De Unie van Dordrecht, 4 juni 1575 Den 4 Junii 1575. Naer-noene. Praesenten: Uit de Edelen, Culemburgh Swieten Kenenburgh Noortwijck Ende van de Steden, Pauli Huych Jacobsz Koningh Vos ’t Hoen Helmduynen Schiedam Feymer Verwerts Blockhuysen Wourden Oudewater. De selve van Noordt-Hollandt, Andries Jacobsz de Jonge Huych Joostensz Zirckzee, Mr. Pieter de Rijcke. ende Die van Ter-Veere. van den Heuvel […] Poincten ende Articulen van Verbonde, tussen de Steden van Hollant en Zeelandt, onder den Gouvernemente en gehoorsaemheydt van den Prince van Orange. De Staten van Hollandt ende Zeelandt voorgelesen zynde de Conditien van den Verbonde, sulcks die met den anderen verdragen ende beslooten waren geweest, hebben de selve sulcks gearresteert, ende be1ooft te onderhouden, waer af behoorlijcke Acte gemaeckt ende ondegeteyckent ende bezegelt is als hier nae volght. Naedemael tot wederstandt des gemeenen Vyandts van de Landen van Hollandt ende Zelandt, voor al noodigh zy de Lidtmaten ende Steden van de selve Landen, onder den Gouvernemente ende gehoorsaemheydt van den Prince van Orange, Grave van Nassauw, &c. Stadthouder ende Capiteyn Generael over de selve Landen van wegen den Koningh van Hi spanien, als Grave van Hollandt en Zeelandt, hen te vereenigen ende onder elkanderen te verplichten, om haere gemeene saecke, soo loffelijck ende gelijckerhandt aengegrepen, jegens den Hertoge van Alve, syne Aenhangeren ende Naevolgers, Vyanden van de gemeene ruste ende der gantscher Landen van herwaerts over, met meerder versekertheydt ende ordentelijcke eendragt ten goeden gewenschten eynde gebracht ende uytgerecht te moghen werden, sonderlinge want een yegelijck kan bemercken ende genoeg bekent is, der voorsz Vyanden opset ende voornemen anders niet te zyn, dan by alle middelen ende listigheydt, soo door haren voorstel van den jegenwoordigen Vredehandel, als andere heymelijcke aenslagen,
eenigh voordeel op de selve Landen te gekrijghen, daer toe ontwijffelijck de selve Vyanden oock niet naelaten sullen, met alle weghen ende sinistre practijcquen te arbeyden, de Lidtmaten van de voorsz Landen van den anderen te misleyden; oock in onvriendtfchap ende tweedracht te brenghen, voor soo veel mogelijck soude zyn. Soo Ist, Dat de Ridderschap ende Edelen van Hollandt, midtsgaders de Gedeputeerden van de Steden van Hollandt ende Zeelandt ondergeschreven, Staets-gewyse binnen Dordrecht vergadert zynde, uyt den name ende van wegen hare Steden respective, des in den haren nae voorgaende rapoort, advis ende beraedt, elck in sijn reguard belast zynde, henluyden met den anderen verbonden ende verplicht hebben, verbinden ende verplichten by desen, in manieren, poincten ende Articulen hier nae volgende. Eerstelijck, dat syluyden malkanderen nae haer uytterste vermogen, kracht ende macht alle bystant ende hulpe sullen doen met raedt ende daedt, omme te wederslaen en krencken hare voorsz ende alle andere Vyanden des lieven ende gemeenen Vaderlandts, midtsgaders van het gemeene welvaren, vryheden ende gerechtigheden der voorsz Landen ende Steden van Hollandt ende Zeelandt, sonder daer inne Goedt ofte Bloedt te sparen, nochte malkanderen eenighsints te verlaten, in wat cas, noodt ofte pericul dat het zy. Dat niemandt van hen eenige communicatie ofte gemeenschap houden sal, hanteren nochte converseren, ende veel min eenige Capitulatie, Verdrach ofte overkomste maecken met den gemeenen Vyandt, hoe ende welcker wyse 't selve soude mogen geschieden, ende dat niemand gedogen sal sulcks gedaen te werden by eenige hare Poorteren, lnwoonderen ende Ingezetenen der voorsz Steden ende Landen, dan by advis van den voornoemden Heere Prince van Orange, met gemeen consent van de ander Verplichten ende Bondtgenoten, wes tot bescherminge der verplichte Landen ende Steden, ende uytvoeringe des jegenwoordighen Krijghs ende het gunt daer aen kleeft, van nooden bevonden sal mogen werden, sal by tot eende generale ende eenparige maniere van Contributie over het breedt ende in ’t gemeen gevonden werden, op den voet ende de bequaemste middelen, die by de Bondtgenoten geraemt ende besloten sullen werden. Ende sullen de voorsz Bondtgenoten gelijckerhandt volkomen ende achtervolgen, doen volkomen ende achtervolgen elcks in den den synen, ’t gundt Staets-gewijs in haerluyder Vergaderinge goedtgevonden ende besloten sal werden, nae de Ordonnantie der selver Vergaderinge, ende dat niet alleen de voorsz Contibutie ende den voet ofte middelen van dien aengaende, maer oock in alle andere saken, de Politie ende gemeenen staet der Landen beroerende, ende sullen de Onwilligen by de Goedtwilligen met gemeenderhandt daertoe bedwongen mogen werden met’er daedt, ’t zy by arrest ende aenhoudinge van Personen ende Goederen der Onwilligen, ende onder de Onwilligen behoorende, ofte anders sulcks alsdan nae gelegentheydt der saecken goedtgevonden sal werden by de Goedtwilligen. De Bondtgenoten, by ofte van wegen syne Princelijcke Excellencie, ofte anders by den geenen die sulcks bevoolen sal wesen, beschreven ofte geroepen zynde, omme eene gemeene saecke, sullen ten gesetten tydt op de selve beschryvinge in competenten getale ende met behoorlijck bevel verschijnen, op poene dat die geene, die daer sullen blyven absent, ofte hare bykomste vertreckende, by de praesenten gemulcteert sullen werden in een mulcte pecunieel nae gelegentheyt van saken, behoudelijck altydt wettelijcke onschult, daer toe een yegelijck geadmitteert ende gehoor gegeven sal werden, de voorsz mulcte te executeren met’er daedt, sonder eenighe verdere procedurende ofte provocatie. Alle questien ende processen, tusschen de voorsz landen ende Steden voor dato van dese beroerte geresen ende aengegeven, sullen voortaen noch geschorst ende gehouden werden in sulken state, als die waren ten dato als boven, alles sonder prejudicie in toekomenden tydt van yemandts gerechtigheydt, ten ware partyen anders in ’t vrundelijck met malkanderen transigeerden ende vereenighden, ofte dat by de Bondtgenoten in ’t generael geadviseert ende bewillight wierdt, dat partyen jeghens malkanderen verder souden procederen; ende indien eenige questien of geschillen tusschen de voorschreve Landen ofte de Lichamen van de Steden, in desen Verbonde begrepen, binnen ende staende dese
beroerte opgeresen mogen zyn, ofte nae datum van desen noch souden mogen oprijsen, sullen de selve staen ende gestelt wesen tot kennisse ende beslechtinge van syne Princelijcke Excellencie, naer wiens verklaringhe een yegelijcke van partyen hem sal hebben te voegen, alles by provisie ende sonder prejudicie als boven van yemandts gerechtigheydt, Privilegie ofte Coustume. De Ingezetenen van de voorsz Landen ende Steden sullen binnen de selve Landen ende Steden vry ende onbelet mogen converseren, handelen ende wandelen, als nae ouder gewoonte, koopende, verkoopende, halende ende brengende uyt ende inne allerhande waren, soo wel van Victuaille ende Amunitie van Oorloge, als alle andere Specien van Koopmanschappen, die alomme binnen de voorsz Landen ende Sreden respective behoeftigh sullen zyn ende gesleten mogen werden, sonder eenighe restrinctie ofte beswaernisse, anders dan by gemeen advis der Staten ende der Bondtgenoten, daer op geordonneert is, ofte geordonneert sal werden; behoudelijck, dat op de vremde Waren ende Koopmanschappen, uyt andere Landen ende over Zee inkomende, de voorsz Steden elcks in den synen eenige dragelijcke Imposten ofte belastingen sullen moghen setten, tot subsidie ende onderstandt in hare dagelijcksche lasten ende onkosten, sonder in het verkoopen ofte uytvoeren nae de voorsz andere Landen ende Steden In het Verbond begrepen, de Koopers ofte Uytvoerders van dien, Ingesetenen der selver Landen ofte Steden wesende, yet verder te beswaren ofte eysschen. Sullen in geene der voorsz Steden ontfangen werden eenige Poorters, Burgers ofte Inwoonders uyt eenige andere der selver Steden komende, dan by wete ende consent van de Burgemeesters ende regeerders der Stede, daer uyt de selve vertrocken zyn, ende daer sy hare laetste Woonplaetse hebben gehadt; welverstaende, dat de voorsz lnwoonders, die voor geen Poorters ofte Burgers en zyn gehouden, en die binnen vier jaren voor datum van desen in eenige der voorsz Steden gekomen zyn ter woone, niet ontfangen en sullen werden als vooren, sonder suffisante Attestatie van den tydt ende plaetse haerder Woonplaetse binnen de voorsz Landen van Hollandt ende Zeelandt, daer toe elck van de Steden in den synen met den eerste sal doen behoorlijcke publicatie ende verkondiginge. De voorsz Bondtgenoten sullen malkanderen met alle getrouwigheydt assisteren, omme te voorkomen ende af te weeren, oock te doen repareren ende straffen alle injurien ende onrecht, schande, schade, fortse ofte geweldt jegens ende tot achterdeel der voorsz Landen ofte Steden in ’t gemeen ofte particulier, hare Gecommitteerden ofte lngezetenen binnen, ofte buyten de Steden ten platten Lande, by yemandt, van wat qualiteyt ofte state hy soude mogen zyn, hoewel oock Vyant der gemeene Vyanden wesende, Capiteynen ofte Soldaten, soude mogen werden voorgestelt ofte gepleeght, midtfgaders malkanderen gesamenderhandt te helpen mainctineren ende vorderen de authoriteyt van alle overigheydt, de administratie van de Justitie ende de executie van alle goede Ordonnantien ende Statuten, by alle behoorlijke weghen ende middelen, die syluyden Bondtgenoten onderlinge sullen adviseren, ende nae rechten, redenen ende billijckheydt bevinden sullen daer toe te dienen ofte te behooren, t’allen tyden, soo wanneer by een ofte meer der Bondtgenoten met oorsake des vermaninge ofte versoeck gedaen sal werden. Ende sullen voorts de voorschreve Bondtgenoten onder malkanderen in alles houden alle goede correspondentie, vrundtschap ende Nabuyrschap, de een de ander getrouwelijck adverterende ende verboodtschappende van ’t gundt syluyden vernemen souden mogen, tot yemandts schade, hinder ofte pericul te wesen, sonder daer inne hen te ontsien eenige kosten, moeyte ofte arbeydt. Ende of in desen Verbonde, ende het gundt voorsz is, eenige duysterheden ofte twijffelachtigheden souden moghen bevonen werden, sal de interpretatie ende het beduydt van dien staen aen de selve Bondtgenoten, ende de meeste stemmen van dien. Het voorsz Verbondt sal geduyren soo lange dese jegenwoordige Krijghsberoerte ende onvrede niet en sal wesen besleght, met advis ende bewilliginge van de generale Staten van de Landen van herwaerts over, ofte anders ten goeden ende gemeenen genoegen van de Bondtgenoten der Staten ende Steden van Hollandt ende Zeelandt voorschreve. T’oirconden by de voorsz
Ridderschap ende Edelen, midtsgaders de Gedeputeerden der Steden van Hollandt ende Zeelandt, Staets-gewyse vergadert, uyt den name ende van weghen hare Collegien ende Steden voorsz desen ondergeteyckent, ende tot meerder vastigheydt t’haerluyder beede ende versoecke by den Doorluchtigen Hoogh-gebooren Furst ende Heere Wilhem, Prince van Orange, Grave van Nassauw, &c. met synen Zegele, midtsgaders de Burgemeesters en Regeerders der voorsz Stede Dordrecht met der selver Stede Zegele bezegelt. Aldus gedaen binnen Dordrecht den vierden Junii 1575. Ende was onderteyckent, Van wegen de Edelen, Florus, Graef van Culemburg, Otto van Egmont, A. de Swieten, Johan van Woerden van Vliet, W. van Zuylen van Nyvelt. Dordrecht, Pauli. Delf, Cornelisz. Gouda, Dirck Dircksz. Rotterdam Adriaen van Helmduynen. Gornichem, Job Pietersz. Schiedam, Corne/is Jacobsz Fabri. Brielle, J. Commersz. Schoonhoven, Frans van Blockhuysen. Oudewater, Willem Jansz. Wourden, Jan Willemsz. Van wegen die van Noort-Hollant ende Waterlandt onderteykent by haerluyder Gedeputeerden, Nannius van Foreest, Simon Meynertsz, Thonis Simonsz, Jan Pietersz Schilder. Middelburgh, Andries Jacobsz de Jonge. Zirckzee, Thomas Leendertsz. Vlissingen, Pieter de Rijke.
Ende was bezegelt met een uythangende Zegel van syne Excellencie in rooden Wassche, ende van de Stede van Dordrecht in groenen Wassche, al aen dubbelden Staerte.
