De Overheid als Veelkoppige Leeuw BoardRoom Meeting NBA-VRC 5 juni 2013 Sander van Reedt Dortland MKB Shell HBG Eneco Interim-pool R’dam
De overheid als veelkoppige leeuw change, efficiencyverhoging en kostenbesparing bij overheidsorganisaties
Cies de Theije Corporaties Wijk ontwikkeling Bestuurder Delfshaven Consultant
2 C
Casus Spoorwegen Verzelfstandigd
Opgesplitst Samenwerking Wilden
ze wel? Verantwoordelijkheid minister Was het wel zo’n goede keuze? Goedkoper??
3 S
Casus: A4 Schiedam / Vlaardingen
38
jaar over gepraat; Schiedam en Vlaardingen willen niet Onmacht RO-instrumentarium Deels al gebouwd in de twintigste eeuw Wat heeft dat gekost? Economie: Bedrijven willen zich niet vestigen in Schiedam vanwege de files
4 C
Casus Banken De
markt is de beste spelmethode (?) Greed is good Gigantische risico’s Uiteindelijk: verantwoordelijkheid overheid !
5 S
Casus Feestzaal Veranda Vloer
te zwak Niet waterdicht Parkeergarage Opknapkosten €180.000: gemeente geen budget Betalen door ondernemer? Wil wel, maar dan langer contract Impasse: zaal staat nu vier (4 !) jaar leeg, had €190.000 per jaar kunnen opbrengen Is daar wel budget voor??
6 C
Bezuinigingen Overheid Lukken
nooit Altijd vertraging “Bezuiniging” = verlaging van de verhoging Wel: programma’s voor de burger verminderen - Maar niet: minder ambtenaren
7 S
Hoe komt dat ?? En wat kunnen we daar aan doen ??
Wie heeft de oplossing ??
8 S
In al deze gevallen
in meer of mindere mate: Meningsvorming
in de politiek Belangen van de directeuren Mitsen en maren uit het middle management Uitvoering door de werkvloer Mening van burgers
We gaan uit van goede wil !
9 C
5 Groepen van (ong.) 7 Politici;
ministers of wethouders Topmanagers: secretaris generaal, hoofd van een dienst, etc. Middle managers: afdelingshoofd Staf: beleidsmedewerker, financieel medewerker, controller Uitvoerende: werkvloer, geen eigen beslisbevoegdheid
10 C
Case: zelf kiezen Waarom:
we proberen weg te blijven van de inhoud Het gaat om de rol van je groep
Vraag: Hoe kan deze case beter? Wat
heb je nodig Wie moet dit leveren …
11 S
Uitvoerenden
Hal beneden (ff aanbellen): Middle managers
Politici
HIER
Staf
Top management
Vragen: Hoe kan het beter Wat heb je nodig Wie moet dit leveren Etc.
Spelregels: • 10 minuten • Je best doen om het goed te doen • Niet sarcastisch zijn • Niet je rol overdrijven We gaan (ook in ons boek) uit van goede wil !
12 CS
Terugkoppeling Politici: Topmanagers: Middle
managers:
Staf: Uitvoerenden:
13 C
Waar gaat het om: De Logica’s Verschillende lagen in het apparaat hebben: verschillende
doelstellingen; verschillende invalshoeken; een ander gevoel voor tijdsdruk; een ander gevoel voor politieke druk; en zo kunnen wij nog wel een tijdje doorgaan…
14 S
Geen aperte tegenwerking Maar
wel geheel aparte denkwerelden
Stroperigheid
is slechts zelden een actieve bedoeling
15 S
Iets anders: effectief versus efficiënt Voer
voor accountants en controllers ! Definitie(s?) van effectief & efficiënt
16 S
Effectief vs. Efficiënt Theorie: Effectiviteit = mate waarin het doel wordt gehaald Efficiency = (effect : input) (input: bijv. hoeveelheid tijd, geld, energie)
Dus:
Met een kanon op een mug schieten is effectief (mug is dood); maar niet efficiënt Met een proppenschieter op een olifant schieten is efficiënt (de kurk heeft 0,0 kinetische energie meer over); maar niet effectief
17 CS
Case: Verlenen van Vergunningen Bestuurder:
nadruk op klantgerichtheid Directeur: nadruk op wegwerken achterstanden Vergunningverlener: nadruk op zorgvuldigheid Controleur in het veld: altijd achteraf klagen dat er toch weer iets vergeten is …
Middle manager?
18 S
Zelfde 5 groepen
Pauze: 10 minuten 1 minuut: Case: verlenen van vergunningen
Vraag: • Wat vind jij effectief? • Wanneer vind jij dit efficiënt verlopen?
19 CS
Terugkoppeling Politici: Topmanagers: Middle
managers:
Staf: Uitvoerenden:
20 S
Effectief vs. Efficiënt 6
logica’s = 6 definities van Effectief & Efficiënt !
En ze hebben dat zelf meestal niet eens door !
21 S
Effectief vs. Efficiënt 6
logica’s = 6 definities van effectief en efficiënt !
Overheid produceert geen auto’s, dus effectief en efficiënt zijn heel moeilijk te meten
22 C
Even snel: De
theorie achter de logica’s
23 C
De logica van de bestuurder Twee
chefs
Bevolking (kiezers) Partij
Beloften
waarmaken versus zorgvuldigheid Geen gezeur i.v.m. herverkiezing
24 C
Het is voor de politiek onzichtbaar wat er gebeurt in de ambtelijke organisatie
Ze zijn bezig met het uitvoeren van ‘staand beleid’ Ze zijn bezig met het implementeren van ‘nieuw beleid’ van een aantal jaren geleden Dus er is altijd veel te weinig tijd en geld om echt ‘nieuw beleid’ in gang te zetten
Onmogelijke vraag aan de bestuurder:
Geef dan zelf de prioriteiten eens aan
25 C
De logica van de directie Snapt,
door de regelmatige gesprekken met de bestuurder, vaak goed wat de politieke wensen zijn
Maar
moet die wensen vertalen naar zijn/haar organisatie… … en die heeft zo zijn eigen logica’s
26 S
De logica van de middle manager ‘kleilaag’
! ‘leemlaag’ !! ‘kauwgomlaag’ !!!
27 S
Al met al: De middle manager Geschopt
van boven én van beneden Weg ermee ??
Wet van Darwin
28 S
De logica van de werkvloer Beleidsopstellers
Stafmedewerkers
29 S
De Praktijk
30 S
Voorbeelden
Er zijn werkgroepen om een besluit voor te bereiden. Er zijn werkgroepen om een genomen besluit uit te voeren (dus om te werken!) Er zijn werkgroepen die slechts in het leven worden geroepen om draagvlak te creëren. En er zijn werkgroepen waarvan het enige doel schijnt te zijn, de besluitvorming te vertragen; uitstel te genereren. Soms met de beste bedoelingen!
31 S
Voorbeeld Jeugdveld
Per deelgemeente >50 groepen >50 coördinatoren 13 systemen
32 C
Bezuinigen “Lean” management Stellingen
33 C
Voer voor accountants en controllers: Stelling: Bezuinigen = Simpel !
Gewoon budget verlagen Dan moeten ze wel…
Waar of niet waar ?
34 C
Voer voor accountants en controllers: Stelling: Bezuinigen = Simpel !
Gewoon budget verlagen Dan moeten ze wel…
Maar dat is geen bezuiniging Want de dienstverlening aan de burger wordt verminderd… …en niet het eigen apparaat
35 S
De besluitvorming bij een bedrijf is veel beter!
Waar of niet waar?
36 S
De besluitvorming bij een bedrijf is veel beter! O
ja? Laat maar eens zien dan …
37 S
De besluitvorming bij een bedrijf is veel beter!
O ja? Laat maar eens zien dan …
Sneller: ja Beter? Gelijke monniken verschillende prijzen Een bedrijf mag ‘nee’ verkopen Nieuw product: kan floppen Faillissement is mogelijk met vaste hand naar de afgrond !
38 S
De besluitvorming bij een bedrijf is veel beter!
O ja? Laat maar eens zien dan …
Enron Leyman brothers Ahold - Cees van der Hoeven Meryll Lynch Fortis ABN Amro KPN Quest Bank of America Douwe Egberts
39 S
De besluitvorming bij een bedrijf is veel beter! O
ja? Laat maar eens zien dan …
Een ministerie mag niet failliet gaan ! “ministerie van sociale zaken faiiliet…” “ministerie van financiën op de fles…”
Dus er is wel iets te zeggen voor de (soms oneindige) drang naar zorgvuldigheid bij de overheid…
40 S
Verandermanagement en kostenbesparing Bedrijfsleven: Simpel: minder uitgeven
Niet minder klanten, wel minder geld Creativiteit - boost Efficiëntie omhoog Voor de klant Maar meer nog: tegen de concurrent
Overheid:
Tegenovergestelde Nogmaals: tijd is geen issue
41 S
Managers uit de overheid, en uit het bedrijfsleven
Welke komt bovendrijven ?
42 C
We blijven het zeggen De piramide is bij de overheid een idée-fixe !
43 C
We blijven het zeggen
44 C
We blijven het zeggen
45 S
Conclusie: helaas niet… Wel: Handvatten Wij
hebben de oplossing niet !
Wie Er
wel ??
is geen oplossing (Wet van Darwin)
Maar toch…
46 S
Maar: mét de logica’s Nehmen Sie die Menschen wie sie sind, andere gibt's nicht. Konrad Adenauer De
‘dans’ van de logica’s
http://www.youtube.com/watch?v=WVzTlmjZigo
47 C
Handvatten 1.
Begin bij jezelf Zit niet eindeloos te mekkeren over die ander, of over de baas, of de politiek.
48 C
Handvatten 1.
Begin bij jezelf Zit niet eindeloos te mekkeren over die ander, of over de baas, of de politiek.
2.
It takes two to tango Als de ander niet wil, dan…
49 S
It takes two to tango 1.
Haantjesgedrag begint eenzijdig, maar MOET worden beantwoord
2.
Vertrouwen KAN alleen maar tweezijdig zijn En is daardoor verschrikkelijk moeilijk
50 C
Handvatten 1.
Begin bij jezelf Zit niet eindeloos te mekkeren over die ander, of over de baas, of de politiek
2.
It takes two to tango Als de ander niet wil, dan…
3.
Three is a crowd Hoe meer logica’s, hoe moeilijker dansen “Polderen”
51 C
Dansen = samenwerken? Samenwerken
leidt tot
Een overmaat aan werkgroepjes (Verkeerd) Polderen Definitiekwesties
Samenwerken
kan opgedrongen worden Dansen gaat uit van begrip opbouwen voor elkaar En accepteren dat je af en toe op elkaars tenen staat
Samenwerken ≠ Dansen
52
Een nieuwe manier van kijken De overheid als veelkoppige leeuw
