Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS
De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij Verslaafde Patiënten met PTSS
The Relationship between Personality Traits and Suffering among Addicted Patients with PTSD
Janette M. klein Snakenborg
Eerste begeleider:
Dr. J. Kuntze
Tweede begeleider:
Dr. S. Smeekens
Augustus 2015 Faculteit Psychologie Afstudeerrichting klinische psychologie Open Universiteit
1
Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS
2
Inhoudsopgave Samenvatting .............................................................................................................................. 4 Summary .................................................................................................................................... 6 1. Inleiding ......................................................................................................................... 8 1.1 Verslaving en PTSS ............................................................................................... 10 1.2 Persoonlijkheid bij verslaving en PTSS ................................................................. 13 1.3 Lijden onder verslaving .......................................................................................... 18 1.4 onderzoeksvragen en hypotheses ........................................................................... 21 2. Methode ................................................................................................................................ 23 2.1 Ontwerp .................................................................................................................. 23 2.2 Deelnemers ............................................................................................................. 23 2.3 meetinstrumenten ................................................................................................... 25 2.3.1 PTSS gerelateerde klachten ..................................................................... 25 2.3.2 PTSS ........................................................................................................ 26 2.3.3 Persoonskenmerken ................................................................................. 26 2.3.4 Ervaren lijden onder verslaving ............................................................... 27 2.4 Procedure ................................................................................................................ 27 2.5 Analyse ................................................................................................................... 28 3. Resultaten ............................................................................................................................. 31 4. Discussie............................................................................................................................... 36 Referenties ................................................................................................................................ 43
Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS
3
Bijlage 1: Criteria van de stoornis in het gebruik van een middel volgens de DSM-5(American Psychiatric Association, 2013) ................................................................... 54 Bijlage 2: Criteria van de Post traumatische stressstoornis volgende de DSM-5 (American Psychiatric Association, 2013) ................................................................................................ 55 Bijlage 3: G-power berekening ............................................................................................... 60 Bijlage 4: Informatie brief voor deelnemers ........................................................................... 61
Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS
4
Samenvatting Het huidige onderzoek is onderdeel van een grotere studie geïnitieerd door het Nijmegen Institute for Scientist-Practitioners in Addiction (NISPA) en het Radboud Universiteit Nijmegen (RUN). In dit onderzoek is gekeken naar het verband tussen persoonskenmerken, de mate van ervaren lijden onder verslaving en PTSS klachten. Meer inzicht in deze variabelen kan ondersteuning bieden in het vinden van passende behandeling voor deze specifieke en moeilijk te behandelen doelgroep. De dataverzameling heeft plaatsgevonden tussen 2008 en 2011, in vier klinische behandelafdelingen voor verslaving in Nederland. In totaal hebben 197 verslaafde patiënten deelgenomen aan het onderzoek, met een gemiddelde leeftijd van 38.7, waarvan 75,1% man. Uiteindelijk zijn de analyses uitgevoerd met 150 respondenten. Als eerste is gekeken of persoonskenmerken van verslaafde patiënten de mate van ervaren lijden onder verslaving kunnen voorspellen. Ten tweede is gekeken of de relatie tussen persoonskenmerken van verslaafde patiënten en ervaren lijden onder verslaving partieel gemedieerd wordt door de mate van PTSS-klachten. De variabele ‘ervaren lijden onder verslaving’ is gemeten met de PRIMS, PTSS klachten zijn gemeten met het KIP en persoonskenmerken zijn gemeten met de NEO-FFI. Conscientieusheid verklaart 3.8% van de variantie van ervaren lijden onder verslaving: naarmate patiënten consciëntieuzer zijn, neemt het lijden onder verslaving af. Naarmate patiënten neurotischer en minder altruïstisch zijn, nemen de PTSS klachten toe. Samen verklaren neuroticisme en altruïsme 20.7% van de variantie in de mate van PTSS klachten. Voor de mediatie hypothese wordt geen ondersteuning gevonden. Geconcludeerd wordt dat neuroticisme en altruisme goede voorspellers zijn voor de mate van ervaren PTSS klachten. Voor vervolgonderzoek wordt aanbevolen om het begrip ‘ervaren lijden’ op een
Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS
betrouwbaardere manier te meten. De NEO-PI-R kan gebruikt worden om de facetten van de persoonlijkheid in beeld te brengen in plaats van de vijf globale persoonlijkheidstrekken. Longitudinaal onderzoek wordt aangeraden om uitspraken te kunnen doen over causale verbanden. Keywords: persoonskenmerken, NEO-FFI, PTSS, verslaving, lijden, PRIMS
5
Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS
6
Summary The present study is part of a larger study initiated by the Nijmegen Institute for ScientistPractitioners in Addiction (NISPA) and the Radboud University Nijmegen (RUN). This study examined the relationship between personality traits, the extent of experienced suffering under addiction and PTSD symptoms. A better understanding of these variables can provide support in finding appropriate treatment for this specific and difficult to treat group of patients. The data collection took place between 2008 and 2011 in four clinical treatment departments for addiction in the Netherlands. In total, 197 addicted patients participated in the study, with an average age of 38.7, of which 75.1% male. Eventually, the analyses were performed with 152 respondents. First it was inverstigated whether personality traits of addicted patients can predict the experienced extent of suffering under addiction. Second it was analysed whether the relationship between personality traits of addicted patients and experienced suffering under addiction is partially mediated by the extent of PTSD-symptoms. The variable ‘experienced suffering under addiction’ was measured with the PRIMS, PTSD symptoms were measured with the Dutch translation of the Clinician-Administered PTSD Scale (CAPS) and personality traits were measured with the NEO-FFI. The results show that conscientiousness explains 3.8% of the variance of experienced suffering under addiction: increase in conscientiousness was associated with decrease in suffering under addiction. Also increase in neuroticism and decrease in altruism was found to be associated with an increase in PTSD symptoms. Both neuroticism and altruism explained 20.7% of the variance in the amount of experienced PTSD symptoms. In this study no evidence was found for the mediation hypothesis. For follow-up research is recommended to measure the concept "experienced suffering ' on a more reliable way. The NEO-PI-R can be
Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS
used to highlight the facets of the personality instead of the more global big five personality traits. Longitudinal research is recommended to be able to do predictions about causal connections. Keywords: personality traits, NEO-FFI, PTSD, addiction, suffering, PRIMS
7
Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS
8
