DEEPAK CHOPRA
‘Het beoefenen van de geneeskunde is voor mij iets hoopvols geworden.’ - DEEPAK CHOPRA
Wat gebeurt er met je lichaam als je ziek wordt? Welke mechanismen spelen een rol bij genezing? Kan er in het genezingsproces onderscheid gemaakt worden tussen lichaam en geest? In Quantumgenezing neemt Deepak Chopra ons mee naar het grensgebied van lichaam en geest, het gebied waar genezing plaatsvindt. Hij legt fascinerende verbanden tussen wetenschappelijke inzichten en oude Indiase geneeskunst, en laat zien dat genezen en helen ten diepste mentaal zijn. Dr. Deepak Chopra is arts en werd wereldberoemd door zijn unieke visie, die de traditionele Indiase geneeskunst verbindt met moderne medische inzichten. Hij is de auteur van vele succesvolle boeken, waarvan Quantumgenezing een van de belangrijkste en meest verkochte titels is. www.deepakchopra.com
Quantumgenezing De verborgen intelligentie van lichaam en geest
Quantumgenezing
Quantumgenezing
DEEPAK CHOPRA
IISBN S B N 978-90-215-5228-6 978-90-215-4744-2
9 7 8 9 0 2 1 5552286 47442 9 789021
Quantumgenezing f.indd 1
NUR 728/861 www.servire.nl Servire maakt deel uit van Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen
14-06-2012 09:19:20
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 5
Inhoud
Een persoonlijke inleiding
7
Deel I Het verborgen fysiologisch stelsel 1 Na het wonder 2 Het lichaam heeft een eigen geest 3 Sculptuur of stroom 4 Boodschappers uit de innerlijke ruimte 5 Spokende herinneringen 6 Het quantummechanische menselijk lichaam 7 Overal en nergens 8 Een stille getuige 9 Het mysterie van de kloof
15 17 28 47 66 87 107 129 147 168
Deel II Lichaam van gelukzaligheid 10 In de wereld van de rishi’s 11 De geboorte van een ziekte 12 ‘Wat ge ziet, dat wordt ge’ 13 Lichaam van gelukzaligheid 14 Het einde van de strijd
185 187 212 231 252 275
Noten Bibliografie Index
292 293 295
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 7
Een persoonlijke inleiding
‘Ik heb hier een Chinese patiënt met kanker in de neusholte, in een terminaal stadium, zijn gezicht is aangetast en hij lijdt vrijwel voortdurend pijn. Maar hij is ook arts, en ik vind dat hij hiervan moet horen.’ Ik zat aan de andere kant van het bureau en knikte. Het was eind oktober 1987, in Tokio; ik bevond mij in de spreekkamer van een Japanse kankerspecialist die mij wellicht zou kunnen helpen bij het uittesten van een nieuwe theorie over een van de grote mysteriën van de geneeskunde, het genezingsproces. Hoewel ik in dat stadium nog niet het begrip ‘quantumgenezing’ gebruikte, was dat al meer dan een uur onderwerp van gesprek geweest. We stonden op en begaven ons naar de ziekenverblijven. Terwijl we daarheen liepen zag ik iets van de uitstekend onderhouden zentuinen die op het ziekenhuisterrein waren aangelegd. Zo stil mogelijk liepen we langs de zaal waar op dat moment de kinderen lagen te slapen. Bij de eenpersoonskamers hield de Japanse arts stil, zocht even naar de juiste deur, en liet mij als eerste naar binnen gaan. ‘Dr. Liang,’ zei hij, ‘kunnen we u even storen?’ Het was donker in de kamer. In het bed lag een man van even in de veertig, ongeveer mijn leeftijd. Toen wij binnenkwamen wendde hij met moeite zijn gezicht naar ons toe. Wij drieën hadden verscheidene dingen gemeenschappelijk – alle drie waren wij afkomstig uit Oost-Azië en hadden wij ons land verlaten om in het Westen geneeskunde te studeren. Bij elkaar opgeteld hadden we gedurende vijftig jaar onze specialismen beoefend. Maar de man in het bed was de enige van ons die nog slechts een maand te leven had. Hij was cardioloog, afkomstig van Taiwan; dat hij aan kanker van de neusen keelholte leed was nog geen jaar daarvoor vastgesteld. Nu was de on-
7
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 8
derste helft van zijn gezicht, vrijwel tot de ogen, verbonden. De ontmoeting met hem was een moeilijk moment. Ik vermeed het hem aan te kijken toen ik hem begroette, hoewel dr. Liang mij wel aankeek. ‘We komen wat praten,’ zei de Japanse arts. ‘Of bent u te moe?’ De man in het bed maakte een beleefd gebaar, en wij trokken ieder een stoel bij. Ik begon in hoofdlijnen de ideeën uiteen te zetten waarover ik al met mijn gastheer had gesproken. Die kwamen erop neer dat ik van mening was dat het genezingsproces in wezen niet een fysieke, maar een psychisch-mentale zaak is. Als dokters waren wij geconditioneerd om, wanneer wij zagen hoe een botbreuk genas of hoe een tumor slonk, onze aandacht vooral te richten op het fysieke mechanisme. Maar dat fysieke mechanisme is als het ware een scherm, waarachter, zo beweerde ik, zich iets veel abstracters bevindt, een niet zichtbare of tastbare vorm van kennis. Toch was ik ervan overtuigd dat die kennis een grote, door ons nog niet beheerste kracht vertegenwoordigt. Ondanks al onze pogingen om het genezingsproces te stimuleren als het hapert, heeft de geneeskunde er geen verklaring voor. Genezing is een actief, complex en holistisch proces. Wij gaan ermee om op de beperkte wijze die ons nu eenmaal eigen is, en ogenschijnlijk voegt het zich naar deze grenzen. Maar wanneer zich iets vreemds voordoet, wanneer bijvoorbeeld kanker in een vergevorderd stadium plotseling verdwijnt, staat de geneeskunde voor een raadsel. Onze grenzen blijken dan heel kunstmatig. In mijn eigen praktijk zijn verscheidene patiënten, die als ongeneselijk waren opgegeven en nog slechts enkele maanden te leven leken te hebben, volledig genezen. Ik geloofde niet dat in deze gevallen sprake was van een wonder; het scheen mij toe dat hierdoor werd bewezen dat de geest diep genoeg kan doordringen om zelfs de patronen waarnaar het lichaam is gevormd te veranderen. Hij kan, bij wijze van spreken, vergissingen in het schetsontwerp uitvlakken en een ziekte die het ontwerp verstoort – kanker, diabetes, hart- en vaatziekten – vernietigen. De woorden kwamen vanzelf; ik was nog diep onder de indruk van de meest opmerkelijke ervaring uit mijn loopbaan. Toen ik, enige weken eerder, een bezoek had gebracht aan India, had een van de grootste nog
8
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 9
levende wijzen mij verteld over enkele technieken die al duizenden jaren werden toegepast en die, naar hij mij zei het genezende vermogen van de geest konden herstellen. Ik doel op Maharishi Mahesh Yogi, in het Westen vooral bekend als de grondlegger van transcendente meditatie. Zelf mediteer ik nu bijna acht jaar, en aan mijn patiënten schrijf ik geregeld transcendente meditatie voor. (De ironie van het lot wil dat ik in Boston heb leren mediteren, van een Amerikaan, en niet in India.) Op een middag was ik, in het gezelschap van Maharishi, in Maharishi Nagar, een nog rudimentaire nederzetting ongeveer tachtig kilometer ten westen van New Delhi. Wij bevonden ons in het bescheiden huis waar hij woont, waaromheen de school- en ziekenhuisgebouwen nog in aanbouw waren. Nu al is dit een van de weinige plaatsen die in mijn ogen het ware India zijn. Je voelt dat daar een grote, oude beschaving haar waardigheid en haar enorme wijsheid heeft weten te behouden. Door Maharishi lijken de oude vedische wijzen nauwelijks in tijd van ons verwijderd, niet duizenden jaren ver weg maar een intiem deel van ons. Zelfs de locatie bevindt zich dichtbij de plaats waar op een nacht de Heer Krishna de grote krijger Arjuna in de geheimen van de verlichting onderrichtte – beschreven in het epische gedicht de Bhagavad Gita. Ik was er niet op voorbereid toen Maharishi zich plotseling tot mij wendde en zei: ‘Morgen wil ik je graag in mijn kamer zien, alleen. Kun je na de ochtendmeditatie naar mij toekomen?’ Ik was verrast, maar stelde geen vragen. De volgende ochtend stond ik in de deuropening van zijn kamer. Maharishi zat in de lotushouding op een met lappen zijde beklede bank. Hij wenkte mij dat ik binnen moest komen, en een tijdje bleven we stil zitten. Toen zei hij, zonder enige inleiding: ‘Al lange tijd heb ik aan enkele bijzondere technieken bekendheid willen geven. Ik geloof dat zij de geneeskunde van de toekomst zullen vormen. Zij waren bekend in het verre verleden, maar in de ordeloosheid der tijden zijn zij verloren gegaan; ik wil nu dat jij ze leert, en tegelijkertijd wil ik dat jij duidelijk en op wetenschappelijke wijze verklaart hoe zij werken.’ In de uren die daarop volgden bracht hij mij een aantal geestelijke technieken bij, waaronder die van de ‘oerklanken’, zoals hij ze noemde.
9
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 10
De wijze van toepassing van deze technieken vertoont verwantschap met meditatie, maar ze worden voorgeschreven voor specifieke ziekten, onder andere ziekten die wij in het Westen als ongeneselijk beschouwen, zoals kanker. Maharishi zei mij nadrukkelijk dat het hier ging om de krachtigste therapieën uit de Ayurveda, waarin de oude Indische geneeskunde is overgeleverd. Hij onderwees mij deze technieken op een heel eenvoudige wijze, en het kostte mij geen enkele moeite te leren wat ik moest doen wanneer ik, eenmaal thuis, weer tegenover mijn patiënten zat. Tegelijkertijd besefte ik dat hij mij vroeg om de grenzen van wat in het Westen wordt beschouwd als het terrein van de arts verre te overschrijden. Toen wij alles hadden doorgenomen had ik verscheidene pagina’s met aantekeningen over zijn instructies. Maharishi glimlachte op de manier die mij altijd voor de geest komt als ik aan hem denk, vol genegenheid en mededogen. ‘Deze kennis bevat een bijzonder grote kracht: zei hij nogmaals. ‘Hiermee vergeleken zijn de geneesmiddelen en de operatietechnieken die jullie gebruiken heel grof. Er zal enige tijd mee gemoeid zijn, maar langzamerhand zullen de mensen dit gaan beseffen: En bijna nonchalant wendde hij zich vervolgens van mij af om andere bezoekers te ontvangen, die hem wilden spreken over het inschrijven van kinderen als leerling van de school in Maharishi Nagar. Even later stond ik, alleen, buiten op de veranda en staarde over de woestijn heen naar het dorre, rode landschap in de verte. We bevonden ons op een plaats waarvan de meeste mensen in het Westen het bestaan niet eens kennen. Zouden zij werkelijk willen geloven dat hier een belangrijke omwenteling in het medisch denken in gang was gezet? Tot mijn kennissenkring behoort een groot aantal artsen die zich bezighouden met onderzoek, en de gedachte aan hun reacties deed mij lachen. De fysieke grondslag van de wetenschap is heel hecht en, in doktersogen, zeer overtuigend. De kracht van de geest is in niet mindere mate twijfelachtig. Maar ik was op dat moment niet gevoelig voor twijfel. Ik liep het stoffige pad op, in de richting van de vertrekken waar ik was onderge-
10
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 11
bracht, onder de verzengende Indische zon, met een bevrijdend gevoel van vreugde. Het was niet een gevoel van eigendunk maar van een bijna onpersoonlijke, niet te stuiten blijdschap. Een groot geheim was mij geopenbaard, al wist ik niet waarom, en ik voelde me alsof ik was opgetild naar de hemel. Ik had gezien hoe ik door het masker van het stoffelijke heen moest kijken; de hitte, het stof en alle andere materiële banden leken op dat moment te zijn weggevallen. Zelfs mijn eigen skepticisme liet mij onverschillig, al wist ik dat het me niet lang met rust zou laten. Ik werd geconfronteerd met enkele lastige beslissingen: ik moest een manier zien te vinden waarop ik deze technieken geloofwaardig kon maken. Men zou ze misschien afdoen als gebedsgenezing, en sommigen zouden me ervan beschuldigen valse hoop te wekken. Ik moest aantonen dat het hier ging om een zelfstandige vorm van wetenschap. Maar hoe? Dat zou de tijd mij leren. Het Indische denken is altijd geworteld geweest in de overtuiging dat alleen satya, de waarheid, zegeviert. ‘De waarheid is eenvoudig,’ had Maharishi bemoedigend gezegd. ‘Maak haar duidelijk, laat haar voor zichzelf spreken, en raak niet verstrikt in complicaties: De benaming Ayurveda ontstond meer dan vierduizend jaar geleden; het is Sanskriet, en betekent ‘de wetenschap van het leven’. Maar wie in India opgroeit, zoals ik, leert niet als vanzelfsprekend over deze oude wetenschap. Toen ik nog klein was wreef mijn grootmoeder geelwortel op onze insectenbeten, en ze waarschuwde ons om niet tegelijk zuur fruit te eten en melk te drinken. Dat was de Ayurveda in het huis waar ik opgroeide. Over het algemeen heeft de Ayurveda plaats moeten maken voor de westerse, wetenschappelijke geneeskunde en is, als gevolg van de vooruitgang, uit haar ontstaansgebied verdrongen. Buiten de onderling verwante culturen van India, Tibet, Nepal en Sri Lanka is de Ayurveda vrijwel onbekend, hoewel zij een blijvend spoor heeft getrokken. De oosterse geneeswijzen die in het Westen enige bekendheid en populariteit hebben verkregen, zoals de Chinese acupunctuur, werden duizenden jaren geleden gebaseerd op ayurvedische principes. De oorspronkelijke kennis van de Ayurveda is in de loop van de eeuwen versnipperd geraakt. Indiërs die volgens de traditionele waarden le-
11
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 12
ven – meestal op het platteland – passen de ayurvedische methoden meestal nog wel toe, maar zij zijn daaraan uiteenlopende interpretaties gaan geven. De meeste hiervan zijn bevooroordeeld, sommige zelfs bekrompen. Elke vaidya, dat wil zeggen ayurvedische dokter, beroept zich op de oude meesters van de Ayurveda, zoals Charaka en Sushruta, maar dat betekent niet dat wat hij voorschrijft identiek is aan wat wordt voorgeschreven door de vaidya van het buurdorp. Veel ayurvedische technieken zijn geheel verdwenen, en helaas zijn dat nu juist de technieken die een grote bijdrage zouden kunnen leveren aan de moderne geneeskunde. De artsen van het oude India waren tevens grote wijzen, en hun voornaamste overtuiging was dat het lichaam is geschapen uit bewustzijn. Een grote yogi of swami zal deze zelfde overtuiging zijn toegedaan. Hun geneeskunde was er dus één van het bewustzijn, en hun behandelingsmethoden drongen door de stoffelijkheid van het lichaam heen tot in de kern van de geest. Wie de anatomische kaarten van de Ayurveda bekijkt ziet niet de vertrouwde organen zoals ze in Gray’s Anatomy zijn afgebeeld, maar een moeilijk toegankelijk diagram, waarop is aangegeven waarheen de geest stroomt wanneer hij het lichaam schept. Deze stroom is het die door de Ayurveda wordt behandeld. Beter gezegd: werd behandeld. Vóór mijn ontmoeting met Maharishi had ik aangenomen dat de Ayurveda volksgeneeskunst was, omdat ik er slechts de onder het volk gangbare kanten van had gezien – de kruiden, de eetgewoonten, de oefeningen en de ongelooflijk ingewikkelde voorschriften met betrekking tot het dagelijks leven die, voor wie in India opgroeit, deel uitmaken van de lucht die hij inademt. Maharishi had echter vooral belangstelling voor de verloren gegane Ayurveda en de mogelijkheden die zij bood om patiënten langs niet-materiële weg te genezen. En nu hij mij de middelen daartoe ter hand had gesteld verwachtte hij van mij dat ik de mensen zou vertellen wat de uitwerking ervan was. Dat was de reden dat ik in contact wilde komen met geïnteresseerde collega’s, zoals de arts in Tokio. En nu vertelde ik dit aan een man die, meer dan duizend kilometer van huis en wie weet hoe ver verwijderd van zijn spirituele oorsprong, in
12
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 13
een ziekenhuis bed lag te sterven. In de rust van de halfduistere kamer regen mijn woorden zich aaneen. Het was duidelijk dat dr. Liang nu heel vermoeid was. Hij had nog niet gesproken, maar toen wij opstonden raakte hij mijn arm aan. ‘Laten we hopen dat u gelijk hebt: zei hij. ‘Dank u.’ Terwijl wij door de ziekenverblijven terugliepen keek ik nogmaals naar de kleine zen-tuintjes, aan de andere kant van de vensters. Ze besloegen slechts kleine stukjes grond, elk niet groter dan een ziekenkamer, en waren stuk voor stuk voorbeelden van zorg en toewijding. In het warme oktoberlicht waren de gesnoeide, zorgvuldig vormgegeven, taxusboompjes prachtig. We liepen naar buiten, de parkeerplaats op, en drukten elkaar bij mijn auto warm de hand. Ik vertelde de Japanse arts dat ik mijn nieuwe technieken eerst in Amerika wilde uitproberen, maar dat ik hem van elke stap op de hoogte zou houden. Terwijl ik terugreed naar mijn hotel in de binnenstad nam ik mij voor op te schrijven wat Maharishi mij eens had verteld over het leven van een vaidya, een ayurvedisch arts: ‘Een vaidya is een onoverwinnelijke krijger, omdat hij het element van de dood bevecht. Een vaidya geeft – hij is de gever van leven; daarom wordt hij gekoesterd door de natuur,’ en mijn collega deze woorden toe te sturen. Ze houden in dat de arts een innerlijke reis moet maken, en zijn begrijpend vermogen moet voeren tot buiten de grenzen van het fysieke lichaam, naar het hart van een dieper gelegen werkelijkheid. Het is zijn verantwoordelijkheid het raadsel van leven en dood op te lossen. De oplossing wenkt naar hem vanachter de horizon, met de aandrang en vreugde waardoor ook de oude wijzen werden bewogen. Terwijl zij tijd en ruimte overbrugt en zich niet laat meevoeren door de golven van vernietiging die de mensheid overspoelen spreekt de oude vedische wijsheid tot ons met grote eenvoud: niets in het volmaakte ontwerp van de natuur is sterfelijk; een mens is even blijvend als een ster; hen beide verlicht de vonk van de waarheid. Steeds meer besef ik het belang van deze innerlijke reis. Ik geloof dat ik nog slechts de eerste stappen heb gezet, maar ik wil deze stappen voor anderen beschrijven. Het beoefenen van de geneeskunde is voor
13
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 14
mij iets hoopvols geworden. Ik had de kennis van de Ayurveda niet nodig om te beseffen dat artsen strijden tegen de dood, ik had haar nodig om te beseffen dat wij zullen winnen.
14
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 15
DEEL I Het verborgen fysiologisch stelsel In de diepere werkelijkheid, voorbij ruimte en tijd, zijn wij wellicht allen ledematen van één lichaam. SIR JAMES JEANS
Chopra.Quantum
08-06-2012
1
13:11
Pagina 17
Na het wonder
Meer dan eens ben ik in mijn medische loopbaan getuige geweest van een wonderbaarlijke genezing. De meest recente daarvan ving een jaar geleden aan, toen een 32-jarige Indische vrouw mijn spreekkamer, in een voorstad van Boston, binnenkwam. Ze ging rustig tegenover me zitten, gekleed in een blauwe zijden sari. Om zich te dwingen kalm te blijven kneep ze haar handen samen in haar schoot. Haar naam was Chitra, zei ze, en samen met haar man Raman dreef ze in New York een buurtwinkeltje in geïmporteerde goederen. Enkele maanden eerder had Chitra een knobbeltje in haar linkerborst ontdekt, dat bij aanraking pijnlijk was. Het werd operatief verwijderd, maar helaas bleek het kwaadaardig. Toen zij uitvoeriger werd onderzocht bleek dat de gezwellen waren uitgezaaid naar de longen. Nadat de aangetaste borst en een groot deel van het omliggende weefsel waren verwijderd gaf Chitra’s arts haar eerst bestraling, en vervolgens intensieve chemotherapie. Dit is de gebruikelijke gang van zaken bij de behandeling van borstkanker, en vele levens zijn erdoor gered. Het gezwel in de longen was echter moeilijker te behandelen, en het was voor iedereen duidelijk dat Chitra zich in een hachelijke situatie bevond. Tijdens het onderzoek viel het mij op dat zij heel nerveus was. Toen ik trachtte haar gerust te stellen zei ze, tot mijn verrassing: ‘Voor mijzelf vind ik het niet erg als ik moet sterven, maar mijn man zal zonder mij zo eenzaam zijn. Soms doe ik alsof ik slaap, maar ik lig de hele nacht wakker en aan hem te denken. Ik weet dat Raman van mij houdt, maar als ik er niet meer ben zal hij Amerikaanse meisjes opzoeken. Ik kan het niet verdragen dat ik hem zal kwijtraken aan een Amerikaans meisje.’
17
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 18
Ze zweeg en keek me aan. ‘Ik had dat eigenlijk niet moeten zeggen, maar ik denk dat u het wel begrijpt.’ Je went nooit aan het verdriet dat kanker veroorzaakt, maar dit verdriet voelde ik des te meer omdat ik wist dat Chitra’s vijand de tijd was. Nu zag ze er nog gezond uit, ze was er zelfs in geslaagd haar ziekte verborgen te houden voor haar familieleden; maar er zou een moment komen dat ze volledig verzorgd moest worden, en dat vervulde haar met afschuw. We wisten allebei dat ze een zware tijd tegemoet ging. Niemand kan naar eer en geweten zeggen dat hij beschikt over een methode om borstkanker in een vergevorderd stadium te genezen. Alles wat binnen de mogelijkheden van de conventionele therapie lag was voor Chitra gedaan. Gezien het feit dat er al uitzaaiingen waren naar een ander orgaan was de kans dat zij de eerstvolgende vijf jaar zou overleven statistisch kleiner dan tien procent, zelfs als ze met de zwaarst mogelijke chemotherapie zou worden behandeld. Ik stelde haar voor te beginnen met een nieuwe wijze van behandelen, zoals die wordt voorgeschreven in de Ayurveda. Evenals ik was Chitra in India opgegroeid, maar van ayurvedische methoden wist ze vrijwel niets. De generatie van haar grootouders was, vermoed ik, de laatste die daarin ‘geloofde’. Tegenwoordig geeft elke vooruitstrevende Indiër die in een grote stad woont de voorkeur aan de westerse geneeskunde, als hij zich dat kan veroorloven. Om aan Chitra duidelijk te maken waarom ik wilde dat zij de vooruitgang ogenschijnlijk de rug zou toekeren, legde ik haar uit dat kanker niet slechts een lichamelijke ziekte is maar een holistische. Haar gehele lichaam wist dat zij kanker had, en leed daardoor. Een biopt van haar longweefsel zou kwaadaardige cellen bevatten en een biopt van haar lever zou negatief zijn, maar het bloed dat door haar lever stroomde was hetzelfde als het bloed in het longweefsel en nam daarom de van de longen afkomstige ziektesignalen op, die vervolgens het functioneren van de lever beïnvloedden. Op een vergelijkbare manier raasden, als zij pijn voelde in haar borst of moest gaan zitten omdat zij buiten adem was, de signalen door haar lichaam heen, van en naar de hersenen. De hersenen werden de pijn gewaar en moesten daarop reageren. De vermoeidheid die zij voelde, en de
18
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 19
neerslachtigheid en de bezorgdheid, waren een reactie van de hersenen, een reactie die zelf weer lichamelijke gevolgen had. Het was dan ook niet juist om haar kanker te beschouwen als een geïsoleerd gezwel dat vernietigd moest worden. Ze had een holistische ziekte, en daarom had ze een holistisch geneesmiddel nodig. Het woord holistisch, waaraan veel conventionele artsen zich ergeren, betekent niet meer dan een benadering die tegelijkertijd lichaam en geest omvat. Mijns inziens overtreft de Ayurveda in dit opzicht andere methoden, ook al lijkt dat oppervlakkig bezien niet het geval. Technieken zoals hypnose en biofeedback, waarin eveneens lichaam en geest beide zijn betrokken en waaraan veel ruchtbaarheid gegeven wordt, zijn nu eenmaal spectaculairder dan de Ayurveda. Als Chitra thuis, in Bombay, ziek was geworden zou haar grootmoeder misschien speciale maaltijden voor haar hebben gekookt, haar wat geneeskrachtige kruiden hebben gebracht, verpakt in een papieren zakje en afkomstig uit de ayurvedische apotheek, en haar in bed hebben gestopt. Misschien zouden er laxeermiddelen en massages met olie zijn voorgeschreven om het lichaam te reinigen van de gifstoffen die door de kankergezwellen werden afgescheiden. Als de familie een spirituele traditie had zou Chitra zijn gaan mediteren. Eigenlijk week dat nauwelijks af van wat ik wilde dat zij zou doen, hoewel ik een paar dingen toevoegde. De wetenschap is er nog niet in geslaagd aan te tonen wat er de redenen van zijn dat het werkt, alleen dát het werkt. Ayurveda raakt aan iets diep in de natuur. De daarin verzamelde kennis wortelt niet in technologie maar in wijsheid, die ik zou willen definiëren als een in de loop van vele eeuwen verkregen, betrouwbaar inzicht in het menselijk organisme. ‘Ik wil dat je een week of twee naar een speciale kliniek gaat, even buiten Boston,’ zei ik tegen Chitra. ‘Er zullen je daar dingen overkomen die je heel vreemd zult vinden. In het beeld dat je je van ziekenhuizen hebt gevormd passen beademingsmachines, infusen, transfusies en chemotherapie. Daarmee vergeleken stelt wat we in deze kliniek voor je gaan doen niets voor. In feite wil ik dat je lichaam in een toestand van diepe, diepe rust komt.’ Het lag niet in haar karakter om aan mijn woorden te twijfelen; ze
19
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 20
stemde in. En er was, natuurlijk, geen werkelijk alternatief. De moderne geneeskunde had, gebruikmakend van de strategie van een fysieke aanval op de gezwellen, alles gedaan wat mogelijk was. Het aanvankelijke voordeel van een dergelijke aanval op een ziekte is de hoop dat de ziekte zo snel mogelijk fysiek tenietgedaan kan worden. Het enorme nadeel ervan is dat het gehele lichaam wordt beschadigd als gevolg van de aanval op een deel ervan. In het geval van chemotherapie is er het zeer reële risico dat het immuunsysteem zozeer verzwakt dat als gevolg daarvan andere vormen van kanker zich zullen kunnen ontwikkelen. Niet-behandelde borstkanker wordt echter als dodelijk beschouwd, en de huidige geneeskunde slaagt er goed in deze op de korte termijn te vernietigen. In een denkklimaat dat wordt beheerst door angst geeft men de voorkeur aan de risico’s van de geneeswijze boven die van de ziekte. Ik verwees Chitra naar het Maharishi Ayurveda Health Center in Lancaster, Massachusetts, de kliniek waaraan ik verbonden ben. Gedurende een week werd zij daar behandeld, maar ook leerde ze er een programma dat zij thuis kon toepassen, en dat een verandering van eetgewoonten, het gebruik van enkele ayurvedische kruiden, een vaste dagelijkse routine waarin eenvoudige yoga-oefeningen waren opgenomen, en instructie in transcendente meditatie inhield. Oppervlakkig bezien lijken deze maatregelen van elkaar te verschillen, maar op een wat dieper niveau waren zij er alle op gericht een toestand van rust in haar dagelijks bestaan te brengen en een fundament te leggen voor de genezing. In Ayurveda is een staat van volledige, diepe ontspanning de belangrijkste voorwaarde voor het genezen van welke ziekte dan ook. Het hieraan ten grondslag liggende concept is dat het lichaam weet hoe het in evenwicht moet blijven tenzij dit evenwicht wordt verstoord door ziekte. Als men het eigen vermogen tot genezen van het lichaam wil herstellen zou men dus alles in het werk moeten stellen om dit evenwicht te herstellen. Deze gedachtengang is eenvoudig, maar de consequenties zijn vergaand. Chitra leerde bovendien twee speciale, geestelijke technieken, gericht op de oorsprong van haar kanker. (Hierover later meer.)
20
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 21
Chitra hield zich trouw aan het voorgeschreven programma, en kwam om de zes weken voor controle bij mij. Ook de door haar arts in New York voorgeschreven behandeling met chemotherapie werd voortgezet. Toen dit ter sprake kwam zei ik haar dat ik haar, als dat kon, met het volste vertrouwen alleen de ayurvedische behandeling zou geven – de achteruitgang van haar lichamelijke toestand zou in dat geval veel geringer zijn. Maar in de tijd van het eerste consult was zij heel ziek, en we wisten dat chemotherapie, als benadering van buitenaf, werkt. Het leek mij dat we in haar geval het uiterlijke en het innerlijke moesten combineren, en hopen dat ze samen tot werkelijke genezing zouden leiden. Ik volgde het verloop van haar ziekte bijna een jaar lang. Ze hoorde me altijd vol vertrouwen aan, maar ieder consult maakte duidelijk dat zij niet vooruitging. De foto’s van haar longen waren nog steeds slecht, ze werd steeds kortademiger, en naarmate de ziekte voortschreed werd ze zwakker en neerslachtiger. Toen brak de dag aan dat Chitra niet kwam. Een week later belde ik haar thuis op. Wat ik hoorde stemde mij niet optimistisch. De man van Chitra, Raman, vertelde me dat zij plotseling hoge koorts had gekregen en in het weekend in het ziekenhuis was opgenomen. Er was vocht uit de longen tussen de longen en het borstvlies gekomen, en haar arts vermoedde dat dit geïnfecteerd was geraakt. Gezien haar slechte prognose was de kans dat Chitra het ziekenhuis nog ooit zou verlaten klein. Toen gebeurde er iets merkwaardigs. Nadat zij enkele dagen met antibiotica was behandeld daalde haar temperatuur van 40°C tot normaal, iets wat de behandelend arts niet begreep. Het is heel ongebruikelijk dat, in het geval van een ten dode opgeschreven patiënt, een door infectie veroorzaakte hoge koorts zo snel uit zichzelf verdwijnt. Was de koorts misschien niet door infectie veroorzaakt? Hij besloot röntgenfoto’s van haar borst te maken. Een dag later belde Raman mij op, verward en buiten zichzelf van blijdschap. ‘Ze heeft geen kanker meer!’ juichte Raman door de telefoon. ‘Wat bedoel je?’ vroeg ik onthutst. ‘Ze kunnen helemaal geen kankercellen meer vinden – niet één.’ Hij struikelde bijna over zijn woorden. ‘Chitra’s oncoloog was er zelfs van
21
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 22
overtuigd dat ze de verkeerde patiënt onder het apparaat hadden gelegd en zei dat er nieuwe foto’s gemaakt moesten worden. Maar nu is hij zeker.’ De overgelukkige, opgeluchte Raman, niet in staat deze plotselinge redding te verklaren, beschouwde het herstel van zijn vrouw als een wonder. Toen ik Chitra in haar ziekenhuiskamer opbelde riep ze voortdurend door de telefoon dat het me gelukt was, terwijl ik bleef volhouden dat zij het zelf had gedaan. Ik had niet kunnen vermoeden dat haar behandeling, noch de conventionele noch de ayurvedische, zo snel tot resultaten zou leiden. Terugkijkend begrijp ik dat de hoge koorts een laatste oplaaiing van de stervende kanker was, een proces dat tumornecrose wordt genoemd. Maar wat precies de werking is, is nog niet verklaard. Als er wonderbare genezingen bestaan, dan was dit daarvan ongetwijfeld een voorbeeld. Een paar weken later was er van onze jubelstemming echter niet veel meer over. Chitra’s ‘wonder’ hield geen stand. De eerste slijtageverschijnselen waren die in Chitra zelf: ze had geen vertrouwen meer in haar onverklaarbaar herstel, maar raakte in verwarring en was doodsbang dat de ziekte zou terugkeren. Ze belde mij op om te vragen of ze weer met chemotherapie moest beginnen. ‘Het is nu twee maanden geleden dat de gezwellen zijn verdwenen,’ zei ik. ‘Heeft je arts nieuwe kankercellen gevonden?’ ‘Nee,’ gaf ze toe, ‘maar hij denkt dat de chemotherapie mij genezen heeft en dat ik ermee door moet gaan.’ Dit was frustrerend. Ik wist, en haar behandelend arts wist dat ook, dat de chemotherapie waarmee Chitra was behandeld voor zover bekend nog nooit tot een dergelijk plotseling herstel had geleid, en zeker niet bij patiënten in een vergevorderd stadium waarin er al uitzaaiingen waren naar andere delen van het lichaam. Bovendien was het duidelijk dat Chitra volkomen uitgeput was. De chemotherapie had tot vrijwel onafgebroken misselijkheid geleid, haar haar was grotendeels uitgevallen, en ze leed onder een diep schaamtegevoel als gevolg van de borstamputatie. Dit alles bracht de ayurvedische behandeling in gevaar. Als de toegediende dosis chemotherapie verhoogd zou worden zou ze nog meer gedeprimeerd raken, meer vatbaar voor infecties, en in alle opzichten zwakker.
22
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 23
Maar tegelijkertijd had ik geen steekhoudend argument om voortzetting af te raden. Want als er na zes maanden een terugval zou zijn en ze zou sterven, wat dan? ‘Ga maar door met de chemotherapie,’ was mijn advies, ‘maar ga ook door met ons programma. Oké?’ Daar was ze het mee eens. Chitra bleef nog enkele maanden vrij van ziekte, maar tegelijkertijd was ze verward en verbijsterd. De gezwellen leken gemakkelijker te verslaan dan de kwaadaardige twijfel die in haar leven was binnengeslopen en die haar herstel leek te tarten. Het folterende dilemma waarin Chitra verkeerde is het feitelijke begin van dit boek. Ze had, om weer beter te worden, een verklaring nodig. Wat was er met haar gebeurd? Was haar genezing een wonder, zoals ze aanvankelijk had gedacht, of slechts uitstel van executie, zoals ze steeds meer vreesde? Het antwoord ligt, mijns inziens, in de verbinding tussen geest en lichaam, en kan gevonden worden door daarop dieper in te gaan. Onderzoek naar spontane genezing van kanker, zowel in de Verenigde Staten als in Japan, heeft aangetoond dat, kort voordat het herstel zichtbaar wordt, de patiënt een dramatische verandering in bewustzijn ondergaat. Hij weet dat hij zal genezen, en hij voelt dat de kracht die voor zijn genezing verantwoordelijk is zich in hem bevindt maar niet tot hemzelf beperkt is – die kracht strekt zich uit tot ver buiten zijn persoonlijke grenzen, door de gehele natuur heen. Plotseling voelt hij: ‘Ik ben niet beperkt tot mijn lichaam, alles rondom mij is deel van mij.’ Kennelijk maken dergelijke patiënten op dat moment een sprong opwaarts naar een nieuw bewustzijnsniveau dat het bestaan van kanker uitsluit. De kankercellen verdwijnen dan, soms zelfs binnen een dag, of ze komen tot rust en brengen het lichaam geen verdere schade toe. De sprong in bewustzijn lijkt de sleutel te zijn. Die hoeft echter niet plotseling, als in een flits, plaats te vinden. Chitra cultiveerde die, met behulp van de ayurvedische technieken. Haar vermogen om op een hoger bewustzijnsniveau te blijven hing dan ook merkbaar samen met haar algemene toestand. Op de een of andere manier kon ze de aanzet geven
23
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 24
tot de afwezigheid van kanker, maar even gemakkelijk kon ze die laten terugkeren. (Vergelijk dit met een vioolsnaar, die, naarmate men er zijn vinger langs laat glijden, een hogere of lagere toon geeft.) In de natuurwetenschappen benoemt men dergelijke plotselinge veranderingen met het woord quantum. Hiermee bedoelt men de onderscheiden sprong van een bepaald niveau van functioneren naar een hoger niveau – de quantumsprong. Quantum is tevens een technische term, tot voor kort alleen gebruikt in de natuurwetenschappen maar nu steeds algemener toegepast. Formeel is een quantum ‘de ondeelbare eenheid waarin golven kunnen worden uitgezonden of geabsorbeerd’, in de definitie van de vooraanstaande Britse fysicus Stephen Hawking. In lekentermen kan een quantum worden benoemd als een bouwsteen. Licht is opgebouwd uit fotonen, elektriciteit uit de lading van een elektron, zwaartekracht uit gravitonen (hypothetische quantums die in de natuur nog niet zijn gevonden), enzovoort; dat geldt voor alle vormen van energie – zij zijn alle gebaseerd op een quantum dat niet in kleinere eenheden kan worden opgedeeld. Beide definities – de onderscheiden sprong naar een hoger niveau en het niet tot iets kleiners terug te brengen element van een kracht – lijken toepasbaar op bepaalde gevallen zoals dat van Chitra. Ik zou daarom, ter beschrijving van wat haar overkwam, het begrip quantumgenezing willen introduceren. Maar hoewel het begrip nieuw is, is het proces dat niet. Er zijn altijd patiënten geweest wier genezing niet het gebruikelijke verloop had. Een kleine minderheid teert bijvoorbeeld niet weg onder invloed van kanker; bij anderen groeien de tumoren veel trager dan de voor hun ziektegeval bekende statistische gegevens doen vermoeden. Veel genezingen die een mysterieuze oorsprong gemeen hebben – gebedsgenezing, spontane remissie, het effectief gebruik van placebo’s of ‘schijngeneesmiddelen’ – wijzen eveneens in de richting van een quantumsprong. Waarom? Omdat in al die gevallen het vermogen van een innerlijk bewustzijn de aanzet heeft gegeven tot een ingrijpende sprong een quantumsprong – in het genezingsmechanisme. Bewustzijn is een kracht die door de meesten van ons wordt onderschat. Over het algemeen richten we ons innerlijk bewustzijn niet, noch
24
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 25
maken we gebruik van de reële kracht ervan, zelfs niet in de moeilijkste ogenblikken. Dat is wellicht de reden waarom ‘wonderbare’ genezingen worden bekeken met een mengsel van ontzag, ongeloof en eerbied. Toch is iedereen in het bezit van bewustzijn. Misschien zijn deze wonderen niet meer dan een uitbreiding van onze normale vermogens. Waarom beschouwen we het niet als een wonder wanneer het lichaam een gebroken bot geneest? Want dat is een gecompliceerd genezingsproces, veel te gecompliceerd om door de geneeskunde te worden nagebootst; het behelst een ongelofelijk groot aantal volmaakt gesynchroniseerde processen. waarvan de geneeskunde alleen de voornaamste kent en dan nog onvolledig. Dat het zelf genezen van kanker wordt beschouwd als een wonder, maar het genezen van een gebroken arm niet, heeft te maken met de verbinding geest-lichaam. Het gebroken bot lijkt zichzelf langs fysieke weg te genezen, zonder tussenkomst van de geest; maar een spontane genezing van kanker – zo wordt door de meesten van ons gedacht – hangt samen met een bijzondere hoedanigheid van de geest, een of andere diepliggende wil om te leven, een heldhaftig positieve instelling, of een andere zeldzame eigenschap. Dit impliceert dat er twee vormen van genezen zijn: een normale en een abnormale (of in elk geval uitzonderlijke). Dit onderscheid is mijns inziens niet juist. De gebroken arm geneest omdat het bewustzijn die genezing bewerkstelligt, en datzelfde geldt voor een wonderbare genezing van kanker, de lange levensduur van sommige AIDS-patiënten, gebedsgenezing, en zelfs het vermogen om oud te worden zonder ten prooi te vallen aan allerlei kwalen. Dat niet ieder van ons erin slaagt het genezingsproces volledig te benutten komt doordat wij onderling zo sterk verschillen in ons vermogen om het te mobiliseren. We zien dit in de uiteenlopende manieren waarop mensen op ziekte reageren. Een heel klein gedeelte van de mensen die een ongeneselijke ziekte krijgen, veel minder dan 1 procent, slaagt erin zichzelf te genezen. Een veel groter gedeelte, maar nog steeds minder dan 5 procent, leeft langer dan gemiddeld – dit wordt bevestigd door de 2 procent van de
25
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 26
aidspatiënten die langer dan acht jaar leven, terwijl de grote meerderheid binnen twee jaar na het stellen van de diagnose overlijdt. Deze uitkomsten beperken zich niet tot ongeneselijke ziekten. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat slechts 20 procent van de patiënten met ernstige, maar te behandelen ziekten werkelijk goed herstelt. Bijna 80 procent herstelt dus niet, of slechts gedeeltelijk. Waarom is dit laatste percentage zo hoog? Waarin onderscheidt iemand die overleeft zich van iemand die niet overleeft? Kennelijk hebben de succesvolle patiënten geleerd hun eigen genezing op gang te brengen, en zijn de meesten van hen zelfs veel verder gegaan. Zij hebben het geheim van quantumgenezing ontdekt. Zij zijn de genieën op het gebied van de verbinding tussen lichaam en geest. De moderne geneeskunde kan zelfs niet bij benadering pogen hun genezingsproces na te bootsen, omdat geen enkele geneeswijze die afhankelijk is van medicijnen of operatieve ingrepen zo precies juist is afgesteld, zo prachtig is gecoördineerd, zo mild is en vrij van bijverschijnselen, zo moeiteloos verloopt. Het vermogen van deze mensen ontspringt op een zo diep gelegen niveau dat het niet mogelijk is dieper te gaan. Pas als wij weten wat de hersenen in die gevallen doen om het lichaam te motiveren beschikken wij over de grondbeginselen van het genezingsproces. De geneeskunde heeft de quantumsprong echter nog niet gemaakt, en het begrip quantum heeft geen klinische toepassing. Daar de quantumfysica werkt met ultra-hoge snelheden in de deeltjesversnellers, is men misschien geneigd te denken dat quantumgenezing gebruik maakt van radio-isotopen of röntgenstraling. Niets is minder waar. Quantumgenezing wendt zich af van de externe, hoogtechnologische methoden, en richt zich op de diepste kern van het systeem van geest en lichaam. Hierin ligt de kiem van het genezingsproces. Om daar te komen, om te leren de genezende respons te wekken, moeten we alle grovere niveaus van het lichaam passeren – de cellen, de weefsels, de organen, de orgaanstelsels – en ons begeven naar het punt waar geest en materie samenkomen, het punt waar het bewustzijn begint zich te doen voelen. Het eerste gedeelte van dit boek is gewijd aan het quantum zelf – wat
26
Chopra.Quantum
08-06-2012
13:11
Pagina 27
het is en hoe het zich gedraagt. In het tweede gedeelte worden quantum en Ayurveda bijeengebracht, en wordt een huwelijk gesloten tussen twee culturen in onze poging om tot één antwoord te komen. Het wetenschappelijke wereldbeeld van het Westen ondersteunt, verrassend genoeg, de zienswijze van de oude Indische wijzen. Tijdens deze reis worden grensversperringen weggenomen, en culturele barrières genegeerd. Voor mij was deze ontdekkingsreis een noodzaak, Chitra had mij er immers om gevraagd. Daarom schrijf ik voor haar, en voor alle patiënten zoals zij. Want totdat het antwoord gevonden is ligt hun leven in de waagschaal.
27
DEEPAK CHOPRA
‘Het beoefenen van de geneeskunde is voor mij iets hoopvols geworden.’ - DEEPAK CHOPRA
Wat gebeurt er met je lichaam als je ziek wordt? Welke mechanismen spelen een rol bij genezing? Kan er in het genezingsproces onderscheid gemaakt worden tussen lichaam en geest? In Quantumgenezing neemt Deepak Chopra ons mee naar het grensgebied van lichaam en geest, het gebied waar genezing plaatsvindt. Hij legt fascinerende verbanden tussen wetenschappelijke inzichten en oude Indiase geneeskunst, en laat zien dat genezen en helen ten diepste mentaal zijn. Dr. Deepak Chopra is arts en werd wereldberoemd door zijn unieke visie, die de traditionele Indiase geneeskunst verbindt met moderne medische inzichten. Hij is de auteur van vele succesvolle boeken, waarvan Quantumgenezing een van de belangrijkste en meest verkochte titels is. www.deepakchopra.com
Quantumgenezing De verborgen intelligentie van lichaam en geest
Quantumgenezing
Quantumgenezing
DEEPAK CHOPRA
IISBN S B N 978-90-215-5228-6 978-90-215-4744-2
9 7 8 9 0 2 1 5552286 47442 9 789021
Quantumgenezing f.indd 1
NUR 728/861 www.servire.nl Servire maakt deel uit van Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen
14-06-2012 09:19:20
