De Windvaan ledenblad van De Windvogel
1 miljoen kWh van De Windvogel
1000 Windvogelleden, pag. 7
December 2006 jaargang 10 nummer 4
De Windvaan
december 2006 nr. 4
Colofon: De Windvaan is een uitgave van: De Windvogel, coöperatieve vereniging tot collectief bezit van windmolens. Bestuur van De Windvogel: Dick van Elk voorzitter Ans van der Plaats vice-voorzitter Jaap Hoogendoorn secretaris / projecten Arnold Abbema penningmeester Albert-Jan Wagensveld techniek Broos de Groot techniek Arie Groenveld PR Gijs Termeer PR
Redactie: Arie Groenveld Arnout Verhulst
Wim van Heerde Wim Kersten
De redactie behoudt zich het recht voor plaatsing te weigeren en teksten in te korten.
Molenaars: Harry van den Hooren Gilbert Vandenakker Albert-Jan Wagensveld Broos de Groot Peter van Gemeren Jan Ockhorst Arjan Boomars Vincent de Jong René van Mechelen Secretariaat: Jaap Hoogendoorn Fazantendreef 6 2665 ET Bleiswijk tel.: (010) 5215953 Ledenadministratie: Jan Jennissen Graaf Janstraat 219 2713 CL Zoetermeer
Redactieadres: Arie Groenveld Grutto 11 2411 LP Bodegraven telefoon: 0172-612086 e-mail:
[email protected] Kopij voor De Windvaan Kopij kunt u sturen of e-mailen naar het redactieadres.
Bezoek ook eens de homepage van De Windvogel:
http://www.windvogel.nl
Foto voorblad: Afbeelding van de windturbine De Windvogel in Bodegraven Zie ook pagina 9
2
De Windvaan
december 2006 nr. 4
Inhoud: Van de redactie............................................................................ 4 Nieuws uit de vereniging.............................................................. 4 Van de molenaars........................................................................ 5 Mededelingen .............................................................................. 7 Van de penningmeester............................................................... 7 Projecten rond Waddinxveen (8) ................................................. 7 De Windvogel haalde eind november 1.000.000 kWh ................ 9 Diverse artikelen .......................................................................... 10 Klimaatverandering kan duizenden miljarden kosten.................. 10 Windturbines Distripark Doelwijk Waddinxveen .......................... 11 Vaarwel gloeilamp, de led-lamp gaat het overnemen ................ 13 De laddermolen van Wubbo Ockels ............................................ 16 Status windenergie in Nederland................................................. 20 Broeikasgassen bereiken nieuw record....................................... 21 Energiebedrijven tevreden met uitgeklede wet............................ 21 Van de voorzitter ......................................................................... 23
3
De Windvaan
december 2006 nr. 4
VAN DE REDACTIE Geachte lezers, De zorg om het klimaat krijgt gelukkig steeds meer belangstelling. Juist binnen de VS, die zich van officiële zijde weinig bekommerden om het Kyoto-protocol, ontstaan er tegenkrachten, die het probleem een meer mondiaal karakter geven. Onlangs hebben zowel Al Gore in zijn film “Real Climate” en Bill Clinton via een van zijn presentaties de ernst van het probleem weer eens onderstreept. Ook in Nederland is het nodig om de overheid hiervan te overtuigen. Premier Balkendende gaf hiervan al enige blijk na de presentatie van Bill Clinton in Nederland. Bij veel Nederlanders is dat besef al doorgedrongen, hetgeen o.a. blijkt uit publicaties in de media. Ook De Windvogel merkt dat in het
aantal leden, dat inmiddels het duizendtal heeft bereikt. Hopelijk kunt u als lid bijdragen aan deze olievlekwerking door nog meer mensen in uw omgeving te enthousiasmeren en lid te maken van De Windvogel, zodat we nog meer draagvlak krijgen om onze doelstelling te realiseren. De redactie wenst u goede feestdagen en een gelukkig en duurzaam nieuwjaar. Indien u interessante artikelen hebt voor de volgende Windvaan, stuur deze dan door naar het e-mailadres:
[email protected] of door toezending hiervan aan de redactieadressen. Arie Groenveld
NIEUWS UIT DE VERENIGING Nieuwe windvogel-website online In december gaat de nieuwe windvogel website online. Te vinden op het vertrouwde adres www.windvogel.nl, maar met een hoop nieuwe mogelijkheden. Zo worden er regelmatig nieuwe artikelen geplaatst over (duurzame) energie en er kan ook gereageerd worden op deze artikelen. Leden kunnen zelf ook een bijdrage leveren door hun bijdrage te sturen naar de webmaster Gijs Termeer;
[email protected] Hij zorgt dan dat het online komt. Daarnaast zijn regelmatig de nieuwste opbrengsten van de molens af te lezen. Ga snel eens kijken! Van de voorzitter Zie ook op pagina 23 de gebruikelijk eindejaarsboodschap van de voorzitter, welke nog net op de valreep kon worden geplaatst. 4
De Windvaan
december 2006 nr. 4
VAN DE MOLENAARS De Amstelvogel in Ouderkerk a/d Amstel
De Windvogel in Bodegraven
Ontvangen informatie van molenaar Arjan Boomars
Ontvangen informatie van molenaar Broos de Groot
Geproduceerde kWh’s maand 2005 2006 januari 349672 februari 366399 maart 476753 april 347853 mei 426683 juni 180940 juli 152738 augustus 216185 september 242263 oktober 456431 november 294566 592269 december 370024 totaal 664590 3808186
Geproduceerde kWh’s maand 2005 2006 januari 15990 3700 februari 7920 5550 maart 6200 7650 april 3710 7690 mei 5540 7960 juni 3390 2690 juli 4170 1920 augustus 3070 4840 september 2100 2610 oktober 3070 4800 november 3020 7790 december 3370 Totaal 61550 57200
De Amstelvogel
De Windvogel
De maand september, oktober en november leverden resp.101%, 104% en 157% van de gemiddelden. In september was er 5 uur storing door weer de bladhoekfout en een foute generatortemperatuur. Door alert optreden van Uw molenaar bleef de 'schade' nog enigszins beperkt!? Na het onderhoud op 12/9 draait de molen foutloos. De beschikbaarheden kwamen op resp. 98.3%, 100% en 98,8%. De November-opbrengst was zeer goed.
De opbrengst van september viel met beperkte wind en nog veel blad in de bomen behoorlijk tegen. Van oktober zou je gezien de verhouding bij de andere turbines wat meer opbrengst verwachten. November was weer eens een goede maand, waarin de tellerstand de totaalopbrengst boven het miljoen kWh heeft gebracht.
5
De Windvaan
december 2006 nr. 4
De Volhouder in Halsteren
De Gouwevogel in Gouda
Ontvangen informatie van molenaar René van Mechelen
Ontvangen informatie van molenaar Harry van den Hooren
Geproduceerde kWh’s maand 2005 2006 januari 10980 3900 februari 5370 5670 maart 5520 6690 april 3690 4950 mei 4290 6720 juni 3270 1590 juli 2400 1800 augustus 3237 3840 september 2520 1833 oktober 4860 4500 november 6090 december 4920 totaal 56100 42540
Geproduceerde kWh’s maand 2005 2006 januari 171505 62800 februari 65778 81029 maart 91282 107521 april 54353 78013 mei 58759 95233 juni 36024 29879 juli 40192 26059 augustus 35173 46049 september 32331 39068 oktober 69079 80298 november 72614 106534 december 66555 totaal 793645 645949
De Volhouder Over de maand november is nog geen informatie ontvangen. Zie ook de grafiek hieronder met de opbrengsten van 2005 en 2006.
De Gouwevogel September leverde 68% van de verwachting. Door gepland onderhoud van 4,3 uur en een storing van 26,5 uur (defecte zekering van een gelijkrichter) was de misgelopen opbrengst resp. 234 kWh en 249 kWh. De storing viel gelukkig in een periode van relatief weinig wind. Oktober zat op 84% en november op 129% van de verwachte waarden. Voor 2006 zitten we nu in totaal op een magere 86% van de windindex.
6
De Windvaan
december 2006 nr. 4
Mededelingen Van de penningmeester Inmiddels hebt u het al gemerkt. Wij hebben bij onze coöperatie het duizendste lid ingeschreven. Dat is een mijlpaal! Maar nu juist één die we snel willen passeren. Aan u als lid van de coöperatie vragen wij u om tenminste één lid aan te brengen. Eén van uw huisgenoten, of een collega, of uw buurman. Wij hebben inmiddels leden over het hele land verspreid en zelfs in het buitenland. Dus men hoeft niet in de buurt van één van onze turbines te wonen om lid te zijn. En is het één van uw kinderen of kleinkinderen, dan hebben wij daar een leuk presentje voor. U kunt dat aangeven bij de aanmelding en/of de overmaking van het inleggeld (€ 50 inleggeld en tenminste € 50 lening). Inmiddels is de rente over 2005 ook al uitgekeerd. Over dat jaar werd 5% uitgekeerd. Over 2006 doe ik nog
geen uitspraak, maar als het nog even blijft waaien zoals in november van dit jaar, dan moet datzelfde percentage tenminste haalbaar zijn. Voor enkele leden werd de rente op onze postbankrekening teruggestort, wegens diverse redenen. Er wordt nog voor het eind van dit jaar getracht dat verder op te pakken. Wilt u s.v.p. steeds bij correspondentie en bij betalingen uw lidnummer vermelden. En wilt u ons ook van wijzigingen van uw adres en rekeningnummer op de hoogte houden. Bij een bestand van meer dan duizend leden scheelt ons dat een heleboel werk. Her en der worden activiteiten ontplooid voor nieuwe projecten. Daarom blijft uw (financiële) medewerking meer dan welkom. Het postbanknummer is 370158. Arnold Abbema
Projecten rond Waddinxveen (8) Op 30 juni 2006 heeft wethouder Dijksterhuis van de gemeente Waddinxveen de eerste paal geslagen voor drie windturbines op het Distripark, ook wel Doelwijk genoemd. Nu –november 2006 – zijn de drie Vestas V90 windturbines geplaatst.
Na installatie van de nodige elektroen elektronica-apparatuur, het aansluiten op het net van Eneco en de uitvoering van een testprogramma zullen de turbines 19 miljoen kWh schone energie kunnen leveren; dit vermogen is genoeg om 5.600 huis7
De Windvaan houdens te voorzien van stroom. CV “De Windvogel” heeft jarenlang gestreefd naar plaatsing van windturbines in Waddinxveen en heeft reeds begin 2001 een rapport opgesteld getiteld: “Voorstel toepassing windenergie langs de Rijksweg A-12” Het is opgesteld door het Windvogellid Bert Postma, o.a. bekend als projectleider van het succesvolle Gouwevogel-project. De Raedthuysgroep – een investeringsmaatschappij- heeft de turbines mogen plaatsen; zij boden het hoogste bedrag voor de benodigde grond op het Distripark.
december 2006 nr. 4 Waarschijnlijk zal de eerder voor oktober 2006 geplande open dag voor belangstellenden nu in het voorjaar van 2007 plaats vinden. De Windvaan zal u op de hoogte houden. De Windvogel en het Platform Duurzaam Waddinxveen- waarin uw vertegenwoordiger zitting heeft- heeft plaatsing van Windturbines gepromoot. Dit heeft geresulteerd in plaatsing van de nu drie, en binnen afzienbare tijd, vier windturbines. Arnout Verhulst
De drie Vestas-windturbines aan de A12 bij Waddinxveen
8
De Windvaan
december 2006 nr. 4
De Windvogel haalde eind november 1.000.000 KWh Het heeft wat langer geduurd dan bij de oprichting van de molen in 1994 de verwachting was maar het miljoen kWh is gepasseerd en na ca. 12,5 jaar is deze mijlpaal bereikt. In de loop der jaren zijn daarmee in totaal toch zo'n 300 huishoudens van een jaarverbruik voorzien. De productie van een 80 kW molen is natuurlijk een druppel op de gloeiende plaat in het grote energiegebeuren, maar alle beetjes helpen om het verbruik van fossiele brandstoffen terug te brengen en dat is toch het doel. De oprichting op zich was al een prestatie want het is en blijft enorm moeilijk locaties te vinden waar turbines kunnen staan en zeker met de tegenwoordige grote exemplaren. Ook in Bodegraven is het een lange weg. Op andere plekken lukt het
soms weer sneller zoals b.v. in Waddinxveen en Zoeterwoude. De ervaring heeft hier geleerd dat lagere productie hoofdzakelijk te wijten is aan de steeds hogere bomen rondom de molen en daarom alleen al moet men bij de vervanging een stuk hoger zoals bij andere landlocaties. De techniek heeft in deze periode natuurlijk ook niet stil gestaan en er zijn nu moderne types die 2 of 3 MW leveren. Als je de vaak beangstigende klimaatsymptomen om je heen ziet wordt de noodzaak van duurzame energie steeds groter en daarom voel ik me nu best een trotse molenaar ook al is het maar van een kleintje. Broos de Groot
9
De Windvaan
december 2006 nr. 4
Diverse artikelen 'Klimaatverandering kan duizenden miljarden kosten' LONDEN - Klimaatveranderingen door het opwarmen van de aarde gaan de wereldeconomie 5.500 miljard euro kosten als er niets aan het probleem wordt gedaan. Dat staat in een rapport van de Britse regering dat maandag is uitgebracht. Maatregelen om het opwarmen van de aarde door de uitstoot van zogenoemde broeikasgassen te verminderen hoeven niet meer dan 1 procent van het mondiale BBP (bruto binnenlands product) te kosten, maar als er niets gedaan wordt kunnen klimaatveranderingen de wereldeconomie evenveel gaan kosten als de wereldoorlogen en de Grote Depressie in de eerste helft van de vorige eeuw. Dat zegt de Britse topeconoom Sir Nicholas Stern in het rapport, dat hij in opdracht van de Britse regering heeft opgesteld. Eén procent van het mondiale BBP is volgens Stern te doen. 'Wij kunnen groeien en groen zijn', maar het negeren van klimaatverandering zal op den duur de economische groei aantasten, aldus Stern, die pleit voor belastingheffingen, regulering van de uitstoot van broeikasgassen en koolstofhandel. In een voorwoord bij het rapport stelt de Britse premier Tony Blair dat er besluitvaardig moet worden gehandeld om de uitstoot van koolwaterstoffen te verminderen en de ergste temperatuurstijging af te remmen. Zo niet dan kan de wereldeconomie
jaarlijks met 5 tot 20 procent krimpen vanwege de klimaatverandering. Vooruitlopend op het rapport van Stern schreef Blair maandag in de krant The Sun dat de wereld afstevent op 'catastrofale omslagpunten in ons klimaat' als het roer niet wordt omgegooid. Om de uitstoot van gassen die aan het broeikaseffect bijdragen te verminderen overweegt de Britse regering nieuwe "groene belastingen" te heffen op goedkope vliegtickets, brandstof en voertuigen die veel vervuiling veroorzaken. Maar in zijn artikel in The Sun schrijft premier Blair dat het klimaatprobleem niet per land, maar over de hele wereld moet worden aangepakt. Iedere afzonderlijke politieke leider, ook die van Amerika, China en India, moet ervan doordrongen raken dat dit bovenaan hun agenda moet prijken, aldus Blair. De Britse minister van financiën Gordon Brown, in wiens opdracht Stern het rapport heeft opgesteld, maakte bekend dat de vroegere Amerikaanse vice-president Al Gore de Britse regering gaat adviseren. Brown zei dat Groot-Brittannië in de strijd tegen de klimaatverandering het voortouw zal nemen met een economie die "zowel pro-groei als pro-groen" is. Hij riep Europa op de koolstofuitstoot in 2020 met 30 procent en in 2050 met 60 procent te verminderen. 10
De Windvaan Volgens de Britse media schetst het rapport een uiterst alarmerend beeld. Het lijvige rapport van circa 700 pagina's is volgens deskundigen een belangrijke bijdrage aan het internationale klimaatdebat omdat de schrijver geen wetenschapper is, maar een belangrijke econoom. Stern verwacht bij ongewijzigd beleid onder meer zeker 200 miljoen ‘milieuvluchtelingen’ in de wereld, grote watertekorten, het verdwijnen van 40 procent van de dier- en plantensoorten en enorme schade aan de landbouw. Arme landen zullen het hardst
december 2006 nr. 4 worden getroffen. Stern stelt dat de internationale gemeenschap vooral de Verenigde Staten en China onder druk moet zetten als de belangrijkste vervuilers van de atmosfeer. In een reactie op het rapport riep Milieudefensie Nederlandse politici maandag op een einde te maken aan het vrijstellen van accijns op vliegtuigbrandstof en de grootverbruikers van energie geen belastingvoordeel meer te geven. Het vrijkomende geld kan worden geïnvesteerd in ‘klimaatvriendelijke’ maatregelen. Volkskrant, 30-10-2006
Windturbines Distripark Doelwijk Waddinxveen Sinds 2002 gebruikt de gemeente in al haar gebouwen en voorzieningen groene stroom, maar zij wil ook het energie verbruik van Waddinxveners vergroenen en verminderen. Op Distripark Doelwijk aan de A12 werd na veel voorbereidingen op 30 juni 2006 de eerste paal van het windturbinepark geslagen. Afgelopen zomer zijn de funderingen gemaakt en begin oktober werd gestart met de bouw van de eerste windturbine. Jarenlang knokten het Platform Duurzaam Waddinxveen, waarin De Windvogel is vertegenwoordigd, en de gemeente voor de komst van de windturbines. De daadwerkelijke plaatsing is de kroon op een lang traject waarin het Platform en de gemeente volhielden en doorzetten. “Windenergie is een goed streven dat in allerlei beleidsdocumenten wordt verwoord. Echter, de uitwerking is moeizaam,” aldus wethouder Wiebrand Dijksterhuis. De Provincie eiste een regionaal windplan. Zo’n plan kost veel tijd en geld. Zo moesten er verschillende onderzoeken plaatsvinden en mochten diverse betrokken partijen hun mening geven. “Gelukkig
verliep de vrijstellingsprocedure goed en kwamen er geen bedenkingen binnen. De bouwvergunning was toen snel verleend.” Bert Witte van het Platform Duurzaam Waddinxveen zegt blij te zijn, dat de windturbines eindelijk geplaatst zijn. “Het zichtbaar maken van turbines, die groene stroom produceren is belangrijk om het begrip ’groen’ bij Waddinxveners nog beter tussen de oren te krijgen. De molens dragen zeker bij aan een plek voor Waddinxveen op de ‘duurzaamheidskaart’. Een zuinig energiegebruik van de bewoners kan daar nog een steentje aan bijdragen”. Windpark Distripark Doelwijk gaat in 11
De Windvaan de eerste instantie bestaan uit drie windturbines. Voor een vierde turbine loopt op dit moment een aparte vrijstellingsprocedure. Deze turbines kunnen ruim 19 miljoen kWh groene elektriciteit leveren. Dat genoeg voor ruim 5.600 huishoudens. De turbines worden geplaatst langs de A12 omdat hier weinig woningen staan. Op deze manier hebben bewoners zo min mogelijk last van het geluid en de slagschaduw. De windturbines worden gebouwd door Raedthuys Groep. Dit is een keten van ondernemingen in duurzame energie. Raedthuys Groep ontwikkelt, financiert, verzekert en beheert windenergieprojecten, wekt duurzame energie op en verhandelt dit. Het bedrijf bouwde inmiddels zeventig winturbines, waarvan er nu 57 operationeel zijn. Windconvenant De windmolens zijn al een lange tijd een ambitie van de gemeente Waddinxveen. Sinds een aantal jaren is de gemeente, gesteund door het Platform Duurzaam Waddinxveen, betrokken bij de ontwikkeling van het Regionaal Windconvenant MiddenHolland. In het najaar van 2002 tekenden tien samenwerkende gemeente in de regio Midden-Holland, de provincie Zuid-Holland en de Westelijke Land- en Tuinbouworganisatie een convenant. Doel is het realiseren van 45 MW windturbinevermogen in de regio MiddenHolland en daarmee een bijdrage leveren aan het terugdringen van het klimaatprobleem. Waddinxveen is de eerste van de convenantgemeenten
december 2006 nr. 4 die van start gaat met de bouw van de turbines en heeft daarmee een primeur. Naast Distripark Doelwijk is ook bedrijventerrein Gouwepark aan de A20 een locatie uit het windconvenant waarbij de gemeente Waddinxveen betrokken is. Hier worden zes windturbines geplaatst. Wanneer de bouw van start gaat is nog onduidelijk, maar de besluitvorming over opdrachtverlening vindt waarschijnlijk plaats in het eerste kwartaal van 2007. Ook op deze locatie is door ”De Windvogel” een plan ingediend voor het bouwen van windturbines. Bouw van de turbines De bouw van de turbines op Distripark Doelwijk duurt ongeveer twee dagen per turbine. Op de eerste dag worden de torendelen (vier stuks) op elkaar gezet en de gondel wordt geplaatst. Op de tweede dag worden de wieken gemonteerd. Voor de bouw worden twee hijskranen gebruikt waarvan de grootste een hoogte heeft van 96 meter en een draagvermogen van 800 ton. De drie windturbines op Distripark Doelwijk zijn van het type Vestas V90. Deze turbines zijn in Denemarken gebouwd. De turbines zijn 75 meter hoog, hebben een rotordiameter van 90 meter, een hoogte van 120 meter en leveren een vermogen van 3 MW. De windturbines staan op een achtkantige fundering van 16,7 bij 16,7 meter met onder iedere hoek twee heipalen van 20 meter. De fundering is 2,15 meter dik en bevat 490 kuub beton. Weekblad Waddinxveen, 23-10-2006
12
De Windvaan
december 2006 nr. 4
Vaarwel gloeilamp, de led-lamp gaat het overnemen Binnen niet al te lange tijd zijn de gloeilamp, de tl-buis, de halogeenlamp en de spaarlamp geschiedenis. De consument gaat straks massaal aan de led-lamp. Dat is een lamp die je halve leven meegaat en superzuinig is met energie. Wie wil dat niet? Hij kost wel 30 euro. Dat is natuurlijk een hoge drempel. Te hoog? Kenners van led-verlichting denken dat de consumentenmarkt er binnen vijf à tien jaar klaar voor is. Winkeliers – die nou eenmaal dicht op de consument zitten – vermoeden dat het wel wat langer duurt. In de eerste week van november kwam stroomleverancier Oxxio op de markt met de Pharox. Dat is een lamp met zeer energiezuinige lichtgevende diodes (light emitting diodes, oftewel led’s) in de vorm van het overbekende peertje. Led-lampjes zijn niet onbekend. We kennen ze bij voorbeeld als controlelampjes in computers, in mobieltjes, in audioapparatuur, als fietslampjes en als achterlicht van auto’s. Het is vooral signaalverlichting. De Pharox brengt dit nieuwe licht in een oud jasje en is het eerste led-product waarmee de consument thuis iets kan. Het led-peertje is ontwikkeld door het bedrijfje Lemnis Lightning, eigendom van twee telgen uit de Philips-familie: Frans Otten en Warner Philips. Otten geeft toe dat het led-peertje van 30 euro nogal duur is voor een consument. „Dat komt door de techniek. Aanvankelijk konden alleen rode led’s gemaakt worden. Die zijn inmiddels zo algemeen dat de pro-
ductiekosten ervan nu laag zijn. Om zacht wit licht te krijgen heb je ook groene en blauwe led’s nodig. Dat maakt het duur.” Is het dan niet beter om nog een paar jaar te wachten? De hoge prijs schrikt de consument af. „Nee, het is desondanks toch zinnig om zo’n lamp te kopen, want vanaf dag één levert het geld op. Dus waarom dan drie jaar wachten? Om de consument over te halen het zeer energiezuinige led-licht te gebruiken, moet je wel een product in handen hebben. Dan kun je ook echt iets laten zien. De prijs is in de winkel, liggend naast de goedkope gloei- en spaarlampen, wel een belemmering, ja. Dat is ook de reden dat we met stroomleverancier Oxxio in zee zijn gegaan. Die voeren er nu actie mee. Er zijn al honderden aanvragen. Wellicht komt de Pharox in de loop van volgend jaar in de winkel.” Otten rekent voor dat een gewone gloeilamp 1000 branduren heeft, een spaarlamp 6000 en een led-lamp 50.000. „Onze led-lamp vervangt een gloeilamp van 40 watt, maar gebruikt zelf maar 3,4 watt. Als de lamp vier uur per dag brandt gaat hij 35 jaar mee, en de besparing is 12 euro per jaar. Dus zeer zuinig, een lange levensduur en ook nog eens prettig warm wit licht. Schaalgrootte en voortschrijdende technologie zullen de lamp alleen maar goedkoper maken. Over vijf jaar gaat de led-lamp de gloeilamp, de halogeenlamp en de tl-buis in huis verdringen.” Led-expert ir. Erik Swennen gelooft 13
De Windvaan ook in de led-revolutie. „Een van de grootste problemen van led-licht is nu nog de lichtopbrengst. Maar kijk eens naar de statistieken”, zegt Swennen, vroeger werkzaam bij Philips-dochter Lumileds en tegenwoordig actief als zelfstandig verlichtingsadviseur. „Elke 18 maanden slagen we erin om de lichtopbrengst te verdubbelen. Dat blijft voorlopig zo. Over een jaar of drie is de lichtopbrengst zo groot dat we tl-buizen kunnen vervangen. Als het eenmaal zo ver is krijgt de consumentenmarkt genoeg schaal, zodat veel fabrikanten geld gaan stoppen in deze technologie. Neem de auto-industrie. De verwachting is dat volgend jaar in de VS de eerste koplampen met led’s op de markt komen. In de EU over twee à drie jaar. Het tijdperk dat led’s alleen maar geschikt waren als signaalverlichting is dan echt voorbij. Dat geeft een grote impuls aan led-verlichting. We staan aan het begin van een ontwikkeling, maar die is onomkeerbaar.” Swennen schetst een ontwikkeling waarbij we anders over licht gaan denken. „We zitten vast aan fittingen en peertjes. Dat hoeft met led’s niet meer. De toepassingen in keukens, badkamers en huiskamers zijn legio. Led’s zijn klein, werken met een lage spanning, worden veel minder warm dan gloeilampen, dus kunnen in veel meer materialen verwerkt worden dan bijvoorbeeld halogeenlampen. Je kunt licht in meubels wegstoppen, in vloeren, muren, plafonds. Je kunt met kleuren gaan spelen. Bijvoorbeeld het licht in huiskamers laten aanpassen aan de buitenlucht zodat je ogen niet meer zo hoeven te wennen, of de kleuren met je eigen
december 2006 nr. 4 stemming laten mee veranderen. Of sterrenhemels nabootsen die je op de plek waar je zit extra licht geven. Over een jaar of vijf à tien hebben we dat spul allemaal in huis, misschien nog wel eerder.” De energiezuinige led-lamp maakt ook de milieubeweging enthousiast. Puk van Meegeren van MilieuCentraal, een onafhankelijke instelling voor formatie aan de consument: „Een led-lamp is 50 gloeilampen. Daarmee wordt niet alleen energie gespaard maar ook veel materiaal. De prijs van 30 euro is inderdaad een drempel, maar een spaarlamp van goede kwaliteit met 10.000 branduren kost ook 7 euro. Je bent een dief van eigen portemonnee als je niet zo’n led-lamp koopt, maar je moet wel een langetermijnperspectief hebben. Als verkoper moet je het misschien over een andere boeg gooien. Omdat een led-lamp zo lang meegaat hoef je niet meer regelmatig op een wiebelende trap te staan om hem te vervangen. Zoiets.” Bij de Lampenier, met 68 winkels de grootste verkoper van consumentenverlichting in Nederland, weten ze goed wat er bij de consument leeft. Peter Zwaan is bij de winkelketen verantwoordelijk voor de inkoop. „Led-licht wordt duidelijk beter. Twee jaar geleden was het nog een gloeiende spijker. Die lichtopbrengst is voor de consument natuurlijk belangrijk. Hij weet wel van het bestaan van led-verlichting. Ik merk al twee jaar dat erom gevraagd wordt. Voorlopig is het nog fun-verlichting of buitenlicht. Armaturen met led-licht lopen nog niet. De lichtopbrengst is met 3 en 6 watt te weinig. In december krijg 14
De Windvaan ik een tafellamp die acht watt doet. Ik ben benieuwd hoeveel licht die geeft.” Zwaan test thuis zelf ook led-lampen op allerlei plekken. „Ik ben nog niet tevreden. Het licht kan sterker. Het is voldoende om te zien wat je doet, maar je kunt er niet bij lezen. Verder moet het warmer, geler. Het is me nog te wit. Dit is overigens regionaal bepaald. Wij Nederlanders en Scandinaviërs houden van gelig licht. Maar al vanaf België gaan ze voor wat koeler, witter licht. Kijk maar eens naar cafés in Zuid-Europa.” De lampeninkoper vermoedt dat het nog wel even duurt voordat led-licht gemeengoed is. „Het led-licht heeft vele en ook verrassende toepassingsmogelijkheden, maar die moeten in nieuwe huizen gerealiseerd worden. Ik zie mensen in bestaande huizen niet in vloeren, muren en plafonds gaan frezen om led-licht aan te brengen. De gloeilamp verdwijnt, daarvan ben ik overtuigd, maar het duurt nog wel een jaar of vijftien.” Bedrijfszeker Fietsfabriek Gazelle begon drie à vier jaar geleden met het uitproberen van led-lampjes in een paar modellen van haar fietscollectie. „Uit kostenoverwegingen hebben we dat gedaan. Het is een groot succes”, vertelt marketingmanager Joost Belt. „Die lampjes zijn zeer bedrijfszeker. Daarnaast zijn ze energiearm, dus je hoeft de batterijen veel minder te vervangen. Ze hebben een langere levensduur. Ze zijn kleiner, waardoor ze gemakkelijker zijn weg te werken. Je hebt
december 2006 nr. 4 dus meer vrijheid met de plek van die lampjes. Zo kunnen we koplampen wegwerken in het frame. Nadelen? Aanvankelijk waren de led’s iets duurder, maar omdat ze nu in 80 procent van de modellen worden gebruikt, bestellen we er zoveel van dat ze niet meer duurder zijn. Het productieproces is wel iets ingewikkelder. Dat kost iets meer tijd vergeleken bij vroeger, toen het ging om een dynamo met een draadje. Maar we hebben het nu goed onder de knie.” De aankondiging dat de Pharoxlamp, in tegenstelling tot spaarlampen en halogeenlampen, ’wél natuurlijk warm licht geeft’, nodigt uit tot een thuistest. Op drie plekken is de lamp een paar dagen uitgeprobeerd: in een schemerlamp in de huiskamer, boven de keukentafel, waar regelmatig wordt gegeten, en als leeslamp in de werkkamer. De Pharox moet een gloeilamp van 40 watt kunnen vervangen. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de lamp boven de keukentafel en de leeslamp normaal 60 watt bevatten, die in de huiskamer is wel 40 watt. Maar ook bij die laatste is de lichtopbrengst van de led-lamp beduidend minder. Lezen is niet echt plezierig bij deze lamp. Het beloofde warme licht valt ook tegen, te kil nog. De familie is het erover eens: geen lamp voor de sfeer of het lezen. Voorlopig dus een lamp voor plekken waar je alleen maar even hoeft te zien wat je doet. Kees de Vré, Trouw, 25-11-2006
15
De Windvaan
december 2006 nr. 4
De laddermolen van Wubbo Ockels Ruimtevaarder Wubbo Ockels is een veelzijdig man: astronaut, hoogleraar, uitvinder en ondernemer. De noemer in alle vakken is zijn ideeënrijkdom. Zo belooft de laddermolen, of Ockels-Mill, voor niet minder dan een revolutie in de energievoorziening te zorgen. Tegenwoordig hebben al zijn ideeën vooral aardse toepassingen. Want leven in gevaarlijke gebieden - de ruimte of op volle zee - weet hij uit ervaring, is niemand zomaar aan te raden. Prof dr Wubbo Ockels is de man die Nederland op de kaart zette van de Internationale zoektocht naar the last frontier: de ruimte. Ooit onderbrak hij dankbaar een academische bliksemcarriëre voor een droombaan: hij mocht als eerste Nederlandse astronaut de ruimte in. Waarom ging hij wel en zoveel anderen niet? In een interview antwoordde hij eens bescheiden: omdat ik toevallig twee identieke evenwichtsorganen heb.' Ongetwijfeld een onontbeerlijke eigenschap in gewichtloze toestand maar er zal meer aan zijn succesvolle selectie hebben bijgedragen dan alleen een speling van de natuur. Ockels is een ervaren piloot en voor hij ruimtevaarder werd, deed hij voortvarend natuurkundig onderzoek. Terug op aarde en uit de schijnwerpers van het Internationale ruimtevaartprogramma pakte hij zijn oude vak weer op en werd onder meer hoogleraar ruimtevaarttechniek in Delft. Een lus met vleugels Vanaf de negende verdieping van één van de faculteitsgebouwen van Lucht- en Ruimtevaarttechniek in Delft is er zicht op Schieland en de A13, tussen Den Haag en Rotterdam. Wie goed kijkt kan, tien kilome-
ter verder, Zoetermeer zien liggen. De werkkamer van Ockels lijkt op indrukwekkend niveau gelegen, maar is nog niet bij benadering de hoogte waarop zijn zogenaamde laddermolen volledig tot zijn recht zou komen. Ockels vertelt onder meer over de in zijn woorden revolutionaire ontwikkeling om met behulp van wind en vleugels grote hoeveelheden energie op te wekken. 'De laddermolen beslaat uit een windgedragen systeem van een groot aantal vleugels die aan een sterk touw zijn gebonden en die een lus vormen. Een uiteinde van de lus is aan de grond verbonden met een dynamo. De vleugels zijn als schoepen zo ingesteld dat langs één kant de vleugels omhoog bewegen onder invloed van de wind en via een kantelpunt hoog in de lucht - daar waar windkracht en snelheid van het touw een optimum bereiken - langs de andere kant naar beneden komen,' vat Ockels het principe van zijn idee samen. 'Zo ontstaat een draaiende beweging waarbij aan één kant trekkracht wordt gegenereerd terwijl aan de neergaande kant geen energie wordt gebruikt om de vleugels te laten dalen.' 16
De Windvaan
december 2006 nr. 4
Lineair versus roterend Het principe van een laddermolen is te vergelijken met de stuwkracht van een zeilboot. Een zeilboot is niet alleen goedkoper omdat je geen minerale brandstof verbruikt, maar ook omdat je een lineaire energie - wind - omzet in een lineaire beweging, de voorbeweging van de boot. Volgens deze vergelijking komen ook de moterboot en Schets van onderzijde laddermolen waar een de windmolen overeen, waargenerator wordt aangedreven. bij de beschikbare energie wind en vastgelegd in minerale brandstof - worden omgezet in roterende energie. Dat geeft relatief veel verliezen door het optreden van centrifugale krachten en trillingen. Ockels rekende uit dat er een factor vijftien zit tussen de kostprijs van een uur zeilen en een uur varen met dezelfde snelheid op de motor. Tussen de energieopbrengst van een laddermolen en een windmolen zit minimaal een factor vijftig. Voor de kostprijs is nog geen verschil uit te rekenen. De laddermolen maakt gebruik van de windenergie die op grote hoogte heerst en trekt zichzelf de lucht in met vleugels, net als een vliegtuig. De lus kan afhankelijk van de windkracht in lengte variëren. Wil de lus omhoog dan kunnen er extra vleugels worden aangehangen. Is er veel wind dan kan de lus kleiner, is er weinig wind dan kan hij wat gevierd worden. Naar schatting duurt het opbouwen van de laddermolen tussen een half uur en een uur. Het apparaat is zo flexibel aan te passen aan de weersomstandigheden van het moment. Radiografisch model Ockels is enthousiast over zijn vindingen. 'De natuurkunde klopt. Twintig jaar weerstatistiek hebben we erbij
gehaald. Met de juiste materialen kan de laddermolen in Nederland tachtig procent van de tijd operationeel zijn, en potentieel concurreren met een normale elektriciteitscentrale. Die levert ongeveer 1 KWh voor ongeveer vijf cent,' vertelt hij. Met de techniek en operationele mogelijkheden zitten het volgens Ockels wel goed. Maar er is nog geen prototype. De ontwikkeling heeft alleen op papier plaatsgevonden. De volgende stap is demonstratiemodel bouwen. Ockels: 'Dat is de fase waarin we nu zitten. Een demonstratiemodel wordt gebouwd met vliegers, om het publiek geloof in het idee te laten krijgen. Dat is niet voldoende voor de investeerders. Daarvoor worden opblaasbare vleugels gebouwd die op afstand radiografisch bestuurbaar 17
De Windvaan
december 2006 nr. 4 voorzien, maar ook om een boerderij op Terschelling elektriciteit te leveren. Is het een antwoord op de energievoorziening van een woonkolonie op zee? 'De laddermolen is in principe overal inzetbaar.'
zijn.' De TU-Delft bouwt mee aan het prototype waarvan de vleugels worden uitgerust met rolroeren zodat ze stabiel te houden zijn. Op die manier is het prototype minder afhankelijk van windveranderingen en weerstypen. Ook is het makkelijker om demonstraties te geven. Het materiaal dat wordt gebruikt is licht omdat het opblaasbaar is maar ook sterk omdat het van moderne zeildoek kunststoffen wordt gemaakt. Een vleugel die op windkracht zelfstandig stabiel blijft op grote hoogte hebben we nog niet gevonden. Ockels en zijn medeontwerpers hopen dat probleem op te lossen door gebruik te maken van computergestuurde elektronica. 'Uit onze vliegerexperimenten (Ockels was betrokken bij een proef waarin Delftse studenten het wereldrecord vliegeren verbroken door 1248 vliegers tegelijk in de lucht te houden, MvK) weten we dat de bovenste vlieger of vleugel stabiel moet staan. Die geeft richting aan de rest.' Net als moderne jachtvliegtuigen, die zijn wat vormgeving betreft niet meer stabiel, maar die worden met elektronica stabiel gehouden. Een laddermolen is op alle schaalniveaus te bouwen. Om een stad te
Ockels ziet desgevraagd wel andere problemen voor het wonen op zee. 'Maar die zijn niet anders dan voor mensen die aan de kust wonen. Want in feite creëer je met een eiland in zee een kust erbij. De scheiding tussen water en zee noemen we nu eenmaal kust. Kalm water is mooi, wild water is bedreigend.' Ockels gelooft niet dat mensen graag bij wild water wonen. Het gaat er volgens hem om ervoor te zorgen dat het water minder bedreigend is. 'De zee is een woest medium. Sterker dan de mens. Kijk maar hoe boorplatformen moeten worden uitgerust om ze staande te houden. Dan krijg je wel respect voor de zee.' Een product van de aarde Voor het koloniseren van de ruimte geldt verrassend genoeg volgens Ockels de ruimtevaarder een vergelijkbaar verhaal. 'Wonen in de ruimte is niet gezellig. Als je heel naïef bent dan kun je gemakkelijk wegdromen. Je ziet een man zorgeloos wandelen op de maan. Maar naarmate je meer weet kom je erachter hoe vernuftig en gecompliceerd alles in elkaar zit,' vertelt Ockels. 'De mens is een product van de aarde. Het menselijk lichaam is afhankelijk van de aardse omstandigheden. Dat leer je inderdaad door ruimtevaart. Door verder te gaan. Dan kom je erachter hoe fijn het was op de plek waar je vandaan 18
De Windvaan kwam. Mensen kunnen domweg niet lang naar de ruimte zonder tegenmaatregelen. Door het ontbreken van zwaartekracht is de botontkalking bijvoorbeeld enorm.' Er is een groot verschil tussen het wonen op aarde en het wonen in de ruimte. 'Ik ben er niet van overtuigd dat wij mensen ooit ergens anders kunnen wonen dan op aarde. Ons lichaam is echt aards,' aldus Ockels. 'We zijn geheel volgens de voorwaarde van het aardse bestaan geëvolueerd.' Volgens Ockels is ruimtetoerisme dan ook het resultaat van de naoorlogse denkwijze waarin met aardse technieken de ruimte veroverd zou worden. 'Ik denk dat er iets gaat gebeuren dat voor iedereen als een verrassing komt. We gaan denk ik de
december 2006 nr. 4 maan gebruiken als een lanceerbasis, niet om te wonen. Een robotdorp gaat vanaf daar andere ruimtereizen voorbereiden. Anders komen we nooit op Mars.' Ook ruimteverkeer zoals we nu vliegverkeer hebben, zouden we niet moeten willen. 'Het is vervuilend en energieverslindend. Een raket spuwt heel veel chemicaliën uit. Hier op aarde hebben we daar weinig last van omdat er relatief veel zuurstof is. Maar in de bovenste aardlagen is de lucht zo ijl dat iedere substantiële afbraak van zuurstof of ozon desastreuze gevolgen kan hebben.' Beter is het volgens hem vanaf de maan te vertrekken. Door de zes keer kleinere zwaartekracht is het veel makkelijker van de maan weg te komen.
De laddermolen is volgens Ockels een vervanging van de huidige energievoorziening. 'Het is te vergelijken met honderd windmolens. Het is een andere orde van grootte, zeg maar een nieuwe generatie,' aldus de gewezen astronaut. Een grote windmolen levert 1 megawatt, een elektriciteits centrale zo'n 400 megawatt. Bij Lelystad staan nu dertig windmolens. Voor dezelfde capaciteit als een centrale moet je vierhonderd grote windmolens neerzetten. De laddermolen kan op papier honderd megawatt leveren. Dan zijn vier genoeg om dezelfde capaciteit te halen. Veilig moet de laddermolen ook zijn. Alleen lichte touwen en opblaasbare vleugels hangen in de lucht. Ockels: 'Als het systeem valt, is de kans klein dat iemand gewond raakt. Het apparaat valt als een soort parachute.' 19
De Windvaan
Nieuw instituut Als hoogleraar en één van de communicatiemanagers bij de ESA houdt Ockels zich tegenwoordig met aardse zaken bezig. Hij heeft zo zijn eigen zorgen. Zo hangt de voortgang van het laddermolen-project nu af van de hoeveelheid geld die hij kan ophalen om een prototype te bouwen. 'Als een demonstratiemodel klaar is, zal er best wat geld vrijkomen,' spreekt hij vol vertrouwen. Ockels wil een instituut oprichten dat zich volledig gaat inzetten voor de laddermolen, en is in gesprek met onder meer de Gemeente Amsterdam. 'Waar ik kansen zie is dat we steeds meer moeten gaan ontwerpen op basis van interactie met de elementen, niet op basis van een verzet tegen de elementen. Elementen worden constant uitgeschakeld, thuis als we op reis zijn en op alle andere plekken waar we veilig willen zijn. Maar je kunt ook veilig bouwen en je tegelijkertijd schikken
december 2006 nr. 4
naar de elementen, zoals we met de laddermolen doen.' Een initiatief als de Ecoboot is daar volgens Ockels een invulling van. 'Water en wind zijn op zee de belangrijkste elementen. Een strijd met deze krachtbronnen verlies je altijd. Een drijvend eiland dat stabiel wordt gehouden met heel veel losse golfbrekers is een voorbeeld van hoe van de elementen gebruik kan worden gemaakt zonder dat je er last van hebt.' Een idee dat een interactie aangaat met de elementen spreekt hem aan. 'Het draagt bij aan de levendigheid en de diversiteit van het leven. Ook de waardering voor het leven zal toenemen,' vindt Ockels. 'Als de Ecoboot gebruik gaat maken van golfenergie om juist golven in toom te houden dan heb je een ontwerp geïntegreerd in je omgeving. Dat vind ik mooi.' Bron: http://www.ecoboot.nl/artikelen/ OckelsLaddermolen.php
Status windenergie in Nederland Bron: www.senternovem.nl
20
De Windvaan
december 2006 nr. 4
Broeikasgassen bereiken nieuw record AMSTERDAM - De concentratie van het broeikasgas kooldioxide in de atmosfeer blijft stijgen. Volgens cijfers van de meteorologische organisatie WMO was die in 2005 379.1 delen per miljoen, ruim een half procent stijging ten opzichte van 2004. De WMO schrijft de stijging, die past in een trend die al sinds het einde van de achttiende eeuw wordt waargenomen, toe aan de verbranding van fossiele brandstoffen. Ook de concentratie van N2O bereikte in 2005 een nieuw record, met 319,2 delen per miljard (ppb). Ongeveer eenderde van de toename van stikstofoxides in de lucht is afkomstig van de mens, via verbranding van bi-
omassa, gebruik van kunstmest en andere industriële activiteiten. Methaan, een derde belangrijk broeikasgas, bleef stabiel op 1783 ppb. Ongeveer 60 procent van de uitstoot wordt door mensen veroorzaakt, via de rijstbouw, afvalstort en veeteelt. De rest betreft natuurlijke bronnen, zoals moerassen en termieten. De nieuwe getallen zijn gebaseerd op metingen van 44 landen die zijn aangesloten bij de WMO. De gegevens zijn gepubliceerd aan de vooravond van een grote VN-conferentie over broeikasproblematiek, van 6 tot 11 november in Nairobi. Volkskrant, 6-11-2006
Energiebedrijven tevreden met uitgeklede wet De energiebedrijven zijn tevreden met de wijzigingen in de splitsingswet. Dinsdag bereikten minister Joop Wijn van Economische Zaken en de Eerste Kamer overeenstemming over een gewijzigde splitsingswet. De energiebedrijven hoeven zich niet te splitsen, maar kunnen daar wel toe gedwongen worden als daar een goede reden voor is. Volgende week dinsdag stemt de senaat naar verwachting in met de uitgeklede wet. ,,Het is een verstandig besluit. Hiermee krijgen we de toekomst in eigen hand'', reageerde een woordvoerster van Essent. ,,Een splitsing zou ons op grote achterstand plaatsen ten opzichte van de concurrerende ongesplitste energiebedrijven in het buitenland. Gelukkig heeft de Eerste
Kamer dat onderkend en gelden nu voor iedereen in Noordwest-Europa dezelfde spelregels.'' Startpunt Het naar omzet gemeten grootste energiebedrijf zet de gesprekken met ,,relevante Nederlandse partijen'' waaronder Nuon, over een samenwerking voort. Het energiebedrijf Nuon is ,,niet ontevreden met het resultaat'', liet een woordvoerster weten. ,,Nu hebben we tenminste de keuze of we onszelf willen opsplitsen of niet. Anders waren we daartoe verplicht geweest. Het is een mooi startpunt voor vernieuwde samenwerking met overheid om echte energiethema's, zoals besparing en duurzaamheid met elkaar aan te pakken.'' AD, 16-11-2006 21
De Windvaan
december 2006 nr. 4
Lid worden? Vul onderstaande bon in en stuur deze op De coöperatieve windmolenvereniging De Windvogel biedt de mogelijkheid om met gelden van haar leden te investeren in duurzame energie. De Windvogel, één van de twintig coöperatieve windmolenverenigingen, heeft in eigen beheer vier windmolens ingezet voor de productie van schone elektriciteit. Eén molen staat in Ouderkerk a/d Amstel, één aan de A-12 nabij het wegrestaurant in Bodegraven, één op het terrein van het Hoogheemraadschap te Halsteren en de vierde molen staat aan de Goudkade in Gouda. Andere nieuwe locaties zijn in onderzoek voor plaatsing van molens. Hiervoor zijn veel nieuwe leden nodig. Help mee aan de groei van duurzame energie. Investeer mee in een molen. Stuur onderstaande coupon naar de ledenadministratie van De Windvogel, p.a.: Graaf Janstraat 219, 2713 CL Zoetermeer.
LEVEN VAN DE WIND Ja, ik vind duurzame energie belangrijk
Ο
Ik geef mij op als lid of donateur van de windmolenvereniging en stort op postbankrekening 37 01 58 t.n.v. De Windvogel te Reeuwijk een bedrag van: Lid:
Inleg Lening...... X € 50,-
€ 50,€...........,-
Totaal
€...........,-
Naam:......................................................................................... Straat:......................................................................................... Postcode:..........................................Plaats:.............................. Telefoonnummer:....................................................................... E-mailadres: ..............................................................................
Ο
Ik wil eerst meer informatie ontvangen 22
De Windvaan
december 2006 nr. 4
Van de voorzitter De laatste weken zijn we opgeschrikt door twee Amerikaanse milieuevangelisten: Al Gore en Bill Clinton. In hun post-politieke carrière reizen ze als bekeerlingen de wereld rond. Als exgroten der aarde vinden ze de wat kleinere groten aan hun voeten, evenals rijen bekende Nederlanders die hun evangelie prijzen. Voor een paar dagen tenminste. In de pers, jawel, die kritische bewakers van ons welzijn, heb ik nergens de vraag aan Clinton gelezen: Al Gore was hier pas met zijn eigen verhaal en boek en film, u met uw eigen stichting, hoe zit dat nou precies met het grote geheel en het grote verhaal? Hadden jullie niet samen kunnen komen met één verhaal? En beter: hadden jullie niet die kleine groten kunnen bekeren zodat zij voor eigen volk jullie evangelie hadden gepredikt tot heil van de mensen en redding van de wereld? Sorry, misschien ben ik weer te andersdenkend. Laten we het positief oppakken. Laten we er vanuit gaan dat onze politieke en bestuurlijke kopstukken inderdaad inzien dat er hoog nodig meer moet gebeuren met onze inzet voor onze leefomgeving. Laten we geloven dat de bekende Nederlanders deze keer niet soaptranen met tuiten huilen en vervolgens overgaan tot hun wanorde van de dag maar daadwerkelijk geraakt zijn in hun hart en hun hoofd daarnaar gaan zetten. Laten we er vanuit gaan dat we zomaar de smaak- en beleidsmakers van de natie aan onze zijde vinden en dat onze inzet voor het milieu van de afgelopen twintig jaar wordt gedeeld en versterkt door de belangrijkste mensen van ons land, in navolging van enkele ex-belangrijkste mensen van de wereld. 2007 kan niet meer stuk!
resultaten gaan leiden. Ik noem de samenwerking tussen de windcoöperaties. Niet op het gebied van opbrengst in geld; die fout hebben sommigen van ons in middels te lang gemaakt, maar in opbrengst voor het milieu. Ouder-Amstel wordt een lichtend voorbeeld voor Nederland. En Zoetermeer en Den Haag gaan ongetwijfeld volgen. En wanneer ik Ivo Opstelten goed begrijp sluit ook Rotterdam zich aan. Ik zie het al voor me: het milieuvolkstuintje in 2007. Honderdduizenden OBN’ers (onbekende Nederlanders) oogsten hun eigen elektriciteit van hun zelf ver/gebouwde windmolens. En even verder denkend kiezen ze er voor om een eventueel overschot van windenergie op te slaan in de accu’s van hun elektrische auto(tje)s, lossen we meteen minstens twee problemen op. Maar misschien is het belangrijkste dat we samen aan de slag gaan. Wij als koplopers en al die meer of minder belangrijke mensen als volgers. En van mij mogen ze best op kop. 2007 wordt een fantastisch jaar. Volgens een aantal beleidsmakers moesten we wachten op het herstel van de economie alvorens we aan het herstel van het milieu konden gaan werken. Raar geloof, werken kun je altijd, ongeacht de richting of de status van de economie, maar vooruit. Het kan niet anders dan dat iedereen in 2007 zich, al dan niet geïnspireerd door twee Amerikanen, gaat bekeren tot het goed beheren van onze leefomgeving en daarmee van het leven zelf. Als meest bewust levende wezens kunnen we immers niet anders? Dick van Elk Dit verenigingsblad is vervaardigd door:
Sorry, misschien ben ik nu te optimistisch. Maar toch. In het afgelopen jaar zijn een aantal activiteiten zichtbaar geworden die in 2007 hopelijk tot belangrijke
23
De Windvaan
december 2006 nr. 4 De Windvogel Ledenadministratie: Graaf Janstraat 219 2713 CL Zoetermeer Tel. 079 – 3168652
De Windvogel
Secretariaat: Fazantendreef 6 2665 ET Bleiswijk Tel. 010 - 5215953
Zonne-speeltjes bestellen: Telnr. 0182-613308
24
