De vieringen zijn ook digitaal beschikbaar via winkel.broederlijkdelen.be. Kalender Campagne Beste lezer,

Liturgie & Spiritualiteit 2016 1

Beste lezer,

De vieringen zijn ook digitaal beschikbaar via winkel.broederlijkdelen.be

Al meer dan vijftig jaar verbindt Broederlijk Delen de vastenspiritualiteit met solidariteit tussen Noord en Zuid. De brochure ‘Liturgie en Spiritualiteit’ is hierbij

Kalender Campagne 2016

een vaste waarde en een onmisbaar instrument.

10/02

In dit jaar van de barmhartigheid roept paus Franciscus

16/02 I nleefprogramma Colombiaanse gasten tot 01/03 in Vlaanderen

ons op om onze blik te richten op de barmhartigheid om zelf metterdaad teken te worden van het handelen van de Vader (Misericordiae Vultus nr.3). Hij ziet de veertigdagentijd als een bijzonder moment om de

04/03

Aswoensdag, start van de campagne

Koffiestopdag

05-06/03 Eerste collecteweekend campagne

barmhartigheid van God te vieren en te ervaren. In de

19-20/03 Tweede collecteweekend

liturgie van de vasten luisteren we naar verhalen over

27/03

Pasen, einde van de campagne

een God die er is, altijd, voor iedereen. Hij kent de ellende van zijn volk en bevrijdt hen uit de slavernij. Hij geeft hen grond van bestaan in een land van melk en honing. Hij feest wanneer zijn jongste zoon terugkomt naar huis. In het luisteren naar deze oude verhalen weten we ons geliefd en worden we uitgedaagd en gesterkt om zelf teken van Gods barmhartigheid te zijn, partij te kiezen voor de zwakken en te vechten tegen machteloosheid en onrecht. Celia, Deyanira en Fanny zijn drie sterke vrouwen in Colombia. Zij verzetten zich elk op hun manier tegen onrechtvaardige structuren en ongelijke machtsverhoudingen. Onze solidariteit kan hen helpen om zelf de touwtjes in handen te nemen. Bedankt voor jouw vrijwillige inzet voor Broederlijk Delen. We wensen je een mooie veertigdagentijd toe.

Inhoud 3 Campagne kort 4 Vasten… Oefenen in barmhartigheid 6 Info bij de vieringen 9 Liedkeuze 10 Viering: Aswoensdag 13 Viering: Eerste zondag van de vasten 16 Viering: Tweede zondag van de vasten 19 Viering: Derde zondag van de vasten 22 Viering: Vierde zondag van de vasten 25 Viering: Vijfde zondag van de vasten 28 Viering: Palmzondag 31 Vieringen in de Goede Week: Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Pasen 35 Vieren met jongeren 37 Gespreksmodel én bezinning voor volwassenen 41 Petitie 43 Partituur 44 Adressen

De werkgroep Liturgie en Spiritualiteit Campagne 2016 in samenwerking met nine o’clock somewhere Werkten mee aan deze brochure Mieke Corneillie, Jan De Roeck, Terri Grootjans, Marjet Haels, Roos Maes, Lien Mahieu, Els Van Doren, Bea Van Woensel | Hoofdredactie: Lien Mahieu | Eindredactie Marjet Haels, Roos Maes | Tekstcorrectie Greet De Wulf, Zynke Huysmans | Foto’s Thomas De Boever, Piet Vromman | Drukkerij Lowyck, gedrukt op HV offset 90 gr FSC papier | Grafische vormgeving Marine De Keyzer en Toon Van Wambeke | Wettelijk depotnummer D/2015/5.556/6 | Verantwoordelijke uitgever Lieve Herijgers, Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel

Campagne kort Met een leven speel je niet In de Cauca, het zuidwesten van Colombia, wordt het elke dag moeilijker overleven. Steeds meer landbouwgronden worden bedreigd door toedoen van de overheid, door grote bedrijven en zelfs door gewapende groepen. De gevolgen zijn dan ook rampzalig. De natuur wordt vernietigd, het drinkwater vervuild en de aarde onvruchtbaar. Aan traditionele landbouw doen kan niet meer. Mensen worden verjaagd van hun grond. Dat is onrechtvaardig. Voor de Colombiaanse boerenfamilies is hun grond hun leven. Het is hun cultuur. Het is hun identiteit. Op de grond van hun voorouders woont hun gemeenschap en werken ze voor de toekomst van hun kinderen. Die toekomst staat nu op het spel. Wat zou jij doen mocht ‘iemand’ plots beslissen dat de grond naast jou wel een goede plek zou zijn om er een chemisch bedrijf neer te poten? Hoe zou jij reageren als er onverwachts een graafmachine in jouw tuin staat? Zou jij dat allemaal laten gebeuren?

Deyanira wapent zich met kennis Deyanira is vastberaden de rechten van de Colombiaanse boeren te verdedigen. Haar gemeenschap werd volledig ontwricht door de komst van de suikerrietbedrijven. Mensen waren zich niet bewust van het belang van hun grond en verkochten hem. Anderen moesten vertrekken omdat hun landbouwgrond onbruikbaar werd door het vergif van de plantages. Daarom geeft Deyanira vandaag vormingen over de bedreigingen veroorzaakt door de komst van suikerrietplantages of door nieuwe spelers, zoals mijnbouwbedrijven. Maar ook over hun rechten als boerengemeenschap. Want voor je je rechten kan verdedigen moet je ze kennen. Zo kan haar gemeenschap als één front opkomen voor haar belangen en met succes meer respect voor haar rechten afwingen.

Celia verzet zich zonder wapens Ook Celia laat niet over zich heen lopen. Het leefgebied van haar voorouders is het speelterrein van verschillende gewapende groepen. Mensen werden met geweld van hun grond verjaagd. Tegenover geweren en granaten heeft Celia echter een krachtig wapen: de kracht van de massa. Celia maakt immers deel uit van de guardia indígena, een soort van burgerwacht. Samen houden ze een oogje in het zeil en grijpen ze in waar nodig. Bij problemen trommelen ze een grote groep wachters op om te protesteren. Tegenover een massa mensen blijven de wapens stil. Meestal toch. Dankzij hun geweldloze verzet en acties kunnen de wachters de gronden van de gemeenschap beschermen en resoluut ‘nee’ zeggen tegen het gewapend conflict en de mijnbouwbedrijven.

Fanny beschermt met bio Fanny (46) verzet zich tegen het onrechtvaardige Colombiaanse landbouwbeleid op haar eigen manier. Monocultuur, het verplichte gebruik van eenjarige zaden en chemische meststoffen: het betekent de ondergang van de kleinere boer. Fanny protesteert tegen de maatregelen van de overheid die de grote bedrijven bevoordelen. Ze doet op haar kleine stukje grond aan biologische landbouw. Ze beheert samen met haar gemeenschap een organisch mestfabriekje en organiseert beurzen waar boeren lokale zaden kunnen ruilen. Zo houdt ze mee de diversiteit in stand. En helpt ze haar gemeenschap de gronden op een duurzame manier te bewerken en beschermen.

Help hen de touwtjes in handen nemen Broederlijk Delen steunt de Colombiaanse boeren en de partnerorganisatie waar deze straffe vrouwen een leidersrol in opnemen. Samen roepen we een halt toe aan die bedrijven die denken dat ze zomaar met duizenden levens kunnen spelen. Dankzij jouw steun weerklinkt hun stem steeds luider.

Wat kan jij doen? • • • •

Stort je financiële bijdrage op BE 12 0000 0000 9292 Word vrijwilliger en voer mee campagne Doe mee aan de Koffiestop op vrijdag 4 maart 2016 Leef bewust en ga de uitdaging aan om te leven met genoeg

Alle info op www.broederlijkdelen.be/campagne-colombia

3

Vasten ... OEFENEN IN BARMHARTIGHEID Het jaar van de barmhartigheid Paus Franciscus riep dit kerkelijk jaar uit tot het jaar van de barmhartigheid. Dat de paus voor barmhartigheid kiest, hoeft ons niet te verwonderen. In alles wat hij doet en zegt zit een barmhartige ondertoon. Heel wat van zijn preken gaan over de barmhartigheid van God en hoe wij kunnen leren om barmhartig te zijn. In zijn boodschap ‘zalig zijn de barmhartigen, want hun zal barmhartigheid geschieden (Mt 5,7)’ voor de 31e internationale Wereldjongerendagen in Krakau (Polen) legt hij heel helder uit wat hij onder barmhartigheid verstaat. Hij verwijst hierbij naar de Bijbelse wortels van ons christelijk geloof. In het Oude Testament wordt God barmhartig genoemd, omwille van Zijn “niet aflatende trouw aan het verbond met Zijn volk, dat Hij voor eeuwig liefheeft en vergeeft”. Ook wordt de liefde van God voor zijn volk vergeleken met de liefde van een moeder voor haar kind. Dit soort liefde houdt in dat we ruimte maken in onszelf voor anderen en dat we in staat zijn om met hen mee te voelen in pijn en in vreugde. Het Nieuwe Testament spreekt over de goddelijke barmhartigheid als een synthese van het werk dat Jezus in de

wereld kwam verrichten in de naam van de Vader. Jezus is barmhartig wanneer hij meeleeft met hen die nood hebben aan begrip, genezing en vergeving. In de vastenliturgie luisteren we naar de parabel van de verloren zoon. God is een geduldige vader die ons altijd opwacht. Wanneer wij naar hem terugkeren verwelkomt hij ons als zijn kinderen. Die liefde van God stelt ons in staat om zelf ook binnen te gaan in de goddelijke logica van geven en genadige liefde. In zijn boodschap aan de jongeren roept de paus ons allen op om de werken van barmhartigheid te beoefenen, zoals die beschreven staan in Mattheus 25. “Ik vraag jullie daarom de lichamelijke werken van barmhartigheid te herontdekken: de hongerigen voeden, de dorstigen te drinken te geven, de naakten kleden, de vreemdeling herbergen, de zieken verzorgen, de gevangenen bezoeken en de doden begraven.Tegelijk vraagt hij ook speciale aandacht voor de geestelijke noden van de mens. Ook moeten we geestelijke werken van barmhartigheid niet over het hoofd zien: de twijfelenden raad geven, de onwetenden onderwijzen, de zondaars vermanen, de bedroefden troosten, beledigingen vergeven, lastige mensen verdragen en tot God bidden voor de levenden en de doden. Zoals je ziet bestaat barmhartigheid niet alleen uit een “goed persoon” zijn, noch is het slechts sentimentaliteit. Het is de maat van onze authenticiteit als leerlingen van Jezus, en van onze geloofwaardigheid als christenen in de moderne wereld.” Deze oproep van de paus sluit perfect aan bij het werk en de spiritualiteit van Broederlijk Delen.

Spiritualiteit van Broederlijk Delen Spiritualiteit is de grondslag van alles wat mensen ondernemen. Zij gaat immers over de manier waarop wij naar de wereld, naar onszelf en naar de anderen kijken. De spiritualiteit van Broederlijk Delen vindt haar oorsprong in het voorbeeld van Jezus van Nazareth. We vinden inspiratie in zijn verzet tegen al wat mensen kleineert, uitbuit en kapotmaakt. We sluiten ons aan bij zijn keuze om mensen te bevrijden, om kleine mensen te verdedigen, om armen kansen te geven en uitgestoten bevolkingsgroepen te verdedigen. Wij delen zijn visie op macht als ‘dienstbaarheid’ en zijn overtuiging dat de mens belangrijker moet zijn dan de regels en de wetten. Als we zien hoe de wereld in mekaar zit dan kunnen we niet anders dan verontwaardigd zijn. Onze samenleving is gericht op het verwerven van steeds meer materiële welstand. In de voorbije decennia creëerde dit meer welvaart voor veel mensen. We botsen nu op de grenzen van zo’n groeimodel. Het houdt geen rekening met de draagkracht van onze aarde en schaadt onze levensnoodzakelijke ecosystemen. Het sluit grote groepen mensen uit de samenleving. Overal ter wereld neemt de ongelijkheid tussen arm en rijk toe. Crisissen lopen dan ook als een rode draad doorheen onze

4

wereld: een ecologische en een klimaatcrisis, politieke crisissen, oorlogen, een financiële crisis. Mensen reageren vaak met een reflex van zelfbehoud en afscherming. Toch groeit ook het besef dat het zo niet verder kan. Stop. Andere wereld! We moeten op zoek naar een andere, solidaire manier van leven. Ze vraagt om radicale keuzes, bijvoorbeeld voor een duurzame economie die rekening houdt met de draagkracht van onze aarde. Daarvoor moeten we de mentaliteit van ‘nooit genoeg’ ombuigen naar ‘goed genoeg’, zodat er ruimte blijft voor al wat leeft en bestaat op onze planeet, nu en in de toekomst. Gemeenschap en solidariteit, gelijkheid door herverdeling zijn de basisprincipes voor een duurzaam samenleven. Ook als we daarvoor onze comfortzone moeten verlaten. Het gaat om ‘méér mens, méér samenleving, méér zorg voor onze aarde’. Solidariteit is dan niet louter een individuele kwestie, maar heeft te maken met hoe we ons samenleven economisch, ecologisch, sociaal, cultureel en interreligieus organiseren. Het is een vorm van verzet tegen de moedeloosheid en het cynisme: een nieuwe schepping is mogelijk. Om die droom te realiseren maken groepen mensen wereldwijd gedurfde keuzes. Zij kunnen ons inspireren. Vanuit die wereldwijde verbondenheid kunnen we werk maken van een wereld met toekomst voor iedereen, ook voor de volgende generaties.

Heilig de grond In de lezingen van deze vasten luisteren we naar verhalen over een God die er is, altijd, voor iedereen. Hij kent de ellende van zijn volk en bevrijdt hen uit de slavernij. Hij geeft hen grond van bestaan in een land van melk en honing. Hij feest wanneer zijn jongste zoon terugkomt naar huis. In het luisteren naar deze oude verhalen weten we ons geliefd en worden we uitgedaagd en gesterkt om zelf teken van Gods barmhartigheid te zijn, partij te kiezen voor de zwakken en te vechten tegen machteloosheid en onrecht. Celia, Deyanira en Fanny zijn drie sterke vrouwen in Colombia. Zij verzetten zich elk op hun manier tegen onrechtvaardige structuren en ongelijke machtsverhoudingen. Onze solidariteit kan hen helpen om zelf de touwtjes in handen te nemen.

5

Info bij de vieringen Centraal symbool: de bastón

Teksten per viering

Het centrale symbool tijdens de vastenliturgie in 2016 is een bastón. Dat is een staf of een stok aangekleed met veelkleurige linten. Hij wordt gedragen door de leden van de guardia indígena (inheemse wacht) in Colombia. Bij zijn ontstaan, koos de guardia ervoor om zichzelf niet te bewapenen. Om niet op dezelfde manier op te treden als het leger en de gewapende groepen (guerrilla en paramilitairen), waar ze zich tegen verzetten. Ze kiezen voor geweldloos verzet. Ze kunnen dat omdat ze met velen zijn, met velen protesteren of een plaats bezetten. De bastón heeft een dubbele betekenis. Hij staat voor autoriteit, niet in de zin van gezag, wel als uitnodiging om in dialoog te gaan. Daarnaast staat de bastón symbool voor het geweldloos verzet en biedt herkenning en bescherming aan de leden van de guardia. Ieder lid versiert zijn bastón naar eigen zin en aanvoelen. Toch zijn er algemene richtlijnen. De linten en versieringen vertegenwoordigen namelijk de kleuren van elke gemeenschap. In het departement Cauca hangen er rode en groene linten aan de bastones. Rood en groen zijn de kleuren van de Consejo Regional Indígena del Cauca (CRIC), de koepelorganisatie van inheemse gemeenschappen, een partnerorganisatie van Broederlijk Delen.

In deze brochure vind je, naast de visuele suggesties, ook voor iedere viering een welkom met duiding, een moment van inkeer, voorbeden, liturgische gebeden, een achtergrondtekst die je op weg kan zetten voor de homilie, een bezinningstekst na de communie, zending met zegen, liedsuggesties. Daarnaast vind je per zondag ideeën voor een actief belevingsmoment met kinderen.

Visuele uitwerking voor de liturgie In de vastenliturgie symboliseert de bastón onze verbondenheid met inheemse en boerengemeenschappen in Colombia. Wij willen ons verbinden met het onrecht dat hen wordt aangedaan, met het engagement van de gemeenschappen en met hun geweldloos verzet. De bastón plaatsen we op een zichtbare plaats vooraan in onze gemeenschap. Elke zondag hangen we lint in een andere kleur aan de bastón. Na het gebed over de gaven maken we aan dat lint een voorwerp vast. Dit voorwerp toont het centrale thema van die viering (zie verder). Een bastón maken is niet moeilijk. Als basis kiezen we een sjorpaal of een houten paal van een tuinafsluiting. De afmetingen bepaal je zelf, naargelang de ruimte waarover je beschikt. De linten kunnen gemakkelijk bevestigd worden met een punaise of een nietjespistool. Op Aswoensdag hangen we rode en groene linten aan de bastón, de kleuren van de CRIC (Consejo Regional Indígena del Cauca). De rode kleur verwijst naar de slachtoffers die gevallen zijn in de strijd voor hun leefgebied. De groene kleur verwijst naar de natuur en de hoop op het goede leven voor de inheemse gemeenschappen. Parochies waar het niet evident is om een bastón te gebruiken, kunnen ook kiezen voor één of meerdere foto’s die we maakten voor deze brochure. Deze kan je downloaden via winkel.broederlijkdelen.be

De rode draad doorheen de vastenvieringen In de Aswoensdagviering ‘Keer je binnenstebuiten’ roepen we op om onszelf binnenstebuiten te keren, ons opnieuw te verbinden met God, onze solidariteit aan te scherpen en onze levensstijl te bevragen. Als teken van onze verbondenheid zetten wij de bastón vooraan in de kerk met het rode en groene lint van de verenigde inheemse gemeenschappen in de Cauca. Op de eerste zondag ‘Wees gast op je eigen grond’ draagt de kleine boer uit Kanaän de eerste vruchten van zijn land op aan God. Dit herinnert er ons aan dat de grond gegeven is, dat ook wij zwervers zijn en op onze grond te gast zijn. Het evangelie plaatst Jezus voor de keuze: toegeven aan de verleiding van de macht of blijven kiezen voor onderdrukte mensen. Welke keuze maken wij? Een zakje grond en een bruin lint sieren de bastón. De aarde is ons als geschenk gegeven. Bruin als de vruchtbare grond die we mogen bewerken en die toekomst geeft aan wie na ons komen. Alleen in respect en eerbied voor wat ons gegeven is kunnen wij duurzaam leven geven aan onze planeet en aan allen die haar bewonen. Op de tweede zondag ‘Kijk naar de sterren’ nemen we ons eigen engagement voor een betere wereld onder de loep. Soms is er rust en slaap nodig om opnieuw perspectief te zien. Abraham twijfelt aan Gods belofte van een talrijk nageslacht. Na een droom heeft hij nieuw vertrouwen in Gods engagement. Ook Jezus bouwt een rustpunt in op de berg Tabor. Hij gaat er in gesprek met zijn voorgangers: Mozes en Elia. Hij laat zich door hen inspireren en vindt er de moed om opnieuw te kiezen voor de moeizame weg van gerechtigheid en liefde. Kan de vasten voor ons zo’n kantelmoment zijn? Een verrekijker aan een blauw lint. Perspectief en grenzeloos uitzicht op een nieuw leven. Daar mogen wij van dromen, samen met die hele menigte mensen die ons zijn voorgegaan. Blauw en groot als de hemel, zo is de droom die wij koesteren. Op de derde zondag ‘Heilig de grond’ worden we opgeroepen om in naam van ‘ik ben die is’ te werken aan gerech-

6

tigheid. Mozes geeft het goede voorbeeld. Het begint met onrust: een vuur dat brandt, maar niet verteert. Heilig wordt dat stukje aarde waar iets verassend gebeurt. Jezus vraagt om onze levenswijze grondig te veranderen. De onvruchtbare vijgenboom krijgt van hem nog een kans. Tegelijk ook een oproep aan ons: laten we zorg en aandacht geven aan hen die het tij willen keren. Het is nog niet te laat! Kleine zaadjes en een lichtgroen lint. In volle grond kunnen ze ontkiemen als wij telkens goed voor onze aarde en haar bewoners zorgen. Daarvoor is grondige aandacht én veel geduld nodig. Op de vierde zondag ‘Kom eindelijk thuis’ mogen we thuiskomen bij God. De God van het Verbond laat zijn volk thuiskomen in het beloofde land, waar ze een nieuw leven kunnen opbouwen. In het evangelie maakt de jongste zoon zich los van zijn thuis om een nieuw leven op te bouwen. Hoewel hij zijn erfdeel verbrast heeft, blijft hij welkom bij zijn vader. De oudste zoon voelt zich tekortgedaan, maar beseft niet dat hij thuis ook veel kansen kreeg. De vader geeft aan beide broers een thuis zonder onderscheid. Geweven stof aan een geel lint. Met vele draden zijn we met elkaar verbonden. Ook al zijn we verschillend, we mogen allen Gods kinderen zijn. Dan is het warm en fel, dan kan het feest zijn op de aarde, als thuis. Op de vijfde zondag ‘Kijk met andere ogen’ worden we uitgenodigd om niet te blijven stilstaan bij het verleden, maar om ons te richten op de toekomst: ‘ik onderneem iets nieuws, zie je het niet?’ De kracht van het nieuwe is niet te stuiten: solidariteit, verbondenheid, doelgerichte actie, … We zien het gebeuren in Colombia. Soms heel kleine veranderingen, maar onomkeerbaar, wanneer de cirkel van geweld doorbroken wordt. Zoals in het evangelie, waar schriftgeleerden en Farizeeën zwaaien met de wet om een overspelige vrouw te straffen. Jezus ontzenuwt de situatie: ‘wie zonder zonde is…’. Een nieuw perspectief opent zich. Een zakje met steentjes aan een paars lint. Ons hart kan hard zijn als een steen. Eén steen is genoeg om iemand te doden, letterlijk én figuurlijk. Een klein steentje in onze broekzak herinnert aan de zondige mens die we zijn. Maar evenzeer aan de nieuwe kans die ons gegeven wordt om met ander ogen naar de mensen en naar de wereld te kijken. Op Palmzondag ‘Ga je mee met Hem op weg?’ wordt Jezus onthaald als een koning, maar hij staat voor een ander soort koningschap. Een koning moet geen heerser zijn, maar iemand die dient. Jezus is de koning op een ezeltje, het lastdier van het gewone volk, die een totaal nieuwe wereldorde in de praktijk brengt. Toch wordt Jezus gevangen genomen en ter dood veroordeeld. Betekent dit dat mensen die aan macht verzaken en geweldloos veranderingen willen doorvoeren het onderspit delven? Of toch niet?

is het vergoten bloed, rood is ook de liefde zonder grens. Om deze weg te gaan hebben we een goed kompas nodig, gericht op Jezus die ons voorgaat in een leven dat sterker is dan alle pijn en dood. De Goede Week geeft een samenvatting van Jezus’ leven. Op Witte Donderdag horen we opnieuw hoe onze God afdaalt en zijn volk uit de slavernij van Egypte bevrijdt. De voetwassing in het evangelie is dé samenvatting van de christelijke levensstijl: de ultieme dienst aan de ander door Jezus én de uitnodiging aan wie hem wil navolgen om ook zo in het leven te staan. Op Goede Vrijdag zien we dat Jezus’ keuze voor de armsten en ontrechten hem in conflict brengt met de machtigen. Zij voelen zich bedreigd en willen hem aan het kruis. Op Pasen klinkt de boodschap dat de dood niet het laatste woord heeft. Jezus leeft. God blijft kiezen voor rechtvaardigheid en liefde over de dood heen.

Belevingsmoment met kinderen In deze brochure vind je bij elke viering suggesties voor een belevingsmoment met kinderen. Deze passen zowel voor een aparte kindernevendienst of geïntegreerd in de zondagsviering. We voorzien voor elke zondag een vertaling van het evangelie op kindermaat, een link met Colombia, een kindgerichte voorbede en een gebed.

Vieren met jongeren Onder de titel ‘voor het oog van de mensen’, verkent de jongerenviering de verleiding van vooroordelen en veroordelen en daagt ze uit om het goede samenleven te doen; op school, thuis, met vrienden, met onbekenden hier en in de hele wereld.

Gespreksmodel en bezinning voor volwassenen Wie input zoekt om vanuit het campagnethema in gesprek te gaan over de link tussen je persoonlijke levensstijl en de planeet of zich daarover wil bezinnen, vindt inspiratie in het gespreksmodel en de bezinning voor volwassenen. Beide staan op zichzelf, maar kunnen ook gecombineerd worden.

Broederlijk Delenlied Lait Zammie schreef in 2014 het amusant en modern lied ‘Een positief verhaal’ dat aansluit bij de algemene werking van Broederlijk Delen. We schreven ook dit jaar een strofe die past bij de campagne van 2016. De eerste twee strofes en het refrein passen in het algemeen bij Broederlijk Delen. Tekst, lied en partituur van het lied ‘Een positief verhaal’ kan je downloaden op winkel.broederlijkdelen.be Het lied is ook verschenen op cd (zowel verschillende ingezongen als instrumentale versies) en verkrijgbaar via winkel. broederlijkdelen.be voor 5 euro.

De aarde kleurt rood. Het lijden is onvermijdelijk voor de mens die kiest om zijn leven te geven voor een ander. Rood

7

Gebruik van teksten Teksten van andere auteurs hebben we met hun toestemming gebruikt. Mocht u teksten vinden zonder bronvermelding of zonder toestemming, laat het weten aan terri. [email protected]

Downloads Na registratie op onze website winkel.broederlijkdelen.be kan je volgende bestanden downloaden: • de afzonderlijke vieringen als worddocumenten • pdf van de volledige brochure ‘Liturgie en Spiritualiteit 2016’ • uitgeschreven achtergrondteksten bij elke zondagsviering • de gebruikte foto’s om te projecteren • het gezongen Broederlijk Delenlied ‘Een positief verhaal’ en de instrumentale versie • het gezongen lied ‘Guardia fuerza’ en de partituur • een aantal liedteksten

8

Liedsuggesties Bij elke viering vindt u suggesties van liederen uit Zingt Jubilate (ZJ) en het Verzameld Liedboek (VL - Huub Oosterhuis). Deze liederen sluiten aan bij de teksten van de zondagsvieringen. Er is meestal ook een verwijzing naar een bijhorende cd. Dit jaar stellen we twee liederen voor als rode draad doorheen de vasten. 1. Het lied ‘Keer u om naar ons toe, keer ons toe naar elkaar’. In de vasten worden we opgeroepen om bij onszelf te komen, om alle ballast overboord te gooien, zodat we de stem van God opnieuw kunnen horen. Als wij ons naar elkaar toekeren, dan zal God zich ook naar ons keren. 2. Het lied ‘Jij die bent’. De lezingen van alle zondagsvieringen spreken ons over God die er is, altijd, voor iedereen. Hij kent de ellende van zijn volk en bevrijdt hen uit de slavernij. Hij geeft hen grond van bestaan, in een land van melk en honing. Hij feest als zijn jongste zoon terugkomt naar huis. Hij roept en daagt uit, maar nooit zo dat we er aan ten onder gaan. Daarnaast suggereren wij drie liederen, te gebruiken als opening van de viering, bij het plaatsen van de bastón, ter meditatie tussen de lezingen, op het einde van de homilie, na de communie of op het einde van de viering. Een lied vraagt soms wat ‘gewenning’, het ontsluit pas zijn rijkdom als we het enkele malen kunnen beluisteren. Vandaar het pleidooi om één lied meer dan één zondag te laten horen, te zingen… Het gaat om volgende liederen ■ ‘Wereldtafel is de aarde’ (Herman Verbeek) • Cd: Word stil mijn ziel. • Teksten van Herman Verbeek op anglicaanse melodieën, Stichting Verbeekfonds, Groningen (2005) ■ ‘Ween Moeder Aarde’ (Carlos Desoete) • Cd: Gedreven, koor Solied ■ ‘Gij hebt uw land begenadigd’ (t: Huub Oosterhuis – m: Antoine Oomen) • Cd: Nieuw licht over de aarde, Nieuwe Liefde Leerhuis, 2015

(Cd: Ayubowan – koor Solied). De teksten en vertalingen van deze liederen kunnen gedownload worden via winkel. broederlijkdelen.be Voor koren is er tot slot nog het lied ‘Guardia fuerza’. Ook voor parochies die graag een nieuw lied aanleren is dit zeker een aanrader. Het lied komt uit Colombia en is het strijdlied van de guardia indígena. Carlos Desoete en Hugo Keunen zetten het lied op noten. U vindt de partituur terug achteraan de brochure, op pagina 43. U kan de partituur (met en zonder muzikaal intermezzo), het gezongen lied en de vertaling downloaden via winkel.broederlijkdelen.be

Lied: Jij die bent Tekst en muziek: Carlos Desoete Cd: Ayubowan, koor Solied Jij die bent: ‘Ik zal er zijn voor u’. Naam die zin is van ons leven. Wees nabij, wordt zichtbaar hier en nu. Groei in ons, kom in ons tot leven. Jij die zegt: ‘De minsten zijn mijn broeders’. Die vanuit hun wereld tot ons spreekt. Die ons roept te zijn elkanders hoeder. Leer ons zien uw licht dat openbreekt. Jij die ziet hoe mensen dood gezwegen zonder waardigheid en zonder naam, uitgesloten, altijd alles tegen. Jij roept ons om aan hun kant te staan. Jij, het woord dat in ons waar moet worden. Wij, uw stem voor wie geen stem meer krijgt. Jij die hoop zijt op een nieuwe morgen. Wij het beeld van u die leven zijt.

De teksten van deze liederen kunnen gedownload worden via winkel.broederlijkdelen.be We stellen voor om in de Goede Week drie gekende LatijnsAmerikaanse liederen te gebruiken. Voor Witte Donderdag ‘Amar es entregarse’, voor Goede Vrijdag ‘No mataras’ en voor Pasen ‘Hombres nuevos’

9

ASWOENSDAG keer je binnenstebuiten Vooraan, duidelijk zichtbaar, staat een bastón met linten in rood en groen. Dit zijn de kleuren van de CRIC, de koepelorganisatie die de rechten van inheemse gemeenschappen verdedigd, een partnerorganisatie van Broederlijk Delen. Zie foto hieronder.

Ritus van de asoplegging V.

Gedenk, beste mensen, dat we te midden van onze broosheid en kwetsbaarheid de levenskansen mogen aangrijpen die God ons telkens geeft. De as die vandaag wordt gezegend en waarmee we worden getekend wil daarvan uitdrukking zijn. Laat ons daarom bidden en zingen.

A.

Wees hier aanwezig woord ons gegeven. Dat ik u horen mag met hart en ziel. Wek uw kracht en kom ons bevrijden.

L.

Gelukkig de mens die niet gaat naar de plaats waar onrecht wordt beraamd. Gelukkig wie niet het pad kiest van de aanstokers van het kwaad. Gelukkig wie niet zit in de kring van de verwaanden met hun grootspraak, maar die wel genoegen vindt in de leefregels van de Ene en zijn aanwijzingen zoekt dag en nacht. Zo iemand is als een boom die zijn wortels uitstrekt tot in de waterbedding en vrucht draagt op zijn tijd, een boom die altijd groen is. Wat zo iemand doet, het zal gedijen! (uit psalm 1)

A.

Wees hier aanwezig woord ons gegeven. Dat ik u horen mag met hart en ziel. Wek uw kracht en kom ons bevrijden.

Welkom en duiding L.

Beste mensen, vandaag begint de vasten. Vasten, wat moeten we daarmee? Als we naar onze wereld kijken met het onheil dat overal gebeurt, is het duidelijk: er moet iets keren of het loopt slecht af. Soms zou je liefst je hoofd in het zand steken, je afschermen van al die problemen. Maar dat kan niet. De boodschap die Jezus in de wereld bracht, daagt ons ook vandaag uit. Begin al maar met je eigen hart te keren.

V.

L.

10

Ja, jezelf binnenstebuiten keren, de vragen niet ontlopen, een eerlijk antwoord zoeken. Met de steun van elkaar en van God die ons draagt, kunnen we dit. Daarom zijn we hier + in de naam van de Vader, Zoon en heilige Geest. Inheemse en boerengemeenschappen in Colombia geven ons een duwtje in de rug. De bastón, hier vooraan, brengt hen aanwezig. Deze bastón verzamelt vrouwen, mannen, kinderen om weerstand te bieden aan wat hen bedreigt. En herinnert er ons aan dat leven in verbondenheid sterker is dan de negatieve krachten.

Asoplegging V. Mag deze as voor jou teken zijn van hoop en geloof, van ommekeer en nieuw begin.

Lezingen

In het water leef je en beweeg je en heb je leven; uit het water ben je gekomen, naar het water keer je weer terug. Jullie leven in het water, maar jullie weten het niet!’

Eerste lezing: Joël 2, 12-18 ‘Niet je kleren moet je scheuren, maar je hart.’ Evangelie: Mt. 6, 1-6.16-18 ‘Beoefen de gerechtigheid niet voor het oog van de mensen.’

Achtergrondtekst bij de lezingen • De uitnodiging ‘terugkeren tot God met heel je hart’ geeft ook vandaag zin aan onze vasten. • De echte betekenis van de vasten? Het goede doen, bijna als vanzelfsprekend en van binnenuit, moet los staan van elke berekening. Gerechtigheid beoefenen, niet om gezien te worden, verbindt ons met anderen en deze verbondenheid verwijst naar de grote samenhang waarvan wij deel uitmaken. Dit ervaren is de manier waarop God beloont. • ‘En als gij bidt, doe het in het verborgene…’ In het verborgene staat elk mens alleen, tegenover God. Hier kan de mens beseffen dat wat anderen zeggen en denken, ondergeschikt is aan zijn relatie met God. Gebedsrituelen en mooie woorden zijn voor Jezus van geen tel. Bidden is alles loslaten. • In deze vasten mogen we onszelf hervinden. Het eigen ik bevrijden van altijd meer en beter om vrij te worden voor waar het echt om gaat. Onszelf binnenstebuiten keren, ons opnieuw verbinden met God, onze solidariteit aanscherpen en onze levensstijl bevragen. • Dit jaar gaat onze solidariteit naar de boerengemeenschappen in Colombia. Grond is voor hen heel belangrijk: grond bepaalt hun cultuur, hun identiteit en vertelt het verhaal van hun voorouders. Maar grond wordt afgemeten op zijn economische waarde. Meer en meer is het een handelsproduct voor bedrijven, gewapende groepen, de overheid. Dat is onrechtvaardig. Grond behoort toe aan de gemeenschappen die er wonen. En niet aan de hoogste bieder of aan degene met de meeste macht.

Bezinning na de communie L.

De vissen van een rivier zeiden tot elkaar: ‘Men beweert dat ons leven uit het water komt, maar nooit hebben wij water gezien, wij weten niet wat het is.’

Zo leven wij in God. God is in alle dingen, en alle dingen zijn in God. (Esseens verhaal, in ‘Even luisteren’)

Zending en zegen V.

In Colombia staat midden in het dorp een grote bastón. Bij het begin van deze vasten hebben wij zo’n bastón zichtbaar vooraan in onze gemeenschap geplaatst. Het is een teken van gezag van engagement van de gemeenschap, van de kracht van het geweldloos verzet. Deze bastón zal ons hier elke zondag opnieuw herinneren aan de weg die wij samen gaan in verbondenheid met de mannen en vrouwen in Colombia. Laten wij dan, in geloof en vertrouwen de weg van bekering gaan naar een wereld van vrede en gerechtigheid. Omwille van God die zegt: ‘Ik zal er zijn voor u, altijd.’ Moge Gods zegen met ons mee gaan: + Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.

Liedsuggesties Als gij bestaat, bewerk ons dan (VL 149) Cd: ‘Laat mij maar zingen II’ cd 1, lied 10 Cd: ‘Deze woorden’ lied 4 (andere melodie) De tafel der armen (VL 868) Cd: ‘Laat mij maar zingen I’ cd 4, lied 16

De slimsten overlegden: ‘Wij hebben gehoord dat er in de zee een verstandige en geleerde vis leeft die alle dingen kent. Laten we naar hem toe gaan en hem vragen ons het water te tonen.’ Zo maakten enkelen van hen zich klaar om de grote wijze vis te zoeken. En… ze vonden hem en legden hem hun vraag voor. Toen hij geluisterd had, sprak hij: ‘Jullie domme vissen!

11

Belevingsmoment met kinderen Vandaag krijgen we een askruisje want de vasten is begonnen. Veertig dagen lang, tot Pasen, willen we op weg gaan met Jezus. Aandacht geven aan mensen die arm of ziek zijn of geen thuis hebben, aan mensen die bang zijn voor de toekomst, voor zichzelf, voor hun familie of hun gemeenschap. We willen samen bidden, zingen en delen. En kijken naar wat in ons eigen leven kan veranderen. Bijbelverhaal: Laat de kinderen tot mij komen (Mc.10, 13-16) Jezus roept alle kinderen dicht bij hem. Hij heeft speciale aandacht voor kinderen die het heel moeilijk hebben en vraagt ons om solidair te zijn met hen. Dit jaar zijn we solidair met de kinderen in Colombia. We luisteren naar het verhaal van Jennifer en Eilin. Jennifer en Eilin Jennifer en Eilin wonen in Kitek Kiwe. Hier vonden vele inheemse families een nieuwe thuis, nadat ze voor het geweld uit Naya moesten vluchten. Toen werden vrienden en familieleden vermoord. Hun ouders hebben hier nog altijd veel verdriet over. Kitek Kiwe betekent bloeiende aarde. Dat is wat de inwoners proberen te bereiken, ook al wonen ze er met 122 families, terwijl er maar plaats is voor 70 gezinnen. Jennifer is lid van de guardia indígena, de inheemse wacht. Deze beschermt het leven en de grond van Kitek Kiwe. Alle leden dragen een bastón, dat is een staf met linten met eigen kleuren waaraan je het dorp of de gemeenschap herkent. De bastón staat symbool voor hun gezag. Je kan ook de campagnefilm voor het basisonderwijs tonen. Deze film kan je aankopen via winkel.broederlijkdelen.be.

12

Bastón Vandaag maken wij onze eigen bastón, teken van onze solidariteit met Jennifer en Eilin. Elke zondag hangen we er een nieuw lint aan. De kleur van het lint en het voorwerp/tekening herinneren ons aan de opdracht voor de komende week. Voorbede Goede God, het askruisje roept ons op om ons best te doen in deze vasten. Wij willen ons hart klaarmaken voor het feest van Pasen. Wil jij ons daarbij helpen? Gebed Lieve God, deze vasten willen we samen beleven met de kinderen van Colombia. We willen ons steentje bijdragen aan een betere wereld. Help ons om alvast zelf te beginnen: minder snoepen, geen kinderen plagen of kwetsen, mama en papa helpen. Amen. Lied In de vasten zingen we het lied ‘Handen heb je om te geven’. Vandaag leren we het refrein. Je kan de tekst van het lied downloaden via winkel.broederlijkdelen.be

EERSTE ZONDAG WEEs gast op eigen grond Aan de bastón hangt vandaag naast het rood-groene lint, ook een bruin lint.


Gods droom mag er zijn: de aarde waarop wij staan, als veilige plek om goed te leven. Deze droom wordt vaak door de realiteit weersproken. Winst en eigenbelang zijn sterker dan het verlangen om eerlijk en goed met elkaar samen te leven. Mensen eigenen zich toe wat niet van hen is. Gods schepping is voor iedereen. Wij zijn gast op wat wij onze eigen grond noemen. Wat wij bezitten, hebben wij in bruikleen.

V.

De vasten roept ons weg uit scheefgetrokken situaties en laat God zijn zoals hij is: de uitnodigende stem die tot ons hart spreekt. We zijn hier samen + in de naam van de Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.

Moment van inkeer

Openingsgebed V.

Midden in de overvloed die ons bedwelmt en het gedreun dat ons overstemt, dringt uw stem tot ons door, roept op en nodigt uit om ons hart te keren. Maak ons ontvankelijk en bereid om nieuwe wegen te gaan. Dat wij met Jezus ‘nee’ zeggen tegen wat aanlokkelijk klinkt maar vals is, en ‘ja’ aan wat uw droom is voor deze wereld. Laat het zo zijn vandaag en de dagen die komen. Amen.

V.

Met open hart en geest willen wij deze samenkomst beginnen, in een moment van inkeer en bekering.

A.

Keer U om naar ons toe, keer ons toe naar elkaar. (2x)

L.

Want gij zijt de Ene, die ons tot leven roept, die ons schenkt aan elkaar. Gij gaat voor ons uit en baant een weg door de woestenij van deze wereld.

Eerste lezing: Deut. 26, 4-10 ‘Hij bracht ons hierheen en gaf ons dit land’. Evangelie: Lc. 4, 1-13 ‘Er staat geschreven: de mens leeft niet van brood alleen’.

A.


Achtergrondtekst bij de lezingen

L.

Gij brengt ons terug van onze dwaalwegen en als wij vallen richt gij ons op. Uw licht verdrijft de duisternis, uw kracht komt onze zwakheid tegemoet.

A.


Lezingen

• Landbouwgrond, bouwgrond, industrieterrein! Wie macht en geld heeft kan grond kopen om te exploiteren of te boren naar mineralen en gas. De campagne van Broederlijk Delen brengt ons naar Colombia in ZuidAmerika waar 89 % van de bevolking slechts 54 % van de grond bezit. Meestal zijn het kleine boeren die van hun grond verdreven worden om plaats te maken voor de aanleg van een stuwmeer of grootschalige bouwpro-

13

Dat zij krachtig blijven opkomen voor hun rechten en hun grond beschermen voor de volgende generaties. Dat wij hen blijven steunen. (stilte)

jecten. De aarde, ons gegeven om te leven, is geworden tot koopwaar in handen van een kleine groep. • De eerste lezing laat de kleine boer aan het woord die, eens in Kanaän, fier zijn eerste veldvruchten tot bij de priester brengt om ze dankbaar aan God op te dragen. En bij deze gave moet hij zeggen: ‘Mijn vader was een zwervende Arameeër.’ Hiermee verwijst hij naar Abraham die zich van zijn vader en diens geloof in de god van de maan had losgemaakt. Abraham gaat de God achterna die zegt: ‘Trek weg uit je land, je familie.’ Zo wordt de zwervende Arameeër Abraham stamvader van een nieuw volk dat andere wegen gaat. En de boer vertelt ook over hun slavenbestaan in Egypte en hoe God hen bevrijd heeft en naar dit land van melk en honing bracht. De eerste veldvruchten behoren God toe. Om te herinneren dat de grond ons gegeven is, dat ook wij zwervers zijn en op deze grond te gast zijn. • Het evangelie plaatst Jezus voor een fundamentele keuze. Toegeven aan de verleiding van macht? Of dienend in het leven staan en trouw blijven kiezen voor onderdrukte en kleingemaakte mensen? Alleen in het mededogen van de één met de ander, in het volbrengen van gerechtigheid komt Gods rijk dichterbij. Welke keuze maken wij?

Ritus van de asoplegging

A.

Gebed over de gaven V.

Voorbeden L.

Goede God, behoeder van alle mensen. Wij bidden U: Voor onze gemeenschap. Dat wij ons mogen keren naar U, grond van ons bestaan en ons niet vastklampen aan bezit en welvaart. Dat wij, zoals Jezus, trouw zijn aan mensen en kiezen om te dienen en te delen. (stilte) Voor alle mensen die slachtoffer zijn van oorlog en geweld. Dat zij niet ten onder gaan aan hun verlies maar de moed vinden om door te gaan. Dat zij met de steun van velen een nieuw leven kunnen beginnen op vaste grond. (stilte) Voor Celia, Deyanira en Fanny en de boerengemeenschappen in Colombia voor wie grond van levensbelang is en spirituele waarde heeft.

14

Al wat wij zijn, al wat wij maken, God, het komt van U. De aarde die Gij ons hebt toevertrouwd om ze te bewerken tot voedsel voor iedereen om ze te maken tot een veilige woonplaats in het bijzonder voor kwetsbare en uitgestoten mensen. Wij brengen dit beetje grond aan als symbool van ons engagement om deze planeet bewoonbaar te maken voor àlle mensen.

Wij brengen een zakje grond naar voor en maken het vast aan het bruine lint aan de bastón.

Bezinning L

Als de asoplegging in jouw parochiegemeenschap in deze viering gebeurt, verwijzen we naar de tekst op p.10

Blijf niet staren op wat vroeger was. Sta niet stil in het verleden. Ik, zegt Hij, ga iets nieuws beginnen. Het is al begonnen. Merk je het niet?

Hier en nu, met mijn huis en tuintje met mijn vrouw en kinderen, als een gevestigde burger, nog altijd in dit land omringd door sociale zekerheid, mag ik de eerste vruchten van mijn werk, dat kleine leven van mij openvouwen in dat grote geheel dat ons allen omspant en eerlijk erkennen: ik heb het allemaal zomaar gekregen.

In oorsprong ben ik een zwerver, of een dolende ridder, of iemand als Abraham, die wandelende jood van eeuwen geleden. Alleen weet ik dat er hier en nu nog altijd mensen op de vlucht zijn, verdoken in containers of in krotwoningen, die niet weten waarvan ze morgen moeten leven en of ze niet opgepakt zullen worden om weer teruggezonden te worden naar het land van herkomst waar geen plaats voor hen is, waar hen bedreiging of ontbering wacht. En met hen zijn er ontelbaren over de wereld verspreid, die hopen ooit rechtop te mogen staan, dankbaar omdat hun nachtmerrie voorbij is. Uit: Veerkracht. Resilience, tekstenboekje Spoor ZeS, 2004

Slotgebed

Zegen en zending

V.

V.

Goede God. Sinds altijd gaat Gij met mensen op weg. Gij roept hen uit de verdrukking en als zij verloren lopen leidt Gij hen met sterke hand naar een land waar het goed is om te werken en te wonen. In Jezus mogen wij Uw kracht ervaren. Hij wijkt niet voor macht, bezit of eigenbelang. Zijn hele leven is een dienst aan U en aan de mensen. Samen met vele generaties vóór ons willen wij U danken voor uw nabijheid en de levenskansen die Gij ons schenkt. Ga met ons mee in deze vastentijd. Vandaag en alle dagen die komen. Amen.

Laten wij van hier gaan met de aarde die ons als geschenk gegeven is: land dat vruchtbaar wordt en God als grond van ons bestaan. Wij buigen en vragen de zegen van God de drie-Ene die alles heel maakt en verbindt, + Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.

Liedsuggesties Barmhartige Heer, genadige God (ZJ 316) Cd ‘Door de wereld gaat een lied’, deel 3, lied 10 Broeders die op uittocht gaat (ZJ 601) Cd ‘Door de wereld gaat een lied’, deel 8, lied 9 Jezus, diep in de woestijn (ZJ 331)

Belevingsmoment met kinderen Bijbelverhaal: Lc. 4, 1-13 Jezus bracht 40 dagen door in de woestijn om te bezinnen. Toen hij honger had, stelde de duivel hem voor om van stenen brood te maken en die te eten. Jezus zou dat wel gekund hebben maar hij zei: ‘Een mens leeft niet van brood alleen.’ Hij bedoelt hiermee dat we niet alleen eten nodig hebben maar ook inspiratie om te leven. Jezus moet kiezen wat hij wil doen. Zijn eigen kunnen gebruiken voor zichzelf of voor het goed van alle mensen? Jezus wil ten dienste staan van iedereen, ook van ons. Jennifer en Eilin In Colombia zijn veel gewapende groepen. Zij vallen dorpen aan, stelen oogsten of bezetten gronden om er te graven naar goud. Zo deden ze ook in het dorp van de familie van Jennifer en Eilin. Nog voor zij geboren waren, moest hun familie al vluchten. Nu bouwen ze een nieuw leven op in Kitek Kiwe samen met alle andere vluchtelingen. Om hun nieuwe dorp te beschermen richtten ze de guardia indígena (inheemse wacht) op. De leden ervan dragen een bastón, symbool van hun geweldloos verzet. Jennifer gaat twee namiddagen per week naar de school van de wacht. Hier leert ze om hun grondgebied te bewaken. Omdat er zoveel mensen lid zijn van de wacht, staan ze sterk. Ze hebben geen geweld nodig om zich te beschermen tegen gewapende groepen, dieven en indringers. Eilin wil ook dolgraag wachter worden. Nu is ze nog te jong, maar op een dag.

Bastón Ook wij moeten kiezen: voor onszelf of voor het goede voor iedereen. Soms gebruiken wij maar één kant van een blad papier. Ook al weten we dat papier gemaakt is van bomen en bomen beter blijven staan omdat ze de lucht zuiveren. Of we kiezen voor apart verpakte koeken, terwijl we weten dat plastic niet goed is voor het milieu. Heb je zelf ook voorbeelden? Vandaag hangen we een vraagteken aan een bruin lint aan de bastón. Dit herinnert ons aan de keuze die we moeten maken. Voorbede Goede God, Jezus kiest om ten dienste te staan van alle mensen. Ook wij willen leren om hiervoor te kiezen. Help Jij ons daarbij? Gebed Lieve God, ook wij willen aandacht hebben voor mensen om ons heen, helpen waar nodig is en goed doen. Een zieke buurjongen bezoeken, opa helpen in de tuin of oma bij de afwas, een klasgenootje troosten. Lieve God, dankjewel voor Jezus. Amen. Lied We leren de eerste strofe ‘Voeten heb je om te lopen‘ aan.

15

TWEEDE ZONDAG KIJK NAAR DE STERREN Aan de bastón hangt vandaag, naast de andere linten, ook een blauw lint.

A. Keer U om naar ons toe, keer ons toe naar elkaar. (2x) L.

Maak ons verstand en handen tot een zegen voor elkaar, dat zorg voor deze aarde sterker weegt dan winstbejag. In hoogmoed verzonken, verspelen wij de toekomst als Uw licht niet meer schijnt. (vrij naar psalm 8)

A. Keer U om naar ons toe, keer ons toe naar elkaar. (2x)

Openingsgebed V.


V.

Vandaag kijken we naar mensen die ergens voor ‘gaan’, die isolement doorbreken en perspectief bieden, die verder zien dan de benauwenis van het ogenblik. Kan je de sterren tellen aan de hemel en de mogelijkheden vermoeden die God voor ons kan openen? Laten we gaan, Abraham achterna, en op de berg van het vergezicht klimmen. Om het uit te houden op de lange weg en in de bange uren die ons overvallen. Mogen we in deze samenkomst het licht van God ervaren, zijn inzicht en wijsheid. Moge Hij voor ons zijn + Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.

Moment van inkeer V.

Wanneer ik in de ruimte tuur en duizend sterren zie dan weet ik, Heer, hoe eindeloos en vindingrijk Gij zijt. Wat is dan een mens, hoe kwetsbaar en klein dat Gij hem aandacht schenkt.

A.


L.

Hij wordt hoog verheven boven alles wat bestaat. Gij hebt hem in Uw goedheid bijna tot een god gemaakt. De aarde, de dieren, uw diepste geheimen hebt Gij hem toevertrouwd.

16

Als het duister over ons valt en de toekomst verborgen blijft, als onzekerheid ons bekruipt, ontvouw dan, Ene, uw hemel vol sterren en geef ons een teken van Uw verbond met ons. Gij die er altijd zijt voor ons en voor Uw dierbare aarde. Vandaag en de dagen die komen. Amen.

Lezingen Eerste lezing: Gen. 15, 5-12.17-18 – ‘Bij zonsondergang viel Abraham in een diepe slaap.’ Evangelie: Lc. 9, 28b-36 – ‘Opeens stonden er twee mannen met hem te praten, het waren Mozes en Elia.’

Achtergrondtekst bij de vieringen • Gemeenschappen in Colombia geloven in een betere toekomst, ondanks grootse projecten die hen dreigen te verdringen van hun grond. Zij hopen dat zij door hun samenhorigheid ook staande blijven tegen alle bedreigingen. • Ook Abraham hoopt op een nieuwe toekomst. Hij gaat zijn eigen weg, God achterna die beloofde: ‘Uit jou doe ik een talrijk volk groeien.’ Onderweg slaat de twijfel toe. ‘Tel de sterren’, zegt God, ‘zo talrijk wordt jouw nageslacht.’ Maar Abraham heeft meer bevestiging nodig. God grijpt naar een ritueel waarin hij zich met Abraham engageert om zijn belofte na te komen: dieren worden doormidden gesneden en de partners gaan tussen de stukken door. Er gebeurt niets en Abraham gaat de nacht in. In zijn droom ziet hij een brandende fakkel, die tussen de stukgesneden dieren doorgaat. Het is God zelf die zich helemaal engageert in het verbond. Tot dit inzicht komt Abraham in zijn slaap die een keerpunt is.

de sterren aan de hemel het onmetelijke firmament en de belofte dat het ooit goed komt met deze aarde en haar bewoners.

• Ook wij hebben rituelen om ons engagement voor een betere wereld uit te drukken. Wij ondertekenen petities, stappen op in klimaatbetogingen, maken nota’s over de spreiding van vluchtelingen. Wij onderhandelen en sluiten compromissen in de hoop dat er echt iets verandert. Soms moeten wij diep gaan om tot inzicht te komen. Soms is er slaap nodig om nieuw perspectief te zien. • Jezus staat voor een beslissend moment, hij ontmoet tegenstand en er zijn plannen om hem te doden. Met enkele leerlingen trekt hij naar de berg Tabor om er te bidden. Hij gaat er in gesprek met zijn voorgangers: Mozes, de man van de tien woorden en Elia, de profeet. Hij laat zich door hen inspireren. Een keerpunt voor Jezus die vanuit de verbondenheid met God opnieuw kiest voor de moeizame weg van gerechtigheid en liefde.

Wij brengen deze verrekijker aan als symbool van de droom die wij blijven koesteren en de hoop op een wereld in vrede en harmonie. Wij brengen een verrekijker naar voor en bevestigen hem aan het blauwe lint aan de bastón.

Bezinning L.

Voorbeden L.

Goede God, behoeder van alle mensen. Wij bidden U:

Dit zand dient niet om goud uit te zeven, om winst mee te maken, die verdwijnt in andermans zakken.

Om vertrouwen in U. Gij kiest de kant van kleine en zwakke mensen. En gaat met ons op weg, altijd opnieuw. Dat ook wij ons verbinden met anderen en blijven kiezen voor U. (stilte) Om geloof in Uw belofte van een nieuwe toekomst. Dat wij in anderen mogen ervaren wat Gij begonnen zijt, ook al zien we het niet. Dat wij initiatieven voor meer rechtvaardigheid en gelijkheid mogen herkennen en er metterdaad aan meewerken. (stilte) Om inzicht dat ook wij kunnen leren van wat vroeger was. Dat wie ons voorging nu bron van inspiratie is. (stilte)

Dit is ons land. Om ons voedsel te verbouwen, om onze kinderen te voeden. Dit is het goud dat we hebben! Dit land is niet enkel voor een paar mensen, met hun vergif, hun machines, met het groene monster. Dit is ons zand. Dit is ons land. Van iedereen, voor iedereen. (Deyanira is Afro-Colombiaans, zij geeft vorming aan de lokale gemeenschappen.)

Slotgebed V.

Om steun voor de boerengemeenschappen in Colombia. Dat zij in verbondenheid met elkaar, bestand blijven tegen de bedreiging van het grote geld en weerstaan aan de druk om hun gronden te verkopen. (stilte) A.



Al wat wij zijn, al wat wij maken, God, het komt van U. De lucht die wij inademen

Dit is het zand uit de rivier. Dit zand dient om te bouwen, om onze (t)huizen te maken. Dit is het goud dat we hebben!

Goede God. In onze mensengeschiedenis hebt Gij een grote droom gewekt. Met Abraham sloot Gij een verbond en maakte hem tot zegen voor alle families op deze aarde. Geef ons handen en hart om Uw belofte waar te maken in onze verbondenheid met de boeren in Colombia. Laat ons af en toe rusten op de berg bij Jezus en alle profeten om daarna, gesterkt en verlicht, Uw verbond krachtig verder te zetten. Vandaag en alle dagen die komen. Amen.

17

Zending en zegen V.

Laten wij van hier gaan met duizenden sterren in onze ogen en een droom over een land waar het goed is om te wonen: een toekomst voor ons en de komende generaties. Wij buigen en vragen de zegen van God, de drie-Ene die alles heel maakt en verbindt, + Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.

Liedsuggesties De Heer heeft mij gezien (ZJ 559) Cd ‘Door de wereld gaat een lied’, deel 3, lied 26 Here Jezus, om uw woord (ZJ 809) Cd ‘Door de wereld gaat een lied’, deel 7, lied 22 Wat God doet dat, dat is welgedaan (ZJ 813) Cd ‘Door de wereld gaat een lied’ deel 17, lied 14

Belevingsmoment met kinderen Bijbel Gen. 15, 5-12.17-18 God belooft aan Abraham een grote familie. Maar Abraham twijfelt omdat hij al oud is. God doet een speciaal ritueel waardoor Abraham hem gelooft. God is een mensenkijker. Hij kijkt naar de wereld en naar de mensen en ziet wat ze nodig hebben. Aan ons vraagt Hij om ook zo te doen: goed kijken en zien waar hulp nodig is. Je zusje dragen wanneer ze moe wordt, mama of papa helpen, je vriend uitleg geven, …

Voorbede Goede God, wij denken aan alle mensen die het moeilijk hebben, speciaal de kinderen in Colombia. Mogen zij mensen ontmoeten die hen helpen. Help Jij hen om te blijven geloven dat alles goed komt?

Jennifer en Eilin Broederlijk Delen kijkt samen met de mensen in Colombia naar wat nodig is om goed te leven. Colombianen zien dit beter dan wie ook, zij hebben hun eigen plannen. Op hun vraag steunt Broederlijk Delen de guardia indígena waar Jennifer lid van is of vormingen over mijnbouw, mensenrechten of biologische landbouw.

Gebed Lieve God, wij willen minder aan onszelf denken en luisteren naar mensen die ons nodig hebben. Wij willen delen met anderen, dichtbij en ver weg. Als ons dat lukt, dan kan het echt Pasen worden. Amen.

Bastón Ga met de kinderen in gesprek. Komen ze in hun eigen familie of klas, vriendengroep of jeugdbeweging, mensen tegen die hulp nodig hebben? Wat hebben die mensen nodig? Welke hulp is dat dan? Wat kunnen zij voor hen doen? Maak een eigen mensenkijker met wc-papierrolletjes. Laat elk kind opschrijven wat hij kan doen voor anderen. Hang de mensenkijker aan een blauw lint aan de bastón.

18

Lied We leren de tweede strofe ‘Ogen heb je om te zoeken’ aan.

DERDE ZONDAG HEILIG DE GROND Vandaag hangt er, naast de andere linten, ook een groen lint aan de bastón.


In onze maatschappij lijkt het alsof religie geen plaats meer heeft. Toch wordt ook ons leven beheerst door machtige Goden. De God van het geld vraagt gehoorzaamheid, de God van de macht is onbeperkt, almachtig. De heersende wereldorde dwingt ons tot volledige afhankelijkheid. In deze wereld is de God van de Bijbel een buitenbeentje. Hij spreekt niet van bovenuit, maar vanuit de slachtoffers. ‘Ik heb de ellende van mijn volk gezien.’ Als die stem tot je spreekt wordt de grond onder je voeten heet.

V.

Dat ook wij hier en nu geraakt mogen worden door die stem, die ons roept en uitzendt. We zijn hier samen + in de naam van de Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.


Als de samenleving niet in U, God van leven geborgen is. Als men er niet over waakt recht te doen aan ieder of vertrouwen te wekken, dan helpt geen enkele beveiliging, geen slot of hek, of blauw op straat.

A.


L.

Vroeg opstaan of werken tot ‘s avonds laat, het haalt dan niks uit. Met al ons hebben en houden, met onze drang om te presteren, vergeten we te leven van wat zomaar gegeven wordt. (naar psalm 127)

A.


Openingsgebed V.

Dragende grond waarop wij mogen bouwen, stem die ons wakker roept om naar mensen toe te gaan, wees hier aanwezig. Dat wij vruchten voortbrengen van bekering en dat onze inzet wijdvertakt mag zijn. We vragen het U in Jezus’ naam, voor vandaag en de dagen die komen. Amen.

Lezingen Eerste lezing: Ex. 3, 1-8a.13-15 ‘Trek je sandalen uit, want de grond waarop je staat, is heilig.’ Evangelie: Lc. 13, 1-9 ‘Heer, laat de vijgenboom nog staan. Misschien draagt hij het volgende jaar vrucht.’

Achtergrondtekst bij de lezingen • Nieuwsberichten benadrukken vaak tegenslagen en het onvermogen om de wereld beter te maken. Nochtans zijn er overal in de wereld mensen die zich niet neerleggen bij de gang van zaken. Celia, Deyanira en Fanny zijn drie Colombiaanse vrouwen die elk op hun manier weerwerk bieden. De guardia indígena getuigt van de kracht van een gemeenschappelijk engagement. Met

19

de bastón in de hand verdedigen zij op een geweldloze manier hun rechten. • Mozes was ook zo iemand. Hij wist dat zijn volk slavenwerk moest doen en onderdrukt werd. Maar toen hij in zijn verontwaardiging hierover een opzichter neersloeg, moest hij vluchten. Als herder van een kudde schapen trekt hij rond. Dan wordt hij geroepen. Uit een braambos in lichterlaaie klinkt een stem: ‘Mozes, doe je sandalen uit, want de plaats waar je staat, is heilige grond.’ De God van Abraham, Isaak en Jakob kent de ellende van zijn volk en Hij wil hen bevrijden. Hij stuurt Mozes, maar deze strubbelt tegen en wil weten in wiens naam hij moet gaan. ‘Degene die er voor mensen is, stuurt mij’, dit moet hij namens God zeggen. • Ook vandaag worden mensen geroepen om in naam van ‘Ik ben die is’ te werken aan gerechtigheid. Het begint met onrust – vuur dat brandt maar niet verteert, een stem die aan je trekt maar niet vernietigt. Heilig wordt dat stukje aarde waar iets verrassend anders gebeurt. • Jezus vraagt ons onze levenswijze grondig te veranderen. Hij vertelt over de vijgenboom die geen vruchten draagt maar toch nog een kans krijgt. ‘We hakken hem niet om, we spitten de aarde nog eens om en geven extra bemesting. Misschien lukt het volgend jaar wel.’ Dat wordt ook aan ons gezegd: zorg en aandacht geven aan hen die het tij willen keren. Het is nog niet te laat.

A.


Wij brengen een zakje met zaadjes naar voor en maken het vast aan het groene lint aan de bastón.

Bezinning L.

De grond waarop wij leven is ons gegeven en is meer dan een economisch goed. Vernieuw ons inzicht, God. Dat wij respect hebben voor mensen die de grond bewerken en ervan leven. Dat wij hun recht op grond blijven verdedigen. (stilte) Onze samenleving wordt bepaald door economisch denken: alleen wat opbrengt, is leefbaar. Vernieuw ons inzicht, God. Dat wij kiezen voor genoeg, voor minder consumeren en meer delen opdat anderen menswaardig kunnen leven. (stilte)

20

Het heilige woud zegt: ‘Kap mijn bomen niet.’ De heilige vijver zegt: ‘Vervuil mijn water niet.’ Het heilige zaad zegt: ‘Zet geen prijs op mij, ik ben een geschenk.’ Heilig betekent: overschrijd deze grenzen niet. Het kind: ‘Geef me ruimte en grenzen.’ De jongere: ‘Laat me zoeken en ontdekken.’ De volwassene: ‘Gun me inzicht en vrede.’ Heilig betekent: hou mij in ere, hou mij heel.

Goede God, behoeder van alle mensen. Wij bidden U: De plek waar wij staan, de wereld waarin wij vandaag leven en werken kan heilige grond zijn. Vernieuw ons inzicht, God. Dat wij beseffen dat het de plek van de aanspraak is waar wij, net als Mozes, geroepen worden om te werken aan vrede en gerechtigheid. (stilte)

Al wat wij zijn, al wat wij maken, God, het komt van U. Het zaad in de akkers de vruchten aan de bomen en elk klein gebaar dat mensen doet openbloeien. Wij brengen zaadjes aan als symbool van de kracht die wij in ons dragen om ook in momenten van ontmoediging ons engagement nooit op te geven.

Voorbeden L.


De heilige grond zegt: ‘Put me niet uit.’ De heilige lucht zegt: ‘Laat me adem geven aan alles.’ Heilig betekent: respecteer me, beschadig me niet. Uit: Niet te schatten, bezinningsboekje Spoor ZeS, Broederlijk Delen 2009

Slotgebed V.

Goede God. Toen Uw volk in slavernij gevangen zat hebt Gij Mozes geroepen om hen te bevrijden. Uw vuur, Uw hartstocht, hebt Gij hem gegeven, Uw woord van eeuwige trouw. Telkens opnieuw roept Gij mensen -profeten, zieners, martelaren-, gewone mensen die alles geven om het tij te keren, om verlossing en bevrijding te brengen aan wie uitzichtloos vergeten worden.

In Jezus toont Gij Uw standvastigheid en Uw trouw. Gij laat ons nooit vallen, ook niet als we bang en moedeloos worden. Verwarm ons hart, maak ons krachtig en geloofwaardig. Vandaag en alle dagen die komen. Amen.

Zending en zegen V.

Laten wij van hier gaan met ontzag voor al wat klein en kwetsbaar is, met geloof in de goddelijke kracht van al wat ontkiemt op aarde en in mensen. Wij buigen en vragen de zegen van God, de drie-Ene die alles heel maakt en verbindt, + Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.

Liedsuggesties Onze hulp is de naam van de Heer (ZJ 318) Cd ‘Door de wereld gaat een lied’ deel 8 Als God ons thuisbrengt uit onze ballingschap (ZJ 922) Cd ‘Door de wereld gaat een lied’ deel 5 en 11/2 Cd ‘Alles is nog maar woord’, H. Oosterhuis Bouwen aan een wereld van rechtvaardigheid (ZJ 576) Cd ‘Door de wereld gaat een lied’ deel 4

Belevingsmoment met kinderen Bijbel Lc. 13, 1-9 Als de vijgenboom niet genoeg vruchten opbrengt, moet hij omgehakt worden. Denken wij ook niet zo? Als een computerspelletje niet meer zo spannend is, willen we een ander. Als het eten van mama of papa niet zo lekker is, willen we frietjes of pizza. Als een vriendje niet doet wat wij zeggen, laten wij hem links liggen. Ook wij willen altijd meer en beter. Maakt het ons gelukkiger? Kunnen we tevreden zijn met wat we hebben? Jennifer en Eilin Broederlijk Delen vindt het belangrijk om hierover na te denken. Voor alles wat we kopen, zijn er grondstoffen nodig. Om een gsm te maken is er goud nodig. In Europa is geen goud, we moeten het kopen in landen als Colombia. Vaak worden goud en andere grondstoffen ontgonnen op gronden die van iemand anders zijn. Dan wordt geweld gebruikt om de mensen van hun grond te verjagen. Zo was het ook in het dorp van de familie van Jennifer en Eilin: zij moesten vluchten voor het geweld. Bastón Ga in gesprek met de kinderen over de vraag: wat hebben we echt nodig om goed te leven? Teken een boom en laat hen hierin de belangrijkste dingen opschrijven. Hang die boom met een groen lint aan de bastón. Voorbede Goede God, wij willen vragen dat alle kinderen krijgen waar ze recht op hebben: lieve ouders, voldoende voedsel, een goede school, een veilige omgeving. Zodat onze vriendjes in Colombia ook zonder geweld mogen opgroeien. Gebed Lieve God, wij willen Je bedanken voor onze talenten, voor de liefde van onze ouders, voor het geduld van onze grootouders, voor de kansen die we krijgen in onze school. Het maakt ons echt gelukkig. Heel erg bedankt. Amen. Lied We leren de derde strofe ‘Schouders heb je om te dragen’ aan.

21

VIERDE ZONDAG kom eindelijk thuis Vandaag hangt er, naast de andere linten, ook een geel lint aan de bastón.


Soms doen mensen er lang over om na rusteloos zoeken thuis te komen bij zichzelf en bij elkaar. In onze samenleving van ‘ieder voor zich’ is het niet zo gemakkelijk om thuis te komen in een grotere gemeenschap. Bevrijdend is het als je de ander kan erkennen als je broer, je zus, je bondgenoot. Dan valt weg wat er niet toe doet en breekt al iets van het feest door.

V.

Ik mag jullie dan ook uitnodigen om hier van harte samen te zijn + in de naam van de Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.


Al wat in mij is aan verlangen en bewogenheid tilt zich op naar U, grote aanwezige, draagkracht van ons bestaan. In U is mijn vertrouwen. Laat me dan niet beschaamd staan.

A.

Keer U om naar ons toe keer ons toe naar elkaar. (2x)

L.

Maar wie in U gegrond is, wordt nooit te schande gemaakt. Leer mij dan het onderscheid zien en de wegen vinden die Gij wijst. Voer mij binnen in Uw betrouwbare liefde. Alleen Gij zijt bij machte mij vrij te maken van al wat me gevangen houdt. Elke dag opnieuw zie ik vol spanning naar U uit. (naar psalm 25)

A.


Openingsgebed V.

22

Als wij ons kunnen losrukken uit alles wat niet volop leven is, dan betreden wij, Vader, het land van Uw belofte. Dan plukken we de eerste vruchten

van een vernieuwd samenzijn. De zon gaat op en verdrijft ons kleine gelijk, ons verkrampt gemoed. In Uw grote armen, Vader, vinden wij vergeving en verzoening, vandaag en de dagen die komen. Amen.

Lezingen Eerste lezing: Joz. 5, 9a.10-12 ‘Zij kregen vanaf toen geen manna meer maar aten van de opbrengst van de akkers van Kanaän.’ Evangelie: Lc. 15, 1-3.11-32 ‘Deze zoon van mij is jouw broer.’

Achtergrondtekst bij de lezingen • Er is een thuis die achter je ligt. Wat je meekreeg van je ouders, je familie en je omgeving, maken je tot wie je nu bent. De band met het verleden blijft belangrijk, ook al ga je je eigen weg. Ook volkeren uit de Andes houden sterk aan hun tradities en waarden. We zien dat in het geweldloos verzet van de guardia indígena (inheemse wacht). Er is ook een thuis die voor je ligt: in de veranderende wereld je eigen plek vinden en verbondenheid voelen met velen.

• De God van Abraham, Isaak en Jacob kijkt achterom en wijst vooruit. Hij trekt zijn volk uit de slavernij, leidt hen door een woestijn van moeilijke ervaringen en laat hen thuiskomen in het beloofde land. Een nieuwe toekomst waar ze kunnen eten van de vruchten van de akkers, waar het manna niet meer nodig is. Op de 14de van de eerste maand, kon men Pesach vieren. De slavernij van Egypte is voorbij. Er is nieuw leven mogelijk. • Het Evangelie is ook een verhaal van thuiskomen. De jongste zoon maakt zich los van zijn ouderlijk huis om elders zijn leven op te bouwen. Hij komt echter in diepe ellende terecht. En als hij bijna van honger omkomt, denkt hij aan thuis. Hij gaat terug in de hoop dat zijn vader hem als werknemer in dienst neemt. Groot is zijn verbazing: hij wordt met open armen en feestelijk ontvangen, als de zoon die na een lange reis eindelijk thuiskomt. De oudste zoon ziet dit alles en voelt zich tekort gedaan. Hij is altijd thuisgebleven en heeft heel zijn leven hard gewerkt. Kreeg hij ooit een feest? Hij voelt zich tekort gedaan maar beseft niet dat hij thuis zoveel kansen kreeg én de onvoorwaardelijke steun van zijn vader. ‘Die zoon van mij is jouw broer.’ De vader geeft aan beide broers een thuis zonder onderscheid.

Ik, zegt Hij, ga iets nieuws beginnen. Het is al begonnen. Merk je het niet?


Wij brengen deze geweven doek aan als symbool van onze belofte in de liefde met elkaar verbonden te blijven als één kleurrijke familie. Wij brengen een stuk geweven stof naar voor en bevestigen het aan het gele lint aan de bastón.

Bezinning L.

Voorbeden L.

Voor organisaties die werken aan een rechtvaardige samenleving. Voor alle vrijwilligers van Broederlijk Delen in scholen, parochies en lokale werkgroepen. Dat zij solidair blijven bouwen aan verbondenheid tussen mensen en een duurzame basis voor rechtvaardige structuren. (stilte) Voor onze gemeenschap. Voor gekwetste mensen en mensen die elkaar zijn kwijtgeraakt. Dat wij Gods liefde mogen herkennen in de liefde en vriendschap van mensen. Mogen wij thuiskomen bij elkaar, nieuwe kansen krijgen en geven en de verbondenheid bewaren. (stilte) A.

Blijf niet staren op wat vroeger was. Sta niet stil in het verleden.

De aarde is van iedereen en van niemand. Dat iemand haar met geweld toe-eigent en gebruikt voor eigen winst, dat kan ik niet aanvaarden. Met mijn bastón in de hand, verdedig ik de rechten van onze boerengemeenschappen. Alleen als er recht geschiedt, kunnen wij hier in vrede samenleven. Dan kunnen mijn kinderen hier opgroeien en een toekomst opbouwen: zonder hun eigen roots te verloochenen, met respect voor iedereen die de aarde bewerkt en behoedt van uitputting en vernielzucht.

Goede God, beschermer van alle mensen, Wij bidden U: Voor Celia, Deyanira en Fanny en de boerengemeenschappen in Colombia. Dat zij onvermoeid verder bouwen aan een duurzame samenleving, zonder ongelijkheid. Dat ze zelf kunnen beslissen wat er gebeurt met hun grondgebied. Dat ze er in vrede kunnen leven. (stilte)

Al wat wij zijn, al wat wij maken, God, het komt van U. De liefde tussen vader en zoon, tussen moeder en kind, de mildheid om elkaars bekrompenheid te verdragen, de kracht van de samenwerking, de verbondenheid tussen mensen wereldwijd.

(Celia is indiaanse, als lid van de guardia indígena (inheemse wacht) verdedigt zij de rechten van de boerengemeenschappen.)

Slotgebed V.

Goede God, vandaag mogen wij ervaren hoe Gij Uw belofte waarmaakt: de aarde als een veilige woning en een warme thuis voor iedereen. In deze tijd van Broederlijk Delen mogen wij deelgenoot worden van boerenfamilies in Colombia. Wij willen ons met elkaar verbinden als kinderen in één gezin. Niemand is beter dan een ander niemand hoeft zich te schamen iedereen mag zich gekend en bemind weten. In Jezus mogen wij Uw barmhartigheid en gratuïte liefde kennen. Sterk ons in het vertrouwen

23

dat wij bij U geborgen zijn en eindelijk thuis mogen komen bij U, God, Vader en Moeder. Vandaag en alle dagen die komen. Amen.

Zending en zegen V.

Laten wij van hier gaan met een groot en warm hart voor mannen, vrouwen en kinderen in Colombia, partners en bondgenoten die ons respect en medeleven verdienen. Wij buigen en vragen de zegen van God, de drie-Ene die alles heel maakt en verbindt, + Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.

Liedsuggesties God zij geloofd om Kanaän (ZJ 525) Cd ‘Door de wereld gaat een lied’ deel 10, lied 9 God die leven hebt gegeven (ZJ 569) Cd ‘Door de wereld gaat een lied’ deel 10, lied 18 Wie zijn geld heeft verloren (VL 432) Cd ‘Alles is nog maar woord’, H. Oosterhuis, lied 16

Belevingsmoment met kinderen Bijbel Lc. 15, 1-3.11-32 Ondanks alles wat de jongste zoon uitgespookt heeft, mag hij opnieuw naar huis komen. Zijn vader heeft op hem gewacht en elke dag naar hem uitgekeken. Als hij dan thuiskomt, is er feest. Zo zijn we ook altijd bij God welkom. Hij wil aan iedereen een warme thuis geven. Jennifer en Eilin In Colombia is thuiskomen niet zo vanzelfsprekend. De ouders van Jennifer en Eilin zijn moeten verhuizen, omdat er zoveel geweld in hun dorp was. Het was er niet veilig om te wonen en zij beslisten om te vluchten. Nu wonen ze in Kitek Kiwe. Het voelt ondertussen al een beetje als thuis. De ouders van Jennifer en Eilin denken nog vaak aan hun oude thuis, praten er over. Het doet pijn om je familie en vrienden te moeten achterlaten. Bastón Thuiskomen. Wij doen het elke dag na school, na de voetbaltraining, na de jeugdbeweging. We denken er zelfs niet over na. Thuis is er altijd. Thuis is er meestal iemand die ons verwacht, opwacht. Ga met de kinderen in gesprek over thuis: wat maakt van een huis een thuis? Wat is belangrijk in hun thuis? Laat hen een huis tekenen en opschrijven wat zij thuis vinden. Maak de tekening vast aan een geel lint en hang het aan de bastón. Voorbede Goede God, er zijn zoveel kinderen die moeten vluchten omdat ze in hun land en in hun huis niet veilig zijn. Help hen en geef hen kansen om een plek te vinden waar ze veilig kunnen wonen en thuis kunnen komen. Gebed Lieve God, wij voelen dat jij ons graag ziet in alles wat onze ouders voor ons doen, het eten van elke dag op tafel, de kleren met zorg gewassen en gestreken, een warme thuis waarin we mogen opgroeien. Er is zoveel liefde voor ons. Dank je wel, God. Amen. Lied We leren de vierde strofe ‘Oren heb je om te horen’ aan.

24

VIJFDE ZONDAG KIJK MET ANDERE OGEN Vandaag hangt er, naast de andere linten, ook een paars lint aan de bastón.


Een pijnlijk en beladen verleden. Dat is niet zomaar een bladzijde die je vlug omdraait. Het kleeft aan mensen, het ondermijnt het zelfvertrouwen, het verlamt zodat men soms niet verder kan. Op zo’n momenten heeft men een geloof nodig dat een diepere bron aanboort als water in de woestijn. Kijken met andere ogen, zien welke kracht er in mensen schuilt, steunen op de bastón van de solidariteit.

V.

Verbonden met die vele mensen die willen opstaan uit wat hen verdrukt, mogen ook wij hier uit dezelfde kracht putten + in de naam van de Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.

Moment van inkeer

A.

V. Uit de diepten van een ontspoorde samenleving roep ik tot U, die ons behoud wenst.

Openingsgebed

L.

Waar staan wij als het onrecht aan mensen aangedaan, die schendingen van het meest elementaire recht op ons blijven wegen? Het wordt ons niet betaald gezet. Bij U is vergeving. Uw goedheid is groter dan onze schuld.

V.

A.


Lezingen

L.

Hopen wil ik van ganser harte, op U is mijn hoop gericht. Zoals wie waakt en wacht op de morgen, in het duister wacht op het licht.

Eerste lezing: Jes. 43, 16-21 ‘Denk niet meer aan het verleden. Ik onderneem iets nieuws. Het begin is er al.’ Evangelie: Joh. 8, 1-11 ‘Laat degene onder u die zonder zonden is, de eerste steen werpen.’

A.



V.

Laat ons dan samen uitzien naar de grote Barmhartige, naar de Ene die ons kan bevrijden uit al onze ongerechtigheden. (naar psalm 130)


De wervelende Geest van U, die de schepping op gang bracht, is ook nu werkzaam elke dag opnieuw. Dat geloven wij op Uw woord. Gij effent het pad voor een nieuwe uittocht en toont ons een bron in de woestijn. Dat wij herleven mogen vandaag en de dagen die komen. Amen.

• De Israëlieten staan op een keerpunt. Verdreven van hun grond krijgen zij het goede nieuws dat ze mogen terugkeren. Profetische mensen schrijven een nieuw uittochtverhaal en vertellen hoe God een weg door de onstuimige golven baant. Het volk moet door de woestijn maar weet dat er water zal stromen. Dit volk

25

Dat wij leren van onze verschillen. Dat wij in contact en ontmoeting elkaar als bondgenoot erkennen en dat wij elkaar graag blijven zien. (stilte)

zal overleven en een nieuwe toekomst vinden. Profeten sporen hen aan om niet te blijven stilstaan bij het verleden en wijzen op de eerste tekenen van die nieuwe toekomst. ‘Sla geen acht op wat reeds lang voorbij is. Ik onderneem iets nieuws, het begin is er al. Ziet ge het niet ?’ A. • Dat nieuwe is niet te stuiten, tot op vandaag. Solidariteit, verbondenheid, doelgerichte actie, geduldige dialoog, bescherming van de zwaksten, … het gebeurt bij ons én in Colombia. De Boerenbeweging van Cajibillo verdedigt de belangen van kleine boeren. Fanny is de voortrekster. Zij motiveert vrouwen en kinderen om over te schakelen op biologische landbouw. Hun manier om op te komen voor hun grond.



Al wat wij zijn, al wat wij maken, God, het komt van U. De kracht van het wassende water de stilte na een hevig onweer de dauw in de vroege morgen de moed om te vergeten en nieuwe wegen te gaan.

• Soms is dat nieuwe nog heel klein, maar onomkeerbaar eens de benauwende cirkel doorbroken wordt. Zoals in het evangelie. Schriftgeleerden en Farizeeën zwaaien met de wet om een overspelige vrouw haar gepaste straf te geven. Jezus doorziet hen, rustig zegt Hij: ‘Wie zonder zonde is, mag de eerste steen werpen!’ En ze druipen af, de oudsten eerst. Voor Jezus gaat het niet over wat voorbij is, wel over de toekomst. Hij veroordeelt niet maar opent perspectief. ‘Ga heen’ zegt Hij tot de vrouw, ‘en zondig van nu af niet meer.’ Zij mag het gewicht van het verleden van zich afschudden en opnieuw beginnen. Kunnen wij geloven dat Gods liefde zich altijd weer toont als wij het opnemen voor wie uitgesloten wordt?

Wij brengen een zakje met steentjes naar voor en maken het vast aan het paarse lint aan de bastón.

Voorbeden

Bezinning

L.

L.

Goede God, behoeder van alle mensen, Wij bidden U: Om helderheid in onze kijk op de wereld. Dat wij zien waar rechtvaardigheid gebeurt en solidariteit groeikansen krijgt. Dat wij kritisch blijven tegenover hen die geld en macht hebben. (stilte) Om mildheid in ons oordeel over mensen. Dat wij niet aanrekenen wat voorbij is maar hen nieuwe kansen durven geven en blijven geloven dat verandering mogelijk is. (stilte) Om durf voor politieke leiders en verantwoordelijken. Dat zij tegen alle economische en politieke druk in beleidskeuzes maken die recht doen aan iedereen. Dat zij blijven kiezen voor vreedzame onderhandelingen. (stilte) Om volgehouden inzet. Dat wij ons engagement voor een betere wereld niet opgeven.

26

Wij brengen deze kleine steentjes aan als symbool van vergeving en moed om de hardheid in ons eigen hart te zien en te aanvaarden en zo ons leven een andere wending te geven.

Let op je woorden. Aarzel nooit te luisteren. Wacht met spreken en vooral met kwaad worden. Let op je woorden. De tong is maar klein, een klein vlammetje dat een groot bos in brand kan steken. Je moet het kunnen stil maken in je hart om te luisteren. Als je hart vol zit met overdonderde geluiden hoor je niets. Als je hart vol zit met haastige of opgekropte gevoelens, spreek je zelden goede woorden. Uit: Tien wegen naar leiderschap, in ‘Om de vriendschap ondereen’.

Slotgebed

Belevingsmoment met kinderen

V.

Goede God, Wij mogen U leren kennen als een god die altijd nieuwe kansen geeft. Gij rekent het kwade niet aan. Als wij verstrikt geraken in ons verleden breekt Gij de toekomst open.

Bijbel Joh. 8, 1-11 Een vrouw maakte een zware fout. De wet zegt dat ze gestraft moet worden. De mensen rond haar willen dat ook. Jezus doet hen nadenken: wie nooit een zonde deed, mag een steen gooien. Uiteindelijk gaan alle omstaanders weg. De vrouw krijgt een nieuwe kans van Jezus.

In Jezus herkennen wij wie Gij zijt. Hij oordeelt niet. Hij vraagt ons ook niet te oordelen. Bekeer ons oude hart, geef ons nieuwe ogen om de ander te begrijpen en te aanvaarden. Toon ons de weg van vergeving en nieuw begin. Vandaag en alle dagen die komen. Amen.

Jennifer en Eilin Toen de familie van Jennifer en Eilin nog in Naya woonde, was er veel geweld. Op een dag werd een groot deel van hun dorp uitgemoord. Hun oom was daarbij. In Kitek Kiwe is een herdenkingsplaats opgericht voor de mensen die gestorven zijn tijdens dat bloedbad. Deze plek heet ‘het park der herinnering’. Er staan palmbomen, één voor elk jaar dat ze in Kitek Kiwe wonen. Er liggen ook stenen in een grote cirkel. Op die stenen staan de namen van de overleden mensen. De mensen in Kitek Kiwe treuren nog altijd om het verlies van hun dierbaren.

Zending en zegen V.

Laten wij van hier gaan met een opgelucht hart en een milde blik om naar de mensen en de wereld te kijken en elkaar in liefde en gerechtigheid te ontmoeten. Wij buigen en vragen de zegen van God de drie-Ene die alles heel maakt en verbindt, + Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.

Liedsuggesties Uw boodschap, Heer, ons gegeven (ZJ 573) Cd ‘Door de wereld gaat een lied’ deel 10, lied 22 Uw koninkrijk komt (ZJ 579) Cd ‘Door de wereld gaat een lied’ deel 10, lied 24 Blijf niet staren (VL 855) Cd ‘Alles is nog maar woord’, H. Oosterhuis, lied 5 Cd ‘Laat mij maar zingen II’ Cd 4, lied 13

Bastón De families van Jennifer en Eilin moesten verhuizen, omdat gewapende mannen hun grond wilden. Moeten zij die mannen zomaar vergeven? Jezus geeft alle mensen een nieuwe kans. Is het gemakkelijk om iemand een nieuwe kans te geven? Kan je iemand die een fout maakte, zomaar vergeven? Wat is hiervoor nodig? We hangen een keitje aan een paars lint aan de bastón. Hiermee beloven we dat we onze fout zullen toegeven en dat we proberen om anderen te vergeven. Tip: Eventueel kunnen de kinderen elk hun steentje in een zakje doen en dat zakje dan bevestigen aan de grote bastón bij het gebed over de gaven. Voorbede Goede God, er is echte vrede nodig in Colombia zodat de kinderen daar niet bang meer moeten zijn en veilig kunnen leven op hun grond. Gebed Lieve God, jij geeft mensen altijd nieuwe kansen. Wij willen eerlijk naar onszelf kijken, toegeven wanneer we fouten maken en proberen anderen hun fouten te vergeven. Met jouw hulp hebben we meer moed om dat te doen. Dank je, God, dat je er altijd bent. Amen. Lied We leren de strofe ‘Handen heb je om te geven’ van het lied aan.

27

PALMZONDAG GA JE MEE MET HEM OP WEG? Vandaag hangt er, naast alle andere linten, ook een rood lint aan de bastón.


De aarde en al wat er op leeft, de aarde die oprijst uit de watermassa, ze behoort ons niet toe, ze is van God.

L.

Wie mag er dan dat groots geheim benaderen? Mensen, wier handen zich aan niets vergrijpen, mensen met een oprecht hart, die zich niet lenen aan valsheid en onrecht.

A.


L.

Zulke mensen dragen met zich mee de zegen van God: recht voor rechtelozen, herstel voor een geschonden aarde.

A.


V.

Maak dan open de poorten van onze wereldstad. Doorbreek je enge grenzen, geef toegang aan die velen die aankloppen. Stop je uitbuiting en geldzucht. Dit volk draagt met zich mee de koninklijke droom van vrede.

A.



V.

28

De voorbije zondagen groeide onze verbondenheid met de boerengemeenschappen in Colombia. Wij stelden onze eigen levensstijl in vraag. Bijbelse verhalen spraken tot ons als een weg die te gaan is. Maar vandaag, op Palmzondag wordt die weg heel confronterend, nu Jezus hem ten einde gaat en niet terugdeinst als het gevaarlijk wordt. En toch wordt het geen afgang, zo geloven wij. Jezus, koning van de vrede treedt op een ezeltje onze wereldsteden binnen. Hartverwarmend is zijn boodschap voor eenvoudige mensen, recht door zee is zijn woord, zijn voorbeeld, diep doorleefd, zijn band met God. Hij blijft ons voorgaan en wij mogen Hem volgen, al is het schoorvoetend. We zijn hier samen + in de naam van de Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.

Palmprocessie Lc. 19, 28-40 ‘Als zij zwijgen, zullen de stenen roepen.’

Gebed en wijding van de palmtakken V. Heer, deze groene takken zijn huldetekens voor Jezus, koning in dienstbaarheid. Geef ons een levend geloof, dat wij ons klein maken om groot te zijn voor U. Wij bidden, zegen + deze palmtakken, waarmee wij vandaag, bij het begin van de Goede Week, Jezus huldigen. Geef dat wij trouw kunnen zijn als Hij en niet terugdeinzen als het moeilijk wordt. Wij vragen het U in Jezus’ naam. Amen.

Lezingen

die afhankelijk zijn van wie macht en geld hebben. Voor hen die lijden onder het gewapend conflict, dat zij zich blijven verzetten tegen het onrecht. Dat de gemeenschappen, trouw aan hun cultuur en verbonden met elkaar, blijven opkomen voor een menswaardig leven. (stilte)

Eerste lezing: Jes. 50, 4-7 ‘Ik luister met volle overgave. Ik ben niet teruggedeinsd.’ Evangelie: Lc. 22, 14-23.56 Lijdensverhaal


Voor onszelf die hier nu samen zijn. Dat wij blijven geloven in Uw woord ‘Ik zal er zijn voor U.’ Blijf aanwezig in onze gemeenschap en overal waar mensen bouwen aan vrede en rechtvaardigheid. (stilte)

• De bedreigingen voor de boerengemeenschappen in Colombia zijn groot. Hun antwoord hierop is verzet en organisatie. Tegenover geweld gebruiken de guardia indígena (inheemse wacht) de kracht van de menigte. Tegenover de ongelijke verdeling van grond, doen boeren op hun manier aan landbouw: met lokale zaden en zonder pesticiden, met respect voor mens en natuur. • Als een koning wordt Jezus onthaald in Jeruzalem, omringd door jubelende mensen. Het is een doorn in het oog van de Farizeeën die hem vragen deze mensen terecht te wijzen. Maar Jezus antwoordt: ‘Als zij zwijgen, zullen de stenen roepen.’ • Jezus wil zijn roeping tot het einde toe beleven, ongeacht de consequenties. Bij het laatste avondmaal wordt regelmatig op zijn koningschap gezinspeeld. De leerlingen maken zelfs onderling ruzie over de beste plaatsen in de toekomstige regering. ‘Koningen oefenen heerschappij uit over de volkeren en hun machthebbers laten zich weldoeners noemen. Zo moet gij niet doen’, zegt Jezus. ‘Wie onder u de voornaamste is moet als de jongste wezen en wie bevelen geeft moet zijn als iemand die dient.’ En Jezus gaat verder: ‘Ik ben onder u als degene die dient.’ Jezus is de koning op een ezeltje, het lastdier van het gewone volk, die een totaal nieuwe wereldorde in praktijk brengt.

A.



Al wat wij zijn, al wat wij maken, God, het komt van U. Uw zoon, een mens die toont wat leven is: vreugde en pijn liefde en verlatenheid, zich geven, ten einde toe. Wij brengen dit kompas aan als symbool van ons verlangen om Jezus te volgen. In hem vinden we onze bestemming: liefde en trouw tot in lengte van dagen.

• Jezus belooft zijn leerlingen dat ze met hem aan tafel zullen zitten en het volk leiden. Langs de andere kant loert er verraad, stuiven de leerlingen uiteen als men Jezus gevangenneemt en men zijn doodsvonnis uitspreekt. Welk koningschap is dit? Mensen die aan macht verzaken en geweldloos veranderingen willen doorvoeren trekken aan het kortste eind. Of toch niet?

Bezinning

Voorbeden

L.

L.

Goede God, behoeder van alle mensen. Wij bidden U: Voor alle mensen in oorlogsgebied, vluchtelingenkampen en gevangenissen. Voor hen die in onzekerheid leven, ziek zijn, pijn hebben of psychisch lijden. Dat zij in onze solidariteit kracht vinden om verder te gaan. Dat zij mogen rekenen op ons engagement en onze vriendschap. (Stilte) Voor Deyanira, Celia, en Fanny en de boerengemeenschappen in Colombia,

Wij brengen een kompas naar voor en bevestigen het rode lint aan de bastón.

Ik wil niet afhankelijk zijn van multinationals die ons verplichten hun dure zaden te gebruiken. Ik wil aan landbouw doen op mijn manier met zelfgekweekte, lokale zaden en organische meststof. Ik wil geen industriële landbouw die de bodem en het water vergiftigt. Ik bescherm mijn grond door haar te bewerken op mijn eigen manier. Ik wil andere families tonen dat het zo ook kan dat ze elke dag genoeg kunnen hebben om van te leven dat ze dat mogen doen op hùn manier.

(Fanny is boerin en woont in Tigre, zij verdedigt lokale en duurzame landbouw.)

29

Slotgebed


V.

Bijbel Lc. 19, 28-40 Vandaag is het Palmzondag, de laatste zondag voor Pasen. In het evangelie horen wij hoe Jezus Jeruzalem binnenreed op een ezel, terwijl een massa mensen hem toejuichte met groene palmtakken. Jezus kiest voor de gewone mensen en wil dat iedereen het goed heeft. Hij is ons voorbeeld.

Goede God. Samen met vele mensen wereldwijd, samen met onze families en bondgenoten in Colombia zijn wij de Goede Week begonnen. Er is nog een lange weg te gaan: een weg van lijden dat ons overkomt en van lijden dat wij elkaar aandoen. Momenten van uitzichtloosheid voor onszelf en voor deze wereld, maar ook flarden van sterke verbondenheid en grote dienstbaarheid. Door Jezus te volgen komen wij U op het spoor. Geef ons de moed en de kracht om Zijn weg ten einde toe te gaan. Hernieuw Uw verbond met de mensen en de wereld. Spreek Uw belofte uit. Vandaag en alle dagen die komen. Amen.

Zending en zegen V.

Laten wij van hier gaan onze ogen gericht op Jezus met in ons hart de kracht van Gods liefde die alle leven koestert en bewaart tot in lengte van dagen. Wij buigen en vragen de zegen van God de drie-Ene die alles heel maakt en verbindt, + Vader, Zoon en heilige Geest. Amen

Liedsuggesties Is hier de plaats (VL 650) - kan als stukje passieverhaal beluisterd worden Cd ‘Laat mij maar zingen’ Waarom ben ik verlaten (ZJ 376) God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten (ZJ 368) Cd ‘Hoe is uw naam?’ lied 15 De koning van de vrede (ZJ nr 351) Cd ‘Door de wereld gaat een lied’ deel 18, lied 11 Als God ons thuisbrengt (ZJ nr 922) Cd ‘Door de wereld gaat een lied’ deel 5, lied 8 Cd ‘Door de wereld gaat een lied’ deel 11, cd 2, lied 19

30

Jennifer en Eilin Ondanks alle moeilijkheden leven Jennifer en Eilin graag in Kitek Kiwe. Jennifer wil lerares worden. Ze hoopt op een leven zonder angst en geweld. Ze hoopt dat ze nooit moet vluchten, zoals haar ouders. Bastón Jezus wil dat iedereen het goed heeft, ook Jennifer en Eilin en alle kinderen in Colombia. Wat wensen wij hen toe? We schrijven onze wens in een wolk en hangen hem met een donkerrood lint aan de bastón. Voorbede Goede God, wij willen bidden voor onze vrienden in Colombia. Dat zij hun eigen leven in handen mogen nemen en écht gelukkig mogen leven. Gebed Jezus, al meer dan tweeduizend jaar spreken mensen over Jou. Jouw weg toont ons dat Jij een bijzondere mens bent, zoon van God. Ook voor ons, Jezus, blijf Jij nummer één en dat willen wij ons hele leven zo houden. Amen. Lied We zingen het lied ‘Handen heb je om te geven’.

GOEDE WEEK Voor de vieringen van de Goede Week geven we telkens een welkom en duiding, de lezingen, enkele elementen ter bezinning en een gebed. Inspiratie hiervoor vonden we in ‘Red hen die geen verweer hebben’ van Huub Oosterhuis. Als lied suggereren we drie bekende Latijns-Amerikaanse liederen (zie p. 9). We doen ook enkele suggesties voor een belevingsmoment met kinderen.

WITTE DONDERDAG Welkom en duiding L.

‘Afdalen’ is de weg van de liefde, ‘Afdalen’ is wat onze God doet bij het zien van de ellende van zijn volk. ‘Afdalen’ is wat Jezus doet, wanneer Hij de voeten wil wassen van zijn vrienden. Eucharistie vieren is bondgenoot worden om ook die weg te gaan: de weg van breken en delen, de weg van dienstbaarheid en solidariteit.

verwijst naar de nieuwe toekomst waar hij voortdurend over sprak, nu bezegeld met zijn eigen bloed. Het werd stil in de bovenzaal toen hij, de rabbi, de voeten ging wassen. Slavenwerk om duidelijk te maken: groot is Hij die dient! De God die afdaalt naar de ellende van zijn volk, kreeg opnieuw gestalte in hem, die het lijden en de vereenzaming niet uit de weg zou gaan. In intense solidariteit met al wie lijdt aan onrecht, geweld en machtsvertoon. Het laatste avondmaal wordt dan ook het best begrepen door wie gekozen heeft zich ten volle in te zetten voor een nieuwe wereld, waar kwetsbare, gekwetste en machteloze mensen centraal staan.

Gebed V.

V.

Vandaag eucharistie vieren is - meer dan anders - vieren dat een solidaire samenleving mogelijk is, is - meer dan anders - geloven dat wij solidair en dienstbaar kunnen zijn als Jezus. Jezus gaf het voorbeeld, laten wij Hem volgen + in de naam van de Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.

‘Ik heb u een voorbeeld gegeven opdat u zou doen zoals ik u heb voorgedaan.’ Deze oproep van Jezus tekent ons samenkomen, onze dagelijkse opdracht bij de mensen. God van bevrijding, maak ons in deze Goede Week tot waarachtige christenen, die lijken op die unieke zoon van U, Jezus van Nazareth.

Lied ‘Amar es entregarse’

Lezingen Eerste lezing: Ex. 12, 1-8.11-14 ‘Deze dag moeten jullie vieren als een feest ter ere van de Heer.’ Evangelie: Joh. 13, 1-15 ‘Ik geef u een voorbeeld opdat gij zoudt doen zoals ik u heb voorgedaan.’

Elementen ter bezinning Op Witte Donderdag mogen we ons opnieuw bewust worden van het unieke van die laatste maaltijd. Jezus wist dat zijn keuze voor mensen het uiterste zou vragen, toch trok hij zich niet terug. Pesach, het joods paasfeest van de bevrijding uit Egypte, kreeg voor hem een onverwachte invulling: wegtrekken uit de slavernij, uit de verdrukking, … was concreet geworden in de weg die Hij met zoveel mensen was gegaan. Het brood dat Hij talloze malen met zijn leerlingen en volgelingen brak en deelde, wordt nu een blijvend teken van zijn totale gegevenheid. De wijn van het beloftevol land

31


Elementen ter bezinning

Witte Donderdag. Het is feest vandaag en daarom de witte kleur. Voor de laatste keer zit Jezus met zijn twaalf apostelen aan tafel. En zoals altijd breken zij brood en delen de beker wijn. Zo leert Jezus ons eucharistie vieren, want elke zondag herhalen wij deze gebaren: brood breken en wijn delen. In deze tekens toont Jezus ons de liefde van God.

Wie kiest voor de armsten, de ontrechten van deze wereld, komt in conflict met de machtigen. Wie veel bezit, aan de top staat of invloed heeft, voelt zich bedreigd door hen die een andere wereldorde voorstaan. Zo was het vroeger, zo is het nu. Zij die opkomen voor recht en gerechtigheid, voor rechtvaardigheid en leven voor iedereen worden vaak monddood gemaakt, opgesloten, gefolterd, ter dood veroordeeld.

Gebed Jezus, de dag voor de mensen Jou kruisigen, nodig je de leerlingen uit aan tafel. Het wordt een belangrijke gebeurtenis. Jij knielt voor je vrienden en wast hun voeten. Aan tafel deel je brood en wijn met hen. Overal in de wereld komen christenen samen om eucharistie te vieren. Zo blijven ze doen wat Jezus hen heeft voorgedaan. Ook wij nemen nu met de hele gemeenschap plaats aan jouw feesttafel om dit te vieren.

De gekruisigde Jezus is één van hen. In Hem schuilt een ongeziene kracht. Hij getuigt van een grootheid, een verbondenheid met God waar godsdienstige leiders niet bij kunnen. Een liefde die verder reikt dan onze kleinmenselijke maat. In de diepste verlatenheid aan het kruis geeft Hij de geest. De Geest die leven geeft, toekomst opent, mensen bezielt.

GOEDE VRIJDAG Welkom en duiding V.

‘Het is volbracht.’ Hij boog zijn hoofd en gaf de geest.

L.

De weg van ‘breken en delen’ die Jezus ging, roept weerstand op. Zijn tegenstanders proberen hem het zwijgen op te leggen. Maar Jezus gaat door, met zachte kracht, één van geest met zijn Vader. Hij daalt af om mensen te bevrijden en zich over hen te ontfermen.

V.

‘Jij kunt het volbrengen’, zegt de Bijbel. Maar daartoe hebben wij zijn geest nodig, de geest die hij ons gaf, die eerste Goede Vrijdag. Laten we samen zijn kruisweg gaan, ten leven + in de naam van de Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.

Lezingen Jes. 52, 13-53, 12: ‘Door een gewelddadig vonnis werd hij weggenomen.’ Joh. 18, 1-19, 42: ‘Het is volbracht, zei hij. Daarop boog hij het hoofd en gaf de geest.’

32

Op Goede Vrijdag is Pasen al meegegeven, alleen, … we zien het nog niet!

Gebed Kan ingevoegd worden in de gebeden uit het Missaal voor kerk en wereld. V.

Bidden wij voor de mensen in Colombia. Dat zij in verbondenheid mogen doorgaan en volhouden op hun weg naar volwaardig leven. Dat zij blijven opkomen voor hun recht op grond en het recht om die grond op hun manier te bewerken. Dat de kracht van hun gemeenschappen de geweldloze strijd mag blijven voeden. Dat er vrede mag zijn in Colombia en overal in de wereld waar mensen lijden onder oorlog en geweld. God, Gij die afdaalt in de diepste nood van mensen. Geef hen Uw kracht en Uw levensvolheid. Amen.

Lied ‘No mataras’

Belevingsmoment met kinderen Bijbel: We lezen het lijdensverhaal van Jezus voor uit een kinderbijbel. Voorbede Goede God, wij bidden dat alle mensen op de wereld woorden gebruiken om goed te doen. Dat zij harde bevelen vervangen door woorden die troosten en steunen. Misschien kan er dan eindelijk vrede zijn, ook in Colombia. Gebed Lieve Jezus, we worden er helemaal stil van. Jouw lijden, het verdriet van de mensen rond je, het leed van de mensen die van je houden en je willen troosten. We worden er helemaal stil van. Hoe jij het zware kruis draagt zonder te protesteren en voor de anderen vergeving vraagt. Dank je voor zo ’n grote liefde.

PASEN Welkom en duiding V.

L.

V.

‘Waarom zoekt u de levende onder de doden? Hij is niet hier, hij is uit de dood opgewekt.’ Verrijzen is een werkwoord. Verrijzen is doorheen het lijden opnieuw tot leven komen. Verrijzen is opstaan, is bevrijding, is toekomst. Verrijzen is Celia, Deyanira, Fanny en hun gemeenschappen die de touwtjes in handen nemen en hun weg gaan ondanks de macht van het geld. Verrijzen is geloven in de liefde, in solidariteit, in vrede voor iedereen. Vandaag vieren we de hoogdag van ons geloof. Niet in één keer, met Pasen, maar telkens weer ontvangen wij Gods eigen levenskracht om medescheppers te worden van een nieuwe wereld waar de dood niet heerst.

Laat ons dit hoogfeest van het leven vieren + in de naam van de Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.

Lezingen Eerste lezing: Hand. 10, 34a.37-43 ‘Maar God heeft hem opgewekt op de derde dag en hem laten verschijnen.’ Evangelie: Lc. 24, 1-12 ‘Waarom zoekt u de levende bij de doden? Hij is niet hier, hij is tot leven gewekt.’

Elementen ter bezinning Op zondagmorgen gingen de vrouwen naar het graf. Wellicht bloeiden de olijfbomen, zongen de vogels. Maar ze hoorden het niet. Hoe kan je leven voelen in de ontwakende natuur als de toekomst afgesloten is met een zware grafsteen? Ze hebben balsem mee voor het lichaam van Jezus. Het is balsem ook voor hun eigen verdriet. ‘De steen was weggerold en het graf was leeg.’ Als om te zeggen: je zult hem niet vinden bij de doden, in het graf. Hij die protesteerde tegen gelatenheid en fatalisme, die één en al vrijheid was, altijd enkele passen voor je uit, hij is ook nu niet veilig opgeborgen. Als een flits gaat de boodschap door hen heen: ‘Hij is niet hier, Hij is tot leven gewekt.’ Hij zei toch: ‘In Galilea waar we samen hebben geleefd en gewerkt, daar zal ik jullie weer voorgaan, ook als ik gestorven ben.’ De vrouwen willen het geloven en toch is er nog veel verwarring in hen. Ook als ze het later aan de apostelen gaan vertellen. Die vinden het trouwens maar beuzelpraat. Het kan een hele tijd duren eer je ten volle beseft dat het verhaal van Jezus verder gaat, dat hij leeft in de gemeenschap die hij samenbracht. De paasboodschap tot op vandaag!

Gebed V.

Dat het licht van Pasen mag komen in onze wereld, voor allen die uitkijken naar een betere toekomst. Dat stenen worden weggerold van wat velen liever niet meer willen zien. Dat woorden mogen gesproken worden om mensen weer op weg te helpen. God van leven, breek als een nieuwe lente in ons door, in onze gemeenschap hier en in alle gemeenschappen in de wereld. Dat het zichtbaar mag worden onder ons: Jezus, levend en wel in ons midden. Amen.

Lied ‘Hombres nuevos’ Cd: Ayubowan – koor Solied, Carlos Desoete

33

Belevingsmoment met kinderen Kinderbijbel Lc. 24, 1-12 Jezus werd na zijn dood tot leven gewekt. God toont hiermee dat leven en liefde altijd sterker zijn dan de dood. Dat het goede het altijd zal halen van het kwade. Daarom vieren we feest! Doe-opdracht We knutselen een paasklokje, gemaakt van een oud terracotta bloempotje. Lied Op Pasen vieren we dat het goede het kwade altijd overwint. Daarom zingen we vol vreugde: Pasen, Pasen, hoor de klokken luiden Van je bim, bam, bom Trek je beste pak maar aan. Je kan het lied begeleiden met het geklingel van de zelfgemaakte klokjes. Bastón We hangen een klokje aan een wit lint aan de bastón.

34

Gebed Het was vroeg in de morgen, Jezus. Vrouwen die jou goed kenden, stapten naar het graf. Maar het graf was leeg. Er lagen alleen doeken. Je was opgestaan. Je leefde weer! Het is een wonder, Jezus. Nog altijd ben je bij ons, ook al zien we jou niet. We geloven het. Dankjewel, Jezus, omdat je bij ons bent en blijft. Amen. Uit: DESODT, S., Even stil – bidden met kinderen, Averbode, 1999 Voorbede Goede God, Wij willen bidden voor alle mensen die zich in de steek gelaten voelen. Dat zij Jezus dicht bij hen mogen voelen.

jOngerenviering VOOR HET OOG VAN DE MENSEN Variatie: verzoeningsviering Verhaal: Mt. 6, 1-6.16-18 ‘De Vader ziet in het verborgene’ Verdiepingsvragen: Waarom is het moeilijk voor iemand om zich belangeloos in te zetten? Hoe krijg je liefst erkenning voor wat je doet voor iemand (geld, cadeautje, dankjewel, ...)?

Vastenviering Inkleding Als er in kleine groep gevierd wordt: in het midden van de kring enkele voorwerpen en symbolen voorzien. Bijvoorbeeld: bastón, grond (liefst meer dan één soort), kaarsjes, marionetten, zaden. Als er met een grote groep gevierd wordt: presentatie van de voorwerpen. Materiaal Een stukje gekleurd touw van 15 à 20 cm voor iedereen. Opdracht geven om de pen mee te brengen waarmee je het meest schrijft. Inleiding Lezer 1: Grond behoort toe aan de gemeenschappen die er wonen. En niet aan de hoogste bieder. Of aan degene met de meeste macht. Lezer 2: Grond is voor boerengemeenschappen in Colombia veel meer dan dat lapje waar hun huis op staat. Ze wonen er, ze werken er. Ze produceren er hun voedsel. Grond bepaalt hun cultuur en hun identiteit. Hij vertelt het verhaal van hun voorouders. Grond heeft zelfs een spirituele waarde. En toch is het de economische waarde van grond die voorop staat. Veel bedrijven, grootgrondbezitters en gewapende groepen zien vooral het geld dat de grond kan opbrengen. Want in de grond zit goud. En op die vruchtbare grond kunnen ze grote plantages aanleggen. Of een stuwdam. Om hun doel te bereiken, schrikken ze nergens voor terug. Vaak gaat hun drang naar winst gepaard met omkoping, bedreigingen en moorden. Als het maar opbrengt. Lezer 1: Grond heeft vele betekenissen: plek om te leven of plek om te ontginnen. Bron van identiteit en inkomen of bron van macht en winst. Lezer 2: De bedreigingen voor de boerengemeenschappen

zijn groot. Maar het verzet is dat gelukkig ook. En dat dankzij leidersfiguren zoals Celia, Deyanira en Fanny. Met de partnerorganisaties werken ze alternatieven uit, brengen ze gemeenschappen samen, informeren ze hen over hun rechten en zetten ze aan tot actie. Lezer 1:Rechten hebben en ze gerespecteerd weten, in plaats van macht van anderen te moeten ondergaan. Daar ijveren mensen voor, in Colombia en hier in België. Het goede nastreven voor iedereen, niet oordelen of het recht van de sterkste ruimte geven; dat is de uitdaging vandaag.

Dienst van het woord Verhaal: De drievoudige filter Socrates was een wijs man. Zo wijs dat hij tot op de dag van vandaag bekend is, al stierf deze Griekse wijsgeer meer dan tweeduizend jaar geleden. Zijn wijsheid haalde hij niet uit boeken. Hij bestudeerde het gedrag van mensen en knoopte met iedereen een praatje aan. En vooral: hij stelde vragen, heel veel vragen. Hier volgt een staaltje van zijn wijsheid. Op een dag raakte Socrates met een man aan de praat. De man zei:” Weet u wat ik net hoorde over een vriend van mij?” “Wacht even,” antwoordde Socrates. “Voordat je verdergaat, wil ik graag eerst een testje doen met mijn drievoudige vriendenfilter.” “Drievoudige vriendenfilter, wat is dat?” vroeg de man verbaasd. “Dat betekent dat je, voordat je verder praat, eerst je gedachten filtert. Het eerste filter is de WAARHEID. Weet je zeker dat wat je wilt vertellen echt waar is?” “Nee,” zei de man. “Ik hoorde het net en heb het verder niet gecontroleerd.” “Goed,” zei Socrates. “Dan het tweede filter: GOEDHEID. Is het iets goeds wat je me wilt vertellen?” “Nee, integendeel,” zei de man. “Dus je wilt me iets over je vriend vertellen, maar je weet niet of het waar is. Maar misschien slaag je alsnog voor de test, want er is een derde filter: NUT. Is wat je me wilt vertellen nuttig voor me? Heb ik er iets aan?” “Nou nee, niet echt,” gaf de man een beetje bedremmeld toe. “Dan is het duidelijk,” zei Socrates. “Dan heb ik een vraag voor jou: waarom zou je mij iets vertellen wat misschien niet waar is, waar ik niets aan heb en wat je vriend in een kwalijk daglicht zet?” Lied: Amar es entregarse

35

Evangelie: Joh. 8, 1-11 ‘De overspelige vrouw’ Suggesties voor duiding: Nee, niet alle gedrag is goed te praten. Boos zijn op iemand die je kwetst, is best oké. Iemands waardigheid aantasten, iemand te schande zetten voor anderen; dat is niet oké.

We leggen in brood en wijn ons leven op tafel en we zeggen erbij: We zijn er niet voor onszelf, we zijn er om brood te worden. Voedsel dat gedeeld wordt, geeft leven aan mens en wereld. Uit: In zijn Naam, Carlos Desoete Eucharistisch gebed

Opdracht Iedereen denkt voor zichzelf na welk goed voornemen hij of zij gedurende de rest van de vasten wil waarmaken: een goede daad stellen, minder snel oordelen over anderen, het opnemen voor iemand, opletten en minder water/energie verbruiken, enz. Wie een voornemen gemaakt heeft, neemt een touwtje en knoopt het rond haar of zijn pen.

Dienst van de tafel Inleiding We zetten ons achter het woord van God, we doen wat we zeggen: we zetten brood en wijn op tafel. Het gaat niet om dat beetje brood en wijn. Het gaat over ons en ons leven en over onze verbondenheid met Hem en met elkaar. Het gaat erom dat we van ons leven een gedeeld leven willen maken.

36

Slot Nog één stap (Het volledige gedicht vind je op poezie-leestafel.info/toontellegen/16548-nog-een-stap-zegt-de-een. We nemen het hier niet volledig over wegens het copyright.) De ander neemt één stap en de een zegt: een halve stap was al voldoende, nu zie ik het. Uit: TELLEGEN, TOON, De een en de ander, Querido, Amsterdam, 2001

Gesprek en bezinning met volwassenen 1. In gesprek met volwassenen Elk jaar opnieuw krijgen we tijdens de vasten de kans om de band tussen spiritualiteit en solidariteit te verdiepen. Het is een uitgelezen tijd om terug dichter bij onszelf te komen, om vraagtekens te plaatsen bij ons dagdagelijks handelen en onze manier van leven, om radicaal te kiezen voor een andere levensstijl, om solidair te zijn met mensen en gemeenschappen in het Zuiden. Dit gespreksmodel biedt je de kans om met jouw groep stil te staan bij het eigen handelen: hoe kunnen wij zelf mee bouwen aan een duurzame, rechtvaardige wereld? Waaruit halen we onze inspiratie om dat te doen? Dit jaar laten we ons inspireren door Celia, Deyanira en Fanny. De grond waarop ze wonen wordt bedreigd. De drie vrouwen verzetten zich. Want grond is hun leven. Celia, Deyanira en Fanny staan er gelukkig niet alleen voor. Alle drie zijn ze lid van lokale organisaties waarmee Broederlijk Delen samenwerkt. Met die steun gaan ze in hun gemeenschap aan de slag om hun rechten te verdedigen. Want de grond behoort toe aan de boerengemeenschappen die er wonen. En niet aan de hoogste bieder. Of degene met de meeste macht.

Voorbereiding •

•

•

•

•

•

Een goede voorbereiding zorgt voor een vlot verloop van jullie bijeenkomst. Het kan nuttig zijn vooraf even bij volgende aspecten stil te staan: Een groepsgesprek verloopt beter in een sfeervolle omgeving. Zorg voor een campagneaffiche en enkele foto’s van de fotoreeks (bestellen via winkel.broederlijkdelen.be). Zij brengen meteen kleur in het lokaal. Een gesprek verloopt vlotter als iedereen elkaar kan zien. Plaats daarom stoelen in kleine kringen, eventueel rond tafels. Lees als achtergrond de campagnekrant of de campagnepagina’s op de website van Broederlijk Delen. Ze geven je een duidelijk beeld van de problematiek die centraal staat. Zorg voor volgend didactisch materiaal: computer en beamer, papier en balpen. De campagnefilm is te bestellen via winkel.broederlijkdelen.be. Aansluitend bij dit gespreksmodel vind je ook een bezinning voor volwassenen. Afhankelijk van de tijd die je hebt en de aard van de bijeenkomst, kan je kiezen voor een combinatie van de verschillende onderdelen.

Enkele getuigenissen van een duurzame levensstijl Opdracht: Lees onderstaande getuigenissen en kies diegene eruit die jou het meeste aanspreekt. Deel met de groep waarom je voor deze getuigenis kiest. 5 Mijn vriendin had enkele lussen in haar wollen pull, maar met een haaknaald zou dat zo verholpen zijn. Eén simpele oproep, drie antwoorden binnen het uur, beste optie op 700m. Buurvrouw Charlotte meldde dat het makkelijk was om rond 17u30 langs te komen. Diezelfde middag antwoordde ik op een oproep van iemand die een skateboard nodig had omdat zijn vriendin die middag zijn fiets gebruikte. Om 14u kwam hij om het skateboard, en drie uur later stond hij terug aan mijn deur, ietwat bezweet en nogal onder de indruk. ‘De max,’ zei hij, ‘wat een middag.’ ‘Bedankt, en tot de volgende. De dag nadien zou ik de haaknaald van Charlotte terugbrengen, maar ondertussen had zij ook een oproep geplaatst. Ze was op zoek naar een wafelijzer. Dat van ons stond al een half jaar stil en kon wel wat actie gebruiken. Dus toen ik de haakpen terugbracht, kon ik Charlotte meteen mijn wafelijzer lenen. De haakpen heeft bij ons drie à vier minuten dienst bewezen, maar ze genoot er duidelijk van eens buiten te komen. Ik hoop voor het wafelijzer hetzelfde. Lieven D’hondt is overtuigd deler. Hij leent en ontleent constant spullen. Dat doet hij voornamelijk via ‘peerby.be’. Dit platform geeft hem de kans om rechtstreeks aan mensen in de buurt te vragen om iets te lenen of op hun vragen in te gaan. Via chat spreken ze verder af. Voor ons beschrijft Lieven een week uit zijn delend leven. (http://www.30dagen.be/ artikel/gun_jij_je_spullen_genoeg_actie) 5 Het fijne aan het voedselteam is dat je groentepakket steeds gevuld is met groentjes van hier en van ‘t moment. Als stadsmus was ik dat wat kwijt. Zo weet ik nu dat de winter hier veel meer te bieden heeft dan kolen en spruitjes. ‘t Doet je ook wat meer experimenteren in de keuken en het brengt meer variatie in je weekmenu. Sarah (http://www.borsbeek.be/activiteitendetail. aspx?v=2&id=153) 5 Mijn stijltang was kapot. De elektrische bedrading binnenin de kabel was doorgescheurd. De stijltang kon gemaakt worden door de elektrische draadjes terug te verbinden en de snoer in te tapen. Dit werd echter door de vrijwilliger André afgeraden. Aangezien je de stijltang in de badkamer gebruikt, kan deze in contact komen met water. Het is dus

37

niet veilig om dit zo op te lossen. Met mijn kapotte stijltang bij een Repair Café langsgaan is sowieso duurzamer dan ze weg te smijten. Bovendien kreeg ik het advies de snoer niet meer rond de stijltang heen te draaien, waardoor mijn nieuwe stijltang hopelijk niet zo snel kapot gaat. Peggy (http://www.repaircafe.be/nl/gerepareerd/peggy/) 5 Ik ben een alleenstaande moeder. Ik kan lekker koken en ik organiseer kinderfeestjes. Soms voelde ik me wat alleen. Ik moet met weinig zien rond te komen. Babysit kost geld, dus ik ging niet vaak uit. Via LETS kook ik nu af en toe voor een feestje of receptie en ik hou leuke kindernamiddagen. In ruil komt Philip babysitten en krijg ik planten en struiken uit de tuin van Stef. Ik kan weer meer uit en heb vaker een leuke babbel. Malika (http://www.letsvlaanderen.be/WatisLETS/ HoewerktLETS/tabid/421/Default.aspx )

Campagnefilm In de campagnefilm vertellen Celia, Deyanira en Fanny over hun verzet tegen onrecht. Wanneer ze elkaar ontmoeten, spreken ze over wat échte vrede voor hen betekent. Stap 1: Bekijk de campagnefilm Stap 2: Korte nabespreking, enkele verwerkingsvragen: • Wat sprak je aan in deze film? Waarom? Wat viel je op? • Welke dromen hebben de drie vrouwen voor vrede in Colombia? Zijn die realistisch volgens jou? • Wat heb je onthouden van het werk van de partnerorganisaties van Broederlijk Delen? Stap 3: Vergelijk de verhalen van Celia, Deyanira en Fanny met de getuigenissen die je hiervoor las. • Zie je linken tussen het campagneverhaal en de verschillende getuigenissen?

Leef bewust In dit gespreksmodel stonden we stil bij allerlei vormen van verzet, zowel in het Zuiden als in België. Celia verzet zich tegen de spiraal van geweld in haar streek. Deyanira verzet zich tegen het economisch model van altijd maar meer en groter. Fanny wil boeren op een kleinschalige en duurzame manier, niet zoals de agro-industriële bedrijven. Ook Lieven, Sarah, Peggy en Malika verzetten zich tegen de gangbare manier van doen. Vraag: • Welke vormen van verzet zien we in de getuigenissen die we bij het begin van dit gesprek lazen? • Zie jij jezelf dat doen? In onze samenleving is vooruitgang vaak synoniem aan groei. Dat is een misvatting. De wereldwijde ongelijkheid is nog nooit zo groot geweest. En armoede blijft alom aan-

38

wezig. Broederlijk Delen motiveert iedereen om op zoek te gaan naar een andere manier van leven. Naar een leven met genoeg. Respect voor de waardigheid van iedere mens en de planeet vormen de leidraad van onze visie. In dit gespreksmodel stelden we een aantal vanzelfsprekendheden in vraag. Is het nodig dat iedereen in mijn straat een eigen grasmachine heeft? Uiteindelijk moet gras maar één keer per week afgereden worden en staat de grasmachine meer in de garage dan op het gras. Gooi ik mijn kapotte spullen weg of probeer ik ze toch te repareren? Moet ik kiwi’s eten in de winter? Vraag: • Welke vanzelfsprekendheid stel jij deze vasten in vraag? Hoe ga je er concreet mee aan de slag?

We gaan ervoor! We zijn aan het einde gekomen van dit gespreksmodel. Aan jou om de uitdaging aan te gaan om te leven met genoeg. Misschien is het goed hierover af en toe met elkaar in gesprek te gaan en tips uit te wisselen.

2. bezinning met volwassenen De vasten is de periode bij uitstek om halt te houden en vraagtekens te zetten bij wat tot nog toe de normale gang van zaken heet. Om te durven stilstaan bij jezelf en los te laten wat je gevangen houdt. Om je eigen grond om te woelen, nieuwe zuurstof te geven. Om je opnieuw te richten naar wat er echt toe doet, om je opnieuw te richten op je medemens. In Celia, Deyanira en Fanny ontmoeten we onze medemensen in het Zuiden. De manier waarop zij zich verzetten tegen grootmachten, doet ons stilstaan bij onze eigen maatschappij en de manier waarop wij meegesleept worden door het heersende denken. Deze korte bezinning is een gelegenheid om hier met je groep rond stil te vallen.

Voorbereiding •

•

•

• •

Voor deze korte bezinning heb je een half uur nodig. Ze is daarom bruikbaar bij het begin of het einde van een vergadering of bijeenkomst binnen de parochie. Zorg voor een campagneaffiche en enkele foto’s van de fotoreeks (bestellen of downloaden via winkel.broederlijkdelen.be). Zij brengen meteen kleur in het lokaal. Zet de stoelen in een kring. In het centrum zet je een bastón versierd met rode en groene linten. Voor meer informatie over de symboliek van de bastón, zie p. 6 in deze brochure. Indien je bepaalde teksten samen wil lezen of zingen, zorg dan voor de nodige kopies. Zorg voor een computer met internet en een projector. Indien je dit niet voorhanden hebt, kan je de getuigenissen uit het gespreksmodel gebruiken.

Welkom Elk jaar opnieuw krijgen we in de vasten de gelegenheid om alles op een rijtje te zetten: onze levensstijl, onze relaties met anderen, onze engagementen, onze waarden en idealen, ons geloof. Gelegenheid en tijd ook om op zoek te gaan naar de zin en betekenis van ons bezig zijn, naar een nieuwe adem voor ons solidariteitswerk. Ook in onze groep willen we hier en op dit moment, even stilvallen, nadenken, zingen, uitwisselen en bidden.

Campagneverhaal In onze samenleving is vooruitgang vaak synoniem aan groei. Of we het nu willen of niet, deze manier van denken sijpelt ook door in ons eigen denken. Vaak onbewust gaan we mee in die spiraal van altijd meer en altijd beter. Ook in Colombia zien we dit terugkeren. Grond is voor boerengemeenschappen in Colombia veel meer dan dat lapje waar hun huis op staat. Ze wonen er, ze werken er. Ze produceren er hun voedsel. Grond bepaalt hun cultuur en hun identiteit. Hij vertelt het verhaal van hun voorouders. Grond heeft zelfs een spirituele waarde.

En toch is het de economische waarde van grond die voorop staat. Bedrijven, gewapende groepen, de overheid: ze zien vooral het geld dat de grond kan opbrengen. Want in de grond zit goud. En op die vruchtbare grond kunnen ze grote plantages aanleggen. Of een stuwdam. Geweld zaaien, bedreigen, omkopen, moorden. Om hun doel te bereiken, schrikken ze nergens voor terug. Als het maar opbrengt. Dat is onrechtvaardig. Want grond behoort toe aan de gemeenschappen die er wonen. En niet aan de hoogste bieder. Of aan degene met de meeste macht. Zou jij het laten gebeuren? Celia, Deyanira en Fanny niet. Deze drie sterke vrouwen kijken niet moedeloos toe. Ze steken hun nek uit om hun grondgebied te beschermen, ook al worden ze daardoor bedreigd. Ze staan er gelukkig niet alleen voor. Alle drie zijn ze lid van lokale organisaties waarmee Broederlijk Delen samenwerkt. Met die steun gaan ze in hun gemeenschap aan de slag om hun rechten te verdedigen. Durf ook jij ingaan tegen de stroom? Laat deze tekst volgen door het lied: Jij die bent, van Carlos Desoete (Cd: Ayubowan, koor Solied). Meer info over dit lied op p. 9.

Bij jezelf komen In ons midden staat een bastón. Dat is een staf of een stok aangekleed met veelkleurige linten. Hij wordt gedragen door de leden van de guardia indígena (inheemse wacht) in Colombia. Bij zijn ontstaan, koos de guardia ervoor om zichzelf niet te bewapenen. Om niet op dezelfde manier op te treden als het leger en de gewapende groepen (guerrilla en paramilitairen), waar ze zich tegen verzetten. Ze kiezen voor geweldloos verzet. Ze kunnen dat omdat ze met velen zijn, met velen protesteren of een plaats bezetten. Vandaag symboliseert de bastón onze verbondenheid met inheemse en boerengemeenschappen in Colombia. Wij willen ons verbinden met het onrecht dat hen wordt aangedaan, met het engagement van de gemeenschappen en met hun geweldloos verzet. Onbewust gaan wij soms mee in structuren die onrecht en geweld in stand houden. We leven in een bepaalde tijd, op een bepaalde plaats, binnen een bepaald denkkader. Het is moeilijk om daarvan los te komen, om daarbuiten te denken. In de vasten proberen we bewuster te leven, stil te staan bij die structuren en te zoeken naar manieren hoe het anders kan. Laat je inspireren door dit filmpje waar mensen spreken over hun kleine stapjes naar een duurzaam leven. Indien je niet kan projecteren, kan je werken met de getuigenissen uit het gespreksmodel Info: Je vindt dit filmpje terug op ons youtube-kanaal: https://www.youtube.com/user/BroederlijkDelen

39

Opdracht: Schrijf jouw engagement voor deze vasten op een vijgenblad en hang het met een kleurrijk lint aan de bastón.

Enkele woorden uit de Bijbel We lezen de parabel van de onvruchtbare vijgenboom. (Lc. 13, 1-9)

Overweging Jezus vraagt ons onze levenswijze grondig te veranderen. Hij vertelt over de vijgenboom die geen vruchten draagt maar toch nog een kans krijgt. ‘We hakken hem niet om, we spitten de aarde nog eens om en geven extra bemesting. Misschien lukt het volgend jaar wel.’ Dat wordt ook aan ons gezegd: zorg en aandacht geven aan hen die het tij willen keren. Het is nog niet te laat.

40

Voorbeden Bid samen de voorbeden op p 20 van deze brochure (derde zondag). Ze sluiten nauw aan bij de gedachten uit de voorgaande lezing.

Onze Vader Bidden we als teken van onze verbondenheid en ons geloof in de toekomst samen het Onze Vader.

Campagnelied We zingen het campagnelied ‘Een positief verhaal’ of luisteren naar de cd met het campagnelied op. Je kan dit lied downloaden of de cd bestellen op winkel.broederlijkdelen.be.

PETITIE gina 42). e pagina en pa ez (d e ti ti pe Kopieer de de tafel van jouw n in de kerk , op aa er ht ac ze g Le d, … en vraag s een infoavon en jd ti p, to es te plaatsen. Koffi ar handtekening ha of jn zi om iedereen

MET EEN LEVEN SPEEL JE NIET Colombia wordt sinds de jaren ’50 verscheurd door een gewapend conflict tussen verschillende partijen. In 2012 startte de regering vredesonderhandelingen. Nu groeit de hoop dat er een akkoord wordt bereikt. Een staakt-het-vuren door alle partijen is een fundamentele voorwaarde voor vrede in Colombia. Maar dat is niet voldoende. Aan de basis van het conflict liggen de ongelijke grondverdeling en economische belangen van onder andere gewapende groepen, bedrijven en grootgrondbezitters. Europese investeringen en de handel met Europa dragen bij tot grootschalige ontginning van grondstoffen en landbouw op grote schaal bestemd voor export. Die schenden de rechten van de lokale bevolking. Om duurzame vrede te bereiken, moeten gemeenschappen op het platteland zelf kunnen beslissen over de toekomst van hun grondgebied. Teken de petitie online op www.broederlijkdelen.be/petitie-colombia

Teken de petitie. En geef boeren in Colombia weer macht over hun grond! We vragen aan onze politici om duurzame vrede in Colombia te stimuleren door: 1. t e verzekeren dat Belgische bedrijven in Colombia en import uit het land niet bijdragen tot mensenrechtenschendingen zoals gewelddadige grondtoe-eigening; 2. h et middenveld en mensenrechtenverdedigers in Colombia de nodige ondersteuning en bescherming te bieden als cruciale spelers in de opbouw van vrede vanop het platteland; 3. a an te dringen op het recht van inheemse, boeren- en afrogemeenschappen om op hun grondgebied te kunnen blijven wonen.

Stuur de ingevulde formulieren naar Broederlijk Delen - petitie Colombia, Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel of [email protected]

#BroederlijkDelen #CampagneColombia

41

PETITIE De boeren in Colombia moeten zelf kunnen beslissen over wat er gebeurt met hun grond. Enkel dan is vrede in Colombia mogelijk. Steun de Colombiaanse boeren. Onderteken de petitie en zet onze politici onder druk om vrede in Colombia te stimuleren. Nr. VOORNAAM

ACHTERNAAM

E-MAILADRES

POSTCODE

Ik wens de algemene nieuwsbrief van Broederlijk Delen te ontvangen

1

JA

NEE

2

JA

NEE

3

JA

NEE

4

JA

NEE

5

JA

NEE

6

JA

NEE

7

JA

NEE

8

JA

NEE

9

JA

NEE

10

JA

NEE

11

JA

NEE

12

JA

NEE

13

JA

NEE

14

JA

NEE

15

JA

NEE

16

JA

NEE

17

JA

NEE

18

JA

NEE

19

JA

NEE

20

JA

NEE

21

JA

NEE

22

JA

NEE

23

JA

NEE

24

JA

NEE

25

JA

NEE

26

JA

NEE

27

JA

NEE

28

JA

NEE

29

JA

NEE

30

JA

NEE

42

guardia Spreekkoor

Drumset





 



Guar dia













1.

guar

dia

fuer

za

fuer

za

por

        2.

Drs.

por mi ra za por mi tier

.

.









    ra

y fuer za'en sus co ra zo nes hoy en pu nan los bas to nes van de fren te con va lor con or gu llo'y sin te mor

dis



pues





tos

a



re



  



tir

sis

.

.

 

 

si

nos to

que

mo



rir

.

ro no tros mi na co

To

dos in

nos ven ce ran les na ce ran nas y Gam bia nos dios co lom bia nos

      

dis pues tos a re sis tir

za

por

mi

tier

ra

       

In Por Son Y

di jus a la

os ti mi van

de lan

Pa'

 

que tia'y gos tan

con per de los

va vi la bas

fen der

te com pa





nues

       

2.          

pe o Ya



ra

len tia ven cia paz to nes



tros

ne ros



de



re

chos

spreekkoor

         a

mi

         



De

.



.

2.          



         

Com Por To Co



pa que to co

fen der nues tros de



ne ros han por cad' in y ro es nu cos, Sia







do to ces ras

ca i dio muer e pa da pi

       

Pa'

       

De



re chos

de lan

te com pa

ne

ros

      

a

si nos to que mo rir

43

Adressen regionale diensten Regionale dienst Antwerpen Rolwagenstraat 73, 2018 Antwerpen tel. 03.217.24.90 [email protected] Regionale dienst Limburg Tulpinstraat 75, 3500 Hasselt tel. 011.24.90.20 [email protected] Regionale dienst Oost-Vlaanderen Sint-Salvatorstraat 30, 9000 Gent tel. 09.269.23.40 [email protected] Regionale dienst West-Vlaanderen Sint-Jorisstraat 13, 8800 Roeselare tel. 051.26.08.08 [email protected] Regionale dienst Vlaams-Brabant/ Mechelen/Brussel Varkensstraat 6, 2800 Mechelen tel. 015.29.84.58 [email protected] Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel tel. 02.213.04.73 [email protected]

Opgelet ! Openingsuren van alle regionale diensten: 10.00 u. - 12.30 u. en 13.30 u. - 16.30 u. Sluitingsdag = maandag

Nationaal secretariaat Broederlijk Delen Huidevettersstraat 165 • 1000 Brussel tel. 02.502.57.00 • fax 02.502.81.01 [email protected] www.broederlijkdelen.be www.facebook.com/broederlijkdelen www.YouTube.com/BroederlijkDelen Twitter: @broederlijkdele

www.broederlijkdelen.be

De vieringen zijn ook digitaal beschikbaar via winkel.broederlijkdelen.be. Kalender Campagne Beste lezer,

Recommend Documents