RELATIE ANGST EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT
De Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility
Jos Kooy
Eerste begeleider
: Dr. E. Simon
Tweede begeleider
: Dr. A. Eerland
November 2013 Faculteit Psychologie Afstudeerrichting Klinische psychologie Open Universiteit
1
RELATIE ANGST EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT Inhoudsopgave
2 Pagina
Samenvatting
4
1.
Angststoornissen bij kinderen
7
1.1.
Het belang van preventie
9
1.2.
Huidige interventies voor angstige kinderen ter discussie
10
1.3.
Acceptance and Commitment Therapy
13
1.3.1. De onderliggende theorie van ACT: de Relational Frame Theory
15
1.3.2. Cognitieve fusie, experiëntiële vermijding en gedragsineffectiviteit
16
1.3.3. Psychologische inflexibiliteit
18
1.3.4. Acceptance and Commitment Therapy en angststoornissen
18
1.3.5. Acceptance and Commitment Therapy voor kinderen
20
1.3.6. Acceptance and Commitment Therapy voor kinderen met een angststoornis 21 1.3.7. Acceptance and Commitment Therapy als preventieve interventie
23
1.4.
24
Het huidige onderzoek
2. METHODE
26
2.1.
Ontwerp
26
2.2.
Respondenten
27
2.3.
Procedure
27
2.4.
Ethiek
28
2.5.
Onderzoeksinstrumenten
28
2.5.1. Screen for Child Anxiety Related Emotional Disorders (SCARED-71)
28
2.5.2. Avoidance and Fusion Questionnaire Youth (AFQ-Y)
30
2.6.
32
Analyse
3. RESULTATEN
34
3.1.
34
Beschrijvende analyse
RELATIE ANGST EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT
3
3.2.
Betrouwbaarheid
34
3.3.
Confirmatorische Factor Analyse
34
3.4.
Correlatieanalyse
36
4. DISCUSSIE
37
4.1.
Theoretische en praktische relevantie
41
4.2.
Beperkingen van het onderzoek
42
4.3.
Aanbevelingen voor verder onderzoek
44
5. CONCLUSIE
45
6. REFERENTIES
47
BIJLAGE A Informatiebrief schooldirectie BIJLAGE B Informatiebrief docenten BIJLAGE C Informatiebrief en toestemmingsverzoek ouders BIJLAGE D SCARED-71 BIJLAGE E AFQ-Y BIJLAGE F
Parameterschattingen
BIJLAGE G Verdeling van de items over de latente variabelen
RELATIE ANGST EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT
4
De Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit
Jos Kooy
Samenvatting
Angststoornissen behoren tot de meest voorkomende psychische stoornissen onder kinderen en hebben een zeer negatieve invloed op hun leven. Acceptance and Commitment Therapy (ACT) is mogelijk een geschikte interventiemethode voor kinderen met angst. Het belangrijkste concept waar ACT op ingrijpt, is psychologische inflexibiliteit. Het doel van dit onderzoek was om een bijdrage te leveren aan onderzoek naar de geschiktheid van ACT als preventieve en behandelinterventie voor kinderen met angst(stoornissen) door het onderzoeken van de samenhang tussen angst en psychologische inflexibiliteit. Daarnaast is nagegaan of de theoretisch veronderstelde factoren die tezamen het begrip psychologische inflexibiliteit vormen (cognitieve fusie, experiëntiële vermijding en gedragsineffectiviteit) te onderscheiden waren en hoe angst zich tot de verschillende factoren verhield. De onderzoekspopulatie bestond uit kinderen in de leeftijd van 8-11 jaar, geworven op basisscholen in midden-Nederland en uit het netwerk van onderzoeker. Gegevens zijn verzameld middels zelfrapportage-vragenlijsten. Angstsymptomen zijn in kaart gebracht met de Screen for Child Anxiety Related Emotional Disorders-71 (SCARED-71) en psychologische inflexibiliteit is gemeten met de Avoidance and Fusion Questionnaire for Youth (AFQ-Y). Een sterke positieve correlatie is vastgesteld tussen angst en psychologische inflexibiliteit. Met behulp van een confirmatorische factoranalyse kon, met enige voorzichtigheid, worden
RELATIE ANGST EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT
5
gesteld dat de factoren cognitieve fusie, experiëntiële vermijding en gedragsineffectiviteit ten grondslag lagen aan het begrip psychologische inflexibiliteit. Vervolgens is ook een positieve correlatie vastgesteld tussen angst en deze latente factoren. De resultaten verlenen steun aan de mogelijke geschiktheid van een ACT-interventie in preventie en behandeling van angststoornissen bij kinderen. Het huidige onderzoek kende een aantal tekortkomingen en er zijn aanbevelingen gedaan voor verder onderzoek.
Keywords: Acceptance and Commitment Therapy, angst, kinderen, cognitieve fusie, experiëntiële vermijding, gedragsineffectiviteit.
Summary
Anxiety disorders are among the most common psychological disorders among children, severely affecting their lives. Acceptance and Commitment Therapy (ACT) may be a potentially suitable therapy for children suffering from anxiety. The main concept addressed by ACT is psychological inflexibility. The objective of this study was to make a positive contribution to research into the suitability of ACT as a preventive intervention and treatment intervention for children suffering from anxiety by investigating the relationship between anxiety and psychological inflexibility. Furthermore it was assessed whether the theoretical factors associated with psychological inflexibility (cognitive fusion, experiential avoidance and behavioural ineffectiveness) could be distinguished, as well as the manner in which anxiety related to these different factors. The study population consisted of participants aged 8-11 years, recruited from primary schools in the central Netherlands and the researcher's own network. The research data were
RELATIE ANGST EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT
6
collected by means of self-reporting questionnaires. Anxiety symptoms were analysed on the basis of the screening questionnaire Screen for Child Anxiety Related Emotional Disorders71 (SCARED-71) and psychological inflexibility was assessed using the Avoidance and Fusion Questionnaire for Youth (AFQ-Y). Correlation analyses indicated that there was a strong positive correlation between anxiety symptoms and psychological inflexibility. Using a confirmatory factor analysis, it was established -with some degree of caution- that the factors of cognitive fusion, experiential avoidance and behavioural ineffectiveness were at the basis of the concept of psychological inflexibility. Subsequently, a positive correlation between anxiety and these latent factors was established. The results support the expectation that ACT intervention may be potentially meaningful in the prevention and treatment of anxious children. In the light of a number of shortcomings of the current research, suggestions for future research are made.
Keywords: Acceptance and Commitment Therapy, anxiety, children, cognitive fusion, experiential avoidance, behavioural ineffectiveness.
