TIP 1
Bespaar een paar honderd euro per jaar
‘Door isolatie houden we de stookkosten laag’
Margot Ribberink
Een gemiddeld Nederlands huishouden geeft per jaar ongeveer € 1.800,- uit aan gas, elektriciteit en water. Op dit bedrag is met weinig moeite zo’n 10 tot 35 procent te besparen. Een besparing van 20 procent scheelt al € 350,- per jaar! De moeite waard, toch?!
Weervrouw RTL en Meteo Consult
Kijk voor het interview op pagina 5
t n a r K t a a m i l De K
Foto: Meteo Consult
en
bespar te ld ge en e gi er en om en tt va nd ha e ch tis ak met veel pr Editie 2010/2011
Prijzen voor gas en elektra
Een lagere energierekening als beloning
De energieprijzen in Nederland voor 2010 zijn per juli 2010 vastgesteld op: € 0,54 per m3 • gas: • elektra: € 0,22 per kWh Deze consumentenprijzen zijn inclusief energiebelasting en btw, maar exclusief vastrechtkosten. Er zijn wel prijsverschillen tussen de diverse leveranciers. Ga bij belangrijke berekeningen en besluiten vooral uit van de prijzen die gelden voor uw eigen leverancier, regio en gebruik. Wilt u weten of u goedkoper gas of elektra kunt inkopen? Kijk dan eens op www.energieprijzen.nl.
De grote klappen voor energiebesparing moeten van de overheid en het bedrijfsleven komen. Maar alle kleine stapjes van de burger blijven onmisbaar. Slimme acties worden hierbij beloond met een lagere energierekening. Deze KlimaatKrant biedt volop handvatten om te besparen op gas, elektra en water.
I
edereen kan een positieve bijdrage leveren aan het klimaat, alleen al door zuinig te zijn met energie. De centrale boodschap is: met z’n allen meer zorg hebben voor het milieu, voor nu en voor de generaties na ons. En wáár we gas, elektra en andere brandstoffen verbruiken, kunnen we dit zo zuinig en schoon mogelijk doen.
teit en water tezamen zo’n € 1.800,per jaar. In de praktijk kan hierop eenvoudig 10 tot 35 procent worden bezuinigd, ofwel € 180,- tot € 630,- per jaar. En dat met weinig inspanning en geringe investeringen en veelal met behoud en soms zelfs verbetering van comfort. Een aantrekkelijke mogelijkheid die het overwegen alleszins waard lijkt.
Aantrekkelijk
Verwarming is de grootste energieverbruiker in huis. Besparen op stookkosten kan vaak zonder
Een gemiddeld huishouden in Nederland betaalt aan gas, elektrici-
Snel terugverdiend
comfortverlies. Door bijvoorbeeld de thermostaat slim in te stellen. Het elektriciteitsgebruik in en om het huis neemt in Nederland overigens nog steeds toe, vooral door de opmars van computers en andere apparaten. Het vooruitzicht is dat de prijzen van gas, elektra en water de komende jaren gestaag zullen stijgen. Een reden temeer om het verbruik eens zorgvuldig onder de loep te leggen. In het kader rechts op deze pagina vindt u al tien eenvoudige tips om te besparen.
Test uw energiekennis!
Hoeveel weet ú over energiebesparing? Beantwoord de onderstaande vragen en ontdek het zelf. De antwoorden staan ondersteboven na de laatste vraag. 2. Ik vervang vijf gloeilampen van 60 watt, die gemiddeld 3 uur per dag branden, door spaarlampen van 15 watt. Hoeveel bespaar ik dan aan stroomkosten per jaar? a. 25 euro b. 50 euro c. 75 euro
3. Hoeveel liter water scheelt een waterbesparende douchekop per gemiddelde douchebeurt van 8 minuten? a. 2 liter b. 7 liter c. 14 liter
4. Hoeveel energiekosten bespaar je per jaar met een nieuwe koelkast met A++-label in vergelijking met een koelkast van zo’n tien jaar oud met een B-label? a. 25 euro b. 45 euro c. 65 euro Juiste antwoorden:
1:b 2:b 3:c 4:b
1. Hoeveel procent bespaar je op de stookkosten als je de thermostaat een graadje lager zet? a. 3 procent b. 7 procent c. 10 procent
Test uw energiezuinigheid: www.milieucentraal.nl/EnergieBespaarWijzer Smaakt dit testje naar meer en wilt u weten hoe energiezuinig u zelf bent? Ontdek het met de test van de EnergieBespaarWijzer. U kunt uw score daar vergelijken met de resultaten van
Nederlanders die in een vergelijkbare woning leven. Ook bij andere vragen of wensen helpt Milieu Centraal u verder op weg: met tips, digitale hulp en praktische antwoorden.
Harm Edens
Presentator en komedieschrijver
Kijk voor het interview op pagina 2
Foto: Elselien van der Wal
‘Je kunt verantwoorde keuzes maken zonder milieufreak te zijn’
Gemiddelde energiekosten in 2010 zo’n € 60,- omhoog De gasprijs ging in 2010 omhoog. Hierdoor komt de energierekening op jaarbasis per huishouden ongeveer € 60,- hoger uit, meldt de vergelijkingssite www.energieprijzen.nl. De verwachting is dat de prijzen voor gas, elektra en water de komende jaren verder zullen stijgen. Naast het belang voor het klimaat een extra reden om op het verbruik ervan te besparen.
10
tips om energie en geld te besparen De vijf belangrijkste kostenposten voor energie per jaar zijn gemiddeld in een huishouden: 1 Verwarming: € 830,2 Warm water: € 230,3 Reinigen (wassen, afwassen, was drogen): € 130,4 Koelen en vriezen: € 100,5 Verlichting: € 100,-
Met de volgende tips kunt u gemakkelijk energie besparen. Samen kunnen ze u veel geld schelen! 1 Haal opladers uit het stopcontact als u ze niet gebruikt; niet-actieve opladers gebruiken ook stroom. 2 Gebruik spaarlampen of ledlampen in plaats van gloeilampen. Per lamp scheelt dit gemiddeld € 5,aan stroomkosten per jaar. 3 Koop een waterbesparende douchekop. Dit bespaart aan gas en water gemiddeld € 45,- per jaar. 4 Zet de verwarming voor de nacht op 15 graden. Doe dit bij voorkeur een uur voordat u gaat slapen, want zo lang blijft het huis nog wel warm. 5 Zet de verwarming een graadje lager. Dat scheelt per graad gemiddeld € 50,- per jaar! 6 Gebruik maar één koelkast. Twee koelkasten kosten veel meer stroom dan één, zeker als er een onzuinige koelkast bij zit. 7 Ontdooi de vriezer op zijn tijd; ijs aan de binnenkant kost extra koelenergie. 8 Was waar mogelijk op 30 graden of zelfs kouder. De meeste was wordt bij lage temperaturen ook goed schoon. 9 Droog de was buiten of op een rekje. Elke droogbeurt met een wasdroger kost ongeveer € 0,55 aan stroom! 10 Zet tv en computer ‘s nachts écht uit. Op stand-by of met een rood lampje aan verbruiken ze nog steeds stroom. Meer bespaartips vindt u op www.milieucentraal.nl.
Zuinige lamp bezig aan onstuitbare opmars
Kostenvergelijking Gloeilamp (40W)
De spaarlamp is de afgelopen jaren volledig ingeburgerd geraakt en ook de ledlamp rammelt nadrukkelijk aan de poort. Dit komt niet alleen door de ban op de gloeilamp, die stap voor stap wordt uitgebreid. Steeds meer mensen kiezen bewust voor het voordeel voor portemonnee en klimaat.
G
emiddeld waren er eind 2010 in een Nederlands huishouden nog 17 gloeilampen in gebruik, ongeveer de helft van het totale aantal lampen. Als al deze gloeilampen vervangen zouden worden door spaar- en ledlampen, zou dit een huishouden ongeveer € 60,- aan energiekosten schelen. Voor dit geld moeten natuurlijk eerst nieuwe lampen worden aangeschaft. Maar de prijs van spaarlampen is de afgelopen jaren al fors gedaald door de grootschalige productie. En de lampen hebben een lange levensduur. Spaarlampen zijn ruwweg vier keer zo zuinig als gloeilampen.
Spaarlamp (10W) 0W)
Halogeenlamp (3
Ledlamp (6W) TL-lamp (8W)
De ledlamp kan nog iets zuiniger zijn, maar momenteel is de variatie in de efficiëncy nog groot.
Steeds meer keus
Spaarlampen zijn er tegenwoordig in vele soorten en maten: met verschillende fittingen, sterktes en lichtkleuren, dimbaar, enzovoort. De ledlamp is wat dit betreft nog in de beginfase, maar ook hier lamp, nemen de keuzemogelijkheden Spaarm p en a l tl mp zijn snel toe. De meeste supermarka l led eg hett. ten hebben inmiddels een redeverrerw ligs e d o lijk breed aanbod van spaarlampen. vo
Levensduur 1.000 branduren
Levensduur 2.000 - 4.000 branduren
Levensduur 3.000 - 15.000 branduren
Levensduur 10.000 - 45.000 branduren
Levensduur 35.000 - 50.000 branduren
Aanschafprijs E 0,50 - 1,00
Aanschafprijs E 1,00 - 7,00
Aanschafprijs E 3,00 - 20,00
Aanschafprijs E 2,00 - 20,00
Aanschafprijs E 25,00 - 40,00
Elektriciteitskosten per jaar
Elektriciteitskosten per jaar
Elektriciteitskosten per jaar
Elektriciteitskosten per jaar
Elektriciteitskosten per jaar
E 9,65
E 7,25
E 2,40
E 1,90
E 1,30
Bij de vergelijking gaat het om lampen met een ongeveer gelijke lichtopbrengst van 400 lumen. Gerekend is met een brandduur van 3 uur per dag en een elektriciteitsprijs van € 0,22 per kWh (prijspeil 2010).
Bezuinigen op de wasdroger 64 procent van de Nederlanders droogt de was meestal of altijd aan de waslijn, 36 procent doet dit meestal of altijd in de wasdroger. Eén droogbeurt in de wasdroger kost aan energie gemiddeld 2,5 kWh, ofwel zo’n € 0,55. Als je iedere week de wasdroger één keer minder gebruikt, scheelt dit bijna € 30,- per jaar.
Bespaartips voor de wasdroger
• Maak een bewuste keus voor het type wasdro-
ger. De zuinigste drogers (gasgestookte droger en warmtepompdroger) gebruiken gemiddeld 140 tot 210 kWh per jaar. Wasdrogers met een C-label hebben een energiegebruik van zo’n 440 kWh per jaar. Centrifugeer wasgoed op de hoogste stand, zodat de was zo droog mogelijk de wasdroger ingaat. Zet de droger, als deze een aan-uitknop heeft, écht uit als hij niet wordt gebruikt. Dit scheelt sluipverbruik. Het strijkdroogprogramma gebruikt minder energie dan de programma’s kastdroog en kreukherstellend kastdroog.
• • •
Droog aan de waslijn
Droog uw was eens aan een waslijn of droogrek. Lekker fris en niet duur. Heeft u geen waslijn of wasrekje? De aanschafkosten heeft u snel terugverdiend!
Vijf tips voor elektriciteitsbesparing 1. Vervang oude, gebrekkige apparaten door nieuwe, energiezuinige apparatuur. Apparaten met energielabel A zijn vaak duurder in aanschaf, maar verdienen zichzelf meestal in een paar jaar terug. 2. Het vervangen van gloeilampen door spaarlampen of ledlampen is een eenvoudige manier om elektriciteit en geld te besparen. 3. Gebruik opladers van bijvoorbeeld de telefoon en de stand-by-functie van apparaten niet vaker dan nodig. Dit sluipverbruik kost een huishouden bij elkaar al snel € 75,- per jaar. 4. Was zo mogelijk op 30 graden of lager en zorg dat de trommel van de machine vol zit. Handdoeken na gebruik laten drogen en kleding tussendoor uithangen scheelt wasbeurten. 5. Houd de deur van de koelkast zoveel mogelijk dicht. En ontdooi vriezer en vriesvak als er een ijslaag in zit: 2 mm ijs verwijderen scheelt 10 procent koelenergie!
Energielabel voor lampen Alle lampen met een vermogen van 4 watt of meer hebben tegenwoordig een energielabel, van A tot en met G. Ter vergelijking: lampen met energielabel A zijn minstens 75 procent zuiniger dan die met energielabel D. Gloeilampen hebben energielabel E, F of G. Halogeenlampen hebben B, C of D. Spaarlampen en tl-lampen hebben energielabel A of B. De meeste ledlampen hebben nog geen energielabel; ze komen doorgaans niet boven 4 watt uit.
• • • •
Tl-lampen, spaarlampen en ledlampen zijn vaak efficiënt. Wel varieert de efficiëntie per merk en type.
Presentator en komedieschrijver
Harm Edens:
‘Je kunt verantwoorde keuzes maken zonder milieufreak te zijn’
Foto: Elselien van der Wal
Harm Edens is als kind van de jaren zeventig opgegroeid met ‘De Club van Rome’ en het idee dat de wereldvoorraden eindig zijn. Deze bewustwording leidde ertoe dat hij zich tegenwoordig steeds meer inzet voor duurzaamheid en milieu. ‘Het valt over duizend jaar niet uit te leggen wat we met de wereld hebben gedaan. We moeten hier in het Westen verantwoording nemen voor het oplossen van de milieuproblemen met alle kennis die we nu hebben. Je kunt het mensen midden in een oerwoud moeilijk kwalijk nemen als ze de laatste zeldzame huppeldepup opeten. Zelf let ik erop met welke auto ik rijd, dat ik weinig vlieg en waar mijn kleding gemaakt is, zonder een enorme milieufreak te zijn. Het gaat om keuzes maken op kleine en grote schaal en om een andere denkwijze. Laatst hoorde ik over een duurzame eco-stofzuiger met als naam een onbeduidend serienummer. Noem dat anders, laat het meer opvallen! De keuze om bij te dragen moet makkelijk zijn. Bijvoorbeeld ook bij het scheiden van afval. Ik ben blij dat ze daar bij mij in Zutphen behoorlijk mee voorop lopen; het plastic wordt apart opgehaald. Het idee dat afval niet bestaat, dat alles weer te gebruiken is, vind ik een goeie.’
Tweede koelkast vaak grootverbruiker Een B-label-koelkast verbruikt gemiddeld 469 kWh per jaar, een koelkast met het zuinige A++-label 188 kWh. De ene koelkast kost € 103,- aan elektriciteit, de andere € 41,-. Met een zuinige koelkast bespaart u aan energiekosten dus ongeveer € 62,- per jaar. Eén op de drie Nederlandse huishoudens heeft een tweede koelkast. 73 procent hiervan staat altijd aan. Vaak gaat het om energie-onvriendelijke koelkasten van tien jaar of ouder.
Dagen van de gloeilamp zijn geteld Het handelsverbod op gloeilampen wordt jaarlijks uitgebreid. Na de gloeilamp van 100 watt zijn sinds september 2010 ook gloeilampen van 75 watt in de ban. Dat wil zeggen dat de industrie ze niet meer mag uitleveren en dat winkeliers alleen nog hun voorraad mogen uitverkopen. Vanaf september 2011 geldt het verbod ook voor gloeilampen van 60 watt en vanaf september 2012 is in de EU een handelsverbod op alle gloeilampen van kracht.
TIP 1
Schone brandstoffen
Bespaar op korte autoritjes Een ritje van een paar kilometer met de auto kost al gauw meer dan € 1,-. Wat vaker naar winkel, school of station lopen of fietsen spaart geld en milieu.
Advies op maat bij kopen auto Oriënteert u zich om een nieuwe of gebruikte auto te kopen? Milieu Centraal adviseert welke milieuvriendelijk auto voor u de voordeligste keuze is. Kijk hiervoor op www.milieucentraal.nl/auto kopen en vul uw wensen in.
Zonder zuiniger vervoer zijn klimaatdoelen onbereikbaar
Bewust vervoer: goed voor klimaat, gezondheid en portemonnee Nagenoeg alle gemeenten hebben klimaatdoelen gesteld of zijn er volop mee bezig. Plannen om het vervoer duurzamer te maken zijn hierbij onmisbaar. Mobiliteit zorgt immers voor een grote uitstoot van CO2. De auto neemt hiervan het leeuwendeel.
V
era Dalm, directeur van Milieu Centraal, somt vlot een aantal voordelen op van bewuster omgaan met vervoer. ‘Slim vervoer kan mensen veel geld besparen, waardoor ze ruimte krijgen voor andere leuke en zinvolle zaken. Minder en zuiniger auto’s op de weg geeft rust, schonere lucht en meer veiligheid. En kleinere afstanden lopen en fietsen is gezond.’
Bewustwording
< Vera Dalm: ‘Het is een aanrader om eens fris te kijken hoe je je vervoer hebt geregeld en hoe het beter kan.’ en stimuleren. Stap voor stap en onder het motto: alle kleine beetjes helpen en vele kleine beetjes zorgen samen voor grote winst. Kijk af
boodschappen gaan doen’, zegt Vera. ‘Het gaat meer om bewustwording
‘Mensen hoeven geen schuldgevoel te krijgen als ze eens met de auto
De 4 V’s
Gemeenten hanteren voor hun beleid om de CO2-uitstoot door vervoer te verminderen veelal de vier V’s.
Voorkomen,
van verplaatsingen: door bijvoorbeeld wonen, werken en winkelen zo dicht mogelijk bij elkaar te brengen.
Veranderen
van vervoermiddel door het aantrekkelijker maken en stimuleren van zuiniger vervoer, zoals openbaar vervoer en fiets.
en toe bijvoorbeeld eens kritisch naar je eigen gewoontes, ook met vervoer’. Als voorbeeld noemt ze dat veel mensen nog nooit met de trein hebben gereisd. ‘Ze zouden de voordelen eens moeten ontdekken: dat je rustig kunt zitten lezen en na een feestje weer veilig thuis komt. Gemak telt ook mee.’
Gemeenten vervullen sleutelrol
Verkorten
door bijvoorbeeld telewerken te stimuleren.
’Vervoer neemt in een gemiddeld huishouden bijna 20 procent van het totale energieverbruik.’
Verschonen
van de voertuigen zelf; zorgen dat de gemaakte kilome ters schoner en efficiënter zijn . Denk aan samen een au to delen en oplaadpunten voor elektrische auto’s.
Vera vindt het stimulerend dat veel gemeenten het goede voorbeeld geven. ‘Het motiveert je als je ziet dat ze het eigen wagenpark duurzamer maken en fietsgebruik bij ambtenaren promoten. En dat ze zorgen voor goede fietspaden, oplaadpunten voor elektrische auto’s en betere beschikbaarheid van deelauto’s.’ Wat u zelf kunt doen? Veel! Deze KlimaatKrant biedt u enkele handvatten. Zoals de top-5 voor milieuvriendelijk vervoer op deze pagina.
OV-fiets: nu ook elektrisch! Voor langere reizen naar een stadscentrum is de trein een goed alternatief voor de auto. Met één voordeelkaart van de NS kunnen vier personen buiten de spits met 40 procent korting reizen. Zonder parkeerkosten. Op ruim 150 stations zijn voor € 2,85 per fiets (tot 20 uur) OV-fietsen te huur om naar de eindbestemming te gaan. Op steeds meer stations in grote steden zijn ook elektrische scooters te huur: voor € 7,50 per 3 uur of € 15,- per 20 uur. Kijk voor meer informatie of het bestellen van de benodigde pas op www.ov-fiets.nl.
Belangrijke punten zijn het type brandstof en de eventuele fiscale bijtelling. Wist u bijvoorbeeld dat het vaak goedkoper is om een kleinere zuinige auto te kopen, en daarnaast voor vakantie of weekendje weg een grotere te huren?
Op www.fuelswitch.nl vindt u informatie over het rijden op schone brandstoffen, zoals groen gas, bio-ethanol, biodiesel en elektriciteit. Met de opgenomen kostencalculator is eenvoudig te berekenen wat het rijden op de verschillende brandstoffen met uw gebruik kost. Verder bevat de site een overzicht van de verkrijgbare voertuigen, gebruikersinformatie, een kaart met alle vulstations voor schone brandstoffen in Nederland en contactinformatie voor gratis advies van een fuelswitch-consulent.
Top-5 voor milieuvriendelijk vervoer
1 Kleine afstand? Loop of pak de fiets. De investering in een goede fiets, fietstassen en een regenpak is snel terugverdiend. Een elektrische fiets maakt ook afstanden van 10 tot 15 kilometer aantrekkelijker om te fietsen.
4 Bespaar op woon-werkverkeer. Werk vanuit huis of breng werken en wonen zo dicht mogelijk bij elkaar. Overleg bijvoorbeeld eens met uw werkgever over de mogelijkheden hiervoor.
2 Overweeg openbaar vervoe
5 Kijk bij de aanschaf van een auto vooral kritisch naar de soort brandstof en het energielabel. Ook een deelauto kan een afweging zijn, zeker als het om een tweede auto gaat.
(ov) of een combinatie van eigen vervoer en ov.
Test uw rijstijl! 3 Zuinig rijden: gaat u toch met
de auto? Bekijk dan hoe u kilometers en geld kunt besparen door zo zuinig mogelijk te rijden. Een forse slag is te maken door samen te reizen, bijvoorbeeld naar het werk.
Wat voor type autorijder bent u? Bespaart u al geld met een zuinige rijstijl of laat u nog veel liggen? Test gratis uw rijstijl op www.milieucentraal.nl/testuwrijstijl. En lees gelijk hoe u zuiniger kunt rijden.
Weetjes & ideetjes • Autobanden over asfalt geven veel geluid, vanaf 40 km per uur zelfs meer dan de motor. Met stille banden vermindert dit rolgeluid met de helft. Ook in de auto zelf is het dan stiller. En comfortabeler. Op www.kiesdenieuweband.nl staan alle banden die goed scoren op de eigenschappen veilig, zuinig en stil. • Met het eens per maand of per twee maanden op spanning brengen van de autobanden zijn al snel één tot twee volle tanks per jaar te besparen. Voor alle auto’s in Nederland zou dit jaarlijks een besparing van zo’n 150 miljoen liter brandstof betekenen. • Jaarlijks maken we in Nederland meer dan 500 miljoen woon-werkritten met de auto van 7,5 kilometer of minder. Als we 5 procent van deze ritten per fiets doen, scheelt dit zo’n 40 miljoen liter brandstof en een uitstoot van 94 miljoen kg CO2.
Actrice, presentatrice en columniste
Victoria Koblenko:
Let bij aanschaf nieuwe auto op het energielabel
´Ik droom van een elektrische auto´ ‘Ik streef ernaar één dag in de week mijn auto te laten staan. En ik droom van een elektrische auto. Volgens mij moeten bedrijven meer gaan leiden in de duurzaamheidsector, want alles maar afschuiven op de consument die niet zou willen meewerken, dat is niet meer van deze tijd´. ´We hoeven wat mij betreft zeker niet door te slaan in duurzaamheid … natuurlijk wel streven naar perfectie, maar een klein beetje meer duurzaam is ook een verbetering. Het is net als met vlees: één dag in de week in het hele land geen vlees eten doet per saldo meer dan vele vegetariërs. Ook is het niet duur om de uitstoot van
vliegreizen te compenseren. En scheelt het voor het milieu al héél veel als we elke dag een minuut minder lang zouden douchen. We moeten streven naar behoud van ons gemak en comfort, maar wel met het oog op de volgende generaties die we hetzelfde gunnen. En daarvoor is duurzaam handelen noodzakelijk´. Victoria Koblenko is ambassadrice voor de Nationale Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling (NCDO) .
Het loont om bij de aanschaf van een oude auto te letten op zaken die de brandstofkosten voor de toekomst kunnen beperken. Bijvoorbeeld de grootte van de auto, het bouwjaar, het type brandstof en het brandstofverbruik. Bij nieuwe personenauto’s maakt het energielabel het vergelijk eenvoudig. U ziet hierop direct hoeveel brandstof de auto verbruikt en hoeveel CO2 deze uitstoot. Auto’s met het A-label zijn 20 procent of meer zuiniger dan gemiddeld. Voor auto’s met het B-label is dat 10 tot 20 procent. Net als bij koelkasten en wasmachines moet de dealer op alle nieuwe auto’s een energielabel aanbrengen. Meer over dit label leest u op www.energielabel.nl.
Vergelijking diverse soorten vervoer
Je eigen lichaam blijft de zuinigste krachtbron De hier gepresenteerde cijfers geven een indruk van de CO2-uitstoot van verschillende soorten vervoer. Ze kunnen een hulpmiddel zijn bij de keuze voor een bepaalde vervoersoort. De milieubelasting per reizigerskilometer kun je op verschillende manieren vergelijken. Naar luchtvervuiling bijvoorbeeld, of naar CO2-uitstoot. In deze KlimaatKrant kiezen we voor het laatste. De voorbeelden in de tabel hiernaast dienen alleen om een ruwe indruk te geven van de omvang van de CO2uitstoot per vervoersoort. Je kunt bijvoorbeeld zien dat het bij de auto heel veel uitmaakt of je samen in een kleine, economische auto rijdt of met één persoon in een gangbare auto. Ook bij vliegtuigen en openbaar vervoer speelt de bezettingsgraad een rol. Met één persoon in de auto is veelal het meest belastende vervoer. Lopen en fietsen blijft verreweg het zuinigst.
Bepaal je eigen CO2-uitstoot Weet u hoeveel CO2 u met uw dagelijks vervoer uitstoot? Kijk op www.milieucentraal.nl/CO2-checker en zie ook of u beter of slechter scoort dan gemiddeld! Ook voor vakantiereizen maakt het veel uit of u per bus, trein, auto of vliegtuig reist. Op lange afstanden stoot een auto met twee personen en een caravan bijvoorbeeld per persoon bijna drie keer zoveel broeikasgassen uit als bij reizen met het vliegtuig! Kijk op www.milieucentraal.nl/vakantieverkeer voor meer informatie om klimaatwijs op reis te gaan.
Campagne ‘Heel Nederland fietst’
Begin 2010 is de 3-jarige campagne ‘Heel Nederland fietst’ van start gegaan. Doel: mensen stimuleren om vaker de fiets te pakken. Naar het werk bijvoorbeeld, om de kinderen naar school te brengen en om boodschappen te doen. Dit scheelt niet alleen veel vervuilende autoritjes, ook de gezondheid van mensen vaart er wel bij. De campagne wordt gedragen door de Fietsersbond en het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB). Gepleit wordt voor meer goede en veilige fietspaden en veiliger fietsen met bijvoorbeeld goede verlichting. En verder worden er veel fietstochten, puzzelritten en seniorenfietsdagen georganiseerd. Op de site is ook een filmpje te zien met tien argumenten voor het gebruik van de fiets. Kijk voor activiteiten in uw regio op www.heelnederlandfietst.nl.
CO2-uitstoot per persoon in gram per afgelegde kilometer
Lopen 0
Fiets 0
Touringcar 24
Trein 43
Scooter, 2-tact 48
Zuinige auto, 4 personen 50
Streekbus 62
Tram 80
Vliegtuig, 1000 km 209
Auto, alleen bestuurder 217
Feitjes & cijfers • De verkoop van zuinige A- en B-labelauto’s is de afgelo-
pen jaren sterk gestegen. Van 22 procent van het totaal in 2007 tot circa 65 procent in 2009. In totaal werden in Nederland in 2009 ongeveer 230.000 van deze zuinige auto’s gekocht.
• Dagelijks gaan er bijna 2,9 mil-
joen mensen met 2,5 miljoen personenauto’s naar het werk. Als meer mensen samen naar het werk zouden rijden met collega’s of buren, spaart dat heel veel autokilometers uit. Zie www.carpooldate.nl en www.carpoolplein.nl.
• Autodelen is het afgelopen jaar met
45 procent gegroeid. Inmiddels maken meer dan 27.000 Nederlanders gebruik van meer dan 2.000 auto’s. Aanbieders zijn Greenwheels, Connectcar, Wheels4all en Drive. In 30 procent van de gemeenten zijn al deelauto’s beschikbaar. Meer informatie: www.milieucentraal.nl/autodate en www.deelauto.nl.
• De elektrische fiets is erg in trek. In 2009 werden er zo’n 135.000 nieuwe elektrische fietsen verkocht, ruim 10 procent van het totaal aantal verkochte fietsen.
• Steeds meer leasemaatschappijen ontwikkelen zich tot mobiliteitsproviders en bieden bij hun (schone) leaseauto’s bijvoorbeeld ook ov-kaarten en vergaderlocaties aan.
Het nieuwe rijden
Top-5 om met uw auto 5 tot 20 procent zuiniger te rijden.
1. Rij zo veel mogelijk met een gelijkmatige snelheid in een zo hoog mogelijke versnelling. Het laagste toerental waarbij de motor nog soepel loopt (2.000 tot 2.500 toeren), is bij handschakeling bepalend voor terugschakelen. Zet de motor af bij stops van één minuut of langer, bijvoorbeeld voor een spoorwegovergang. 2. Kijk zo ver mogelijk vooruit. Ziet u dat u snelheid moet minderen voor medeweggebruikers of stoppen voor een stoplicht, laat dan tijdig het gas los en laat de auto in de versnelling van dat moment uitrollen. 3. Zorg voor goed onderhoud. De auto verbruikt dan minder brandstof, stoot minder CO2 uit en rijdt veiliger en comfortabeler. Controleer de bandenspanning maandelijks; te zachte banden slijten harder, geven een langere remweg én verhogen ongemerkt het brandstofverbruik met zo’n 2 procent. 4. Gebruik elektrische en elektronische apparatuur optimaal. Navigatiesysteem, cruise control, toerenteller en boordcomputer kunnen helpen bij zuiniger rijden. De airconditioning verhoogt daarentegen het brandstofverbruik, vaak met 10 procent of meer. 5. Haal uw dakkoffer, imperiaal of fietsenrek van de auto als u die niet nodig heeft. De extra luchtweerstand kan enkele tientallen procenten schelen in brandstofverbruik. Voor overtollige kilo’s aan bijvoorbeeld gereedschap en sneeuw- kettingen geldt 1 liter meerverbruik per 10 kg per 1.000 km.
Pak voor korte afstanden de fiets
Voor afstanden van slechts enkele kilometers is de fiets een goedkoop alternatief voor de auto. Gezond voor u en beter voor het milieu.
De mening van... Liesbeth van Tongeren
Tweede Kamerlid Groen Links met portefeuille klimaat, energie en milieu Voormalig directeur Greenpeace
‘Vooral overheid en bedrijfsleven moeten grote stappen gaan zetten’ ‘Wat ik graag wil nu ik in de Tweede Kamer zit? Eigenlijk niet zoveel anders dan in mijn tijd bij Greenpeace. In drie hoofdpunten samengevat: zo snel mogelijk overgaan op schone energie, daar zo efficiënt mogelijk mee omgaan. En oplossingen vinden voor het huidige vervoer, dat heel inefficiënt is. De overheid en het bedrijfsleven moeten nu de grote klappen gaan maken. Alleen gedragsverandering van de burger is onvoldoende om in 2050 CO2-neutraal te zijn; in bedrijven wordt ook verreweg de grootste hoeveelheid energie verbruikt.
Aandachtspunten voor huis en apparatuur
•
• •
• Zorg dat de verwarmingsapparatuur goed is afgesteld. Jaarlijks onderhoud van de verwarmingsinstallatie is essentieel. Bij een cv hoort hierbij het ontluchten van de radiatoren en het goed instellen van thermostaat en radiatorkranen. Goed onderhoud van de installatie verkleint tegelijk de risico’s voor veiligheid en gezondheid. Isolatie van ramen, muren, dak en vloer vermindert het warmteverlies en verbetert het comfort in huis. Ook voorkomt isolatie een onnodig hoge energierekening en belasting van het milieu. Ga eens op kierenjacht: met tochtstrips valt vaak veel gas te besparen. Ook een brievenbusborstel kan warmteverlies beperken. Isoleer de warmwaterleidingen van de cv in onverwarmde ruimtes.
Verstandig verwarmen is zorgen dat de warmte binnen en de kou buiten blijft, zonder onnodig energieverbruik. Als je dan ook nog voldoende ventileert, is het wooncomfort verzekerd.
Zorg dat huis en apparatuur in orde zijn. Stook met verstand. Vergeet de ventilatie niet. Tips voor zuinig en comfortabel stoken •
•
Foto: Meteo Consult
Margot Ribberink:
‘Door isolatie houden we de stookkosten laag’ Weervrouw Margot Ribberink trekt zich de gevolgen van klimaatsverandering sterk aan. Vorig jaar nog reisde ze als ambassadeur van Cordaid Vastenactie naar Malawi en kon ze de gevolgen ervan met eigen ogen aanschouwen. ‘Klimaatsverandering is niet los te zien van voedseltekorten en armoede. Het gaat om een wereldwijd probleem dat we met zijn allen moeten aanpakken. Het is inmiddels wel bewezen dat de CO2uitstoot door mensen de grote boosdoener is. Het lijkt erop dat over de hele wereld 2010 het warmste jaar gaat worden ooit gemeten! Op grond van wat we weten, kan iedereen direct op een eigen manier een bijdrage leveren. Pas achteraf kunnen we vaststellen of het voldoende geholpen heeft of niet. Het besparen van energie is natuurlijk altijd goed, want de fossiele brandstoffen raken toch echt een keer op. Ik woon in een oud huis uit 1850. We hebben het helemaal opgeknapt en super geïsoleerd. We hebben binnenmuren geplaatst en vloer- en dakisolatie aangebracht. Nu kunnen we met heel weinig energie de hut goed warm houden. En met een goed ventilatiesysteem hebben we voortdurend schone lucht.’
‘En de burger? Uiteraard is het belangrijk dat iedereen zich inzet, maar je kunt dit niet van alle mensen verlangen, ook niet vanwege het geld. En dit schuldgevoel is een slechte motivatie, die trouwens ook vaak doodloopt … als jij bijvoorbeeld in de regen op de fiets naar je werk gaat, terwijl de buurman in zijn grote auto stapt. Duurzaam kan ook leuk zijn: biologisch koken bijvoorbeeld. En als slimme acties beloond worden met een lage energierekening. Ja, en heel belangrijk voor iedereen: je stem laten horen! Bij de verkiezingen natuurlijk, maar ook door als consument de markt aan te geven wat je wilt. Met groene stroom werkt dat bijvoorbeeld. En nu ook met kleinere en zuiniger auto’s.’
Verstandig verwarmen: veel comfort en weinig verspilling
•
Weervrouw RTL en Meteo Consult
Ik maak me sterk voor een groene economie, waarin de vervuiler betaalt en de groene ondernemer wordt beloond. Ook op korte termijn is dit winstgevend: het verlaagt de energiekosten, maakt ons minder afhankelijk van het buitenland en schept nieuwe banen, bijvoorbeeld door het isoleren van oude woningen. In ons verkiezingsprogramma gaan we uit van 3 procent energiebesparing per jaar. Technisch is veel meer haalbaar, 7 procent wel. En we willen dat binnen vijf jaar alle nieuwbouw minstens energieneutraal is, te beginnen met nieuwe overheidsgebouwen.’
•
•
Stel met de thermostaat de temperaturen in op uw eigen leefritme; dit geeft de meeste besparing en comfort. Probeer eens of de verwarming een graadje lager kan; per graad scheelt dit al gauw 7 procent in gasverbruik, ofwel zo’n e 50,- per jaar. Laat de verwarming niet aanstaan als u voor langere tijd de kamer verlaat. Zet de kamerthermostaat een uur voor vertrek (of voor het slapen gaan) vijf tot zeven graden lager. Laat ‘s winters warmte niet ontsnappen. Hou de deuren van uw huis en van verwarmde kamers zoveel mogelijk dicht. En gebruik gordijnen: ’s nachts dicht om de kou buiten te houden, overdag open om de zon binnen te laten. Hou regelmatig bij hoeveel gas en elektriciteit u verbruikt, dan kunt u zien hoeveel het verbruik omlaag gaat bij toepassing van energiebesparende maatregelen.
Klokthermostaat
5 tips voor een gezonde binnenlucht 1. Kook met de deksels op de pannen om waterdamp te verminderen. 2. Droog bij het dweilen de vloer goed na. 3. Ventileer extra tijdens douchen, koken en bij het gebruik van een condenswasdroger. Een afzuigkap of simpele ventilator in keuken, douche en toilet kan wonderen doen. 4. Voortdurend ventileren via open ventilatieroosters of een open klapraampje is de makkelijkste manier om vochtproblemen in huis te voorkomen. Ook een ruimte van minimaal 2 cm tussen binnendeuren en drempels helpt hierbij. 5. Elke dag een kwartiertje luchten levert eenvoudig extra verse lucht.
Vergeet de ventilatie niet!
Ventileren of luchten is - zeker in goed geïsoleerde huizen - nodig om verse, zuurstofrijke lucht aan te voeren en vervuilde lucht af te voeren. Verse lucht is continu nodig omdat bewoners en huisdieren, en ook een brandend(e) fornuis, cv en haard, zuurstof verbruiken. Zuurstofverbruikers geven bovendien kooldioxide, waterdamp en vaak allerlei luchtjes af, die moeten worden afgevoerd. De dagelijkse vochtproductie binnenshuis kan wel tien liter zijn, onder andere door uitademen, douchen, afwassen en het drogen van de was. Zonder afvoer kan vocht in huis schimmel tot gevolg hebben. Bovendien zorgt vochtige lucht voor extra stookkosten en een verminderd gevoel van comfort.
Groot verschil per woning • Bij oude, niet zo goed geïsoleerde huizen komt veelal voldoende frisse lucht binnen via kieren. Energiezuinig zijn deze huizen vaak allerminst. • De meeste woningen zijn wel goed geïsoleerd. Ze hebben vaak klapramen, tuimelramen en/of ventilatieroosters voor de benodigde frisse lucht. Benut deze luchtinlaten goed! • Woont u in een huis waar de ramen niet open kunnen? Dan kan mechanische ventilatie een oplossing zijn.
Geef de radiator de ruimte
U benut de warmte die de radiatoren uitstralen het beste als u de straling de ruimte geeft. Een bankstel of gordijnen voor de radiator houdt de straling tegen en vermindert het comfort.
Het zuinigst stook je met behulp van een thermostaat die je zelf kunt programmeren: één keer tijden en temperaturen instellen en de thermostaat doet de rest. Je hoeft de temperatuur dus niet meer met de hand te regelen. Werk niet met standaardinstellingen, maar stel de thermostaat in op je eigen leefritme. Dit levert de grootste besparing en het meeste comfort op.
Sible Schöne,
Milieu Centraal
programma-directeur HIER-campagne:
Wat kan ik doen om energie te besparen? Kan ik zonnepanelen op mijn dak plaatsen? Welke soorten verf zijn minder milieubelastend? Wie rekening wil houden met het milieu, kan met deze vragen terecht op www.milieucentraal.nl. Milieu Centraal is een onafhankelijke, landelijke organisatie voor praktische en betrouwbare informatie over energie en milieu in het dagelijks leven. De website biedt concrete adviezen en achtergrondinformatie over allerlei onderwerpen: afval, apparaten, energie, klussen, schoonmaken, tuinieren, vervoer, voeding. Alle informatie is vooraf getoetst door een team van onafhankelijke deskundigen, zoals ook is gebeurd bij deze KlimaatKrant. Bijzonder is het Advies op Maat. Overweegt u bijvoorbeeld het dak te isoleren? Bereken dan met Advies op Maat Dakisolatie wat de kosten en besparingen in uw situatie zijn. Er is onder meer Advies op Maat over dubbel glas, gevelisolatie, vloerisolatie en zonnepanelen. Geen internet? Stel uw vraag dan aan de Milieu Centraal Informatielijn: 0900 - 900 17 19 (15 cpm).
’We maken energie besparen graag tot een feestje’ ‘Wat er in de Verenigde Staten, China en India gebeurt, kunnen we niet sturen, maar de ontwikkelingen in Europa wel’, zegt Sible Schöne strijdbaar. ‘Als wij als burgers de goede keuzes maken en zo een statement maken naar overheid en bedrijfsleven, dan komen die zeker ook over de brug.’ Schöne is een van de initiators van de HIERklimaatcampagne en vervult de functie van programma-directeur. Hij is tevreden over hoe de campagne loopt. ‘We bespeuren een grote bereidheid bij veel mensen om aan de slag te gaan met energiebesparing. Basis is dat ze zien dat de klimaatverandering het gevolg is van menselijk handelen. En dat ze het
verband leggen met bijvoorbeeld de opmars van de eikenprocessierups en de teek.’ Het stemt Schöne tevreden dat er naast de 30 aangesloten maatschappelijke organisaties - waaronder Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Milieu Centraal - inmiddels meer dan 500 andere organisaties en bedrijven partner zijn van HIER. En dat door hen veel acties zijn gestart. ‘Bijvoorbeeld RTL-4 en Proctor & Gamble met de Tikkie Terug-campagne, onder andere om te wassen op 30 graden of kouder. En winkelketen BCC met De groene stekker. En de website www.kieskeurig.nl, waar je kunt zien welke apparaten energiezuinig zijn.’
De HIER-programmadirecteur vindt het belangrijk om de acties in een positieve sfeer te brengen. ‘Aan de Klimaatstraatfeesten hebben wel honderd gemeenten en meer dan 12.000 huishoudens meegedaan. Het is een leuke manier om samen aan de slag te gaan en te zien hoe je allemaal je energierekening omlaag krijgt. Het zou goed zijn als er nog meer gemeenten meedoen, ook aan de Energiecafé’s die we willen organiseren: gezellige plekken waar mensen samen de mogelijkheden bespreken van bijvoorbeeld isolatie en dubbel glas. En de materialen eventueel samen inkopen, want dat scheelt vaak 10 tot 20 procent in de kosten.’
TIP 1
HIER-Klimaatcampagne In de HIER-Klimaatcampagne werken meer dan 30 maatschappelijke organisaties samen aan de oplossing van het klimaatprobleem. Op www.HIER.nu is veel informatie te vinden over hoe je je energieverbruik kunt verlagen. Of de CO2-uitstoot kunt compenseren. Of zelfs klimaatneutraal kunt wonen. Energievriendelijke apparaten Maatschappelijke organisaties en bedrijven kunnen na toekenning het HIER-logo gebruiken bij de promotie van klimaatvriendelijke producten en activiteiten. Zo is het HIER-logo te vinden op lijsten van energievriendelijke
apparaten, zoals op www.klimaatbewust.nl en www.kieskeurig.nl. Op de sites is te zien hoeveel de belangrijkste apparaten gemiddeld per jaar verbruiken, wat ze kosten en wat de besparing is. Raadpleeg deze sites vooral als u een nieuwe tv, auto, koelkast, vriezer, vaatwasser, wasmachine of wasdroger gaat kopen: ze kunnen een enorme besparing op de energierekening opleveren. Ook de detailhandel besteedt in toenemende mate aandacht aan energiezuinige apparatuur. Steeds vaker zult u in winkels en op internet het klimaatvriendelijke HIER-logo op en bij apparaten aantreffen.
Bespaar ook met oude kranen
Ook oude kranen zijn eenvoudig en voor weinig geld waterbesparend te maken. Dit door een schuimstraalmondstuk (perlator) aan te brengen; dit voegt lucht toe en geeft het gevoel van een vollere straal. Of met een doorstroombegrenzer, een goedkoop rubberen ringetje dat de doorstroomsnelheid verlaagt.
Weetjes en ideetjes
5 bespaartips voor water in huis 1. Repareer lekkende kranen en een slecht werkende stortbak van het toilet: een verlies van één druppel water per seconde is per jaar ongeveer 1.500 liter. 2. Draai de kraan dicht tijdens het scheren en tandenpoetsen en bespaar zo liters. 3. Kijk of het douchen iets korter kan. Een (gemiddelde) douchebeurt van 8 minuten met spaardouche kost 44 liter (warm) water. 4. Gebruik een waterbesparende douchekop en zet volumestroombegrenzers op kranen; ze besparen veel en kosten weinig. 5. Toiletten hebben vaak een spoelkeuzeknop voor maximale spoeling of de helft hiervan. Vaak ook is de spoeling te stoppen met een spoelonderbreker. Zorg ervoor dat alle huisgenoten weten hoe de spaarknoppen werken!
•
De ontwikkeling van dunne en doorzichtige zonnecellen gaat door. Ze komen er in steeds meer soorten en voor lagere prijzen. Voorlopig zijn ze vooral geschikt voor nieuwbouw.
•
Naast de aloude waterkoker zijn er nu heetwatertaps te koop. In een paar seconden geven ze precies de hoeveelheid heet water die u wenst. En ze gebruiken minder energie dan een waterkoker.
•
De ledtelevisie raakt ingeburgerd. Groot voordeel: ledschermen verbruiken veel minder energie dan lcd- en plasmaschermen.
•
Een Wattcher geeft aan hoeveel elektriciteit een huishouden op een bepaald moment verbruikt. Je kunt al verschil zien als je een apparaat of een lamp aanof uitschakelt. Een goeie stimulans om te besparen. Kosten: E 129,-. Zie www.wattcher.nl.
• •
In 2007 verbruikten Nederlandse huishoudens gemiddeld 1.400 m3 gas. Dit is bijna een halvering van het gebruik in 1978. Dit komt door cv-ketels met een hoger rendement en door betere isolatie van woningen.
Colofon
Concept, samenstelling en redactie Woonwijzer Media, Milieu Centraal Janine Tijhoff, GfK
De KlimaatKrant is gedrukt op FSC-papier
Tekstcorrectie Maud van der Woude Tekstwerk, Wetsinge Illustraties A3, Tekenteam, Delft Vormgeving en beeldredactie Abel Vormgeving, Doetinchem
De KlimaatKrant is een uitgave van Woonwijzer Media Meer informatie: www.woonwijzermedia.nl
Verbeterd energielabel voor woningen Het energielabel voor woningen is sinds januari 2010 verbeterd. Dit label laat zien hoe energiezuinig een woning is en welke maatregelen mogelijk zijn om het energieverbruik te verminderen. U ziet wat het gestandaardiseerde energieverbruik is voor verwarming, warm tapwater, ventilatie en verlichting. Ook is het mogelijk om het energieverbruik van verschillende woningtypen met elkaar te vergelijken. Verhuurders en verkopers zijn verplicht om een energielabel aan de mogelijke huurder of koper te laten zien, zodat deze de energieprestatie kan meewegen in zijn huur- of koopbeslissing. Het grootste deel van de huurwoningen is inmiddels gelabeld. Op de website www.ep-online.nl staan alle officieel geregistreerde energielabels van huur- en koopwoningen. U kunt ze nazoeken op postcode en huisnummer. Meer informatie over het energielabel is te vinden op www.vrom.nl/energielabel.
Milieu Centraal heeft bijgedragen aan de redactionele samenstelling van deze Klimaatkrant.
Het Klimaatverbond – een vereniging van gemeenten, provincies en waterschappen die door beleid ongewenste klimaatveranderingen willen beperken – beveelt het inzetten van deze KlimaatKrant van harte aan.
Deze KlimaatKrant is mede mogelijk gemaakt door Agentschap NL.
© Woonwijzer Media, oktober 2010 De inhoud van deze KlimaatKrant mag niet worden gebruikt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.
