.”

Oyster Marine Holdings Limited, een internationaal bedrijf dat gespecialiseerd is in de ontwikkeling en bouw van zeiljachten, is overgenomen door investeerder HTP Investments.

HTP Investments BV

Ocean Wave Acquisitions Ltd.

De Metz Advocaten (Bart de Metz), Jeffrey Green Russel (Londen: Steven Fullman, John O’Connell, Simon Wade, Luke Burgess)

Deloitte (René Bours)

Osborne Clarke (Paul Cooper, Sam Shirley, Shona Power)

KPMG (Kush Purewal, Greg Easter)

nr. 4 – 2012

73

Dealmakers Deal

10

Bouwbedrijf BAM Groep verkoopt het advies- en ingenieursbureau Tebodin aan Bilfinger Berger. Het overnamebedrag is 145 miljoen euro.

Partijen

Bilfinger Berger SE

Koninklijke BAM Groep NV

11

Het Duitse telecombedrijf Bob Mobile neemt zijn Nederlandse branchegenoot CLIQ over. CLIQ Digital is actief op het gebied van interactieve media en een van ’s werelds grootste spelers op het gebied van mobile entertainment.

Allen & Overy (Amsterdam: Maarten Muller, Duitsland: Andre Wandt, Astrid Krüger, Hans-Christoph Ihrig, Marcus Grühn, Christopher Potoski, Franziska Horn, Thomas Ubber, Bettina Scharff) De Brauw Blackstone Westbroek (Arne Grimme)

Andere adviseurs

n.v.t.

Rabo International M&A (Steven Spiekhout), Ernst & Young (René Coenradie)

Tebodin BV

Loyens & Loeff (Herman Kaemingk)

n.v.t.

Bob Mobile AG

De Brauw Blackstone Westbroek (Paul Cronheim, Elmer Veenman, René Clumpkens, Gwénaëlle Pennec), Houthoff Buruma (Loet Venrooy, Martijn van der Vliet)

n.v.t.

CLIQ Digital BV

Lexence (Wouter Helder, Sophie Sprockel, Ellen van den Brand), Noerr LLP (Eckhard Martin)

12

De gemeente Leiden en Museum De Lakenhal kopen, met steun van het Mondriaan Fonds, de Vereniging Rembrandt en de Vereniging van Belangstellenden in De Lakenhal, het vroegst bekende schilderij van Rembrandt Harmensz. van Rijn: De Brillenverkoper (1623-1624). Na bijna 400 jaar heeft de stad Leiden nu voor het eerst een schilderij van deze wereldberoemde Hollandse meester in bezit. Rembrandt schilderde het werk omstreeks zijn zeventiende jaar in zijn geboortestad Leiden.

13

Deutsche Kahneisen, ontwikkelaar en producent van het merk Jordahl heeft Norm-teq, ontwikkelaar, producent en leverancier van metselwerkondersteuning overgenomen.

speciaal op kunst en recht gericht juridisch team dat werkt voor kunstinstellingen en ondernemers of particulieren die zich met kunst bezighouden. Onze mensen hebben naast hun juridische expertise, grote affiniteit met en kennis van de kunst- en cultuurwereld. Aan de verkoop van het schilderij ‘De Brillenverkoper’ is een lange periode van voorbereiding vooraf gegaan onder strikte vertrouwelijkheid. Vanuit het buitenland was Ernst van Win grote belangstelling voor dit meesterwerk, maar de verkoper had de uitdrukkelijke wens dat het schilderij Adviseurs Museum de Lakenhal: De Clercq Advopubliekelijk zou worden tentoongesteld in Nederland. caten Notarissen (Ernst van Win, Donata Lex, Erna De grote betrokkenheid van de wethouder van CulKortlang, Rosemarie de Vos) tuur en van de gemeente zelf bij de verwerving van Adviseurs verkoper ‘De Brillenverkoper’: Loyens & dit kunstwerk is in deze tijd bijzonder te noemen. Loeff (Rien Meppelink, Jasper Nobel) Niets is mooier dan dat dit meesterwerk nu definitief in Rembrandts eigen geboortestad hangt. Voor LeiErnst van Win, dealmaker voor De Clercq Advocaten den is de aankoop van ‘De Brillenverkoper’ van groot De Brillenverkoper Notarissen: “De cliëntrelatie tussen Museum De Lakenhal en De historisch belang en ik ben er trots op dat het team Kunst & Recht Clercq is begin 2000 ontstaan met de bruikleen van enkele werken van De Clercq bij de voorbereidingen, gesprekken over en de realivan het museum in ons kantoor in Leiden. De Clercq heeft een satie van deze bijzondere transactie betrokken was.”

Deutsche Kahneisen GmbH

Norm-teq BV

74

Advocatuur/notariaat

nr. 4 – 2012

CMS Derks Star Busmann (Martika Jonk, Gordon Tichelaar, Arne van Bijnen, Sebastiaan Sellenraad) Holland Van Gijzen (Antoinette van Beest-de Mul, Pauline Dijksman, Hjalmar Florijn, Inge van Marsbergen)

PwC

DB&S (Jan Pieter Borst, Mimoun Hermse)

Iedereen droomt. Van een grote wereldreis. Of het kopen van een boot, om maar wat te noemen. Maar hiervoor dienen de financiën wel toereikend te zijn. Ook als u gestopt bent met werken. Hoe u voor uzelf en/of uw personeel een stevig pensioen opbouwt zonder nu al diep in de buidel te hoeven tasten? Niehoff Werning & Kooij heeft het antwoord op die vraag. Wij zijn thuis in de advocatuur en het notariaat. En kunnen u dus adviseren op maat. Toegesneden op uw persoonlijke situatie en wensen. Uw dromen zijn dichterbij dan u denkt. Wilt u weten wat er in uw situatie mogelijk is? Neem dan contact met ons op. Pensioen? Kijk op www.nwk.nl

Hoe dan ook, Niehoff Werning & Kooij is vlakbij.

Snouckaertlaan 42, 3811 MB Amersfoort Tel. 033 - 464 13 40 Fax 033 - 464 13 45 [email protected] www.nwk.nl ISO 9001 Gecertificeerd.

De aan de koop voorafgegane onderhandelingen tussen Riezenkamp en Baris vonden plaats in hotel Americain in Amsterdam.

LOCUS

REKENING HOUDEN MET DE ANDER door Johan den Hoed foto Geert Snoeijer

“D

oor in onderhandeling te treden over het sluiten van

pelijke zorgvuldigheid, maar vooral door de eisen van redelijk-

een overeenkomst [komen partijen] tot elkaar te staan

heid en billijkheid. Mededelings- en onderzoeksplichten bij

in een bijzondere, door de goede trouw beheerste rechtsver-

dwaling, aansprakelijkheid voor afgebroken onderhandelin-

houding, medebrengende, dat zij hun gedrag mede moeten

gen, de zorgplicht van banken jegens particuliere cliënten bij

laten bepalen door de gerechtvaardigde belangen van de we-

het sluiten van effectenleaseovereenkomsten en de toepasse-

derpartij.” Met deze rechtsoverweging werd uiteengezet waar-

lijkheid van algemene beginselen van aanbestedingsrecht bij

om de dwaling – in casu ten aanzien van de kostprijs van rij-

private aanbestedingen, zijn alle geënt op Baris/Riezenkamp.

wielhulpmotoren (bromfietsmotoren) – onder bepaalde

Ook bij de uitvoering van een contract moet rekening worden

omstandigheden voor rekening blijft van de dwalende. (De

gehouden met de belangen van de ander (Vodafone/ETC).

kostprijs bleek niet de door Baris voorgespiegelde 135 gulden

De les van Baris/Riezenkamp is verrassend actueel: bij het

te zijn, maar 230. Daarom wilde Riezenkamp afzien van de

sluiten en uitvoeren van contracten moeten ook de belangen

koop van een partij onderdelen, materiaal en gereedschap

van de ander in ogenschouw worden genomen. Al meer dan

voor ruim 100.000 gulden die hij wilde gebruiken om rijwiel-

vijftig jaar vormt Baris/Riezenkamp het fundament van het

hulpmotoren te gaan fabriceren.) De onderlinge betrekking

Nederlandse contractenrecht.

van met elkaar onderhandelende partijen wordt niet alleen beheerst door de onrechtmatige daadsnorm van maatschap-

HR 15 november 1957, NJ 1957, 67 (Baris/Riezenkamp)

De rubriek Locus brengt arresten in beeld die een mijlpaal vormen in de Nederlandse rechtsgeschiedenis. Deze rubriek komt tot stand met medewerking van BarentsKrans te Den Haag. Johan den Hoed is advocaat bij de sectie cassatie.

2 – 2011

nr. 12 – 2011

77

Buitennichig Nederland telt zo’n tienduizend woonboten en een handvol woonbootjuristen. Van Europa tot gemeenten – iedereen lijkt zich te bemoeien met woonschepen, woonarken en aquavilla’s. Verplichte aansluitingen op het riool, dunne scheepshuiden, natte echtscheidingen, advocaat Douwe Woelinga heeft er dagelijks mee te maken. door Michel Knapen foto’s Geert Snoeijer

In de rubriek Buitennichig wordt aandacht besteed aan bijzondere rechtsgebieden en beoefenaars daarvan. Deze keer het woonbotenrecht.

78

Buitennichig

Schipper naast

advocaat

79

Alle vakmanschap op het gebied van ICT in huis. Lexxyn Groep bundelt de krachten van ICT-bedrijven die zich specifiek richten op de juridische sector. Met vaksoftware als FORTUNA, CClaw en BigHand, maar ook met cloud computing, kantoorautomatisering, document management, webdiensten en telefonie.

Vakmanschap begint hier: 088 - 002 84 00. Maak een afspraak met onze specialisten of kijk op:

www.lexxyn.nl

alles voor elkaar ICT Concept biedt een totaalpakket aan maatwerk op het gebied van ICT. Binnen één van onze concepten treft u altijd een perfect aansluitende oplossing. Een maatoplossing die functioneert als een stille held op de werkvloer; eenmaal gewend, wil je niet meer zonder. Alles voor elkaar. ICT Concept spreekt uw taal waar het gaat om het realiseren van gestroomlijnde geautomatiseerde processen. Met ruim 15 jaar ervaring in de juridische sector is ICT Concept voor menig advocaten-, deurwaarders- en notariskantoor inmiddels een volwaardige gesprekspartner.

www.ictconcept.nl

Amersfoort Amsterdam Den Hout Ede Eindhoven Joure Rotterdam Hoofdvestiging Basicweg 19a, 3821 BR Amersfoort T 088 002 84 82 / F 084 831 77 35

Buitennichig

W

at was het altijd heerlijk toeven op de woonboot van zijn zus. Lekker rustig, eendjes om je heen, geen bovenburen, geen benedenburen, de stadse geluiden ver weg. Dat wilde haar broer ook wel, een eilander, geboren op Ameland – waarmee de liefde voor het water al voor een groot deel is verklaard. Dus kocht hij in 1984 een Groninger tjalk, gebouwd in 1907. Tot 1964 voer dit zeilend vrachtschip over de Zuiderzee en de binnenwateren, waarna het dienst ging doen als woonschip. Advocaat Douwe Woelinga – de broer van de zus – is de vijfde eigenaar van de tjalk. Hij gaf het schip bij aankoop de naam Fosta, naar de Germaanse godin die tot het jaar 850 op Ameland, dat vroeger Fostaland heette, werd vereerd. Tien jaar lang voer Woelinga over kanalen en rivieren, in Nederland en België, mét motor. Vorige eigenaren hadden het schip grotendeels gestript, Woelinga liet er in 1997 weer een grootzeil, fok en kluiver op plaatsen en renoveerde het in de originele stijl. Dat kost wat, maar nu al kan worden gezegd dat de aanschaf een lucratieve investering was: Woelinga kocht de tjalk voor 20.000 gulden, inclusief ligplaats. Voor een ligplaats alleen moet tegenwoordig al 200.000 euro worden neergelegd. Drie keer per jaar vaart hij er wedstrijden mee, en af en toe zeilt hij met betalende gasten – dat zijn soms andere advocatenkantoren die een dagje het water op willen. Maar: “Ik verhuur het niet aan mensen die een bachelor party willen

“DE JURIDISCHE STATUS VAN TUINTJES DIE OP DE WAL WORDEN AANGELEGD IS WAT DIFFUUS”

houden, het is immers ook mijn woning.” Het grote voordeel van wonen op een woonboot, zo beaamt hij wat zijn zus al wist, “is de stilte”. Woelinga: “Ik woon in feite op een schiereiland. De boot ligt met de kopse kant in de haven, de wal is twintig meter ver weg van mijn slaapkamer.” Een advocaat die een woonboot heeft, die krijgt met enige regelmaat ook vragen van andere woonbooteigenaren: hoe zit dit, wat zeggen de regels daarover? En zo werd Woelinga’s hobby zijn professie. Dat is ook te zien op zijn kantoor, Van Koutrik Advocaten in Amsterdam: foto’s van zeilschepen aan de muren, zeilbladen op de leestafel in de wachtkamer. Die liggen ook op Woelinga’s werkkamer: als een van de weinige woonbootjuristen in Nederland moet hij de vakliteratuur goed bijhouden en die vindt hij in tijdschriften als Schuttevaer, Spiegel der Zeilvaart, Woonboot Magazine, Hiswa Magazine, Vlot, Bokkepoot, Woonboot en af en toe wat in de

Gemeentestem. Om de zes weken komen zes Amsterdamse woonbootadvocaten bij elkaar en bespreken de laatste wijzigingen van de woonbootregelgeving en jurisprudentie. Zo blijven Woelinga en de andere woonbootjuristen op de hoogte van het reilen en zeilen in woonbotenland. Een derde van Woelinga’s tijd gaat op aan familierecht, een derde aan strafrecht en een derde aan woonbotenrecht.

Versnipperd Als begin twintigste eeuw steeds meer mensen op het water gaan wonen, is het voor de overheid tijd om regels op te stellen. Angst voor negatieve ontwikkelingen ligt hieraan ten grondslag: de hygiëne laat te wensen over, kinderen gaan niet altijd naar school, het welzijn van bewoners baart zorgen en er ontstaat ‘sociale hinder’. Zo treedt in 1918 de Wet op de woonwagens en woonschepen in werking, die overigens in 1999 wordt ingetrokken. Eén bepaling van bijna een eeuw oud bestaat echter nog steeds, tegenwoordig in de Huisvestingswet: een gemeente met water mag niet bepalen dat woonboten er niet mogen liggen. De plaatselijke verordening moet minstens één ligplaats faciliteren. Met het intrekken van de woonschepenwet is de regelgeving rond woonboten versnipperd geraakt. Europa bemoeit zich ermee, de rijksoverheid, provincies en gemeenten. Een belangrijk deel van het woonbotenrecht betreft milieuwetgeving. Zo bepaalt een Europese richtlijn dat woonboten vóór 2017 moeten zijn aangesloten op het riool. “Lagere overheden zijn dat nu al aan het regelen”, heeft Woelinga ook zelf ervaren. “Voor ‘vaste’ woonboten is dat niet zo’n probleem, maar voor de varende moet iedere keer de leiding worden los- en aangekoppeld. Niet alleen de overheid moet veel kosten maken voor de aansluiting en afvoer, dat geldt ook voor de eigenaren van de woonboten. Er is berekend dat na een fikse regenbui vanaf de straat meer vuiligheid – zoals zware metalen – de gracht instroomt dan die paar drollen van de woonbotenbewoners. Waar práten we over.”

Regelcomplexiteit Veel woonbotenrecht is geregeld in lokale woonbotenverordeningen, in Amsterdam is dat de Verordening op het Binnenwater. “Het idee was lange tijd: die lui doen maar wat op die boten, en ze wonen nog voor niks ook”, zegt Woelinga. “Dus kwamen de regeltjes. De gemeente gaat over de afmetingen van de woonboot. De provincie gaat vaak over de welstand en bepaalt welke kleur de woonboot mag hebben: wit in stedelijke gebieden, maar niet in landelijke omgeving. Er zijn regels over de vervanging van de boot, als iemand een ligplaats overneemt, en over bedrijfsmatig vervoer over water. En in Amsterdam zijn er naast de gemeentelijke verordening ook verordeningen van de stadsdelen. Gek word je ervan.” De regelcomplexiteit blijkt ook uit andere wettelijke bepalingen. Het liggeld is een vorm van precariorecht, want er is

nr. 4 – 2012

81

Buitennichig een object boven gemeentelijke grond of water. Om die reden kunnen ook toegangssteigers onderhevig zijn aan precariobelasting. Soms wordt er retributie geheven (vaak is dat havengeld) of wordt de ligplaats in erfpacht gegeven. De juridische status van de tuintjes die op de wal worden aangelegd, soms met een schuurtje, is wat diffuus. Woonboten vallen niet onder de Woningwet en om die reden zijn de eisen uit het Bouwbesluit niet van toepassing. Wel kan een gemeente zelf als (plaatselijke) regel stellen dat woonboten aan deze eisen moeten voldoen. Dat is gebeurd bij de verkoop van waterkavels in het Amsterdamse IJburg. En waar woonhuizen onder de WOZ vallen, betalen woonbooteigenaren de zogeheten roerende ruimte-belasting. Ook daarover ontstaat wel eens onenigheid, als een schip te hoog wordt getaxeerd. Dan kan in bezwaar worden gegaan bij de gemeente en vervolgens in beroep bij de bestuursrechter. Huren van woonboten komt niet veel voor, maar als het voorkomt dan hebben de woonbootbewoners de pech niet te vallen onder de huurbescherming en huurprijsbescherming. Woelinga: “Dat geldt voor degene die de woonboot huurt van een eigenaar en voor de eigenaar die op zijn beurt een ligplaats huurt – zij zijn niet beschermd. En op grond van het Burgerlijk Wetboek krijgen bewoners van gehuurde boten ook geen huursubsidie, want die wordt alleen verstrekt voor gebouwde onroerende zaken.”

Rode gasolie Door de milieueisen, ruimtelijke ordening-bepalingen en de gemeentelijke verordeningen is woonbotenrecht vooral be-

82

nr. 4 – 2012

stuursrecht. Het (milieu-)strafrecht komt een enkele keer om de hoek kijken, als er bijvoorbeeld te veel oud ijzer op de wallekant ligt. En het woonbotenrecht schuurt aan tegen het douanerecht, omdat de douane ook bevoegdheden op het water heeft. “Charterschepen (bedrijfsvaartuigen) en woonschepen met een grote historische waarde mogen varen op rode gasolie”, zegt Woelinga. “Daarover hoeven geen accijnzen te worden betaald, wat al snel 40 cent per liter scheelt. Dus worden pogingen gedaan om aan te tonen dat de woonboot ‘historisch’ is, waarover in het blad Bokkepoot heftig wordt gediscussieerd. Verder mag iedereen die rode diesel gebruiken voor de centrale verwarming aan boord, maar als de douane rode diesel in je motor vindt, dan krijg je een fikse boete.” Tot slot speelt het privaatrecht een belangrijke rol in het woonbotenrecht. Het kan al misgaan bij de aankoop. “Een schip kan verborgen gebreken hebben of er kan sprake zijn van dwaling. Zo kan de nieuwe eigenaar ontdekken dat de scheepshuid minder dik is dan de verkoper had voorgesteld. De onderzoeksplicht van de koper staat dan tegenover de informatieplicht van de verkoper. Verder is de overdracht pas rond als het schip in de openbare registers is opgenomen: woonboten zijn roerende registergoederen en als ze in het kadaster zijn geregistreerd dan moeten ze worden overgedragen bij notariële akte.” En is er eenmaal een nieuwe eigenaar, dan krijgt die onherroepelijk te maken met onderhoud en reparaties. Je moet het wereldje kennen om als jurist te kunnen meedenken over verkeerde reparaties, zegt Woelinga. “Je moet in staat zijn expertiserapporten te lezen. Ik kom veel op werven, ik

$%.%
$''%
$!$
LLP
%
!
&""!!(!
!&$!&"!
("&!!&""$
&

(%&!!
!

!$
'$%&%
!
 %&$
+!
)
&
$
!

("&!
!&!"&$%%!
!
.%%&!
!
!&$!&"!
$
&"
"($+&
!&""$
$%.%
 %&$
$&
+
"#

&$!%&
(%
!
#$"%#$&
&!
"(
(!
$!%
!
'&!!%
"!$! !!
.!!-
!%&!!
!(%&$$%
!
"($!

-!&!
+!
$%.%
!&
!
"
"!+
*!&
'$%
*#$&%
$
""
(!)
"!+
" (!$
!&"!
!
!&$!&"!
$($!

+!
$""$
'!
#"%&"!$
"
$&(
!
"$&
"#"%%!!
!
&
!
(""$

%&
'&!"#!
'&!!
)$ 
')
"!$! !
)"$&
"!$"!&$


  
 
 
LLP


&
!'
&
"
!

"($! %
!
$%&$'&'$$!!
%$ !
(!
')
%&$&%
!&&'
!"
"
(%$!
"($
!!%$&
($%&'!

"!%
!&
'
!
&
'%&
$%

IEDEREEN ZIJN EIGEN COLLECTIE NIEUW

COLLECTIES NOTARIAAT ALLE INFORMATIE PER RECHTSGEBIED ONLINE

Collecties zijn er in alle soorten en maten. Speciaal voor notariskantoren zijn er nu Collecties Notariaat. Need-to-know juridische informatie die altijd online beschikbaar is. Collecties Notariaat zijn samengesteld in samenwerking met notariskantoren en ontwikkeld voor de dagelijkse praktijk. Wilt u meer weten over deze Collecties? Kijk op kluwer.nl/collecties of neem contact op met onze klantenservice : 0570 - 67 35 91 of mail [email protected] 

Collectie Notariaat Basis 


C
ollectie Notariaat Personen-, familie- en erfrecht, Compleet 


C
ollectie Notariaat Ondernemingsrecht, Compleet 

Collectie Notariaat Vastgoedrecht, Compleet Naast Collecties Notariaat zijn er ook Collecties Advocatuur en Collecties Bedrijfsjurist.

www.kluwer.nl/collecties

Buitennichig Woonarken, woonvaartuigen, woonschepen en aquavilla’s Regel één in het woonbotenrecht: de ene woonboot is de

die op het water liggen en meedeinen met de golven.

andere niet, en ze vallen daarom niet altijd onder hetzelfde

Klassieker zijn de woonschepen, veelal voormalige vracht-

juridische regime. ‘Woonboot’ is de verzamelnaam voor drij-

schepen die zijn omgebouwd om er in te wonen, en waarmee

vende woningen. Daaronder vallen woonarken, woonvaartui-

nog steeds kan worden gevaren – zoals de tjalk van advocaat

gen, woonschepen en aquavilla’s. Woonarken zijn woningen

Douwe Woelinga.

die zijn gebouwd op een vierkante bak (casco) van (vroeger)

Nederland telt zo’n tienduizend woonboten met een legale

staal of (tegenwoordig) beton. Een aquavilla of watervilla is

ligplaats, waarvan er 2.500 in Amsterdam liggen. De tweede

de nieuwste vorm van drijvend wonen: het zijn ‘echte’ huizen

grote woonbotenstad is Groningen.

ken de scheepstechniek en ik spreek de taal van de cliënten.” Een aparte privaatrechtelijke dimensie van het woonbotenrecht speelt op als de eigenaren (een echtpaar) uit elkaar gaan – de ‘natte echtscheiding’ in het jargon. “Dat gaat met méér emoties gepaard dan wanneer een echtpaar dat een huis bewoont gaat scheiden. Bij woonbooteigenaren is het

“NATTE ECHTSCHEIDINGEN GAAN MET MÉÉR EMOTIES GEPAARD DAN SCHEIDINGEN VAN PAREN DIE EEN HUIS BEWONEN”

vaak zo dat een van beiden de boot inbrengt, maar beiden gedurende de jaren veel tijd steken in opknappen, onderhoud en reparatie. Het is ‘hun’ boot. En bij een scheiding zal dan moeten worden afgerekend, anders dan bij woningen.”

Pleziervaartuigje Ook al lijkt het woonbotenrecht dichtgetimmerd met regeltjes, Woelinga maakt regelmatig mee dat er nog hiaten in de regelgeving zijn. Vaak betreft dat begrippen die niet goed zijn gedefinieerd. “Zo kun je een zaak winnen, maar snel daarna zal de regelgeving worden aangepast en wordt het gat gedicht. Neem het onderhoudsvlotje of een verfbootje. Die mocht je in het verleden bij een ‘schip’ hebben, mits het vlotje kleiner is dan één vierkante meter. Dan hoefde je geen havengeld te betalen. Men veranderde de regel in die zin dat niet meer bij een ‘schip’ maar alleen nog bij een ‘binnenvaartschip’ een havengeldvrij onderhoudsbootje mocht liggen. De vraag was vervolgens: is een woonboot óók een schip in de zin van die regel?” Dergelijke vlotjes zorgden voor meer juridische gymnastiek. “Het zijn ‘objecten’ die niet op het water mogen drijven, behalve als ze kleiner zijn dan één vierkante meter. Maar slimme eigenaren koppelden er een motor aan en daarmee werd het een pleziervaartuigje, dat wél op het water mag. Nadat de re-

gels op dit punt zijn aangepast, mag ook dat niet meer.” Het steekt Woelinga dat de overheid zo weinig woonbotenminded is. “We hebben in dit land een tekort aan woningen en een teveel aan water. De woningnood zou deels kunnen worden opgelost als er meer woonboten zouden mogen komen. Daarentegen komen overheden met steeds meer regels om het woonbooteigenaren lastig te maken. De overheid is huiverig, ambtenaren kunnen niets met woonboten. In een straat staan huizen met nummers, hier woont meneer Jansen en daar mevrouw Pietersen. Dat is overzichtelijk en daar houden ambtenaren van. Maar woonboten: vandaag ligt er een, morgen is deze even weg en overmorgen ligt die omgedraaid in de vaart. Dan verliezen ambtenaren hun controle.” Dat betekent niet dat er op woonbotengebied geen ontwikkelingen zijn. Ondanks de huiver van de overheid komen er steeds meer waterwoningen of aquavilla’s, die in tegenstelling tot woonboten wel onroerende goederen zijn. Actueel is ook de tendens dat gemeenten steeds vaker een vaart aan projectontwikkelaars verkopen, die het water moeten onderhouden maar wel zelf de huren of de ligplaatsgelden mogen bepalen. “Die gaan dus snel fors omhoog”, heeft Woelinga gemerkt. “Je vraagt je af wat er overblijft van het grondwettelijke woonrecht als je daartegen niet wordt beschermd.” En in veel gemeenten komen de zogeheten museumhavens op, havens in de oude stadsdelen met fraaie historische panden, waarin klassieke schepen moeten komen te liggen. “Maar wie krijgt een ligplaats en wie niet? Aan welke woonboten worden die privileges toegekend?” Die discussie speelt niet alleen in de oude stadscentra maar ook in de ‘rafelrandjes’ van de gemeenten. “Er liggen woonboten op afgelegen plekken waar niemand iets mee kon en waar niemand last van had. Maar de steden breiden uit en komen steeds dichter bij deze rafelrandjes te liggen, die daarmee veel geld waard worden. Die woonboten werden altijd gedoogd – ze hadden immers geen ligplaatsvergunning – en nu moeten overheden er iets mee. Mogelijk worden ze opgenomen in bestemmingsplannen, ook om de woonbooteigenaar beter te beschermen. Dat alles houdt het woonbotenrecht levendig.”

nr. 4 – 2012

85

Reizen

Groeten uit de VS door Alexander de Savornin Lohman

Tijdens zijn sabbatsverlof in 2007 ontdekte advocaat Alexander de Savornin Lohman dat er wereldwijd een tendens in de rechtspraak is om via rechtspraak te streven naar verbetering van verhoudingen in de samenleving. Lohman bezocht inmiddels rechtspraakprojecten in Australië, Nieuw Zeeland, Canada en de Verenigde Staten waarin dit principe terug te vinden is. In februari reisde hij enkele weken door Washington DC, Maryland, New Jersey en New York.

K

ort voor ik mijn jaarlijkse reis naar de VS plan om het gezin van mijn zoon in de omgeving van New

York City te bezoeken, besloot ik een paar weken langer te

Muur in de familiesector

gaan en innovatieve rechtspraakprojecten in de omgeving

van het Circuit Court for

Baltimore City

daar te verkennen. Ik stuurde een mail naar het internationale Therapeutic Jurisprudence-netwerk om suggesties te

betrokken zijn. Toen ik in 2007 voor het eerst hoorde over der-

krijgen voor te bezoeken projecten, en kreeg prompt een re-

gelijke rechtspraak schudde mijn juridische denken op al zijn

actie van prof. Caroline Cooper van de American University

grondvesten. Maar nadat ik van de schrik bekomen was zag ik

in Washington DC. Intensieve correspondentie met haar en

het perspectief dat rechtspraak door het samenwerkingsmodel

nog enkele anderen leidde ertoe dat ik in februari zeven in-

kreeg: rechtspraak als katalysator tot een betere samenleving.

tensieve volle werkdagen besteedde aan bezoeken aan

Het werd mijn ideaal en passie en ik ontwikkelde op basis van

rechtbanken, gerechtelijke instellingen en universiteiten in

dit principe het concept ‘Duurzame rechtspraak’.

Washington, Maryland, New Jersey en New York. Ook had ik een telefonische conferentie met Judge Kevin Burke, presi-

Razend effectief

dent van de American Judges Association, en District Attor-

In Drug Courts worden verslaafde niet-gewelddadige veelple-

ney Michael Schrunk uit Portland Oregon. Beiden zijn nauw

gers in staat gesteld om onder supervisie van de Drug Court

betrokken bij het Drug Court systeem, dat sinds 1989 in de

rechter een behandeltraject te doorlopen dat hen in staat stelt

VS en daarbuiten sterk in ontwikkeling is gekomen. Ik be-

terug te keren in de samenleving als zelfstandig en wetsge-

zocht enkele van die Drug Courts.

trouw burger. Gedurende het behandeltraject (gemiddeld an-

In Drug Courts is rechtspraak gericht op een betere toekomst

derhalf jaar) ziet de rechter toe op de voortgang die de dader/

en gebaseerd op een samenwerkingsmodel tussen rechtbank,

deelnemer maakt door hem regelmatig op zittingen te laten

openbaar ministerie, advocaat, reclassering, verslavingszorg

verschijnen. De rechter laat zich daarbij adviseren door de bij

en de maatschappelijke instellingen die bij behandeltrajecten

het programma betrokken instellingen. Doet de deelnemer goed zijn best dan krijgt hij waardering van de rechter en soms een beloning. Valt de deelnemer terug dan neemt de rechter maatregelen die tot doel hebben de deelnemer weer op de rit te helpen, zoals het schrijven van een essay (bijvoorbeeld over de manier waarop de dader zichzelf tegen terugval kan beschermen), intensivering van de zittingsfrequentie, urinecontroles of het trainingsprogramma, één of meer dagen gevangenisstraf zodat de deelnemer zich kan bezinnen op zijn houding in het programma of ontzetting uit het programma in welk geval gewone strafrechtelijke afdoening volgt. In Drug Courts

Alexander de Savornin Loh Essex Family Court in New man (links) met rechters van het ark, New Jersey

86

nr. 4 – 2012

richt rechtsmacht zich geheel op constructieve terugkeer in de samenleving in plaats van op vergelding voor wat misdaan is.

Reizen Ik bezocht Drug Courts in Washington, Rockville, Baltimore en Newark en raakte geïmponeerd door wat ik zag en hoorde van de verschillende Drug Court rechters. Een van hen wees op het belang van de beloningen en van het heel strikt hanteren van het award- en sanctiebeleid, om geen enkele ongelijkheid in behandeling tussen de deelnemers te laten ontstaan. De rechter toont zijn gevoel en betrokkenheid bij het wel en wee van de deelnemer. Hij spreekt waardering uit waar die op zijn plaats is. Het afronden van iedere fase van het trainingstraject wordt met een graduation-certificate en een felicitatie van de rechter beloond. Er is een vast schema van sancties die elkaar in zwaarte opvolgen voor als de deelnemer een court-order niet heeft nageleefd. Een rechter vertelt mij dat hij aanvankelijk geen voorstander was van het Drug Court sys-

, New Jersey in Delaney Hall in Newark Positieve muurteksten

teem, maar dat hij zich bereid had verklaard de taak op zich te nemen. De praktijk heeft zijn mening totaal doen omslaan.

leving financieel gunstig uitpakken. Het afkick- en behande-

“Drug Courts zijn razend effectief. Het is wetenschappelijk

lingstraject verloopt sneller en effectiever doordat het ver-

overduidelijk aangetoond. Er is geen rechtspraaksysteem

langen om weer zelf voor de eigen kinderen te zorgen als

waar zoveel onderzoek naar gedaan is”, zegt hij. “Je ziet het

drijfveer wordt ingezet. Bij succes worden de kosten van uit-

ook in de praktijk. Vaak hebben deze mensen nooit iemand

huisplaatsing uitgespaard, terwijl het risico dat de kinderen

gekend die echt in hen geïnteresseerd was. Dan ben je als

ook aan lager wal raken vermindert. Ook vermindert het reci-

rechter de eerste die dat wel is. Het is enorm belangrijk dat ik

divegevaar. In het Family Drug Court van Newark was een

als rechter de leiding heb. Ik geniet op grond van mijn aan-

deelneemster halverwege het behandeltraject een relatie

stelling onvoorwaardelijk vertrouwen. En dat is het wat deze

aangegaan met een verslaafde man. Hierdoor kwalificeerde

mensen nodig hebben in het traject dat zij moeten doorlopen.”

zij zich niet meer voor deelname aan het programma en

In een gesprek met de public prosecutor in een Drug Court ver-

stond de rechtbank voor de beslissing haar van verdere deel-

tel ik dat in de Veiligheidshuizen in Nederland onder supervisie

name uit te sluiten. Net was bekend geworden dat de man

van het Openbaar Ministerie behandelingstrajecten zijn opgezet

gevraagd had ook in het Family Drug Court programma te

die vergelijkbaar zijn met die van Drug Courts. Hij reageert

mogen participeren. Bijna tastbaar was de dankbaarheid van

daarop prompt met de opmerking “Daar moeten wij ons als

de Drug Court teamleden toen zij dit bericht hoorden.

aanklagers niet mee inlaten. Wij zijn de tegenpartij van de deelnemer. Zij zullen ons daarom nooit kunnen vertrouwen.”

Inspirerende mensen Helaas kan ik niet verder uitweiden over Delaney Hall, de pe-

Family Drug Courts

nitentiaire inrichting in Newark waar de cellen geen sloten

Het Drug Court systeem heeft de vleugels ook uitgeslagen

hebben en waar geen gedetineerde vertrekt zonder diploma,

naar de civiele rechtspraak. Family Drug Courts zijn ingesteld

huisvesting en baan. Om 6.00 uur staan ze op voor een inten-

met het doel blijvende uithuisplaatsing van minderjarige kin-

sief dagprogramma. Alle zalen en gangen hangen vol met po-

deren zoveel mogelijk te voorkomen. Als de thuissituatie door

sitieve teksten, als wandversiering. Ook de United Family

verslaving van de ouders niet verantwoord is kunnen kinde-

Courts, de Family Violence Courts en de Self Help Centers

ren tijdelijk uit huis geplaatst worden, terwijl de ouders een

voor de steeds groter wordende groep procespartijen die zich

behandelingstraject doorlopen bij het Family Drug Court.

geen advocaat kunnen veroorloven, en ervaringen met Multi-

Deze rechtbank werkt samen met een kliniek waar deelne-

Door Courthouses moet ik onbesproken laten.

mers gedurende ten minste zes maanden worden opgeno-

Het was een onvergetelijke en heel motiverende ervaring om

men. In de kliniek bestaat de mogelijkheid voor kinderen om

opnieuw in nauw contact te zijn met rechtspraak die zich tot

gedurende weekends en vakanties bij de moeder of ouders te

instrument heeft gemaakt van een duurzame samenleving en

logeren. Daarmee wordt begonnen zodra de moeder daar in

met de inspirerende mensen die zich daarvoor inzetten.

het behandelingstraject aan toe is. De manier waarop zij met haar kinderen omgaat wordt geobserveerd. De moeder krijgt

Alexander de Savornin Lohman is oud-advocaat, trainer/coach

steeds meer zelfstandigheid. Het uiteindelijke doel is dat de

voor rechters en promotor van Duurzame Rechtspraak (zie ook

deelnemer geheel zelfstandig in de samenleving is gereïnte-

www.dynalaw.nl).

greerd en dat zij op een goede manier haar kinderen kan grootbrengen. Dit systeem moet op den duur voor de samen-

Gaat u binnenkort op reis? degroeten mr-magazine.nl

nr. 4 – 2012

87

Sommige studenten hebben een wereldreis nodig om zichzelf te leren kennen. Anderen doen het in 5 dagen.

De Loyens & Loeff Summer Course 2012. Ben jij die talentvolle derde- of vierdejaars student Nederlands recht, notarieel recht, fiscaal recht en/of fiscale economie, die deze zomer zichzelf én Loyens & Loeff nog beter wil leren kennen? Meld je dan aan voor deze ministage van 9 t/m 13 juli, waarbij je op onze kantoren in Amsterdam, Rotterdam en Londen aan een actuele casus werkt en diverse trainingen volgt. Inschrijven kan tot 18 mei via www.loyensloeffacademy.com

AC A D E M Y

De andere kant

Brandmeester door Karen Rijlaarsdam foto René Karman

k had een ladder nodig en kreeg er een heel korps bij”,

“I

lacht strafrechtadvocaat Elwin Boskma, die sinds 2008

als vrijwilliger bij het brandweerkorps Alkmaar zit. Brandweerman worden was geen jongensdroom van Boskma, advocaat evenmin: hij wilde piloot worden. Maar met gillende sirenes achter het stuur van een brandweerauto zitten blijkt hem ook goed te bevallen. Hoe het zo gekomen is? Boskma had een ladder nodig om op zijn balkon te klimmen en bij zichzelf in te breken. De brandweerkazerne is bij hem om de hoek, dus dacht hij: ik ga vragen of ik er een kan lenen. De dienstdoende brandweermannen vonden het wel een aardig verzetje. Ze klommen voor Boskma omhoog en vroegen vervolgens of de vrijwillige brandweer hem niet iets leek – blijkbaar vonden ze hem daar wel een type voor. “Ze overvielen me met die vraag, maar ik

Naam Elwin Boskma

Leeftijd 38

bij Cleerdin & Hamer in Alkmaar

Is strafrechtadvocaat

Bijzonder is lid van de vrij-

willige brandweer

dacht: kennismaken kan altijd.” Boskma ging naar een oefenavond en voelde zich daar “net een kind in een snoepwinkel.

is snel opgeschaald en een hoogwerker gealarmeerd.”

Het was geweldig om mee te maken. Ze gingen die avond au-

Boskma werd ook eens opgepiept vlak voor een voorgeleiding.

to’s openknippen. Ik kreeg uitleg over de gereedschappen en

Die heeft hij toen aan een collega overgedragen. Een andere

mocht meteen meedoen.” Hij was verkocht en schreef zich in

keer ging zijn pieper toen hij onderweg naar de rechtbank was

voor diverse opleidingen. Vrijwilligers zijn namelijk beslist

om zijn cliënt voorafgaand aan een zitting nog te spreken. “Ik

geen amateurs: hun opleiding is hetzelfde als die van de be-

was vlakbij de kazerne en heb me daar gemeld, een pak aan-

roepsbrandweer (zo’n 80 procent van de 27.000 brandweerlie-

getrokken en de rechtbank gebeld. Er moeten altijd zes man

den in Nederland is vrijwilliger).

mee met een auto; als er een andere chauffeur was komen

De opleiding bestaat uit theorie, maar vooral praktijk. Er

opdagen was ik uitgestapt, maar die kwam niet. Dus ben ik

wordt geoefend met lichtslangen, rookmachines et cetera.

uitgerukt. Normaal moet je als het sein ‘brand meester’ is ge-

Daarnaast wordt er regelmatig geoefend op speciale oefenlo-

geven nog een wagenrapport invullen, maar dat heb ik toen

caties waar realistische situaties kunnen worden nagebootst,

overgedragen aan een collega zodat ik snel naar de rechtbank

zoals bijvoorbeeld brand op een pompstation, een schip of in

kon. De rechter had er gelukkig alle begrip voor.”

de petrochemische industrie. “Maar hoeveel je ook oefent,

Hoe enthousiast hij ook is over zijn brandweermanschap, zijn

een calamiteit verloopt natuurlijk nooit standaard.”

prioriteit ligt bij de advocatuur. Boskma: “Ik zou geen beroeps

Boskma’s eerste echte brand was een vouwwagen. “Die mocht

willen zijn. Dan heb je ook wel andere taken, maar het wordt

ik afblussen.” Sindsdien gaat zijn pieper regelmatig. “Als er een

pas spannend als je pieper gaat. Nu draai ik soms mee met

melding komt hoop je dat je aan de slag mag, maar negen van

een 24-uursdienst, maar dan neem ik eigen werk mee voor

de tien keer is er – gelukkig – niets aan de hand. Of zijn er al

tussendoor.” Hij vindt de brandweer een welkome afwisseling

genoeg mensen op de auto.” Inmiddels heeft hij ook een aantal

op de advocatuur. “De oefenavonden die we iedere week heb-

binnenbranden meegemaakt. Zijn meest spectaculaire brand

ben ervaar ik, ondanks de lichamelijke inspanning, als pure

was er een die begon met de onschuldig lijkende melding

ontspanning. Het is leuk om zo fysiek bezig te zijn. En ik vind

‘brandgerucht’. “We gingen er met één auto op af. Toen we aan-

het ook een uitdaging om nieuwe dingen te leren.” Onlangs is

kwamen bleek de brand op de tweede verdieping te zijn. De ra-

hij begonnen met de opleiding brandmeester. “Dus over een

men knalden er net uit en de vlammen sloegen naar buiten. Er

tijdje hoop ik ook meester bij de brandweer te zijn.”

Kent of bent u een jurist met een bijzondere andere kant? deanderekant mr-magazine.nl

nr. 4 – 2012

89

H E T N A C H T K A S TJ E V A N Leny de Groot-van Leeuwen

TAALDURF KRIJG JE ERVAN Op het nachtkastje van Leny de Groot-van Leeuwen liggen de boeken voor haar werk en die voor de rest van het leven tevreden naast elkaar.

O

nlangs was Aharon Baraks The Judge

drukt het belang van controversiële be-

zich in een andere dan hun moedertaal

in a democracy op mijn nachtkastje te

slissingen, de rechter Barak nam die be-

moeten uiten. Taaldurf krijg je ervan.

vinden. De voormalige president van het

slissingen, door zelf zijn theorie in

“Boekdelen zullen gebeuren.”

Israëlische hooggerechtshof is van me-

praktijk te brengen. Zo is zijn juridische

Tot slot Lekker dood in eigen land van

ning dat er een spanning bestaat tussen

nalatenschap aanzienlijk geworden. Hij

Frank Koenegracht. Gedichtenbundels

de rechterlijke macht en

houdt daarmee zowel wetenschappers

komen weinig voor op Mr.-nachtkastjes.

de andere machten in de

als praktijkjuristen een spiegel voor.

Ik had er een bijeenkomst tussen de

staat en dat die span-

Barak is in 1936 geboren in Litouwen. Met

schuifdeuren van de

ning natuurlijk en wen-

Alles is verlicht van Jonathan Safran Foer

uitgever voor nodig

selijk is. Zijns inziens

blijven we in Oost-Europa. De Ameri-

om deze bundel te

doen rechters hun werk

kaans-joodse Jonathan onderneemt een

kunnen waarderen.

reis naar een sjetl in de

Daar werd ik verrast

beslissingen door de andere staatsmach-

Oekraïne op zoek naar

door de troost van

ten altijd met enthousiasme worden ver-

het verleden van zijn

welkomd. Ook de opvattingen van de

grootvader Safran. Hij

in je bed met een vleugel om je heen’ en

meerderheid van de bevolking dienen niet

doet dat in gezelschap

zijn ‘snavel op het andere kussen’. De

leidend te zijn in de rechterlijke beslissin-

van een jonge gids/tolk

ondervertegenwoordiging van gedichten

gen. Rechters moeten soms afwijken van

van het reisbureau Erf-

op onze juristennachtkastjes komt mis-

niet goed indien hun

90

een ‘thuiszorgzwaan

de opvattingen van bestuurders en politici

goedreizen, met diens grootvader als

schien wel omdat ze je onrustig maken

en van de publieke opinie ten faveure van

chauffeur. Zoet, zuur en bitter wisselen

met ‘in aanzien stijgen de slechte men-

de waarden en beginselen van de recht-

elkaar af in drie verhalen over het verle-

sen’ − zo’n zinnetje.

staat, aldus Barak.

den van de sjetl (van 1741 tot 1942), de

Een spiegel, taaldurf, troost en onrust;

Barak pleitte in zijn boeken en artikelen

reis door de Oekraïne en de brieven na-

wat wil een lezer nog meer?

niet alleen voor een activistische rechter-

dien geschreven door de tolk. Die brieven

lijke macht, hij heeft als rechter ook

en het verhaal over de reis laten zien hoe

daadwerkelijk bijgedragen aan de verbre-

mooie taal kan ontstaan uit een gebrekki-

Prof. dr. Leny de Groot-van Leeuwen is

ding van het werkterrein van de hoogste

ge beheersing van een taal. Het boek is

hoogleraar rechtspleging aan de Radboud

rechter in Israel. De auteur Barak bena-

een aanmoediging voor al degenen die

Universiteit Nijmegen.

nr. 4 – 2012

Subsidiair LEZEN

VAN CUM LAUDE TOT VOETVEEG door Geert Janssen De roman De Urenfabriek van Fleur Brockhus, die twee jaar stagiaire was op een Zuidas-kantoor, roept herinneringen op bij rechter Geert Janssen. “Er is het nodige veranderd in de advocatuur. Moderner, sneller, professioneler. Maar ik krijg direct een déja vu bij de entree van Felice in deze wereld.”

W

at gaat het worden, dit boek? Mij-

Genadeloos afgebrand

mer ik weg in herinneringen – of

In een oude James Bond figureert een

is niets meer wat het was? Gaat de

voormalig lid van de KGB. Aan dat type

Fleur Brockhus, De Urenfabriek, The

schrijfster aan de haal met haar verhaal

moet ik denken als Ria haar orders

House Of Books, ISBN: 9789044333855

en wordt het louter fictie? Of herken ik

doorblaft aan Felice. Commando’s vuurt

iets van de realiteit van de advocatuur

zij door de kamer, onduidelijke verzoe-

anno 2012?

ken waarbij ze vragen om toelichting

Het zit namelijk zo. In de jaren tachtig

nijdig wegwuift… zoek ’t maar uit! Arme

begon ik mijn eigen carrière bij een chic

Felice. Gek wordt ze van dat wijf. Toch

Amsterdamse advocatenkantoor, inmid-

weet ze zich staande te houden en

dels gevestigd op de Zuidas. Dus na-

schrijft ze knappe notities. Hoe frustre-

tuurlijk ben ik benieuwd of er intussen

rend is het als je baas die niet leest of

haar beter. Ria heeft ook ooit een ro-

veel is veranderd. Daarom accepteerde

genadeloos afbrandt wat ze scant? Na-

mance gehad met een collega-advo-

ik graag het verzoek om de debuutro-

tuurlijk word je dan onzeker, en vraag je

caat (spannend maar een doodzonde,

man van Fleur Brockhus te recenseren.

je af waarom ze jou hebben aangeno-

zo blijkt). Die ruilde haar in voor een

Brockhus’ hoofdpersoon Felice Jansen

men als veelbelovende stagiaire. Van

mooie jonge blonde stagiaire, model

(met één s!) startte haar loopbaan als

cum laude tot voetveeg.

Felice. Met deze wetenschap krijgt Fe-

advocaat-stagiaire enkele jaren gele-

Maar dan stuurt kantoor haar naar

lice medelijden met haar patroon,

den. Nu doet ze haar verhaal.

Londen om nieuwe talentjes te rekru-

maar kan ze Ria tevreden houden en

Al na enkele pagina’s komen de herin-

teren. Felice fleurt helemaal op en

zelf meer werkplezier krijgen? Of dat

– +

nog geen Kafka of

Grisham,

rk debuut vol maar wel een ste n knisperende zinne

score

neringen boven. Ja, er is het nodige veranderd. Moderner, sneller, professioneler. Maar ik krijg direct een déjà vu

Een romance met een collega-advocaat is spannend,

bij de entree van Felice in deze wereld. Hard werken, maar ook glamour,

maar een doodzonde

waanzinnige feesten, mooie mannen en vrouwen. En tegenvallers waar Felice ook snel mee wordt geconfron-

krijgt haar zelfvertrouwen terug. Ook

lukt? Lees het maar in De Urenfabriek.

teerd. Ze krijgt een absolute draak als

helpt het als een knappe maar ge-

Een sterke debuutroman van een

patroon. Ria is volkomen seksloos en

trouwde kantoorgenoot wel iets in haar

vrouw die het moet hebben van knispe-

gaat volledig op in het werk. Zij laat

ziet. En daar gaat ze voor de bijl... De

rende zinnen en levendige dromen…

niet ’s avonds het licht op kantoor aan

romance doet haar goed, maar vertwij-

Van mij krijgt ze vijf sterren.

om naar betere oorden te vertrekken.

felt haar nog meer. Felice is onzeker,

Nee, Ria zit er nog echt. En ze werkt.

ze wil zo graag slagen en zet alles op

Mr. G.P.C. Janssen is oud-advocaat en

Maar waaraan eigenlijk? Felice snapt

alles om te overleven. Als ze wat meer

thans senior rechter in de Rechtbank

er niets van.

over Ria aan de weet komt, snapt ze

Amsterdam.

nr. 4 – 2012

91

E

2012

Nationaal ArbeidsRecht 14 Diner EDITIE! DE DIGITALISERING VAN HET ARBEIDSRECHT

THEMA:

Over social media, grondrechten en de invloed van de digitalisering op de arbeidsovereenkomst

GASTSPREKER Mr. Ir. Arnoud Engelfriet

Discussieert en dineert u met ons mee?

Waarom deelnemen?

Op donderdag 7 juni 2012 organiseert de redactie van het tijdschrift ArbeidsRecht het jaarlijkse ArbeidsRecht Diner. Topsprekers behandelen samen met u een uiterst actueel programma over social media, grondrechten en de invloed van de digitalisering op de arbeidsovereenkomst.

Ǧ ”••—”Œ—†’’†’Š™šŽ™˜™ŠŠ“‰Š‘ŠŸŽ“ŒŠ“ Ǧ Š™œŠ—Š“™Ž‰Š“˜‰Š‡”——Š‘Š“Š™œ†‘Ž“Œ‰Ž““Š— Ǧ ”•˜•—ŠŠ—˜”•Š™ŒŠ‡ŽŠ‰›†“‰ŽŒŽ™†‘Ž˜Š—Ž“Œ›†“Š™ Arbeidsrecht: prof. mr. L.G. Verburg, mr. dr. E.P. M. Thole, mr. I.J. de Laat, mr. Dr. H.H. de Vries. Ǧ •ŠˆŽ†‘ŠŒ†˜™˜•—ŠŠ—Ž˜’—ǀŽ—ǀǀǀ“ŒŠ‘‹—ŽŠ™ƽ š—Ž˜™Š“ blogger, gespecialiseerd in het internetrecht.

Ga voor meer informatie of inschrijven naar www.kluwer.nl/arbeidsrechtdiner

Subsidiair LEZEN

MEER DAN EEN VRIENDENBOEK door Willem Bekkers Advocaat en oud-deken Willem Bekkers las het boek dat verscheen ter gelegen-

en het burgerlijk procesrecht. Het wordt

heid van het afscheid van Floris Bannier als hoogleraar Advocatuur. En vond

tijd dat met name deze gedragsregels

daarin stof ter overpeinzing.

worden aangepast aan de huidige rechtspraktijk. Knijff doet een voorstel.

H

et uitgeven van een liber amicorum

sterdam per 1 januari 2012 verscheen

Jammer zou het zijn als een aantal bij-

is vooral in kringen van juristen

eind 2011 Stof ter overpeinzing, Liber

dragen niet een groter publiek bereiken.

populair. Tegenwoordig verschijnt er

Amicorum voor Floris Bannier.

Bijvoorbeeld: Görris-Ohde Die Bedeu-

soms al een bundel wanneer de jubila-

Wat in Vlaanderen wordt genoemd ‘een

tung von Ethik im Prozess aus richterli-

ris nog een lange weg in de rechtsprak-

huldeboek’ is in Nederland vaak een

cher Sicht, Van Apeldoorn De advocaat

tijk heeft te gaan. Deze bundel echter

combinatie van lichte wetenschappelijke

als curator en de curator als advocaat,

verschijnt aan het einde van een carriè-

kost en verhalen voor een familiealbum,

Suyver Meer van buitenaf naar de advoca-

re. Floris Bannier werd 11 augustus

vooral bestemd voor de intimi van de

tuur kijken; Over de toekomst van de leer-

2011 zeventig jaar. Ter gelegenheid van

jubilaris, veelal generatiegenoten. Een

stoel advocatuur, Spronken Verscho-

zijn afscheid als bijzonder hoogleraar

eerste indruk is dat dit ook geldt voor

ningsrecht onder toezicht, Verkijk De

Advocatuur aan de Universiteit van Am-

het boek dat ik hier op verzoek van de

advocaat-cliëntrelatie in de ABA Model

redactie kort bespreek.

Rules of Professional Conduct, en Wes-

De voorkant van de omslag van het boek,

terveld Advocaten, privileges, stelselver-

ontworpen door Josse Popma, doet den-

antwoordelijkheid.

ken aan een theedoek of de bij de advoca-

Daarmee wil ik de overige schrijvers

tengeneratie van Floris Bannier destijds

niet te kort doen. Ook hun bijdragen zijn

zo populaire Burberry-ruit. De achterkant

om uiteenlopende redenen vrijwel zon-

en de titel van de bundel geven uitsluitsel.

der uitzondering de moeite waard.

De boekband geeft namelijk weer de jas van heer van stand Bommel. De titel van

Loftuitingen

het boek Stof ter overpeinzing komt uit de

De meeste lezers van Mr. kennen Floris

uitgave Een Heer in de kracht van zijn leven

Bannier, hoogleraar en Nauta-advocaat,

van Marten Toonder.

waarschijnlijk al als ‘bedachtzaam, eru-

Redacteur Kernkamp heeft er in de eer-

diet, wijs, humoristisch, sober, eminent,

ste plaats een vriendenboek van ge-

integer, rustig, gepassioneerd, hoffelijk,

maakt. Dat is geen wonder. Kernkamp

beschouwend, scrupuleus (!), vaderlijk,

noemt Bannier in zijn bijdrage ‘zijn bes-

fatsoenlijk, inspirerend, veelzijdig, di-

te vriend’, hetgeen Pim Haak bevestigt

plomatiek, charmant, muzikaal, spor-

in zijn stuk: “Floris’ grote vriend en

tief’. Het is slechts een kleine greep uit

kompaan Wouter Kernkamp”.

alle loftuitingen uit dit huldeboek.

Met name de bijdragen van Fanoy, Haak,

De bundel draagt het logo van Sdu Uit-

Wouter Kernkamp (red.), Stof ter over-

Kernkamp, Mijnssen, Verbeek en Wer-

gevers en de Nederlandse Orde van Ad-

peinzing, Sdu Uitgevers, ISBN

velman passen in die opzet. Dat geldt

vocaten. Algemeen deken Loorbach

9789012387583

ook voor het interview van Doeleman en

schreef een inleiding. De bundel bevat

de brieven van Hendriksen en Philips

200 pagina’s en eindigt met een kort cv

(“Lieve Floris”) aan Bannier.

van Bannier en een lijst van publicaties

Maar het boek is meer dan een vrien-

die – na het aanvaarden van het ambt

denboek. Stof ter overpeinzing bieden de

van hoogleraar per 1 januari 2004 – een

bijdragen van Kemper en Knijff over de

aantal bladzijden beslaat.

+

kken bieden enkele hoofdstu overpeinzing r te of werkelijk st

–

ant voor minder interess ge juristen jon en n te studen

score

(al zo lang omstreden) gedragsregels 12 en 13 en het snijvlak van gedragsregels

Mr. Willem Bekkers is advocaat in Utrecht.

nr. 4 – 2012

93

Execu tive Search Execu tive In terim Man ag em en t R ecru itm en t & Selectio n

Ass e ssme nt C oa c hi ng De v e l opme nt

Ons bureau werkt sinds 1982 voor het bedrijfsleven en de publieke sector. Ebbinge & Company, De Cuserstraat 87, 1081 CN Amsterdam, 020-5725725. Uw reactie is welkom via [email protected]

(%&'

)#'
$ '
! %'& Allen & Overy Mondiaal toonaangevende professional services firm. Marktleider met ijzersterke reputatie. Klanten zijn multinationals, groot- & middenbedrijf, financiële instellingen, overheden. Top van de markt én informeel. Wereldwijd netwerk met 400 M/V in Amsterdam. Juridisch advies raakt altijd ‘de kern’ van de onderneming. Impact op boardlevel. Cultuur is professioneel en ondernemend. Aantrekken en laten doorgroeien van juridisch toptalent vormt basis voor uiterst succesvolle dienstverlening. De praktijkgroep International Capital Markets (ICM), door Chamber Global 2012 zowel op equity, debt als securitisations gerankt als tier 1, werkt voor nationale en internationale klanten. Het ICM team, geleid door 3 partners en in totaal 14 advocaten, zoekt advocaat ter uitbreiding van het team. Gezochte kandidaat 3001?
0=A,=492
49
/0
149,9.40=492>;=,6?456
-45
009
149,9.4M70
49>?077492
A0=E060=,,=
:1
49
/0
,/A:.,?@@=
020704/?
09
documenteert kapitaalmarktransacties zoals uitgiftes van obligaties en andere effecten, securitisaties, covered bond ;=:2=,88,>
09
,9/0=0
A:=809
A,9
>?=@.?@=0/
149,9.0
,9/4/,,?
4>
6B,74?04?>20=4.3?
,..@=,,?
L9
;=,28,?4>.3
70C4-070
snelle denker. Energiek en stressbestendig. Open voor feedback, teamplayer. Werkervaring 2 – 6 jaar opgedaan als jurist Amsterdam of advocaat. Referentie 18788.

&"#%
 & ' ") & (% trusted advisor in familiezaken Greenille. Advocaten, notaris- en belastingadvieskantoor. Advisering en begeleiding van vermogende particulieren en families. Caleidoscopische aanpak. $=4A,?0
.7409?
-:@?4<@0
9



49
0724M
20>?,=?
09
>49/>



::6
49
"0/0=7,9/
71
A099:?09
A00=?42
,/A4>0@=>
74M9?09 belang als centrale focus. Multidisciplinaire aanpak biedt garantie voor juridische en fiscale advisering vanuit alle invals3:0609
,9?::=
:;0=00=?
A,9@4?
.:770.?4A4?04?
9/0=>
/,9
,9/0=09
)=,,2>?@6609
-0?=01109
/0
>?=@.?@=0=492
/0
overdracht en de continuïteit van vermogen. Ook verder kijken dan alleen juridische en fiscale oplossingen. Ontzorgen van de cliënt. Wetenschappelijk en praktisch. Met openheid van geest en kritisch-creatieve attitude. De Nederlandse praktijk heeft een groeiambitie. Gezochte senior belastingadviseur bouwt mee aan de praktijk. Is bekend met fiscale structurering voor families en familiebedrijven. Uitleggen van complexe materie in begrijpelijke taal. Het beste te betekenen voor de cliënt is essentieel. Integriteit, respect en verantwoordelijkheid staan hoog in het vaandel. Door de aard van de clientèle is absolute discretie van belang. Uitstekende adviesvaardigheden, nauwkeurigheid en vastberadenheid. Rond Rotterdam 
5,,=
B0=60=A,=492
49
);-  0>?,?0
;7,99492
09
49?0=9,?4:9,70
>?=@.?@=0=492 Referentie 18843.

Ebbinge & Company heeft een eigen adviesgroep gericht op de publieke sector. Onze aanpak is persoonlijk, transparant en onderscheidend door een eigen stijl van adverteren, vaak gecombineerd met executive search. Op onze website vindt u aanvullende informatie over ons bureau.

Een volledig overzicht vindt u op www.ebbinge.nl/vacatures

WW W .EBBI NGE.NL

!&'%!
G
%(&&

Subsidiair RIJDEN

Veel bekijks door Michiel van Kleef

nder de kerstboom van William Schonewille, managing partner van

O

BMW 650i Coupé

ten. En waar vroeger zijn vriendjes speldjes spaarden, verzamelde Schone-

Maar liefst 45k aan accessoires zitten er in de

wille als puber autofolders. Het geeft maar even aan dat we weer eens een

Mr.-testauto, terwijl de vanaf-prijs ook al een

autogek in de Mr.-bolide hebben zitten. Met het gezin rijdt Schonewille in een

niet misselijke kleine 120k bedraagt. Wat krij-

forse Ford Galaxy, maar zakelijk staat de Jaguar XJ 4.2 Portfolio voor de deur.

gen we voor dat bedrag? Veel bekijks, dat staat

Extended base, dus qua ruimte zit het wel goed.

vast. En dat is ook niet onterecht, want eens te

Ietwat geringschattend laat Schonewille daarom de blik glijden over de nau-

meer wordt de stelling bevestigd dat de coupé

welijks aanwezige zichtbare achterbank van de 650i. “Dat mag niet echt een

die Königin der Autos ist. Waar de sedan bij de

naam hebben hè?” Voor het overige niets dan lof, met name over de motor

Grote Duitse Drie vooral probeert niet op te val-

die toch wel iets dynamischer aandoet dan de 8-cylinder die bij de Jaguar in

len en daardoor steeds eenvormiger wordt (wij

het vooronder ligt. “Errug mooi ja.” Ook het heads up display valt in de

kunnen de A4 nauwelijks meer van een A8 on-

smaak. En als dan ook nog de sportstand wordt ingeschakeld, met als resul-

derscheiden), mag de vormgever bij de coupé

BarentsKrans, ligt elk jaar, vaste prik, het KNAC Autojaarboek te wach-

taat meer stijfheid, meer trekkracht en nog meer rumble in the jungle is

geheel uit het dak gaan.

Schonewille helemaal verkocht. Al wil hij nog wel kwijt dat zijn persoonlijke

En dat is helemaal gelukt. Wat een verschrik-

voorkeur qua bekleding meer uitgaat naar de wat lichtere tinten in combina-

kelijk mooie auto is dit! En natuurlijk dreigt nu

tie met donkere lak. Rood met zwart stiksel is niet zo zijn smaak.

ook weer het gevaar dat alle coupé’s op elkaar

BarentsKrans timmert de laatste tijd behoorlijk aan de weg. Niet in het minst

gaan lijken (kijk maar eens naar de Jaguar XJ),

doordat in relatief korte tijd maar liefst drie Grote Namen de overstap maak-

maar dat is hetzelfde als klagen dat het straat-

ten naar het Haagse kantoor: Rieme-Jan Tjittes kwam van Allen & Overy,

beeld alleen maar door Doutzen Kroes look-a-

Martijn van Maanen van Stibbe en eind vorig jaar verwisselde Rogier Duk De

likes wordt bevolkt. Oké, zult u zeggen, mooie

Brauw voor BarentsKrans. Voor de laatste gold dat hij ook na zijn pensione-

auto. Prima. Maar rijdt het nog een beetje?

ring nog graag aan de slag bleef in het Haagse. Ook de andere twee kozen

Domme vraag. Wat denkt u? BMW. €120.000+.

volgens Schonewille voor de unieke mogelijkheden van BarentsKrans: “Wij

Pk 400+. Koppel 600Nm. Dus?

bieden een heel hoog werkniveau, in een plezierige werkomgeving. Er heerst hier een open sfeer. We werken bijvoorbeeld al langere tijd met partnerevaluatie en experimenteren met intervisie. Tussen de partners onderling is sprake van veel openheid. Dat leidt tot een heel ontspannen sfeer. Wij heb-

+ leve de coupé – help!

ben hier absoluut geen politieke omgeving. En, niet onbelangrijk, wij vinden een fatsoenlijke balans tussen werk en privé belangrijk. Wij zien er niet de noodzaak van in dat iedereen hier 1900 declarabele uren moet maken. Ik vraag me overigens ook af hoe iemand er in slaagt om structureel zoveel uren te maken en dan ook nog eens op een hoog niveau.” In de afgelopen jaren heroriënteerde BarentsKrans zich, net als veel andere middelgrote advocatenkantoren, op zijn kernactiviteiten. Dat betekende bijvoorbeeld dat er van minder rendabele rechtsgebieden, zoals het familierecht, afscheid werd genomen. Wat rest zijn speerpunten als arbeidsrecht, Naam William Schonewille Krans

Leeftijd 37

Is managing partner Barents-

Grootste prestatie tot nu toe miljardenschikkingen in de aandelen-

lease-affaire en het woekerpolisdossier houden tussen praktijk, bestuur en privé

Grootste uitdaging goede balans

score

Merk BMW

Type 650i Coupé

Vermogen 409 pk km/u km

Motor 4395 cc

Koppel 600 Nm

0-100km/u 5,4 sec Prijs vanaf € 117.425

Top 250

Verbruik 7,7 l/100 Energielabel E

nr. 4 – 2012

95

Subsidiair fusies en overnames en een omvangrijke

ming zijn met onze ambities.”

procespraktijk. Daarbij valt zeker ook de

Het kantoor telt nu zo’n 70 fee earners, maar

cassatiepraktijk op. Schonewille: “Samen

de doelstelling is een groei naar 80 tot 100.

met Pels Rijcken zijn we op dit punt het

Een tikkeltje te wild wellicht, zeker in dit tijds-

meest actief. Deze praktijk is voor ons van

gewricht? Schonewille moet er om glimla-

groot belang, niet alleen voor het beeld

chen: “Ik twijfel niet aan onze groeimogelijk-

naar buiten, maar ook om de kwaliteitsver-

heden. Er zijn meerdere rechtsgebieden

hogende impuls die er van uitgaat. Naast de

waarop we nog niet zo actief zijn, maar waar

cassatiepraktijk is er natuurlijk de proces-

we willen uitbreiden. Denk aan pensioen-

praktijk. We hebben daarbij een onder-

recht, een rechtsgebied waarin veel staat te

scheidend specialisme met grote ervaring

gebeuren, denk aan aanbestedingsrecht,

in collectieve acties. We treden bijvoorbeeld

bouwrecht, bestuursrecht. Deels hebben we

ten behoeve van de gedupeerden van de

daarvoor al de uitgangspunten gecreëerd.

woekerpolis op tegen alle grote Nederland-

Maar wij hebben altijd onze ogen en oren open om op specifieke gebieden toppers bin-

se verzekeraars. Ander voorbeeld: een collectieve claim tegen het luchtvrachtkartel

“Een goede balans tussen werk en

nen te halen om rechtsgebieden verder te

van KLM, Air France en Martinair.”

privé is belangrijk; allemaal 1900 de-

ontwikkelen. Belangrijk voor ons is het bin-

Het zijn leerzame zaken volgens Schonewil-

clarabele uren maken hoeft hier niet.”

nenhalen van ondernemers. We hebben hier

le, onder meer omdat hij hierbij weer eens

niet, zoals bij de grote kantoren, een grote

werd geconfronteerd met de andere wijze waarop de grote

groep vaste klanten die als het ware voor een permanente

Zuidaskantoren soms de belangen van hun cliënten beharti-

stroom van opdrachten voor alle afzonderlijke secties zorgen.

gen: “Bij ons staat altijd het belang van de cliënt voorop. Dus

Partners die hier willen komen werken moeten hun eigen busi-

wij vragen ons altijd eerst af waar deze het meest bij gediend

ness case hebben. Moeten actief en alert zijn op ontwikkelingen.

is. Is dat schikken of is dat procederen? Ik heb de indruk dat

Moeten een visie hebben op de markt, en wat zij voor hun klan-

bij sommige Amsterdamse kantoren die vraag wordt overge-

ten kunnen betekenen.”

slagen: te vaak lijkt het te gaan om procederen óm te procederen. Dan is dat blijkbaar het enige middel om tot oplossing van een conflict te komen. Dat is ons te veel een automatisme.

“Wij verkopen nachtrust aan onze klanten”

De ervaring, bijvoorbeeld in de zaak van de woekerpolissen, leert dat schikking een betere weg kan zijn. Als de verzekeraars in een vroeger stadium hadden opengestaan voor de ge-

Wat is voor BarentsKrans de benchmark, met andere woor-

dachte van een schikking, dan zou men zonder enige twijfel

den aan welk kantoor spiegelt het zich? Schonewille: “Dat

goedkoper uit zijn geweest in vergelijking met wat er nu uit de

ligt er maar aan om welke praktijk het gaat. Wij meten ons

bus is gekomen. De legal fees nog niet eens meegerekend.

aan andere kwaliteitskantoren in elk van de specifieke

Maar ja, men was bang voor reputatieschade, men vond de

rechtsgebieden waarin we actief zijn. In procedures of bij

eisen te hoog. Terwijl nu zowel de reputatieschade als de fi-

transacties staan we vaak tegenover de grote Zuidas-kanto-

nanciële schade veel hoger zijn.”

ren, maar ook vaak tegenover gespecialiseerde nichekantoren.” Alle grotere kantoren beweren klant- en marktgericht

96

Geen windeieren

te zijn. Wat maakt BarentsKrans daarin anders? Schonewil-

De nieuwe strategie legt BarentsKrans geen windeieren getui-

le: “Focus en strategie worden voor advocatenkantoren

ge de gestage groei. De afgelopen paar jaar nam de omzet toe

steeds belangrijker. Het wordt steeds moeilijker om je te on-

met zo’n vijf tot zeven procent, terwijl de winst op peil bleef, én

derscheiden van je concurrenten. Ons unique selling point?

gereserveerd werd voor de nieuwe huisvesting aan het Lange

Wij verkopen nachtrust aan onze klanten. Omdat ze weten

Voorhout, waar het kantoor eind dit jaar in zal trekken. Schone-

dat hun zaak bij ons in goede handen is. En dat werkt. Onze

wille: “Daar hebben we weer de ruimte om onze groeistrategie

naamsbekendheid neemt snel toe. We zijn allang geen

te realiseren. Bovendien zal na de verhuizing ook de kwaliteit

Haags kantoor meer, maar een landelijk kantoor dat in Den

van de huisvesting en de vergaderfaciliteiten in overeenstem-

Haag is gevestigd.”

nr. 4 – 2012

Subsidiair

MR. VOOR MEESTERS: Na het grote succes van de eerste Mr. Rally vorig jaar, kon een vervolg niet uit-

verschil tussen de klassementen zit in

blijven. De Mr. Rally is dé rally voor juristen in Nederland. Het evenement is ge-

de moeilijkheidsgraad van de routeboe-

richt op zowel beginnende als ervaren rallyrijders en kent ook een recreatierit

ken aan de hand waarvan de equipes

voor diegenen die uitsluitend een mooie tocht willen maken. De rally wordt gere-

hun route moeten bepalen). Het laatste

den ten bate van de Stichting Advocaten voor Advocaten (Lawyers for Lawyers).

klassement is het Bedrijfsklassement

Naast het sportieve- en spelelement bevat de rally veel mogelijkheden voor on-

dat samengesteld wordt aan de hand

derlinge gezelligheid. Zoals de heerlijke gezamenlijke lunch, een gezellige tea

van de prestaties van de deelnemers in

break en de uitgebreide borrel.

het Sport- en Tourklassement.

e rally wordt zaterdag 16 juni 2012

nemers de routeboeken met alle beno-

Inschrijving

gereden. Bijrijders behoeven geen

digde informatie en wordt deze tijdens

De kosten voor deelname aan de rally

jurist te zijn en een bijzondere auto is

de rijdersbriefing toegelicht. Start en

voor een equipe van twee personen be-

leuk, maar zeker geen voorwaarde.

finish zijn in Oosterbeek.

dragen € 400,- inclusief lunch, tea break

D

en aangeklede borrel. Meer informatie en

Uiteraard zal er in Mr. en op de site www.mr-online.nl uitgebreid worden

Klassementen

inschrijving via www.mr-rally.nl.

bericht over de rally. Een unieke kans

De rally heeft vier klassementen: de

De Mr. Rally wordt georganiseerd door

dus om uw old- of newtimer eens aan

Sportklasse voor de ervaren rijders, de

Rally Masters bv. Redactie en uitgever van

uw collega’s te laten zien!

Tourklasse voor minder ervaren rijders

Mr. zijn niet aansprakelijk voor welk voor-

Voor de rally is geen voorbereiding no-

en de Recreatieklasse voor diegenen

val dan ook voortvloeiend uit inschrijving

dig. Op de rallydag ontvangen alle deel-

die een mooie autorit willen maken (het

en/of deelname aan de Mr. Rally.

nr. 4 – 2012

97

Netwerken Nationaal Juristen Congres 2012

O

p 16 maart vond voor de tiende keer het Nationaal Juristen-

maar natuurlijk ook kennismaken met de potentiële werkgevers

congres plaats. Tijdens deze carrièrebeurs in de RAI in Am-

die recruiters naar de beurs hadden afgevaardigd. Fotograaf

sterdam konden rechtenstudenten allerlei workshops volgen

Chris van Houts bezocht zestien stands, waarvan hij de bemen-

(variërend van ‘Togaberoep ja of nee?’ tot ‘Mijn eerste pleidooi’),

sing traditiegetrouw van links naar rechts op de foto zette.

ARAG: Juliette Hoogerhuis, Marieke Gorter, Marlijn Louis, Jolien Klomp, Mathijs van den Bosch, Tim van Engelenhoven en Madelein Voortman

DAS: Maartje Frankevijle, Gerard Koot, Linda Goudkade, Frank Vergonet en Said Essakkili

Legadex: Nancy Vermaat, Hans-Martijn Roos, Miquel Ameerun, Rebecca Veerman. Saskia Winkes, Rosalie Wetzels, Margreet van der Veen en Melanie de Andrade

OSR: Roelant van der Sanden en Christian Veldt

Baker McKenzie: Melle Tuik, Walléh Taghavi en Florentine de Monchy

98

nr. 4 – 2012

Norton Rose: Sofie Simao, Floortje Nagelkerke en Niels Kolste

Houthoff Buruma: Martijn Breeman en Florine Keijzer

Ekelmans & Meijer: Myrte Berkvens, Adriaan van Noord, Florine Drost en Daniël Segbert

BarentsKrans: Judith Smit, Nancy Nieuwets, Tim Raats en Mies Verhage

Van Doorne: Willemijn Wille, Marjanne van Zijl en Anneloes van Uhm

Hogan Lovells: Simone Bolluijt, Barbara Majoewskij en Bart ten Doeschate

Clifford Chance: Manja van Asma, Jeroen de Bruin, Jet de Haas van Dorsser, Lotte van Aanholt, Lars Coumans en Kim Booij

DLA Piper: Nicole Kijkuit en Jeanine Haasnoot

AKD: Anke Skerka, Krista Willems, Thaira Koppelaar, Marloes Groeneboom, Tamara Koeslan en Merijn Batteram

Linklaters: Arianne van Staveren, Maaike Kamps en Lotte van den Broek

Allen & Overy: Andrea Goossens, Sophie van der Graaff en Willem Smelt

Vindt u de foto's ook te klein? Kijk op www.mr-online.nl (netwerken) voor een grotere weergave én het archief.

“B OEKEL IS GEEN NAAMLOZE VENNO OTS C HAP” 
 
  




www.boekel.com/daagtjeuit 













 





 
 


“Wij zochten een bouwrechtspecialist die met zijn kennis, ervaring en persoonlijkheid naadloos paste in ons team.” Truke Slagter (advocaat-partner, Stijl Advocaten)

>

“Ik zocht een dynamisch kantoor met een duidelijke visie en collega’s met passie voor vastgoed en vond dat bij Stijl Advocaten.”

< Ramon Pasma (advocaat-medewerker, Stijl Advocaten)

Wij kennen de jurist die u zoekt www.voxius.nl