De spil van de Weg De galblaas als qi heng zhi fu
Afstudeerscriptie Academie Qing Bai voor de opleiding Acupunctuur Jolinda van Hoogdalem Januari 2007
Motto 'A state in which 'this' and 'that' no longer find their opposites is called the hinge of the Way. When the hinge is fitted into the socket, it can respond endlessly. Its right then is a single endlessness and its wrong too is a single endlessness. So I say, the best thing to use is clarity.' Zhuang Zhe, Discussion on making all things equal
' The principle of health-preserving is rather delicate, one can by no means understand its origin unless by looking into it carefully.' Huangdi Neijing Suwen, hoofdstuk 8
Verwijderd: ¶
Inhoudsopgave Voorwoord
pag. 4
Hoofdstuk 1 Introductie
pag. 5
Hoofdstuk 2 Zang, fu en de galblaas
pag. 7
Hoofdstuk 3 Qi heng zhi fu en de galblaas
pag. 11
Hoofdstuk 4 De spil van de Weg
pag. 19
Hoofdstuk 5 Samenvatting en conclusie
pag. 28
Hoofdstuk 6 Discussie
pag. 30
Literatuur
pag. 32
Bijlagen pag. 33 I Het verloop van de galblaas meridiaan II Ontmoetingspunten galblaasmeridiaan met de elf zangfu meridianen III Ontmoetingspunten van zangfu meridianen met de galblaas meridiaan IV Ontmoetingspunten van de galblaas meridiaan met de de qi jing ba mai V Bijzondere punten
3
Voorwoord Tijdens het tweede jaar van mijn opleiding tot acupuncturist (najaar 2005 en voorjaar 2006) volgde ik een cursus over de Huangdi Neijing aan de Nederlandse tak van de Shandong TCM University, het ITCMC. Wat mij dreef was nieuwsgierigheid en plezier in het bestuderen van de basis van de Chinese Geneeskunde. Tijdens de cursus kreeg ik de opdracht een paper te schrijven over de qi heng zhi fu, de extra fu, en de galblaas in het bijzonder. In diezelfde tijd gaf Elizabeth Rochat de la Vallée een drietal inspirerende colleges over de Huangdi Neijing; over hoofdstuk een en twee van de Suwen en over de qi heng zhi fu. De galblaas intrigeerde me, een qi heng zhi fu met de gedaante van een fu. Het bestuderen ervan riep enorm veel vragen op. Is de galblaas eigenlijk wel een fu zoals ik tot nu toe geleerd heb? Wat betekent het eigenlijk dat de galblaas een rechter is die de beslissingen neemt? In welk licht moet ik dan functies als het controleren van de pezen en het opslaan en afstaan van gal zien? Waarom heeft de galblaas als enige qi heng zhi fu een meridiaan en wat betekent dat dan in de praktijk? Tijdens de cursus over de Huangdi Neijing kwam ik tot de conclusie dat ik tot nu toe ten onrechte geleerd heb dat de galblaas met name een fu is en dat hij als qi heng zhi fu onbelangrijk is. Het afstuderen als acupuncturist heb ik aangegrepen om de implicaties daarvan voor de praktijk verder te onderzoeken. Daarbij heb ik me kunnen laven aan de niet aflatende bron van kennis van Li Jie, Jan Schroen en Elizabeth Rochat de la Vallée. Zij houden met hun colleges de rijkdom van de Chinese Geneeskunde levend. Ook ben ik Dianne Sommers dankbaar voor haar zorgvuldige begeleiding en voor haar opmerkingen die mij aanzetten tot verdere verdieping. Verder ben ik blij dat ik toegang heb tot klassieke werken zoals de Huangdi Neijing en talloze commentaren. Het bestuderen ervan is voor mij een groot plezier. Maar studeren is geen doel op zich. Altijd weer is het van belang om naar de praktijk te kijken. Kennis komt voort uit het ervaren van de werkelijkheid en de Huangdi Neijing is geen theoretische verhandeling over de werkelijkheid. Het is een verzameling teksten die gebaseerd is op een rijke ervaring van en diep inzicht in het universum en de plek van de mens en zijn lichamelijke gezondheid daarin. Het bestuderen ervan heeft geen ander doel dan inzicht verwerven in die werkelijkheid en het toepassen ervan in de praktijk van de Chinese geneeskunde.
4
Hoofdstuk 1 Introductie 'The zang and fu organs that I have described are all dependent on the functions of the gallbladder and its decision-making. When the gallbladder qi is properly ascended and dispersed, the other eleven organs can easily function in health and proseperity.' Bovenstaande is een citaat uit de Huangdi Neijing Suwen (Hoofdstuk 9) in een vertaling van Maoshing Ni. 1 Het is een intrigerend citaat. De galblaas krijgt hier een cruciale rol toebedeeld in het gezond functioneren van alle andere elf zangfu. We kennen de galblaas in de moderne TCM praktijk als fu en als qi heng zhi fu. Als fu heeft de galblaas volgens Maciocia 2 drie functies: - het opslaan en afstaan van gal - het controleren van de pezen - het controleren van beslissingen nemen Waar de lever zorg draagt voor het plannen maken, is het de galblaas die ervoor zorgt dat we ook knopen doorhakken volgens Maciocia. De twee functies complementeren elkaar. Daarnaast draagt de galblaas ook zorg voor voldoende moed om daadwerkelijk stappen te ondernemen. Maciocia noemt dit een belangrijk psychologisch aspect van de galblaas. De galblaas controleert het initiatief nemen. Daarin assisteert het orgaan het shen aspect van de nieren, de zhi (de wil). Het is uiteindelijk het shen aspect van het hart die een beslissing neemt. Om uitvoer aan de beslissing te geven is moed nodig en die moed levert de galblaas, aldus Maciocia. Als qi heng zhi fu heeft de galblaas geen bijzondere betekenis stelt Maciocia. Hij heeft dezelfde functies als de galblaas fu3. Ook Ted Kaptchuk weidt niet uit over de galblaas als qi heng zhi fu 4. In de syllabus van de BVO van Qing Bai wordt vermeld: 'Als reguliere fu heeft dan tot functie om het proces van de spijsvertering te ondersteunen. Maar in de rol van Qi heng zhi fu heeft dan tot taak gal op te slaan.' Verder worden dezelfde functies van dan als fu genoemd als bij Maciocia. Over dan als qi heng zhi fu wordt verder niet uitgeweid. Ten onrechte. Wie de Huangdi Neijing zorgvuldig leest, valt op dat er iets bijzonders aan de hand is met de galblaas. In het eerste deel van deze scriptie wil ik aan de hand van de Huangdi Neijing de bijzondere positie van de galblaas omschrijven zodat misverstanden over de rol van de galblaas als fu en als qi heng zhi fu uit de weg kunnen worden geruimd. 1 2 3 4
Moashing Ni, The yellow emperor's classic of medicine, p. 41 Giovanni Maciocia, The foundations of Chinese Medicine, p. 116 Maciocia, p. 125 Ted Kaptchuk, Handboek Chinese Geneeskunde, p. 303
5
Zowel Maciocia als Kaptchuk zijn autoriteiten op het gebied van Traditionele Chinese Geneeskunde in het westen. Maciocia's Foundations of Chinese Medicine is hét leerboek in veel TCM opleidingen. Kaptchuk's Handboek wordt door veel geïnteresseerde leken gelezen. Dat zij aan de bijzondere functie van de galblaas voorbij gaan, kan wel eens consequenties hebben voor de praktijk van de hedendaagse acupuncturist. Misschien zien we een aantal belangrijke mogelijkheden om de galblaas meridiaan in de acupunctuur praktijk te benutten over het hoofd? In het tweede deel van mijn scriptie wil ik die vraag onderzoeken door de galblaasmeridiaan nauwkeurig te bestuderen in relatie tot zijn functie als toeverlaat voor de andere elf zangfu.
6
Hoofdstuk 2 Fu, zang en de galblaas
Fu Qibo, de leermeester van de Gele Keizer, geeft de volgende omschrijving van de fu in hoofdstuk 11 van de Huangdi Neijing Suwen. 5 'The five organs of stomach, large intestine, small intestine, triple warmer and bladder are generated in accordance with the heaven-energy, they work unceasingly, like the heaven operating without stopping. They discharge without storing, and they are called the Hollow Organs for Digestion and Elimination.' De functie van de fu is 'to digest, absorb and transport the food', vervolgt Qibo. Water, graan en vuile-energie kan niet lang in het lichaam verblijven. Nadat het getransformeerd is, wordt de essentie binnen het lichaam getransporteerd. Dat wat onbruikbaar is, wordt weer naar buiten gewerkt. Om voedsel en drinken naar behoren te kunnen verteren, opnemen en transporteren, staan alle fu in direct contact met de buitenwereld. De maag heeft contact met de buitenwereld via de mond om voedsel en vocht te ontvangen; de darmen via de anus en de blaas via de plasbuis om ontlasting en urine te lozen. In de beschrijving van Qibo zien we dat de fu voortgebracht zijn in overeenstemming met de hemelse energie. Dit betekent dat de fu gerelateerd zijn aan de vier seizoenen net zoals de zang. Zang en fu luisteren naar de wetmatigheden van de seizoenen. Merk op dat Qibo de galblaas niet als fu opnoemt in het rijtje fu. Een stukje verderop in hoofdstuk 11 noemt hij de anus (pomen) het zesde holle orgaan of fu omdat het dezelfde functie heeft als de andere fu: voorkomen dat het afvalproduct van de spijsvertering te lang in het lichaam verblijft.
Zang Qibo geeft in hoofdstuk 11 van de Huangdi Neijing de volgende omschrijving van een zang:
5
Nelson Lianshen Wu, Andrew Qi Wu, Yellow Emepro's Canon Internal Medicine, p. 69
7
'The functions of the five solid organs is to store the essence without discharging, although they are filled often yet they are not substantialized.' 6 Zowel fu als zang zijn gevuld, maar op verschillende manieren. De vijf zang slaan jing qi op en scheiden niet uit. 'This is why they are said to be full with man fullness and cannot be full with shi fullness.' 7 De fu daarentegen transporteren en transformeren en slaan niet op en daarom zijn zij gevuld met 'shi fullness' en niet met 'man fullness'. Shi is de gevuldheid van een rijpe vrucht. Het is vast en je kunt het aanraken, verklaart Rochat de la Vallée. Met de volheid van 'man' is er sprake van helemaal doordrongen zijn zoals een spons doordrongen is van water zonder dat je het water ziet. 8 Samengevat zijn de verschillen tussen fu en zang dus: Fu scheiden de onbruikbare resten van de spijsvertering uit zonder op te slaan, zang slaan essentie op zonder uit te scheiden; Fu zijn hol, zang zijn vast. Fu zijn shi vol, zang zijn man vol. Fu and zang hebben gemeenschappelijk dat ze voorgebracht zijn in overeenstemming met de hemelse energie.
Dan Is de galblaas een fu? Qibo stelt dat de functie van de fu is voedsel verteren, absorberen en transporteren. Maar de galblaas ontvangt geen voedsel. Gal is een heldere essentiële substantie afkomstig van de zang gan, de lever. In dat opzicht is de galblaas dus geen fu. Alle fu staan in verbinding met de buitenwereld ofwel om voedsel te ontvangen ofwel om afvalproducten van de spijsvertering uit te scheiden. De galblaas is niet op deze manier met de buitenwereld verbonden. Het orgaan speelt een verbindende rol tussen de lever en de maag, tussen een yin en een yang orgaan. De gal wordt afgestaan aan de maag voor het verteren van voedsel. In dat opzicht is de galblaas dus evenmin een fu. Maakt het opslaan van gal de galblaas een fu? De galblaas is een hol orgaan en wordt gevuld met gal, hij is shi vol. In dat opzicht lijkt hij op een fu. Maar gal is een heldere essentiële substantie. In dat opzicht neigt de galblaas eerder naar man vol.
Verwijderd: naar
6
Nelson Lianshen Wu, Andrew Qi Wu, Yellow Emepro's Canon Internal Medicine, 69 Larre en Rochat de la Vallée, The extraordinary fu. p. 20 8 Idem, p. 25 7
8
Verderop zullen we zien dat de galblaas in dit opzicht uitstekend past in de omschrijving van een extra-fu. Maakt het afscheiden van gal de galblaas een fu? Het afstaan van gal heeft echter een totaal andere functie dan het uitscheiden van de afvalproducten van het verteringsproces door maag, dunne darm, dikke darm en blaas. Deze fu 'discharge the dross after decomposing the food,' aldus Qibo 9. Gal is geen afvalproduct, maar een zuivere vloeistof die de maag helpt bij het verteren. Al met al lijkt het logisch dat de galblaas niet in het rijtje fu thuishoort volgens Qibo. Hij voldoet immers in geen enkel opzicht aan de omschrijving van een fu. Dat laat ons wel met een probleem achter, want in alle moderne TCM handboeken leren we dat de galblaas een fu is, een yang orgaan met drie functies: opslaan en afstaan van gal, het controleren van de pezen en beslissingen nemen. We leren ook dat de galblaas extern gerelateerd is aan de lever, een zang en yin orgaan. Van de eerste functie, opslaan en afstaan van gal, hebben we al gezien dat het niet een functie is die bij een fu hoort. De tweede functie, het controleren van de pezen, is ook problematisch. De fu hebben als functie voedsel te transformeren en te transporteren. Het controleren van de pezen heeft daar niets mee van doen. Het is dus niet bepaald een fufunctie. Wel zien we een relatie met de lever. Ook de lever controleert de pezen, maar met een klein verschil: de lever voedt de pezen met bloed, de galblaas levert de qi voor het soepel bewegen ervan. Yang is de uitdrukking van yin, yin is de basis van yang. Op deze manier is er een pas de deux tussen yin en yang, tussen zang en fu, in dit geval de lever en de galblaas. De fu zijn net als de zang voortgebracht in overeenstemming met de hemelse energie. In hoofdstuk 9 van de Huangdi Neijing Suwen lezen we: 'the gallbladder corresponds to spring, initiation and decisiveness' 10. Dit maakt de galblaas de partner van de lever, die ook met de lente geassocieerd wordt. Er is nog een overeenkomst met de lever. In hoofdstuk 23 van de Neijing Suwen wordt uitgewijd over de energie van de vijf zang: '(...) when the energy of the gallbladder is ill, one will apt to get angry' 11. Woede is een emotie die toegeschreven wordt aan de lever. Er is geen andere fu die de emotie van zijn intern gerelateerde zang overneemt zoals de galblaas dat doet.
9
Nelson Lianshen Wu, Andrew Qi Wu, Yellow Emepro's Canon Internal Medicine, p. 69 Moashing Ni, The yellow emperor's classic of medicine, p. 41 11 Nelson Lianshen Wu, Andrew Qi Wu, p. 128 10
9
De lever en galblaas zijn zo hecht verbonden dat de galblaas soms zelfs als generaal gepresenteerd wordt volgens Larre and Rochat de la Vallée. 12 Al met al kunnen we hieruit opmaken dat de galblaas in een bepaalde relatie tot de lever staat. In de moderne TCM literatuur wordt die relatie geïnterpreteerd als intern-extern, of als zang-fu. De galblaas is in die zin een yang orgaan die uitdrukking geeft aan de yin functies van de lever. 13 Er blijft nog één functie over om te bespreken: het beslissingen nemen. Deze functie wordt aan de galblaas toegeschreven in hoofdstuk 8 van de Huangdi Neijing Suwen. In dit hoofdstuk beschrijft Qibo het innerlijk landschap van ons lichaam waarin 'the gallbladder is like an impartial judge who makes one to judge what is right and what is wrong'. 14 Geen enkele fu wordt een dergelijke functie toegeschreven. De functie van onpartijdig rechter lijkt eerder op de functies die de zang in dit hoofdstuk krijgen toebedeeld: het hart is de 'supreme commander or monarch of the body', de long de 'primeminister', de lever is een generaal, de milt een officier die de voorraden beheert. De nieren krijgen opvallend genoeg geen aparte status toebedeelt. Zij worden omschreven als een 'organ with strong functions'. Ook de functie van beslissingen nemen lijkt dus niet te passen bij de galblaas als fu. Kortom: De Huangdi Neijing benoemt de galblaas niet als fu. De zesde fu is de pomen, de anus, volgens Qibo. De Huangdi Neijing bedeelt de galblaas de rol van rechter toe, de enige functie die we ook in de moderne TCM literatuur tegenkomen. Nergens wordt gewag gemaakt van het opslaan en afstaan van gal of het controleren van de pezen. Deze drie functies zijn verder ook niet functies die we associëren met fu die voedsel opslaan, transformeren en transporteren en die een directe relatie met de buitenwereld hebben. In zijn functie van opslaan van gal lijkt de galblaas meer een zang, maar in het volgende hoofdstuk zal blijken dat die functie uitstekend past bij de omschrijving van de qi heng zhi fu.
12
Larre and Rochat de la Vallée, The extraordinary fu, p. 141 Ik heb niet kunnen achterhalen op welke bronnen de functies van het opslaan en afstaan van gal en het controleren van de pezen teruggaan. Het is wel interessant om te weten omdat daaruit de ontstaansgeschiedenis van de galblaas als fu wellicht is af te leiden. 14 Nelson Lianshen Wu, Andrew Qi Wu, p. 55 13
10
Hoofdstuk 3 Qi heng zhi fu en de galblaas Qi heng zhi fu
Qibo geeft de volgende omschrijving van qi heng zhi fu in hoofdstuk 11 van de Huangdi Neijing Suwen: 'The six organs of brain and spine cord, bone, vessel, gallbladder and womb of a woman are generated in accordance with the earth energy, they store the essence and blood, like the thickness of the earth which loads all things. Their function is to store essence and energy to nourish the body without letting it out to the outside of the body, they are called the qi heng zhi fu.' 15 De eerste vier qi heng zhi fu zorgen ervoor dat essentiële substanties binnen het lichaam blijven. Uterus en galblaas zijn de enige die ook iets afstaan, Dit geeft de galblaas en de uterus een bijzondere positie binnen de qi heng zhi fu. Om de rol van de qi heng zhi fu in ons lichaam beter te begrijpen, is het goed om na te gaan wat qi heng zhi fu eigenlijk betekent.
Qi Allereerst het karakter qi. 16 Het is hetzelfde karakter als het karakter qi van de qi jing ba mai, de acht uitzonderlijke meridianen of de acht wonder meridianen. Zijn de qi heng zhi fu misschien op dezelfde manier uitzonderlijk? En wat houdt dat 'uitzonderlijke' dan in? Het karakter kan verdeeld worden in een bovenste deel en een onderste deel. Het onderste deel geeft een uitroep weer, ke. De horizontale lijn vormt een obstakel. De verticale lijn probeert te ontsnappen, maar wordt tegengehouden door de horizontale lijn. Het vierkant is een weergave van een mond. De betekenis van dit ideogram is volgens Rochat de la Vallée 'to send forth an expression of approbation'. Het bovenste deel geeft een man met gespreide armen weer. Samen geven de delen een man weer 'uttering exclamations of suprise or admiration at the sight of something suprising and quite strange'. De qi heng zhi fu zijn dus niet gewoon, maar speciaal, iets dat verrast, iets dat op zichzelf staat als bijzonderheid. Ze zijn niet gekoppeld aan iets anders en volgen niet de gewone regels.
15
Nelson Lianshen Wu, Andrew Qi Wu, p. 69 De bespreking van dit karakter is gebaseerd op de uitleg van Elisabeth Rochat de la Vallée in haar lezing over de qi heng zhi fu voor Qing Bai in november 2005 en op Larre en Rochat de la Vallée, The extraordinary fu. Larre en Rochat de la Vallée baseren zich op S. Wieger, Chinese Characters.
16
11
Rochat de la Vallée legt uit dat het niet volgen van de gebruikelijke regels twee kanten heeft. Aan de ene kant betekent het extravagant, iets wat misschien gevaarlijk kan zijn voor de gemeenschap. Aan de andere kant kan het gewoon een andere manier zijn 'to master the movement of life,' iets om je op te verlaten en om op te vertrouwen. Rochat de la Vallée stelt dat de qi heng zhi fu net zoals de qi jing ba mai te maken hebben met de oorsprong van het leven. 'The extraordinary fu are active in each human body all the time, exactly like the extraordinary merdians.' 17 De qi heng zhi fu zorgen voor de continuïteit van het leven.
Heng Bij het karakter heng zien we aan de linkerzijde de radicaal voor hart. De rechterzijde verbeeldt een passage, iets beweegt van de bovenzijde naar de onderzijde, van hemel naar aarde, van yang naar yin. De hart radicaal voegt een zekere mate van bescherming en continuïteit toe aan deze beweging. Het is iets permanents. Het hart is ook de keizer die zorg draagt voor het welzijn van het rijk, in dit geval het lichaam. Op dezelfde manier zorgt het voor deze niet aflatende beweging. Misschien kun je zelfs zeggen dat het hart als zetel van de shen de beweging bezielt. Larre and Rochat de la Vallée wijzen erop dat dit karakter heng ook voorkomt in de Yi Jing. Het is hexagram 32 Heng (Duurzaamheid) De Yi Jing telt 64 hexagrammen en die in twee groepen of delen te onderscheiden zijn volgens Alfred Huang. 18 Het bovenste deel (hexagram 1 tot en met 30) vertegenwoordigt yang en de instructies bij de hexagrammen verwijzen naar de Dao van de Hemel. Het onderste deel (hexagram 31 tot en met 64) staat voor yin en de bijbehorende instructies verwijzen naar de maatschappij en menselijke relaties. Hexagram 1 en 2 vertegenwoordigen respectievelijk Qian (In gang zetten) and Kun (Reageren). Hexagram 31 en 32 respectievelijk Xian (Wederzijdse beïnvloeding) and Heng (Duurzaamheid) zijn hun tegendelen.
Xian - Wederzijdse beïnvloeding Huang legt uit dat de lijnen van hexagram 31 een jong getrouwd stel vertegenwoordigen. De bovenste qua is Meer en staat voor de jongste broer. De onderste qua is Berg en staat voor de jongste dochter.
17 18
Larre en Rochat de la Vallée, The extraordinary fu, p. 28 Alfred Huang, De Oorspronkelijke I Ching, Altamira Becht, 2000
12
Heng - Duurzaamheid De lijnen van hexagram 32 vertegenwoordigen een oud, al lang getrouwd , de oudste broer. De stel. De bovenste qua vertegenwoordigt Donder , de oudste dochter. De Wind is onderste qua vertegenwoordigt Wind ondergeschikt aan de Donder, ze is zachtmoedig van karakter. Donder is de meerdere van Wind, en vertegenwoordigt macht. Volgens Huang geeft de onderste qua de innerlijke situatie weer en de bovenste qua de situatie in de buitenwereld. In dit geval wijst het erop dat een echtgenote de verantwoordelijkheid voor de huishouding draagt terwijl de man verantwoordelijk is voor de zaken in de buitenwereld.
Huang geeft het oude karakter voor heng en voegt nog wat informatie toe aan de betekenis. 19 'De lijnen staan voor de oevers van een rivier. Tussen de oevers staan twee plaatjes: links een hart en rechts een boot. Drie mensen zeilen op de rivier in een boot.' Huang legt uit dat het oversteken van een rivier in die dagen in China niet eenvoudig was. Hij haalt een oud Chinees gezegde aan: 'Mensen in dezelfde boot delen wel en wee.' Wel en wee delen betekent 'van harte samenwerken aan een gemeenschappelijk doel- met één hart.' Dit verklaart volgens Huang het hart radicaal voor het teken voor boot in het pictogram. Oorspronkelijk vertegenwoordigde de boot de afstand tussen twee oevers, maar later ontwikkelde de betekenis zich tot 'van hier naar daar' en 'van begin tot eind' tot 'eeuwigdurend'. Alles bij elkaar concludeert Huang dat de boodschap van het karakter heng is dat 'oprechtheid, zuiverheid en onzelfzuchtigheid essentiële ingrediënten zijn voor een duurzame relatie.' Fu zijn voorgebracht door hemelse energie, qi heng zhi fu zijn voortgebracht door aardse energie, vertelt Qibo. Wat betekent dat? We weten dat heng het tweede hexagram is van het onderste deel van de Yi Jing dat de maatschappij en menselijke relaties vertegenwoordigt. De qi heng zhi fu zijn dus verbonden met aardse zaken. Onafhankelijk van de hemelse seizoenen vervullen ze voortdurend hun taak (het in stand houden van de beweging van het leven) op een harmonieuze manier; op dezelfde manier als een oprechte en onzelfzuchtige huisvrouw zorgt voor het op rolletjes lopen van haar huishouden. Deze uitleg van karakters en hexagram geven ons een brede kijk op de betekenis van qi heng zhi fu. 20 Het zijn fu die qi zijn, buitengewoon zoals de qi jing ba mai. Ze zijn uniek, niet gekoppeld aan iets anders en ze zijn 19
Huang baseert zijn uitleg op jin wen, oude Chinese ideogrammen. Helaas vermeldt hij niet de bron van zijn informatie. 20 Zhi is een partikel dat in dit geval aangeeft dat we te maken hebben met het adjectief qi heng volgens Zhang Yu Huan en Ken Rose in 'Who can ride the dragon?', paradigm publications, 1999
13
de basis van het leven. Ze zijn niet alleen qi, maar qi heng, eensgezind samenwerkend aan een doel: een langdurige en harmonieuze relatie om zorg te dragen voor leven, oprecht, zuiver en onzelfzuchtig.
Dan Om de galblaas als qi heng zhi fu te begrijpen, kijken we naar het (oude) karakter voor galblaas. In het oude karakter zien we links het radicaal voor vlees, het geeft aan dat we het hier hebben over iets dat bij het lichaam hoort. Het rechterdeel vertegenwoordigt boven aan een man op een diepe rotsige plaats die voorover buigt. 21 In het midden is het karakter voor spraak. De algemene betekenis is 'a man in a hazardous position, who does not know how to make a decision'. Om een beslissing te nemen is moed vereist, een karaktertrek die toegeschreven wordt aan de galblaas. Larre en Rochat de la Vallée wijzen er op dat door verschillende radicalen voor het rechterdeel van het karakter de plaatsen het duidelijk wordt dat er in deze benarde positie soms sprake is van agitatie of geweld en soms van vredigheid en rust. We kunnen dit begrijpen door ons voor te stellen dat we zelf in een moeilijke positie zitten. Soms moet je handelen en soms is het beter niets te doen en af te wachten. Het moderne karkater voor galblaas betekent ook moed. We zien een zon boven de horizon. De benarde positie van de man is echter uit het karakter verdwenen. In hoofdstuk 8 van de Huangdi Neijing Suwen lezen we in de vertaling van Wu: 'The gallbladder is like an impartial judge who makes one to judge what is right and what is wrong.' 22 Maoshing Ni vertaalt: 'The gallbladder is like a judge for its power and discernment.' 23 Larre en Rochat de la Vallée vertalen: 'The gallbladder is responsible for what is just (zong) and exact (zheng). Determination (jue) and decision (duan) stem from it.' 24 De vertaling van Larre en Rochat de la Vallée blijft het dichtst bij de Chinese tekst. Uit de twee andere vertalingen kunnen we opmaken dat iemand die rechtvaardig en nauwgezet is, en dus ook vastberaden en in staat tot beslissingen nemen, in aanmerking komt voor de positie van rechter. Deze omschrijving passen goed bij het beeld van het karakter dan. We komen het karakter zong in verband met de galblaas ook tegen in 21 22 23 24
Larre en Rochat de la Vallée, The extraordinary fu, p. 132 Nelson Lianshen Wu, Andrew Qi Wu, p. 55 Maoshing Ni, p. 34 Larre en Rochat de la Vallée, The extraordinary fu p. 135
14
hoofdstuk 11 van de Huangdi Neijing Lingshu: 'Dan zong jing zhi fu', door Larre en Rochat de la Vallée vertaalt als: 'The gallbladder is the fu of the central essences'. 25 Wu schrijft: '(...) the gallbladder is a clean hollow organ which reject turbids.' 26 De galblaas wordt als rechter eigenschappen toegeschreven die te maken hebben met oprechtheid, vastbeslotenheid, helderheid, het afwijzen van wat onhelder is. Iemand die deze eigenschappen bezit is ongetwijfeld ook moedig. Wie oprecht wil leven, zal een zekere moed aan de dag moeten leggen. Maar wie het onheldere wil afwijzen, moet goed weten wat helder is. Met andere woorden, moet het verschil tussen goed en kwaad helder voor ogen hebben en er zelfs aan voorbij kunnen gaan. Hoe moeten we de rol van rechter zien in het innerlijke landschap van het menselijk lichaam? Hoe verhoudt de rechter zich tot de keizer, de generaal, de ministers en andere hoogwaardigheidsbekleders? In de Huangdi Neijing Suwen (Hoofdstuk 9) krijgt de galblaas immers een cruciale rol toebedeeld in het gezond functioneren van alle andere elf zangfu. 'The zang and fu organs that I have described are all dependent on the functions of the gallbladder and its decision-making. When the gallbladder qi is properly ascended and dispersed, the other eleven organs can easily function in health and proseperity.' 27 Larre en Rochat de la Vallée herinneren ons eraan dat de galblaas tot shao yang behoort. Karakteristiek voor shao yang is 'to open and clear the way, or even to stride out and dash with great violence, but it can also remain very quiet.' 28 'The hard strength of the qi of shao yang makes sure that it can go through any obstruction. The rectitude which exists in the beginning of things ensures that it proceeds in the right way, and that there is no deviation in the way life goes on. It has the idea of something that is very constrained, straight and direct', schrijven Larre en Rochat de la Vallée. De elf zang 'need the gallbladder in order to make their decisions, and they consult with it because it has the capacity to give correct judgement.' 29 Wat houdt het juist beoordelen in? Wat is de kwaliteit ervan? Pirog omschrijft shao yang als het kleine oppervlak aan de zijkant van het lichaam waar de galblaas meridiaan en driewarmer meridiaan lopen, 'positioned at the coronel plane of the body as if it were seams connecting 25
Idem, p. 143 Nelson Lianshen Wu, Andrew Qi Wu, p. 508 27 Maoshing Ni, p. 41. Larre en Rochat de la Vallée noemen eveneens deze passage. In de vertaling van de Haungdi Neijing door Wu komt deze passage niet voor. 28 Larre en Rochat de la Vallée, p. 135 29 Larre en Rochat de la Vallée, The Liver, Monkey Press 1999, p. 120 26
15
the posterior and the anterior hemispheres.' 30 Interessant is dat Pirog noemt dat de shao yang meridianen nauw verbonden zijn met het oor. De oren zijn ook nauw verbonden met de nieren, de wortel van het leven. We zien hier opnieuw een connectie tussen galblaas als qi heng zhi fu en de oorspong van het leven. Hij wijst er vervolgens op dat een van de functies van de shao yang meridiaan is om als spil te fungeren bij het bewaren van evenwicht. Deze omschrijving resoneert met het beeld van het karakter dan, waar een man in een benarde positie zijn balans moet zien te bewaren. Het beeld van een scharnier komen we ook tegen bij de Chinese filosoof Zhuang Zi, en wel in hoofdstuk 2 'Discussion on making all things equal.'31 Zhuang Zi legt uit dat een heilige geen onderscheid maakt tussen goed en kwaad, tussen dit en dat. 'A state in which 'this' and 'that' no longer find their opposites is called the hinge of the Way. When the hinge is fitted into the socket, it can respond endlessly. Its right then is a single endlessness and its wrong too is a single endlessness. So I say, the best thing to use is clarity.' Als we dit verbinden met de omschrijving van de galblaas als een onpartijdige rechter, dan krijgen we een diepgaande beeld van de galblaas. Om als een heilige te kunnen optreden moet deze rechter voorbij 'dit' en 'dat' gaan. Daarvoor moet hij grote helderheid bezitten. Die helderheid is alleen mogelijk als de rechter beide kanten op kan kijken, oftewel als hij zich in het midden (zhong) bevindt. Als hij zijn midden (zijn balans) verliest, dan raakt hij verstrikt is 'dit' of in 'dat'. In het midden kan de rechter fungeren als mediator, iemand die naar beide partijen kan luisteren zonder te oordelen, of als we naar het lichaam kijken, zich kan verplaatsen in de functie van zowel een zang (opslaan van essentiële vloeistoffen) als een fu (uitscheiden). Door niet partij te kiezen, door te zijn als een qi heng zhi fu, kan hij helderheid bewaren. Shao yang, lesser yang, is in de Yi Jing het diagram van jong yang. Het is het eerste verschijnen van yang in yin. De galblaas wordt ook geassocieerd met de lente, met de eerste hemelse stam. In de lente begint alles te groeien en weer naar buiten te komen. Het is belangrijk om dat meteen de goede kant op te doen. Als het begin goed is, dan kan het vervolg ook goed zijn. Als het begin fout gaat, dan kost het veel moeite om alles weer op het goede spoor te krijgen. Het maken van die goede start, is de verantwoordelijkheid van de galblaas. Als de galblaas goed functioneert en heldere beslissingen neemt, dan zijn de andere zangfu ook in staat de juiste weg te volgen. Functioneert de galblaas niet naar behoren, dan volgen de andere zangfu in zijn kielzog ook de verkeerde 30
John E. Pirog, The practical application of Meridian Style Acupuncture, Pacific View Press, 1996 31 Chuang Tzu, Basic writings, translated by Burton Watson, Columbia University Press, 1996
16
weg. Het belang van de galblaas vinden we ook terug in hoofdstuk 52 van de Neijing Suwen 'The forbidden positions in pricking'. We lezen dat als bij het prikken per ongeluk het hart geraakt wordt, de patiënt binnen een dag zal overlijden. Als de lever, longen of de milt per abuis doorboort worden, sterft de patiënt binnen vijf dagen. Gebeurd iets soortgelijks bij de nieren, dan treedt de dood in binnen zeven dagen. Als de galblaas echter per ongeluk geprikt wordt, dan volgt de dood binnen anderhalve dag. 32 Larre en Rochat de la Vallée merken op dat je de getallen weliswaar symbolisch kunt zien, maar 'without the gallbladder there is no longer momentum of life (...)'. 33 Tenslotte, er lijkt een speciale relatie te zijn tussen de galblaas en het hart, tussen rechter en keizer. Alle elf zangfu verlaten zich op het oordeel van de rechter, dus ook de keizer. Maar de keizer is toch degenen die het hof regeert? Ja. In hoofdstuk 52 van de Huangdi Neijing Suwen zoals hierboven aangehaald, is duidelijk dat zowel het hart als de galblaas essentieel zijn voor leven. Maar er is een klein hiërarchisch verschil. Het hart (de keizer) is net iets belangrijker. Maar deze keizer verlaat zich wel op het oordeel van de rechter, zijn rechterhand. Hij heeft, om in de beeldspraak van het innerlijk landschap te blijven, de uitvoerende macht aan de galblaas toebedeeld. Shawn Soska beschrijft de relatie tussen hart en galblaas als volgt in zijn artikel in het Journal of Chinese Medicine february 2002. 'There exists a "clock pair" relationship between the Gall Bladder and the Heart, with the Gall Bladder lending courage to the mind, which is ruled by the Heart. Together the Heart and Gall Bladder maintain the purity of the body, with the Gall Bladder in charge of purifying the body of physial and psychological toxins, and the Heart seeking spiritual purity.'34 Jan Schroen gebruikte in zijn lessen over het hart aan de academie Qing Bai in 2004 vaak het beeld van de verboden stad als hij de positie van het hart ten opzichte van de andere zangfu uitlegt. De keizer (het hart) zetelt in het centrum van de stad, in het keizerlijk paleis. Vanuit zijn zetel kan hij naar alle kanten van zijn rijk uitkijken, via de poorten van het noorden, het westen, het oosten en het zuiden. Als de poorten echter om de een of andere manier verduisterd zijn, verliest de keizer de controle. Hij kan immers niet langer zien wat er zich precies afspeelt in zijn rijk. Het is de galblaas die ervoor verantwoordelijk is de poorten open en helder te houden; oftewel: de galblaas moet ervoor zorgen dat er zich geen slijm 32
De hoeveelheid dagen voor de longen, milt en nieren wijkt af in de vertaling van Maoshing Ni van de Niejing Suwen. In zijn vertaling is er sprake van overlijden van de patient binnen respectivelijk 3, 6, en 10 dagen. 33 Larre en Rochat de la Vallée, p. 152 34 Shawn Soska, Liver and gall Bladder based erectile dysfunction, Journal of Chinese Medicine numer 68, february 2002
17
rond het hart verzamelt door de andere elf zangfu de juiste weg te wijzen. Larre en Rochat de la Vallée wijzen erop dat shao yang hoort bij het getal zeven. Er zijn zeven zintuigen en zeven emoties die met elkaar verbonden zijn. In teksten van Lao Zi en Zhuang Zi staat dat we onze zintuigen moeten afsluiten om de rust in ons hart te kunnen bewaren. De galblaas als shao yang zou wel eens een rol daarin kunnen spelen. Opmerkelijk is dat de galblaas als enige qi heng zhi fu een eigen meridiaan heeft. Het verloop ervan wordt beschreven in de Huangdi Neijing Lingshu, hoofdstuk 2 (zie bijlage I). In het volgende hoofdstuk wordt onderzocht wat de mogelijke implicaties daarvan zijn voor de TCM praktijk. Conclusie De Huangdi Neijing schaart de galblaas onder de qi heng zhi fu. Hij heeft de functie van rechter en alle andere elf zangfu verlaten zich op zijn oordeel. Net als de andere qi heng zhi fu is de galblaas nauw verbonden met onze oorsprong. Hij is immers net als de qi jing ba mai, qi, uitzonderlijk, uniek. Hij is ook heng, een orgaan dat op een harmonieuze wijze zorgdraagt voor het leven. Daarbij werkt de galblaas als een spil waaromheen de andere elf zangfu functioneren. Door uit te stijgen boven de dualiteit van dit en dat is de galblaas in staat te zorgen voor helderheid en in staat de elf zangfu de juiste weg te wijzen. De galblaas is de enige qi heng zhi fu met een eigen meridiaan.
18
Hoofdstuk 4 De spil van de Weg Uit de conclusies van het vorige hoofdstuk kunnen we drie vragen destilleren: Ten eerste: kunnen we de galblaasmeridiaan net als de qi jing ba mai aanspreken als reservoir voor jing? Ten tweede: als de belangrijkste functie van de galblaas is te fungeren als rechter en om beslissingen te nemen, en de galblaas meridiaan geeft ons toegang tot de functies van de galblaas, kunnen we de galblaas meridiaan dan inzetten als rechter? Ten derde: als de galblaas toeverlaat is voor alle andere elf zangfu, kunnen we de galblaasmeridiaan dan inzetten bij aandoeningen waarbij de galblaas niet direct betrokken is? Hieronder zal ik proberen antwoord te geven op alledrie de vragen. Vraag 1 Kunnen we de galblaasmeridiaan net als de qi jing ba mai aanspreken als reservoir voor jing? * Als we de galblaas meridiaan bestuderen dan valt op dat drie van de acht qi jing ba mai punten delen met de galblaas: de dai mai, de yang qiao mai en de yang wei mai. Vijftien van de 44 punten van de galblaas meridiaan worden gedeeld met deze drie qi jing ba mai. Deadman geeft aan dat de dai mai ontspringt in het gebied van Lv 13 en het middel als een gordel omcirkelt door de punten Gb 26,27 en 28. Gb 41 is het openingspunt van de dai mai. De dai mai heeft onder andere als functie het harmoniseren van galblaas en lever. Verder kruisen alle meridianen van en naar het been de dai mai. De dai mai kan dan ook de circulatie in de been versterken. Zoals de galblaas meridiaan over de zijkant van het lichaam loopt en het lichaam in voor en achter verdeelt, zo omcirkelt de dai mai het midden van het lichaam en verdeelt het lichaam in onder en boven. Het koppelpunt van Gb 41 is Drw 5, het openingspunt van de yang wei mai. De yang wei mai verbindt alle yange meridianen met elkaar en wordt onder andere gebruikt voor intermitterende koorts, een typisch shao yang verschijnsel. Het traject van de yang wei mai loopt onder andere door Gb 13,14,15,16,17,18,19,20,21 en 35. Gb 13,14,14,16,17,18, 19 en 20 liggen op het hoofd; Gb 21 ligt op de schouder en Gb 35 op het onderbeen. Gb 20 en 29 zijn punten van de yang qiao mai. Deze meridiaan verdrijft onder andere exces uit het hoofd. Bij hoofdpijn prikken we vaak Gb 20 19
Fengchi (Windpool). Heftige hoofdpijn gaat vaak gepaard met duizeligheid die kan leiden tot problemen met het bewaren van evenwicht. Door Gb 20 in zo'n geval aan te prikken, speken we ook de yang qiao mai aan. Tot slot: Du mai 1,14 en 20 worden door Deadman ook nog genoemd als ontmoetingspunten van de du mai met de galblaasmeridiaan. Ook de du mai is een van de qi jing ba mai . Daarbij staat de du mai in relatie tot de zee van merg, de hersenen en zijn de hersenen op hun beurt weer een van de qi heng zhi fu. Door bepaalde punten van de galblaas meridiaan te prikken spreken we dus niet alleen de energie van de galblaas meridiaan aan, maar hebben we ook toegang tot het surplus dat de qi jing ba mai opslaan. Dit geeft een extra dimensie aan deze galblaaspunten. Opvallend daarbij is dat de galblaas meridiaan het potentieel van de yange qi jing ba mai aanspreekt. * De qi heng zhi fu 'store the essence and blood' vertelt Qibo. Merg is een van die essenties die opgeslagen wordt in de botten (beenmerg en ruggenmerg) en de hersenen (zee van merg). Bij merg in relatie tot de galblaas denken we meteen aan het hui meeting point voor merg, Gb 39, Xuanzhong op het onderbeen. In Deadman35 lezen we: 'There is little evidence in classical texts of the ability of Gb 39 Xuanzhong to nourish the sea of marrow, in other words to treat disease of the head and brain, and even headache and dizziness are modern rather than traditional indications.' Wel heeft Gb 39 Xuanzhong volgens Deadman een sterk effect op beenmerg, pezen en botten en is geïndiceerd voor een grote variëteit aan ziektes die te maken hebben met zwakte, slapte, contractie en pijn van de ledematen. Deadman haalt de Ode to Elucidate Mysteries aan, waarin in verteld wordt dat de grote arts Hua Tuo de punten Gb 39 Xuanzhong en Gb 30 Huantiao prikte waardoor de patiënt direct weer kon lopen. Onder het kopje 'combinations' noemt Deadman 'Curvature of the spine: reinforce Gb 20 Fengchi and reduce Gb 39 Xuanzhong.' De punten Gb 39 hui meeting point merg en GB 34 hui meeting point pezen kunnen daarvoor gebruikt worden. Gb 34 het hui meeting point van de pezen 'can thus be linkened to greasing a squeaky hinge, allowing the yang energy to move the joints to turn smoothly.' 36 Larre en Rochat de la Vallée relateren de qi heng zhi fu onderling aan elkaar. Merg en beenderen worden met elkaar geassocieerd aangezien het merg de beenderen vult. Ook bloedvaten en baarmoeder hebben een relatie: de baarmoeder wordt ook wel de zee van bloed genoemd en de bloedvaten dragen het bloed. Als derde koppel zou je hersenen en galblaas verwachten, Larre en Rochat de la Vallée relateren echter 35 36
Peter Deadman, Manual of acupuncture, Journal of Chinese madecine publication, 2001 John Pirog, Meridian p. 324
20
galblaas en beenderen met elkaar: 'Bones and gallbladder could also be linked because the gallbladder meridian is responsible for disease of the bones (…). The reason for this is that the qi of the gallbladder is full of the power of each individual, able to give a good direction to life and bones are the material expression of that direction. The gallbladder qi gives bones their strenght and straightness.' 37 Beide acties kunnen alleen verklaart worden als we de galblaas in zijn functie van qi heng zhi fu, als rechter inzetten. De galblaas is dan het orgaan dat zorgt voor dat wat recht (zheng) is, zorgt dat yang naar buiten treedt zoals in de lente de eerste yang zich een weg baant door het yin van de winter. De qi van de galblaas heeft een sterk doordringend, krachtig en besluitvaardig karakter. In die zin spreekt de galblaas de beenderen en het beenmerg aan en zet het de pezen aan tot stevigheid. Merg vormt ook bloed en bloed voedt de hersenen. Twintig van de 44 acupunctuurpunten op de galblaasmeridiaan liggen op het hoofd. De meridiaan beschrijft maar liefst drie keer een boog over het hoofd: een keer pal langs het oor, Gb 8,9,10,11,12; een keer van Gb 12 Wangu naar Gb 14 Yang Bai en van Gb 14 Yang Bai naar Gb 20 Fengchi. Hierbij worden ook nog eens de punten Gb 13 tot en met Gb 20 gedeeld met de yang wei mai, een qi jing ba mai. Du mai 14 en 20 worden in Deadman genoemd als ontmoetingspunten van de du mai met de galblaasmeridiaan. De punten van de galblaas op het hoofd hebben allemaal een sterke actie op de zintuigen. De punten die gedeeld worden met de yang wei mai hebben vrijwel allemaal een directe actie op de hersenen (ze behandelen bijvoorbeeld epilepsie). Gb 39 Xuanzhong mag dan niet direct van invloed zijn op de zee van merg, een heleboel punten van de galblaas meridiaan op het hoofd zijn dat wel. Bij Gb 19 Naokong bijvoorbeeld lezen we in Deadman dat Hua To, een beroemde 2e eeuwse arts, generaal Wei Tai-cu behandelde voor 'head wind, confused mind and dizziness.' Na het prikken van Gb 19 Naokong was de generaal weer helemaal de oude. Conclusie: punten van de galblaasmeridiaan kunnen ingezet worden om merg, hersenen en beenderen te beïnvloeden, drie qi heng zhi fu. Daarmee benutten we de galblaas als qi heng zhi, als reservoir van essenties om merg, hersenen en botten te voeden. Vraag 2: Als de belangrijkste functie van de galblaas is te fungeren als rechter en beslissingen te nemen, en de galblaas meridiaan geeft ons toegang tot de functies van de galblaas, hoe kunnen we dan de galblaas meridiaan inzetten als rechter? * De qi heng zhi fu omvatten beenderen, merg, baarmoeder, hersenen, 37
Larre en Rochat de la Vallée, p 212, maar ook p.154 en p.157
21
bloedvaten en galblaas. We hebben al gezien dat de qi heng zhi fu bepaalde relaties met elkaar hebben, bijvoorbeeld merg en beenderen, bloedvaten en baarmoeder, galblaas en beenderen. Maar er zijn nog andere yinyang relaties mogelijk. De hersenen worden ook wel 'de zee van merg' genoemd. Hersenen en merg zijn dus sterk aan elkaar gerelateerd. 'The brain is at the top of the body while the marrow is in the deepest part of the body descending and following its structure.' 38 De hersenen zijn yang ten opzichte van het merg dat yin is. Een tweede koppel is beenderen en bloedvaten 'because they give direction to all circulation and structuration'. 39 De beenderen zijn meer gematerialiseerd, yin, dan de bewegelijke en soepele bloedvaten, yang. Een derde koppel is galblaas en baarmoeder. Ze zijn als water (de baarmoeder, yin) en vuur (de galblaas, yang) In de Huangdi Neijing Ling Shu hoofdstuk 10 lezen we: 'When the human being starts its life, first the essences become perfectly composed (cheng). When the essences thus have become perfectly composed, the brain and marrow (nao sui) are produced (sheng). The bones (gu) make the framework, the vital circulation (mai) nourishes (ying), the musculature (yin) makes what is hard. The flesh (rou) makes the partitions (qiang), the layers of skin are firm and the body and head hair grow in length. The grains enter the stomach, the animating pathways (mai dao) establish free circualtion (tong), and blood and qi (xueqi) can then circulate (xing).' 40 Na de vorming van jing, volgen de hersenen, het merg, de beenderen en de bloedvaten, oftewel: vier van de zes qi heng zhi fu. Opnieuw zien we hier dat de qi heng zhi fu verbonden zijn met de oorsprong van het leven. Aangezien het hier gaat over conceptie hebben we het hier over de voorhemel. De nieren zijn de opslagplaats van de voorhemelse jing en drie van de vier qi heng zhi fu zijn dan ook direct verbonden met de nieren: merg, beenderen en hersenen. De bloedvaten waar het bloed door stroomt staan dichter bij het hart dat het bloed regeert. Daarbij is het bloed ook de drager van shen en zetelt de shen in het hart. De bloedvaten zijn indirect met de nieren verbonden: merg, afkomstig van de jing van de nieren, produceert bloed dat door de bloedvaten stroomt. Larre en Rochat de la Vallée veronderstellen dat galblaas en baarmoeder ten grondslag liggen aan de verschillen tussen mannen en vrouwen. 'If brain, bones and marrow represent the given life, the mai represent te constant renewal of live. The gallbladder and uterus represent the use of the essences to make a new life. In certain modern Chinese books the gallbladder represents the testes.' 41 38 39 40 41
Larre en Rochat de la Vallée, p. 210 Idem, p 211 Larre en Rochat de la Vallée, p. 30 Idem,p. 213
22
Merg, beenderen en hersenen zijn nauw gerelateerd aan de nieren. De bloedvaten zijn gerelateerd aan het hart. Als we deze gedachtegang verder doortrekken, dan kunnen we zeggen dat ook baarmoeder en galblaas nauw verbonden zijn met het hart. De baarmoeder wordt ook wel zee van bloed genoemd. De galblaas, de yange tegenhanger van de baarmoeder, is het orgaan dat zorgt voor helderheid van het hart. Laten we de relatie tussen hart en galblaas verder onderzoeken. Shawn Soska 42 betoogt zien dat hart en galblaas een belangrijke rol spelen bij erectiestoornissen. 'For proper sexual function the Heart must be quiet and the Gall Bladder must be decisive.' Hart en galblaas zijn in feite 'the rulers of sexual dysfunction'. 43 De bijbehorende patronen voor deze disfunctie zijn: hart en galblaas qi deficiëntie. Een ander patroon waarbij de galblaas een rol speelt en dat tot impotentie kan leiden is: damp-hitte dat de meridianen blokkeert, in dit geval met name de lever meridiaan en de galblaas meridiaan. De galblaas is als fu yang en heeft als syndroom een exces: damp-hitte, die vaak gekoppeld is aan een qi stagnatie van de lever, of aan milt deficiëntie waardoor damp gegenereerd wordt die de meridianen blokkeert. Als qi heng zhi fu is de galblaas yin, hij slaat immers jing op in de vorm van gal. Een teveel (exces) aan jing is eigenlijk niet mogelijk. Het bijbehorende syndroom is dan ook hart en galblaas qi timidity, (deficiëntie) met als symptomen angst en geen beslissingen kunnen nemen. In Deadman lezen we over Gb 34 Yanglingquan, het hui meeting point van de pezen: 'According to Achieving longevity by guarding the source, the 17th century classic by Gong Ting-xin, "Susceptibility to fright … timidity in which the patient fears being apprehended, all result from deficiency of the qi of Heart and Gall Bladder."' Het ligt voor de hand dat we Gb 34 Yanglingguan het hui meeting point van de pezen kunnen gebruiken bij impotentie. De penis is immer de pees van de boog die gespannen moet worden voordat hij losgelaten kan worden. We kunnen dus de galblaas als rechter gebruiken bij problemen die te maken hebben met de relatie hart en galblaas. Het gaat dan om het syndroom hart en galblaas qi timidity. Erectiestoornissen zijn daar een voorbeeld van. Maar het gaat om allerlei patronen waarbij angstig zijn, bedeesdheid of schuchterheid waarbij er angst is om verstrikt of gevangen te raken, een rol spelen. 42
Shawn Soska, Liver and gall Bladder based erectile dysfunction, Journal of Chinese Medicine numer 68, february 2002 43 Soska basseert zich op onderzoek van zijn leraar Heiner Freuhauf 'The ancient perspective on the Gallbladder/Heart connection to sexual dysfunction'. De kennis over dit onderzoek is mondeling overgedragen. Een artikel van Freuhauf over dit onderwerp heb ik helaas niet kunnen vinden.
23
Tietao Deng beschrijft het patroon 'depressed gallbladder with phlegm harassing' maar laat hart qi deficiëntie daarbij buiten beschouwing. De oorzaak ligt in qi stagnatie volgens Deng. 44 Maciocia omschrijft galblaas deficiëntie met de volgende symptomen: 'dizziness, blurred vision, nervousness, timidity, propensity to easily being startled, lack of courage and initiative, sighing.' 45 Onder het kopje 'pathology' merkt hij daarbij op: 'More than a "pattern", this is really the description of a certain character or personality.' Macioccia koppelt dit syndroom aan de Hun van de lever 'As mentioned before, Blood and Yin are the root of the Ethereal Soul. If Blood is deficient, the Ethereal Soul suffers and this manifests as fear (..).' 46 De Lever slaat bloed op en huisvest de Hun. Maciocia stelt de galblaas gelijk aan de lever: is de galblaas leeg, dan is de lever leeg en dus leidt de Hun daaronder. Maciocia benadert de galblaas in dit syndroom als fu en partner van de lever. Als we echter de galblaas als qi heng zhi fu benaderen, dan ontvouwt zich een ander perspectief. De qi leegte van de galblaas is een jing deficiency waardoor de rechter niet naar behoren functioneert. Als de rechter niet naar behoren functioneert, dan is de keizer (het hart) niet in staat beslissingen te nemen. Het probleem is dan eerder aan de spirituele as (hart-nier) gekoppeld dan aan animale as (lever-longen). De angst is een uiting van een deficiëntie van de nieren, en dus een gebrek aan zhi, wilskracht, waardoor de shen zich niet optimaal kan uitdrukken. De ene of de andere benadering kan gevolgen hebben voor onze puntkeuze in de praktijk. Maciocia kiest voor het behandelen van dit syndroom als belangrijkste punt Gb 40 Qiuxu, het yuan source punt. In Deadman lezen we ' the yuan source point of the Gall Bladder channel, is indicated when there is heat and stagnant qi in various portions of the Gall Bladder channel (…) ' en ' is also indicated when heat and dampness combine'. 47 Dit zijn allemaal volte syndromen. Benaderen we de galblaas als extra fu, dan ligt het voor de hand om te kiezen voor het front mu punt van de galblaas Gb 24 Riyue. Deadman meldt dat Gb 24 Riyue 'is traditionally been ascribed to rectify deficiency patterns of the Gall Bladder as early as the Essential Questions (together with Bl 19 Danshu) for the treatment of Gall Bladder deficiency giving rise to indecisivness (…).' Benaderen we de galblaas als fu in dit syndroom, dan zullen we (als we Macioccia volgen) behalve Gb 40 Qiuxu onder andere punten prikken voor lever bloed leegte en/of lever yin leegte, bijvoorbeeld Lv 3 Taichong en Lv 8 Ququan. Benaderen we de galblaas als extra fu in dit syndroom dan zullen we 44
Tietao Deng,, Practical Diagnosis in Traditional Chinese Medicine, p. 282 Maciocia, p. 284 46 Maciocia, p. 285 47 Deadman, p 459 45
24
Verwijderd: n
behalve Gb 24 Riyue en Gb 19 Danshu onder andere kiezen voor punten die nier jing voeden en de hart-nier as versterken, bijvoorbeeld Gb 25 Jingmen het front mu punt van de nieren en Ni 3 Taixi. Vraag 3: Als de galblaas toeverlaat is voor alle andere elf zangfu, kunnen we de galblaasmeridiaan dan inzetten bij aandoeningen waarbij de galblaas niet direct betrokken is? Aan het begin van deze scriptie zijn we begonnen met een citaat uit hoofdstuk 9 van de Huangdi Neijing Suwen: 'The zang and fu organs that I have described are all dependent on the functions of the gallbladder and its decision-making. When the gallbladder qi is properly ascended and dispersed, the other eleven organs can easily function in health and proseperity.' 48 We hebben ook gezien dat de elf zang 'need the gallbladder in order to make their decisions, and they consult with it because it has the capacity to give correct judgement.' 49 Als de 11 zangfu naar behoren functioneren dan is de afweer (of wei qi) van het hele lichaam sterk en zien we de vitaliteit weerspiegeld in de jingshen, 'the vital spirits', stellen Larre en Rochat de La Vallée. 'The role of the gallbladder is determination and decision. It provides protection against anything that can unduly agitate the jing shen, the essences and spirits, such as great shocks or sudden fears.' 50 Als de jing shen worden aangedaan heeft dit zijn weerslag op het gezond functioneren van de zangfu. Als de qi van de galblaas echter 'brave and robust, resolute and firm' is, dan is het verstoord raken van de jing shen van weinig betekenis omdat de galblaas er voor zorgt dat de zangfu zich weer snel herstellen. Betekent dit dat we bij elk probleem van een zangfu we de galblaas moeten aanspreken? Een dergelijk advies is in geen enkel TCM boek terug te vinden en gaat dus te ver. Het is wellicht in de praktijk wel raadzaam om te controleren of de rechter een rol speelt in het niet optimaal functioneren van de zangfu. Dit kan bijvoorbeeld door palpatie van het front mu punt van de galblaas Gb 24 Riyue. 'The term 'mu' means to gather or to collect, and the front-mu point are where the qi of the zangfu gathers and concentrates on the anterior surface of the body.' 51 Het is niet alleen maar qi die zich verzameld in de mu punten, maar om preciezer te zijn jingqi legt Peter Eckman uit in zijn artikel 'The daoist concept of alarm points.' 52 Ook Eckman wijst op de overeenkomst van de qi heng zhi fu en de qi jing ba mai. Beiden spelen een rol in het opslaan en circuleren van 48
Moashing Ni, The yellow emperor's classic of medicine, p. 41 Larre en Rochat de la Vallée, The Liver, Monkey Press 1999, p. 120 50 Larre en Rochat de la Vallée, The Liver p. 151 51 Deadman, p. 442 52 Peter Eckman, 'The daoist concept of alarm points' in: Medical Acupuncture Journal, Vol 6, No.1 Spring 1994 49
25
jing. Hij legt eveneens een verband tussen de qi heng zhi fu en de praktijken van de taoïstische meesters. 'The Daoist say that the fetus is born with a muddy substance in the mouth called 'the mudpill' which descends to the umbilical area where it lodges under the control of the kidneys.' Een deel wordt gebruikt voor het helen van de navelstreng bij de geboorte, een deel wordt in de vorm van yuanqi gedistribueerd via de driewarmer en de rest wordt verspreid over de mu punten. Constitutionele zwakte kan zich dan ook uiten in gevoeligheid van een mu punt. Deadman verklaart verder dat als de karakters voor zon en maan worden gecombineerd, je een nieuw karakter krijgt, namelijk ming dat betekent 'helder', 'intelligent' of 'begrijpen'. Ming beschrijft 'the quality of judgement emanating from a healthy Gall Bladder.' 53 Gevoeligheid van Gb 24 Riyue zal dus wijzen op een zwak functioneren van de rechter. Gb 24 Riyue wordt dan ook traditioneel ingezet bij deficiëntie van de galblaas qi, volgens Deadman. In teksten van Huainanzi 'it states that the final aim of all human life is to be a companion of the dao. So if that is the goal, the means must follow the same pattern', stelt Larre. 54 Rochat de la Vallée legt daarbij uit: 'The return to the origin is a return to the mastering of the spirits, and this explains the commentaries on Su wen chapters 15 en 46 which say that if you are unable to effect the spirits you are unable to really cure, because your patient cannot return to his origin, which is also his own nature and his own rhytm of life.' 55 Hieruit zouden we voorzichtig kunnen concluderen dat van belang lijkt altijd te controleren of de galblaas een rol speelt bij pathologie. Een gezond functionerende galblaas draagt immers bij aan het behouden van gezondheid en vitaliteit. Daarbij gaat het om het functioneren van de galblaas als qi heng zhi fu, want als qi heng zhi fu staat hij in contact met de essentie van ons leven. Conclusie: Via punten van de galblaas meridiaan kunnen we het surplus dat de qi jing ba mai opslaan aanspreken. Opvallend daarbij is dat de galblaas meridiaan het potentieel van de yange qi jing ba mai aanspreekt. Punten van de galblaasmeridiaan kunnen ook ingezet worden om merg, hersenen en beenderen te beïnvloeden, drie qi heng zhi fu. Daarmee benutten we dus het reservoir van essenties van de galblaasmeridiaan om merg, hersenen en botten te voeden. Benaderen we de galblaas als qi heng zhi fu, dan kunnen we de galblaas als rechter gebruiken bij problemen die te maken hebben met de relatie hart en galblaas. Het gaat dan om het syndroom hart en galblaas qi Idem Larre en Rochat de la Vallée, The Liver, p. 123 55 Larre en Rochat de la Vallée, The Extraordinary fu, p. 28 53 54
26
timidity. Erectiestoornissen zijn daar een voorbeeld van. Maar het gaat om allerlei patronen waarbij angstig zijn, bedeesdheid of schuchterheid waarbij er angst is om verstrikt of gevangen te raken, een rol spelen. De galblaas als qi heng zhi fu benaderen heeft consequenties voor de puntkeuze in de praktijk. Maciocia kiest voor het behandelen van galblaas en hart qi timidity bijvoorbeeld Gb 40 Qiuxu, het yuan source punt. In Maciocia's benadering van de galblaas als fu ligt het voor de hand daarnaast te kiezen voor punten die lever bloed leegte en/of lever yin leegte voeden, bijvoorbeeld Lv 3 Taichong en Lv 8 Ququan. Benaderen we de galblaas als qi heng zhi fu, dan ligt het voor de hand om te kiezen voor het front mu punt van de galblaas Gb 24 Riyue. Daarnaast kiezen we voor punten die nier jing voeden en de hart-nier as versterken, bijvoorbeeld Gb 25 Jingmen, het front mu punt van de nieren en Ni 3 Taixi. Gb 24 Riyue kunnen we gebruiken als diagnose punt om te controleren of de rechter in staat is als adviseur te dienen voor alle andere zangfu.
27
Hoofdstuk 5 Samenvatting en conclusie De galblaas wordt in de moderne TCM praktijk als extra fu afgedaan als onbelangrijk. Als extra fu zou hij dezelfde functies vervullen als de fu: - het opslaan en afstaan van gal - het controleren van de pezen - het controleren van beslissingen nemen Beschouwen de galblaas voornamelijk als fu, dan hebben we vooral oog voor de fysieke aspecten van de galblaas. We zien hem als een buidel waarin gal wordt opslagen en weer afgestaan. De gal wordt vervolgens vooral gekoppeld aan zijn rol in de spijsvertering. De functies van het controleren van de pezen en het beslissingen nemen worden aan de galblaas als fu toegeschreven. Voor het gemak wordt het feit dat geen van die functies passen bij een fu, terzijde geschoven. Als we echter de Huangdi Neijing bestuderen dan wordt duidelijk, dat de galblaas als extra fu juist heel erg belangrijk is. In de Huangdi Neijing hoofdstuk 11 wordt de galblaas als qi heng zhi fu besproken. In hoofdstuk 8 van de Huangdi Suwen lezen we: 'The gallbladder is responsible for what is just (zong) and exact (zheng). Determination (jue) and decision (duan) stem from it.' 56 En in hoofdstuk 9: 'The zang and fu organs that I have described are all dependent on the functions of the gallbladder and its decision-making. When the gallbladder qi is properly ascended and dispersed, the other eleven organs can easily function in health and proseperity.' 57 Het nemen van beslissingen wordt hier aan de galblaas toegeschreven. Het opslaan en afstaan van gal is een fysieke functie van de galblaas die past bij de omschrijving van de functie van de qi heng zhi fu in hoofdstuk 11 van de Huangdi Neijing Suwen: '(…) to store essence and energy to nourish the body without letting it out to the outside of the body. 58 In het controleren van de pezen (overigens geen typische fu functie en ook niet benoemd in de Huangdi Neijing) herkennen we de galblaas als de yange partner van de lever. De lever voedt de pezen met bloed, de galblaas levert de qi voor het soepel bewegen ervan. Het is opmerkelijk dat de galblaas de enige qi heng zhi fu is die een belangrijke functie als beslissingen nemen wordt toebedeeld. Daarbij is het de enige qi heng zhi fu is die een eigen meridiaan heeft. Via de galblaasmeridiaan hebben we toegang tot de yange qi jing ba mai. Maar ook geeft de galblaas meridiaan toegang tot drie qi heng zhi fu: 56
Larre en Rochat de la Vallée, The extraordinary fu p. 135 Moashing Ni, The yellow emperor's classic of medicine, p. 41 58 Nelson Lianshen Wu, Andrew Qi Wu, p. 69 57
28
hersenen, merg en beenderen. Als we de galblaas als qi heng zhi fu benaderen dan kunnen we hem ook als rechter inzetten bij het syndroom galblaas en hart qi timidity. De galblaas als rechter te benaderen heeft ook consequenties voor de punt keuze in onze acupunctuurpraktijk. In het geval van galblaas en hart qi timidity zullen we eerder kiezen voor Gb 25 Riyue, het front mu punt van de meridiaan samen met punten om de Nier te voeden en de hart-nier as te versterken. Dit wijkt af van bijvoorbeeld Maciocia's keuze voor Gb 40 en punten om lever bloed en lever yin te versterken, een keuze die voorkomt uit het benaderen van de galblaas als fu. Tenslotte is de galblaas een spil in onze gezondheid en vitaliteit. Alle elf zangfu richten zich immers naar zijn oordeel. Gb 24 Riyue kunnen we als diagnose en tonificatie punt gebruiken. Door de galblaas weer in de eerste plaats te zien als qi heng zhi fu, krijgt de galblaas en de galblaasmerdiaan een extra dimensie in de TCM praktijk. Qi heng zhi fu en qi jing ba mai staan beiden aan de bron van onze oorspong. De qi jing ba mai kunnen we in de TCM praktijk inzetten als we te maken hebben met patronen waarbij meerdere meridianen en organen betrokken zijn. De galblaas als enige qi heng zhi fu met een meridiaan is wellicht ook op die manier in te zetten. Ik heb in de literatuur echter geen concrete vingerwijzing hiervoor gevonden, maar het zou interessant kunnen zijn om nader uit te zoeken.
29
Hoofdstuk 6 Discussie Als we de Huangdi Neijing bestuderen, de klassieke tekst van de Chinese Geneeskunde, dan zien we dat de galblaas hierin besproken wordt als qi heng zhi fu en niet als fu. Blijkbaar is het verschijnen van de galblaas als fu van later datum. Met het op de voorgrond treden van de zangfu in TCM is de galblaas als qi heng zhi fu meer en meer verloren gegaan. Dat is jammer voor de huidige TCM praktijk omdat het inzetten van de galblaasmeridiaan in de praktijk ermee vervlakt. De galblaas zien als een functioneel orgaan is een verleidelijke visie. Een materiele levensvisie is westerlingen immers met de paplepel ingegoten. Daarbij wordt in veel moderne Chinese geneeskundige teksten het shen aspect van de geneeskunde meer en meer buiten beschouwing gelaten. Heiner Fruehauf wijst hierop in zijn artikel 'Chinese Medicine in Crisis' in de Journal of Chinese Medicine van oktober 1999. Hij noemt de TCM die in China bedreven wordt en een voorbeeld is voor de rest van de wereld 'a system that has been conditioned by a distinctly political agenda, and reveals its logo "TCM" (Traditional Chines Medicine) as a grave misnomer - designating a medicine that is not at all aiming to preserve the traditional characteristics of Chinese Medicine, but on the contrary, to expurgate, reform, and control the classical and folkloric texture of the traditional record in the name of progress.' Paul Unschuld wijst in zijn boek 'Medicine in China, a history of ideas' erop dat ' the elimination of the original theoretical background of systematic correspondence threatened the exisistence of traditional Chinese medicine as a conceptually independent alternative, thereby contributing to a further, and potentially final, stagnation of this ancient knowledge.' Unschuld laat zien dat dit proces al aan de gang was voordat de communisten onder Mao de macht grepen. Het is daarom denk ik belangrijk om de geschiedenis van de traditionele Chinese geneeskunde voor ogen te houden als we teksten en commentaren bestuderen. Ook is het denk ik belangrijk zoveel mogelijk te rade te gaan bij bronnen die niet door een politiek correcte mangel gehaald zijn. Maciocia en Kaptchuk zijn van een generatie die in de jaren zeventig in China studeerde. Het zou kunnen verklaren waarom zij de galblaas voornamelijk als fu benaderen en de functie van de galblaas als qi heng zhi fu als ondergeschikt beschouwen. Klassieke teksten als de Huangdi Neijing werden in die tijd niet of niet zo grondig bestudeerd. Maar ook met hedendaagse vertalingen is het oppassen geblazen. In de editie van de Huangdi Neijing van Bing Wang uit 762 na Chr.. (in de vertaling van Wu) ontbreekt de passage uit hoofdstuk 9 van de Huangdi Neijing Suwen waarin staat dat de andere elf zangfu zich richten naar de galblaas en waarin uitgelegd wordt dat de galblaas correspondeert met de lente. Deze cruciale passage vinden we wel bij Larre en Rochat de la Vallée en bij Maoshing Ni. Maoshing Ni vermeldt dat hij van twintig verschillende
30
edities en commentaren gebruik heeft gemaakt. 59 Hij vermeldt niet in welke editie hij de bedoelde passage heeft gevonden. Ook Larre en Rochat de la Vallée geven dat helaas niet aan. Door gezondheid vooral vanuit een materiele visie te benaderen, verliezen we uit het oog dat de mens ook een spiritueel wezen is, een bezield wezen. In de Klassieke Chinese Geneeskunde is er geen onderscheid tussen geest en lichaam, hart is shen en shen is hart, lever is hun en hun is lever. Als we de galblaas tot fu reduceren (zoals de tendens is in de moderne TCM) zouden we wel eens kunnen vergeten dat galblaas ook een spiritueel aspect heeft. Larre en Rochat de la Vallée wijzen bijvoorbeeld op nog een functie van de galblaas: 'To permit those in good health to return to the origin through specific exercises, so that they can be faithfull to the original pattern of the essences.' 60 Zij verwijzen daarbij naar de overeenkomst tussen de qi jing ba mai en de qi heng zhi fu en baseren zich op commentaren op de Huangdi Neijing. 61 'The extraordinary fu (…) are linked to the world of the recipe masters, the fang shi.' 62 Fang shi zijn taoïstische priesters of beoefenaars die speciale oefeningen doen. Zo beoefenen ze een speciaal soort ademhaling, de embryonale ademhaling, om een te worden met Dao. Soms wordt embryonische ademhaling in de commentaren zelfs aangehaald om de qi heng zhi fu en hun functie in het menselijk lichaam uit te leggen, volgens Larre. De qi heng zhi fu spelen dus een belangrijke rol in de eenwording met Dao. Het voert hier te ver om in te gaan op de rol van de galblaas in spirituele praktijken. Het bestuderen van teksten daarover zou ons wellicht wel meer informatie over de qi heng zhi fu en de galblaas in het bijzonder kunnen verschaffen. Fruehauf eindigt zijn artikel uit 1999 gelukkig optimistisch. De universiteit van Chengdu is weer voorzichtig begonnen met het bestuderen van de klassieke teksten. En ook Maciocia haalt in zijn nieuwe uitgave van de Foundations of Chinese Medicine hoofdstuk 9 van de Huangdi Neijing Suwen aan. Qing Bai wijst meer en meer op het belang van het bestuderen van de klassieke Chinese teksten. Dat lijkt ver van onze praktijk als acupuncturist te staan, maar het tegendeel is volgens mij het geval. Inzicht in de oude teksten kan onze TCM praktijk vooral verbreden en verdiepen. Met het bestuderen van de oude teksten moeten we echter ook onze westerse mechanische visie loslaten en meer durven denken in symbolen en netwerken van betekenissen. De galblaas daarbij zien als een rechter en de betekenis daarvan doorgronden in het innerlijk landschap van ons lichaam, is een uitdaging. 59
Maoshing Ni, p. xv Larre en Rochat de la Vallée, The extraordinary fu, p. 28 61 Idem p 27. Helaas geven Larre en Rochat de la Vallée niet aan welke commentaren ze geraadpleegd hebben. 62 Idem, p. 26 60
31
Literatuur Deadman, Peter, Manual of acupuncture, Journal of Chinese Medicine Publications, 2001 Deng, Tietao,, Practical Diagnosis in Traditional Chinese Medicine, Churchill and Livingstone, 1999 Eckman, Peter, 'The daoist concept of alarm points' in: Medical Acupuncture Journal, Vol 6, No.1 Spring 1994 Fruehauf, Heiner, 'Chinese Medicine in Crisis' in: Journal of Chinese Medicine, number 61, october 1999 Huang Alfred, De Oorspronkelijke I Ching, Altamira Becht, 2000 Kaptchuk, Ted, Handboek Chinese Geneeswijzen, Servire 2001 Larre, Claude en Elisabeth Rochat de la Vallée, The extraordinary fu, Monkey Press 2003 Larre en Rochat de la Vallée, The Liver, Monkey Press 1999 Lu K'uan Yü, Taoist Yoga, Alchemy and Immortality, Rider 1970 Maciocia, Giovanni, The foundations of Chinese Medicine, Churchill Livingstone 1989 Moashing Ni, The yellow emperor's classic of medicine. A new translation of the Neijing Suwen with commentary, Shambala Publications 1995 Pirog, John E.,The practical application of Meridian Style Acupuncture, Pacific View Press, 1996 Rose, Ken en Zhang Yu Huan, Who can ride the dragon?, Paradigm Publications, 1999 Soszka, Shawn, Liver and Gall Bladder based erectile dysfunction, Journal of Chinese Medicine number 68, february 2002 Wu, Nelson Lianshen and Andrew Qi Wu, Yellow Empero's Canon Internal Medicine, China Science and Technology Press, 2002 Chuang Tzu, Basic writings, translated by Burton Watson, Columbia University Press, 1996
32
Bijlage I: het verloop van de galblaasmeridiaan
De galblaasmeridiaan begint bij de buitenste ooghoek en loopt omhoog tot de zijkant (hoek) van de haargrens op de schedel. Vandaar daalt hij af achter het oor naar de nek, waar hij de meridiaan van de drievoudige warmer ontmoet, die hij op de schouder kruist. Van dit punt af loopt hij naar Mg 12 Quepen. Een aftakking an de meridiaan begint achter het oor en heeft een vat dat rechtstreeks in het oor uitloopt. Voor het oor komt het weer aan de oppervlakte, vanwaar het doorloopt naar de buitenste ooghoek. Een andere tak begint in de buitenste ooghoek en loopt omlaag naar Mg 8 Touwei, loopt weer een stukje omhoog en verbindt zich met de 33
wangtak van de meridiaan van de drievoudige verwarmer. Hij loopt nog verder omhoog tot de benedenrand an de oogkas, daalt dan schuin en dorsal af en bereikt via Mg 3 Juliao de hals. Op zijn verder weg komt hij op het punt Mg 12 Quepen uit, vanwaar hij via de borst omlaag loopt en het middenrif en de lever en daarna de galblaas bereikt. Hij loopt over de borstkas en over de onderbuik tot aan Mg 30 Qichong, loopt vervolgens om de uitwendige genitalia heen en zo verder tot Gb 30 Huantiao. Een andere tak van de meridiaan ontspringt op het punt Mg 12 Quepen en volgt de zijde van het lichaam op weg naar Gb 30 Huantiao. Hij daalt af via de buitenkant van het bovenbeen en loopt in een nuawe groef via het kuitbeen omlaag tot hij aankomt op de buitenkant van de enkel, die hij aan de voorkant passeert. Via de bovenkant van de voet bereikt hij de plooi tussen de vierde en vijfde middenvoetsbeentjes. Vanaf het punt Gb 41 Zulinqi buigt een zijtak van de meridiaan af naar de grote teen; deze tak verenigt zich met de levermeridiaan. Hij loopt tot de bovenkant van de grote teen, waar de mens een paar haren heeft (de Chinezen noemen dit punt: 'drie haren') Beschrijving uit: Nei Tsing Ling Tsu Tsing, Ankh-Hermes, Deventer 1988 Bijlage II Ontmoetingspunten galblaasmeridiaan met de elf zangfu meridianen: Longen: Geen Hart: Geen Nieren: Geen Pericardium: Geen Lever: Geen Dikke Darm: Gb 5,6,14 Maag: Gb 3,4,5,6,14,21 Milt: Gb 24 Dunne Darm: Gb 1,11 Blaas: Gb 7,8,9,10,11,12,23,30 Driewarmer: Gb 1,3,4,5,6,11,20,21 Bijlage III: Ontmoetingspunten van zangfu meridianen met de galblaas merdiaan: Maag: 7,8,9,12 Dunne Darm: 12,19 Blaas: 1,11,31,32,33,34 Pericard: 1 Driewarmer:15,17,20,22 Lever: 13
34
Bijlage IV: Ontmoetingspunten van de galblaas merdiaan met de de qi jing ba mai Ren mai: Geen Chong mai: Geen Yin Wei mai: Geen Yin Qiao mai: Geen Du mai: 1,14,20 Dai mai: Gb 26,27,28 Yang Wei mai: Gb 13,14,15,16,17,18,19,20,21 Yang Qiao mai: Gb 20, 29 Bijlage V: Bijzondere punten: Hui meeting point van de pezen: Gb 34 Yanglingquan Hui meeting point merg: Gb 39 Xuanzhong Front mu punt galblaas: Gb 24 Riyue Front mu punt nieren: Gb 25 Jingmen Openingspunt dai mai: Gb 41 Zulinqi Xi cleft punt van de yang wei mai: Gb 35 Yangjiao
35
