De zestien persoonstypen waarbij het gebied van de betreffende beroepen beschreven wordt.
het gebied van de: 1 2 3 4
CREATIEF COMMUNICATIEF UITVOEREND SOCIAAL MENSGERICHT SOCIAAL DIENSTVERLENEND
artistieke beroepen talenuitvoerende beroepen sociaal-begeleidende beroepen sociaal-adviserende beroepen
5 6 7 8
COMMUNICATIEF ONDERZOEKEND THEORETISCH ONDERZOEKEND ZAKELIJK DIENSTVERLENEND ZAKELIJK ONDERZOEKEND
talenonderzoekende beroepen sociaal-wetenschappelijke beroepen sociaal-economische beroepen bedrijfseconomische beroepen
9 10 11 12
SOCIAAL PRAKTISCH SOCIAAL ONDERZOEKEND PRAKTISCH SPORTIEF TECHNISCH FIJNZINNIG
medisch-verzorgende beroepen medisch-specialistische beroepen agrarische- / milieu- / sport- en spelberoepen procestechnische beroepen
13 14 15 16
COMMERCIEEL LEIDINGGEVEND TECHNISCH UITVOEREND TECHNISCH ONDERZOEKEND
commerciële beroepen bestuurlijke - / managementberoepen technisch-uitvoerende beroepen technisch-specialistische beroepen
1
1 CREATIEF
het gebied van de artistieke beroepen
In dit gebied is het in de eerste plaats van belang dat je een creatief talent hebt en een groot esthetisch vermogen. Veel kunstenaars werken vanuit hun inspiratie. Wat ze willen overbrengen naar het publiek is hun visie op de dingen. In feite wordt er door middel van kunst gecommuniceerd met de beschouwer over het gevoel, de ideeën en de visie van de kunstenaar. Om zo te kunnen communiceren met anderen moet je in staat zijn naar je gevoelens te luisteren en deze uit te beelden. Daarnaast moet je je fantasie de vrije loop kunnen laten en overstijgend kunnen denken, een duidelijke visie hebben en voortdurend naar nieuwe mogelijkheden willen zoeken. Beroepen in deze sector vereisen een grote mate van fantasie, creativiteit en ruimdenkendheid. voorbeelden van beroepen: danser, kunstschilder, musicus, multimediavormgever 2 COMMUNICATIEF UITVOEREND
het gebied van de talenuitvoerende beroepen
In dit gebied vallen, breed gezien, de beroepen die te maken hebben met het mondeling en schriftelijk communiceren met anderen. Het betreft het meer of minder directe contact tussen mensen, zowel mondeling als via papier en internet. Als je met taal bezig bent, communiceer je tegelijk met een ander. Hierbij geef je, gewild of ongewild, een stukje mening van jezelf weer. Communicatie kun je ook expres ‘inkleuren’ met een bepaalde mening of visie. Elke cultuur heeft een eigen manier van communicatie ontwikkeld. Mensen die ruimdenkend en onderzoekend zijn ingesteld vinden het interessant om die culturen op te zoeken en contact te leggen. Ook in het onderwijs leg je contact, met als doel een bepaalde visie te geven, namelijk het bijbrengen van bepaalde capaciteiten en normen en waarden. voorbeelden van beroepen: journalistiek, tolk-vertaler, docent talen, schrijver, taalkundige
3 SOCIAAL MENSGERICHT
het gebied van de sociaal-begeleidende beroepen
In dit gebied vallen de beroepen waarbij je heel direct met mensen bezig bent. Bijvoorbeeld mensen helpen met problemen, mensen ondersteunen bij hun leerproces of kinderen en jongeren begeleiden. Je bent vooral bezig met psychisch hulpverlenen. Hierbij is het van groot belang dat je je kunt inleven in de gevoelswereld van anderen. Het meevoelen, het aanvoelen en het invoelen moet je eigenlijk automatisch kunnen. Je hebt interesse in hoe je daadwerkelijk iemand kunt helpen. Niet teveel denken maar doen. Het helpen van visueel of auditief gehandicapten vereist bijvoorbeeld een heel andere en eigen manier van communiceren. Je moet je eigen gevoelens en interpretaties kunnen raadplegen en durven aanpassen om de ander te kunnen helpen. voorbeelden van beroepen: activiteitenbegeleider, jongerenwerker, psycholoog, pedagogisch medewerker 4 SOCIAAL DIENSTVERLENEND
het gebied van de sociaal-adviserende beroepen
In dit gebied zijn de beroepsbeoefenaars meer dan in gebied 3 bezig met het denken vanuit een kader, een specialisme. Een onderwijsbegeleider bekijkt hoe een school leerlingen met leerproblemen het beste kan ondersteunen. Een maatschappelijk werker onderzoekt op wat voor manier de leefomgeving van een cliënt negatieve effecten heeft op het gedrag van die persoon. Zo heeft ieder beroep zijn eigen insteek, zijn eigen afgebakende vakgebied. Binnen dat vakgebied moet je natuurlijk goed je gevoel raadplegen maar ook moet je kunnen denken vanuit een systematiek die in het vakgebied gehanteerd wordt. voorbeelden van beroepen: loopbaanadviseur, personeelsfunctionaris, psychiater
2
5 COMMUNICATIEF ONDERZOEKEND
het gebied van de talenonderzoekende beroepen
In het gebied van de communicatie kun je praktisch uitvoerend bezig zijn, zoals een schrijver dat doet. Maar je kunt je ook bezighouden met de theorie achter het communiceren. Waarom communiceren mensen zoals ze communiceren? Waarom geeft een islamiet een vrouw geen hand, terwijl een Nederlandse vrouw dit wel verwacht? Waarom ontstaat er irritatie als mensen niet op dezelfde wijze met elkaar communiceren? Als je je hiermee wilt bezighouden komt naast de intuïtie dus ook enig denkwerk kijken. Je gaat culturen met elkaar vergelijken en onderzoek doen naar het ontstaan van culturen en hun talen. Kortom, je wilt uitpluizen waarom de dingen werken zoals ze werken. Je praat dan al gauw over wetenschappelijke studies die talen en culturen met elkaar vergelijken. Als je zoveel kennis hebt over culturen en landen is het natuurlijk een goed idee om anderen te helpen met het kiezen van een reisbestemming. voorbeelden van beroepen: taalwetenschapper, cultuuronderzoeker, communicatie-specialist, medewerker reisbureau 6 THEORETISCH ONDERZOEKEND
het gebied van de sociaal-wetenschappelijke beroepen
In dit gebied, dat nog meer naar de kant van het denken ligt, krijg je te maken met zuiver wetenschappelijk onderzoek. Onderzoek waarbij ruimdenkendheid en een grote mate van nieuwsgierigheid een belangrijke rol spelen. Voor deze persoonstypen is het uitermate interessant om theorieën te bedenken, dingen in schema’s om te zetten en visies wetenschappelijk te staven. Systematisch denken is natuurlijk van groot belang, want hoe meet je bijvoorbeeld hoe gelovig iemand is? Waar houdt je dan rekening mee, waarom wil je dat weten, welke criteria houd je aan? Levensbeschouwing en religie, maar ook cultuurwetenschap en sociologie houden zich bezig met onderzoek naar de vragen van het leven. Overal vragen bij stellen en vervolgens het antwoord willen ontdekken, daar gaat het hier om. Daarin moet je natuurlijk ook geïnteresseerd in zijn. Interesse hebben in de mens en in het leven. voorbeelden van beroepen: socioloog, geschiedkundige, filosoof, cultuurwetenschapper 7 ZAKELIJK DIENSTVERLENEND
het gebied van de sociaal-economische beroepen
In dit gebied vind je mensen die logisch en zakelijk kunnen denken. Mensen die het leuk vinden om zakelijk advies te geven, een tikkeltje commercieel bezig willen zijn en ook niet schrikken van wat cijfermatig werk. Geen zware kost, maar gewoon ter ondersteuning van je werk. Het zijn beroepen waarbij enerzijds met mensen wordt gewerkt en anderzijds volgens strikte afspraken. Geld speelt indirect een rol bij het werk. Een personeelsadviseur moet bijvoorbeeld ervoor zorgen dat een personeelslid zich voldoende kan ontwikkelen in een bedrijf, de juiste scholing volgt en met vragen bij hem terecht kan. Anderzijds moet hij ook in het oog houden dat het bedrijf wel rendabel moet blijven en dat het gedwongen ontslaan van een personeelslid tot de mogelijkheden behoort. Er moet dus vaak een afweging gemaakt worden tussen het belang van het bedrijf of organisatie en het belang van het personeelslid. Die afwegingen worden gemaakt met behulp van zowel het gevoel als door logisch denken. voorbeelden van beroepen: personeelsfunctionaris, arbeidsbemiddelaar, bedrijfskundige, hypotheekadviseur 8 ZAKELIJK ONDERZOEKEND
het gebied van de bedrijfseconomische beroepen
In dit gebied vind je mensen die graag diepgaand met cijfers en digitale programmatuur bezig zijn. Deze beroepsbeoefenaren zijn bezig met dingen die logisch in elkaar zitten en rationeel verklaarbaar zijn. Elk bedrijf en elke organisatie is afhankelijk van computersystemen die moeten functioneren op de meest efficiënte manier. Dit betekent dat specifieke wensen één voor één vertaald moeten worden in de te ontwikkelen software. Zeer systematisch en ordelijk werken zijn van groot belang. Daarom past statistisch onderzoek als beroepsrichting in dit gebied. Ook het controleren van de boekhoudkundige balansen in het bedrijf is iets wat je deze mensen prima kunt laten doen. Ze zijn kritisch en nauwkeurig en zijn binnen hun vakgebied veel bezig met organiseren en ordenen. voorbeelden van beroepen: rechter, statisticus, informaticaspecialist, systeembeheerder, administratief medewerker
3
9 SOCIAAL PRAKTISCH
het gebied van de medisch-verzorgende beroepen
In dit gebied vind je beroepsbeoefenaren die anderen graag helpen met lichamelijke problemen. Deze mensen zijn doorgaans ook meer nuchter ingesteld dan die uit gebied 3 (sociaal mensgericht). Het zijn vooral doe-types die ook graag met hun gevoel willen werken. Ze steken graag de handen uit de mouwen om anderen te helpen. Geduld is niet altijd hun sterkste kant. Ook willen deze mensen graag uitvoerend en praktisch bezig zijn. Geen lange vergaderingen, niet lang stilzitten maar doen. Lichamelijk actief zijn vinden ze prettig. Ze moeten zich echter wel goed kunnen aanpassen aan de verschillende doelgroepen waarmee ze werken en moeten breed inzetbaar zijn. In deze groep vind je vooral de medischverzorgende beroepen, waarbij je mensen lichamelijk kunt helpen op een praktische manier. Je moet doelgericht kunnen handelen in stressvolle situaties en in situaties waarin het leven van een ander aan een zijden draadje hangt. voorbeelden van beroepen: verpleegkundige, fysiotherapeut, dokterassistent 10 SOCIAAL ONDERZOEKEND
het gebied van de medisch-specialistische beroepen
Zoals in gebied 9 vind je hier mensen die graag op een praktische manier anderen willen helpen, maar die ook vanuit een denkkader willen werken. Het is een vakgebied waarin je naast het praktisch uitvoerend werk ook een stuk onderzoek kunt doen en kunt nadenken over het waarom van bepaalde handelingen. Naast hulpverlenend en belevingsgericht werken moet je ook ordelijk en systematisch kunnen werken. Behalve dat je jezelf kunt inleven in de ander, is het gebruik van methodes om mensen objectief te observeren volgens strikte richtlijnen van groot belang. Gezien de aard van deze beroepseigenschappen worden voornamelijk opleidingen aangeboden vanaf hbo-niveau, omdat het uitvoerende (mbo) ondergeschikt is aan het onderzoekende (hbo en wo). Het spreekt voor zich, dat je goed tegen bloed moet kunnen. Ook moet je durven vertrouwen op de handelingen van jezelf en van je team, ook al heeft een patiënt veel pijn of frustratie. voorbeelden van beroepen: psychiater, logopedist, ergotherapeut, huisarts, gezondheidswetenschapper 11 PRAKTISCH SPORTIEF
het gebied van de agrarische- / milieu- / sport- en spelberoepen
In dit gebied is het devies: de handen uit de mouwen! De beroepsbeoefenaren zijn hier fysiek bezig met praktische zaken. Het betreft taken waar je praktisch hulpverlenend bezig bent en moet inschatten waar mens of dier behoefte aan heeft. Je moet gedeeltelijk vanuit je gevoel kunnen werken, maar ook goed gebruik kunnen maken van je zintuigen. Je moet bijvoorbeeld voelen, ruiken of proeven om een oordeel te kunnen vellen. Daarom vallen ambachtelijke beroepen als kok, bakker en slager binnen dit gebied en functies die te maken hebben met voedselbereiding. [Fer, de zin die hier stond zou ik weglaten, het wordt hierboven al genoemd]. Avontuurlijk en sportief ingestelde personen zul je hier ook aantreffen. Bijvoorbeeld een docent lichamelijke opvoeding die enerzijds de kinderen van zijn klas begeleidt (voelen) en anderzijds moet inschatten (waarnemen) wanneer een inspanning van een leerling teveel gevraagd is. Je bent dus constant aan het zoeken naar de grens van je lichamelijke kunnen, waarbij vieze handen krijgen geen probleem is. voorbeelden van beroepen: veehouder, bioloog, banketbakker, sportleraar, trainer actieve sporten 12 TECHNISCH FIJNZINNIG
het gebied van de procestechnische beroepen
In dit gebied komen de beroepen voor waarbij het onderzoek naar de inhoud en de gezondheid van het voedsel centraal staat. Welke ingrediënten maken voedsel gezond, welke werken cholesterolverhogend, wat bepaalt de smaak? In een laboratorium worden proeven gedaan om voedsel te optimaliseren. Maar er worden bijvoorbeeld ook aardemonsters geanalyseerd of ingrediënten ontwikkeld voor stevig maar afbreekbaar plastic. Chemie is een belangrijke factor binnen dit gebied. Er wordt vaak gewerkt met meer of minder gevaarlijke stoffen. Daarom moet je gebruik kunnen maken van regels en richtlijnen in verband met veilig werken. Ook vind je in dit gebied technisch-ambachtelijke beroepen zoals meubelmaker, kledinghersteller of schoenmaker. Allemaal beroepen waarbij je in eerste instantie werkt met ruw materiaal, maar waarbij je door middel van je gevoel en je fantasie toch een creatieve draai geeft aan het product. voorbeelden van beroepen: scheikundige, laboratoriummedewerker, diëtist, onderzoeker Keuringsdienst van Waren, textielbereider, meubelmaker, biotechnoloog
4
14 COMMERCIEEL
het gebied van de commerciële beroepen
In dit gebied hebben de beroepen en functies een bepaalde mate van belevingsgerichtheid. Maar niet alleen het belang van de ander staat centraal, eerder het belang van het bedrijf. In commerciële functies moet financiële winst gemaakt worden. Er moet worden ingeschat wat mensen beweegt tot het kopen van een bepaald product. Mensenkennis is handig maar niet noodzakelijk. Echter, je moet wel kunnen aanvoelen of een ander jouw product of dienst overweegt te kopen en daar slim op kunnen inspelen. Je moet vooral overtuigend kunnen praten en de ander het gevoel geven dat je te vertrouwen bent en een eerlijke dienst verleent of een eerlijk product verkoopt. Je denkt in termen van kansen en bedreigingen en durft risico te nemen. Alle verkopers in de detailhandel vallen hier bijvoorbeeld onder, maar ook mensen die graag nadenken over het koopgedrag van consumenten (marketingdeskundigen). Geld speelt weliswaar een belangrijke rol maar je bent wel met mensen bezig. voorbeelden van beroepen: marketingdeskundige, verkoopmanager, accountmanager, makelaar, horecaondernemer 15 LEIDINGGEVEND
het gebied van de bestuurlijke - / managementberoepen
In dit gebied werken de beroepsbeoefenaren misschien in dezelfde sectoren als in het commerciële gebied (13), maar de taken zijn meer gericht op het besturen en managen van teams. Ook vind je hier het economisch en statistisch onderzoek. Je moet rationeel kunnen omgaan met het uiten van je gevoelens. Dat wil zeggen dat je bepaalde gevoelens zodanig kunt beheersen dat je effectief je doel weet te bereiken. Logisch en vooral strategisch kunnen denken is van belang, zowel op de korte als de lange termijn. Je hebt kennis van zaken en bent ondernemend ingesteld. Economie en wiskunde zijn belangrijke vakken in opleidingen die voor beroepen in dit gebied opleiden. voorbeelden van beroepen: filiaalbeheerder, econoom, statisticus, rechter, organisatiekundige, hotelmanager
16 TECHNISCH UITVOEREND
het gebied van de technisch-uitvoerende beroepen
In dit gebied valt een groot spectrum van beroepen die uitsluitend te maken hebben met het bewerken en verwerken van ‘dood’ materiaal. Er wordt veel met de handen gewerkt. Je moet het leuk vinden om grove materialen tot mooie en praktische producten te maken. Je vindt het leuk om met machines te werken of uit te zoeken hoe je machines effectiever en sneller kunt maken. Vaak maak je gebruik van specifieke software. Aangezien de taken vaak uitvoerend zijn, is systematisch werken en het hanteren van strikte richtlijnen van groot belang. Daarnaast vereist het werk een zeer goed observatievermogen, bijvoorbeeld bij de politie of de brandweer. Ook in de logistieke sector vind je beroepsbeoefenaren die technisch uitvoerend werk doen, denk aan chauffeurs, havenarbeiders, weg- en waterbouwmedewerkers, enzovoort. . Iedereen die technisch inzicht heeft en niet terugschrikt van vuile handen kan hier zijn plek vinden. voorbeelden van beroepen: weg en waterbouwkundige, werktuigbouwkundige, autotechnicus, elektrotechnicus, bouwberoepen, logistiek medewerker, politiepersoneel, brandweerman 16 TECHNISCH ONDERZOEKEND
het gebied van de technisch-specialistische beroepen
In dit gebied van technici wordt doorgaans minder puur uitvoerend werk gedaan. Eerder is er sprake van onderzoek doen, specialistische taken uitvoeren of productieprocessen analyseren en ontwikkelen. Denk aan bouwkundigen, stedenbouwkundigen, natuurkundigen, veelal beroepen op wetenschappelijk niveau. Logistieke planningen maken, coördineren, leidinggeven, controleren en onderzoeken zijn allemaal termen die in dit gebied thuishoren. Veel denkwerk dus. Bijvoorbeeld bouwconstructies ontwerpen die voldoen aan de strengste eisen en waarvan de plannen zodanig gestructureerd en overzichtelijk moeten worden uitgewerkt dat ook lager opgeleiden het kunnen uitvoeren. voorbeelden van beroepen: natuurkundige, (steden)bouwkundige, logistiek manager, elektrotechnisch ontwikkelaar
5
