De nieuwe "CE - EN1090" markering. voor stalen en aluminium constructies in de bouw. EN 1090 hoofdzaken. Wat moet CE gemarkeerd worden?

De nieuwe "CE - EN 1090" markering

2014

Nederlands Instituut voor Lastechniek

De nieuwe "CE - EN1090" markering voor stalen en aluminium constructies in de bouw Marchel Kaspers Lastechnisch adviseur

EN 1090 hoofdzaken Wat moet CE gemarkeerd worden? Markeer ik al mijn producten en constructies met CE?

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers

CE-markering EN 1090 (C) Marchel Kaspers

2

1


2014

Programma!

CE markering voor staalconstructies  Introductie EN 1090 serie; CE-markering  De kern van EN 1090-2  Details: EN-ISO 3834  Lassers en lasmethodekwalificaties  Kwalificatie van personeel (Lascoördinator)  Kwaliteitsniveaus, B, C, D en B+  Aanbevelingen

8-9-2014


3

“Bouwproductenrichtlijn” (CPD) In het kader van Europese wetgeving en de richtlijn bouwproducten Construction Products Directive (CPD) is er een Europees geharmoniseerde productnorm opgesteld EN 1090-1. De co-existentieperiode zou oorspronkelijk 31 juni 2012 aflopen. De co-existentieperiode is nu verlengd tot 1 juli 2014. Wanneer kan een bedrijf zelf een CE-markering aanbrengen? Een bedrijf mag in eigen beheer een CE-markering aanbrengen, indien het bedrijf door een extern aangemelde instelling is gecertificeerd voor de EN 1090-1. 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


4

2


2014

CE-markering De CE-markering geldt voor staalconstructies voor:  Gebouwen  Bruggen  Torens  Masten  Silo’s met inbegrip van gordingen, bordesvloeren, beplating en alle vormen van liggers.

8-9-2014


5

CE-markering EN 1090 Met een CE-markering Verklaart de fabrikant dat aan alle constructieve eisen is voldaan. Dit geldt niet alleen voor de staalconstructie als geheel maar ook voor alle constructieve onderdelen.

In Jinan in de provincie Shandong viel een reusachtig reclamebord om en op het parkeerterrein van een autodealer. 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


CE-Markering 6

3


2014

CE-markering

EN 1090-1: Gaat alleen over de CE-markering EN 1090-2/3: Gaat over hoe we constructies moeten maken 8-9-2014


7

Spelregels of onderlinge afspraken

EN 1090-2: Eisen, spelregels of onderlinge afspraken (opdrachtgever – uitvoerder) EN 1090-3: Eisen, spelregels – of onderlinge afspraken (opdrachtgever – uitvoerder) 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


8

4


2014

EN 1090 hoofdzaken De fabrikant moet een “fabrieksproductiebeheersingssysteem”

(FPC)

opzetten, documenteren en onderhouden om er voor te zorgen dat de op de markt gebrachte producten voldoen aan de verklaarde prestatiekenmerken.

Het FPC-systeem moet bestaan uit:

FPC Opzetten

Documenteren

Onderhouden

 Schriftelijke procedures;  Regelmatige keuringen en beproevingen;  De resultaten voor de basisproducten van het onderdeel;  De machines en gereedschappen, het productieproces en het gefabriceerde onderdeel te beheersen.

8-9-2014


9

Wat moet je doen om tot certificering van FPC te komen: CE-markering van staalconstructies mogelijk door:  Kwaliteitssysteem conform EN-ISO 9001;  Aangevuld met kwaliteitsbeheersingssysteem voor lassen op basis van EN-ISO 3834 (deel 2, 3 of 4);  Verantwoordelijke lascoördinator aanstellen, intern - extern.  Benoeming van lascoördinator volgens EN-ISO 14732 (niveau B, S, of C).  ISO 9001 en EN-ISO 3834 hoeven niet gecertificeerd te zijn!  FPC laten certificeren door aangemelde instantie (NoBo).

Alles gebaseerd op EXC = Uitvoeringsklassen 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


10

5


2014

CE-Markering CE-markering  Het is geen “CE-certificaat”  Ook geen “CE-keurmerk”

Maar een “CE-verklaring”

De FPC verklaring wordt afgegeven door de NoBo, de fabrikant mag dan een CE

markering op zijn producten afgeven. 8-9-2014


11

CE-Markering Hoe ziet een CE-Verklaring volgens EN 1090-1 er uit? Wat is een CE-markering De CE-markering is een soort productlabel. Het label geeft aan dat een bouwproduct volgens Europese technische specificaties en de daarin omschreven testmethoden is getest.

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


12

6


2014

CE-Markering Hoe ziet een CE-Verklaring volgens EN 1090-1 er uit?

Wat is een CE-markering De CE-markering is een soort productlabel. Het label geeft aan dat een bouwproduct volgens Europese technische specificaties en de daarin omschreven testmethoden is getest. 8-9-2014


13

Wat zijn de consequenties? CE-Markering Niet gecertificeerd en tóch dit soort bouwproducten maken, betekent dat u een economisch delict pleegt, maar misschien nog wel gevaarlijker, uw verzekering dekt een eventuele schade niet meer, met alle risico’s van dien!

Wanneer er een ongeluk gebeurt heb je tenminste gedaan wat je kon doen en ben je juridisch veel beter ingedekt. 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


14

7


2014

FPC gaat voornamelijk over

Het kwaliteitssysteem conform EN 1090 wordt o.a. aan de hand van de

Fabrieksproductiebeheersingssysteem (FPC) gecontroleerd. Bedoeling is dat een bedrijf op een beheersbare wijze zijn product produceert., De wijze waarop hij dat product fabriceert moet achteraf naspeurbaar zijn, zodat de fabrikant kan aantonen dat het product op de juiste wijze is gefabriceerd. Natuurlijk moet de fabrikant aan de hand van procedures kunnen aantonen dat dit op juiste wijze is uitgevoerd.

8-9-2014


15

FPC gaat voornamelijk over Fabrieksproductiebeheersingssysteem (FPC) gaat voornamelijk over:  Regelmatig onderhoud en kalibraties machines  Frequente controles om de conformiteit van producten te waarborgen  Het managen van non-conforme producten

FPC systeemvereisten: A. Personeel B. Equipment C. Proces van constructief ontwerp en berekenen D. Basisproducten gebruikt in de fabricage E. De onderdeel specificatie (werkplaatstekening) F.

Productbeoordeling

G. Non-conforme producten

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


16

8


2014

Fabrieksproductiebeheersingssysteem (FPC) Bijlage B van de EN 1090-1 geeft de minimum inhoud van het fabrieksproductiebeheersingssysteem (FPC): FPC kan eveneens behelzen (via optie) :     

Kwaliteitsplan Managementdocument Beoordeling van eisen van de specificatie Organisatieschema + leidinggevend personeel Keuring : wie doet wat en wanneer

Rapporten :  Uitgevoerde keuringen  Wachtpunten

Checklist : Zie EN 1090-2 bijlage C 8-9-2014


17

Productieplanning Zodra er ontworpen wordt met NEN-EN

1993

zijn de voorschriften van de EN 1090-2 dus (automatisch) van toepassing.

Eurocode

Evaluatie Offerte/ Contractbespreking UITBESTEDING Materiaalbestelling

Ingangscontrole Lasplan

Opdracht: 20x portaaldrager

Controle / Afname / Transport Kwaliteitshandboek

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


18

9


2014

Fabrieksproductiebeheersing 1090-1, 6.3 (3) In de praktijk is het fabrieksproductiebeheersingssysteem (FPC) een lange lijst met vele tientallen controlepunten!

Hulpbrug bij Jutphasebrug 8-9-2014


19

Voorbeeld

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


20

10


2014

Fabrieksproductiebeheersing 1090-1, 6.3 (3)

Voorbeeld

8-9-2014


21

Fabrieksproductiebeheersing 1090-1, 6.3 (3) Voorbeeld

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


22

11


2014


8-9-2014


23


Maandagochtend 19 mei rond 6 uur is de hulpbrug bij de Jutphasebrug opengesteld voor het verkeer. Afgelopen weekend heeft Rijkswaterstaat de Jutphasebrug letterlijk opzij geschoven en een hulpbrug geplaatst.

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


24

12


2014

Essentieel: Indeling in “uitvoeringsklassen”

EXC1 t/m EXC4 (eenvoudig ►kritisch) Uitvoeringsklassen wordt bepaald door:  Gevolgklassen (Consequence Class, CC)  Productiecategorieën (Production Category, PC)  Gebruikscategorieën (Service Category, SC)

8-9-2014


25

Keuze van ‘Uitvoeringsklasse’ naar EN 1090-2

EXC1 t/m EXC4 (eenvoudig ►kritisch) Gevolgklasse Gebruikscategorieën Productiecategorieën

CC1

CC2 SC1

SC2

CC3

SC1

SC2

SC1

SC2

PC1

EXC1

EXC2

EXC2 EXC3 EXC3 EXC3

PC2

EXC2

EXC2

EXC2 EXC3 EXC3 EXC4

Noot: in EN 1090-2 worden 4 uitvoeringsklassen (EXC’s) onderscheiden, van 1 naar 4 steeds strengere eisen

Indien niets voorgeschreven dan EXC2 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


26

13


2014

Gevolgklasse (“Consequence Class”) volgens EN 1090 CC1: Geringe consequenties. CC2: Gemiddelde consequenties. CC3: Ernstige consequenties voor verlies van mensenlevens, Zeer grote: verlies van mensenlevens of zeer grote economische, sociale of milieu consequenties.

8-9-2014


27

Gevolgklasse (“Consequence Class”) volgens EN 1090

CC1: Geringe consequenties. Zwakke gevolgen in termen van verlies van mensenlevens, of verwaarloosbare gevolgen op economisch, sociaal of milieuvlak. Voorbeelden Agrarische gebouwen, waartoe de mensen normaal geen toegang hebben (bv. opslagruimten),serres 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


28

14


2014

Gevolgklasse (“Consequence Class”) volgens EN 1090

CC2: Middelmatige gevolgen in termen van verlies van mensenlevens, of aanzienlijke gevolgen op economisch, sociaal of milieu vlak.

Voorbeelden Residentiële of openbare gebouwen en kantoorgebouwen,waar gebreken middelmatige gevolgen kunnen hebben (bv. kantoorgebouwen)

8-9-2014


29

Gebruikscategorieën (naar EN 1090-2)

SC1:  Constructies en componenten gedimensioneerd voor overwegend statische belastingen.

SC2:  Constructies en componenten geschikt voor vermoeiingsbelasting volgens EN 1993;  Kritische onderdelen in constructie…. (zware corrosieve belasting, zware santitaire eisen,…)

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


30

15


2014

Gevolgklasse (Consequence Class) volgens EN 1090

CC3: Zware gevolgen in termen van verlies van mensenlevens, of erg zware gevolgen op economisch, sociaal of milieu vlak.

Voorbeelden Tribunes, openbare gebouwen, waar gebreken zware gevolgen kunnen hebben (bv. concertzalen).

8-9-2014


31

Productiecategorieën (naar EN 1090-2) PC1:  Niet gelaste constructiedelen van alle soorten staal;  Gelaste constructiedelen van de staalkwaliteit lager dan S355. Voorbeeld: S235 JR G2  S: staal;  235: rek of vloeigrens in N/mm²;  JR: kerfslagwaarde = 27J bij 20°C;  G2: leveringstoestand = onrustig staal. aanduiding minimale beproevingskerfslagwaarde (J) temperatuur °C JR

27

J0

27

0

J2

27

-20

K2

40

-20

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers

20


32

16


2014

Productiecategorieën (naar EN 1090-2) PC2: – Gelaste onderdelen van ≥

S355;

– Hoofdcomponenten die samengevoegd worden op bouwplaats; – Onderdelen die essentieel zijn voor de constructieve samenhang; – Componenten waaraan bijzondere eisen worden gesteld.

Warmgewalste constructiestaal volgens EN 10025-6 EN 10025-6

materiaal nummer

EU 137 (1980)

Duitsland

Frankrijk

S550QL1

1.8986

–

EStE 550 V

–

S690QL

1.8928

FeE 690 V KT

TStE 690 V

E 690 T

Volgens CR ISO/TR 15608 groep 3.1

Afgeschrikt en ontlaten staal en precipitatie hardend staal (behalve roestvast staal) met een minimale rekgrens van 360 N/mm² < ReH  690 N/mm²

8-9-2014


33

Relatie uitvoeringsklasse - draagconstructie  EXC1: Hallen  EXC2: Gebouwen  EXC3: Bruggen  EXC4: Speciale draagconstructies Keuze EXC wordt in EN 1090-2 bijlage B bepaald door:  Productiecategorie (lassen of bouten, materiaalsoort)  Gebruikscategorie (statisch of vermoeiing)  in relatie tot de gevolgklasse (gevolgen van instorten)

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


34

17


2014

Deze factoren bepalen dus de kwaliteitsmaatregelen voor een gelaste constructie Gevolg

Laag

Gebruik

Gemiddeld

Hoog

Stat.

Dyn.

Stat.

Dyn.

Stat.

Dyn.

Eenvoudig

EXC1

EXC2

EXC2

EXC3

EXC3

EXC3

Moeilijk

EXC2

EXC2

EXC2

EXC3

EXC3

EXC4

Productie

Indien niets voorgeschreven dan EXC2 Hierop moeten we onze kwaliteitseisen baseren! EN-1090-2 specificeert ze in vier niveaus en sluit aan op EN-ISO 3834! 8-9-2014


35

Effecten in uw organisatie Directie • Aanwijzen (of inhuren) lascoördinator • Toewijzen taken en bevoegdheden van project Verkoop • Beoordelen of werkzaamheden mogen worden uitgevoerd i.v.m. uitvoeringsklassen • Rekening houden met aanwezige kwalificaties, apparatuur e.d. Ontwerp/engineering • Ontwerp volgens geharmoniseerde normen • Rekening houden met inzetgebied • Uitvoeringsklassen bepalen.

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


36

18


2014

Effecten in uw organisatie Inkoop/magazijn  Bestellen op basis van geharmoniseerde normen

 Conformiteit verklaringen basismaterialen, ook lastoevoegmaterialen en bevestigingsmaterialen. Magazijn  Geen materialen meer “on stock” zonder naspeurbaarheid  Juiste opslag van materialen

Productie/kwaliteit  Lasmethode kwalifiacties (LMK);  Lasmethode beschrijvingen (WPS);  Lassers kwalificaties (LK’s);  Kwalificeren bedieners/operators lasmachines  NDO onderzoeken;  Inspectie, testplan en montageplan.

8-9-2014


37

EN 1090-2 par. 7.1 “Algemeen” Toepassen van

EN ISO 3834:

 Deel 1 + 4 voor uitvoeringsklasse 1 (EXC1), Elementaire kwaliteitseisen  Deel 1 + 3 voor uitvoeringsklasse 2 (EXC2) Standaard kwaliteitseisen  Deel 1 + 2 voor uitvoeringsklasse 3 (EXC3) Uitgebreide kwaliteitseisen  Deel 1 + 2 voor uitvoeringsklasse 4 (EXC4) Uitgebreide kwaliteitseisen 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


38

19


2014

EN-ISO 3834 1 – 5 (6) Drie niveaus van kwaliteitseisen: beschreven in deel 2, 3 en 4 EN-ISO 3834 geeft maatregelen voor verschillende situaties. Zij kunnen in de volgende situaties worden toegepast:  Bij contracten: het vastleggen van laskwaliteitseisen;  Door fabrikanten: het invoeren en handhaven van laskwaliteitseisen;  Door organisaties die de laskwaliteit beoordelen, zoals afnemers, fabrikanten of derden. Deel 5 overzicht van documenten; mogelijkheden voor equivalenten Deel 6 “Richtlijnen voor de invoering van EN-ISO 3834”!

8-9-2014


39

Beheersing van het bedrijfsproces lassen

Eisen en voorwaarden uit de EN-ISO 3834 serie:  EN-ISO 3834-2  EN-ISO 3834-3  EN-ISO 3834-4 Aan de hand van de EN-ISO 3834-1 bepaalt het bedrijf zelf welk deel van toepassing is. Dit wordt mede bepaald door de opdrachtgever(s) en het soort werk:  Complexiteit van de fabricage  Verscheidenheid van de te vervaardigen producten  Verscheidenheid van de te gebruiken materialen.

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


40

20


2014

(Las)normen wereldwijd Feitelijk certificeren van het bedrijfsproces lassen; procescertificatie conform de EN-ISO 3834

Regeltjes….? Normen Specificaties (Klant) Andere eisen (Nobo)?

8-9-2014


41

Lassen van staal volgens EN 1090-2 De “impact" van EN 1090-2 op het kwalificeren van lasmethoden, lassers en de lascoördinatie

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


42

21


2014

Laskwaliteit! EN-ISO 3834 / EN 1090-2 Factoren die de laskwaliteit besturen en bewaken:  Beschrijven en goedkeuren van lasmethoden EN-ISO 15607- serie  Lasmethodekwalificatie conform de EN-ISO 15614-1  Lasser certificeren volgens NEN-EN-ISO 9606-1  Kwalificeren bedieners / operators lasmachines EN-ISO 14732  Lascoördinator (EN-ISO 14732)  Het (las-)kwaliteitssysteem (EN-ISO 3834) Lastoevoegmaterialen, keuring en opslag Moedermaterialen, opslag, doorstempel bevoegdheid

8-9-2014


43

7.1: EN-ISO 3834 EXC 4+3

EXC 2

EXC 4+3

EXC 1

EXC 2

EXC 1

Lasvereisten gebaseerd op EN-ISO 3834 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


44

22


2014

EN-ISO 3834 inhoudelijk 4

Toepassing van dit deel van ISO 3834

5

Beoordeling van eisen en technische beoordeling

6

Uitbesteding

7

Laspersoneel: algemeen, lassers en bedieners, personeel voor lastoezicht

8

Personeel voor inspectie en beproeving: algemeen, personeel voor niet-destructief onderzoek

9

Uitrusting voor fabricage en beproeving: beschrijving van uitrusting, geschiktheid van uitrusting, nieuwe uitrusting, onderhoud van uitrusting

10

Productieplanning, lasmethodebeschrijvingen, goedkeuring van lasmethoden, werkinstructies

11

Lastoevoegmaterialen: Algemeen, partijkeuring, opslag en behandeling

12

Opslag van moedermaterialen

13

Warmtebehandeling na het lassen

14

Inspectie en beproeving: Inspectie en beproeving voor het lassen, Inspectie en beproeving tijdens het lassen, Inspectie en beproeving na het lassen. stand van zaken bij inspectie en beproeving

15

Niet-overeenstemming en corrigerende maatregelen

16

Kalibratie en geldigverklaring van meet-, inspectie- en beproevingsapparatuur

17

Identificatie en naspeurbaarheid

18

Kwaliteitsrapporten

8-9-2014

Belangrijk; kan erg veel ellende voorkomen! Werk voor de lascoördinator! CE-markering EN 1090 (C) Marchel Kaspers

45

Technische beoordeling (EN-ISO 3834 par. 5.3) 

Moedermateriaal specificatie(s) en eigenschappen gelaste verbinding;



Kwaliteits- en afname-eisen voor lasverbindingen;



Het vastleggen van methoden voor lassen, NDO en warmtebehandeling;



De kwalificatie van lasmethoden;



De kwalificatie van personeel;



Keuze, identificatie en/of naspeurbaarheid (bv. materialen, lasverbindingen);



Afspraken voor de kwaliteitsbewaking, (event. onafhankelijke keuringsinstantie);



Inspectie en beproeving;



Uitbesteding;



Warmtebehandeling na lassen;



Afmetingen en details van lasnaadvoorbereiding en voltooide lasverbinding;



Lasverbindingen die in werkplaats of elders moeten worden gemaakt;



Omgevingsomstandigheden van invloed zijn op toepassing van proces.

Belangrijk; kan erg veel ellende voorkomen! Werk voor de lascoördinator! 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


46

23


2014

EN 1090-2 par. 7.2 “Lasplan” Lasplan moet omvatten, voor zover van toepassing:  Lasmethodebeschrijvingen (WPS);  Maatregelen om vervorming tijdens en na lassen te voorkomen;  Lasvolgorde;  Eisen voor tussentijdse controle;  Draaien van onderdelen tijdens lasproces, in relatie tot de lasvolgorde;  Details toe te passen positioneringmiddelen;  Speciaal gereedschap voor lastoevoegmaterialen (laagwaterstof, conditionering etc.);  Lasnaadvorm en nabewerking voor roestvast staal;  Eisen voor acceptatiecriteria van lassen;  Verwijzing naar keurings- en beproevingsplan;  Eisen voor oppervlaktebehandeling volgens Hoofdstuk 10.

8-9-2014


47

Het opstellen en goedkeuren van een lasmethodebeschrijving / (WPS) In de EN-ISO 15607 staat een schema met een aantal mogelijkheden om te komen tot een goedgekeurde lasmethodebeschrijving (WPS). De keuze wordt bepaald via het contract en / of bestek of door de belasting / toepassing van de lasverbinding.

Vanaf EXC 2 vereist

NEN-EN-ISO 15607

Beschrijven en goedkeuren van lasmethoden voor metalen – Algemene regels

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


48

24


2014

Plaats van de WPS; het Systeem

Kwalificeren door proeflassen

Beproevingsresultaten

+’p’ Procesbeheersing

Lasserskwalificatieproef

via WPS

Reproduceerbaar & Representatief !

-’p’ Toepassen in productie

8-9-2014

Product


49

”Nieuwe” mogelijkheden NIL-WP Select NIL-WP Select WP Select is een programma waarmee u eenvoudig lasmethode beschrijvingen opstelt. De NIL Database met meer dan 1500 WPS’en. Aan elke ingevoerde WPS binnen de NIL Database ligt een goedgekeurde lasmethodekwalificatie (LMK=WPQR) ter grondslag.

50 M.K.

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


50

25


2014

Lasmethode beschrijving (LMB/WPS) volgens EN-ISO 15609 In de lasmethode beschrijving (LMB/WPS) staan de belangrijkste instructies om tot een goede lasverbinding te komen. Een lasmethode beschrijving moet altijd op de werkvloer

aanwezig zijn voor de

lasser en de inspecteur, ter controle voor en tijdens het lassen. De voorlopige lasmethode beschrijving, (pWPS) dient voor aanvang van het proeflassen overhandigd te worden aan de Beoordelaar / keurmeester of Notified Body

8-9-2014


51

Goedkeuring WPS Een WPS behoeft in principe slechts de goedkeuring van de in het bedrijf werkzame keurmeester of lascoördinator te krijgen. Acceptatie van een lasmethodekwalificatie voor een bepaal doel, wordt gedaan door keurmeester of lascoördinator.

In de norm wordt regelmatig de term ‘keurmeester’ gebruikt volgens EN-ISO 15607. Het begrip keurmeester is een aangewezen persoon om de overeenstemming van de toepassing zijnde norm te bevestigen. In bepaalde gevallen kan een externe onafhankelijke keuringsinstantie worden vereist.

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


52

26


2014

EN 1090-2 par. 7.4.1 “Kwalificatie van de lasmethode” Artikelen

EXC1

EXC2

EXC3

EXC4

EN ISO 3834-4

EN ISO 3834-3

EN ISO 3834-2

EN ISO 3834-2

7 - Lassen 7.1 Algemeen

7.4 Kwalificeren van lasmethoden en laspersoneel 7.4.1 Kwalificeren van lasmethoden

Nr

Zie tabel 12 en tabel 13



7.4.2 Kwalificeren van lassers en bedieners van lasmachines

Lassers EN 287-1

Lassers EN 287-1

Lassers EN 287-1

Lassers EN 287-1

Bedieners EN 1418

Bedieners EN 1418

Bedieners EN 1418

Bedieners EN 1418

7.4.3 Lascoördinatie

Nr

Technische kennis volgens tabellen 14 of 15



7.5.1 Lasnaadvoorbewerking

Nr

Nr

Voor het bewerken aangebrachte grondverven niet toegestaan


7.5.6 Tijdelijke voorzieningen

Nr

Nr

Gebruik moet worden gespecificeerd


Snijden of hakken is niet toegestaan


7.5.7 Hechtlassen

Nr

Gekwalificeerde lasmethode



7.5.9 Stompe lassen 7.5.9.1 Algemeen

Nr

Aan- en uitloop-platen indien gespecificeerd

Aan- en uitloop-platen


Achterblijvend onderleg-materiaal doorgaand


Verwijderen van lasspetters


EN ISO 5817 Kwaliteitsniveau B

EN ISO 5817 Kwaliteitsniveau B+

7.5.9.2 Enkelzijdige lassen 7.5.17 Het uitvoeren van lassen 7.6 Acceptatiecriteria

8-9-2014

EN ISO 5817 Kwaliteitsniveau D indien gespecificeerd

EN ISO 5817 Kwaliteitsniveau C in het algemeen


53

Is een

Toepassing

nee

geschikte

WPS

WPS

vereist

beschikbaar?

Stroomschema voor het opstellen en goedkeuren van een lasmethode / (WPS)

Goedkeuring van de lasmethode / (WPS) volgens de volgende mogelijkheden!

Advies

EN-ISO 15610

EN-ISO 15611

EN-ISO 15612

EN-ISO 15613

EN-ISO 15614 serie

Goedkeuring op basis van beproefde lastoevoeg materialen

Goedkeuring op basis van opgedane laser ervaring

Goedkeuring op basis van een standaard lasmethode

Goedkeuring op basis van een lasproef voor aanvang van de productie

Lasmethode beproevingen

De keuze wordt bepaald via het contract en / of bestek of door de belasting / toepassing van de lasverbinding. 2014

(C) Marchel Kaspers

(C) Marchel Kaspers

54

27


2014

Kwalificeren van de lasmethode voor processen 111, 12, 13 en 14

a b

Opmerking: Let op wat er in het contract vermeld wordt, betreft de minimale eisen van de methodekwalificatie (WPQR). Contract is bindend 8-9-2014


55 M.K.

55

EN-ISO 15610 Goedkeuring van de lasmethode op basis van beproefde lastoevoegmaterialen. Deze Norm heeft een beperkte toepassingsgebied: Mag niet worden toegepast indien er eisen gesteld aan hardheiden, EN-ISO 15610 (nl)

kerftaaiheden, voorwarmen, beheerste warmte inbreng, tussenlaag temperatuur en warmte behandeling na het lassen.

Beschrijven en goedkeuren van lasmethoden voor metalen Goedkeuring op basis van beproefde lastoevoegmaterialen

 De goedkeuring is beperkt met enkelvoudige draad.  De WPQR moet bestaan uit kopieën van de literatuur van de fabrikant ter ondersteuning van in de pWPS vermelde lasomstandigheden.

Voor EN 1090: enkel executieklasse 1 & 2 (EXC2) De WPQR moet worden ondertekent en gedateerd

Materiaalgroep 1.1 (dus wel voor S235 en ≤ S375,

door de keurmeester of keuringsinstansie

2014

(C) Marchel Kaspers

NIET te gebruiken voor ≤ S355 (C) Marchel Kaspers

56

28


2014

EN-ISO 15610 TECHNISCHE DOCUMENTATIE/ DATASHEET

Voor EN 1090: enkel executieklasse 2 (EXC2)

S235 en ≤ S375, Materiaalgroep 1.1 NIET te gebruiken voor S355.

2014

(C) Marchel Kaspers

57

EN-ISO 15610 Prestatieverklaring toevoegmateriaal of Declaration of Performance (DoP) Voor EN 1090: enkel executieklasse 1 & 2 (EXC1 en EXC2)


2014

(C) Marchel Kaspers

(C) Marchel Kaspers

58

29


2014

EN-ISO 15610 Prestatieverklaring toevoegmateriaal of Declaration of Performance (DoP)

Voor EN 1090: enkel executieklasse 2 (EXC2)


2014

(C) Marchel Kaspers

59

EN-ISO 15610 TOEVOEGMATERIALEN GOEDKEURINGSCERTIFICATEN

2014

(C) Marchel Kaspers

(C) Marchel Kaspers

60

30


2014

Lasmethodekwalificatie (LMK-WPQR) Volgens EN-ISO 15612 EN-ISO 15612

Beschrijven en goedkeuren van lasmethoden voor metalen Goedkeuring op basis van een standaardlasmethode

Deze norm verschaft de fabrikant de mogelijkheid om lasmethoden te gebruiken die zijn gebaseerd op lasmethodebeproevingen die door andere organisaties zijn uitgevoerd.

2014

(C) Marchel Kaspers

61

Lasmethodekwalificatie (LMK-WPQR) Volgens EN-ISO 15612 EN-ISO 15612


In relatie tot de lasapparatuur De standaardlasmethode wordt goedgekeurd voor toepassing in de productie met gebruikmaking van lasstroombronnen en lasapparatuur met elektrische en mechanische eigenschappen die overeenkomen met die van de lasstroombronnen en lasapparatuur die zijn gebruikt bij de voorbereiding van de proeflas voor goedkeuring van de standaardlasmethode en zoals die zijn vastgelegd in de lasmethodebeschrijving WPS. 2014

(C) Marchel Kaspers

(C) Marchel Kaspers

62

31


2014

Lasmethodekwalificatie (LMK-WPQR) Volgens EN-ISO 15612 Goedkeuring van de lasmethode op basis van een standaard methode volgens NEN-EN-ISO 15612

EN-ISO 15612 Goedkeuring van de lasmethode door middel van een standaard lasmethode. Beschrijven en goedkeuren van lasmethoden voor metalen Goedkeuring op basis van een

Deze norm geeft de fabrikant de mogelijkheid om de lasmethode te gebruiken die gebaseerd zijn lasmethodebeproevingen volgens EN-ISO 15614-1

standaardlasmethode



Geld alleen voor materiaal groepen,1, 8, 21, 22, 31, 41 volgens CR ISO 15608

 Er moeten DO en NDO rapporten aanwezig zijn. Goedkeuring van de lasmethodekwalificatie wordt verricht door fabrikant en,

De goedkeuring van de lasmethode moet worden verricht door een keurmeester of een keuringsinstantie volgens EN-ISO 15607.

indien van toepassing

Er zal moeten worden aangetoond dat het onderzoek en de beproeving is uitgevoerd volgens het van toepassing zijnde deel van

worden gecontroleerd door keurmeester , lascoördinator

EN-ISO 15614.|

of keuringsinstansie

2014

(C) Marchel Kaspers

63

Lasmethodekwalificatie (LMK-WPQR) Volgens EN-ISO 15612

EN-ISO 15612


2014

(C) Marchel Kaspers

(C) Marchel Kaspers

64

32


2014


EN-ISO 15612


2014

(C) Marchel Kaspers

65


EN-ISO 15612


2014

(C) Marchel Kaspers

(C) Marchel Kaspers

66

33


2014

Lasmethodekwalificatie (LMK-WPQR) Volgens EN-ISO 15614-1 Goed

Is een

gekeur

geschikte

de WPS

WPS

vereist

beschikbaar?

Schema voor het

Nee opstellen pWPS en proeflass en

De keuze wordt

Goedkeuring van de lasmethode

opstellen en goedkeuren

bepaald via het

van een lasmethode /

contract en / of bestek

EN-ISO 15613 / 15614-1

lasmethode beschrijving (WPS)

toepassing van de lasverbinding.

Voor EN 1090

Goedgekeurde WPQR / WPS

Executieklasse 2, 3 en 4

8-9-2014

of door de belasting /


67

Lasmethode beproeving 3.3.1. Proefstukken Kwalificeren van een of meerdere las proefstukken moeten representatief, voor de in de productie toe te passen lasmethode, voldoende afmetingen hebben om een redelijke warmteverdeling te garanderen. De proefstukken moeten worden gelast volgens de pWPS, onder voorwaarden die tijdens de productie zullen gelden bijvoorbeeld:  Proefstuk voor stompe verbinding in plaat  Proefstuk voor stompe verbinding in pijp  Proefstuk voor T-verbinding  Proefstuk voor een aftakking

Het lassen en beproeven van de proefstukken moet worden bijgewoond door de Beoordelaar / keurmeester of door een van de Notified Body’s 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


68

34


2014

Praktijkvoorbeelden Materialen: S355 J2G3 Materiaal dikte: t 100 – 40 mm Lasproces: 111 Voorverwarmen: 100 gr.

40mm

100mm 2014

(C) Marchel Kaspers

69

Het lassen van proefstukken Het lassen van proefstukken Het voorbereiden en lassen van proefstukken moet in overeenstemming met de voorlopige lasmethode beschrijving

(pWPS) worden

uitgevoerd en onder de algemene omstandigheden van de laswerkzaamheden, in de productie waar zij representatief voor zijn.

Het lassen en beproeven van de proefstukken moet worden bijgewoond door een keurmeester of een keuringsinstantie.

EN-ISO 15614-1 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


70

35


2014

Goedgekeurde methodekwalificatie De lasmethodekwalificatie worden goedgekeurd door te voldoen aan een of meer goedkeuringsrapporten van de lasmethoden (WPQR). Een goedgekeurde lasmethodebeschrijving (WPS) moet alle noodzakelijke informatie verschaffen om een lasverbinding te produceren.

8-9-2014


71

WPQR bestaat uit de volgende documenten Een goed gekeurde methode kwalificatie (WPQR) bestaat uit de volgende documenten:  Materiaalcertificaten.  Certificaten van het lastoevoegmateriaal.  Beschermgas informatieblad.  Radiografisch of ultrasoon onderzoek rapporten.  NDO rapportage, magneet, penetrant onderzoek.  Destructief rapporten, dwarstrekproef in de las, buigproeven op het lasmetaal.  Goedgekeurde lasmethodebeschrijving (WPS)

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


117

36


2014

EN 1090-2 par. 7.5.7 “Hechtlassen” Artikelen

EXC1

EXC2

EXC3

EXC4

EN ISO 3834-4

EN ISO 3834-3

EN ISO 3834-2

EN ISO 3834-2






Nr


Lassers EN 287-1

Lassers EN 287-1

Lassers EN 287-1

Lassers EN 287-1

Bedieners EN 1418

Bedieners EN 1418

Bedieners EN 1418

Bedieners EN 1418


Nr





Nr

Nr




Nr

Nr





7.5.7 Hechtlassen

Nr





Nr










Verplicht voor EXC 2, 3 en 4!


8-9-2014




73

EN 1090-2 par. 7.5.7 “Hechtlassen” EXC2, EXC3 en EXC4: is een gekwalificeerde lasmethode verplicht.  Bij EXC2, EXC3 en EXC4: is een gekwalificeerde lasmethode verplicht.  Alle hechtlassen die niet worden opgenomen in de uiteindelijke las moeten verwijderd worden.  Hechtlassen die in de uiteindelijke las zullen worden opgenomen, dienen een geschikte vorm te hebben en worden gelegd door gekwalificeerde lassers.  Hechtlassen moeten vrij zijn van lasfouten en dienen vóór het uiteindelijke lassen zorgvuldig te worden gereinigd. Gescheurde hechtlassen moeten worden verwijderd.

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


74

37


2014

EN 1090-2 par. 7.5.7 “Hechtlassen” Voor EXC2, EXC3 en EXC4. Lengte hechtlas min. 4 x t dikste plaat of 50 mm lengte

[email protected] 8-9-2014


75

Lasmethodekwalificaties  Microstructuuronderzoek ( EN 10025-6)  Cruciform trekproef (vanaf S 420 N/L)  Lasprimers (dikste laagdikte)  Indien op shopprimers wordt gelast moeten beproevingen worden uitgevoerd op de maximaal toegestane (nominaal + tolerantie) laagdikte.  Productietesten (na 1 ~3 jaar)

[email protected] 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


76

38


2014

EN 1090-2 par. 7.4.1 “Kwalificeren van lasmethoden” (2) Standaard is lasmethodekwalificatie onbeperkt geldig, maarrrrr….. Beperkingen in de EN 1090! Deze eist extra beproevingen voor lasprocessen die NIET in “gebruik” zijn: a) Van één tot drie jaar: productie lasproef voor staalsoorten > S355. Onderzoek: visuele keuring, radiografische of ultrasone keuring (behalve hoeklassen), magnetisch of penetrant onderzoek, macro beoordeling en hardheidsmeting. a)

voor een periode meer dan drie jaar: 1) macro, van productieproef moet worden gekeurd voor staalsoorten ≤ S355, of 2) moeten nieuwe methodebeproevingen worden uitgevoerd voor staalsoorten > S355.

8-9-2014


77

EN 1090-2 par. 7.4.2 Lassers en bedieners van lasmachines Artikelen

EXC1

EXC2

EXC3

EXC4

EN ISO 3834-4

EN ISO 3834-3

EN ISO 3834-2

EN ISO 3834-2



Nr





Lassers EN 287-1

Lassers EN 287-1

Lassers EN 287-1

Lassers EN 287-1

Bedieners EN 1418

Bedieners EN 1418

Bedieners EN 1418

Bedieners EN 1418


Nr





Nr

Nr




Nr

Nr





7.5.7 Hechtlassen

Nr





Nr










Verplicht voor EXC 1, 2, 3 en 4! 7.5.9.2 Enkelzijdige lassen

7.5.17 Het uitvoeren van lassen

7.6 Acceptatiecriteria

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers




78

39


2014

EN 1090-2 par. 7.4.2 Lassers en bedieners van lasmachines Lassers moeten worden gekwalificeerd in overeenstemming met NEN-EN-ISO 9606 en bedieners van lasmachines in overeenstemming met den EN-ISO 14732. Het lassen van een vertakkende buisverbinding met hoeken kleiner dan 60o moet worden gekwalificeerd met een specifieke test. Er dienen registraties beschikbaar te zijn van alle kwalificatiebeproevingen van lassers en bedieners van lasmachines.

8-9-2014


79

Het certificaat! Garandeert het ACTUELE kunnen! Het certificaat heeft een bepaalde geldigheidsduur, waarna het zijn kwalificerende status verliest. De certificaathouder is verplicht zijn vakbekwaamheid te onderhouden gedurende de certificatie periode.

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


80

40


2014

Het kwalificeren van operateurs EN-ISO 14732 Kwalificatie van bedieners van lasmachines (lasoperator)

8-9-2014


81

Verlengen van het lasserskwalificatie certificaat.

82 M.K.

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


82

41


2014

EN 1090 / EN-ISO 4834 / Lascoördinator Artikelen

EXC1

EXC2

EXC3

EXC4

EN ISO 3834-4

EN ISO 3834-3

EN ISO 3834-2

EN ISO 3834-2



Nr





Lassers EN 287-1

Lassers EN 287-1

Lassers EN 287-1

Lassers EN 287-1

Bedieners EN 1418

Bedieners EN 1418

Bedieners EN 1418

Bedieners EN 1418


Nr





Nr

Nr






Verplicht voor EXC 2, 3 en 4! Nr

Nr



7.5.7 Hechtlassen

Nr





Nr










7.5.9.2 Enkelzijdige lassen

7.5.17 Het uitvoeren van lassen 7.6 Acceptatiecriteria

8-9-2014




83

De lascoördinator, Definities uit EN-ISO 14732 3.2 Lascoördinatie Coördinatie van fabricageprocessen voor alle lastechnische en daaraan verbonden werkzaamheden

3.3 Lascoördinator (WC) Persoon die verantwoordelijk is voor en in staat is tot het uitoefenen van lascoördinatie

Verantwoordelijk lascoördinator (RWC) Persoon die competent is om toezicht uit te oefenen op de lasactiviteiten van de fabrikant, aangetoond aan de hand van zijn technische kennis en ervaring voor de producten die worden gefabriceerd (aan de hand van LK’s, LMK’s en WPS-en).

OPMERKING: Het kan noodzakelijk zijn om verschillende lascoördinatoren voor verschillende taken te benoemen. 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


84

42


2014

De lascoördinator Lascoördinator

Kaderopleidingen:

 Aangewezen

International Welding Engineer (IWE) International Welding Technologist (IWT)

 Intern

International Welding Specialist (IWS)

 Extern

International Welding Practitioner (IWP) Responsible Welding Coordinator (RWC)

8-9-2014


85

EN 1090-2 par. 7.4.3 “Lascoördinatoren” (1) Voor EXC2, EXC3 en EXC4: lascoördinatie tijdens lassen door lascoördinatie-personeel, gekwalificeerd voor en ervaren met laswerkzaamheden waar ze toezicht op houden, zoals gespecificeerd in EN-ISO 14732.

Lascoördinatie-personeel (EN 1090-2) moet technische kennis hebben zoals gespecificeerd in tabellen 14 en 15 (volgende sheets).

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


86

43


2014

EN 1090-2 par. 7.4.3 Lascoördinatoren” (tabel 14) Staal (Staalgroep)

Referentienorm

S235 t/m S355 (1.1, 1.2, 1.4)

EN 10025-2 EN 10025-3 EN 10025-4 EN 10025-5, EN 10149-2, EN 10149-3 EN10210-1, EN 10219-1

S420 t/m S700 (1.3, 2, 3)

EN 10025-3 EN 10025-4 EN 10025-6 EN 10149-2, EN 10149-3 EN10210-1, EN 10219-1

S235 t/m S355 (1.1, 1.2, 1.4)

EN 10025-2 EN 10025-3 EN 10025-4 EN 10025-5, EN 10149-2, EN 10149-3 EN10210-1, EN 10219-1

S420 t/m S700 (1.3, 2, 3)

EN 10025-3 EN 10025-4 EN 10025-6 EN 10149-2, EN 10149-3 EN10210-1, EN 10219-1

Alle

Alle

EXC

EXC2

EXC3

EXC4

Dikte (mm) t≤25

a

25 < t ≤ 50

b

t>50

S S CC /S

B B

c

S S

C CC /S C d

S S

C C

C C

C C C C

C C C C

C C C C

a

Kolomvoetplaten en kopplaten ≤ 50mm b Kolomvoetplaten en kopplaten ≤ 75mm c Voor staal tot en met S275 is niveau S voldoende d Voor staal N, NL, M en ML is niveau S voldoende

Technische basiskennis (~IWS)

B:

(Basic)

S:

(Specific)

C:

(Comprehensive)

Specifieke technische kennis (~IWT)

8-9-2014

Uitgebreide technische kennis (~IWE) CE-markering EN 1090 (C) Marchel Kaspers

87

EN 1090-2 par. 7.4.3 “Lascoördinatoren” (tabel 15) EXC

Staal (Staalgroep)

Referentienorm

25 < t ≤ 50

t>50

Austenitisch (8)

EN 10088-2:2005, Tabel 3 EN 10088-3:2005, Tabel 4 EN 10296-2:2005, Tabel 1 EN 10297-2:2005, Tabel 2

B

S

C

Austenitischferritisch (10)


S S

C C

Austenitisch (8)


S S

C C

Austenitischferritisch (10)


Alle

Alle

C C

C C C C

EXC2

EXC3

EXC4

(C) Marchel Kaspers

B

C

C

S

C

C

C

C

C

C

C

C

C


B:

(Basic)

S:

(Specific) Specifieke

C:

(Comprehensive)

8-9-2014

Dikte (mm) t≤25

technische kennis (~IWT)

Uitgebreide technische kennis (~IWE)


88

44


2014

EN 1090-3 par. 7.4.4 “Lascoördinatoren” (tabel 7)

Uitvoeringsklasse

Moedermateriaal

3xxx, 5xxx EXC2 Overige 3xxx, 5xxx EXC3 Overige EXC4 a

Type lastoevoeg- material Type 3, Type 4 Nominale dikte van het materiaal in mm t ≤ 12a t > 12 B B

SS

S S

SS C C

alle

C C

Type 5 Nominale dikte van het materiaal in mm t ≤ 12a t > 12 B B S S S S C C

S S C C

Kop- en voetplaten tot 25 mm.


B:

(Basic)

S:

(Specific) Specifieke

C:

(Comprehensive)

8-9-2014

technische kennis (~IWT)

Uitgebreide technische kennis (~IWE) CE-markering EN 1090 (C) Marchel Kaspers

89

Lascoördinator EN 1090 EWF 652-11

90

(C) Marchel Kaspers

45


2014

Lascoördinator EN 1090 (B) EWF 652-11

91

Lascoördinator EN 1090 (B) EWF 652-11 Ervaring: - Minimaal vier (4) jaar ervaring, binnen de afgelopen zes (6) jaar. - Deze werkervaring moet overeenkomstig zijn met het werk- en denkniveau van een lascoördinator. - De werkzaamheden moeten op een hoger niveau liggen dan die van een lasser. - Bijvoorbeeld; beoordelen van kwaliteitsdocumenten en werktekeningen, beoordelen van laswerk, beoordelen van klant- en kwaliteitseisen, geven en opstellen van werkinstructies, maken van afspraken met onderaannemers, vaststellen van invloeden omtrent laskwaliteit en nemen van preventieve acties.

92

(C) Marchel Kaspers

46


2014

Lascoördinator EN 1090 (S) EWF 652-11

93

Lascoördinator EN 1090 (S) EWF 652-11 Ervaring: -

Minimaal drie (3) jaar ervaring, binnen de afgelopen vijf (5) jaar,

-

Als lascoördinator of vergelijkbare functie, met werkzaamheden beschreven onder punt 4

-

Binnen een van de 4 materiaalgroepen, zoals beschreven onder punt 3

-

uit de cv moet de relevante werkervaring, training en opleidingen blijken.

-

Dit cv dient door de werkgever schriftelijk te worden bevestigd.

-

Dit cv moet ter goedkeuring aangeboden worden aan de opleidingsinstituut.

-

Het NIL zal bij de aanmelding voor het examen het cv toetsen.

94

(C) Marchel Kaspers

47


2014

Lascoördinator EN 1090 (S) EWF 652-11 De theorie onderwerpen

Lesuren RWC-S

RWC-B

Lasprocessen en apparatuur

20

14

Materiaal en materiaalgedrag tijdens het lassen

19

10

Constructie en ontwerp

12

3

Fabricatie en toegepaste Engineering

44

24

Seminar EN 1090

21

13

Sub totaal

116

64

Dagen

14.5

8

3.45 uur

2.30 uur

120

65

Examen (tussentijdse- en eindexamen) Totaal: Een lesuur bevat minimaal 50 minuten aan contacturen.

95

96

(C) Marchel Kaspers

48


2014

De lascoördinator; taken en verantwoordelijkheden 1. Specificatie van taken en verantwoordelijkheden (EN ISO 14732) •

Selectie taken gebaseerd op bedrijf / product (zie bijlage B). Activiteiten koppelen aan taken en verantwoordelijkheden, zoals: – specificatie en voorbereiding; – toezicht; – inspectie, controle of observatie.

•

Verantwoordelijkheid voor lascoördinatie uitsluitend bij fabrikant.

•

Verantwoordelijkheden die moeten worden beschreven: – positie in fabricerende organisatie en zijn verantwoordelijkheden (taakomschrijving); – omvang van toegekende bevoegdheid, noodzakelijk voor uitvoering van toegewezen taken, bijv. voor lasmethodebeschrijving en rapportages;

8-9-2014


97

Overzicht van taken lascoördinator (EN ISO 14732 Bijlage B) B.1 B.2 B.3 B.4 B.5 B.6 B.7 B.8 B.9 B.10 B.11 B.12 B.13 B.14 B.15 B.16 B.17 B.18 B.19

Beoordeling van eisen Technische beoordeling Uitbesteding Laspersoneel Uitrusting Productieplanning Goedkeuring van de lasmethoden Lasmethodebeschrijvingen Werkinstructies Lastoevoegmaterialen Materialen Inspectie en beproeving voor het lassen Inspectie en beproeving tijdens het lassen Inspectie en beproeving na het lassen Warmtebehandeling na het lassen Niet-overeenstemming en corrigerende maatregelen Kalibratie en geldigverklaring van meet-, inspectie- en beproevingsapparatuur Identificatie en naspeurbaarheid Kwaliteitsrapporten

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


98

49


2014

Materiaalcertificaten Certificaten, materiaal, lastoevoegmateriaal, enz.  EXC 1: minimaal

2.1 materiaal certificaat

 EXC 2 ~ 4: minimaal

3.1 materiaal certificaat

Traceerbaarheid  Materiaaltype

8-9-2014


99

Materiaalsoorten  EN 10025-2  S235JR, S355J2  28 opties

 EN 10025-3  S355N(L), S460N(L)  32 opties

 EN 10025-4  S355M(L), S460M(L)  32 opties

 EN 10025-6  S690Q(L), S 960 Q(L)  31 opties

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


100

50


2014

VERSCHIL CE-VERKLARINGEN EN 10025 - EN 1090-1

EN 10025

EN 1090-1

1. Toleranties op vorm en afmetingen

1. Toleranties op vorm en afmetingen 2. Lasbaarheid (CEV)

2. Breukrek

3. Breuktaaiheid (CVN)

3. Treksterkte

4. Weerstand tegen stootbelasting

4. Vloeigrens

4. Draagvermogen

5. Sterkte tegen stootbelasting 6. Lasbaarheid 7. Duurzaamheid

6. Vermoeiingsterkte 7. Brandwerendheid 8. Reactie op brand 9. Vrijkomen van cadmium en zijn verbindingen 10. Radioactieve straling 11. Duurzaamheid

8-9-2014


101

EN 1090-2 paraaf: 5.5 Lastoevoegmaterialen Alle lastoevoegmaterialen moeten voldoen aan de eisen van EN 13479 Lastoevoegmaterialen

Productnorm

Draadelektroden en lasmetaal voor booglassen onder gasbescherming van ongelegeerde en fijnkorrelige staalsoorten

EN ISO 14341

Draadelektroden, draad-poeder elektroden en gevulde draadelektroden, en elektrode-poedercombinaties voor het onderpoederlassen van ongelegeerde en fijnkorrelige staalsoorten

EN 756

Beklede elektroden voor booglassen met de hand van staal met hoge sterkte

EN 757

Poeders voor onderpoederlassen

EN 760

Beklede elektroden voor booglassen met de hand van corrosievaste en hittevaste staalsoorten

EN 1600

Staven, draad, lasmetaal voor het TIG-lassen van ongelegeerd staal en fijnkorrelig staal

EN ISO 636

Beklede elektroden voor booglassen met de hand van ongelegeerde en fijnkorrelige staalsoorten

EN ISO 2560

Draadelektroden,stripelektroden, draden en staven voor booglassen van corrosie- en hittevaste staalsoorten

EN ISO 14343

Draadelektroden, draden, staven, en lasmetaal voor booglassen onder gasbescherming van staalsoorten met een hoge treksterkte

EN ISO 16834

Draad- en gevulde draadelektroden, en elektrode-poedercombinaties voor het onderpoederlassen van staalsoorten met een hoge treksterkte Elektroden met gevulde draad voor booglassen onder gasbescherming en zonder gasbescherming van staalsoorten met een hoge treksterkte 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


EN 14295 EN ISO 18276

102

51


2014

Certificaten lastoevoegmateriaal

Moet voldoen aan 13479 -> CE-markering Moet voldoen aan de van toepassing zijn de productnorm 8-9-2014


103

Certificaten lastoevoegmateriaal Voor constructie staalsoort S235 minimaal 2.2 certificaat volgens EN 10204

Voor constructie staalsoort S355 JR of J0-type is voor EXC2, EXC3 en EXC4 een keuringsdocument 3.1 verplicht.

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


104

52


2014

Certificaten lastoevoegmateriaal

8-9-2014


105

Kalibreren, validatie lasapparatuur Validatie lasapparatuur volgens:  NEN 3140 veiligheidstest;  Kalibreren, valideren machines volgens ISO 17662;

Vanaf EN-ISO 3834-2 en EXC 2 vereist

 Onderhoud machines;  Reparaties machines.

Gekalibreerde apparatuur? 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


106

53


2014

Kalibreren, validatie lasapparatuur EN-ISO 17662 op de markt gebracht met als titel Welding - Calibration, verification and validation of equipment used for welding, including ancillary activities. Per onderdeel wordt aangegeven of er sprake is van kalibratie, verificatie of validatie met daarbij een aangegeven tolerantie. Parameters die gecontroleerd dienen te worden, zijn: Stroomsterkte; Boogspanning; Voortloopsnelheid; Draadaanvoersnelheid; Enz.

8-9-2014


107

EN 1090-2 paraaf: 7.5.2 opslag lastoevoegmaterialen De lastoevoegmaterialen moeten worden opgeslagen, getransporteerd en gebruikt in overeenstemming met de aanbevelingen van de fabrikant. Indien elektroden en lasdraden moeten worden gedroogd en opgeslagen dienen geschikte temperatuurniveaus en tijden worden aangehouden in overeenstemming met de aanbevelingen van de fabrikant.

Opslag lastoevoegmaterialen? 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


108

54


2014

Herinnering materialen (CR ISO/TR 15608) Groep Staaltype 1 Staal met een minimaal gespecificeerde rekgrens ReH  460 N/mm² en een gelimiteerde analyse 2 Thermomechanisch behandeld fijnkorrel staal en gietstaal met een gespecificeerde minimale rekgrens van ReH > 360 N/mm² 3 Afgeschrikt en ontlaten staal en precipitatie hardend staal (behalve roestvast staal) met een minimale rekgrens van ReH > 360 N/mm² 4 Laag vanadium gelegeerd Cr-Mo-(Ni) staal met Mo  0,7 % en V  0,1 % 5 Cr-Mo staal vrij van vanadium met C  0,35 % c 6 Hoog vanadium gelegeerd Cr-Mo-(Ni) staal 7 Ferritisch, martensitisch of precipitatie hardend roestvast staal met C  0,35 % en 10,5 %  Cr  30% 8 Austenitisch staal 9 Nikkel gelegeerd staal met Ni  10,0 % 10 Austenitisch ferritisch roestvast staal (duplex) 11 Staal gedekt in groep 1 maar dan met: 0,25 % < C  0,5 %

Geldigheidsgebieden vlgens EN-ISO 15614-1 8-9-2014


109

Basismateriaal groep(en)

CR ISO/TR 15608 Groep

Sub-groep

1.1

Staal met een gespecificeerde rekgrens ReH  275 N/mm²

1.2

Staal met een gespecificeerde rekgrens 275 N/mm²  ReH  360 N/mm²

1.3

Genormaliseerd fijnkorrel staal met een gespecificeerde rekgrens ReH > 360 N/mm²

1.4

Weerbestendige staalsoorten waarvan de chemische samenstelling voor de enkelvoudige elementen de onder 1 gespecificeerde waarden te boven gaat

2

Thermo mechanisch behandeld fijnkorrel staal en gietstaal met een gespecificeerde minimale rekgrens van ReH > 360 N/mm² 2.1

Thermomechanisch behandeld fijnkorrel staal en gietstaal met een gespecificeerde minimale rekgrens van 360 N/mm² < ReH  460 N/mm²

2.2

Thermomechanisch behandeld fijnkorrel staal en gietstaal met een gespecificeerde minimale rekgrens van > 460 N/mm²

3

Afgeschrikt en ontlaten staal en precepitatie hardend staal (behalve roestvast staal) met een minimale rekgrens van ReH > 360 N/mm² 3.1

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers

Staaltype Staal met gespecificeerde minimale rekgrens ReH  460 N/mm² a en analyse in % : C  0,25 ; Si  0,60 ; Mn  1,80 ; Mo  0,70b; S  0,045; P  0,045 ; Cu  0,40b; Ni  0,5b; Cr  0,3 (0,4 voor gietwerk)b; Nb  0,06; V  0,12b; Ti  0,05

1

Afgeschrikt en ontlaten staal en precipitatie hardend staal (behalve roestvast staal) met een minimale rekgrens van 360 N/mm² < ReH  690 N/mm² CE-markering EN 1090 (C) Marchel Kaspers

110

55


2014

Afwijken geldigheidsgebieden Afwijken geldigheidsgebieden van lasposities Willekeurige laspositie = goedkeuring voor alle posities behalve voor de PG en J-L045

PG Indien er geen kerftaaiheidseisen en hardheidseisen zijn. Dit geldt voor materiaal groep 1.1 volgens CR ISO 15608. Voorbeeld: S235J0

Productiecategorieën volgens EN 1090-2: PC1

De goedkeuring geldt voor willekeurige positie (in pijp of plaat) ook voor alle andere posities (in pijp of plaat).

Geldigheidsgebieden volgens EN-ISO 15614-1 8-9-2014


111

Afwijken geldigheidsgebieden voor materiaal Group

Reference

Name 15608

Number

standard

Geen kerftaaiheidseisen en hardheidseisen voorgeschreven volgens EN–ISO 15614-1

Hardheidseisen niet vereist voor moedermaterialen in sub groep 1.1 en groep 8, 41 t/m groep 48 volgens NEN-EN-ISO 15614-1

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


112

56


2014

Basismateriaal groep(en) volgens CR ISO/TR 15608 Group

Reference

Name

Number standard

8-9-2014


113

Afwijken geldigheidsgebieden Geldigheidsgebieden lasposities indien geen kerftaaiheidseisen en hardheidseisen. Goedkeuring voor alle posities behalve voor PG en J-L045 Geldigheidsgebieden volgens EN-ISO 15614-1 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


114

57


2014

Afwijken geldigheidsgebieden Geldigheidsgebieden lasposities indien geen kerftaaiheidseisen en hardheidseisen zijn.

Nieuw

Lasposities volgens EN ISO 6947 Geldigheidsgebieden volgens EN-ISO 15614-1 8-9-2014


115

Afwijken geldigheidsgebieden

Lasposities volgens EN-ISO 6947

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


116

58


2014

Afwijken geldigheidsgebieden Indien kerftaaiheidseisen en/of hardheidseisen

kerfslagwaarden bepalen uit de positie met de hoogste warmte-inbreng

de hardheidmetingen verrichten in de positie met de laagste warmte-inbreng

(Warmte-inbreng bepaalt de microstructuur en mechanische eigenschappen)



117

Geldigheidsgebieden volgens EN ISO 15614-1 Geldigheidsgebied EN ISO 15614-1

Dikte proefstuk [t]

Een laag

Meer lagen

t≤ 3

0,7 – 1,3 t

0,7 – 2 t

3 < t ≤ 12

0,5 – 1,3 t (3 min.)

3–2t

12 < t ≤ 100

0,5 - 1,1 t

0,5 – 2 t

t > 100

n.v.t.

50 – 2 t

Geldigheidsgebied voor stompe verbindingen, T-verbindingen en pijpaftakkingen.


(C) Marchel Kaspers


118

59


2014

Geldigheidsgebieden meer lagen techniek Dikte proefstuk [t]

Proefplaat 2 mm plaat

Geldigheidsgebied EN-ISO 15614-1

Geldigheidsgebied (t) 1.4 tot 2.0 mm

Meer lagen techniek

t≤ 3

0,7 – 2 t

3 < t ≤ 12

3–2t

12 < t ≤ 100

0,5 – 2 t

t > 100

50 – 2 t

Proefplaat 3 mm plaat Geldigheidsgebied (t) 2.1 tot 6 mm Proefplaat 10 mm plaat Geldigheidsgebied (t) 3 tot 20 mm Proefplaat 12 mm plaat Geldigheidsgebied (t) 3 tot 24 mm Proefplaat 15 mm plaat Geldigheidsgebied (t) 7.5 tot 30 mm

meer lagen techniek

Dikte proefstuk Geldigheidsgebieden volgens EN-ISO 15614-1 8-9-2014


119

Geldigheidsgebied keelhoogte / A-hoogte Geldigheidsgebied hoeklassen Dikte proefstuk [t]

)a

Materiaal dikte

Keelhoogte / A-hoogte Een laag techniek

Meer lagen techniek

t≤ 3

0,7 – 2 t

0,75 – 1,5 a

Onbeperkt

3 < t ≤ 30

0,5 – 1,2 t (3 min.)

0,75 – 1,5 a

Onbeperkt

t ≥ 30

≥ 5

)a

Onbeperkt

Alleen voor speciale toepassingen.

Binnenhoeklas meer lagen techniek

Binnenhoeklas een laag techniek Geldigheidsgebieden volgens EN-ISO 15614-1 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


120

60


2014

Geldigheidsgebied pijp diameters (D) Diameter pijp (mm) 10,3

5,15

tot

20,6

25,4

25.0

tot

50,8

60,3

30,15

tot

≥

30,15

36,5

tot

≥

36,5

88,9

44,45

tot

≥

44,45

101,6

50,8

tot

≥

50,8

114,3

57,15

tot

≥

57,15

168,3

84,15

tot

≥

84,15

219

109,5

tot

≥

109,5

323

161,5

tot

≥

161,5

73

Geldigheidsgebieden volgens EN-ISO 15614-1

8-9-2014


121

Geldigheidsgebied voor stompe lasnaden Goedkeuring lasmethode pijp d.m.v. goedkeuring van plaat Goedkeuring van de lasmethode voor plaat geldt ook voor pijp met een D > 500 mm. Goedkeuring plaat gelaste posities PA en in de PC geldt ook voor pijp met een diameter > 150 mm

Pijp 60,3 x 6 mm

Pijp 168 x 6 mm


(C) Marchel Kaspers


122

61


2014

Afwijken geldigheidsgebieden hoeklassen Hoeklassen geldigheidsgebieden  Kwalificeren uitsluitend hoeklassen.

Meer laag techniek

Eenlaags lastechniek (sl)

Meerlaags lastechniek (ml)

 Eenlaags techniek is alleen geldig voor eenlaags lastechniek



123

Afwijken geldigheidsgebieden hoeklassen Hoeklassen geldigheidsgebieden  Kwalificeren uitsluitend hoeklassen.

Eenlaags techniek

Meerlaag techniek

Meerlaags (ml) lastechniek  meerlaags techniek is alleen geldig voor meerlaags lastechniek Geldigheidsgebieden volgens EN-ISO 15614-1 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


124

62


2014

Specifieke beperkingen boogtypen. Geldigheidsgebieden boogtypen bij lasprocessen: 135 en 138 Massieve en metaalpoeder gevulde draad in het kortsluitboog gelast is uitsluitend geldig voor lassen in het kortsluitboog gebied. Eigenshapen

Kortsluitingboog lassen

Stroomsterkte Boogspanning Booggeluid Warmte inbreng Druppelgrootte Aantal kortsluitingen Aantal druppels per sec. Inbranding

110 – 150 Ampere 14 – 18 Volt Sterk knetterend Gering Gem. 1 –2 x draad diameter 60 – 160 Gering Smal

8-9-2014


125

Specifieke beperkingen voor de geldigheidsgebieden. Geldigheidsgebieden boogtypen bij lasprocessen: 135, 136 en 138 Kwalificatieproef uitgevoerd in een sproeiboog of met globulair metaaltransport is geldig voor sproeiboog of met globulair metaaltransport. Eigenshapen

Sproeiboog

Stroomsterkte Boogspanning Booggeluid Warmte inbreng Druppelgrootte Aantal druppels per sec. Inbranding Naadvorm

200 – 360 Ampere 26 – 32 Volt Zoemend Hoog Kleiner dan draad diameter Groot Breed 3,5 - 6


(C) Marchel Kaspers


126

63


2014

Specifieke beperkingen voor de geldigheidsgebieden WPQR

WPQR (Bedrijfs) levenslang geldig  Lasproces niet meer gebruikt:  Tussen 1 en 3 jaar voor staal > S355  VT, RT, UT, MT, PT, macro, hardheid onderzoeken

Meer dan 3 jaar = S355 macro uit productieproef > S355 nieuwe procedure

> S355 nieuwe procedure 8-9-2014


127

Praktijkvoorbeeld, niet voorwarmen

Voorbeeld afkeur, Materialen: S355J2 Materiaal dikte: 30

aan 40 mm

Lasproces: 135, lasdraad SG2 Voorverwarmen: 18 gr.

Geen voorverwarming. Metallografische doorsnede en hardheidsmetingen 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


128

64


Voorbeeld afkeur,

2014

Praktijkvoorbeelden

Materialen: S355J2+N Materiaal dikte: 25 mm Lasproces: 135 Voorverwarmen: 18 gr.

8-9-2014


129

Praktijkvoorbeelden Voorbeeld afkeur, Scheurvorming in wbz in de root Materiaal: S235J2G3 Materiaal dikte: 50 mm Naadvorm: ½ v-naad, zonder doorlassing

Totaalbaar ? volgens NEN-EN-ISO 15614-1, maximaal 380 HV

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


130

65


2014

EN 1090-2 - Tabel A3 (alléén lassen) Artikelen

EXC1

EXC2

EXC3

EXC4

EN ISO 3834-4

EN ISO 3834-3

EN ISO 3834-2

EN ISO 3834-2



Nr





Lassers EN 287-1

Lassers EN 287-1

Lassers EN 287-1

Lassers EN 287-1

Bedieners EN 1418

Bedieners EN 1418

Bedieners EN 1418

Bedieners EN 1418


Nr





Nr

Nr




Nr

Nr





7.5.7 Hechtlassen

Nr





Nr










Verplicht voor EXC 1, 2, 3 en 4!


8-9-2014




131

Onvolkomenheden EN-ISO 5817 Kwaliteitsniveaus van onvolkomenheden Per lasonvolkomenheid  ingedeeld met volgnummer en nummer volgens ISO 6520  een onderverdeling van de grenswaarden

Grenswaarden van afwijkingen Drie kwaliteitsniveaus  Niveau B voor streng  Niveau C voor gemiddeld  Niveau D staat voor matig

(C) Marchel Kaspers

66


2014

EN 1090-2 par. 7.6 “Acceptatiecriteria” Gelaste proefplaten worden geïnspecteerd op de volgende punten volgens EN-ISO 5817:  Oppervlakte scheuren  Poreusheid op het oppervlak  Inkarteling  Bindingsfouten  Aanvloeiingsfouten  Kraterscheuren  Onvoldoende doorlassing  Zware doorlassing  Uitgezakte hoeklas  Spetters

EN-ISO 5817 Niveau? 133 8-9-2014


133

Voorbeeld van EN-ISO 5817: niveau D, C en B

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


134

67


2014

EN 1090-2 par. 7.6 “Acceptatiecriteria”

EN-ISO 5817 EXC1: Kwaliteitsniveau D EXC2: Kwaliteitsniveau C, enkele uitzonderingen EXC3: Kwaliteitsniveau B EXC4: Kwaliteitsniveau B+ (zie tabel volgende sheet) 8-9-2014


135

EN 1090-2 par. 7.6 “Acceptatiecriteria”

EN-ISO 5817 EXC1: Kwaliteitsniveau D EXC2: Kwaliteitsniveau C, enkele uitzonderingen EXC3: Kwaliteitsniveau B EXC4: Kwaliteitsniveau B+ (zie tabel volgende sheet) 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


136

68


2014

EN 1090-2 paraaf: 7.6 “Acceptatiecriteria”: Kwaliteitsniveau B+ Onvolkomenheid aanduiding

Grenswaarden voor onvolkomenheden a

doorlopende inkarteling, onderbroken inkarteling (5011, 5012) poreusheid (2011 t/m 2014)

EXC4:

vast insluitsel (300)

niet toegestaan

Stompe lassen

d ≤ 0,1 s, maar max. 2 mm

Hoeklassen

d ≤ 0,1 a, maar max. 2 mm

Stompe lassen

h ≤ 0,1 s, maar max. 1 mm l ≤ s, maar max. 10 mm

Hoeklassen

h ≤ 0,1 a, maar max. 1 mm l ≤ a, maar max. 10 mm h ≤ 0,05 t, maar max. 2 mm

uitlijnigheid (507)

Kwaliteits niveau B+

holle doorlassing (515)

niet toegestaan Aanvullende eisen voor brugdekken

ab

Poreusheid en gasporiën (2011, 2012 en 2014)

Alleen enkele kleine poriën toegestaan

Nestvormige poreusheid (2013)

Maximum som van poriën: 2%

Gaskanaal, wormvormige gaskanalen (2015 en 2016)

Geen lange poriën

Onjuiste vooropening bij hoeklassen (617)

Lassen die loodrecht op hun lengterichting belast worden moeten in hun geheel gekeurd worden, kleine afwijkingen van de vooropening alleen plaatselijk acceptabel h ≤ 0,3 mm + 0,1 a, maar max. 1 mm

Doorlopende inkarteling (5011)

a)

stompe lassen: alleen plaatselijk acceptabel

b)

hoeklassen: niet acceptabel wanneer loodrecht op richting van de belasting, doorlopende inkarteling moet door slijpen worden verwijderd

h ≤ 0,5 mm

Meerdere onregelmatigheden in een dwarsdoorsnede (no 4.1)

Niet toegestaan

Vaste insluitsels (300)

Niet toegestaan

a b

8-9-2014

Symbolen zijn gedefinieerd in EN ISO 5817 Deze eisen zijn aanvullend op B+


137

Inspectie en controle tijdens het lassen

Verplicht voor EXC 2, 3 en 4!

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


138

69


2014

Inspectie voor het lassen

8-9-2014


139

EN 1090-1, CE Controle van de Productie in de Fabriek Basismaterialen voor de fabricage:  Overeenkomstigheid met voorschriften  Naspeurbaarheid  Volgens uitvoeringsklassen en EN 1090-2 (tabel A3)  EXC1: geen  EXC2: gedeeltelijk  EXC3: totaal  EXC4: totaal

140

(C) Marchel Kaspers

70


2014

Inspectie en controle tijdens het lassen De controle op het naleven van de lasmethode beschrijving (WPS) Er zijn systemen in de handel die de lasparameters controleren tijdens het lassen. Deze lasgegevens worden opgeslagen, bijvoorbeeld het ArcQ systeem. Tijdens het lassen vergelijkt het systeem de gebruikte data met de WPS gegevens. Een rapportage server rapporteert non-conformance gegevens als de stroomsterkte en de spanning afwijken van de WPS gegevens.

8-9-2014


141

Keuren, beproeven en corrigeren (EN 1090-2 par. 12) Keuring en inspectie voorafgaand aan en tijdens het lassen Opnemen in keuringsplan. Algemeen: 

US of Radiografie voor stompe lassen;



PT of MT voor hoeklassen.

NDO moet door gekwalificeerd personeel (“level

3”) worden gekozen.

NDO moet door gekwalificeerd personeel (“level

2”) worden uitgevoerd.

Speciale aandacht voor knooppunten.

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


142

71


2014

Omvang van aanvullende NDO EN 1090-2 tabel 24 Werkplaatslassen en montagelassen

Soort las

EXC2

EXC3

EXC4

U ≥ 0,5

10 %

20 %

100 %

U < 0,5

0%

10 %

50 %

in kruisverbindingen

10 %

20 %

100 %

in T verbindingen

5%

10 %

50 %

Met a > 12 mm of t > 20 mm

5%

10 %

20 %

Met a ≤ 12 mm of t ≤ 20 mm

0%

5%

10 %

0%

5%

10 %

Stompe lassen en gedeeltelijke doorgelaste stompe lassen in dwarsrichting onderworpen aan trekspanning:

Stompe lassen en gedeeltelijke doorgelaste stompe lassen in dwarsrichting:

Hoeklassen in dwarsrichting onder trek- of schuifspanning:

Langslassen en lassen aan verstijvingen

NOOT 1 Langslassen zijn lassen parallel aan de lengteas van het onderdeel. Alle andere lassen worden als lassen in dwarsrichting beschouwd. NOOT 2 U = benuttingsgraad van de las voor quasistatische belasting. U = Ed/Rd waarin Ed is de grootste belasting op de las en Rd is de sterkte van de las in de uiterste grenstoestand. NOOT 3 De waarden a en t staan respectievelijk voor de keeldoorsnede en het dikste materiaal dat wordt verbonden.

8-9-2014


143

EN 1090-2 paraaf 12.4.2.1. Keuze van tijdstippen Lasafmeting (mm) a a of s ≤ 6 6 < a of s ≤ 12 a of s ≥12

Warmte inbreng Q (kJ/mm) b Alle

Wachttijd (uren) c S235 t/m S420

S460 en hoger

Alleen afkoelingsperiode

24

≤3

8

24

>3

16

40

≤3

16

40

>3

40

48

a De maat heeft betrekking op de nominale keeldoorsnede a van een hoeklas of de nominale dikte s van een volledige doorlassing. Voor gedeeltelijk doorgelaste stompe lassen is het geldende criterium de nominale lasdiepte a, maar voor paren van gedeeltelijk doorgelaste simultaan gelaste stompe lassen is het de som van de keeldoorsneden a. b

c De

De warmte inbreng Q moet in overeenstemming met hoofdstuk 19 van EN 1011-1: 1998 worden berekend. tijd tussen het gereedkomen van de las en het beginnen met het NDO moet worden vastgelegd in het NDO rapport. In het geval van “alleen afkoelingsperiode “ moet deze duren totdat de las voldoende is afgekoeld om met het NDO te beginnen. Het aanvullende NDO van een las mag in het algemeen niet voor verstrijken van de wachttijden na het lassen, als getoond in tabel 23, worden afgerond. 8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


144

72


2014

Wat zijn de eisen voor thermisch verzinken? Het constructiebedrijf moet volgens EN 1090  Voor ontluchting en uitloop-openingen (paragraaf 10.5) zorgen;  Overlappende oppervlakken (paragraaf 10.6) goed uitvoeren;  Oppervlaktevoorbehandeling uitvoeren volgens EN ISO 1461, niet EN ISO 8501 (voor verven);  Traceerbaarheid regelen;  Koudvervormende operaties uitvoeren vóór het thermisch verzinken (verwijzing naar EN 10025);  Inspecteren na het thermisch verzinken;  Laagdikte inspecteren bij aflevering;  Mogelijk toleranties checken. 8-9-2014


145

Wat zijn de eisen voor thermisch verzinken? Desgevraagd kan de verzinkerij voorzien in:  Certificaat waarop staat dat aan EN ISO 1461 is voldaan;  Extra controle op de laagdikte;  Inspectie na het thermisch verzinken;  Certificaat dat bevestigt dat het werk werd uitgevoerd in onder aanneming en volgens de procedures van het FPC van het constructiebedrijf.

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


146

73


2014

Fabricage-dossier 1.

Bestek

9.

2.

Overzicht van Eisen en

10. Certificaten NDO-personeel en

technische beoordeling (checklist)

Test- en Inspectieplan

NDO Procedures 11. NDO-rapportage

3.

Materiaalcertificaten

4.

Lastoevoegmateriaal certificaat

5.

WPS

13. Maatrapporten

6.

WPQR

14. Rapporten over reparaties en

7.

Lasserskwalificaties

8.

Fabricageplan

12. Voorschriften + rapporten warmtebehandeling

non conformity 15. As-built tekeningen 16. Andere documenten

8-9-2014


147

Richtlijnen Ontwerp Kunstwerken

http://www.rijkswaterstaat.nl/images/ROK%20versie%201%200%20definitief_tcm174-315864.pdf

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


148

74


2014

Aanbevelingen Aanpassen inkoopbeleid Alléén inkoop van producten met een CE-markering. Aanpassen communicatietraject In verband met specificaties in voortraject opdrachtgever, etc. Leg zaken in een vroegtijdig stadium vast. Aanpassen voorraad materialen In verband met garanderen traceerbaarheid. Opstellen FPC Stel een FPC op waar je als organisatie een goed gevoel hebt. Extra aandacht met uitbestedingen m.b.t. staalonderdelen bij onderaannemers In verband met CE verklaring. en certificeren van een lastechnisch kwaliteitssysteem volgens EN ISO 3834

8-9-2014


149

Te volgen stappen voor CE-markering volgens EN 1090-1  FPC opzetten  FPC laten certificeren door een aangemelde instelling;  CE-verklaring verstrekken bij iedere opdracht;  FPC laten “herkeuren door een aangemelde instelling”  (1-2-3-3 jaar), Schema voor EXC1 en EXC2  (1-1-2-3-3 jaar), Schema voor EXC3 en EXC4

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


150

75


2014

Te volgen stappen voor CE-markering volgens EN 1090-1

8-9-2014


151

Link Certificatie EN-ISO 3834: Website: http://www.ewf.be/certifiedResults.aspx?pesqIdPais=31&pesqIdPaisAnbcc=0&pesqProcesso= &pesqMaterial=

Overzicht aangemelde instellingen: http://ec.europa.eu/enterprise/newapproach/nando/index.cfm?fuseaction=country.notifiedbody&cou_id=528

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


152

76


2014

Meer weten CE-MARKERING VOOR STAALCONSTRUCTIES

8-9-2014


153

De Samenwerkende Nederlandse Staalbouw Website: http://www.staalbouw.net

Nederlands Instituut voor Lastechniek Website: www.nil.nl

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


154

77


2014

Voorbeeld nr. 1. Ik las brugdelen voor een aannemer EN 1090? JA, is een constructief dragend bouwproduct

8-9-2014


155

Voorbeeld nr. 2. Ik las onderdelen voor kranen voor opdrachtgever EN 1090? NIET MOBIEL; JA, is een constructief dragend bouwproduct. MOBIEL; NEE valt onder machine richtlijn

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


156

78


2014

Voorbeeld nr. 3. Ik maak aardappel sorteer/verwerkingsmachines en daar zitten bordessen aan en trappen EN 1090? NIET MOBIEL; JA, is een constructief dragend bouwproduct. MOBIEL; NEE valt onder machine richtlijn

8-9-2014


157

Voorbeeld nr. 4. Ik maak trappen voor zeeschepen (in het ruim) EN 1090?

NEE, voor zeeschepen gelden hele andere normen

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


158

79


2014

Voorbeeld nr 5. Ik maak trapleuningen voor aannemer EN 1090, JA wanneer ze verbonden zijn aan een constructief dragende constructie (maakt deel uit van en kan bij falen dragende constructie aantasten). Wanneer ze op beton vastzitten, Dan niet. 8-9-2014


159

Voorbeeld nr 6. Ik repareer en maak onderdelen voor graafmachines EN 1090 ?

NEE, valt onder machine richtlijn

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


160

80


2014

Voorbeeld nr 7. Ik maak voor beurzen stands (bijv. container met klapwanden) EN 1090 ?

NEE, alleen stationair geplaatste constructief dragende bouwproducten.

8-9-2014


161

Voorbeeld nr. 8. Ik maak onderdelen voor vuilniswagens EN 1090?

NEE, valt onder machinerichtlijn

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


162

81


2014

Praktijk voorbeelden

Onder voorbehoud van de beslissingen/aanbevelingen van de commissie die nog kunnen volgen, komen onderdelen van volgende constructies in aanmerking.  Fundatietorens voor offshore windmolens

 Geprofileerde platen

 Masten

 Hoedprofielen

 Stations

 Langsverstijvers

 Dakconstructies

 Draagconstructies

 Stadia

 Ondersteuningen

 Bruggen

 Trappen en leuningen  Fabrieks- en opslaghallen Serres

 Spoorwegbruggen  Overspanningen

 Gebintes in woningen

 Kraanbanen

 Appartementen

 Schoorstenen

 Wolkenkrabbers

 Sluisdeuren

 Torens

 Kraanbanen in kerncentrales  (indien geen andere strengere voorschriften)

8-9-2014


163

Zijn er nog vragen? In ieder geval bedankt voor uw aandacht. Marchel Kaspers Mobile : +31 (0)6-83522458

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


164

82


2014

Workshops 2013 - 2014

Voor meer informatie: www.nil.nl 8-9-2014


165

Voor nadere lastechnische informatie: Nederlands Instituut voor Lastechniek Boerhaavelaan 40 2713 HX Zoetermeer / the Netherlands Tel

: +31 (0)88-4008560

Mobile : +31 (0)6-83522458 Website: www.nil.nl E-mail

: [email protected]

Presentatie te downloaden op:

8-9-2014

(C) Marchel Kaspers


166

83

De nieuwe "CE - EN1090" markering. voor stalen en aluminium constructies in de bouw. EN 1090 hoofdzaken. Wat moet CE gemarkeerd worden?

Recommend Documents