Zwangerschap is een tijd van lichamelijk en spiritueel ontwaken, en het is belangrijk om daar bewust mee om te gaan. Luister naar de wijsheid van je eigen lichaam en geef je kind en jezelf rust, evenwicht en geluk. Versterk de intuïtieve band met je kind waardoor het de beste start krijgt. In dit boek staan tips voor: • het stimuleren van de zintuigen van het ongeboren kind • het verminderen van stress van moeder en kind • voeding en massage • visualisatie en meditatie Met aandacht voor lichaam, geest én ziel. Deepak Chopra is een westers geschoold arts en een van de meest geliefde auteurs op het gebied van spiritualiteit. Bij dit boek betrok hij de deskundigheid van David Simon, gespecialiseerd in holistische gezondheidszorg, en Vicki Abrams, lactatiedeskundige en yoga-instructrice. www.deepakchopra.com ‘Chopra geeft bemoediging, kennis en inspiratie op weg naar de geboorte van je kindje’ – Susan Smit, auteur van Zwanger met lichaam en ziel
www.kosmosuitgevers.nl
NUR 728/851 www.servire.nl Servire maakt deel uit van Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen
DEEPAK CHOPRA DE NEGEN MAGISCHE MAANDEN
SPIRITUALITEIT RONDOM ZWANGERSCHAP, BEVALLING EN DE EERSTE WEKEN
DE NEGEN
MAGISCHE MAANDEN Breng balans en bewustzijn in je zwangerschap
DEEPAK CHOPRA DAVID SIMON, VICKI ABRAMS
Voor alle kinderen van de mensheid – in hun onschuldige handen ligt de toekomst van onze wereld.
Inhoud Inleiding: je zwangerschap bewust beleven
9
1. Een baby maken
23
2. De ecologie van de baarmoeder
45
3. Voeding voor twee
69
4. In balans blijven
89
5. De veranderingen doorstaan
117
6. Partners in de liefde
137
7. De bevallingsreis
159
8. Het voeden van moeder en baby
213
9. De belangrijkste principes van het vaderschap
244
Tot besluit: De wereld helen – kind voor kind
265
Verklarende woordenlijst
270
Aanbevolen literatuur
276
Register
278
I n l ei d i n g
Je zwangerschap bewust beleven
• • •
De creatieve impuls van het leven is de grootste kracht in het universum. Hij is mysterieus en ondoorgrondelijk – machtiger dan de materie, subtieler dan gedachten en duurzamer dan de tijd. Al zolang de mens er is, zoekt hij naar verklaringen voor het ontstaan van leven uit onbezielde elementen. Inmiddels hebben we de genetische code ontrafeld, maar het leven is nog steeds een even groot mysterie. Oude wijsheidstradities vertellen ons dat archetypische goden en godinnen ons naar hun evenbeeld hebben geschapen, zodat wij hen kunnen herscheppen en eren alsof het mensen zijn. De wetenschap buigt zich over de regulerende principes die ervoor zorgen dat atomen in moleculen veranderen, moleculen in complexe biochemische stoffen en biochemische stoffen in zichzelf vermenigvuldigende systemen. Daarbij is het de vraag of levensvormen dna-moleculen voortbrengen of dat dna-moleculen levensvormen voortbrengen? Of je het universum nu vanuit een persoonlijk of onpersoonlijk perspectief beschouwt, vanuit spiritueel of wetenschappelijk oogpunt kun je je alleen maar verwonderen over de bezielende levenskracht die achter de schepping van alle levende wezens schuilgaat. Het universum wordt telkens opnieuw gecreëerd, met elk nieuw mensenleven. Geboorte en dood zijn eigenlijk gewoon intermezzo’s in het eeuwigdurende verhaal van de schepping. In iedere geboorte ligt de belofte van avontuur, dramatiek, liefde en verlies besloten. Het scheppingsproces kun je als een universele oceaan zien, een stroom van liefde die zich vertakt tot rivieren van individualiteit die terugstromen naar de bron. De bevruchting, en geboorte van je
10
Inleiding
baby zijn de eerste pagina’s van een nieuw verhaal, de eerste stappen op zijn pad door deze wereld van onbegrensde mogelijkheden. Ons boek, De negen magische maanden: breng balans en bewustzijn in je zwangerschap, is een lofzang op de geboorte – een bejubeling van alle bloesems van individualiteit die ontluiken aan de boom des levens. Dankzij de magie en het mysterie van het creatieve levensproces krijgen alle mensen de kans om bij te dragen aan het collectieve levensverhaal en tegelijkertijd nieuwe vormen toe te voegen. Op het moment dat je baby op eigen kracht zijn eerste teug zuurstof inademt en de navelstreng wordt doorgeknipt, wordt hij* een individu. Hij maakt zich los van je lichaam en begint zijn ontdekkingsreis, zijn zoektocht naar zichzelf. Door onze intuïtie en op grond van onderzoek weten we inmiddels dat je kindje al lang voordat het door het geboortekanaal naar buiten komt, met de verkenning van zijn individuele menszijn is begonnen. Het zelfbewustzijn van je baby ontwikkelt zich al tijdens de groei in de baarmoeder. Zodra zijn zintuiglijk gewaarzijn zich ontwikkelt, neemt hij geluiden, visuele prikkels en smaak- en geursensaties in je lichaam waar en reageert hij daarop. Jouw indrukken van de wereld dringen via je lichaam door tot je ongeboren baby. Hij leert al snel zijn ervaringen met gevoelens en emoties in verband te brengen en heeft zijn eigen pleziertjes en ongemakken. In de negen maanden dat jij het moederschip voor je baby bent, zal hij voortdurend gebruikmaken van de gegevens die jij over de wereld hebt verzameld. Je kind leert dat zintuiglijke impulsen en gevoelens met elkaar te maken hebben en kan op een gegeven moment onderscheiden welke goed doen en welke niet. De levenslessen beginnen al voor de geboorte, dat is wel duidelijk. * Hoewel het woord ‘baby’ taalkundig gezien mannelijk is, kan in plaats van ‘hij’ uiteraard ook ‘zij’ worden gelezen.
11
De negen magische maanden
Dit boek is bestemd voor zwangere vrouwen en hun partners, voor vrouwen die graag zwanger willen worden en voor iedereen die zich betrokken voelt bij dit wonderlijke proces van de geboorte. We hebben geprobeerd ook informatie op te nemen voor mensen die in hun werk met kinderen en hun problemen te maken hebben: leraren, adviseurs, therapeuten en mensen die in de gezondheidszorg werkzaam zijn zullen veel aan dit boek hebben. Dit is niet alleen een boek over de gezondheid van het ongeboren kind. Wij denken dat de aangeboden informatie ook de gezondheid van de samenleving als geheel kan bevorderen. Het leed, de depressiviteit en de criminaliteit die ons dag in dag uit omringen wijzen er onmiskenbaar op dat het evenwicht tussen lichaam, geest en ziel zoek is. Deze onbalans begint vaak al vóór de geboorte. De aanleg voor een goede gezondheid en heelheid, en de aanleg voor het verliezen van dit zeer kwetsbare evenwicht zijn beide al aanwezig op het moment van de bevruchting. Dit boek heeft er jaren over gedaan om in ons hart en onze geest te rijpen. Tijdens ons werk in het Chopra Center, waar we mensen met allerlei stoornissen en ziekten behandelen, zijn we erachter gekomen dat ervaringen tot biologie worden. Door andere keuzes te maken kunnen we ons lichaam genezen. Veel van onze patiënten en gasten hebben ons laten weten dat ze er veel voor over hadden gehad om als kind al hulp te krijgen bij het zoeken naar een evenwichtig leven. Na grondig onderzoek werd ons duidelijk dat mensen al in de baarmoeder belangrijke lessen over het leven en de wereld leren, en dat de keuzes die hun ouders maken een blijvend effect hebben. We hebben destijds het zwangerschapseducatieprogramma over de magische negen maanden opgezet omdat we deze kennis in praktijk wilden brengen. Inmiddels dragen we onze kennis op dit gebied over op docenten en begeleiders overal ter wereld.
12
Inleiding
Met de principes en oefeningen in dit boek kunnen zwangerschap en bevalling voor zowel ouders als kind een aanzienlijk rijkere ervaring worden, zo is ons duidelijk geworden na het onderwijzen van dit programma aan toekomstige ouders in het Chopra Center. Ervaringen opgedaan lang vóór de geboorte kunnen van invloed zijn op de persoonlijkheid van je kind. Een baby kan al voordat hij ter wereld komt in de buik van de moeder tekenen van stress vertonen. Gevoelens en verlangens worden gevormd door onze ervaringen in de baarmoeder. Het is wetenschappelijk aangetoond dat iedere ervaring, hoe vluchtig ook, zowel voor als na onze geboorte wordt omgezet in de materie van onze geest en ons lichaam. Positieve ervaringen in de periode van de bevruchting en gedurende het leven worden tot een gezond lichaam en een gezonde geest getransformeerd, negatieve ervaringen creëren een ongezond lichaam en een ongezonde geest. Gezondheid is meer dan niet ziek zijn. Het is een toestand van lichamelijk, psychologisch, emotioneel en spiritueel welzijn. We kunnen zelfs een stapje verdergaan en gezondheid definiëren als een hogere bewustzijnstoestand waarin we erkennen dat het veld van intelligentie dat de basis vormt van ons leven, ieder levend wezen draagt. Werkelijk gezond zijn betekent dat we niet in staat zijn anderen of onszelf pijn te doen. Willen we deze toestand bereiken, dan is het cruciaal dat we ons gekoesterd, gevoed, veilig, tevreden en gelukkig voelen, meteen vanaf het begin. Vanaf het moment van de bevruchting ervaart de ongeboren baby de gedachten en daden van zijn moeder. Geest en lichaam vormen een niet te scheiden eenheid. Een gedachte wordt altijd gevolgd door een molecuul, waar die ook gaat. De impulsen in onze geest worden onmiddellijk vertaald in een bonte verzameling neurochemische stoffen. Deze stoffen communiceren overal in ons lichaam met cellen en weef-
13
De negen magische maanden
sels. De ongeboren baby is deel van het lichaam van zijn moeder. De gedachten, emoties en gevoelens van de moeder worden in moleculen vertaald die in het lichaam van haar foetus terechtkomen. Jij en je baby delen voortdurend elkaars moleculen en ervaringen. Deze dynamische informatie-uitwisseling en deze chemische boodschappers vormen de communicatiecodes tussen je hart en de geest en het hart en de geest van je ongeboren kind. Een rijk emotioneel leven begint al bij de bevruchting. De bewuste keuzes die je als moeder maakt zijn de sleutel tot een goed begin, en een verruimd bewustzijn is de sleutel tot het maken van de beste keuzes. Met dit boek hopen we ouders ervan te doordringen dat hun keuzes, interpretaties en ervaringen voor, tijdens en na de zwangerschap een essentiële rol spelen bij het krijgen en opvoeden van gezonde en gelukkige kinderen. Door verrijkende keuzes te maken kun je ervoor zorgen dat je kind de basiselementen aangereikt krijgt voor het ontwikkelen van een gezond lichaam, een gezonde geest en een gezonde ziel. In dit boek verwijzen we geregeld naar de waardevolle en diepzinnige inzichten van de Ayurveda, een oude wijsheidswetenschap. Deze vijfduizend jaar oude Indiase natuurgeneeswijze herinnert ons eraan dat wij mensen eigenlijk spirituele wezens zijn. Wanneer we dit inzien en erkennen, kunnen we accepteren dat het verwekken, dragen en opvoeden van kinderen een heilige en zeer verantwoordelijke taak is. We zullen ook interessante informatie uit de moderne wetenschap aandragen waaruit blijkt dat we al met ervaren en leren beginnen voordat we zelf gaan ademhalen. Het integreren van deze twee verschillende zienswijzen verschaft ons de middelen om onze kinderen met onze gedachten, woorden en daden te voeden. We zijn spirituele wezens die hebben geleerd hoe je een fysieke vorm kunt aannemen. Een leven lang vermommen we
14
Inleiding
ons als een individu, maar het is eigenlijk zo dat wij in wezen onbegrensd bewustzijn, zuiver potentieel, Ziel zijn. Wanneer je door het verwekken van een baby een ziel uitnodigt om in je leven te komen, doe je in feite de heilige belofte om liefde en voeding te geven aan een goddelijke impuls die zich in de mensheid voordoet. We zijn allemaal een uitdrukking van dat ene, ongedeelde bestaansveld. Door het scheppen van een kind herscheppen we uiteindelijk onszelf. De liefde en zorg die we ons kind geven is een uitbreiding van de voeding die we onszelf geven. Als we een wereld zonder geweld willen creëren, dan zullen we om te beginnen de buik van de moeder met liefde en zorg moeten behandelen. Onze wereld is complex en dynamisch. Voorbeelden van situaties die ons hoopvol stemmen én situaties die ons doen wanhopen zijn er volop. Er zijn op deze aarde regio’s aan te wijzen waar creativiteit, rijkdom en spiritualiteit bloeien en regio’s waar armoede, geweld en lijden aan de orde van de dag zijn. Hoe de omstandigheden ook zijn, we kunnen alleen maar hopen op een voorspoedige toekomst als we onze kinderen geven wat ze nodig hebben. Alles wat we weten hebben we gekregen van degenen die voor ons kwamen. Nu kunnen we kiezen wat we doorgeven aan de volgende generatie. Als we onze kinderen onbewust opzadelen met de conflicten en misverstanden die wij hebben meegekregen, missen we een mogelijkheid om de wereld te veranderen. Maar als we ons bewustzijn verruimen en ons bezighouden met mededogen, eenheid en liefde, kunnen we deze wereld in alle oprechtheid opnieuw vormgeven. Dan zorgen we ervoor dat onze kinderen in zichzelf de prachtige spirituele wezens zullen herkennen die ze in werkelijkheid zijn. Als liefdevolle ouders wensen we onze kinderen vooral één ding toe: dat ze gelukkig worden. Met die wens in gedachten bieden we deze gids voor bewust ouderschap aan. We willen je uitnodigen te
15
De negen magische maanden
delen in onze hoop dat alle kinderen zullen worden gezegend met een magisch leven – en we reiken je dit boek aan in de hoop bij te dragen aan het creëren van een gezondere en liefdevollere wereld.
Hoe maak je dit boek persoonlijk? Iedere reis heeft de mogelijkheid om je voorbij de grenzen van je geest te brengen, naar een plaats diep in je hart. Op je reis door dit boek zul je veel oefeningen tegenkomen die je kunnen ondersteunen bij je persoonlijke groei. In diverse hoofdstukken zijn schrijf-, teken- en visualisatieoefeningen opgenomen, bedoeld als speelse mogelijkheden tot zelfontdekking. Wij geloven dat de zwangerschap – een tijd waarin je heel goed leert te luisteren naar de intuïtieve wijsheid van zowel je geest als je lichaam – een periode van diep spiritueel ontwaken kan zijn.
Een dagboek bijhouden tijdens je zwangerschap
Als de geest onbezwaard is Is je blik zo helder Dat je zelfs je hart kunt zien. – Steven Levine
Wij stellen voor dat je tijdens je zwangerschap iedere dag wat tijd vrijmaakt om in een paar alinea’s op te schrijven hoe je je voelt. Doe dat ook als je denkt dat je helemaal niets te melden hebt, neem rustig de tijd om op te schrijven wat je denkt en voelt. Sommige zwangere vrouwen reserveren hier een vast tijdstip voor, andere hebben
16
Inleiding
hun dagboek altijd bij zich zodat ze kunnen schrijven als ze er de inspiratie voor hebben. Gebruik je dagboek als steun en toeverlaat, wees eerlijk bij het opschrijven van je ervaringen. Misschien voel je wel de behoefte om te tekenen of figuurtjes te krabbelen – volg die behoefte gewoon. Stel je open voor wat in je opkomt. Het bijhouden van een dagboek helpt je om je gedachten en gevoelens te begrijpen. Luisterend naar je innerlijke dialoog zul je contact leggen met je baby en met een dieper weten in jezelf. Schrijven kan ertoe bijdragen dat je meer aanwezig bent in je leven. Maar al te vaak zoeken mensen buiten zichzelf naar wie ze zijn. Ze gaan naar spirituele leraren, lezingen en workshops om de antwoorden te krijgen op vragen over hoe ze zich moeten voelen. Door een dagboek bij te houden kun je gebruikmaken van de stroom van innerlijke wijsheid, het inzicht en de antwoorden die diep in jezelf beschikbaar zijn. Als je op deze manier aandacht aan jezelf schenkt, zul je je bewuster worden van de ontwikkeling van je ongeboren kind en je weg naar het ouderschap. Hier volgt een passage uit het dagboek van een vrouw die vijf maanden in verwachting is van haar eerste kind: Mijn lieve engel, Vandaag voelde ik je voortdurend trappelen en spelen in mijn buik. Met iedere beweging die je maakt krijg je mijn aandacht. Overdag doe ik geregeld mijn ogen dicht om jou al mijn aandacht te geven. Ik voel me nu al diep verbonden met je – het is moeilijk te omschrijven hoe precies. Het lijkt wel telepathie, het is alsof ik samen met jou denk, dagdroom, voel en ben. Echt een geweldig gevoel. Mijn buik wordt iedere dag ronder en groter. Ik vind het heerlijk om naar mezelf te kijken als ik naakt voor de spiegel sta. Je vader
17
De negen magische maanden
kijkt dan heel blij naar me, daardoor voel ik me sensueel en vrouwelijk. Je vader zal zo’n goede pappie worden, je gaat vast heel veel van hem houden. Hij heeft een tekening van ons drieën samen gemaakt, gistermiddag. We lachen allemaal en jij zit in het midden. Om de tekening heen heeft hij allemaal woorden geschreven die onze gevoelens van de afgelopen maanden beschrijven – onze opwinding over je komst en onze zorgen omdat er zoveel gaat veranderen. Het is een prachtige tekening. Ik ga die inlijsten en in je kamer ophangen. Ik hou van je, Je mama
Luisteren is een vorm van acceptatie. – Stella Terrill Mann
Doe even je ogen dicht en richt je aandacht op je gevoel: hoe is het om een baby in je buik te hebben die iedere dag iets groeit? Word je bewust van je blijdschap, je zorgen en je angsten. Schrijf ze op zonder bijgedachten. Let ook niet op spelling of grammatica – geniet ervan! Steek een wierookstokje aan of vul een brandertje met water en etherische olie en zet er een brandend kaarsje onder. Zet je favoriete muziek op. Misschien ontdek je gevoelens die je nooit eerder hebt opgemerkt, gevoelens die je misschien zelfs verrassen. Stel je ervoor open en beschrijf wat in je opkomt.
18
Inleiding
Inzicht door tekenen Beelden creëren en tekeningen maken om uitdrukking te geven aan je gevoelens en ervaringen kan ook een krachtige manier zijn om toegang te krijgen tot je innerlijk zelf. Met beelden kun je woorden omzeilen en rechtstreeks je gedachten en emoties uiten over de zwangerschap, geboorte en je ongeboren baby. Het is heel normaal als je hier in het begin weerstand bij voelt. Toch willen we je uitnodigen om het gewoon eens te proberen. Misschien heb je als kind besloten dat tekenen niets voor jou is omdat je er niet zo goed in was als je zou willen. Maar tekenen is absoluut een weg naar persoonlijke groei en biedt je ongelooflijk veel mogelijkheden. Je hoeft niet perfect te zijn, het is goed als je dat steeds weer tegen jezelf zegt. Laat je creativiteit via je handen zichtbaar worden. Leef je helemaal uit, voel je vrij. Vind het kind in jezelf, het kind dat zo graag tekent en kleurt. Haal krijtjes, kleurpotloden, verfdoos of klei tevoorschijn. Wees niet te kritisch over jezelf en ga spelen. Schaf een schrift of dagboek aan waar je in kunt schrijven en tekenen. Zoek er een uit waar je graag in werkt, een waarmee je vrijuit en spontaan aan de slag kunt. Zorg dat je wat pennen, kleurpotloden of stiften bij de hand hebt. Teken of beschrijf de gedachten en beelden die in je opkomen wanneer je de creatieve stroom eenmaal op gang hebt laten komen.
19
De negen magische maanden
Creatieve verbeelding
Als de mensen hun ogen open hebben, Zien ze de landschappen in de buitenwereld. Als de mensen hun ogen sluiten, Zien ze landschappen met hun geestesoog. Uiterlijke landschappen, we kunnen er uren naar kijken, En dat terwijl innerlijke landschappen Net zo veel te bieden hebben. – Michael en Nancy Samuels
Door creatief te zijn laat je zintuiglijke ervaringen op het projectiescherm van je bewustzijn verschijnen. De creatieve imaginatieoefeningen in dit boek bieden je de gelegenheid dieper met je eigen lichaam en je ongeboren kind in contact te komen. Ze helpen je ook tijdens je zwangerschap zo min mogelijk stress te ervaren. We hebben allemaal innerlijke ervaringen waar anderen niets van merken. Ons gewaarzijn is één constante stroom van fantasieën, gedachten en herinneringen. Dit proces noemen we meestal visualisatie, maar in feite kunnen alle vijf je zintuigen erbij betrokken zijn. Behalve beelden kunnen geluiden, lichamelijke sensaties, smaken en geuren opkomen. Als iemand je bijvoorbeeld vraagt hoe het was in het huis waar je bent opgegroeid, herinner je je misschien wel de vorm van je piano, de zachtheid van je lievelingskussen of de heerlijke smaken en aroma’s als je moeder in de keuken stond. Gebeurtenissen kunnen in geuren en kleuren tot leven komen als je aan een concrete plaats of een concreet voorval terugdenkt. Innerlijke ervaringen roepen in je lichaam en geest dezelfde reacties
20
Inleiding
op als ervaringen in de buitenwereld. Er is al veel psychologisch onderzoek naar gedaan en al die onderzoeken wijzen uit dat je autonome zenuwstelsel, verantwoordelijk voor het reguleren van onvrijwillige lichaamsfuncties zoals hartslag, bloeddruk, hormoonhuishouding en immuunfunctie, bij ingebeelde gebeurtenissen of herinneringen op dezelfde manier reageert als bij gebeurtenissen in de werkelijke wereld. Als je je krachtig inbeeldt dat je op het strand ligt uit te rusten, zal je lichaam de chemische boodschappers vrijgeven die ook worden vrijgegeven als je op je vrije dag echt op het strand ligt. Als je je een schokkende gebeurtenis opnieuw voor de geest haalt, zullen je hartslag, bloeddruk, zweetkliertjes en stofwisselingssysteem reageren alsof je die schok op dat moment ervaart. Bij creatieve verbeelding kun je een gelukkiger gebeurtenis uitkiezen. Je gebruikt je aangeboren creatieve kracht om heling, concentratie en ontspanning op te roepen. Wij geloven in de kracht van verbeelding. In dit boek zullen we je voortdurend uitnodigen die gave in te zetten. Zoals met alle gaven is het ook met verbeelding zo dat je er beter in wordt als je haar meer gebruikt. De ene keer zullen we je vragen je voor te stellen dat je baby in je buik aan het groeien is, de andere keer vragen we je te visualiseren hoe je het liefst zou bevallen. Door creatieve verbeelding te gebruiken zul je de band met je kind versterken lang voordat het geboren wordt. Wanneer je je verbeelding eenmaal gebruikt, zul je merken dat je zo’n beetje alles wat je je wenst ook echt kunt laten plaatsvinden. Zwanger zijn is een pad dat je verder dan je lichaam en je geest zal brengen. Het zal mededogen in je opwekken en de intiemste geheimen van je ziel zullen worden blootgelegd. Dit boek gaat over het ontdekken van je hart en het vinden van je pad. Iedere stap op jouw weg is uniek. Geniet van die reis!
21
We zullen beginnen waar het leven begint – bij het moment dat twee cellen samensmelten waardoor een vonk ontstaat die de vlam van een nieuw wezen doet ontbranden.
1 Een baby maken
Het lichaam van een vrouw die gaat bevallen Is uitverkoren als instrument om goddelijkheid uit te drukken in de vorm. Ovulatie is een natuurwet, Bevruchting is de wet van God. – Edgar Cayce
Zwangerschap is een tijd van lichamelijk en spiritueel ontwaken, en het is belangrijk om daar bewust mee om te gaan. Luister naar de wijsheid van je eigen lichaam en geef je kind en jezelf rust, evenwicht en geluk. Versterk de intuïtieve band met je kind waardoor het de beste start krijgt. In dit boek staan tips voor: • het stimuleren van de zintuigen van het ongeboren kind • het verminderen van stress van moeder en kind • voeding en massage • visualisatie en meditatie Met aandacht voor lichaam, geest én ziel. Deepak Chopra is een westers geschoold arts en een van de meest geliefde auteurs op het gebied van spiritualiteit. Bij dit boek betrok hij de deskundigheid van David Simon, gespecialiseerd in holistische gezondheidszorg, en Vicki Abrams, lactatiedeskundige en yoga-instructrice. www.deepakchopra.com ‘Chopra geeft bemoediging, kennis en inspiratie op weg naar de geboorte van je kindje’ – Susan Smit, auteur van Zwanger met lichaam en ziel
www.kosmosuitgevers.nl
NUR 728/851 www.servire.nl Servire maakt deel uit van Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen
DEEPAK CHOPRA DE NEGEN MAGISCHE MAANDEN
SPIRITUALITEIT RONDOM ZWANGERSCHAP, BEVALLING EN DE EERSTE WEKEN
DE NEGEN
MAGISCHE MAANDEN Breng balans en bewustzijn in je zwangerschap
DEEPAK CHOPRA DAVID SIMON, VICKI ABRAMS
