DE INGENIEUR IN INDONESIË

3e JAARGANG NUMMER 3

DE INGENIEUR IN I N D O N E S I Ë

JUNI 1951

O r g a a n v a n de Groep Indonesië v a n h e t Koninklijk I n s t i t u u t v a n Ingenieurs. Tijdschrift gewijd a a n Techniek en Wetenschap in Indonesië, waarin opgenomen De Waterstaats-Ingenieur, en De Mijningenieur,

Commissie van Toezicht : Ir A. C. I n g e n e g e r e n Prof. ir H. V1 u g t e r

opgericht in 1913

opgericht in 1919.

Commissie van Redactie : Voorzitter : Prof. i r N . A. v a n d e n H e u v e l Leden : Ir Rd. A g o e s P r a w i r a n a t a Ir P. G. H. A. F e r m i n

Abonnementsprijs • R. 24 — per jaar. Afzonderlijke nummers : R 4.R e d a c t i e - a d r e s (zonder vermelding van persoonsnamen): Djl. Dago 60 B. Bandung (Tel Bd S. 573). Adres voor A d m i n i s t r a t i e en a b o n n e m e n t e n : Djl. Braga 38, Bandung (Tel. Bd. S. 120). Adres voor a d v e r t e n t i e s : Reclamebureau G r a f i e a, Taman Tjut Mutiah 14, Postbus 113, Djakarta-P.

I. ALGEMEEN GEDEELTE. I N H O U D : Ter Inleiding — Tennis op Rubber Asphalt, door G. d e B o e r — Berichten van allerlei aard — Kon. InstitvMt van Ingenieurs, Groep Indonesië : Bestuursmededelingen, Personalia, Knngnieuws.

TER INLEIDING Het zal de lezers van „De Ingenieur in Indonesië" opvallen en wellicht een teleurstelling zijn, d a t het papier, w a a r o p dit derde n u m m e r van de derde j a a r g a n g gedrukt is, niet meer v a n die fraaie kwaliteit is, als d a t v a n de vorige afleveringen. Evenwel "bleek het ons, dat de in 1951 reeds verschenen n u m m e r s een dusdanig verlies hadden opgeleverd, hoofdzakelijk tengevolge der steeds weer verhoogde prijzen v a n het papier, d a t óf de uitgave zou m o e t e n worden gestaakt, óf directe bezuinigingen moesten worden gevonden en toegepast, terwijl tevens uitgekeken moest worden n a a r mogelijkheden t o t h e t verkrijgen v a n meerdere inkomsten. I n overleg m e t h e t Bestuur van de Groep Indonesië van h e t Koninklijk I n s t i t u u t van Ingenieurs is toesloten, d a t alles in h e t werk moest worden gesteld om h e t tijdschrift t e doen voortbestaan en de voorstellen tot getoruik v a n papier v a n mindere kwaliteit (waarbij ook overleg gepleegd werd m e t de drukker) en tot het terugbrengen van de oplage t o t het uiterst mogelijke minimum, werden door h e t Bestuur v a n de Groep goedgekeurd en onmiddellijk t e n uitvoer gebracht. Meerdere inkomsten zullen verkregen kunnen worden vooral door vermeerdering van het a a n t a l advertenties in ons blad en wij doen een beroep op onze lezers ons daarbij zo mogelijk behulpzaam te zijn. Vermeerdering v a n h e t aantal betalende abonné's buiten de Groep zal ook verhoging v a n inkomsten m e t zich brengen ! Dit is alles, lezers, m a a r 't is werkelijk belangrijk. N a m e n s de Commissie v a n Toezicht, ir A. C. I n g e n e g e r e n.

I. 32

DE INGENIEUR IN INDONESIË

Tennis op Rubber Asphalt

No. 3 — 1951

625.878 : 725.893.005

door G. de B oer*)

4

Oorspronkelijk werd h e t tennisspel alleen op g r a s b a n e n gespeeld w a a r het woordje ,,lawn-tennis" dan ook reeds op wijst (lawn = g r a s p e r k ) . I n Engeland w a a r de tennissport h e t eerst beoefend werd in h a a r huidige vorm, bieden het taaie g r a s en de harde bodem uitstekende gelegenheid voor grasbanen. Bij de verbreiding v a n h e t spel ging men in de landen m e t zachtere bodem zoeken n a a r een ander baanoppervlak en m e n slaagde hierin door de toepassing v a n de rode gemalen baksteenbaan, welke als de beste n a de Engelse g r a s b a a n genoemd k a n worden. E e n overeenkomstig baanoppervlak heeft de z.g. gravelbaan, waarvan de k o r r e l s s t r u c t u u r iets groter is d a n v a n de rode gemalen baksteenbaan. Andere harde baansoorten zijn cement-, asphalt-, beton en tegelbanen alsook combinaties hiervan zoals ,,Redcover", ,,Ideal", ,,Ever-ready" e.a. Voor het spel zelf zijn echter, w a t betreft de h a r d e banen, de gravel- en roodgemalen baksteenbaan t o t nu toe de beste omdat :

Het grote nadeel v a n deze banen is echter het onderhoud. Dit vereist een speciale ,,ground-man", welke de b a a n geregeld moet besproeien, ,,slepen" m e t een sleep-net en walsen. W o r d t dit niet geregeld gedaan, d a n v e r a n d e r t de tennisbaan in een stofwoestijn en verdwijnt de toplaag, waardoor de meestal oneffen ondergrond t e voorschijn komt. Reeds bijna overal t e r wereld zijn door de r e search-instellingen v a n de Hevea-rubberproducenten in wegenconstructies proeven genomen m e t een mengsel v a n rubberpoeder (w.o. mealorub) en asphalt, waarbij de gunstige invloed van de rubber bij deze proeven zeer spoedig werd opgemerkt. De voordelen zijn :

a.

Deze eigenschappen n o g gecombineerd m e t de aangename zwarte kleur zijn voor een goede tennisvloer eveneens onontbeerlijk en zo heeft h e t Indonesisch I n s t i t u u t voor Rubberonderzoek (NIRO) t e Bogor h e t initiatief genomen t o t h e t aanleggen v a n een tennisbaan m e t een vloer v a n een rubber-asphaltméngsel. Diende deze b a a n oorspronkelijk uitsluitend als recreatie-object voor de INIRO-personeelsvereniging, door h e t toepassen v a n rubber in de vloer werd h e t tevens een zeer interessant proefobject, m e t e r a a n verbonden het voordeel, d a t de eigenschappen v a n deze proefbaan door de rubberdeskundigen zelve geobserveerd kunnen worden. Deze tennishaanconstructie is de eerste ter wereld, zod a t nog niet m e t zekerheid t e zeggen valt, hoe de b a a n zich op de lange duur zal houden, m a a r door eigen observaties tijdens het spelen en door beoordelingen v a n enkele speciaal daarvoor uitgenodigde plaatselijke ,,cracks" op tennisgebied is m e n t o t de volgende r e s u l t a t e n gekomen.

b. c.

Bij regen komen er niet dadelijk plassen (banen zijn poreus) Minder slijtage aan ballen en schoenen. P r e t t i g e r spelen, doordat de b a a n stroef is en daardoor de gewenste langzame sprong van de bal verkregen wordt.

Ie. 2e. 3e. 4e. 5e. 6e.

1. 2. Doorsnedetekening

van de

*) UNIRO-bericht No. 157.

tennishaa/nstructuur. 3.

H e t wegdek w o r d t niet week bij h i t t e en niet bros bij koude. H e t slibgevaar is sterk verminderd. L a n g e r e levensduur. Geluiddempend. Stofvrij. Lage aanleg- en onderhoudskosten.

De hardheid v a n de b a a n is zeer goed en bij iedere t e m p e r a t u u r practisch hetzelfde. De baan is stroef en „slow" hetgeen de gewenste langzame sprong geeft, evenals de Engelse „lawn-baan". De b a a n is stofvrij.

No. 3 — 1951

DE INGENIEUR IN INDONESIË

Fig. %. Het aanleggen van de haan. Duidelijk gijn de verschillende lagen te onderscheiden. In het midden de Heer C. M. K an van het INIRO die helast was met het technische gedeelte van dit object. Op de voorgrond het mealorub in originele verpakking. 4.

5. 6.

7.

8.

9.

N a regenval is het oppervlak snel droog, daar door de s t r u c t u u r de totale oppervlakte veel groter is d a n bij beton of tegelbanen. De slijtage van de ballen en schoenen is zeer gering. De kleur is zwart en vormt een goed contrast met de witte ballen, hetgeen aangenaam voor de spelers is. De aanlegkosten van de proefbaan waren exclusief de ,,permanent fixture" ± 1/3 deel van de kosten, welke voor een betonbaan getaxeerd werden. De b a a n hoeft niet gesproeid, gesleept of gewalst te worden, hetgeen het onderhoud zeer vergemakkelijkt. Een speciale „ground-man" is niet noodzakelijk. Mochten eventueel beschadigingen ontstaan, dan kunnen deze zeer snel en eenvoudig gerepareerd worden.

D E A A N L E G VAN D E BAAN. In fig. 1 is een doorsnee tekening geschetst vaji de baan, w a a r u i t valt te zien, dat ze bestaat uit 4 lagen nl. : a. De onderlaag. b. Steenslaglaag. c. Splitlaag (met r u b b e r ) . d. Slijtlaag (met r u b b e r ) .

^iïVi. a

b Fig. 3. De structuur nan de tennisbaan (A) in vergelijking een normaal asphaltweg (B).

met

I. 33

De onderlaag (a) b e s t a a t uit verticaal opgestelde, gekloofde bergstenen ±: 25 a 30 cm hoog. Deze laag is eerst gewalst met een 5 tons wals. Hierna werd rivierzand ingewaterd en opnieuw gewalst met een 8 tons wals. H e t verbruik aan rivierzand was ongeveer 80 m^, bij een oppervlakte v a n ± 640 m^. De steenslaglaag (b) werd gelegd met een dikte van 8 cm (vóór het walsen) en heeft de volgende samenstelling : 20 L t r steenslag — 1 L t r asphalt RC II (grootte der stenen 5—6 cm) Totaal gebruikt 51.2 m^ stenen en 2560 ltr. asphalt RC II. I n deze steenslaglaag werd geen mealorub verwerkt. De splitlaag (c) werd gelegd m e t een dikte v a n 5 cm voor het walsen en heeft de volgende samenstelling : 15 l t r steenslag — 1 l t r asphalt RC I I 50 gr mealorub (grootte der stenen 0.5—1 cm)

t >%^J;i

4 # > ; f^-^o

Fig. If.

De baan in

gebruik.

Totaal gebruikt 32 m^ steenslag, 2133 ltr asphalt en 106.7 kg mealorub. N a aanbrengen van de splitlaag werd deze gedroogd gedurende 5 dagen (verdampen v a n het fluxmiddel) w a a r n a de slijtlaag werd aangebracht, welke (na een 6-tal proefnemingen) de volgende samenstelling kreeg. 20 ltr uitgezeefd rivierzand 4 „ steenstof 4 „ asphalt RC II 150 gr. mealorub, zodat de gehele toplaag b e s t a a t uit : 3.75 m^ rivierzand, 0,75 m^' of 562 ltr asphalt en 28 kg mealorub. N a intensieve handmenging werd dit mengsel los op de baan uitgespreid en n a 1 d a g uitdampen gewalst. Direct n a uitspreiden walsen gaf nl. moeilijkheden doordat h e t fijne mengsel aan de walsrol bleef kleven. De resultaten van deze tennisvloer zijn veelbelovend, al is het misschien mogelijk, d a t eventueel een andere, nader te bepalen mengverhouding toegepast zal moeten worden, d a a r nog niet bekend is hoe groot de slijtage van de baan is en dit eerst op de lange duur bepaald kan worden. De nieuwe INIRO-baan t r e k t zeer veel belangstelling.

I. 34

DE INGENIEUR IN INDONESIË

No. 3 — 1951

B E R I C H T E N VAN ALLERLEI AARD. D E R D E W E R E L D P E T R O L E U M CONGRES. NATIONAAL COMITÉ INDONESIA. Op het Derde Wereld Petroleum Congres dat zal plaats vinden te 's Gravenhage v a n 28 Mei t / m 6 J u n i 1951 zal het Nationaal Comité Indonesia zijn vertegenwoordigd door de heren : Ir G. J. W a 11 y. Lid van de R a a d van Beheer van de G.M.B. ; Oudhoofd V. d. Dienst v. d. Mijnbouw.

KONINKLIJK

Dr Ir S. O e d i n

(B.P.M.)

Ir. J. A. R o e s s i n g h vanlterson

(S.V.P.M.)

Mr P . K r a u s

(C.P.P.M.)

De heer W a 11 y zal optreden als hoofd der delegatie ; bij eventuele ontstentenis zal hij worden vervangen door de heer O e d i n .

INSTITUUT VAN Groep Indonesië.

INGENIEURS

BESTUURSMEDEDELINGEN. Adreswijziging

Groepssecretariaat.

Men wordt verzocht de voor de Groepssecretaris bestemde stukken te Vvnilen adresseren aan : I r K. H. R. H o y e r, p/a B.P.M., Teromol Pos 12/DKT., Djakarta. Toezending voordrachten. Door een aantal leden is toezending van de volledige serie Voordrachten verzocht, terwijl hierbij tevens te kennen gegeven werd, dat men niet over de mogelijkheid beschikte voor betaling van ƒ 6.— Ned. Crt. in Nederland zorg te kunnen dragen. Gezien het beperkte aantal leden, dat met deze betaling in Nederland moeite ondervindt en in verband m e t de aan een gemeenschappelijke regeling verbonden deviezen-technische bezwaren, moet het Bestuur van de Groep tot zijn leedwezen bekend maken, dat hiervoor geen medewerking kan worden verleend.

Leden derhalve, die zich indertijd opgegeven hebben voor de toezending van de volledige Voordrachten, worden verzocht alsnog t e t r a c h t e n op enigerlei wijze ƒ 6.— Ned. Crt. te doen storten op Giro 9995 van het Koninklijk I n s t i t u u t van Ingenieurs in Den H a a g onder duidelijke vermelding van de reden tot storting. Mocht hiertoe geen mogelijkheid bestaan, dan ziet het I n s t i t u u t zich tot zijn leedwezen genoodzaakt de toezending van de Voordrachten achterwege t e moeten laten. Bovendien bereikte ons het verzoek van het Ins t i t u u t in Den H a a g onze leden er op t e willen wijzen, dat overmakingen van deze kleine bedragen via het Deviezeninstituut gepaard g a a n met relatief hoge kosten. W a a r de prijs van ƒ 6.— toch reeds laag gesteld is, kunnen de hieraan verbonden kosten in geen geval voor rekening van het I n s t i t u u t komen, zodat men verzocht wordt bij overmaking op andere wijze dan door storting op het Gironummer er voor zorg t e willen dragen, dat het I n s t i t u u t zonder verdere kosten uiteindelijk over ƒ 6.— de beschikking krijgt.

PERSONALIA. BIJ het ter perse gaan bereikte ons het bericht van het overladen in Nederlands van ir M. G. F a b i u s Hoofdingenieur Openbare Werken MiddenJ a v a te Semarang. 9^ Juni 1951. Utt Indonesië

vertrokken

ir R. A. D. L o v e n

ir M. F . A d a m s

H. E. F . S n i j d e w i n t

ir J. T. M e i n e s z irH. V e r l o r e n van Themaat

j j i r il- w . WitsenElias

: Ingenieur b 'd Dienst der Staatsspoorwegen t e Bandung, Hoofd v/h Kantoor Planning & Ontwerpen t e Bandung. E e r s t e L u i t e n a n t der Genie K.L. te D j a k a r t a .

Prof. ir E. S. P a c e j k a

Ingenieur b/d N.V. De B.P.M, te Balikpapan. Ingenieur b/d N. V. Electriciteits Mij ,,Aniem" te Surabaja. Wnd. Hoofd der Afd. Electrotechniek v/h Marine Etablissement te Surabaja. Hoogleraar v/d Faculteit voor Technische Wetenschap v/d Universiteit van de R.I. t e Bandung.

D E I N G E N I E U R IN I N D O N E S I Ë

No. 3 — 1951 Dipl. Ing. N. S k r i p n l c k

i r J . G.

Kreumer

ir J. R. v a n d e r

Laan

ir G. J. T o n k e s ir R. D. M.

Verbeek

ir A. C. V r e e d e

Ingenieur b/d B a n k a Tinwinning te P a n g k a l Pinang. Adm.inistrateur N . V. De Vries Robbé — Lindeteves t e Semarang. Ingenieur b/d Ind. Portland Cement Mij te Indarung (Padang). L e r a a r T.S.G. t e Surabaja. Agent der N.V. Electriciteits Mij „Aniem" t e Surabaja. Vertegenwoordiger der N.V. Hollandse Beton Mij t e D j a k a r t a .

Hoogleraar v/d Faculteit voor Technische Wetenschap v/d Universiteit van de R.I. t e Bandung. Architect b/h IngeA. W. G m e 1 i g nieursbureau IngeneMey 1 in g geren-Vrijburg N.V. te Bandung. Ingenieur b/d Dienst Il M. E l l e r b r o e k der Staatsspoorwegen te Bandung. Ingenieur b/h MinisteMr i r E . P . H. J o o n rie van Openbare Werken en Energie te Djakarta. D r J . E. Q u i n t u s B o s z Natuurwetenschappelijk a m b t e n a a r b/h Ministerie van Gezondheid te Surabaja. Drs A. A t e n Ingenieur b/d N.V. De Ir L. K o o r e m a n B.P.M, te Pladju. Vertegenwoordiger Ir M. Z w a a p N.V. Handelsvennootschap v/h MAINTZ & Co. te Surabaja. I r D. W. O d e n t h a 1 A. E. W o l f f Agent N . V. Electro I m p o r t te Surabaja. Ingenieur b/d Billiton Ir F . O. N e u m a n n Mij N.V. te Tg. Pandan. Ir Ch. H. F . M o n t e i r o Hoofdingenieur Openbare Werken te Bandjermasin. I r J. H. G o o t j e I Ingenieur bij de Handel Mij „ P O L L E X " t e Bandung. In Indonesië aangekomen i r J. A. S m i t s irLieTjiongHian

L. J. H. P a g n i e r ir P h o a L i o n g

Ingenieur b/d N.V. De B.P.M, te D j a k a r t a . Ingenieur b / h Ministe-

Djoe

ir J. S i p p e 1

irH. v a n

de

Stadt

ir T. H. J. V 1 e g h e r t

i r J . J.

Prof. i r N . A. van den Heuvel

I. 35

van

der M ar e 1

ir H w a n H i j

ir H. J. irT.

Kie

Houtman

Noordhuis

I r M. E.

Verschuur

I r C. T o l

rie van Openbare Werken & Energie te Djakarta. Chef-Fabrikant b/d H.V.A. te Suraibaja. Ingenieur b/h Ministerie van Openbare Wierken & Energie te Djakar'ta. Fg. Hoofd v/h Ind. Centraal Aanschaffingskantpor te Djakarta. Ingenieur b/d Overzeese Gas- en Electricit e i t s Mij te Palembang. Ingenieur b/d Gern. Mijnbouw Mij „Billit o n " te Klappa Kampit. Assistent-Administrat e u r v/d Gem. Mijnbouw Mij „Billiton" te Tandjung P a n d a n . Lector a/d Faculteit van Technische Wetenschap v/d Universiteit van de R.I. t e Bandung. Chef Winningstoedrijf B.P.M, te Balikpapan. Ingenieur bij de B.P.M. te Pladju. Ingenieur b/d Billiton Maatschappij N.V. Ingenieur b/d N.V. De B.P.M, te Balikpapan.

Mr ir G o D h i a m I ng Ir J. F . W. V a n d e r M e u l en Ir G. v a n d e r V o e t

Hoofdingenieur b/d Billiton Mij N.V. Ingenieur b/d Standard Vacuum Petroleum Mij N.V. Ir A. G. F . S m i t Directeur voor Indonesië der Hollandse Beton Mij N.V. D j a k a r t a . Ir E. W. V r e e d e n b e r g Ingenieur b/d N.V. De B.P.M, te D j a k a r t a . Ingenieur b/d HollandIr J. W i 11 i n k se Beton Mij te Djakarta.

CANDID A A T L E D E N . Conform A r t . 11 sub 6 der S t a t u t e n en A r t . 4 v a n het Groepsreglement worden ondergenoemde personen voorgesteld voor het lidmaatschap van het Koninklijk I n s t i t u u t van Ingenieurs. Eventuele bezwaren tegen toelating kunnen tot 4 weken n a de verschijndatum van dit n u m m e r worden ingediend bij de Secretaris van het Bestuur van de Groep Indonesië van het K.I.v.I., ir K. H. R. H o y e r , p/a B.P.M., Teromol Pos 12/DKT., Djakarta.

I. 36

DE INGENIEUR IN INDONESIË

No. 3 — 1951

Voorgesteld als gewone leden : Ir R. S o e n d j a s m o n o

tijdelijk belast met de waarneming van Kepala Perusahaan Daerah Kota Besar Surabaja. Directeur Gasbedrijf

Ir A. J. E n s i n k

IrW. V e r h e l s t Ir C. A. v a n Vrijberghe C o n i n gh

de

Surabaja (N.V. Ogem) Ingenieur bij de N.V. De B.P.M, te Balikpapan. Leraar a/d Middelb. Techn. School te Surabaja.

KRINGNIEUWS. KRING BALIKPAPAN Het Secretariaat van het Werkcomité Balikpapan is overgedragen aan : ir J. W. T. M a r r e n g a, Djalan Riouw No. 88, Balikpapan. KRING MEDAN Bestuursmededeling Het adres van de Secretaris van de Kring Medan luidt thans : I r M . v a n 't H o o g e r h u i j s , Djalan Seaa No. 10, Medan. KRING PALEMBANG Bestuursmededeling Het Bestuur van de Kring Palembang is sinds 8 April 1951 als volgt samengesteld : Voorzitter Secretaris Penningmeester Commissaris Commissaris Adres Secretariaat :

Ir Ir Ir Ir.

J. J. J. J.

R. K e u c h e n i u s P. C o r d i a Veldkamp J. J. v a n W iech en Ir Raden A h j a Ir J. P. C o r d i a, c/o S.V.P.M., Techn. Serv. Div. Sungei Gerong •— Palembang.

Jaarverslag 1950 Kring Palembang. Bij de aanvang van het jaar 1950 telde de Kring Palembang in totaal 62 leden waarvan 9 geassocieerde- en 10 candidaat-leden. Het jaar eindigde met in totaal 53 leden waarvan 11 geassocieerde- en 3 candidaat-leden. Een achteruitgang in het ledental valt te constateren. Het Kringbestuur was aanvankelijk samengesteld als volgt : Dr i r L . v a n H o u t e n Voorzitter Ir J. V e l d k a m p Secretaris Ir P. J. d e G r o o t Penningmeester Ir J. R. K e u c h e n i u s Commissaris Ir R. A. D. L o V e n Commissaris. Bij het vertrek van ir J. V e 1 d k a m p in Januari 1950 werd de functie van secretaris waargenomen door ir E. d e G r a a f.

In de maand Juni van het verslagjaar vertrok ir R. A. D. L o V e n naar Bandung. In de vacature van Commissaris die hierdoor ontstond, werd niet direct voorzien. In November vertrokken zowel de voorzitter dr ir L. v a n H o u t e n als de penningmeester ir P. J. d e G r o o t naar Nederland. Het nieuwe bestuur stelde zich toen als volgt samen : Ir J. R. K e u c h e n i u s —' Voorzitter IrE. d e G r a a f —• Secretaris Ir J. V e l d k a m p — Penningmeester Ir J. J. J. v a n W i e c h e n —• Commissaris Ir J. P. C o r d i a — Commissaris. In het verslagjaar werden de volgende lezingen en excursies gehouden : Lezing door ir W. P. K e r k h o f 3 April over : „Nieuwe inzichten betreffende keuringsmethode^ berekening en constructie van stalen drukvfxten in de olie-industrie". Novemher Lezing door Dipl. Ing. H. F. L. P en a r d, onderwerp : „Installaties voor Zwavelioinning en Zwavelzuurbereiding in de olietechniek". Deze lezing werd gehouden te Pladju en vervolgens, op speciaal verzoek, nogmaals herhaald te Sungei Gerong. 30 November sprak ir E. J. M u l d e r over : „Atoomenergie". 17 December Lezing gehouden door de heer L. V o s over : „Bereiding van Rubber in Indonesië", Deze lezing werd gevolgd door een excursie naar de Rubber Remillery van de Firma H o k T o n g t e Bagus Kuning. De excursie werd gemaakt door ca 30 leden inclusief dames introducé's. Na afloop van de excursie werden verfrissingen aangeboden door de Firma H o k T o n g . Op de terugweg volgde nog een gezellig samenzijn op de Sociëteit Unitas te Pladju. Tenslotte zij onze waardering gememoreerd voor de volle steun en medewerking, die ook in het afgeloDen jaar weer van de B.P.M, en S.V.P.M. werd verkregen.

il. 3e JAARGANG NUMMER 3

JUNI 1951

DE INGENIEUR IN I N D O N E S I Ë II. BOUW- EN WATERBOUWKUNDE

INHOUD:

De bandjiraanzweltijd als karakteristieke ter^-einfactor van het stroomgebied, door dr ir J. H. H a s p e r s. 627.15 + 551.482.215

D e bandjiraanzvs^eltijci als karakteristieke terreinlactor v a n net stroomgebiea, door dr ir J. H. H a s p e r s. Notatie's. Cl, C2, ... constanten i = het gemiddelde v e r h a n g van de afvoer van het stroomgebied L ^ de lengte (in km) van de afvoer van het stroomgebied Q = h e t m a x . bandjirdebiet (in mVsec) n a een aanzweltijd T Qt = het bandjirdebiet (in mVsec) na een aan2rweltijd t
stromingstijd steeds de gevoltrekking gemaakt, dat hoe groter de afvoer hoe k o r t e r de afstromingstijd moet zijn, hetgeen t o t uitdrukking komt in de volgende formules : Melchior

T = 0,186

-77—^

(D

Van

Kooten

T = 2,35

—^— Q ^° L 7 = 0,125 - - — r j -

(2)

Der

Weduwen

(3)

waarin T =

bandjiraanzweltijd = afstromingstijd in h Q = het bandjirdebiet in m^/sec L = de lengte in km van de afvoer van het stroomgebied i = het gemiddeld v e r h a n g van de afvoer van het stroomgebied.

Met een kleinere waarde van T wordt echter ook een kleinere regenduur t, verondersteld, zodat bovenstaande formules in feite t e kennen geven, d a t grotere bandjirs steeds door kortere regenduren worden veroorzaakt. Deze stelling zal niet altijd als logisch worden onderschreven. I m m e r s wordt de afstromingstijd niet alleen door de g r o o t t e der afvoer Q bepaald, m a a r ook door de mate, w a a r o p de afvoer door het bestaande rivierprofiel mogelijk is en het is zeer wel voorstelbaar, d a t bij grote regenintensiteiten een zodanige retentie optreedt, d a t — ondanks grotere afvoerdebieten — zelfs een langere afstromingstijd nodig is. Uit bovenstaande overwegingen is de gevolgtrekking te maken, d a t de invloed van Q op de d u u r van T nog zeer problematisch is en d a t het om deze reden overweging verdient een formule voor T op te stellen zonder de factor Q. Dit voert tot de aanname, d a t de bandjiraanzweltijd T dan uitsluitend door de terreingegevens v a n het stroomgebied wordt bepaald en hieruit volgt weer, dat, wanneer het gehele stroomgebied in de afstroming deel-

i\

BEPALlNG%BANDjmAAN2WELTüDTuiTDETEf?SElNGEGEVEN5 L E N I . I

waarm T L i V

« de baadjlraanxwelfcijd In u r e n . - de Ien9te v/d afvoer in k m . s kfcfe gemiddelde ver k a n g v/d afvoer. ge^ s gem.ofvo&ranelkeldin m/aee . gedurende d e ofalroomtyd T. V s de afvoer a nellield In m/sec. die bereikt wordt n a een af slroomtijd T .

formules

T^O.IL"'*!-"' V s -^ V

- "

2.88 T

T p 20 uren - 16

i 0,10

-

5

0.07

- 4

r^btt.

er 200 km 140

0.05 0.04

-

3

0.03

-

2.5

0.020

2

0.014 0.010 0.005 0.004 0.003

- SO

5

h 30 20

h

4 3

1.2

' 10

1.0

7

2.5

5 4 3

2.0 1.6 1.2

0.5 1,4

0.0007

0.4

0,0005 0.0004 0.0003 -

1.0

0.3 0.25 h

0.20

0.00014 -

gfleesvoorl^eeld;

6

0,6

0.0014 0.0010

0,00010 -

s

=- 70

0.0020

il 1

10

7 100

1.6

0.007

0.00020-

!2

0.16 0.14

E

1.0

0,8

0.7 0,5 0.4 0.3

0.5

0.20

h 0.4

0.6

0.14 O.IO

0.3

van een stroomgebied met een afvoerleagte L = 10 km h 0.25 en gem.afvoerverKang t a 0,001 la de bandjlraanzwel0.2 tijd T= 5 uur, waarbij een afvoeranelKeld V» 0.70 myaec. wordk bereikt.