De Kruusbèze Jaargang 3, nummer 4, december 2014

De Kruusbèze is het ledenblad van IVN en KNNV afdelingen Assen

De Kruusbèze Jaargang 3, nummer 4, december 2014

De Kruusbèze is het contactblad van de KNNV afdeling Assen en IVN afdeling Assen en verschijnt vier maal per jaar in digitale vorm en wordt per e-mail verspreid. Zij die niet over een e-mailadres beschikken krijgen het blad in vereenvoudigde vorm per post toegestuurd. KNNV De Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging is de landelijke vereniging voor veldbiologie en richt zich op natuurstudie en natuurbescherming. De belangrijkste activiteiten van de KNNV afdeling Assen zijn inventarisatieprojecten, excursies, lezingen en cursussen, zie www5.knnv.nl/assen IVN Het IVN is de vereniging voor natuur- en milieueducatie. Het IVN draagt bij aan een duurzame samenleving door mensen te betrekken bij natuur, landschap en milieu, zie www.ivnassen.nl

Werkgroepen Plantenwerkgroep KNNV, contact Cees van Roozendaal, [email protected] Insectenwerkgroep KNNV, contact: Henk Pijpers, [email protected] Mossenwerkgroep KNNV, contact: Evert Rietsema, [email protected] Vogelwerkgroep KNNV, Contact: Hans Dankbaar, [email protected] Natuurwerkgroep KNNV, Contact: Nico Rommes, [email protected], Werkgroep Natuurfotografie KNNV, contact Ton van de Vis,[email protected] Natuurgidsen IVN, Einbert van Rees Landschapsbeheer IVN, Luit Mulder Nestkasten IVN, familie Huisman Bestuur KNNV afdeling Assen voorzitter: vacant secretaris: Heleen Medema, tel: 0592268911, E: [email protected] penningmeester: Jan Klever, A. van der Leeuwlaan 7, 9405 AW Assen, tel: 0592 356343, E [email protected] leden: Henk Pijpers, Kai Waterreus, Cees van Roozendaal. Bestuur IVN Afdeling Assen voorzitter: Jenny Koppert, tel: 0592 265055, E: [email protected] secretaris: Jaap van Roon, Kymmelhof 20, 9403 PP Assen, tel. 0592 345242, E: [email protected] penningmeester: Geke Kooistra, Venestraat 219, 9402 GN Assen, tel: 0592 371901, E: [email protected] leden: Theo van der Made, tel: 0592 331700, [email protected] Jaarbijdragen KNNV: € 26 per jaar (jeugdlid € 16), rekening NL21INGB0001021731 tnv KNNV afdeling Assen IVN: € 22 per jaar, rekening NL64TRIO0390468797 tnv IVN Assen Redactie Heleen Medema Redactieadres: Stedewaarts 69, 9408 HK Assen, [email protected] of [email protected] Inleverdata voor kopij 15 februari, 15 mei, 15 augustus en 15 november.

2

Inhoud Algemeen Algemene Ledenvergadering KNNV pag 4 Jaarverslag KNNV afdeling Assen over 2014 pag 5 Ledenadministratie KNNV pag 8 Contributie KNNV 2015 pag 8 Naar de Kraanvogels, KNNV-excursie naar de omgeving van Diepholz, zaterdag 25 oktober 2014 pag 9 Rached Mougou, gepassioneerd natuurfotograaf pag 11 Excursie Messchenveld pag 13 Bospest pag 14 Kindertuin Valkenstein pag 15 Werkdag biotoopherstel Grauwe klauwier Dijkveld pag 17 Thijssejaar pag 18 Snertwandeling 2015 pag 18

Activiteiten Activiteiten op datum pag 19

Boeken pag 21

3

Algemene Ledenvergadering KNNV Wij nodigen u van harte uit voor de Algemene Ledenvergadering van de KNNV afdeling Assen op maandag 26 januari 2015 om 20.00 uur in De Kroezehof, Wethouder Bergerweg 26, Assen

Agenda: 1. Opening door de interim voorzitter 2. Mededelingen 3. Ingekomen stukken 4. Notulen vorige jaarvergadering- zie Kruusbèze maart 2014 5. Jaarverslag 2014- zie deze Kruusbèze 6. Financieel Jaarverslag 7. Verslag kascommissie 8. Installatie nieuwe kascommissie 9. Bestuurssamenstelling. 10. Verslagen van de werkgroepen 11. Samenwerking met IVN; beknopte samenvatting besluitvorming 12. Verkiezing afgevaardigden naar de vertegenwoordigende vergadering (VV) 13. Activiteiten in 2015. 14. Samenwerking Externe Organisaties 15. Rondvraag 16. Sluiting 4

Pauze Na de pauze een lezing met powerpoint door KNNV-er Coby Koops: Natuurfotografie in Drenthe, waar kijken zien wordt. Coby “de Natuurkieker” Koops heeft de liefde voor natuur al via haar ouders mee gekregen. Door de KNNV is ze weer gaan fotograferen. Aan de hand van foto’s neemt ze ons mee door Drenthe en vertelt op aanstekelijke wijze over haar belevenissen - al dan niet vanuit een schuilhut- voor en achter de lens. Komt allen!

Jaarverslag KNNV afdeling Assen 2014 Samenstelling Bestuur: Naam Functie Aftredend Vacant Voorzitter Heleen Medema Secretaris 2015 ( niet herkiesbaar) Jan Klever Penningmeester en 2017 Ledenadministratie Kai Waterreus Veldbiologisch secretaris 2018 Henk Pijpers Algemeen lid 2018 Cees van Roozendaal Algemeen lid 2018

Bestuurszaken Het Bestuur van de KNNV afdeling Assen is dit jaar ongewijzigd. De functie van voorzitter is vacant. In het afgelopen jaar heeft het bestuur samen deze leemte opgevuld. Naar een nieuwe voorzitter wordt gezocht. Ton van de Vis ondersteunt het bestuur met hand-en spandiensten. Het bestuur vergaderde dit jaar tweemaandelijks. Onderwerpen waren o.a. de visie van de landelijke KNNV, de samenwerking met IVN op landelijk en lokaal niveau, de contacten met en het participeren in externe organisaties, de stukken van het Landelijk Bureau van de KNNV inzake Beleidsraad en V.V. en de te organiseren cursussen/excursies voor de leden en niet leden. In 2014 stond voor de KNNV het thema Natuur in je Tuin. Namens het bestuur hebben Kai, Jan en Heleen hebben in wisselende samenstelling de vergaderingen met het bestuur van IVN Assen bezocht. In oktober heeft het voltallige bestuur 2 x vergadert met het voltallige bestuur van IVN Assen onder voorzitterschap van Tom Louman. Op de agenda stond o.a. het komen tot besluitvorming over samenwerking rond financiën, naamvoering, lidmaatschappen, de Kruusbèze , gezamenlijke planning van activiteiten en excursies. Afgesproken is dat we zo nauw mogelijk zullen samenwerken als mogelijk is volgens de statuten van beide verenigingen. Het bestuur investeert in goede contacten met de Gemeente Assen. Henk Pijpers neemt namens het bestuur deel aan de overleggen van het in aanbouwzijnde DCA (Duurzaamheidscentrum Assen , voorheen MEC) en participeert in de gebruikersgroep van het DCA. Kai heeft ook dit jaar met het Gomaruscollege in Assen samengewerkt in het kader van talentontwikkeling van de leerlingen. De Plantencursus heeft geresulteerd in de doorstart van de Plantenwerkgroep o.l.v. Cees van Roozendaal.

Activiteiten -Traditioneel begon het jaar met de snertwandeling van Jan Klever en Louis de Jong op 11 januari, met IVN Assen samen. 39 deelnemers liepen rond Grollo en genoten daarna van de snert in café restaurant Hegeman in Schoonloo. - 16 januari hield Peter Klomp een Tuinvogellezing aan twintig belangstellenden vooraf aan de tuinvogeltelling van de Vogelbescherming.

5

- 20 januari vond de matig bezochte ledenvergadering plaats. Na de pauze hield Johan Wessel een lezing over de toekomst van het bermbeheer in de gemeente Assen. -Op 11 maart ging de Plantencursus van start o.l.v Cees van Roozendaal en docent Willem Braam met 7 theorie avonden en 4 praktijkdagen. De cursus resulteerde in een doorstrart van de Plantenwerkgroep. De cursus was een gemeenschappelijke activiteit met IVN Assen. - op 18 maart vond de eerste bespreking van de Natuurfotowerkgroep plaats. In november heeft de eerste fotobespreking plaats gevonden. Ton van de Vis is aanspreekpunt en initiator. -Op 30 april heeft Heleen een bijeenkomst van de landelijk KNNV bezocht ivm mogelijkheid om in Assen het project Tuinambassadeurs te starten. Dit laatste is hier niet van de grond gekomen. - Op 4 mei ging de Natuurfotowerkgroep op pad op het Hijkerveld, gevolgd door meerdere excursies in het veld. - Op 24 mei hield Anne Jan Loonstra een lezing over Wilde Bijen gevolgd door een excursie rond het terrein en park van de Kroezehof met 11 enthousiaste deelnemers. Deze activiteit werd samen met IVN georganiseerd. - Op 30 mei organiseerde Nico Rommes weer een prachtige fietstocht met 21 deelnemers in de Onlanden. - In het broedseizoen heeft de Natuurwerkgroep van onze afdeling meegeholpen aan een veilige paddentrek bij Schoonloo. - Op 5 juni organiseerde Kai een werkdag dag in de natuur voor leerlingen van het Gomaruscollege in samenwerking met Pauline Arends (SBB) in Iberen - Op 8 juni stond de KNNV met Kai Waterreus, Rieks Koornwinder en Jan Klever in een kraam op het zomerfeest van de kinderboerderij in het Asserbos. - Op 6 juli vond een libellen excursie plaats met 9 deelnemers naar de Kiersche Wijde olv Hero Moorlag waarbij niet alleen naar libellen gekeken werd maar ook naar planten, rupsen, vogels en vlinders. - Op zoek naar de Nachtzwaluw, wandelde een groep van 25 deeelnemers met Pauline Arends (SBB) mee rond Grolloërveen op 17 juli ’s avonds , en met succes.een IVN-KNNV actviteit. - Tijdens het Wijkfeest Assen Oost op 13 september stond Jan Klever samen met IVN met een kraam vol brochures en informatie. Ons oudste lid Jan Dekker (99!) hielp mee vanuit zijn scootmobiel! De markt werd goed bezocht. Er zijn tevens wat boekjes verkocht. Kinderactiviteit: waterdiertjes vangen en op naam brengen met o.a. KNNV-er Ina Hummel. -Op 7 september vond er een excursie plaats van de Natuurfotowerkgroep met Rached Mougou op het Hijkerveld, Rached was een van de prijswinnaars van de fotowedstrijd van de afdeling in 2013. - Op 2 en 16 oktober heeft Geert de Vries in de Kroezehof een paddenstoelencursus voor beginners geleid, gevolgd door een excursie op 18 oktober. Deze activiteit werd samen met IVN Assen georganiseerd. De cursus trok zeer veel belangstelling: 26 deelnemers.

6

- Op 25 oktober vertrok een groep met 5 deelnemers voor een kraanvogel excursie naar Diepholz. -25 oktober was tevens de dag waarop Henk Pijpers als gids heeft meegedaan aan de Nacht van de Nacht in het Asserbos, georganiseerd door de gemeente Assen. - 1 November deed de afdeling met 10 personen mee aan de Natuurwerkdag, een initiatief van Landschapsbeheer Nederland, door te helpen een orchideeëngebiedje in Diepstroeten op te schonen van opschot. - Op 10 november gaf Joop Marquenie aan ongeveer 20 belangstellenden van IVN, KNNV en daar buiten een interessante lezing over Geologie en Klimaat. - Daarnaast waren er natuurlijk de wekelijkse inventarisaties van de Vogelwerkgroep. - De Natuurbeheerwerkgroep heeft wekelijks gebieden rond Assen ( o.a. Groote Zand, Ven bij Herinneringskamp Westerbork, Esmeer ) opgeschoond in samenwerking met Staatsbosbeheer. Naast het opschonen heeft de groep ook Vlinders geteld voor SBB in het broedzeizoen rond de Elper stroom. ( Oranje Tipje en Zilveren Maan)

Kruusbèze, Website, Nieuwsbrief en Publieksvoorlichting De Kruusbèze is 4 x digitaal verschenen. Copij verzameld door Jaap van Roon en Joke Klosters (IVN) en Heleen Medema (KNNV). Kai Waterreus verzorgde de lay out. De website is onder beheer van webmaster Paul Troost. De Nieuwsbrief verscheen 12 x en leverde meer reacties op dan vorig jaar en ook qua inbreng is er een toename te zien. Redactie: Heleen Medema . Vervanger Ton van de Vis Publieksvoorlichting: Joke Klosters (IVN) verzorgt de persberichten van zowel KNNV als IVN.

Werkgroepen. De afdeling bestaat uit 6 werkgroepen: De vogel-, planten-, mossen-, insecten-, natuurbeheer- en natuurfotowerkgroep. De jaarverslagen van de werkgroepen treft u in deze Kruusbèze of de volgende Nieuwsbrief aan.

Toekomstplannen - - - - - - - - - - - - - - - -

Snertwandeling op 10 januari , samen met IVN Ledenvergadering op 26 januari Thema’s 2015: Jac.P. Thijsejaar/ Natuur in dorp en stad Nauwere samenwerking met IVN Op zoek naar een voorzitter Activiteiten agenda met IVN 2e half jaar samenstellen Ecologiecursus voor Plantenwerkgroep Vogelherkenning cursus door Peter Klomp Publiekscursus orchideeën en of grassen Herhaling Paddenstoelencursus met verdieping Participatie Duurzaamheidscentrum Contacten met externe organisaties Kruusbèze of jaarlijkse Glossy Mogelijkheid paddenstoelenwerkgroep onderzoeken Betrokkenheid van leden tav de vereniging vergroten Website onder de aandacht brengen

7

Ledenadministratie KNNV Sinds het vorige overzicht van onze ledenadministratie van december 2013 hebben we 9 nieuwe leden mogen begroeten, t.w. :

Dirk Haaijema, Oosterwolde Erik van den Ham, Vledder Hermen Klomp, Meppel Bianca Koobs, Tynaarlo Karin Pannekoek, Wachtum Kees de Rijk, Tynaarlo Jeanette Spronk, Assen Dick Vuijk, Roden Kees van der Zwan, Rolde

Verder hebben zeven leden hun lidmaatschap om diverse redenen opgezegd. Daarmee heeft onze vereniging nu (1 november 2014) 151 leden waarvan 19 huisgenootleden. Hierin zijn ook begrepen onze 3 ereleden (Jan Dekker, Evert Rietsema en Peter Klomp), mensen die zich in het verleden speciaal verdienstelijk hebben gemaakt voor onze afdeling. Mag ik U er nogmaals op wijzen dat wijzigingen (verkeerd gespelde namen, nieuwe adressen, afzeggingen, etc) kenbaar moeten worden gemaakt aan het bestuur van onze KNNV afdeling Assen. Dus niet rechtstreeks aan het hoofdbureau van de KNNV in Zeist. Neem hiervoor dus contact op met de penningmeester of met de secretaris, schriftelijk of via e-mail (voor het adres of e-mail adres zie binnenkant voorpagina van deze Kruusbèze). Zij zullen er voor zorgen dat de wijziging wordt doorgevoerd in de landelijke database van de KNNV. Jan Klever

Contributie KNNV 2015 Voor 2015 zal de contributie niet worden verhoogd. De contributie voor gewone leden blijft daarmee op € 26,- en voor huisgenootleden € 10,-. Voor leden die een machtiging hebben afgegeven, zal de contributie in de laatste week van januari 2015 van hun rekening worden afgeschreven. Zij hoeven dus verder geen actie te ondernemen. Twijfel je of je een machtiging hebt afgegeven? Neem dan even contact op met ondergetekende. Willen ook de leden die geen machtiging hebben afgegeven, er voor zorgen dat hun contributie binnen is voor eind januari 2015 op rekening NL21INGB0001021731 tnv KNNV afd Assen. Bij voorbaat mijn hartelijke dank. Jan Klever

8

Naar de Kraanvogels, KNNV-excursie naar de omgeving van Diepholz, zaterdag 25 oktober 2014 Temidden van de drukte van de start van de Asser Triathlon bij De Bonte Wever vertrokken wij iets na 9.00 uur op een nevelige zaterdagochtend richting Duitse veengebieden in de buurt van Diepholz, naar het rust- en overnachtingsgebied van de Kraanvogels. De Kraanvogels trekken heen en weer tussen hun broedgebied in het Noorden en hun overwinteringsplek in het Zuiden van Europa. De West-Europese trekroute loopt over deze streek. Wekelijks vindt er een telling plaats in het gebied die wordt gepubliceerd op diverse websites (google: Diepholzer Moorniederung; Kraniche). Op 20 oktober j.l. werden ruim 16.500 Kraanvogels geteld. Met z’n vijven in twee auto’s zoefden we over de snelweg door een land van mest en mist bij Zwartemeer de grens over. Bij Haselünne was er een omleiding. We moesten van de geplande route af en reden over bochtige ‘Landstrassen’ omzoomd door Amerikaanse eiken die al in herfstkleur waren, door een prachtig glooiend landschap dat sterk aan Twente deed denken: Nedersaksen met z’n fraaie, oude vakwerkboerderijen, schuren en schuurtjes en hoge eikenbomen, een plaatje. Voorbij Vechta sloegen we af naar An der Dadau, een klein weggetje waar we direct een aantal Kraanvogels zagen aan de rand van een geoogste maisakker waar de vogels fourageren. De zon scheen niet maar we konden de vogels redelijk goed zien in het grijzige licht. Elegante maar schuwe vogels zijn het, het lijkt haast of ze zich een beetje verstoppen achter de bosjes. Bij de minste of geringste verstoring zoals het geluid van een naderende auto, gaan ze op de wieken. Overal klonk hun hard en opvallend trompetterend geluid: krûh, krûh, krûh. Hier in het Groszes Moor was het eerste gebiedje waar we de vogels goed konden waarnemen. Ook hadden we zicht op een jagend echtpaar Blauwe kiekendief, een mooie ’tussendoor’ observatie. Opvallend waren de nog uitbundig geel bloeiende koolzaadvelden tussen de kale akkers – een vorm van groenbemesting? Na de middag leek de zon even door te breken en werden de Kraanvogels scherper afgetekend in helder licht. Al slingerend over smalle weggetjes en langs het Moorkanal bereikten we onze volgende bestemming het Neustädter Moor. In de vogelkijkhut daar zagen we geen Kraanvogels maar kregen wel een Klapekster in het vizier. Vanaf de hei kwam de herder aangewandeld met zijn kudde van Bentheimerschapen. Het waren er heel veel.

9

En toen verder naar de verzamelplaats in het Rehdener Geestmoor. Vanaf Wagenfeld over de Moordamm bereikten we tegen vieren de parkeerplaats bij de hoge uitkijktoren. Het was er nog niet druk. Wel liep er een opnameploeg van de Duitse televisie die een Nederlandse vogelaar interviewde. De lucht was licht bewolkt en naarmate de tijd verstreek, kwamen er meer bezoekers. Vogelaars met enorme telelenzen en andere liefhebbers die hier naar toe komen om de Kraanvogels te zien. En iedere keer kwam je dezelfde mensen weer tegen die je al eerder op de dag zag bij de diverse observatieplekken. Een uur voor zonsondergang vliegen de Kraanvogels naar hun verzamel- en slaapplaats. Iets na kwart over vijf was het dan eindelijk zo ver. Lange slierten vogels kwamen hoog aangevlogen , honderden, duizenden wellicht en een geroep en gegak van jewelste want er vlogen ook ganzen mee. De ganzen landden bij de plas en de Kraanvogels zwenkten af naar het westen van het veengebied. Fascinerend, het bleef maar doorgaan, je kon er niet genoeg van krijgen. Een uur lang hebben we daar staan kijken naar het invliegen en landen van de Kraanvogels en geluisterd naar hun doordringende roep. Het was een grote belevenis. Naast de Kiekendieven en de Klapekster deden we nog andere waarnemingen op deze dag: zwermen Spreeuwen en Houtduiven, overal heel erg veel Parasolzwammen, twee Atalanta’s en een Noordse glazenmaker met een beschadigde vleugel. De terugweg ging door een donker landschap, soms was er geen lichtje te zien onderweg, een en al duisternis. Weinig lichtvervuiling in dit deel van Duitsland, hoe anders dan hier.

Tot slot een gedicht van A.C.W. Staring (1767-1840): ‘Op het Gezicht van trekkende Kraanvogels’ Laatst, als ik, op mijn eenzaam pad, Door Wijnmaands bleke loovers trad, Zoo kwam van ver een vreemd gerucht; Zoo kwam een lange Kranenvlucht, En hield naar ’t wijkend avondlicht Het spitse van heur schaar gericht. Joke Klosters, oktober 2014

10

Rached Mougou, gepassioneerd natuurfotograaf (18 jaar) Hoe oud was je toen je fotografie als hobby kreeg? Sinds 2010 ben ik echt serieus met fotografie begonnen, ik was toen 13 jaar oud. Ik begon met een kleine (digitale) compact camera die ook voor onderwater te gebruiken is. Al snel vond ik de kwaliteit niet goed genoeg en het gebruiksgemak liet ook de wensen over dus heb ik een spiegelreflex gekocht van Canon. Daar fotografeer ik eigenlijk nog steeds mee, wel heb ik in de loop der tijd 2 andere lenzen erbij gekocht. Een 100 mm macro van Canon en een 100-400 mm van Canon voor wat tele.

Waar komt die interesse vandaan? Ik denk dat het gewoon in mij zit, ik ging toen ik klein was altijd mee wandelen met mijn ouders in de natuur en vond al die verschillende kleuren, bloemen en beestjes fantastisch. Dus ik denk dat daar de interesse vandaan komt. Als je niet van de natuur houdt kun je nooit mooie natuurfoto’s maken.

Hoe raakte je aan het Hijkerveld Ik woon in Assen en in de stad zie je eigenlijk altijd dat dieren of gewend zijn aan mensen of dat veel dieren de stad mijden. Dus ik ging veel op zoek naar andere plekken. Daarbij kwam ik al snel bij het Hijkerveld en Balloërveld. Wat ik zo mooi vind aan het 11 Hijkerveld is dat het er heel wild is vergelijken met het Balloërveld, voor publiek is het ook niet toegestaan om van de paden af te gaan. Ik heb een vergunning gekregen om er te mogen fotograferen en filmen en kan daarom dingen vastleggen die veel mensen nog nooit hebben gezien en helemaal niet verwachtten dat die in Nederland zouden voorkomen. Dat vind ik een bijzonder voorrecht, elke keer als ik over het Hijkerveld loop vergeet ik de rest van de wereld, je wordt één met de natuur en dat is in mijn ogen een van de dingen die mensen veel te weinig doen tegenwoordig met alle technologische ontwikkelingen.

Heeft natuur altijd je belangstelling gehad? Ja al sinds ik klein ben ging ik op vakantie schorpioenen en slangen zoeken met mijn vader. Of gewoon thuis kijken naar sprinkhanen, libellen of kikkers. Die passie ben ik nooit kwijtgeraakt maar ik heb wel ontdekt dat ik landschappen net zo mooi vind en ben ook veel landschappen gaan fotograferen.

Welke ambities heb je naast fotografie ? Ik studeer fysiotherapie en zit nu in mijn 1e jaar. Hierna zou ik een eigen praktijk willen beginnen in Zwitserland en dat uitbreiden naar een gezondheidscentrum.

Je schrijft een blog, heb je ook contact met andere amateurfotografen? Nee eigenlijk niet zoveel, ik maak liever foto’s dan

dat ik veel op social media zit om met andere fotografen te praten. Hier heb ik wel veel geleerd toen ik net begon met fotograferen. Maar ik doe het eigenlijk niet meer. Een vriend van mij houdt ook van fotograferen maar ik heb geleerd dat als ik alleen ga ik de beste foto’s maak.

Is filmen ook een hobby? Jaa zeker! Naast fotograferen ben ik ook aan het filmen met dezelfde camera als ik fotografeer. Ik ben al 2 jaar bezig met een film over het Hijkerveld, waar ik stapje voor stapje aan werk. Ik wil alles zelf maken, dus ik film, monteer en maak de muziek zelf. Uiteindelijk wil ik daarmee naar RTV Drenthe gaan en die laten uitzenden. Dat zou de grootste waardering voor mijn (film) werk zijn die ik kan krijgen.

Wat is de meerwaarde van fotografie / of filmen? Fotografie vind ik iets waar je veel meer creativiteit in kwijt kan, ook is het makkelijk om in huis op te hangen en er vaak naar te kijken. Bij film vind ik dat minder, ook de techniek is bij filmen heel anders waardoor sommige dingen gewoon niet mogelijk zijn als bijvoorbeeld met een foto.

Heb je fotografen wiens werk je bewondert? Toen ik net begon met fotograferen ben ik een keer naar een beurs geweest waar de Groningse landschapsfotograaf Bas Meelker een lezing gaf. Dit vond ik zo leuk en interessant hoe hij over zijn werk vertelde dat ik heel veel van hem heb kunnen leren. Ik vind dat hij een hele mooie stijl heeft. Een andere fotograaf en filmer is Ruben Smit, waarschijnlijk wel bekend van de film ‘De nieuwe wildernis’. Hij heeft mij deels geïnspireerd om mijn film van het Hijkerveld te maken.

Is de excursie van de KNNV met jou ook van waarde geweest voor jou? Ja dat vind ik wel, ik ben veel met foto’s bezig maar er waren veel mensen die wisten alles van planten en kleine insecten, zover reikt mijn huidige kennis (nog) niet. Ik vond het een leuke ervaring omdat je zoveel van elkaar kunt leren en zou het nog wel een keer willen doen. Voor de mensen die mij nog niet kennen/volgen, like mijn facebook pagina: www.facebook.com/rachedmougouphotography Of houd mijn blog in de gaten: www.rachedmougou.blogspot.nl/ Heleen Medema

12

Excursie Messchenveld Het gebeurt niet vaak, dat de persoon over wie je wilt vertellen, zelf met een excursie meeloopt. Gelukkig had Frits het direct door toen meneer Kiestra - want die was het - zich voorstelde. En dus konden we hemzelf zijn verhaal laten doen, door Diliana Welink

10 ton Meneer Kiestra is de naamgever van, jawel, Kiestra’s Kei. Deze kei staat op het Messchenveld, ten noorden van Marsdijk. Meneer Kiestra vertelde dat hij deze kei ergens bij de TT-baan heeft gevonden. “Ik zag een vrij grote steen uitsteken en wilde die weghalen, voordat de maaimachine van de gemeente er op stuk zou lopen.” Hij probeerde de steen uit te graven, maar deze bleek wel erg groot. “Ik ben naar huis gegaan om mijn prikstok te halen.” Uiteindelijk bleek het een kei van zo’n 10 ton.

Boek Kiestra’s Kei toont de sporen van zijn lange tocht uit Zweden. “Hij leest als een boek”, aldus meneer Kiestra. Op wat nu de noordkant is, zitten krassen. “Deze steen zat ooit in een rots, waar de ijskap uit de Salien ijstijd overheen ging. In de ijskap zaten keien, die over deze ‘gletsjerbodemsteen’ schuurden en de krassen achterlieten.” Op een gegeven moment is de steen losgebroken. Aan wat nu de zuidkant is, zie je ‘parabolische drukbarsten’ die toen ontstonden. De steen is met het ijs mee gegaan en in Assen terecht gekomen. Toen de kei onthuld werd, op 21 december 2011, droeg dichter Mischa van Huijstee een gedicht voor, dat het verhaal van meneer Kiestra prachtig illustreert:

Buikspreker Voor even ben je niet de keiharde zwerver die altijd onderweg is of teruggetrokken leeft in de grond Je hebt zowaar de tijd om stuurs voor je uitkijkend met je verweerde kop in de wind te mijmeren over het bestaan om in alle rust de slijtage van je lijf op te nemen de rimpels in je voorhoofd en de krassen op je buik een verhaal te laten vertellen Over de bergpas waar jij geboren werd je eerste stapjes in het ijspaleis je buitelingen als jongeman hoe je smolt voor Assen en in een greppel terecht kwam waar je ternauwernood uit kon ontsnappen Maar vooral hoe mooi oud worden is als de scherpe kantjes er vanaf zijn

13

Bospest Die Amerikanen weten ons bos wel in vuur en vlam te zetten! De meeste inlanders komen niet eens in de buurt van die kleurenpracht. En als dank schelden we hen uit voor ‘exoot’, proberen ze uit te roeien en bestempelen ze als ‘bospest’. Onterecht, zo blijkt uit het boek ‘Amerikaanse vogelkers’ van Bart Nyssen, Jan den Ouden en Kris Verheyen. In dit bijzonder goed leesbare boek beschrijven ze de rol van de Amerikaanse vogelkers in het bos-ecosysteem en pleiten ze voor een bosbeheer waarin deze vogelkers wordt geaccepteerd.

177 soorten Ik was zeer verrast door het grote aantal dieren dat op en van de Amerikaanse vogelkers leeft. Over het algemeen is dat aantal bij exoten beperkt. Zo leven er rond de 400 insecten samen met de zomereik, tegenover 10 op de Amerikaanse eik. Amerikaanse vogelkers wordt, voor zover bekend, door 177 soorten als waardplant gebruikt. Het gaat dan wel om soorten die ook op andere struiken of bomen leven, maar toch. De aangetroffen soorten leven van de bloemen, de kersen, de bladeren, het strooisel of het hout van de vogelkers.

Bruikbaar De kersen zijn ook voor mensen eetbaar. In Amerika is de vogelkers al eeuwen geleden veredeld en verspreid over het continent. Het is daar een heel normale vrucht die veel wordt gegeten en verwerkt tot bijvoorbeeld jam. Ook levert de vogelkers bijvoorbeeld de smaak voor ‘Cherry Coke’ en kleurstof voor haarverf of textielverf. De vogelkers levert prachtig hout dat wordt verwerkt tot meubels die hier worden verkocht als ‘Amerikaans kersen’.

Toekomstboom of toekomstdroom? Hoogtijd dus om de Amerikaanse vogelkers als ‘toekomst boom’ te behandelen en niet als plaag. Althans, dat vinden de schrijvers. Laat de struiken uitgroeien tot bomen, benut deze bomen en geef ruimte aan de ‘opvolgersoorten’, de bomen die wél onder de vogelkers kunnen kiemen. Alleen zit daar nou net het probleem. Deze soorten als linde, tamme kastanje, beuk, esdoorn, iep, hulst en taxus groeien vaak niet op korte afstand van de ‘bospest’ locaties en zich dus niet zelf kunnen vestigen. De beheerder kan deze bomen natuurlijk wel aanplanten. Maar dat vergt een omslag in het denken. Ik ben benieuwd hoe lang het duurt voor dat dit type beheer op grote schaal wordt uitgeprobeerd. Ik sta telkens weer verbaasd hoe langzaam ‘nieuwe’ methodes voet aan de grond krijgen. Wie weet kunnen de vrijwilligers daarin een rol spelen. Want het lijkt mij stukken leuker om boompjes te planten dan struiken af te zagen en in te smeren met gif... Diliana Welink

14

Kindertuin Valkenstein Geachte lezer In Assen-Oost is een Kindertuin ingericht, voor alle basisschoolkinderen uit de wijk. Het project biedt heel erg veel leuke kansen. Ruim 100 kinderen hebben de afgelopen vijf jaar elk een eigen tuintje kunnen onderhouden en daar aantoonbaar van genoten en geleerd. Het tuinwerk is een waardevolle aanvulling op het onderwijsprogramma, en biedt een duidelijke meerwaarde is voor de kinderen. In de ogen van velen ziet de tuin er aantrekkelijk uit en is het een verrijking van het landgoed Valkenstijn waar het zich bevindt. Er is een groep vrijwilligers uit de wijk die samenwerkt aan de verdere ontwikkeling van het idee en daardoor regelmatig op de tuin is. Kinderen bezoeken de tuin soms ook buiten schooltijd en brengen de oogst thuis, maar soms ook naar kennissen in de wijk. Al die mensen ontmoeten elkaar dus op de Kindertuin, en koesteren het als iets bijzonders in hun wijk. Het idee is om dit project langer vol te houden. De groep vrijwilligers en het draagvlak is nog groeiende, maar lang niet alle kansen worden benut. Om die reden willen we graag de vrijwilligers van het IVN kennis laten maken met Kindertuin Valkenstijn. U en uw mede-leden van het IVN zijn misschien bij uitstek geïnteresseerd, en in staat, om op één of andere wijze het onderwijs op de Kindertuin te verrijken. Misschien kunt u eens bijstaan, als we het over planten hebben, of insecten, of over een ander onderwerp waar u enthousiast van bent op het vlak van natuur? Mogen we een stukje in uw nieuwsbrief schrijven? Of komt u eens langs voor een rondleiding? Op zaterdag 1 november 2014, bijvoorbeeld. Dan doet de Kindertuin mee met de Natuurwerkdag. Er worden rondleidingen gegeven door kinderen, er wordt brood gebakken, en we maken samen de tuin winterklaar. Wees welkom! Maar als u al eens eerder kennis wilt maken is dat des te beter. Het is leuk en nuttig om bij de Kindertuin betrokken te zijn. We hopen dat u dat u dat ook zo kunt zien. Mocht u vragen hebben, aarzel dan niet om te bellen of langs te komen. Met vriendelijke groet Daan Bos, namens Stichting Kindertuin Valkenstijn www.kindertuin-valkenstijn.nl 0592 268339 ; [email protected]

Achtergrondinformatie Om het een goed georganiseerd en duurzaam project te laten zijn is er een overkoe

15

pelende stichting opgericht. Deze stichting zorgt voor het teeltplan, de zaden en plantjes, het onderwijskundig materiaal en beheert de gereedschappen. De gemeente Assen draagt bij in natura, maar heeft ook een geldelijke investering gedaan. De basisscholen committeren zich aan een wekelijks bezoek om de tuintjes te onderhouden in het tuinseizoen. Die momenten grijpen we aan voor diverse natuur educatie. Ook de twee instellingen voor Buitenschoolse opvang bezoeken de tuin wekelijks. Voor allerlei zaken eromheen, met name onderhoud en onderwijs, is een ploegje vrijwilligers uit de wijk paraat. De overkoepelende stichting/vereniging heeft geen winstoogmerk en de werkwijze is transparant. Zie ook: www.kindertuin-valkenstijn.nl

16

Werkdag biotoopherstel Grauwe klauwier Dijkveld Op zaterdag 29 november organiseerde Landschapsbeheer Drenthe in samenwerking met KNNV Assen, IVN Assen en Waterleidingbedrijf Drenthe een werkdag ten behoeve van de Grauwe klauwier op het Dijkveld. Om 9 uur verzamelden we ons dus bij de stuw aan de Meanderdijk, maar na 10 minuten bleek dat het gros van de groep van de andere kant was gekomen en wèl de vlag van Landschapsbeheer had gezien! Met koffie en excuses werd het ijs gebroken. Pieter Posthumus had naast koffie en andere versnaperingen ook het nodige gereedschap meegebracht en nadat hij zijn toespraakje had herhaald voor RTV Drenthe togen we met 8 personen aan het werk. Berken en eikjes moesten weggezaagd uit een houtwal zodat kraaien en gaaien uit de buurt van eventuele nesten zouden blijven en nieuwe struikachtige gewassen zoals meidoorn geplant. Daardoor moet een meer afwisselend gebied ontstaan waarin de grauwe klauwier zich thuis voelt, met struikjes als uitzichtpunt, dicht struweel om te broeden en doorns om prooien op te bewaren. De jongste deelnemer was 58 en het weer was met een snijdende Oostenwind erg goed om aan het werk te blijven! Samen werken in de natuur is een prachtige manier om een bijdrage te leveren en warm te blijven, doe het ook eens! RTV-Drenthe zend, waarschijnlijk op 3 december, een samenvatting uit bij het programma Roeg, evt. terug te kijken op http://www.rtvdrenthe.nl/roeg. Ton van de Vis

17

Thijssejaar In 2015 willen we aandacht besteden aan het feit dat Jac. P. Thijsse dan 150 jaar geleden werd geboren. We doen dit door in elk seizoen een speciale Thijsse-wandeling te houden. Samen met Heimans was Thijsse een grondlegger van de natuureducatie in ons land. Hij wees vooral op de samenhang in de natuur, de manier waarop de verschillende organismen met elkaar verbonden zijn. Dat je niet zomaar lukraak een schakel uit een keten van organismen kunt halen. Iets waar we nog altijd rekening mee zouden moeten houden. De Thijsse-wandelingen zijn: - zondag 18 januari, 14.00 uur winterwandeling in het Pelinckbos - zondag 21 april, 14.00 voorjaarswandeling Amelterbos, Deurzerdiep - zondag 7 juni, 14.00 zomerwandeling Asserbos - zondag 11 oktober, 14.00 herfstwandeling Overcingel

Snertwandeling 2015 Op zaterdag 10 januari 2015 zal onze traditionele jaarlijkse snertwandeling weer plaats vinden. Ook dit keer weer een gezamenlijke wandeling van KNNV en IVN. We gaan wandelen in de Langeloërduinen. IVN Norg heeft daar een leuke route uitgezet. Er is een keuze tussen een korte en een lange wandeling. Het is een voormalig stuifzandgebied. Om het zand vast te leggen zijn grove dennen aangeplant. Op plaatsen is de humuslaag dikker en krijgen varens en andere bosplanten een kans. Door de grote verschillen in voedselrijkdom en vochtgehalte is een bos met afwisselende begroeiing ontstaan. De wandeling zal zo’n anderhalf uur duren. Er kunnen hier en daar wat modderige stukken zijn, goede wandelschoenen zijn aan te bevelen. Daarna gaan we snert eten in Norg. De kosten bedragen € 3,00 p.p., incl. koffie/thee vooraf. Introducés betalen € 6,50. Op verzoek kan er gezorgd worden voor vegetarische snert of een vervangende soep. Dit graag even doorgeven. We vertrekken om 10.00 uur vanaf het parkeerterrein tegenover De Bonte Wever. Om te weten hoeveel snert er besteld moet worden, graag aanmelden voor 7 januari bij ondergetekenden of bij onze secretarissen Heleen Medema of Jaap van Roon (voor telefoonnummers en/of e-mail adressen zie de binnenkant van de voorpagina van deze Kruusbèze). Tot ziens op 10 januari!! Louis de Jong en Jan Klever

18

Verdere activiteiten: Wat

Nieuwjaarswandeling

Wanneer Waar Wie Info Kosten Opgeven

zaterdag 10 januari 2015 verzamelen om 10:00 uur bij de parkeerplaats van de Bonte Wever KNNV Assen en IVN Assen Website KNNV Assen en IVN Assen 3 euro, introducées 6,50 euro Ja

Wat

Ledenvergadering KNNV afdeling Assen

Wanneer Waar Wie Info Kosten Opgeven

maandag 26 januari, 20.00 uur Kroezehof. KNNV Assen Website KNNV Assen geen nee

Wat

start vogelcursus door Peter klomp

Wanneer Waar Wie Info Kosten Opgeven

zaterdag 17 februari 2015, 19.30 uur, cursusdagen op 17 februari en 17 maart, excursie op 22 maart om 06.00 uur Kroezehof KNNV Assen en IVN Assen Website KNNV Assen en IVN Assen 15 euro Ja

Wat

Libellenlezing

Wanneer Waar Wie Info Kosten Opgeven

dinsdag 21 april, 19.30 uur Kroezehof. KNNV Assen en IVN Assen Website KNNV Assen en IVN Assen 5 euro Ja

Wat

Jaarvergadering IVN afdeling Assen

Wanneer Waar Wie Info Kosten Opgeven

dinsdag 21 april, 20.00 uur wordt nog bekend gemaakt leden IVN Assen Website IVN Assen geen nee

19

Wat

Op zoek naar de vogels van Kloosterveen

Wanneer Waar Wie Info Kosten Opgeven

zondag 10 mei 2015, 07.00 uur parkeerterrein AH in Kloosterveen KNNV Assen en IVN Assen Website KNNV Assen en IVN Assen geen nee

Wat

cursus landschapsecologie voor de plantenwerkgroep

Wanneer Waar Wie Info Kosten Opgeven

12, 19 en 26 mei Kroezehof Uko Vegter Website KNNV Assen en IVN Assen geen ja

Voor eventuele wijzigingen in het programma is het altijd handig de websites te raadplegen!!

Activiteiten voor Scharrelkids: Het uilenmysterie

zondag 25 januari 2015, 14:00 uur Parkeerplaats Rode Heklaan/nieuwe vijver in Assen Jeugdleden: gratis, Strippenkaart: 1 stempel, Losse deelname: €2,50 | Opgave verplicht

(On)zin van afval 15 februari 2015, 14:00 uur | Assen | Parkeerplaats Rode Heklaan/nieuwe vijver Natuur in je achtertuin 22 maart 2015, 14:00 uur | Assen | Parkeerplaats Rode Heklaan/nieuwe vijver Vogelsafari 19 april 2015, 14:00 uur | Assen | Parkeerplaats Rode Heklaan/nieuwe vijver Door het bos de bomen zien 31 mei 2015, 14:00 uur | Assen | Parkeerplaats Rode Heklaan/nieuwe vijver Beleef het oergevoel

Komende activieiten nog zonder datum - vlindercursus - vogelkijkhutten en orchideeën bij het Lauwersmeer in juni - cursus grassen of cursus orchideeën - fietsen rondom het Lauwersmeer met Nico Rommes

20

Boeken van de KNNV Uitgeverij Hoe word je een ‘echte’ natuurfotograaf? Met dit verrassende doe-boek! Geschreven door twee 14 jarige jongens voor kinderen die graag buiten zijn en (beter) willen leren fotograferen. Je hebt geen dure camera nodig, wel nieuwsgierigheid en enthousiasme. De natuur ontdekken en beleven, daar gaat het om! Ledenprijs: 13,50

Deel 2: bloemen & bladeren. Natuurgerijpt, vers geplukt en onbespoten. Eten uit de natuur is lekker, gezond en gratis. Dit boek helpt je om wilde bloemen en bladeren te vinden, plukken en bereiden. Stap op de fiets en vul je tas. Eenmaal thuis tover je je eigen oogst om in verrukkelijke salades, hoofdgerechten, dranken en andere lekkernijen. Dat wordt genieten! Ledenprijs: € 16,20

21 Met deze vlindergids kun je alle 150 soorten vlinders van Noordwest Europa snel en betrouwbaar herkennen. Duidelijke kleurenfoto's van de boven- én onderzijde van het mannetje én vrouwtje maken herkenning gemakkelijk. Compacte informatie over veldkenmerken, vliegtijd, voorkomen, waardplanten en zeldzaamheid. Met extra tips voor moeilijke soorten. Ledenprijs: € 36,00

Een prachtig ideeën- en kijkboek over vogel- en natuurvriendelijke tuinen en erven. Hoe kun je alle seizoenen optimaal genieten van prachtige natuur aan huis? Laat je inspireren en lok vogels, vlinders, bijen en andere dieren naar je tuin. Met honderden tips, foto's en praktijkvoorbeelden! Ledenprijs: € 27,00