april 2010
foto: de mâr houtkonstrukties grou
het houtblad
36
Fabrieksmatige productie betekent een hoge kwaliteit en geen faalkosten.
rijk in verscheidenheid, u n i f o r m i n k wa l i t e i t p r e fa b da k e n De Nederlandse bouw schuift langzaam maar onverbiddelijk op naar prefab bouwen en montage op de bouwplaats. De fabrikanten van prefab hellende daken (en veelal dakkapellen en spouwbladen) zien dit graag gebeuren. Acht van hen vormen samen met drie producenten van minerale wol sinds 2009 een eigen Sectie Kwaliteit Dak (SKD) van de Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten (NBvT) om de markt met een uniforme, boven het Bouwbesluit uitstekende kwaliteit tegemoet te treden. Want één ding is zeker: prefab heeft de toekomst.
april 2010 De naam klinkt bekend, en is dat in feite ook. SKD stond
kennis van de producenten om dit probleem aan te
voorheen voor de in 1991 opgerichte Stichting Kwaliteit
pakken en op basis van onderzoek dakelementen te
Dak. Met de overgang naar de NBvT is alleen de beteke-
vervaardigen die geluidshinder grotendeels wegnemen.
nis van de afkorting en het beeldmerk van de organisatie
Zwaardere elementen, andere detailleringen en minerale
aangepast, de uitgangspunten bleven. SKD is nu een
wol zorgden tevens voor een hogere isolatiewaarde, een
productsectie van de NBvT, de brancheorganisatie voor
betere thermische kwaliteit en een verhoogde brandvei-
producenten van ramen, kozijnen, gevelvullende elemen-
ligheid. Het zijn deze drie kwaliteiten, inmiddels aange-
ten, spouwbladen, buiten- en binnendeuren en trappen.
vuld met milieu- en verdere kwaliteitsbevordering die
Directeur Jaring Rijpma van De Mâr Houtkonstrukties in
nog steeds voor een belangrijk deel het werkterrein van
Grou zegt: ‘We hebben bij de overgang doorgesproken
SKD uitmaken. Het leidde onder andere tot Beoorde-
dat we ons eigen karakter willen behouden. Tegelijkertijd
lingsrichtlijn BRL 0101 ‘Houtachtige dakconstructies’ en
merk je direct de professionaliteit die in de bond zit met
KOMO-attesten Houtachtige Dakconstructies.
veel juridische, cao- en algemene kennis. Een aparte Stichting Daken, vrijstaand, losstaand of zelfstandig, heeft
Scharnierconstructie Belangrijke specialiteit van
daar veel meer moeite mee. We kunnen de zaken nu veel
SKD-leden is de sporenkap, ook wel scharnier- of klapdak
kordater oppakken.’
genoemd. De constructieve dragende delen lopen daarbij van muurplaat tot nok, eventueel ondersteund door
BRL SKD is opgericht door fabrikanten van geprefabri-
tussensteunpunten. Ook kunnen gordingsysteemdaken
ceerde segmenten voor het hellend dak en minerale
worden geproduceerd, waarbij de constructieve delen
wolisolatie-producenten. Begin jaren 1990 bleek uit
van bouwmuur tot bouwmuur lopen, eventueel afge-
geluidsonderzoek dat muren en daken bij de helft van de
steund op dragende muren en/of hulpspanten. Sporen-
woningen werden bestempeld als onvoldoende geluids-
scharnierdaken, gordingkappen en speciale vormen zijn in
technisch geïsoleerd. Oorzaak bleek dat veel geluidsover-
de meest uiteenlopende variaties mogelijk, allemaal
dracht plaatsvond via het hellende dak. SKD verenigde de
onder KOMO attest-met-productcertificaat.
het houtblad
foto: www.johnlewismarshall.com
37
Het raamwerk van de elementen krijgt een dampremmende folie,
De twee delen vormen samen met een scharnierconstructie een hellend (zadel)dak, inclusief al dan niet scharnierende knieschotten.
foto: het houtblad/kdv
foto: nbvt/bert kattenbroek
foto: www.johnlewismarshall.com
beplating, minerale wol, dampopen folie en tengels en panlatten.
Na de productie worden de elementen just-in-time naar het werk gebracht.
naamste onderscheidende onderdeel van het lidmaat-
mende folie, beplating, minerale wol, dampopen folie en
schap. Alle door de SKD-leden geleverde daksegmenten
tengels en panlatten. De twee delen vormen samen met
voldoen aan een kwaliteitsniveau dat hoger ligt dan het
een scharnierconstructie een hellend (zadel)dak, inclusief
Bouwbesluit. Directeur Jaring Rijpma van De Mâr Hout-
al dan niet scharnierende knieschotten. Desgewenst
konstrukties: ‘We willen als SKD bewust het kwaliteitsni-
kunnen de daken worden afgeleverd met dakkapel
veau hoger in de markt zetten dan de eisen die gelden als
(vrijwel alle prefab dakenbouwers maken die); fotovol-
minimumwaardes. Een soort KOMO+, dus meer doen
taïsche cellen zijn ook mogelijk. De dakvorm kan variëren
dan de richtlijnen en de wetgeving voorschrijven. Dat is
en constructief juist samengesteld worden: dat is juist de
de laatste vijf jaar uitgekomen door hogere constructieve
kracht ten opzichte van standaard-dakplaten zoals
eisen te stellen aan doorbuiging, brand en geluid, maar
sandwichpanelen.
ook arbo. Neem de panlatten: het zijn eigenlijk de
april 2010
Het raamwerk van de elementen krijgt een damprem-
39
Normspecificatie Gevraagd naar de voordelen van
hebben we veel tijd aan besteed om die op een hoger
een prefab element boven een sandwichpaneel is direc-
niveau te brengen. We hebben bovendien veel aandacht
teur Chris Cobussen van Brabant Prefab in Oss duidelijk.
voor hijsvoorzieningen om veilig en goed te werken. De
‘De toepassing van minerale wol in onze daken in plaats
hele bedrijfsvoering is gericht op kwaliteit.’
het houtblad
laddertreden voor de mensen op de bouwplaats. Daar
van PUR-PIR of EPS geeft niet alleen een bepaalde warmte-isolatie, maar ook een beter geluidsgedrag. Een
Geen faalkosten De elementen worden per woning
sandwichelement blijft een licht element, waarmee je
gemaakt en gepakketteerd, los of in folie geseald. De
zonder extra voorzieningen als zwaardere beplatingen of
aannemer krijgt de elementen aangeleverd als hij ze nodig
een verlaagd plafond nauwelijks aan de bestaande
heeft. Op het werk volgt alleen nog eindmontage en
normen kunt voldoen. Onze prefab daken liggen duidelijk
pannen leggen. Enkele leden doen de montage zelf,
boven de huidige normen.’
andere schakelen een vast montagebedrijf in. Om de kwaliteit te waarborgen, leveren de bedrijven een
Voordelen Arie Maat, directeur van VURENHAWA te
handleiding voor de afwerkers. Hierin staat niet alleen
Vuren, naar eigen zeggen ‘het mooiste bedrijf van
hoe de montage moet geschieden, maar ook met welke
Nederland’, begon in 1972 als een van de eerste onderne-
materialen.
mingen met prefab daken. ‘Er was toen net als nu weer
Zowel Arie Maat van VURENHAWA als Chris Cobussen
een groot tekort aan vakkrachten in de bouw. We hebben toen het prefab dak geïntroduceerd, dat bijna kant-en-
prefab krijg je je element helema al
klaar alleen nog gemonteerd hoefde te worden; slechts
o p s p e c i f i c at i e
de dakpannen moesten er nog op.’ Het werd een groot succes. Naar zijn schatting past de aannemerij bij grootschalige nieuwbouw bijna voor 95% prefab daken toe.
van Brabant Prefab bestrijden dat het prefab dakensys-
Met een aantal duidelijke voordelen. ‘Allereerst kan de
teem eigenlijk alleen voor de middelgrote en grote
aannemer het hele bouwdeel dak uitbesteden aan één
woningseries is. Maat: ‘Waar we vroeger series van
partij en heeft hij niet de rompslomp van verschillende
honderden huizen hadden met twee verschillende
onderaannemers. Verder beschikken de SKD-leden
dakvormen, hebben we nu tientallen huizen met evenzo-
zonder uitzondering over eigen engineeringafdelingen
veel dakvormen. De prefab industrie heeft daar al volop
met daarin de verzamelde kennis van decennia, afgekaart
op geanticipeerd met investeringen in slimmer produce-
in KOMO-attesten. Die kennis zorgt niet alleen voor
ren.’ Cobussen: ‘Wij doen ook wel kleine series en zelfs
efficiencyverbetering, maar door de fabrieksmatige
enkele stuks. Bovendien blijven de voordelen gelden.
productie onder geconditioneerde omstandigheden zijn
Door de eigen engineerafdeling en het prefab produceren
de elementen zonder uitzondering ook van hoge kwali-
in de fabriek schakel je de faalkosten zo goed als uit. In
teit. De architect bepaalt de contouren, inclusief overstek,
een markt die momenteel zo op de inkoopprijs inknijpt,
goten en dergelijke, wij maken het maatwerk.’
kun je alleen nog winst behalen door die te elimineren.’ Dat vergt echter wel dat er goede afspraken worden
KOMO+ Het leveren van kwaliteit is tevens het voor-
gemaakt wie welk bouwsteentje voor zijn rekening
■ ■ ■
april 2010
foto: nbvt/bert kattenbroek
het houtblad
40
Lichter dan beton en gemakkelijk te hanteren, want op maat gemaakt.
foto: brabant prefab oss
foto: brabant prefab oss
De meeste dakenleveranciers produceren ook dakkapellen.
Ook arbo speelt een rol bij een dakelement. Neem de panlatten: het zijn eigenlijk de laddertreden voor de mensen op de bouwplaats en moeten dat aankunnen.
neemt. Cobussen: ‘Architecten zijn steeds meer gedwongen zich met de esthetica bezig te houden van het duur-
Leden NBvT-sectie Kwaliteit Dak
overstek of een dwarse kap. Hoe dat bouwtechnisch moet
Brabant Prefab BV te Oss
worden aangepakt, is ons werk. Veel architecten pakken
De Mâr Houtkonstrukties BV te Grou
details van een prefab element en standaarddetails van
Hout Konstruktie Nederland BV te Heerenveen
dakplaten door elkaar. De detaillering kunnen ze beter
Linex Prefab BV te Hulst
aan ons overlaten.’
Vogelzang Dakelementen BV te Dedemsvaart
april 2010
der laten ogen van een huis met bijvoorbeeld een extra
VURENHAWA productie B.V. te Vuren
I-liggers Dat bevestigt Rijpma van De Mâr. ‘De prefab
De Groot Vroomshoop Houtbouw BV te Vroomshoop
industrie doet veel meer dan een dak plaatsen of leveren.
Vadeko Houtconstructies BV te Winsum
41
king met de zeg maar veel meer gestandaardiseerde
Geassocieerde SKD-leden
sandwichindustrie. Wij opereren in de markt als kennis-
(dus geen NBvT-leden) zijn:
dragers, zowel van constructies, Rc-waardebenadering
Knauf Insulation BV te Oosterhout
en -berekening, geluid, brand en bouwfysica. Dat is het
Rockwool Benelux BV te Roermond
totale kennisdeel dat een dak omvat.’ Er zijn ook ontwik-
Saint-Gobain Isover Benelux BV te Vianen
het houtblad
Onze sector heeft veel meer kennis aan boord in vergelij-
kelingen die prefab in de kaart spelen, zoals passiefhuisbouw. De prefab dakenbouwers experimenteren druk met een andere opbouw en montage van hun panelen.
digitaal gebouwmodel dat voor alle betrokken partijen
Cobussen van Brabant Prefab: ‘Grofweg verdelen we de
bereikbaar is. In de auto- en vliegtuigindustrie worden
Rc-waarden in drie categorieën: van 4-6, 6-8 en 8-10
dergelijke methodieken en informatieopslag al heel lang
m2K/W. In de laatste categorie lijkt de constructie heel
succesvol toegepast. Rijpma: ‘Bij ontwikkelingen als BIM
anders te worden door de toepassing van I-liggers of hele
denk ik dat alleen de prefab bouwers continu up-to-date
slanke gelijmde liggers.’ De SKD ontwerpt nu standaard
dakenkennis kunnen leveren. Het is de tijd om BIM zó
principedetails in samenwerking met Adviesburo Nieman
goed te ontwikkelen, dat het nu ook zijn kans krijgt, want
die de warmteverliezen berekent. ‘De grote vraag daarbij
eigenlijk hebben we het er al lang over. Als De Mâr zie ik
is hoe je alle delen op elkaar aansluit. De winddichtheid is
tientallen projectteams aan het werk om een product te
belangrijk, en dat probleem is niet met de purspuit op te
ontwikkelen in hsb en passiefbouw. Vanuit andere
lossen.’
disciplines is er interesse, onder andere vanuit Bouwend Nederland. En dat is goed, want dat verbreedt het draag-
Binnenstedelijk Nu de markt voor nieuwbouw momenteel hapert, zitten de producenten niet bij de pakken neer. Arie Maat van VURENHAWA: ‘We spelen
o m dat a l l e e l e m e n t e n m a at w e r k
ook een rol in de renovatiemarkt bij de vervanging van
zijn, is grote vormdiversiteit
daken en dakkapellen. De mogelijkheden om in vorm hetzelfde dak te maken, maar dan volgens de huidige normen
■ ■ ■
mogelijk
op het gebied van isolatie is er. Ik zie momenteel ook een verschuiving naar het binnenstedelijke, waar je met
vlak. Er liggen dus heel veel kansen in de prefab industrie
prefab goed en snel uit de voeten kunt.’
om op langere termijn meer marktaandeel te krijgen. Als je ziet hoe vaak projectontwikkelaars en ontwikkelende
BIM Jaring Rijpma van De Mâr ziet ook kansen in de
aannemers ons benaderen om onze kennis in te brengen
BIM-systematiek van bouwen (Bouw Informatie Model),
in project- en productontwikkeling - dat kun je alleen
waarbij binnen het bouwproces zeer verschillende
maar als je veel kennis in huis hebt, en die hebben we. We
partijen samenwerken en van rol en verantwoordelijkheid
zitten voorin de trein en sturen mee om het eindproduct
kunnen wisselen om tot het uiteindelijk resultaat te
efficiënt, rendabel en foutloos te leveren.’ •
komen. Alle relevante informatie wordt gedurende het bouwproces opgeslagen, gebruikt en beheerd in een 3D-
kees de vries
