De nationale rekeningen: statistiek tussen economisch beleid en wetenschap Erik Buyst Centrum voor Economische Studiën KU Leuven
Inleiding • Zowat 50 jaar geleden verschenen de eerste officiële nationale rekeningen van België • Ontstaan en ontwikkeling van nationale boekhouding in kaart brengen o Interactie met economisch beleid
• Eerste deel: internationale context • Tweede deel: België o
Waarom verliep het proces hier zo moeizaam?
2
1
Een instrument van wetenschappers • Hoe economische prestaties van een land meten? • Sir William Petty en Gregory King (17de eeuw) o o
Beleidsdimensie Internationale vergelijkingen
• Idee verspreidt zich langzaam over de Westerse wereld o
Individuele economen / statistici
3
Een instrument van wetenschappers • Naweeën Eerste Wereldoorlog o o
Schaalvergroting beleidsgericht academisch onderzoek Bv. National Bureau of Economic Research (NBER) • Kwaliteit nationale boekhouding verbetert • Langere tijdsperioden
• Grote Depressie van de jaren 1930 o o
o
Nood aan snelle beschikbaarheid van cijfers VS: officiële nationale rekeningen i.s.m. NBER (Simon Kuznets) beleidstoepassingen
4
2
Naar officiële nationale rekeningen • John M. Keynes, General Theory o
Integratie begrippen nationale rekeningen in economische theorievorming
• Tweede Wereldoorlog o o o o
Optimalisering oorlogsproductie Groot-Brittannië: officiële nationale rekeningen Knelpunten opsporen Inflatoire spanningen voorkomen
5
Naar officiële nationale rekeningen • Ook in vredestijd nuttig beleidsinstrument o o
Keynesianisme: overheid sturende rol in economie Kort na WO II: opmaak van officiële nationale rekeningen kent snelle opgang
6
3
Probleem van internationale coördinatie • Elk land eigen concepten en methoden • Nood aan coördinatie van oorlogsinspanningen tussen geallieerden
• Na WO II: Verenigde Naties (1947), Richard Stone • Nieuwe start met Marshallplan o o
A Simplified System of National Accounts (1950) Inspiratiebron voor Verenigde Naties
7
Probleem van internationale coördinatie • Belangrijke updates in 1968 en 1993 • Eurostat (1970)
8
4
De officiële Belgische nationale rekeningen • Parallellen met buitenland, maar ook verschillen • Fernand Baudhuin (UCL) o o
Weinig aandacht voor concepten en methodologie Nominale cijfers en enkel inkomensbenadering
• Tweede Wereldoorlog geen scharnierpunt o
Belgische overheid geen belangstelling • Snelle wederopbouw • Inflatiebestrijding centraal, Gutt-operatie • Keynesianisme schiet geen wortel
9
De officiële Belgische nationale rekeningen • Marshallplan o o
Commissie van het Nationaal Inkomen opgericht (1949) Maar geen bijkomende middelen voor NIS
• Redenen? o o
België weinig Marshallhulp Inflatiebestrijding blijft centraal staan in overheidsbeleid
10
5
De officiële Belgische nationale rekeningen • Etienne Sadi Kirschen (ULB) reageert o o
Groupe d’Études de la Comptabilité Nationale (1951) Twee jaar later • BNP volgens drie benaderingen • Ruwe BNP-deflator • Beleidsconclusie: Belgische investeringsquote opvallend laag
• Bevestigt analyse critici van overheidsbeleid o o
Regering-Van Acker (1954-1958): openbare werken Maar: geen extra middelen voor NIS
11
De officiële Belgische nationale rekeningen • Einde 1955: Commissie van het Nationaal Inkomen levert eindrapport op o Enkel voorlopige cijfers van het nominaal nationaal inkomen o Kortom, na zes jaar studiewerk geen officiële nationale rekeningen beschikbaar
12
6
Een nieuwe start • Nieuwe Commissie opgericht, maar financiering blijft problematisch
• Regering Eyskens (1958-1961) o o
Aanmoedigen van private investeringen Oprichting Bureau voor Economische Programmatie • Samenhangend economisch beleidskader voor overheid • Ook nuttig voor bedrijfsleven
13
Een nieuwe start • In die visie nationale rekeningen wel belangrijk instrument o o o
Economische programmatie nood aan data NIS krijgt eindelijk meer middelen 1963: publicatie van eerste officiële nationale rekeningen
14
7
Epiloog • Jaren 1980: probleem van onderfinanciering NIS steekt weer de kop op o Methodologie nationale rekeningen veroudert o Vertragingen
• 1994: Instituut voor Nationale Rekeningen opgericht o
Grondige modernisering methodologie
15
Epiloog • Bedreiging: chronische onderfinanciering van Belgisch statistisch apparaat
• Betrouwbare statistieken essentieel om brede maatschappelijk debat te objectiveren
16
8
