De Simodont in het onderwijs

I.R. de Boer, D.R. Bakker, P.R. Wesselink, J.M. Vervoorn

Thema: Onderwijsvernieuwingen in opleidingen tandheelkunde

De Simodont® in het onderwijs De Simodont® is een virtuele leeromgeving voor tandheelkundestudenten die tot doel heeft de voorbereiding van studenten op de patiëntenbehandeling uit te breiden en te optimaliseren zodat de overgang in het onderwijs van prekliniek naar kliniek vloeiender verloopt. De Simodont® maakt het mogelijk om studenten realistische klinische problemen aan te bieden. Er kan daardoor uitgebreider geoefend worden dan in de prekliniek met fantoomhoofden. Ook biedt de Simodont® een veilige leeromgeving waarin ongelimiteerd fouten kunnen worden gemaakt zonder nadelige consequenties voor student en patiënt. De simulator en het lesmateriaal op de computer zijn gekoppeld, waardoor het mogelijk is theoretisch en praktisch onderwijs te integreren. Voor toepassing in de Simodont® zijn virtuele gebitselementen gecreëerd, met en zonder pathologie, om onbeperkt op te kunnen oefenen. De toekomstige mogelijkheden voor de Simodont® bieden veel perspectief voor het onderwijs aan studenten, voor bij- en nascholing en voor re-integratie van tandartsen. Boer IR de, Bakker DR, Wesselink PR, Vervoorn JM. De Simodont® in het onderwijs Ned Tijdschr Tandheelkd 2012; 119: 294-300 doi: 10.5177/ntvt.2012.06.12105

Inleiding Bij de omschakeling van het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA) naar het competentiegerichte onderwijs ontstond de wens om klinische problemen vroeg in de opleiding aan te bieden (Schoonheim-Klein et al, 2012), zodat integratie met de theorie mogelijk is. In de oude opzet van de opleiding werden bij de aanvang van de studie vaardigheden en competenties aan studenten geleerd vanuit een leeromgeving die sterk gericht was op het oefenen van manuele vaardigheden zonder dat daarbij de pathologische problemen werden betrokken. Pas later werden met behulp van geëxtraheerde carieuze gebitselementen de bijbehorende diagnostiek en behandelplanning ingebracht, waarbij de beschikbaarheid van geschikte gebitselementen beperkt was. Dit had tot gevolg dat de student pas in de kliniek voor het eerst met klinische problemen werd geconfronteerd. Hiermee was de overgang naar de kliniek een grote stap voor de student. ACTA koos er daarom voor te onderzoeken en te ervaren of het toepassen van een virtuele realiteit een optie zou zijn om klinische problemen in een vroeg stadium in de opleiding aan te bieden, zodat daarmee de overgang van de prekliniek naar de kliniek vloeiender zou verlopen. Dit leidde tot de ontwikkeling van de MOOG Simodont Dental Trainer®, verder aangeduid als de Simodont®. In september 2010 startte de implementatie van de Simodont® in het onderwijs aan ACTA, nadat vanaf 2009 in

een klein laboratorium met 6 units de eerste experimenten en ervaringen waren opgedaan met studenten en docenten. De Simodont® is een apparaat waarin virtuele gebitselementen en objecten, zoals virtuele blokjes met figuren, kunnen worden bewerkt met een haptisch instrument (‘joy stick’) dat het gevoel geeft alsof met echt materiaal wordt gewerkt (afb. 1). Hiermee kunnen studenten hun tandheelkundige vaardigheden en competenties trainen. De Simodont® bestaat uit een oefenzuil, de simulator, met daaraan de haptische instrumenten en een projectiescherm. Op het projectiescherm projecteren 2 beamers tegelijkertijd een beeld van het gebit. De gebruiker draagt een ‘driedimensionale bril’ waardoor er diepte ontstaat in het beeld. Het projectiescherm is gelokaliseerd op de plaats waar normaal het hoofd van de patiënt ligt. Onder dit scherm zijn 2 instrumenten bevestigd die verbonden zijn met de simulator. Een van de handvatten heeft de vorm van een airrotor en geeft de student haptische feedback doordat de student tegendruk voelt bij de aanraking van het virtuele gebitselement. De mate van tegendruk is afhankelijk van het ge-

Nederlands Tijdschrift voor Tandheelkunde

294

Afb. 1. De Simodont®.

119 | juni 2012

De Boer e.a.: De Simodont® in het onderwijs

a

b

Afb. 2. Kroonomslijping van gebitselement 46 (a). Kroonomslijping gebitselement 46 met originele contour gebitselement zichtbaar (b).

bitsweefsel dat behandeld wordt: glazuur voelt harder aan dan carieus weefsel en dentine. Naast de oefenzuil bestaat de Simodont® uit de zogeheten ‘courseware’: lesmateriaal dat via een computer aan de student wordt aangeboden. De courseware bestaat uit een virtuele wachtkamer met patiënten waaruit de student een patiënt kan oproepen voor een behandeling, en uit manuele vaardigheidsoefeningen. De oefenzuil en de coursewarecomputer communiceren met elkaar via een interface. Met de virtuele leeromgeving voegt de Simodont® aan het tandheelkundeonderwijs de mogelijkheid toe theorie en praktijk te integreren tijdens het doorlopen van een casus uit de courseware. Behandelingen die gecompliceerd zijn of weinig voorkomen kunnen nu eerst virtueel worden geoefend alvorens deze op een patiënt toe te passen. Hiermee beoogt de simulator een uitkomst te bieden aan het verkleinen van de overgang van de prekliniek naar de kliniek. Voorts zullen verdere ontwikkelingen, waarbij de simulator steeds realistischer wordt, de mogelijkheid bieden om soepel te schakelen tussen het werken in de virtuele en de reële kliniek. Zo kunnen competenties die in de kliniek weinig voorkomen, zoals brugpreparaties bij geroteerde of gekipte gebitselementen en preparaties voor fineerrestauraties, in de virtuele kliniek worden aangeleerd. De virtuele kliniek kan, ten opzichte van de prekliniek met fantoomhoofden, de kwaliteit van het onderwijs en de veiligheid voor student en patiënt verbeteren, alsmede een bijdrage leveren aan duurzaamheid en kostenbesparing. De Simodont® heeft de potentie om een groot deel van het huidige preklinische onderwijs op fantoomhoofden te vervangen. Daarnaast beschikt het ook over een geautomatiseerd beoordelingssysteem bij de manuele vaardigheidsoefeningen. Hierdoor zijn docentonafhankelijke beoordelingen mogelijk. Met de Simodont® heeft in de tandheelkundeopleiding net als in de geneeskundeopleidingen, simulatie een vaste plaats gekregen wegens de betere trainingsmogelijkheden en de grotere patiëntveiligheid (Okuda et al, 2009).


Oplossen van knelpunten door de Simodont® De veranderingen in het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs, zoals overgang van klassikaal onderwijs naar individueel/groepsonderwijs, vereisen ook verandering van de inrichting van het universitair onderwijs. De hedendaagse studenten vragen in plaats van het klassieke ‘tell– show–do’-onderwijs een individuelere aanpak, omdat zij gewend zijn zelfstandig een lesprogramma te volgen. Ook is de huidige generatie studenten opgegroeid in een wereld vol ‘gadgets’ en technische mogelijkheden (smartphone, tablet, computer), zij zijn ‘digital natives’ (Koopman en Vervoorn, 2012). De Simodont® sluit bij deze maatschappelijke ontwikkelingen aan: studenten ontwikkelen in eigen tempo hun manuele vaardigheden en competenties, zijn minder afhankelijk van instructies door docenten, kunnen hun eigen leertempo optimaliseren en zijn voorzien van nieuwe technologie als onderwijsmiddel. De verbetering van de mondgezondheid in Nederland heeft gevolgen voor het preklinisch onderwijs. De ervaring in de onderwijspraktijk van ACTA leert dat het aantal extracties sterk is verminderd, waardoor studenten moeilijker aan natuurlijke gebitselementen kunnen komen om op te oefenen. Voorts zijn gebitselementen die worden geëxtraheerd in de algemene praktijk meestal ‘uitbehandeld’ en niet geschikt om aan studenten te leren een beginnend cariësproces te behandelen. Daarnaast worden natuurlijke gebitselementen ook in de opleidingen voor mondzorgkundigen gebruikt. Al met al is er dus een tekort aan natuurlijke gebitselementen om in de prekliniek mee te oefenen. Met de introductie van de virtuele leeromgeving van de Simodont® zijn geschikte, virtuele zowel tijdelijke als blijvende gebitselementen onbeperkt voorradig voor alle studenten aan de opleiding. Bovendien kunnen alle studenten over dezelfde gebitselementen beschikken. Hygiëne staat in het onderwijs hoog in het vaandel. In een aantal landen worden geëxtraheerde gebitselementen gezien als biologisch afval en moeten ze op een gecontroleerde manier worden behandeld. Zo wordt op de prekliniek van de University of Western Australia voor natuurlijke

295

119 | juni 2012


Them a: O nder wijs v er nieuwing en in opleiding en tandheelk unde

Afb. 3. Preklinisch onderwijs met de Simodont®.

gebitselementen een uitgebreid desinfecteerprotocol gevolgd. Hierbij droogt het dentine van de gebitselementen gemakkelijk uit, wat nadelig is voor het werken met deze gebitselementen (Yates, 2011). Indien de gebitselementen in een autoclaaf behandeld worden, bestaat de mogelijkheid dat er schadelijke kwikdampen uit de amalgaamrestauraties vrijkomen (Parsell et al, 1996). Onderzoek bij de universiteit van Mississippi wees uit dat in 14 van de 39 onderzochte fantoomkaken schimmels werden aangetroffen (Aycock, 2009). Aangezien 5% van de bevolking een allergie aan de luchtwegen ontwikkelt, kan op basis van dit onderzoeksresultaat de vraag worden gesteld of bij het gebruik van een airrotor in deze fantoomkaken met de bijkomende nevelontwikkeling, geen gevaar voor de gezondheid ontstaat. Studenten en docenten staan immers lang aan deze nevel bloot. Bij het gebruik van virtuele gebitselementen in de Simodont® zijn deze nadelen afwezig. Een ander knelpunt in onderwijs in zijn algemeenheid is de objectieve beoordeling van toetsen en opdrachten door docenten. Aangetoond is dat bij de beoordeling van open vragen in een toets- of oefensituatie de overeenstemming tussen docenten niet groot is (De Jong, 1981). Bekend is dat ook de intra- en interbetrouwbaarheid van beoordeling van werkstukken niet optimaal is (Quinn et al, 2003; Sharaf et al, 2007). De Simodont® meet bij de manuele vaardigheidsoefeningen met een hoge reproduceerbaarheid, zeer nauwkeurig en objectief hoeveel materiaal (tot op 0,1 mm) is weggeboord. Hierdoor worden de verrichtingen van de studenten op een objectieve manier beoordeeld en ontbreekt discussie over de uitslag. De ervaring leert dat veel studenten vinden dat er weinig overeenkomst bestaat tussen de beoordelingen van docenten op gemaakte kroonpreparaties. Naast de bestaande (pre)klinische evaluatiemogelijkheden voor kroonpreparaties, biedt de Simodont® studenten extra mogelijkheden om het geprepareerde werkstuk te beoordelen. Dit biedt voordelen voor zowel de docent als de student. Zo kan voor inzicht in de preparatie worden gebruikgemaakt van virtuele meetinstrumenten. Studenten bepalen hierbij de as van het gebitselement en kunnen met een virtuele ‘hoekenmeter’ inzicht verkrijgen in het aantal graden van de geprepareerde hoek van de wand. Ook is het mogelijk om de

oorspronkelijke contour van het geprepareerde gebitselement terug te halen in een transparante vorm (afb. 2). Deze kan over de virtuele stomp worden geprojecteerd en dan kan heel inzichtelijk worden gemaakt hoeveel gebitsweefsel is verwijderd. De Simodont® biedt de mogelijkheid om een ‘snapshot’ te maken. Dit houdt in dat een student de behandeling of de preparatie op een zeker moment kan opslaan. Studenten kunnen dit snapshot gebruiken als anker om een deel van de preparatie zo vaak te oefenen als gewenst is. Ook maakt dit de beoordeling van het proces en niet alleen van het eindresultaat mogelijk. Een voorbeeld: bij het oefenen van een schouderbevelpreparatie voor een metaalporseleinkroon is het mogelijk dat een student na het maken van de schouder zijn preparatie opslaat met een snapshot. Vervolgens kan hij na het maken van de bevel terug gaan naar de eerder opgeslagen situatie (in dit geval de schouder). Op deze manier kan zeer efficiënt op een deel van de preparatie worden geoefend. In de huidige prekliniek wordt in het onderwijs in kronen en bruggen gebruikgemaakt van plastic gebitselementen. Hierbij is het uiteraard niet mogelijk tijdens een preparatie terug te gaan naar een eerder moment, omdat het materiaal definitief is verwijderd. Dit maakt het lastig voor studenten zich te focussen op een deel van de preparatie waarmee zij moeite hebben. Daarbij zijn de plastic gebitselementen kostbaar. Een virtueel gebitselement is met een simpele druk op de knop zonder kosten en tijdverlies te vervangen.


296

De Simodont® in het tandheelkundecurriculum De Simodont® wordt op verschillende onderdelen in het curriculum van de tandheelkundeopleiding van ACTA ingezet (afb. 3). Voor de eerstejaarsstudenten start het programma met de simulator na hun introductieperiode. Het programma van de manuele vaardigheidsoefeningen bestaat uit preparatieoefeningen, oplopend in moeilijkheidsgraad (afb. 4). De student begint met het uitboren van een relatief eenvoudige figuur. Het niveau van de oefening loopt op door verandering in de figuur waarin geprepareerd wordt, het verkleinen van de foutmarge, het uitzetten van de mogelijkheid tot vergroting van het te behandelen object en tot slot het prepareren van de figuur met indirect

119 | juni 2012



Afb. 4. Het selectiemenu van de manuele vaardigheidsoefeningen.

Afb. 5. Het selectiemenu van de cariologiepatiënten.

zicht via de virtuele spiegel. Na uitvoering van de preparatie, met zowel direct als indirect zicht, vindt de afsluitende toets plaats. De student bepaalt zelf wanneer dat toetsmoment is aangebroken. Om te slagen voor de test heeft de student 5 pogingen waarvan er 3 volgens de eisen geprepareerd moeten worden in een aaneengesloten zitting. Ook de ergonomische werkwijze van de student wordt hierbij beoordeeld. Voor de tweedejaarsstudenten bestaat het Simodont®programma momenteel uit casuïstiek op het gebied van de cariologie en een kroonpreparatie. Daarbij is het idee dat studenten kennismaken met het behandelen van een patiënt in plaats van een solitair gebitselement, zoals in de huidige preklinische setting. In de courseware wordt aan elke student een individuele wachtkamer gekoppeld gevuld met virtuele patiënten (afb. 5). Na selectie van een patiënt in de wachtkamer verschijnt het startscherm met een aantal vragen, die de theoriekennis van de student ac-

tiveren. Daarna maakt de student kennis met de virtuele patiënt. De anamnese in de courseware is sturend voor het behandelplan. Iedere patiëntencasus omvat een andere opdracht. De gebitselementen die studenten behandelen, hebben een verschillende moeilijkheidsgraad in cariologisch opzicht. Een cariologische patiëntencasus is opgebouwd uit verschillende didactische onderdelen (tab. 1).

Virtuele patiënten Een virtuele patiënt is een interactieve computersimulatie van een levensecht klinisch scenario ten behoeve van medisch onderwijs en toetsing (Elleway et al, 2006). In tegenstelling tot virtuele patiënten in de geneeskunde zijn patiënten in de tandheelkunde eenvoudiger qua diagnose en behandelbeslissingen. De patiënt heeft vaker een invasieve behandeling nodig dan de geneeskundepatiënt en is daardoor geschikter voor een virtuele kliniek. Virtuele patiënten bezitten net als een echte patiënt

Opbouw cariologische patiëntencasus 1.

De opdracht. De student krijgt een korte uitleg van de te doorlopen stappen en het leerdoel van de casus wordt besproken. De opdracht sluit af met verwijzing naar de literatuur die gebruikt wordt in het onderwijs voor cariologie.

2.

De patiënt. De patiënt stelt zich voor met naam, geslacht, leeftijd, beroep en burgerlijke staat. Voorts volgt hier een anamnese waarin

3.

Het onderzoek. De aspecten worden getoond die voortkomen uit het patiëntonderzoek:

de hulpvraag, de tandheelkundige, de medische en de psychosociale anamnese wordt weergegeven. - Het extraorale beeld: 4 aanzichten van de patiënt ter beoordeling van het profiel. - Het intraorale beeld: mondheelkundige (beeld weke delen), parodontale, cariologische en functionele/relationele aspecten worden getoond. - Aanvullend: dit deel behelst de röntgenopname van het te behandelen gebitselement en een eventuele sensibiliteitstest. 4.

Diagnose. De etiologie met bijbehorende (differentiaal) diagnose wordt weergegeven.

5.

Behandelplan. In deze module beantwoordt de student (meerkeuze)vragen over de casus en tekent een preparatieplan op het te behandelen gebitselement. Als de student is ingelogd kunnen deze gegevens worden opgeslagen om later met de docent te bediscussiëren.

6.

Selectie van instrumentarium. De student beslist welke instrumenten en boortjes nodig zijn om de patiënt te kunnen behandelen en

7.

Behandelen. De student plaatst het boortje in het juiste hoekstuk (airotor/groen hoekstuk) en kan de behandeling starten.

selecteert deze om op het virtuele instrumentendienblad te plaatsen

Tabel 1. Een cariologische patiëntencasus is opgebouwd uit verschillende didactische onderdelen (Van Waas en Van de Beld, 2006).


297

119 | juni 2012



simpeler dan ’knooppuntpatiënten’. Bij knooppuntpatiënten kan de student zelfstandig door de casus navigeren, beslissingen nemen en de consequenties zien van deze beslissingen. De ontwikkeling van virtuele patiënten begint bij een goed verhaal. De situatie moet uitdagend zijn voor studenten. Het kritieke pad moet worden bepaald: het bepalen van de volgorde van de te nemen stappen. Vervolgens kunnen op knooppunten vertakkingen worden aangebracht met de consequenties en feedback van de docent. Tot slot kunnen virtuele patiënten met behulp van multimediatechniek, zoals video, nog ‘aantrekkelijker’ worden gemaakt (Posel et al, 2009).

Virtuele gebitselementen

Afb.6. Een virtueel gebitselement 27.

Afb. 7. Een virtuele onderkaak.

een aantal eigenschappen. Ze volgen een klinisch scenario en er is interactie tussen hen en de zorgverlener. De zorgverlener kan onderzoek uitvoeren en krijgt de uitslagen van testen. Dan komt hij komt tot een diagnose en stelt een behandelplan op. Bij het gebruik van de virtuele patiënt in een cariologiecasus, waarbij de nadruk ligt op de beslissingen die een student neemt, kan de docent gestandaardiseerde feedback geven, hetgeen de kwaliteit van het onderwijs ten goede komt. De verhaallijn van een virtuele patiënt volgt een gestructureerde opbouw. De virtuele patiënt kan een ‘lineair verloop’ hebben (de student volgt een vaste aanpak) of een ‘knooppuntverloop’ (een beslisboom, de student heeft meer vrijheid in te maken keuzes). ‘Lineaire’ patiënten zijn


Voor de virtuele behandeling zijn virtuele gebitselementen noodzakelijk (afb. 6 en 7). Deze worden gemaakt op basis van een cone beam-computertomografiescan (cone beam-CT-scan) van natuurlijke gebitselementen. Het computerprogramma creëert op basis van de grijswaarden van de cone beam-CT-scan een driedimensionaal beeld van het gebitselement en er wordt ook een driedimensionale hardheid aan het gebitselement toegekend, wat het mogelijk maakt te prepareren met gevoel voor verschillende soorten gebitsweefsel door het haptische instrument. Na inlezen van het gebitselement in de software kan het virtuele gebitselement worden bewerkt: toekennen van kleuren in drie dimensies, toevoegen van massa (zoals cariës) en aanpassen van grijswaarden in de scan. Dit biedt de mogelijkheid iedere vorm van pathologie te creëren in de virtuele wereld en daarmee oneindig te variëren. Een carieus gebitselement dat wordt gescand met een cone beam-CT verliest een deel van het totaalbeeld omdat carieus weefsel een te lage dichtheid heeft voor de röntgenstralen. In de software kan massa worden toegevoegd met elke gewenste vorm en de maker kan beslissen of de cariës eindigt in de pulpaholte of niet. Virtuele gebitselementen kunnen zodanig worden gevormd dat ze optimaal aansluiten bij de patiëntcasus. Op basis van de kenmerken van de patiëntgegevens wordt de pathologie gecreëerd in het gebitselement. Ook zijn er virtuele tijdelijke gebitselementen met of zonder cariës beschikbaar om te oefenen en het verschil te ervaren met blijvende gebitselementen. De virtuele wereld biedt de mogelijkheid om ondanks de beperkte aanwezigheid van geschikte pedodontologiepatiënten onbeperkt te oefenen op een verscheidenheid aan casussen.

Implementatie in het onderwijs Bij de introductie van een innovatie op de markt of in het onderwijs dient altijd rekening te worden gehouden met een implementatieperiode waarin acceptatie van de innovatie fasegewijs tot stand komt, alvorens tot volledige toepassing kan worden overgegaan (Koopman en Vervoorn, 2012). Ook de invoering van een nieuwe ontwikkeling als de Simodont® in een gevestigd curriculum behoeft een dergelijke implementatieperiode. ACTA introduceert het gebruik van de Simodont® in stappen waarbij de mogelijke

298

119 | juni 2012



Ervaringen

Afb. 8. De hype cycle van Gartner.

functionaliteiten steeds verder worden uitgebreid. Ter bevordering van de acceptatie en daarmee het slagen van de introductie volgt ACTA de verwachtingen en ervaringen van docenten en studenten nauwgezet en past op grond daarvan het implementatietempo of de simulator zelf aan (Schoonheim-Klein et al, 2005). Inzicht in het implementatieproces van innovaties biedt de ‘hype cycle’ van Gartner (afb. 8) (Gartner, 2009). Deze houdt in dat een innovatie 5 fasen doorloopt: 1. een product wordt gelanceerd; 2. de verwachtingen bereiken een hoogtepunt; 3. deze verwachtingen worden niet direct waargemaakt en teleurstelling volgt; 4. doorzetten van de ontwikkeling; en 5. gebruik van de innovatie wordt geaccepteerd en stabiliseert. De opleiding tandheelkunde in Amsterdam onderzoekt het implementatie- en acceptatieproces onder docenten en studenten met behulp van vragenlijsten. Dit onderzoek werd niet alleen bij de introductie uitgevoerd, maar ook bij de verdere ontwikkeling van de Simodont®. De resultaten van het onderzoek bieden andere onderwijsinstellingen ondersteuning bij de eventuele implementatie van deze simulator en de acceptatie daarvan.

Internationaal Sinds de lancering van de eerste Simodont® in 2009 bestaat veel interesse vanuit de tandheelkundige wereld voor de simulator. Zo is de simulator al te vinden in de Verenigde Staten, Spanje, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Saoedi-Arabië, Australië en China (Hong Kong). Andere universiteiten in China en Turkije hebben ook aangegeven interesse te hebben voor deze nieuwe virtuele leeromgeving. Ook in Nederland wordt de Simodont® door andere opleidingen tandheelkunde met belangstelling gevolgd. Voor de verdere ontwikkeling van het apparaat heeft ACTA een online gebruikersgroep gelanceerd (www.Simodont®.org), waarin wensen en onderwijskundige mogelijkheden worden besproken en uitwisseling plaatsvindt van lesmateriaal en virtuele patiënten. Zo kunnen onderlinge verschillen van inzicht met elkaar besproken worden en inzichten over de aanpak van de problemen tussen de diverse opleidingen worden vergeleken aan de hand van de beoordelingen van hun docenten.


In studiejaar 2010 heeft ACTA de Simodont® in het curriculum geïmplementeerd bij de eerstejaarsstudenten. Zij hebben onderwijs genoten op de Simodont® voor de manuele vaardigheidsoefeningen. Per 2011 is gestart in het tweede jaar met cariologieonderwijs op de simulator. Uit de eerste ervaringen van docenten in het preklinisch onderwijs blijkt dat de studenten beter met de airrotor om kunnen gaan na gewerkt te hebben op de Simodont®. Ook is uit onderzoek gebleken dat studenten na het maken van dezelfde oefening op de simulator of op plastic gebitselementen de toets op plastic gebitselementen even goed maakten. Hieruit valt te concluderen dat de vaardigheden die de studenten op de Simodont® hebben geleerd overdraagbaar zijn naar het fantoom (Bakker et al, 2010). Het behandelen van de virtuele patiënten voor cariologie in het tweedejaarsonderwijs heeft uitgewezen veel mogelijkheden tot discussie te bieden tussen student en docent en studenten onderling over de vragen welk deel van de cariës verwijderd moet worden, of de student terecht heeft geëxponeerd en hoe de behandeling zich verhoudt tot de klachten van de patiënt.

Re-integratie en nascholing De veilige leeromgeving van de Simodont® biedt ook hulp bij het re-integreren van tandartsen op de arbeidsmarkt. Na enige tijd uit de ‘running’ te zijn geweest is het wenselijk om de vaardigheden te toetsen of te verbeteren. De Simodont® geeft de mogelijkheid om vertrouwen terug te winnen in het eigen kunnen zonder eventuele schade te veroorzaken bij een patiënt. Daarbij is het voordeel van de Simodont® boven de reguliere (pre)kliniek duidelijk zichtbaar: beschikbaarheid van de juiste (schaarse) natuurlijke gebitselementen en een oplossing voor het tekort aan (pre)klinische docenten ter begeleiding. Ook de kostenbesparing is een belangrijk punt als het om re-integratie gaat. Er zijn mobiele units van de Simodont® beschikbaar: tijd- en plaatsonafhankelijk gebruik is hierdoor mogelijk. Naast re-integratie kan de Simodont® worden ingezet voor na- en bijscholing. Nieuwe technieken of preparatiemethoden kunnen geoefend worden in de virtuele kliniek in plaats deze direct na een theoretische cursus op de patiënt toe te passen.

Toekomst De verwachtingen zijn dat de eisen aan patiëntveiligheid binnen het onderwijs steeds strikter worden en dat daarnaast de tandheelkundeopleidingen steeds meer moeite hebben om geschikte patiënten te selecteren voor het klinisch onderwijs. Wanneer de Simodont® een volledig realistische haptische terugkoppeling geeft, zal een deel van het klinisch onderwijs met de Simodont® kunnen worden verzorgd. Het uiteindelijke doel is de mogelijkheid tot schakelen tussen de virtuele en de reële kliniek en andersom waarbij veel mogelijkheden voor het onderwijs, nascholing en re-integratie ontstaan. Er staan nog veel ontwikkelingen op stapel voor de

299

119 | juni 2012


Simodont®. Zo wordt er gewerkt aan een zo realistisch mogelijke weergave van de virtuele gebitselementen met kaken en weke delen. Hierdoor zijn ontwikkelingen mogelijk op het gebied van parodontologie, implantologie, extractie van gebitselementen en het koppelen van de Simodont® aan een driedimensionale scanner die de dentitie van een reële patiënt scant ten behoeve van een zeer lastige behandeling. Tandartsen of studenten kunnen zich dan eerst bekwamen op de simulator en vervolgens geoefend de behandeling uitvoeren bij de patiënt. Voorts zal het gebruik van de scanner een uitkomst zijn bij het ontwikkelen van virtuele patiënten met complexe behandelplannen voor gebruik in het onderwijs.


patient cases. Med Teach 2009; 31: 701-708. * Schoonheim-Klein M, Walmsley AD, Habets L, Velden U van der, Manoque M. An implementation strategy for introducing an OSCE into a dental school. Eur J Dent Educ 2005; 9: 143-149. * Schoonheim-Klein M, Selms MKA van, Volgenant, CMC, Wiegman HP, Vervoorn JM. Onderwijsinnovaties voor de digitale student. Ned Tijdschr Tandheelkd 2012; 119: 286-290. * Sharaf AA, AbdelAziz AM, El Meligy OA. Intra- and inter-examiner variability in evaluating preclinical pediatric dentistry operative procedures. J Dent Educ 2007; 71: 540-544. * Waas MAJ van, Beld AW van de. Het behandelplan. Amsterdam: Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam, 2006. * Quinn F, Keogh P, McDonald, Hussey D. A pilot study comparing the effectiveness of convential training and virtual reality simulation in

Slot

the skills acquisition of junior dental students. Eur J Dent Educ 2003;

De introductie van de Simodont® faciliteert het onderwijs op diverse gebieden. Het biedt een nieuwe leeromgeving die hiaten in het tandheelkundeonderwijs kan verkleinen of dichten. De leeromgeving is veilig, duurzaam en minder kostbaar voor de studenten en beoogt de afstand tussen prekliniek en kliniek te verkleinen. De Simodont® zal een steeds belangrijkere rol gaan spelen om tegemoet te komen aan de behoefte van behandeling van patiënten met zeldzame verrichtingen. Het oefenen is geheel tijdonafhankelijk en door het lesprogramma te koppelen aan de simulator is het mogelijk voor studenten te oefenen en te leren zonder direct een docent ter beschikking te hebben. De resultaten kunnen worden opgeslagen en op een later tijdstip worden besproken. De Simodont® is een ontwikkeling die inspeelt op de nieuwe leerstijl van de studenten door volop gebruik te maken van de mogelijkheden die de huidige technologie biedt.

7: 13-19. * Yates E. (Associate professor, The University of Western Australia) Persoonlijke communicatie, november 2011.

Summary

The Simodont® in dental education The Simodont® is a virtual learning environment for students of dentistry which is intended to expand and optimize the preparation of students for the treatment of patients so that the transition in education from pre-clinic to clinic is reduced. The Simodont® makes it possible to offer students more realistic clinical problems. In that way, students can practice much more extensively than they can in the pre-clinic on phantom heads. The Simodont® also provides a safe learning environment in which unlimited mistakes can be made without unfortunate consequences for the student and patient. The simulator is coordinated with reading material on a computer, which makes it possible to integrate techniques and theory in dental education. Virtual teeth, with and without pathology, have been created for application

Literatuur * Aycock JE, Hill EE. Should preclinical typodonts be disinfected prior to grading? J Dent Educ 2009; 73: 133-136. * Bakker D, Lagerweij M, Wesselink P, Vervoorn M. Transfer of manual

in the Simodont®, to allow unlimited possibilities for practice. The future possibilities for the Simodont® offer many opportunities for students in dental education, for supplementary and post-graduate education and for the re-integration of dentists in their profession.

dexterity skills acquired on the Simodont®, a dental haptic trainer with a virtual environment, to reality. A pilot study. Bio-Algorithms and med systems 2010; 6: 21-24. * Ellaway R, Poulton T, Fors U, McGee JB, Albright S. Building a virtual patient commons. Medical teacher 2008; 30: 170–174. * Gartner. Gartner’s 2009 hype cycle special report evaluates maturity

Bron I.R. de Boer1, D.R. Bakker2, P.R. Wesselink1, J.M. Vervoorn2 Uit 1de afdeling Conserverende en Preventieve Tandheelkunde en 2

het Onderwijsinstituut van het Academisch Centrum Tandheelkunde

Amsterdam (ACTA).

of 1,650 technologies. STAMFORD, Conn., August 11, 2009.

Datum van acceptatie: 2 april 2012

http://www.gartner.com/it/page.jsp?id=1124212. Geraadpleegd

Adres: mw. I.R. de Boer, ACTA, Gustav Mahlerlaan 3004, 1081 LA Amster-

op 8 januari 2012.

dam

* Jong T de. Correctievoorschriften voor de beoordeling van open vragen

[email protected]

en interbeoordelaarsbetrouwbaarheid. Tijdschrift voor onderwijsresearch 1981; 6: 217-230. * Koopman P, Vervoorn JM. Onderwijsinnovaties voor de digitale student. Ned Tijdschr Tandheelkd 2012; 119: 286-290.

Belangenconflict Het team van auteurs werkt mee aan de inhoudelijke onderwijskundige ontwikkeling van de Simodont®.

* Okuda Y, Bryson EO, DeMaria S jr, et al. The utility of simulation in medical education: what is evidence? Mt Sinai J Med 2009; 76: 330-343. * Parsell DE, Karns L, Buchanan WT, Johnson RB. Mercury release during autoclave sterilization of amalgam. J Dent Educ 1996: 60: 453-458. * Posel N, Fleiszer D, Shore BM. 12 Tips: guidelines for authoring virtual


300

119 | juni 2012

De Simodont in het onderwijs

Recommend Documents