FORWARD_jan09_NL.qxd:FORWARD fr
23/12/08
11:08
Page 48
I STRATEGIE
Kredietverzekering blijft weinig verspreid onder kmo’s in België
Spint de kredietverzekering garen bij de crisis ? De penetratiegraad van de kredietverzekering is relatief laag in België, vooral in kmo-middens. De markt waarop de kredietverzekeraars, voornamelijk internationale groepen, strijden, is dus zeer klein. De crisis zou de populariteit van de kredietverzekering kunnen aanzwengelen. Die moet op de eerste plaats worden gezien als een managementinstrument.
D
e kredietverzekering dekt het risico op wanbetaling bij transacties tussen een onderneming en haar klant, ongeacht of het om de binnenlandse dan wel om een buitenlandse markt gaat. De kredietverzekeraar analyseert de solventie van elke klant van de verzekerde onderneming, hij bewaakt alle ‘verslechteringsrisico’s’ en houdt de verzekerde regelmatig op de hoogte. Die opvolging zorgt
“Heel wat ondernemingen weten niet welke risico’s ze lopen en er is geen ergere dove dan diegene die niet horen wil”, aldus Yves Windelincx, CEO van Delcredere Credit Insurance, privaatrechtelijke nv en filiaal van
De verscherpte concurrentie tussen kredietver“zekeraars heeft zich de afgelopen vijf jaar vertaald SAMENGEVAT
in een significante daling van de premievoeten. Die zijn de afgelopen weken echter weer fors beginnen te stijgen”
1
Kredietverzekering blijft weinig verspreid onder kmo’s in België. De crisis zou de populariteit van de kredietverzekering kunnen aanzwengelen.
2
Kredietverzekering is vandaag een volwaardig managementinstrument waarmee verschillende spelers van de onderneming rekening moeten houden.
3
In 2008 heeft de sector de premievoeten met gemiddeld 10 à 20% laten stijgen. De sector houdt ook rekening met dekkingsverminderingen of annulaties voor bepaalde activiteitstakken of landen.
48
JANUARI 2009
ervoor dat het financiële risico dat samenhangt met de betaaltermijn gedekt is en dat de verzekerde vergoed wordt in geval van insolventie. Ook al is het een nuttig product, toch blijft de kredietverzekering weinig verspreid onder de kleine en middelgrote ondernemingen in België. Haar penetratiegraad op de markt komt in de buurt van 15%, een hardnekkig stabiel percentage, dat lager ligt dan dat van buurlanden zoals Nederland, Frankrijk en Duitsland. Speelt hier vooral onwetendheid?
het Office National du Ducroire (ONDD). “Sommige instrumenten, zoals de bevestigde kredietbrieven of de overname van kredietrisico's (factoring), vormen concurrentie voor de kredietverzekering, maar heel wat ondernemingen verzekeren zichzelf door zelf het risico te dragen. Zij die comfortabele marges genereren, liggen niet wakker van een klein verlies… Toch is er een paradox: volgens een onderzoek uitgevoerd in 2007 voor rekening van Flanders Investment & Trade (FIT), antwoord-
FORWARD_jan09_NL.qxd:FORWARD fr
23/12/08
11:09
Page 49
STRATEGIE I
de 55% van de Belgische kmo's op de vraag waarom ze geen nieuwe exportmarkten aanboorden: ‘uit vrees voor wanbetaling’”, legt Jean-Louis Coppers uit. Hij is gedelegeerd bestuurder van Crion, een van de voornaamste Belgische makelaars die kredietverzekeringsproducten verdelen. De specialisten van de kredietverzekering strijden dus op een relatief kleine markt: de internationale spelers Euler Hermes Credit Insurance (groep Allianz), Atradius Credit Insurance (waarvan de Spaanse holding Grupo Crédito y Caución hoofdaandeelhouder is) en Coface
1
den aanbrengers van zaken waar je niet meer omheen kunt. “Gemiddeld zijn de premievoeten met 35% gedaald in een tijdspanne van vier à vijf jaar”, evalueert Christophe Cherry, commercieel directeur van Atradius voor België en Luxemburg. “Deze situatie druist in tegen de heersende opvatting, namelijk dat een kredietverzekering duur is. Als een onderneming een premie – die niet in procent van het omzetcijfer van de verzekerde wordt berekend, zoals sommigen nog menen, maar in ‘produizend’ – kan doorrekenen in zijn verkoopprijs, dan is dat omdat de prijs te laag is”, protesteert Jean Luc Louis, CEO van Euler Hermes Credit Insurance. “En als je dan toch de eend de nek moet omdraaien, is het ook fout om te beweren dat we enkel goede risico's dekken.” Een voorbeeld ter illustratie: door het bankroet van de Britse distributeur Woolworths zag het filiaal van Allianz zich gedwongen om een winst waarschuwing te publiceren in het vierde kwartaal van 2008, want die zaak kostte het verzekeringsbedrijf het luttele bedrag van 52 miljoen euro. “Onze hoofdopdracht bestaat erin om het risico te voorkomen, maar helaas zijn onze analyses geen exacte wetenschap”, bevestigt Olivier Nifle, managing director van Coface in België.
Holding (groep Natixis) verdelen, samen met Delcredere, een taart die geraamd wordt op ongeveer 120 miljoen euro1. Die verscherpte concurrentie heeft zich de afgelopen vijf jaar vertaald in een signifiPreventie staat centraal in het metier van cante daling van de premievoeten, waarbij de kredietverzekeraar. “De kredietverzekede minst agressieve spering is een echt malers de dumpingpraktijken nagementinstrument De kredietverzevan sommige verzekeraars waarmee verschillenopenlijk aan de kaak stelde spelers van de kering is een echt len. Sommigen gebruiken on derneming rekemanagementinstruzelfs, voor bepaalde dosning moeten houment siers, premievoeten die den”, meent JeanJean-Louis Coppers (Crion) Louis Coppers van niet volstaan om de algemene kosten te dekken. Crion. Een van de beDe opmars van makelaars die gespecialilangrijke diensten die deze Gentse makeseerd zijn in deze marktniche heeft de laar aanbiedt, is de opleiding van het perconcurrentiedruk nog verhoogd: die worsoneel van de verzekerde onderneming in
Verschillende positioneringen
“
”
BtoB-markt op korte termijn (dat wil zeggen zonder transacties tussen ondernemingen op lange termijn, gedekt door ONDD, zoals grote baggerwerven
bijvoorbeeld), volgens de statistieken van Crion. Het feit dat sommige spelers geen balans publiceren in België en/of BtoC of andere verwante activiteiten opnemen in hun omzetcijfer, maakt een evaluatie van de markt niet eenvoudig. We wagen ons dus niet aan een verdeling van de marktaandelen.
JANUARI 2009
49
FORWARD_jan09_NL.qxd:FORWARD fr
23/12/08
11:09
Page 50
I STRATEGIE
de onderhandeling van de kredieten bijvoorbeeld, maar ook commerciële informatie. “Zelfs de grote ondernemingen, die een dienst Credit Management in huis hebben, zijn vragende partij voor gegevens over de evolutie van de markten, producten, enz.” In haar gegevensbank bewaart Coface de financiële ratio's van 50 miljoen ondernemingen uit de hele wereld. Maar net als haar internationale concurrenten claimt de Franse kredietverzekeraar een nabijheid met het lokale economische weefsel op haar verschillende markten. Een zuiver marketingargument? Aangezien het om een vrij traditioneel verzekeringsproduct gaat, richt de concurrentiestrijd zich zowel op de dienstverlening als op de kostprijs. En op dat vlak doet elke speler zijn specifieke eigenheid gelden. We zetten de respectieve spelers even op een rijtje.
1
2
3
4
5
Marktspelers kredietverzekering De vier voornaamste kredietverzekeraars, namelijk Coface, Atradius, Delcredere en Euler Hermes,
Euler Hermes legt zich toe op respectievelijk vertegenwoordigd door Olivier Nifle (1), Christophe Cherry (2), Yves Windelincx (3) en Jean Luc Louis (4), alsook kredietverzekeringsmakelaar Crion, vertegenwoordigd door Jeanhet beheer van het klantrisiLouis Coppers (5), gingen na hoe het gesteld is met een sector die volop in de schijnwerpers staat. co voor de verzekerde, zonder aandacht voor verwante diensten zoals de overname van kredietrisico's. Ze biedt haar verzekerden evenwel een dienst voor van de grote specialisten wereldwijd op deringen en ook dekking van consumenhet vlak van landenbeoordeling. Sinds de inning van schuldvorderingen aan, ook tenkredieten (BtoC). Coface, nog maar 2007 evalueert hij ook de algemene kwavoor zaken die niet gedekt zijn door een een tiental jaar actief op de Belgische kredietverzekering. “Wanneer een klant liteit van het zakelijke klimaat in bepaalde markt, kende een buitengewone groei en landen (beschikbaarheid van rekeningen zag haar personeelsgedekt is voor de en balansen, juridisch systeem, betrouwbestand groeien van grote export bijOp 30 jaar tijd in de baarheid van de instellingen, enz.). 18 tot 140 werknemers voorbeeld, en moet business heb ik nog in een tijdspanne van overgaan tot de innooit zo’n exponentiële Wat kan een nationale speler zoals Delvijf jaar. De strategie ning van een schuld groei van geschillendos- van de groep bestaat credere bieden tegenover die internatioin Duitsland, komen siers gezien” nale groepen? Tegelijk weinig en veel. erin om een compleet wij tussen voor zijn rekening en wor“Vooral veel”, stelt Yves Windelincx, Jean Luc Louis (Euler Hermes) gamma van diensten voor de klanten aan te den we vergoed op CEO van Delcredere Credit Insurance en bieden: de kredietverzekering, uiteraard, provisiebasis”, legt CEO Jean Luc Louis haar moederhuis ONDD, lachend. Histomaar ook de overname van kredietrisico’s risch gezien heeft Delcredere een bijzonuit. Atradius daarentegen doet aan over(die in België van start zal gaan in 2009), dere expertise opgebouwd in de moeilijnames van kredietrisico’s of factoring (in het beheer van schuldvorderingen en ke risico’s, gelegen op verre markten samenwerking met Fortis Commercial Fibedrijfsinformatie. De Franse kredietverze(groeilanden en ontwikkelingslanden). nance dat vandaag deel uitmaakt van keraar is – samen met Delcredere – een Die vertegenwoordigen vandaag 70% van Fortis Nederland), inning van schuldvor-
“
50
JANUARI 2009
FORWARD_jan09_NL.qxd:FORWARD fr
23/12/08
11:09
Page 51
FORWARD_jan09_NL.qxd:FORWARD fr
23/12/08
11:09
Page 52
I STRATEGIE
draaien de kraan niet dicht, maar we zijn zorgsmaatregel, maar wel ontoereikend. wel bijzonder voorzichtig”. “Op 30 jaar tijd in de business heb ik nog nooit zo’n exponentiële groei van geschillendossiers gezien”, benadrukt Jean De eerste reactie van de kredietverzekeLuc Louis (Euler Hermes). De curve van de raars op de crisis bestond uit een verhobetaaltermijnen is een onfeilbare microging van de premievoeten: zonder meer economische indicator. In het laatste kwarvoor de contracten die op einddatum kwataal van 2008 liepen de betaalmen of voor de nieuwe contracten, ‘in der termijnen op tot gemiddeld 10 à minne’ voor de andere. Afhankelijk van de Onze hoofdopdracht 15 dagen op de Belgische maatschappijen schommelde de gemidbestaat erin om het risico te markt, tussen 15 en 45 dagen delde stijging van de premies in de loop voorkomen, maar helaas zijn naargelang van de sectoren in van 2008 tussen 10% en 20%, met uitschieonze analyses geen exacte de Europese Unie. Louis: “Beters van meer dan 50% voor sommige contracten. “Op die manier keren we gewoon denk maar even hoeveel liquidiwetenschap” Olivier Nifle (Coface) teiten zo geblokkeerd worden!” terug naar het premieniveau van 2001 en 2002”, stelt Jean-Louis Coppers (Crion) fiDe ‘loss ratio’ (verhouding tushaar tegenstanders stoort, is haar ambitie sen de kostprijs van de schadegevallen en losofisch vast. De sector heeft ook het verom haar positionering te consolideren de geïnde premies) van de kredietverzekemogen herzien om bepaalde activiteitsbuiten deze ‘comfortabele en gunstige raars is in vlammen opgegaan gedurende takken en sommige landen die gevoelig niche’, zoals Windelincx haar bestempelt: de laatste maanden van 2008. Enkel worden geacht, te dekken. In november Delcredere Credit Insurance heeft zo filiaDelcredere lijkt zich handig uit de zaak te hebben heel wat Belgische klanten van len geopend in Londen en Parijs en heeft draaien, met een gunstigere ratio van één van de kredietverzekeraars, op enkele ook plannen om een filiaal te openen in schadegevallen op premies dan die van dagen tijd, een brief gekregen waarin dekDuitsland, zelfs in Nederland. Delcredere haar concurrenten, maar Yves Windelincx kingsverminderingen of gewoonweg anheeft bovendien een nieuw gat in de nuleringen van dekkingen werden aangeverwacht zich aan “moeilijke tijden in 2009, markt gevonden met de oprichting van kondigd. “Een verzekerde die 5.000 klanwant er speelt een zeker vertragingseffect TCRe met verschillende partners (Comtegenover de crisis in de groeilanden. We ten heeft en van vandaag op morgen alle pagnie du Bois Sauvage, Fortis Venturing, Office du Ducroire Luxembourgeois, Berger Management). Die entiteit is gespecialiseerd in polissen met uitzonderlijke verliezen, waarvoor de dekking niet afhangt van kredietlimieten Efico is gevestigd in Antwerpen, wereldwijd een die worden vastgelegd door van de grootste transithavens voor koffie, en de verzekeraar voor elke importeert groene koffiebonen van Latijnsdebiteur, maar van het kreAmerika, Afrika of Azië om ze vervolgens door te dietbeheer van de verzekerverkopen aan de koffiebranderijen, ongeacht of de zelf. Sommigen benahet nu om kleine ambachtslui dan wel om werelddrukken dat dat soort progiganten gaat. Met een geconsolideerde omzet ducten “het preventieve kavan 100 miljoen euro in 2007 claimt dit familieberakter van de kredietverzedrijf een plaats in de Europese top 10. Efico moet kering loochenen” aangeregelmatig prefinancieringen toekennen aan haar zien er geen enkele arbitrapartners. Daarvoor laat ze zich verzekeren door Delcredere Credit Insurance, filiaal van ONDD. ge is, terwijl ze er stil aan “De onderhandelaars of lokale producenten hebtoevoegen dat ze die niche ben liquiditeiten nodig om hun goederen te betalen. Heel vaak ontbreekt het hen ook niet laten schieten. de portefeuille van Delcredere Credit Insurance, terwijl haar concurrenten zich van hun kant concentreren op de industrielanden. De ondernemingen die actief zijn in de grote export op het domein van de courante handel, wenden zich tot Delcredere Credit Insurance. Maar wat
“
Pittige business
Antwoord van de kredietverzekeraars op de crisis De huidige crisis was niet echt een verrassing voor de kredietverzekeraars, die zich dagelijks verdiepen in de analyse van verschillende risico-indicatoren. Een voorbeeld: sinds eind 2007 heeft Coface de dekking van de risico’s op de drie grootste Amerikaanse autoconstructeurs met meer dan de helft verminderd. Een zinvolle voor-
52
JANUARI 2009
aan de financiële middelen en de prefinancieringen vormen een interessante oplossing. Stap voor stap is Delcredere onze partner geworden bij het nemen van die risico’s”, legt Patrick Installé, algemeen directeur van Efico, uit. “De souplesse van Delcredere heeft bijvoorbeeld onze relaties bevorderd met ASK, onze koffieleverancier in Ethiopië. In dat land werkt het banksysteem moeizaam en het is een hele krachttoer om eigendomsrechten aan te tonen. Dankzij het gebruik van prefinancieringen kunnen de bureaucratische moeilijkheden worden kortgesloten en kunnen regelmatig grote volumes gerealiseerd worden op de overeengekomen data. Dat punt is bijzonder belangrijk in een sector waar het nakomen van zijn woord ten aanzien van de koffiebranderijen een must is.”
FORWARD_jan09_NL.qxd:FORWARD fr
23/12/08
11:09
Page 53
FORWARD_jan09_NL.qxd:FORWARD fr
23/12/08
11:09
Page 54
I STRATEGIE
dekking verliest op 800 van hen, bevindt zich in een moeilijke situatie. Hij begrijpt ook niet wat hem overkomt, want hij krijgt geen enkele verklaring”, getuigt een waarnemer. “Een dekking annuleren is het moeilijke gedeelte van ons metier, maar vloeit voort uit onze preventieve opdracht: de verzekerde beschermen en, van de weeromstuit, onszelf beschermen”, rechtvaardigt de beschuldigde kredietverzekeraar, die eraan toevoegt dat gedurende die noodlottige maand november “wij meer dekking toegekend dan dat we dekkingen geschrapt hebben dankzij de komst van nieuwe klanten”. Wanneer een onderneming haar dekking ziet beperkt worden of radicaal geschrapt worden, heeft ze
verschillende opties: het risico zelf dragen, ring wegens een verhoogde perceptie van de risico’s binnen de ondernemingen. haar leveringen onderbreken of een Bovendien heeft de regering Leterme I zich contante betaling eisen. Voor Jean-Louis geëngageerd om de taks van 9,25% op de Coppers is daar sprake van een ‘credit crunch’, een risico, kredietverzekering af te schaffen. “We zien want de schuldplichDe sector heeft het tige ondernemingen vermogen herzien om een significante stijmoeten liquiditeiten ging van de spontabepaalde activiteitstak- ne op tafel leggen om aanvragen”, geken en sommige lanhun leveranciers te tuigt Jean Luc Louis den die gevoelig wor- (Euler Hermes). “We betalen, wat een domino-effect heeft op den geacht, te dekken moeten ons dus zo de volgende schakels snel mogelijk voorvan de ketting. Een vaststelling die gerelabereiden op de periode ná de crisis.” Bij tiveerd moet worden, want er zijn heel wat Euler Hermes zal de directie Human Remeer ondernemingen die afhankelijk zijn sources intern opleidingen voor het persovan hun bankier dan van hun kredietverzeneel organiseren. Op naar een nieuwe wekeraar. Enig lichtpunt in de duisternis: de reld, maar wat voor een? crisis zou wel eens kunnen bijdragen tot een popularisering van de kredietverzekeChantal Samson
Rudi Thomaes, VBO-topman
“Het is voor de kredietverzekeraars het ideale moment om hun degelijkheid en deugdelijkheid te bewijzen” grond van kredietschaarste tussen bedrijven. Dat is geen luxe wanet VBO is de eerste om toe te neer men weet dat, zoals een enquête van het VBO en CriON geven dat vandaag té weinig onderonlangs uitwees, een crisis van het interbedrijfskrediet (handelskrenemingen een kredietverzekering diet) de financiën van de ondernemingen nog meer in gevaar aangaan. Zo’n verzekering doet meer dan brengt dan een bankkredietcrisis. Niet minder dan 80% van alle dekking bieden tegen een risico, in casu dat van wanbetaling: "De BtoB-transacties in België gebeurt immers op basis van kredieten. kredietverzekering vergemakkelijkt ook de toekenning van bankkredieten. Bovendien is de schuldenaar die weet dat een schuldWaarschuwing vordering verzekerd is, meer gedisciplineerd om te betalen. En Thomaes meent dat deze taksafschaffing, net zoals elke andere ten slotte is kredietverzekering een vorm van 'consultancy' over maatregel om de ondernemingen wat finande financiële deugdelijkheid van een klantenkring en biedt zij zo de mogelijkheid een Wij kunnen niet onverschil- ciële zuurstof te geven, echter pas haar schifting door te voeren", vat Rudi lig blijven voor de zeer grote volle effect zal kunnen sorteren als alle kredietverzekeringsactoren in België het spel Thomaes, gedelegeerd bestuurder van het verschillen in handelwijze van spelen en hun verantwoordelijkheid opneVBO, samen. Om al deze redenen is de krede verschillende actoren” men. Zijn boodschap aan de sector klinkt als dietverzekering in feite meer dan ooit een een waarschuwing: "Zodra wij een kredietinstrument om ons economisch weefsel te verzekeraar vinden die blijkt geeft van overdreven rigiditeit, vrastabiliseren en te consolideren, een instrument dat het mogelijk gen wij hem om uitleg. Wij kunnen niet onverschillig blijven voor maakt de kans dat een faillissement een domino-effect heeft op de zeer grote verschillen in handelswijze van de verschillende aceen hele ondernemingsgroep, binnen de perken te houden. toren. En wij willen tot elke prijs voorkomen dat sommigen de risico’s veralgemenen, iedereen over dezelfde kam scheren en zo heTaks afgeschaft le sectoren van onze economie uitsluiten. Wij zijn des te meer op De promotie van de kredietverzekering heeft zeer recent een conconze hoede daar de kans bestaat dat de hoofdkwartieren van berete wending genomen, aangezien de regering Leterme I in het paalde internationale kredietverzekeraars in ons land drastische kader van haar relanceplan zich geëngageerd heeft om, zoals het beslissingen nemen die geen rekening houden met lokale aspecVBO had gesuggereerd, de taks van 9,25% op premies van kredietten", waarschuwt Rudi Thomaes. "Het is nu voor de kredietverzeverzekeringscontracten af te schaffen. Door deze afschaffing kunnen keraars het ideale moment om hun degelijkheid en deugdelijkde verzekerden of kandidaat-contractanten de premieverhoging van OF heid te bewijzen." de jongste maanden voor een stuk compenseren, tegen een achter-
H
“
54
JANUARI 2009
