MARKET INSIGHTS
De uitdagingen zijn wereldwijd aanwezig, de kansen ook! Europa | Q4 2015 | Per 30 september 2015
Vincent Juvyns, Global Market Strategist
De problemen in de opkomende landen drukken op de mondiale economie… Dec
Jan
Feb
Mrt
Apr
Mei
Jun
Jul
Aug
Sep
Okt
Nov
Dec
Jan
Feb
Mrt
Apr
Mei
Jun
Jul
Aug
Sep
2015
Nov
2014
Mondiaal
51,9
52,8
52,9
52,9
53,1
52,4
51,9
52,1
52,6
52,4
52,5
52,2
52,2
51,8
51,5
51,7
51,9
51,7
51,0
51,3
51,0
51,1
50,7
50,6
Eurozone
51,3
51,6
52,7
54,0
53,2
53,0
53,4
52,2
51,8
51,8
50,7
50,3
50,6
50,1
50,6
51,0
51,0
52,2
52,0
52,2
52,5
52,4
52,3
52,0
Frankrijk
49,1
48,4
47,0
49,3
49,7
52,1
51,2
49,6
48,2
47,8
46,9
48,8
48,5
48,4
47,5
49,2
47,6
48,8
48,0
49,4
50,7
49,6
48,3
50,6
Duitsland
51,7
52,7
54,3
56,5
54,8
53,7
54,1
52,3
52,0
52,4
51,4
49,9
51,4
49,5
51,2
50,9
51,1
52,8
52,1
51,1
51,9
51,8
53,3
52,5
Italië
50,7
51,4
53,3
53,1
52,3
52,4
54,0
53,2
52,6
51,9
49,8
50,7
49,0
49,0
48,4
49,9
51,9
53,3
53,8
54,8
54,1
55,3
53,8
52,7
Spanje
50,9
48,6
50,8
52,2
52,5
52,8
52,7
52,9
54,6
53,9
52,8
52,6
52,6
54,7
53,8
54,7
54,2
54,3
54,2
55,8
54,5
53,6
53,2
51,7
Ierland
54,9
52,4
53,5
52,8
52,9
55,5
56,1
55,0
55,3
55,4
57,3
55,7
56,6
56,2
56,9
55,1
57,5
56,8
55,8
57,1
54,6
56,7
53,6
53,8
VK
56,4
57,8
57,3
56,6
55,9
55,2
57,2
56,6
56,8
54,8
53,0
51,5
53,4
53,4
52,8
52,9
53,9
54,1
51,7
51,9
51,4
51,9
51,5
51,5
VS
51,8
54,7
55,0
53,7
57,1
55,5
55,4
56,4
57,3
55,8
57,9
57,5
55,9
54,8
53,9
53,9
55,1
55,7
54,1
54,0
53,6
53,8
53,0
53,1
54,2
55,1
55,2
56,6
55,5
53,9
49,4
49,9
51,5
50,5
52,2
51,7
52,4
52,0
52,0
52,2
51,6
50,3
49,9
50,9
50,1
51,2
51,7
51,0
Brazilië
50,2
49,7
50,5
50,8
50,4
50,6
49,3
48,8
48,7
49,1
50,2
49,3
49,1
48,7
50,2
50,7
49,6
46,2
46,0
45,9
46,5
47,2
45,8
47,0
Rusland
51,8
49,4
48,8
48,0
48,5
48,3
48,5
48,9
49,1
51,0
51,0
50,4
50,3
51,7
48,9
47,6
49,7
48,1
48,9
47,6
48,7
48,3
47,9
49,1
India
49,6
51,3
50,7
51,4
52,5
51,3
51,3
51,4
51,5
53,0
52,4
51,0
51,6
53,3
54,5
52,9
51,2
52,1
51,3
52,6
51,3
52,7
52,3
51,2
China
50,9
50,8
50,5
49,5
48,5
48,0
48,1
49,4
50,7
51,7
50,2
50,2
50,4
50,0
49,6
49,7
50,7
49,6
48,9
49,2
49,4
47,8
47,3
47,2
Korea
50,2
50,4
50,8
50,9
49,8
50,4
50,2
49,5
48,4
49,3
50,3
48,8
48,7
49,0
49,9
51,1
51,1
49,2
48,8
47,8
46,1
47,6
47,9
49,2
Taiwan
53,0
53,4
55,2
55,5
54,7
52,7
52,3
52,4
54,0
55,8
56,1
53,3
52,0
51,4
50,0
51,7
52,1
51,0
49,2
49,3
46,3
47,1
46,1
46,9
Japan
Laagste t.o.v. PMI 50
50
Bron: FactSet, Markit, J.P. Morgan Asset Management. De mondiale index van de inkoopmanagers (PMI) beoordeelt de economische gezondheid van de productiesector door te peilen naar de intenties op het vlak van productie en tewerkstelling. De Wereldwijde PMI is een BBP-gewogen berekening. Guide to the Markets - Europa. Gegevens per 30 september 2015.
12 2
| 12
Okt Eurozone Opkomend
Ontwikkeld
Wereldeconomie
2013
GTM – Europa
Hoogste t.o.v. PMI 50
…en zorgen wereldwijd voor een zwakke inflatiedynamiek…
GTM – Europa
| 13
Inflatie van ontwikkelde economieën CPI* verandering jaar-op-jaar 5 % 4
Wereldeconomie
Gemiddelde jan 2009 tot sep 2015: 1,5%
3
Gemiddelde jan 1990 tot dec 2008: 2,3%
2 1 0 -1 '90
'92
'94
'96
'98
'00
'02
Inflatieverwachtingen op lange termijn
'04
'06
'08
'10
'12
Grondstoffen en productieprijzen in China (PPI)
5 jaar/5 jaar inflatie** 4.0 % 3.5
270
VK VS Eurozone
15 % 10
Bloomberg Commodity Index
230 China PPI (j/j) 3 maanden achteraf
190
3.0
5
2.5
150
0
2.0
110
-5
1.5 Mrt 14
70 Sep 14
Mrt 15
Sep 15
-10 '05
'06
'07
'08
'09
'10
'11
'12
Bron: (Boven) J.P. Morgan Economic Research, J.P. Morgan Asset Management. (Links- en rechtsonder) Bloomberg, J.P. Morgan Asset Management. *CPI is de consumentenprijsindex. **5 jaar/5 jaar inflatieverwachtingen zijn de marktverwachtingen voor de gemiddelde inflatie over een periode van 5 jaar die begint over 5 jaar, afgeleid van inflatieswaps. Guide to the Markets - Europa. Gegevens per 30 september 2015.
3
'14
'13
'14
'15
…wat (bijna alle) centrale banken dwingt om een ruimhartig beleid te voeren... Marktverwachtingen voor de beleidsrente
Balansen van de centrale bank
%
%
Mediaanvoorspelling FOMC Am. Fed sep 2015
Wereldeconomie
| 14
Vooruitzichten*
% van het nominale bbp 80
2.8
2.3
GTM – Europa
VK
Japan
VS
Eurozone
60
Eurozone
VS
1.8
VK
1.3
40
0.8 20 0.3
-0.2 ‘15
‘16
‘17
0 '06
'07
'08
'09
'10
'11
Bron: (Links) Bloomberg, US Federal Reserve, J.P. Morgan Asset Management. (Rechts) Bank of England, Bank of Japan, ECB, US Federal Reserve, J.P. Morgan Economic Research, J.P. Morgan Asset Management. *Activa centrale banken als percentage van het nominale bbp is voorspeld van 3e kw. 2015 tot 1e kw. 2016 met behulp van de nominale bbp-voorspellingen en veronderstellingen voor de balansen van de centrale banken van J.P. Morgan Global Economics Research op basis van de verklaringen van de betrokken centrale banken en hun president. Guide to the Markets - Europa. Gegevens per 30 september 2015.
4
'12
'13
'14
'15
De divergentie van het monetaire beleid zou steun moeten bieden aan de USD… US Dollar Index Reële effectieve wisselkoers (REER) 130
Wereldeconomie
120 1973-1978: -21,8%
110 100
1995-2002: +34,2%
1987: Louvre-akkoord
Aug 2015
95,7
97,3
2002-2011: -28,6%
2011-2015: +20,8%
1985-1988: -29,5%
90
1988-1995: -7,1%
80 70 '73
'77
'81
'85
'89
'93
'97
'01
'05
'09
Wisselkoersen
Chinese yuan
Valutarendement ten opzichte van de US dollar
Reële effectieve wisselkoers, index 2010 = 100
US dollar Euro Japanse yen
Laatste 12 maanden 0 % -2.2 -3.4 -10
160 140 120
-6.6
-8.4
-11.6
-14.1
-16.6
'13
-19.7
-20.8
-30
80 60 '94
-5.9
-20
100
-40 '96
'98
'00
'02
'04
'06
'08
'10
'12
'14
-38.5 Zwitserse frank
Chinese Indiase roepie Britse renminbi pond
Japanse yen
Euro
Zweedse kroon
Bron: (Boven) US Federal Reserve, J.P. Morgan Asset Management. (Linksonder) BIS, FactSet, J.P. Morgan Asset Management. (Rechtsonder) FactSet, J.P. Morgan Asset Management. Guide to the Markets - Europa. Gegevens per 30 september 2015.
5
Gemiddeld sinds 1973 US Dollar Index
1985: Plaza-akkoord
1978-1985: +52,7%
| 15
GTM – Europa
Can. dollar
Aus. dollar
Mex. Braziliaanse real peso
…en zal de volatiliteit op de obligatiemarkten waarschijnlijk verhogen… Rente 10-jaars obligaties 16 %
GTM – Europa
Groot-Brittannië verlaat ERM 1992
Zwarte vrijdag 1987
ECB QE 2015
VS VK
12
Eurozone
Dot-com bubble Feb 2000
4
Vastrentende effecten
Fed QE2 2010 BoE QE 2009
8 Olieschok 1981
Aziatische valutacrisis 1997
Val van de Berlijnse Muur 1989
0 '79
'84
'89
Europese overheidsobligaties naar vervaldatum 0
2
3
4
5
6
7
8
9
10
15
'99 Jaren 20 30
Finland
Fed QE3 2012
'04
'09
'14
Staatsobligaties eurozone met negatieve rente Obligatie-index BofA/ML eurozone 50 % 40
Duitsland
BoJ QE 2013
Fed QE 2008
Aanval van 11 september 2001
'94
| 52
Frankrijk
Obligaties eurozone met <1% rente
woensdag 30 september 2015: 20%
Sep 2015
Totale waarde
€ 3,1 biljoen
% totaal uitstaand
64%
30
Zweden Ierland
20
Italië
10
Spanje Negatieve rente
Negatief in april 2015 en nu positief*
Positieve rente
0 Aug 14
Okt 14
Dec 14
Bron: (Linksboven en -onder) FactSet, Tullett Prebon, J.P. Morgan Asset Management. (Rechtsonder) BofA/Merrill Lynch, Bloomberg, J.P. Morgan Asset Management. *De laagste rente die in april 2015 voor elk land werd bereikt. Guide to the Markets - Europa. Gegevens per 30 september 2015.
6
Feb 15
Apr 15
Jun 15
Jul 15
Sep 15
…wat niet zonder risico’s is…
GTM – Europa
Bron: (Beide grafieken) Barclays, FactSet J.P. Morgan Asset Management.
Huidige en historische rendementen voor geselecteerde indices Laatste 10 jaar* 25 % 20
Toelichting grafiek Max.
15 10
Gemiddeld Heden
5
Vastrentende effecten
Min.
0 Staatsobligaties: Europa
1-3 jaar
5-7 jaar
10+ jaar
Floating Investment-grade krediet Hoogrente rentend
Staatsobl. opk. m. (USD)
Bedr.obl. opk. Staatsobl. opk. m. (USD) m. (lokale valuta)
Illustratie van de impact van een stijging van 1% van de lokale rente op geselecteerde indices Gaat uit van een parallelle verschuiving in de rentecurve en behouden spreads
% -5
-10
7
*Analyse historische spreads gebaseerd op de laatste 10 jaar van gegevens, behalve over schuldpapier van opkomende markten uitgedrukt in lokale valuta's, die gebaseerd zijn op zes jaar van gegevens, wegens de beschikbaarheid van gegevens. De afgebeelde vastrentende sectoren zijn verstrekt door Barclays Capital en worden vertegenwoordigd door: staatsobligaties Europa: Barclays Pan-European Aggregate Government – Treasury; floating rate: Barclays US Floating Rate Notes (BBB); krediet investment grade: Barclays Global Aggregate – Corporates; hoogrentend: Barclays Global High Yield; staatsobligaties opkomende markten in USD: Barclays Emerging Markets – Sovereigns; bedrijfsobligaties opkomende markten ($): Barclays Emerging Markets – Corporates; staatsobligaties opkomende markten (LV): Barclays Emerging Market Local Currency Government. Uitsluitend voor illustratieve doeleinden.
0
-15
| 50
Staatsobligaties: Europa
1-3 jaar
5-7 jaar
10+ jaar
Floating rente
Beleggingskwaliteit krediet
Hoogrentend
Staatsobl. Opk. m. (USD)
Bedr.obl. opk. Staatsobl. opk. m. (USD) m. (lokale valuta)
Koersrendement
Verandering in koersobligatie berekend a.d.h.v. duration en convexiteit.
Totaalrendement
Guide to the Markets - Europa. Gegevens per 30 september 2015.
…des te meer omdat deze markten massaal gekozen zijn…
| 66
Cumulatieve instroom in Amerikaanse aandelenfondsen
Cumulatieve kapitaalstromen beleggingsfondsen In VS gevestigde fondsen, USD miljard 1,200
$1,175 bn
Aandelenfondsen
$
GTM – Europa
Omvat zowel beleggingsfondsen als ETF's, USD miljard 800 $ 400
Obligatiefondsen
Institutioneel +$ 669 miljard
1,000 0
Retail -$ 763 miljard
$837 bn -400
800
-800 '07
Overige beleggingen en beleggersgedrag
600
'08
'09
'10
'12
'13
'14
'15
Maandelijkse kapitaalstromen beleggingsfondsen Netto nieuwe kasstromen naar Amerikaanse beleggingsfondsen, USD miljard 80 Aandelenfondsen $ Obligatiefondsen 40
400
0
200 $107 bn $64 bn
-40 -80
0 1997-2000
2009-2012
'10
'11
Bron: (Links) FactSet, Strategic Insight, J.P. Morgan Asset Management. (Rechtsboven en -onder) FactSet, Investment Company Institute, J.P. Morgan Asset Management. Guide to the Markets - Europa. Gegevens per 30 september 2015.
8
'11
'12
'13
'14
Renteverhogingen zijn geen bedreiging voor de aandelenmarkten…
GTM – Europa
| 39
Correlaties tussen wekelijkse aandelenrendementen en renteschommelingen Correlatie van wekelijkse rendementen van de S&P 500, MSCI Europe Index en de rente op Amerikaanse staatsobligaties op 2 jaar over voortschrijdende perioden van twee jaar, 1980 - 2015
0.8
Positieve relatie tussen renteschommelingen en aandelenrendementen
Marktreactie toen de Amerikaanse Fed de rente verhoogde
S&P 500 MSCI Europe
S&P 500 koersrendement
’87
’87-’89
’94-’95
’99-’00
’04-’06
Eerste reactie
-5%
-7%
-10%
-7%
-8%
Latere marktreactie
32%
24%
7%
18%
20%
Totale reactie
26%
17%
-2%
10%
11%
0.6
Correlatie
Aandelen
0.4
0.2
0.0
-0.2 Negatieve relatie tussen renteschommelingen en aandelenrendementen
-0.4
-0.6 0
2
4
6
8
Rente op 2-jarig Amerikaans schatkistpapier Bron: FactSet, MSCI, Standard & Poor’s, US Treasury, J.P. Morgan Asset Management. Rendementen zijn enkel gebaseerd op prijsindexen en omvatten geen dividenden. 'Eerste reactie' staat voor de periode waarin, naar ons oordeel, markten de eerste renteverhoging begonnen in te prijzen tot de datum van de tweede renteverhoging. 'Latere marktreactie' is de periode van de tweede renteverhoging tot een besloten punt dat het einde van de renteverhogingscyclus markeert. 'Totale reactie' is de marktbeweging over de volle cyclus van renteverhogingen. Guide to the Markets Europa. Gegevens per 30 september 2015.
9
%
10
…omdat niet alle voorwaarden voor een bear-markt aanwezig zijn...
GTM – Europa
| 38
Dalingen van de S&P 500 t.o.v. hoogste niveaus ooit 0
% -20 marktdaling van 20%
7
4
8
5
-40
9
6
-60 -80
10
Recessie
3
2
Aandelen
1
-100 1926
1931
1936
1941
1946
1951
1956
1961
1966
1971
1976
1981
1986
1991
1996
2001
2011
Kenmerken van baisse- en haussemarkten in het verleden Bear-markten Marktcorrecties
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Crash 1929 – extreme leverage, irrationeel enthousiasme 1937 Verkrapping Fed – voorbarige beleidsverkrapping Post-WWII crash – naoorlogse demobilisatie, recessievrees Flash crash 1962 – flash crash, Cubaanse raketcrisis Tech crash 1970 – economische oververhitting, sociale onrust Stagflatie – olie-embargo OPEC Verkrapping Volcker – campage tegen inflatie Crash 1987 – ‘Programme trading’, oververhitting markten Techno-bubble – extreme waarderingen, dotcom-boom/bust Mondiale fin. crisis – Schulden/huizenmarkt, Lehman failliet Huidige cyclus Gemiddeld
Marktpiek Sep 1929 Mrt 1937 Mei 1946 Dec 1961 Nov 1968 Jan 1973 Nov 1980 Aug 1987 Mrt 2000 Okt 2007 – –
Bear return -86% -60 -30 -28 -36 -48 -27 -34 -49 -57 – -45%
Macro-economische omgeving Duur (maanden) 33 63 37 7 18 21 21 3 31 17 – 25
Recessie
Commodity spike
Aggressive Fed tightening
Bull-markten Extreme valuations
Bull startdatum Jul 1926 Mrt 1935 Apr 1942 Okt 1960 Okt 1962 Mei1970 Mrt 1978 Aug 1982 Okt 1990 Okt 2002 Mrt 2009 –
Bron: FactSet, NBER, Robert Shiller, Standard & Poor’s, J.P. Morgan Asset Management. *Een baissemarkt vertegenwoordigt een daling van 20% of meer ten opzichte van de vorige marktpiek, aan de hand van een maandelijkse frequentie; een haussemarkt vertegenwoordigt een stijging van 20% of meer tegenover het vorige marktdal. Perioden van 'Recessie' worden gedefinieerd met behulp van datums voor bedrijfscycli van het Amerikaanse National Bureau of Economic Research (NBER). 'Grondstoffenpiek' wordt gedefinieerd als een aanzienlijke snelle stijging van de olieprijzen. Perioden van 'Extreme waarderingen' zijn perioden waarin de K/W-niveaus van de S&P 500 in de laatste twaalf maanden circa twee standaardafwijkingen boven het langetermijngemiddelde lagen. 'Agressief strak beleid van de Fed' wordt gedefinieerd als een onverwachte monetaire verstrakking door de Fed van aanzienlijke omvang. Guide to the Markets - Europa. Gegevens per 30 september 2015.
10
2006
Bull return 152% 129 158 39 103 74 62 229 417 101 184 150%
Duur (maanden) 38 24 50 14 74 32 33 61 115 61 80 53
Volatiliteit zal waarschijnlijk een belangrijke factor blijven… Intrajaarlijkse dalingen MSCI Europe Index t.o.v. rendementen per kalenderjaar
Rendement kalenderjaar
Ondanks gemiddelde intra-jaarlijkse dalingen van 15,6% (mediaan 11,9%), zijn de jaarrendementen positief in 27 van de 35 jaren
40
39
28
30 20
YTD
20
20
18
17 13
23
22
16
15
13
28
22
21
16
12
12 9
10
Aandelen
Intra-jaarlijkse daling
35
34
34
%
| 47
GTM – Europa
6 4
3
2
2
0 -10
-11
-10
-15
-20
-4
-6
-7 -11
-2
-4
-3
-4
-8 -11
-6
-5
-6 -8
-9
-11
-12
-12 -16
-18
-19
-12
-12
-12
-18
-18
-12 -17
-22
-24
-25
-26
-30 -31
-31 -35
-40
-12 -15
-15
-35
-37 -41
-50
-48
'80
'82
'84
'86
'88
'90
'92
'94
'96
'98
'00
'02
'04
'06
'08
Bron: FactSet, MSCI, J.P Morgan Asset Management. Rendementen zijn alleen gebaseerd op koers en zijn exclusief dividenden. Intra-jaarlijkse daling verwijst naar de grootste marktdaling van piek tot dal binnen een korte periode tijdens het kalenderjaar. Getoonde rendementen betreffen kalenderjaren 1980 tot nu. Guide to the Markets - Europa. Gegevens per 30 september 2015.
11
'10
'12
'14
…maar belegd blijven blijft de beste bescherming…
GTM – Europe
Returns van de S&P 500 Performance van een belegging van $ 10.000 tussen 3 januari 1995 en 31 december 2014 $70,000
$65,453 (9,85% return)
HOE BELEGD TE BLIJVEN
Proberen om consistent de markt te ‘timen’ is zeer moeilijk. Marktdalingen leiden vaak tot emotionele beslissingen. Beleggen voor de lange termijn en tegelijk de volatiliteit beheren kan zorgen voor een betere pensioenvoorziening.
$60,000
Zes van de beste 10 dagen vonden plaats binnen twee weken na de slechtste 10 dagen
Aandelen
$50,000
$40,000
$32,665 (6,10% return)
$30,000 $20,354 (3,62% return) $20,000
$10,000
$13,446 (1,49% return)
$9,140 (-0,45% return)
$6,392 (-2,21% return)
$4,570 (-3,84% return)
$0 Volledig belegd Beste 10 dagen Beste 20 dagen Beste 30 dagen Beste 40 dagen Beste 50 dagen Beste 60 dagen gemist gemist gemist gemist gemist gemist Deze grafiek is alleen ter illustratie en weerspiegelt niet het rendement van enige belegging of groep van beleggingen. Bron: samengesteld door J.P. Morgan Asset Management met behulp van gegevens van Lipper. Geannualiseerde 20-jaars rendementen zijn gebaseerd op de S&P 500 Total Return Index, een onbeheerde, naar marktkapitalisatie gewogen index die de prestaties meet van 500 binnenlandse aandelen die alle belangrijke sectoren vertegenwoordigen. In het verleden behaalde resultaten vormen geen indicatie voor de toekomst. Een individu kan niet direct beleggen in een index. Cijfers per 31 december 2014.
12
…des te meer omdat de aandelenmarkten een bron zijn van aantrekkelijke opbrengsten… S&P 500 totaalrendement: Dividenden en vermogensgroei
GTM – Europa
| 46
Vermogensgroei
Gemiddelde geannualiseerde rendementen 25
Dividenden
%
20 15 3,0%
5 4,7%
0
5,4%
6,0%
5,1%
12,6% 4,4% 3,3%
-10
1926-1929
1930s
5,9% 4,4%
4,2%
1,8%
2,5%
1940s
1950s
1960s
1970s
Herberekend op 100 per december 1999 250 Totaalrendement aandelen met hoog dividend
4,0%
+117%
1990s
2000s
2010-2014
1926-2014
7.5
8 % 6
Koersrendement
1980s
Bronnen van inkomen
Totaalrendement
6.7 Gemiddelde inflatie eurozone: 0,1% (12 maanden tot aug 2015)
+47% 4
150
-11%
100
3.0
3.0
3.6
4.1
1.6
2 0.1
0.6
0
50 '99
'00 '01 '02
'03 '04 '05
'06 '07 '08
'09 '10 '11
'12 '13 '14
Contanten
Bunds
Euro bedr.obl.
EME
Convert. obl.
Bron: (Bovenaan) Ibbotson, Standard & Poor’s, J.P. Morgan Asset Management. (Linksonder) FactSet, FTSE, J.P. Morgan Asset Management. Hoge dividendrendementen is de FTSE 350 Higher Yield Index. (Rechtsonder) Barclays, BofA/Merrill Lynch, FactSet, FTSE, Tullett Prebon, J.P. Morgan Asset Management. Bedrijfsobligaties euro: Barclays Euro Aggregate Credit - Corporate; schuldpapier opk.m.: J.P. Morgan EMBI Global; hoogrentend: BofA/Merrill Lynch Developed Markets High Yield Constrained; wereldwijde REIT's: FTSE NAREIT Index; Converteerbare obligaties: Barclays Global Convertibles; opk. aandelen; MSCI EM. Rendementen van obligatie-indices betreffen yield-to-worst en dividendrendementen voor de aandelenindices. Rendementen in lokale valuta. Guide to the Markets - Europa. Gegevens per 30 september 2015.
13
2,7%
-2,7%
MSCI Europe indices: Koers vs. totaalrendement*
200
16,6%
15,3%
1,6%
-5,3%
-5
Aandelen
13,6%
13,9%
10
MSCI Europa
REIT's mondiaal
Opk. m. schuld
Hoogrentend
…die we absoluut nodig hebben, rekening houdend met onze levensverwachting en pensioentekorten… Kans op behalen van een specifieke leeftijd als men nu 65 is
Verwacht pensioentekort per land 25
100 94 %
Mannen
Verwacht spaartekort (jaren)
jr
Spaarvermogen naar verwachting voldoende voor (jaren)
Vrouwen 78
80
| 64
GTM – Europa
Echtpaar – ten minste één haalt betreffende leeftijd
20 7
70
11
66
10 15
60
8
8
10
10 10
8
5
8 6
47 10 40
36 10
9
9
20
Brazilië
Canada
VS
Singapore
90 jaar
Australië
80 jaar
Frankrijk
0
VK
0
Bron: (Links) ONS 2010-2012 Life Tables, J.P. Morgan Asset Management. (Rechts) ‘The Future of Retirement: A new reality' onderzoek door HSBC, J.P. Morgan Asset Management. Cijfers weerspiegelen het verwachte deel van de pensioenperiode dat niet wordt gedekt door pensioenspaargelden, gebaseerd op onderzoekscijfers. Guide to the Markets - Europa. Gegevens per 30 september 2015.
14
10
VAE
9
Mexico
9
8
12
11
India
11
10
China
5
Gemiddeld
Overige beleggingen en beleggersgedrag
14
De meeste beleggers hebben een beleggingshorizon van meer dan 5 jaar, waardoor ze hun risico’s kunnen verlagen…
GTM – Europa
Reeks totale aandelen-en obligatierendementen Geannualiseerde totaalrendementen, 1950-2015 75 Largecap-aandelen %
Obligaties 50/50-portefeuille
61% 50 48%
49%
30%
25
24%
24%
21% 17%
17%
18% 13%
1%
Overige beleggingen en beleggersgedrag
0 -7%
-3%
-1%
-3%
1%
15% 4%
0%
-18% -24%
-25
-43% -50
1 jr. voortschrijdend
5 jr. voortschrijdend
10 jr. voortschrijdend
Bron: Strategas/Ibbotson, J.P. Morgan Asset Management. Getoonde rendementen luiden per jaar en zijn berekend op basis van maandelijkse rendementen van 1950 tot mei 2015, dividenden inbegrepen. Guide to the Markets - Europa. Gegevens per 30 september 2015.
15
4%
20 jr. voortschrijdend
| 67
…des te meer als ze kiezen voor een wereldwijde diversificatie…
GTM – Europe
Maximaliseren van de kracht van diversificatie 2000-2014 Traditionele portefeuille
Meer gediversifieerde portefeuille
VERSTANDIG SPREIDEN
8% 8%
26%
30%
Diversificatie kan betere rendementen opleveren bij een lager risico. 8%
55%
4%
Overige beleggingen en beleggersgedrag
22%
13%
15%
9% Return: 4,81% Standaarddeviatie: 10,74% S&P 500 MSCI EAFE Barclays Agg.
Return: 6,19% Standaarddeviatie: 10,19% Equity Mkt. Neutral
Commodities
REIT
S&P 500
Russell 2000
MSCI EAFE
MSCI EM
Barclays Agg.
Indices en wegingen van de traditionele portefeuille zijn als volgt: aandelen VS: 55% S&P 500, obligaties VS: 30% Barclays Capital Aggregate, internationale aandelen: 15% MSCI EAFE. Portefeuille inclusief 25% alternatieve beleggingen is als volgt: aandelen VS: 22,2% S&P 500, 8,8% Russell 2000; internationale aandelen: 4,4% MSCI EM, 13,2% MSCI EAFE; obligaties VS: 26,5% Barclays Capital Aggregate; alternatieve beleggingen: 8,3% CS/Tremont Equity Market Neutral, 8,3% DJ/UBS Commodities, 8,3% NAREIT Equity REIT Index. Return en standaarddeviatie berekend met behulp van Morningstar Direct. Grafieken zijn alleen getoond ter illustratie. Rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. Diversificatie biedt geen garantie voor beleggingsrendementen en sluit het risico op verlies niet uit. Cijfers per 31 december 2014.
16
…die zijn vruchten heeft afgeworpen in de laatste tien jaar…
Overige beleggingen en beleggersgedrag
| 58 10 jr. geann.
2009
2010
2011
2012
2013
2014
YTD
3e kw. 2015
G o vt b o n d s 10 , 2 %
EME 62 ,8 %
R EIT S 27 ,6 %
EMD 9 ,2 %
R EIT S 2 0 , 1%
D M Eq u it ie s 29 ,6 %
R EIT S 2 7 , 1%
He dge Fund s 0,8%
G o vt b o n d s 1, 5 %
EM E 10 , 3 %
C md t y 16 , 2 %
C a sh 5,7%
HY bond s 59 ,4 %
C md ty 16 , 8 %
R EIT S 7,3%
HY bond s 19 , 6 %
He dge Fund s 9 ,7 %
D M Eq u it ie s 10 , 4 %
C a sh 0 , 1%
R EIT S 0 ,8 %
HY bond s 8 ,0 %
D M Eq u it ie s 16 , 1%
He dg e Fund s 12 , 6 %
IG b o n d s - 8,6%
R EIT S 27 ,4 %
HY bond s 14 , 8 %
G o vt b o n d s 6 ,3 %
EMD 18 , 0 %
P o rtf o lio 9 , 1%
EM D 6 ,2 %
EM D 0 , 1%
C a sh 0,0%
EM D 7,7%
EMD 11, 9 %
He dg e Fund s 13 , 9 %
G o vt b o n d s 10 , 6 %
EMD - 9,7%
P o rtf o lio 26 ,5 %
EME 14 , 4 %
IG b o n d s 4 ,3 %
EM E 17 , 4 %
HY bond s 7 ,3 %
EM E 5 ,6 %
HY bonds - 1, 9 %
IG b o n d s - 0 , 1%
R EIT S 7,5%
P o rtf o lio 10 , 0 %
P o rtf o lio 13 , 8 %
P o rtf o lio 8,6%
He dge Fund s - 19 , 1%
D M Eq u itie s 26,5%
EM D 11, 8 %
HY bond s 3 , 1%
D M Eq u it ie s 16 , 4 %
EM E 3 ,8 %
P o rtf o lio 5 , 1%
G o vt b o n d s - 2,3%
EM D - 0,9%
D M Eq u it ie s 6,9%
R EIT S 8,3%
HY bond s 13 , 7 %
IG b o n d s 6,7%
P o rtfo lio - 22,9%
EM D 25,9%
He dg e Fund s 10 , 9 %
C a sh 1, 7 %
P o rtf o lio 12 , 3 %
R EIT S 3 ,2 %
He dge Fund s 4 , 1%
IG b o n d s - 2,8%
He dge Fund s - 1, 1%
P o rtf o lio 6,5%
He dg e Fund s 7,6%
EMD 10 , 5 %
EM D 6,5%
HY bond s - 26 ,9 %
IG b o n d s 19 , 2 %
P o rtf o lio 10 , 8 %
P o rtf o lio - 0 ,9 %
IG b o n d s 11, 2 %
IG b o n d s 0 ,3 %
IG b o n d s 3 , 1%
D M Eq u it ie s - 3,5%
HY bond s - 3,7%
He dge Fund s 5,8%
HY bond s 3,6%
IG b o n d s 7,2%
D M Eq u itie s 5,2%
C md t y - 35 ,6 %
C md ty 18 , 9 %
D M Eq u itie s 10 , 6 %
He dg e Fund s - 2 ,5 %
He dge Fund s 7 ,7 %
C a sh 0 ,2 %
C a sh 0 ,3 %
P o rtf o lio - 3,5%
P o rtf o lio - 4,4%
IG b o n d s 4,3%
C a sh 2,2%
G o vt b o n d s 6,4%
C a sh 4,4%
R EIT S - 37 ,3 %
He dge Funds 18 , 6 %
G o vt b o n d s 5 ,9 %
D M Eq u it ie s - 5,0%
G o vt b o n d s 1, 8 %
G o vt b o n d s - 4,3%
HY bond s 0 ,0 %
R EIT S - 4,5%
D M Eq u it ie s - 7,6%
G o vt b o n d s 3 , 1%
IG b o n d s - 3 ,6 %
C a sh 3,0%
HY bond s 3,2%
D M Eq u it ie s - 38 ,3 %
G o vt b o n d s 2 ,6 %
IG b o n d s 5 ,8 %
EM E - 12 , 5 %
C a sh 1, 2 %
EM D - 8,3%
G o vt b o n d s - 0,8%
EM E - 6,9%
EM E - 12 , 0 %
C a sh 2,2%
G o vt b o n d s - 6 ,7 %
C md t y 2 , 1%
R EIT S - 17 , 8 %
EM E - 45,7%
C a sh 2 ,3 %
C a sh 1, 1%
C md ty - 13 , 3 %
C md ty - 1, 1%
C md ty - 9,5%
C md t y - 17 , 0 %
C md t y - 15 , 8 %
C md t y - 14 , 5 %
C md ty - 1, 9 %
2005
58 17
GTM – Europa
2006
2007
EM E 3 5 ,8 %
R EIT S 34,4%
EME 33,6%
C md t y 2 1, 4 %
EM E 28,8%
D M Eq u it ie s 16 , 3 %
2008
Bron: Barclays, Bloomberg, FactSet, FTSE, MSCI, J.P. Morgan Economic Research, J.P. Morgan Asset Management. Geannualiseerd rendement omvat de periode van 2005 tot 2014. Staatsobligaties: Barclays Global Aggregate Government Treasuries; Hoogrentende obligaties: Barclays Global High Yield; Schuld opk. m.: Barclays Emerging Markets (USD); IG-obligaties: Barclays Global Aggregate – Corporates; Grondstoffen: Bloomberg UBS Commodity; REIT's: FTSE NAREIT All REITS; Aandelen ontw. m: MSCI World; hedgefondsen: Credit Suisse/Tremont Hedge Fund; Contanten: JP Morgan Cash Index ECU (3M). Hypothetische portefeuille (louter ter illustratie en niet te beschouwen als een aanbeveling): 30% aandelen ontwikkelde markten; 10% aandelen opkomende markten; 15% IG-obligaties; 12,5% staatsobligaties; 7,5% hoogrentende obligaties; 5% schuldpapier opk. m.; 5% grondstoffen; 5% contanten; 5% REIT's en 5% hedgefondsen. Rendementen zijn niet-afgedekt. Guide to the Markets Europa. Gegevens per 30 september 2015.
Overige beleggingen en beleggersgedrag
Onze huidige positionering in onze wereldwijd gespreide fondsen
18
J.P. Morgan Asset Management
De Market Insights-reeks biedt uitgebreide gegevens en commentaren op de mondiale markten, zonder te verwijzen naar producten. De Markets Insights-reeks is ontworpen als instrument om klanten te helpen om de markten te begrijpen en hen te ondersteunen bij de besluitvorming over beleggingen, en is gericht op het onderzoeken van de implicaties van actuele economische gegevens en veranderende marktomstandigheden. Dit document is opgesteld voor informatieve doeleinden en de visies hierin moeten dan ook niet worden beschouwd als advies of aanbeveling om beleggingen of belangen te kopen of te verkopen. Alle voorspellingen, cijfers, opinies, verklaringen van financiële marktontwikkelingen en beleggingstechnieken en -strategieën zijn, tenzij anders weergegeven, die van J.P. Morgan Asset Management per de datum van dit document. Ze kunnen zonder verwijzing of kennisgeving aan u worden gewijzigd. Het is volledig ter beoordeling van de belegger of hij vertrouwt op de informatie in dit document. U mag zich niet baseren op dit materiaal bij het beoordelen van de geschiktheid van een belegging in bepaalde effecten of producten. Bovendien dienen de beleggers een onafhankelijke beoordeling uit te voeren van de wettelijke, regelgevende, fiscale, krediet- en boekhoudingsaspecten en samen met hun eigen professioneel adviseur na te gaan of in dit document vermelde beleggingen geschikt zijn in het kader van hun persoonlijke doelstellingen. De beleggers dienen zeker te stellen dat zij over alle relevante informatie beschikken alvorens een belegging uit te voeren. In het verleden behaalde resultaten en inkomsten bieden geen garantie voor het toekomstige rendement en u dient er rekening mee te houden dat de waarde van beleggingen en het inkomen daaruit kan fluctueren al naar gelang de marktomstandigheden. In het verleden behaalde resultaten en inkomsten bieden geen garantie voor het toekomstige rendement. Morgan Asset Management per de datum van dit document. Ze worden geacht nauwkeurig te zijn op het moment van schrijven. Ze kunnen zonder verwijzing of kennisgeving aan u worden gewijzigd. Bovendien kan de economische en politieke situatie in opkomende markten volatieler zijn dan in gevestigde economieën, wat een ongunstige invloed op de waarde van de beleggingen kan hebben. Het is de uitsluitende verantwoordelijkheid van de ontvanger om na te gaan of hij/zij in aanmerking komt en om alle vereisten krachtens de toepasselijke wettelijke en regelgevende stelsels te controleren bij het ontvangen van deze mededeling en het uitvoeren van een belegging. Alle hier vermelde casestudy's zijn louter bedoeld ter illustratie en mogen niet worden beschouwd als een advies of aanbeveling. De vermelde resultaten mogen niet worden beschouwd als de weerspiegeling van feitelijke beleggingsresultaten. J.P. Morgan Asset Management is de handelsnaam van de vermogensbeheeractiviteiten van JPMorgan Chase & Co en zijn filialen wereldwijd. Deze mededeling wordt uitgegeven door de volgende entiteiten: in Brazilië door Banco J.P. Morgan S.A. (Brazil), dat onder toezicht staat van de Braziliaanse Securities and Exchange Commission (CVM) en de Braziliaanse Centrale Bank (Bacen); in het Verenigd Koninkrijk door JPMorgan Asset Management (UK) Limited, waaraan vergunning is verleend door en dat onder toezicht staat van de Financial Conduct Authority (FCA); in andere EU-rechtsgebieden door JPMorgan Asset Management (Europe) S.à r.l.; in Zwitserland door J.P. Morgan (Suisse) SA, dat onder toezicht staat van de Swiss Financial Market Supervisory Authority FINMA; in Hongkong door JF Asset Management Limited, JPMorgan Funds (Asia) Limited of JPMorgan Asset Management Real Assets (Asia) Limited, die onder toezicht staan van de Securities and Futures Commission; in India door JPMorgan Asset Management India Private Limited, dat onder toezicht staat van de Securities & Exchange Board of India; in Singapore door JPMorgan Asset Management (Singapore) Limited of JPMorgan Asset Management Real Assets (Singapore) Pte. Ltd., die onder toezicht staan van de Monetary Authority of Singapore; in Taiwan door JPMorgan Asset Management (Taiwan) Limited, dat onder toezicht staat van de Financial Supervisory Commission; in Japan door JPMorgan Asset Management (Japan) Limited, dat lid is van de Investment Trusts Association, Japan, de Japan Investment Advisers Association en de Japan Securities Dealers Association, en onder toezicht staat van de Financial Services Agency (registratienummer 'Kanto Local Finance Bureau (Financial Instruments Firm) Nr. 330'); in Korea door JPMorgan Asset Management (Korea) Company Limited, dat onder toezicht staat van de Financial Services Commission (zonder verzekering door Korea Deposit Insurance Corporation) en in Australië voor grootcliënten zoals gedefinieerd in sectie 761A en 761G van de Corporations Act 2001 (Cth) door JPMorgan Asset Management (Australia) Limited (ABN 55143832080) (AFSL 376919), dat onder toezicht staat van de Australian Securities and Investments Commission; in Canada door JPMorgan Asset Management (Canada) Inc.; en in de Verenigde Staten door J.P. Morgan Investment Management Inc., of J.P. Morgan Distribution Services , Inc., lid van FINRA SIPC. EMEA-ontvangers: Als u telefonisch contact opneemt met J.P. Morgan Asset Management dient u er rekening mee te houden dat de telefoongesprekken kunnen worden opgenomen en gevolgd voor juridische, veiligheids- en trainingsdoeleinden. U dient er tevens rekening mee te houden dat de uit de gesprekken met u voortkomende informatie en gegevens worden verzameld, opgeslagen en verwerkt door J.P. Morgan Asset Management, in overeenstemming met het privacybeleid van de Europese registratieautoriteit (EMEA). Dit kunt u raadplegen via de volgende website http://www.jpmorgan.com/pages/privacy. In het verleden behaalde prestaties bieden geen garantie voor vergelijkbare toekomstige resultaten. Diversificatie is geen garantie voor beleggingsrendementen en elimineert het risico van verlies niet. 0903c02a80a12b1c/ 4d03c02a8002e38b
19
