de molen nieuwsbrief voorjaar 2015 molenstichting limburg

de molen nieuwsbrief voorjaar 2015 | molenstichting limburg

redactie Clemens Dresselaars | Ton Henrar Helma Michels | John Ubachs Marianne van der Elsen, eindredactie correspondent in dit nummer Frans Verstappen | Vincent van den Berg fotografie Pieter Weerts | Frans Verstappen Wim Bongaerts | Jacques Ritz Vincent van den Berg ontwerp & opmaak paul smeets bno bureau voor grafische ontwerp | geulle

molenstichting limburg postbus 203 6040 AE roermond 0475 399 299 [email protected] www.limburgsemolens.nl

Voor u het eerste digitale nummer van ‘de Molen’. Ondertussen staan de Nationale Molendagen voor de deur. Kijk op de website www.molens.nl voor de molenactiviteiten en laat u verrassen! ontdek de molen tijdens nationale molendag 2015 Nationale Molendag wordt in 2015 op zaterdag 9 en/of zondag 10 mei gehouden. In dit weekend draaien bijna alle molens van Nederland en zijn ruim 950 molens open voor bezoek. Het thema voor dit jaar is ‘Ontdek je molen’ waarbij activiteiten voor kinderen centraal staan. Molens kunnen heel veel zoals meel malen, energie opwekken, olie persen of hout zagen. Nationale Molendag is een mooie gelegenheid om te ontdekken hoe dit in zijn werk gaat en bezoek één van de geopende molens. De Nationale Molendag wordt georganiseerd door vereniging De Hollandsche Molen in samenwerking met Het Gilde van Vrijwillige Molenaars en maakt deel uit van de BankGiroLoterij Molendagen. Wilt u weten welke molens in uw omgeving open zijn en wat er zoal te beleven is? Ga dan naar www.molens.nl/molendagen.

1

torenmolen gronsveld overgedragen aan limburgs landschap Op vrijdag 22 januari j.l. heeft Molenstichting Limburg het molencomplex in Gronsveld waaronder horende de torenmolen, een woonhuis, schuur, stal, gewelfkelder, hoogstamboomgaard, weide met paddenpoel en gereconstrueerd puthuisje en bakhoes, overgedragen aan het Limburgs Landschap. Met deze overdracht heeft Molenstichting geen molens meer in haar bezit. Stichting het Limburgs Landschap heeft hiermee haar 10e molen in het bezit gekregen. Een stichting die op een passende wijze natuur en cultuur met elkaar verenigt. De Torenmolen in Limburg is één van de vier torenmolens die Nederland rijk is. Hij behoort tot de top 100 der Nederlandse UNESCOmonumenten. De bouw van de torenmolen duurde van 1618 tot 1623 en geschiedde in opdracht van graaf Van Bronckhorst, Heer van Gronsveld. De romp werd gemetseld door meester Nicolaes Peri en het molenwerk werd geconstrueerd door molenbouwer Otten. In 1944 werd de molen door de nabije frontlinie in brand geschoten en brandde geheel uit. In 1959 werd het moleninterieur door de molenbouwersfamilie Adriaens uit Weert herbouwd en de mansardekap gereconstrueerd. Als maalwerk werd de maalinrichting van een gesloopte windmolen in Maarheeze hergebruikt. Eind oktober 2011 zijn beide spruiten, staart en schoren door Adriaens vervangen vanwege houtrot. De nieuwe schoren zijn iets gekromd zodat er minder risico is dat ze tijdens het kruien de romp raken. wisseling van eigenaren Op 8 oktober 1968 heeft de Stichting het Limburgs Landschap het Torenmolencomplex in eigendom verworven van de heer Thomma. 4 Jaar later is het complex - op 27 december 1972 - overgenomen door de nieuw opgerichte Molenstichting Limburg. Koopsom en vergoedingen zijn voldaan uit en na ontvangst van de van overheidswege toegezegde subsidies, de provincie Limburg dus. En nu is de molen dus terug bij de vorige eigenaar! Het Limburgs landschap investeert heel veel

2

in het behoud en functioneel (her)bestemmen van belangrijk cultureel erfgoed. Ook in molenprojecten zoals de Frankenhofmolen Vaals. De verankering van deze erfgoedwaarden in ruimtelijk beleid is zeer gewenst om deze investeringen te kunnen laten renderen in de vorm van goed hergebruik. Natuur- en erfgoedwaarden zijn allebei van groot belang voor de kwaliteit en schoonheid van het Limburgse Landschap. Bezoekers kunnen genieten van natuur en cultuur. de gebruikers Het molenhuis wordt sinds 1 november 1987 bewoond door de familie Meessen. Jo is de molenaar en beheerder. Tevens is Jo instructeur voor zowel wind- als watermolens en examinator van het Gilde van vrijwillige molenaars voor watergedreven molens. Voorheen is Jo voorzitter geweest van het Gilde van Vrijwillige molenaars afdeling Limburg. Hij is een van de eerst gediplomeerde molenaars van Nederland en ontving voor al zijn inspanningen de Limburgse molenpenning in 2002. Het bakhuisje op het erf is tevens een initiatief van Jo. Hoogstamboomgaard en weide wordt al sinds 1973 gepacht door de familie Costongs. Het IKL verzorgt het onderhoud van de hoogstambomen. Predicaat geldt adoptieboomgaard. Sinds 1992 ontfermt de heemkunde vereniging Stichting Grueles Gronsveld zich over het puthuisje. Een put waarschijnlijk uit de bouwtijd van de molen, is in 1991 vrijgemaakt en is 17 meter diep. De schuur horende bij het molencomplex wordt gebruikt door Monumentenwacht Limburg die van hieruit het erfgoed in ZuidLimburg inspecteert. toekomst van de molenstichting limburg Met de verkoop van de Torenmolen, gaat de Molenstichting Limburg zich nog meer richten op het doel van de molenstichting; het actueel houden van moleninformatie en adviseren van moleneigenaren voor behoud van molens in Limburg. Een belangrijk onderdeel hiervan is de molen in de ruimtelijke omgeving. Daarbij is het in kaart brengen van watermolenbiotopen

een bijzonder punt van aandacht. Op dit moment worden er van alle Limburgse watermolens een watermolenpaspoort gemaakt. De molenstichting Limburg heeft verder als doel om twee maal per jaar een digitale nieuwsbrief uit te geven, zorg voor educatie, de jaarlijkse Avond van de Limburgse molen waarbij alle molenaars en – eigenaren worden uitgenodigd voor een actueel onderwerp. Daarnaast zal het bestuur gaan werken met diverse commissies om zodoende haar primaire doelstelling te kunnen verwezenlijken en meer mensen uit de hele provincie te betrekken bij molenzaken. Tijdens de overdracht vertelde zowel de voorzitter van Molenstichting Limburg, Kees van Rooij, als de directeur van Limburgs Landschap, Ger Frenken, dat ze blij waren elkaar te hebben gevonden in deze verkoop. De Torenmolen bij een goede eigenaar. Met het doorsnijden van een prachtige molentaart werd door molenaar Jo Meessen de verkoop bezegeld. Aansluitend hebben de ‘leerling molenaars’ Kees van Rooij en Ger Frenken het luiwerk in de molen in gang gezet door een mand met een ‘borreltje’ naar boven te luiden, om te proosten op de verkoop. Tevens werd Jo door de stichting Mergellandhoen een Mergellandhoenhaan aangeboden, een prachtige haan die prima zal gedijen op dit unieke molencomplex.

3

limburgse molendag zondag 4 oktober 2015 De Limburgse Molendag vindt dit jaar plaats op zondag 4 oktober; traditioneel op de eerste zondag van oktober. De organisatie van dit evenement wordt dit jaar wederom gezamenlijk georganiseerd door Molenstichting Limburg en het Gilde van Vrijwillige Molenaars. Omstreeks juni zullen de Limburgse molenaars het deelnameformulier ontvangen. Vanaf de website www.limburgsemolens.nl of telefonisch opgave is tevens mogelijk via 0475 399 287.

limburgs molennieuws Beesel – de heropening van molen de Grauwe Beer Het was een mooie, drukbezochte middag op donderdag 2 april jl. Molenaar Joep Derckx lichtte de vang samen met gedeputeerde Ger Koopmans en wethouder Smolenaars. Hierdoor werd de verhuizing van de Grauwe Beer een feit. De molen is nu niet alleen verzekerd van droge voeten, maar heeft nu ook elektriciteit, sanitair en een kleine keuken. Stichting de Korenmolen De Grauwe Beer richt zich de komende tijd op het afwerken van het terrein rondom de molen. De gemeente zal nog zorg dragen voor een natuurlijke haag rondom de molen en een bloemenweide met picknickplek. Vrijwilligers die koffie of thee willen schenken zijn meer dan welkom. www.grauwebeer.nl Kerkrade – Baalsbruggermolen krijgt nieuw molenrad De eeuwenoude watermolen (reeds vermeld in 1104) langs rivier de Worm, op de grens van Nederland en Duitsland, is de voorbije jaren volledig gerestaureerd door de eigenaar. Alleen het oorspronkelijke waterrad ontbrak nog, de molen werd heel lang aangedreven door een turbine. Met de werkzaamheden van het weghalen van de buis van de turbine tot het herstel van de originele aandrijving van het maalwerk wordt weer een begin gemaakt met het malen van graan. De molen, onderdeel van de toeristische Historische Driehoek met

4

Swartbroek molen de Hoop is klaar voor de toekomst Na een uitgebreide opknapbeurt is De Hoop in Swartbroek weer helemaal klaar en toegerust voor de toekomst. Na een periode van ruim Merselo vier jaar waarin de molen van de eigenaar, windmolenfair maandag 25 mei 2015 Molenstichting Gebroeders Adriaens, werd 11.00 - 17.00 uur opgeknapt is op de Tweede Paasdag 6 april Inmiddels is deze dag (tweede pinksterdag) jl, de uit 1788 daterende en in 1905 vanuit een evenement van betekenis in Merselo. De activiteiten, op het gebied van wind, zullen op Vlaardingen naar Swartbroek verplaatste en verschillende locaties in het dorp plaatsvinden. herbouwde molen, feestelijk heropend. Uit de molen werd alle overtollige machinehttp://www.molenmerselo.nl/activiteiten.htm rieën verwijderd en bestaande installaties gerenoveerd of gedeeltelijk vervangen. Ittervoort officiële start restauratie Schouwsmolen Maandag 20 april werd het startsein gegeven voor de restauratie van de Schouwsmolen in Ittervoort. Dit werd symbolisch verricht door de drie aannemers, BAT, Leon Corstjens en Nedfil. Abdij Rolduc en de Burg Rode, bevindt zich momenteel in de laatste restauratiefase. http://www.wolthuiswatermill.nl/

Deze watermolen heeft het lang moeten doen zonder waterrad, dat in de 60er jaren van de vorige eeuw gesloopt werd in opdracht van de gemeente. Het binnenwerk bleef zitten. De grootste klus is dan ook het maken en plaatsen van een kopie van het oude waterrad, zodanig dat de molen weer maalvaardig wordt. Verder wordt het molenhuis gerestaureerd, ondermeer het waterdicht maken van het dak, het waar nodig voegen van de muren en vervanging van rotte kozijnen. Om op de toekomst voorbereid te zijn, wordt een multifunctionele ruimte gecreëerd in een deel van het molencomplex. Hier vinden straks educatieve activiteiten plaats, worden groepen ontvangen en bijeenkomsten gehouden. Bij die toekomst hoort ook duurzame energie: er zal naast het malen van meel tussentijds stroom worden opgewekt uit waterkracht.

De in de molen aanwezige elektrisch aangedreven maalstoel is gerestaureerd om zo meer productiviteit te kunnen garanderen voor de molenaar. Het malen op de wind blijft dé hoofactiviteit. Het buitenwerk van de molen is ook stevig onder handen genomen. De stelling werd hersteld, enkele staanders vervangen en delen van de leuning rond de stelling vervangen. Het gevlucht werd gerepareerd, de molenkap onder handen genomen en nieuwe bitumen dakbedekking op de kap en de achtkant aangebracht. Verder zijn de raamkozijnen in de achtkant hersteld en geschilderd. De restauratie werd mogelijk gemaakt door subsidies van de provincie Limburg en de gemeente Weert.

5

Swartbroek lintje voor molenaar Tijdens de heropening van molen de Hoop in Swartbroek op Tweede Paasdag kreeg Peter Stultiens de versierselen opgespeld van lid in de orde van Oranje-Nassau door wethouder en loco burgemeester Paul Sterk van de gemeente Weert. Stultiens is al 25 jaar actief als vrijwilliger voor deze molen. Hij zorgt ervoor dat de molen draait en verricht onderhouds – en herstelwerkzaamheden. Verder was hij pleitbezorger voor de oprichting van molenstichting Weerterland, die het beheer en onderhoud van de windmolens voor haar rekening moest nemen. Daarnaast is Peter instructeur voor het Gilde van Vrijwillige Molenaars, afdeling Limburg. Haelen – expositie molens in gemeente Leudal Nog tot en met zondag 30 augustus is in het Leudalmuseum c.q. Bezoekerscentrum Leudal te Haelen, Roggelseweg 58, een bijzondere tentoonstelling te bezichtigen die in het teken staat van de molens in Leudal. De tentoonstelling wordt georganiseerd door de Stichting Studiegroep Leudal e.o. in samenwerking met de Molenstichting Leudal, de Molenstichting Limburg, de stadsdichter van de gemeente Leudal Frits Criens en kunstenaar Jos Jeukendrup. Aanleiding voor deze tentoonstelling is de oplevering van de Sint Elisabethsmolen als waterkrachtcentrale. Op vrijdag 22 november vond de officiële start van de bouw van de Sint Elisabethsmolen als waterkrachtcentrale plaats. Naast de presentatie van de geschiedenis over het molenaarsvak en de molens van Leudal in het bijzonder laat de tentoonstelling ook de visie van de dichter Frits Criens en kunstenaar Jos Jeukendrup op Leudalmolens in deze tentoonstelling aan bod komen.

Meijel/Heibloem – in memoriam Sjra Korsten Sjra Korsten was meer dan 30 jaar molenaar van de zestienkanter de Hoop in Horn. Ondanks zijn broze gezondheid bleef hij molenaar in hart en nieren en zeer geïnteresseerd in het Limburgse molengebeuren. Hij overleed op 7 april jl op 85 jarige leeftijd.

6

terugblik op de avond van de limburgse molen Op 23 maart 2015 vond in de herberg van het Limburgs Openluchtmuseum Eynderhoof in Nederweert-Eind voor de derde keer de Avond van de Limburgse Molen plaats. Deze informatiebijeenkomst werd georganiseerd door de Molenstichting Limburg in nauwe samenwerking met Job Gerlings, social media expert en communicatieadviseur voor De Hollandsche Molen en BankGiro Loterij Molenprijs.

Stevensweert molen in handen van Natuurmonumenten De uit 1772 stammende Hompesche Molen in Stevensweert is vorig jaar door Maasgrind bv. overgedragen aan de stichting Natuurmonumenten. Nu is men ook begonnen met de grote restauratie van Limburgs hoogste molen. De markante graanmolen op het ‘Eiland in de Maas’ wordt in oude glorie hersteld en ook de directe omgeving van de molen wordt verder heringericht. https://www.natuurmonumenten.nl/nieuws/ hompesche-molen-in-oude-glorie-hersteld Weert – In memoriam molenmaker Sjors ‘George’ Adriaens Op 7 februari 2015 is molenmaker Sjors ‘George’ Adriaens overleden. George was de jongste uit een gezin van 12 kinderen. Samen met zijn vader heeft hij met veel plezier door het hele land gewerkt aan het herstel van vele molens. Met zijn broer Jan nam hij later het bedrijf over. George is 90 jaar geworden.

7

workshop Tijdens de Avond van de Limburgse Molen 2015 informeerden we u over het gebruik en inzet van social media voor molenaars en moleneigenaren in de provincie Limburg. Dus hoorbaar en zichtbaar zijn voor iedereen die wil genieten van alles wat er op uw Limburgse molen gebeurt. De workshop was praktisch van aard en erop gericht dat de deelnemers na de workshop zelf aan de slag konden gaan met Facebook, Twitter en YouTube. Wilt u de presentatie van deze avond nog eens bekijken? Bekijk deze dan hier: http://www.hklimburg.nl/organisaties/molenstichtinglimburg/avond-van-de-limburgse-molen.html

de uitgave van de molen wordt mede mogelijk gemaakt door financiële steun van de volgende bedrijven en instellingen:

adriaens molenbouw weert bv | weert beijk molenmakers houtrestaurateurs | afferden molensteenmakerij hans titulaer | plasmolen paul smeets bno – bureau voor grafisch ontwerp huis voor de kunsten limburg | roermond provincie limburg | maastricht

regelrad vraag en aanbod van molenzaken

AANBOD Diverse molenboeken te koop aangeboden. Mail de titel van het boek wat u zoekt naar [email protected] en we nemen contact met u op. Wie het eerst komt, het eerst maalt. VRAAG Enthousiaste molencorrespondenten Wij zoeken enthousiaste molencorrespondenten. Wilt u vanaf uw locatie af en toe iets schrijven over uw molen, laat het ons dan weten! Dan kunnen we in de volgende nieuwsbrief nog veel meer activiteiten aan bod laten komen. Neem contact op met de redactie 0475 399 299 of stuur uw reactie per e-mail naar [email protected]

In deze rubriek kan eenieder oproepen plaatsen van molenonderdelen tot molenboeken. U kunt deze sturen per post: redactie de Molen, postbus 203, AANBOD 6040 AE Roermond of per e-mail: Het Limburgse molenarchief en molenpublicaties [email protected]

in de loop der jaren een aanzienlijk archief heeft opgebouwd over Limburgse Molens. Overweegt u een herdenkingsboekje of een molenfolder te maken, raadpleeg dan eens het archief van de Molenstichting Limburg. U kunt op werkdagen na afspraak terecht via 0475 399 299 . Het molenarchief bevindt zich in het Huis voor de Kunsten Limburg, gelegen aan de Kapellerlaan 36 te Roermond. Sinds de oprichting van de Molenstichting Limburg in 1971 zijn er diverse publicaties verschenen. Veel van deze publicaties zijn helaas uitverkocht, maar nog wel te raadplegen in het archief. Van enkele publicaties zijn er nog voldoende exemplaren voorradig. Meer weten: 0475 399 299 of [email protected]

Bij vele molen geïnteresseerden is het onbekend dat de Molenstichting Limburg

donateur worden?

U ontvangt dan gratis de ontdekkingstocht naar Limburgse molens ‘Bakens van Energie’, een gezamenlijke uitgave van de Molenstichting Limburg en het Limburgs Landschap. Deze brochure bevat een boekje met fraaie foto’s van Limburgse molens, aantrekkelijke luxe prentbriefkaarten en een drietal gevarieerde Limburgse molenroutes. Dit alles bij een minimum-donatie van 15 per jaar! U kunt uw gift over maken op banknummer NL56INGB0002453500 t.n.v. molenstichting limburg. Alvast dank!

molenstichting limburg

1 8