tot die maatschappijen behoorende ingenieurs, electricians en machinisten de vaartuigen voor den besteller bouwen. Onnoodig te zeggen, dat tusschen deze twee ondernemingen een scherpe concurrentie is ontstaan, niet voor zoover betreft de prijzen, want deze zijn in beide gevallen buitensporig hoog, maar in hunne pogingen om hun produkt te verkoopen, waarvan over en weer beweerd wordt, dat het niet de minste waarde bezit. Door beide maatschappijen wordt omtrent de samenE RUSSISCHE OXI )ERZEESCHE stelling van verschillende onderdeelen, en omHOUTEN VAN HET LAKE trent den bouw hunner booten de grootste geheimzinnigheid in acht gehouden, en het is TYPE, DOOK P. KOSTER (LIIT. zeer moeilijk om betrouwbare gegevens daaromtrent te verkrijgen. De namen dezer beide T. ZEE). maatschappijen zijn : „The Electric Boat ComIn de Vereenigde Staten van Xoord-Amcrika pany'' en „The Lake Submarine Torpedoboat zijn twee maatCompany". schappijen geWij zullen ons vestigd, welke thans alleen met ieder een behet type van paald type van boot, dat door onderzeesche laatstgenoemde boot exploiteeonderneming ren, en naar gebouwd wordt, welker plannen bezighouden. Bij bij neven-conhet uitbreken tract onderzeevan den oorlog sche booten getusschen Rusbouwd worden land en Japan op verschillende was de Lake werven. (leen Company, zoodezer beide als wij deze onmaatschappijen derneming in bezit zelf een den vervolge inrichting van voor het gemakscheepsbouw, zullen noemen, maar beide zijn in het bezit van genegen om een proefboot, contracten te welke den naam sluiten met verdroeg van /Vt»schillende /f<7ö/', en het scheepsbouw-ingelukte de agenrichtingen over ten der Russide geheele wesche regeering reld, die dan om dit vaartuig naar hunne planaan te koopen, nen en onder tengevolge het toezicht van deze MMON I.AKK X IN HET D R O P G D O K TK NKWTORT NEWS. waarvan
streefd, eenvoud van gebouw, eenvoud van inrichting. En eindelijk zij hier nog gewezen op twee belangrijke punten, i". dat de opzet van dit Instituut geschied is door gemeenschappelijke Amsterdamsche doctoren, en 2". dat deze inrichting geen winst beoogt, terwijl het geld door de Amsterdamsche burgerij is bijeengebracht.
D
242
boot uit Amerika werd weggevoerd en naar de Oostzee gebracht; thans bevindt zij zich te Wladiwostock en maakt deel uit van de verdedigingsmiddelen dier haven. Bovendien gaf de Russische regecring nog een spoedbestelling van vijf booten aan de Lake Company, de kielen van welke vaartuigen onmiddellijk werden gelegd op de kapitale werf van de Newport-News Shipbuilding and Drydock Company te Xewporl-News in Virginia, welke vaartuigen in zeer korten tijd werden afgebouwd. In het begin van December 1904 waren twee booten zoover gevorderd, dat zij konden worden verzonden, maar aangezien de wet in de Vereenigde Staten het leveren van complete oorlogsvaartuigen aan een der strijdende partijen verbiedt, werden deze twee booten elk in twee helften gescheiden en op die wijze te Newport-News ingeladen op de bark AVw/ftW, zoo vervoerd naar New-York, en daar overgeladen op een stoomschip van de Hamburg-Amerika lijn, waarmede ze via Hamburg naar Rusland werden vervoerd, en ten slotte gebracht naar Libau om in elkaar te worden gezet,
TKANM..K,
n.M-HKN
verder te worden gemonteerd en beproefd. Een maand daarna, in de allereerste dagen van Januari van dit jaar, was het tweede tweetal booten klaar, en de Lake Company wist deze booten in haar geheel te verzenden. Ze werden van onder de kap, waar ze gebouwd waren, uitgetrokken en op versterkte spoorwagens geplaatst en vervolgens, op de wijze zooals onze afbeelding dat aangeeft, verreden naar een der van af de werf in de James-rivier uitstekende pieren, waarlangs het stoomschip A/r/cr van de Hamburg-Amerika lijn was vastgemeerd, en op liet einde van welke pier de reuzenkraan ,,Hercules" is opgesteld, waarmede gewichten van 150,000 K.d. kunnen worden gelicht. Op onze verdere afbeeldingen ziet men duidelijk hoe de ruim 100 ton wegende booten met deze kraan ieder aan één zijde van het stoomschip op het opperdek werden geplaatst, zoodat een beschrijving van deze handeling overbodig is. Wel werden bij dit werk belangrijke moeilijkheden ondervonden, maar deze werden ten slotte alle overwonnen, en weldra waren ook deze booten op hun weg naar Libau. De laatste boot van het bestelde
, „ , , „ N , . ,N l.AAWl.AATS ,„• VKKSTKKKIK M'OORWA.IENS.
'
243
HANGKNDK AAN DE 150
ION'S KRAAN' HERCULES.
DE BEDDING VOOR DE KOOT 01' HET STOOMSCHIP IS GEREED.
vijftal was het eerst van alle gereed geweest, maar niet naar Rusland verzonden, omdat men haar geheel kant en klaar in Amerika wilde hebben, ten einde er een serie beproevingen mede te houden. Deze boot was voorloopig naar den uitvinder van het type gedoopt 5z/«tf« Zrt£
hebben geen werkzaam aandeel gehad aan het verloop van den strijd, en het is voor buitenstaanders niet mogelijk de waarde dezer vaartuigen als oorlogswapen te beoordeelen. Gaan wij nu over tot de beschrijving van de .SYwe-w Z
AAN IIOORD VAN
H E T STOOMSCHIP
. ADKIA
watertankcn met den bovenbouw inbegrepen kunnen ongeveer 60 ton water bevatten. Op den sigaarvormigcn romp is een in doorsnede ellipsvormige kommandotoren geplaatst, zoodat het vaartuig het aanzien heeft van een kleine monitor, met den toren midden op het dek. Vooruit (zie de af beeldingen) is een luik, waardoor men naar beneden kan gaan en dan terecht komt tusschen de beide boegtorpedobuizen. Boven de machinekamer is een tweede luik, terwijl zich boven op den kommandotoren een derde luik bevindt, zoodat er drie toegangen zijn tot het benedcnschip. Deze luiken kunnen door middel van schroef klampen van binnen af stevig worden gesloten. De boot is voorzien van een kiel. bestaande uit twee op zekeren afstand van elkander geplaatste stalen platen, de ruimte tusschen welke opgevuld wordt met hout. I Iet middengedeelte van de kiel is massief en bestaat uit twee stukken, zoodanig ingericht, dat men van binnen uit de boot door
VAN
I)E HAMBURG — AMKR1KA
I.IJN.
het draaien van een zwaren sleutel de massieve stukken kan doen vallen. Vóór in de boot is een water- en luchtdicht schot, hetwelk dienst doet bij het gebruik van het duikcompartiment en tevens een veiligheidsfactor vormt bij aanvaring. Achter dit schot heeft men achtereenvolgens de torpedokamer, het logies, de gamellehut en de machinekamer, Door de gamellehut kan men door een luik opklimmen naar den toren. Tusschen logies en gamellehut zijn houten van ruiten voorziene klapdeuren, zoodat men altijd het zicht heeft op wat er in de machinekamer voorvalt Tegen het achtermachinekamerschot zijn de .schakelborden geplaatst met de verschillende stroomsluiters voor verlichting, kooktoestellen en motors. Onder den vloer zijn verschillende schotten opgetrokken, waardoor de hiervoor besproken tanken worden gevormd. Het doel van den bovenbouw is drieledig: i''. Tot het verhoogen van de zeewaardighcid en van het drijfvermogen. 245
2^. Tot bergplaats voor de brandstof en voor de luchtreservoirs buiten den sigaarvormigen romp, waardoor in het lichaam van de eigenlijke boot ruimte wordt gewonnen, en de veiligheid zeer wordt verhoogd. 3*. Tot het verkrijgen van dekruimte, waardoor de bewoonbaarheid van het vaartuig belangrijk wordt verbeterd. Deze bovenbouw wordt in loodrechten zin opgetrokken van af de plaats waar de sigaar-
kunnen bevatten, verder 6 hoogen druk luchtreservoirs, bestaande uit Mannesmann buizen, welke een druk kunnen weerstaan van 280 K.G. per c.M'., voorts 2 tanken voor smeerolie, en eindelijk 4 lagen druk luchtreservoirs van den zelfden vorm als de gasolinereservoirs. Ue gasolinetanken van één zijde zijn alle met elkander verbonden, en hebben een uitlaat in een klein koperen dienstreservoir, dat binnen in de boot achter de machines
DK UoVENIiOUW W O R D T VoülEl'OMPT. I)K I I I ' IIKN KOMMANDoTOREN KI.IKENDK PERSOON HOUDT HET OOG Ol' DE OVERVLOEI-OPENING. WANNEER HET WATER DAARUIT KOMT. IS DE BOVENBOUW VOL.
vormige romp de grootste horizontale doorsnede heeft, en is betrekkelijk licht van constructie. Halverwege heeft men een waterdicht dwarsschot, waardoor this de bovenbouw verdeeld wordt in twee ballasttanken, welke voorzien zijn van in- en uitlaatkleppen. Door een aantal elliptische mangaten in het dek kan men in den bovenbouw komen. In dezen bovenbouw zijn 8 cylindervormige gasolinereservoirs geplaatst, welke gezamenlijk ruim 6000 Liter brandstof 246
tegen de huid is bevestigd, en voorzien is van een drijver, welke automatisch de toevoer afsluit, en van een peilglas. Alle' gasolinepijpen zijn zonder naad en voorzien van gesoldeerde verbindingen. Door een reductieklep kan men de lucht van 144 K.G. per c.M". uit de hoogendrukreservoirs met een drukking van 4.3 K.G. per c.M'. laten toestroomen tot de lagendrukreservoirs. Men heeft twee ventilators in het dek met auto-
matisch sluitende kleppen, welke "ook met de hand van binnen uit de boot kunnen worden gesloten. Bij goede gelegenheid kan men er luchtkokertjes opzetten. .Men heeft drie torpedolanceerbuizen, I aan weerszijden van den boeg, en i in de midscheeps achteruit in de machinekamer. Vaart men aan de oppervlakte, dan bevinden de bovenvlakken dezer buizen zich even onder water. I )e boot is ingericht voor torpedo's van 3,55 meter lan<_>", waarvan o
leiding en bevat een luchttank als reservoir voor den duiker, die zelf zijn luchttoevoer regelt, verder een telephoon waarmede men verbinding houdt tusschen torpedokamer en duikcompartiment. en een drukmeter met twee wijzers waarvan eén den druk van de lucht, de ander dien van het omringende water aanwijst op de diepte waar men zich bevindt. In den bodem van het compartiment is een zware deur, welke een gedeelte vormt van den romp. Deze deur heeft aan den achterkant een scharnier, en is met zware ribben versterkt, «elke bij geopende deur dienst doen als treden voor den duiker. Rond de deur is een verhoogde rand. een soort van geopende doos vormende, waarlangs het water op en neer gaat bij minder of meer luchtdruk. De deur wordt op en neer gedraaid met handbeweging en CKZICHT NAAR ACHTEREN IN DE MACHINEKAMER. wordt met zware UK MACHINES DOOR ZIET MEN HOVKNIN DE ACHTER I'HRI'EDOspanschroeven I.ANCEKKINRICHTIXr,. gesloten. Om
er vijf aan boord zijn, 1 in elk der lanceerinrichtingen en I aan elke zijde van het logies. De torpedo's kunnen op 2 verschillende wijzen worden ingeladen, namelijk door ze van buiten af in het water naar binnen te brengen, o f dooide verschillende deelen van elkander te scheiden, ze langs het machinckamerluik naar beneden te geven, en ze eenmaal daar zijnde weer aan elkaar TfSSCIIEX te zetten. De stabiliteit van het vaartuig is zoó groot, dat men zonder vrees met de torpedo's werken en ze verplaatsen kan. Het duikcompartiment bevindt zich geheel vooruit, en is door middel van twee deuren, welke een soort van sluis vormen, afgesloten van de torpedokamer. Het duikcompartiment staat in verbinding met de lagen druk lucht-
de deur te kunnen openen, wordt de luchtsluis gesloten, een klep op de luchtleiding geopend, waardoor men den druk geleidelijk laat stijgen totdat de twee wijzers op den drukmeter elkander bedekken. Men opent dan een proefkraan in de buitendeur om zeker te zijn dat er evenwicht in drukking bestaat. De deur wordt nu geopend, 247
en men kan in helder water den bodem zien. De duiker heeft zich inmiddels gekleed en wordt voorzien van een telephoon en een electrisch licht. Hij regelt door een klep in den helm zelf zijn luchttoever. De persoon in ^het duikcompartiment is zoowel in telephonische gemeenschap met den duiker als met de personen in de boot. Het duikcompartiment dient voor het vernielen van telegraafkabels, het onbruikbaar maken van mijnversperringen, en om te kunnen ontsnappen, indien de boot, zich op den bodem
kan, schokken zou krijgen, wanneer de wielen tegen steenen of andere harde voorwerpen aanbotsen. De wielen hebben ten doel: om den bodem van de zee te gebruiken als leiding, waardoor het onnoodig wordt tusschen oppervlak en bodem te varen, zoodat men — vrij van den invloed van stroomingen — een veel rechter koers kan sturen, verder om met de deur van het duikcompartiment open en voortrollende over den bodem, naar kabels te zoeken. Het veerend maken van de verbindinc der wielen met de boot staat in
VOI.LE KRACHT AAN DE 01TERVI.AKTE ONDER MACHINES EN MOTORS, NEGEN MIJL. DE MEES!' AAN DE LINKERZIJDE 01' DEN TOREN STAANDE PERSOON IS DE UITVINDER SIMON LAKE.
der zee bevindende, onbruikbaar en onhandelbaar mocht worden. De boot is voorzien van 2 wielen, een vóór en een achter. Deze wielen zijn op het midden van het rollend oppervlak voorzien van een scherpen rand, en zijn draaibaar bevestigd aan zware armen, waarmede ze kunnen worden geborgen in ligplaatsen, dan wel worden uitgevoerd, zoodat ze in het laatste geval onder de kiel uitsteken.. De verbinding van de wielen met de boot is veerendc gemaakt, ten einde te beletten, dat de boot welke met de wielen over den bodem voortrollende zich bewegen 248
verband met het feit, dat de ondervinding geleerd heeft, dat bij een waterdiepte van 1 5 Meter de gronddeining nog zoo sterk kan zijn, dat een boot l 4 Meter wordt opgelicht en dan weer neergesmakt, waarbij de geheele waterkolom boven de boot zijn invloed doet gelden, hetgeen bij een boot zonder veerende wielen ernstige gevolgen kan hebben. Om de wielen te kunnen gebruiken, geeft men de boot een klein negatief drijfvermogen, waardoor zij slechts met een gering gewicht op den bodem komt te rusten, zoodat er zeer weinig wrijving tusschen de wielen en
