De Ideale Woning: een geschiedenis van 90 jaar

90

De Ideale woning bestaat 90 jaar

1

www.deidealewoning.be

Inhoudspagina p4.

De Ideale Woning: Een geschiedenis van 90 jaar

p7.

Drie zussen op een rij in de Frans De Vriendtstraat

p10.

Huisje Weltevree in Essen

p14.

Paul Sipido: een wandelende wielerencyclopedie

p18.

Wonen in een ADL-woning

p 21. Van Oezbekistan naar Wilrijk p. 24 Echtpaar huurt 57 jaar bij De Ideale Woning p 28. Frans Platteau coacht bewoners vlakbij beschermde werkplaats p 32. Interview met voorzitter Dirk de Kort en directeur Gert Eyckmans: "De Ideale Woning is zowel in de stad als in de groene rand actief"


De Ideale Woning: een geschiedenis van 90 jaar Op 20 oktober 1920 werd in het kabinet van notaris Lombaerts de samenwerkende maatschappij “De goedkope woning van het arrondissement Antwerpen” opgericht. Bij de stichtende leden behoorden onder andere de Belgische Staat, de Provincie Antwerpen en de gemeenten Berchem, Borgerhout en Merksem. Nog dezelfde dag vond de eerste zitting van de beheerraad plaats. Een hele reeks beslissingen werden genomen tijdens deze eerste zitting. Enkele voorbeelden: - de aankoop van 3.028.000 bakstenen tegen de helft van de gangbare prijs - een contract met aannemer Lecluyse voor de bouw van een tuinwijk van 51 woningen in Berchem, voor een totaal bedrag van 941.000 frank - start van onderhandelingen met aannemers voor de bouw van 74 woningen in Berchem - aankoop van een gunstig gelegen stuk bouwgrond op de Groenenhoek in Ber- chem.

Aantal woningEN stijgt traag maar gestaag Het moest vooruitgaan en het bleef vooruitgaan want drie jaar later, op 31 december 1923 had de goedkope woning van het arrondissement Antwerpen niet minder dan 1.333 eengezinswoningen gebouwd. Vanaf dan ging het wat langzamer omwille van verschillende oorzaken. Een boek ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan schrijft het als volgt: “Met het werk rezen ook de moeilijkheden en begon onze sindsdien onafgebroken kamp


voor aangepaste riolerings- en wegeniswerken…. Gebrek aan fondsen temperde enigszins het heilig vuur.” Toch bleef het aantal woningen traag maar gestaag stijgen naar 1.900 eenheden in 1935. De crisis van de jaren 30 legde de bouwactiviteit vrijwel stil, en de Tweede Wereldoorlog maakte alles nog erger. Het patrimonium van onze maatschappij was zeer ernstig beschadigd. “Bij ons zilveren jubileum in 1945 bevonden wij ons voor een indrukwekkende schadeomvang aan onze eigendommen: de V-bommen hadden ons in elke gemeente weten te vinden en getroffen. “ Triest en bijzonder tragisch waren de gevolgen van het bombardement op Mortsel in 1943 waardoor de tuinwijken in Edegem en Mortsel – Luithagen zeer zware schade opliepen.

Wederopbouw De eerste jaren na de oorlog werden besteed aan de wederopbouw van het patrimonium en vanaf 1950 ging het nieuwbouwtempo fors de hoogte in. In 1956 werd de 3000ste woning in gebruik genomen. Het patrimonium groeide gestaag verder met ongeveer 1000 woningen per

4

decennium: 4000 in 1970, 5000 in 1979. Dan volgde een piek in activiteit want in 1982 al kon de 6000ste woning gevierd worden. Daarna gaat het terug wat trager en tegen 2002 had De Ideale Woning 7000 woningen gebouwd. Vandaag hebben we er 7401 gebouwd, waarvan er 1933 verkocht werden. Een en ander maakt dat we een huurpatrimonium hebben van 5468 woningen. Doelstellingen Van bij het begin streefden de bezielers van de “Goedkope Woning van het arrondissement Antwerpen” hoge doelstellingen na. Zij waren ervan overtuigd dat “de gezonde woning de onvervangbare vereiste was voor heropbeuring van de gemeenschap en normale ontplooiing van het gezin was”. Het doel was dan ook heel duidelijk: “een degelijke woongelegenheid aanprijzen in het bereik van arbeiders en bedienden”. Het moge duidelijk zijn : “goedkoop” sloeg alleen maar op de betrachting om de woningen aan zo gunstig mogelijke huurprijzen te kunnen aanbieden, en zeker niet op de kwaliteit van het wonen. In 1950 klonk het zo: “Vertrokken van het standpunt dat het leven van den enkeling, en door uitbreiding dat der familie, in hoofdzaak bepaald wordt door zijn milieu, hebben wij ons van in den beginnen af beijverd om hem in een midden te plaatsen dat, volledig zijn behoeften dekkend, tevens veredelend zou inwerken op gemoed en geest. Wij gaven hem ruimte, zon, licht, lucht en groen. Wij gaven hem een prettige woonst in een frisse, lachende omgeving.” De maatschappij richtte zich in het begin vooral op de behoeftige, kroostrijke gezinnen. In de eerste decennia bouwde ze

5

daarom vooral eengezinswoningen. Pas later kwamen de appartementsgebouwen, eerst voor alleenstaanden en kleine gezinnen, en daarna deels gedwongen door de hoge grondprijzen ook voor grotere gezinnen.

Maatschappij verandert van naam In 1956, bij de viering van de 3000ste woning, beroemden we ons op de “onschatbare invloed van de werking op het maatschappelijk leven. “Wij hebben de mensen leren wonen. Wij hebben de openbare gezondheid bevorderd. Wij hebben de familie beschermd. Wij hebben het familie-budget ontlast. Een goede woning is voor duizenden gezinnen het middel geweest voor het behoud van lichamelijke en zedelijke gaafheid”, zo klonk het toen. Het is duidelijk. Een sociale woning is zo veel meer dan alleen een dak boven het hoofd. Het is zonder twijfel deze overtuiging die ervoor zorgt dat in 1956 de naam van de maatschappij wordt gewijzigd in De Ideale Woning. De naam wijzigt dan wel, de aandacht voor de gezinnen als doelgroep wijzigt niet. In veel van die gezinnen, waarvan er al een aantal dertig jaar of langer huren, zijn de kinderen intussen de deur uit. Het aantal oudere huurders neemt toe. De Ideale Woning speelt in op deze evolutie en in de jaren 60 bouwden we de eerste bejaardenwoningen. De maatschappij streeft ernaar “teneinde een deprimerend gevoel van bejaardheid te vermijden, deze energiek vitalen zolang mogelijk zelfstandig te huisvesten.” In de jaren 70 en 80 blijft de behoefte aan bejaardenwoningen bestaan, maar komt ook de nood aan woningen voor gehan-


dicapten naar boven. De Ideale Woning bouwt dan ook aangepaste woningen voor rolstoelpatiënten, en start een project op voor begeleid wonen voor mensen met een mentale beperking. Ook in deze periode blijft de focus voornamelijk gericht op woningen voor gezinnen. De opvatting over de manier van bouwen wijzigt wel. In 1970 klinkt het: “Waar vroeger slechts groepen van woningen werden gebouwd, wordt nu getracht woonentiteiten te bouwen, dwz een groep van woongelegenheden waar mogelijkheden zijn voor zowel kleine gezinnen, als gezinnen met meerdere kinderen, zowel voor jonggehuwden als voor bejaarden. Op deze wijze worden voor de toekomst mutatiemogelijkheden geschapen die tot gevolg hebben dat ieder in zijn vertrouwd milieu kan blijven wonen in een woning aangepast aan zijn gezinstoestand. Het is een werkelijke leefgemeenschap waar alle leeftijden zijn geïntegreerd en harmonisch kunnen samenleven.” De volgende jaren vertraagt de bouwactiviteit, maar de visie die erachter zit, verandert niet. Al van in de jaren 20 maakt de maatschappij gebruik van de mogelijkheid om woningen te verkopen aan huurders. Er zijn in de voorbije 90 jaar dan ook al 1933 verkocht. Recent besliste De Ideale Woning om ook sociale koopwoningen te bouwen. De eerste kwamen in Essen. In 2010 hebben we deze 18 eengezinswoningen verkocht.

Toekomst 90 jaar De Ideale Woning. Het is een hele geschiedenis maar er komt ook nog een hele toekomst. In 1956 zag toenmalig voorzitter Jozef Overmeire de volgende


uitdagingen voor De Ideale Woning: “Nog meer woningen bouwen, oude woningen renoveren, onderhouden en aanpassen. Verder ook nog huurders, waarvan de kinderen uit huis zijn, stimuleren om grote woningen vrij te maken en kleiner te gaan wonen. Tenslotte ook nog het bouwen van woningen voor bejaarden.” Er is nog niet veel veranderd aan deze doelstellingen. Want het is een doelstelling van het decreet Grond- en Pandenbeleid om meer woningen te bouwen. De Ideale Woning heeft projecten op stapel staan voor 1500 woningen. En wat het onderhouden, renoveren en aanpassen van woningen betreft heeft De Ideale Woning een 10-jarenprogramma opgemaakt voor investeringen in onze woningen. Onder meer om ze energiezuiniger te maken. Ook het nastreven van een optimale rationele bezetting blijft een grote bekommernis. Tenslotte heeft De Ideale Woning ook aandacht voor het bouwen van woningen voor bejaarden en voor andere doelgroepen. Daarom werken we actief mee aan de opmaak van lokale toewijzingsreglementen in de gemeenten van ons werkgebied. Tot slot willen we ook onze huurders bedanken. De circusvoorstellingen voor onze bewoners waren een groot succes. In dit boekje laten we onze huurders hun verhaal vertellen en in de ATV-reeks “Over de vloer” lieten we iedereen mee kijken naar het dagelijkse reilen en zeilen bij De Ideale Woning. We willen zo bijdragen tot het verspreiden van een positieve boodschap over sociale huisvesting. Zo zorgen we voor een groter draagvlak voor bestaande woningen en onze nieuwe projecten. We mogen immers nooit vergeten dat De Ideale Woning bestaat voor en door onze huurders.

6

“We hebben altijd een goeie huisbaas gehad” Drie zussen op een rij in Frans De Vriendtstraat Dat drie zussen vlak bij elkaar wonen. Zo speciaal is dat niet. Maar dat Maria, Annie en Petronella (roepnaam Nellie) alle drie in dezelfde straat én in een gebouw van De Ideale Woning wonen, is een verhaal op zich. Bovendien heeft elk van de drie zussen Goyvaerts ook een eigen verhaal, wordt meteen duidelijk wanneer het zussentrio bij de middelste van de drie aan tafel plaatsneemt. “Als we iets nodig hebben, kunnen we onmiddellijk bij mekaar terecht”, klinken ze vrijwel in koor. Maar behalve dat het praktisch is om in elkaars buurt te wonen, blijkt het vooral ook plezant. Want ze lachen wat af met zijn drieën, zo blijkt wanneer ze met zijn drieën van wal steken. “Het is hier niet alleen praktisch omdat we bij mekaar in de buurt wonen. Het is ook vlakbij bus 8, 11, 20 en 31”, zegt Nellie. “Zij weet dat het beste want ze is nooit in haar kot”, zeggen de twee anderen meteen. “Maar het is hier ook dicht bij den Aldi”, vertelt oudste zus Maria verder. “Daar komen we elkaar ook regelmatig tegen. Het gebeurt dat we als zussen mekaar proberen te verrassen door bijvoorbeeld tegen mekaars winkelkarretje te rijden.” Maria mag dan al 76 zijn, om met dit soort dingen te lachen, is ze er blijkbaar graag bij. Lachen doen ze graag, de zussen Goyvaerts.

Bekend verhaal En dat humor overwonnen droefheid is,

7

blijkt echter uit sommige van hun verhalen. Eén van die verhalen is via de film De Hel van Tanger zelfs bij het grote publiek bekend. Middelste zus Nellie is immers de weduwe van Pierre Stukken, de buschauffeur die in de jaren negentig 27 maanden vast zat in een Marokkaanse cel nadat hij onschuldig in Marokko tot 5 jaar cel werd veroordeeld voor vermeende drugssmokkel. In de meest erbarmelijke omstandigheden moest hij zien te overleven, terwijl zijn familie op het thuisfront hemel en aarde bewoog om hem vrij te krijgen. Het is inmiddels 4 jaar geleden dat Pierre aan longkanker stierf. Na zijn verblijf in de Marokkaanse gevangenis kwam het nooit meer echt goed. Zijn weduwe en haar zussen herinneren het zich allemaal nog goed. “Op 1 februari 1999 kwam hij vrij. Het was een laat nieuwjaarsgeschenk, zeg maar. Al de geburen hebben er hier enorm mee meegeleefd. Ik had heel veel steun aan mijn buren Marcel en Mieke. We woonden toen nog op de bovenste verdieping”, vertelt Nellie die omwille van de vele trappen verkoos om naar beneden te verhuizen. Toen ze na het overlijden van haar echtgenoot naar beneden verhuisde besloot ze ook resoluut om alle meubelen weg te doen en door nieuwe te vervangen. “Het was mijn manier om afstand te nemen en om niet steeds met herinneringen geconfronteerd te worden”, zegt Nellie die tot verbazing van haar zussen haar zinnen verzet met lezen. “De boeken kunnen voor haar niet dik genoeg zijn”, lachen haar twee zus-


sen. “Mijn dochter heeft een bibliotheek op haar eigen. Daar komen veel boeken vandaan”, legt lezeres Nellie uit. Gevraagd naar haar favoriete lectuur moet ze niet lang nadenken: “De boeken van Danielle Steel bijvoorbeeld maar ook De Aardkinderen van Jean M. Auel. Momenteel ben ik bezig aan het zesde deel. Het lied van de grotten is de titel.”

Wasserij Nellie Goyvaerts werkte een groot deel van haar leven in verschillende wasserijen. Het was dus niet zo verwonderlijk dat haar jongere zus Annie haar voorbeeld volgde. Spijtig genoeg met een werkongeval waar ze tot op vandaag de gevolgen van draagt. “Mijn hand kwam tussen de mangel terecht. Dat gebeurde in 1967. Vier maanden heb ik toen in het ziekenhuis gelegen. Ik heb ook verschillende huidoverplantingen gehad maar opnieuw gaan werken zat er niet meer


in”, toont ze een kunsthand. “Toch heb ik altijd mijn plan getrokken”, zegt ze optimistisch, zoals het in de familie blijkbaar de gewoonte is. “Ik kan eigenlijk alles in het huishouden. Zelfs krulspelden in haar inzetten en aardappelen schillen, kan ik”, zegt ze overtuigd. Bovendien kan ze, naar eigen zeggen ook rekenen op de hulp van zoon Rudi. Ze is net als haar twee zussen blij dat ze in elkaars buurt wonen. Haar 17 jaar oudere echtgenoot kreeg een tijdje geleden een hersenbloeding. “Wanneer mijn man een blokje rond wandelt, ben ik zeker dat mijn zussen hem mee een beetje in de gaten houden”, vertelt Annie. Net als in haar huishouden laat ze zich ook bij haar hobby’s niet beperken door haar lichamelijke beperking. Zo naait ze graag, geen kruiswoordraadsel kan oningevuld blijven en vooral ‘s winters is het puzzelen geblazen. “Landschappen, dieren,… het maakt niet uit. 1000 of 2000 stuks, allemaal geen probleem”, zegt ze zelfverzekerd.

8

Het Rooi De drie zussen wonen in de Frans De Vriendtstraat zelfs niet eens zo ver van waar hun ouderlijke huis ooit stond. “Dat was op het Rooi. Dat huis staat er lang niet meer hoor. We zijn van boerenafkomst. De Veldekens dat was vroeger de boerenbuiten. Onze grootouders hadden daar een klein boerderijtje. Met 11 koeien, varkens en kippen”, vertelt Maria, die het zich als oudste van de drie nog het best herinnert. Maar toen brak de oorlog uit en daarna is ons vader als havenarbeider gaan werken en nadien werkte hij 45 jaar bij Ebes. Zelf ging Maria op haar 14de uit werken. Inmiddels woont ze al 53 jaar bij De Ideale Woning. Eerst in de Spoorwegstraat, daarna in de Lodewijk Van Berckenlaan en nu dus in Frans De Vriendtstraat. Van de drie is Maria dus zonder twijfel het langste bij De Ideale Woning. “Het zijn de andere twee die mij gevolgd zijn”, lacht ze. Maria herinnert zich nog goed hoe zij en haar echtgenoot naar het kantoor van de sociale huisvestingsmaatschappij trokken. We dachten toen dat je een briefke van de pastoor of van de burgemeester nodig had om aan een sociale woning te geraken maar dat bleek zeker niet het geval. Het ging zelfs bijzonder snel. De sociaal assistent kwam op vrijdag langs en ’s maandags stak er al een positieve brief in de bus”, herinnert ze zich. Haar kinderen, een meisje en twee jongens van 53, 51 en 46 groeiden dus ook allen op in een woning van De Ideale Woning. Bij Maria’s twee zussen lag het even anders. Nellie: “Ik heb lang op de privémarkt gehuurd maar toen de huishuur te hoog werd hebben we een aanvraag gedaan en op een jaartje was het geregeld. Eerst hebben we zes jaar op een dakappartement gewoond en toen Pierre ziek werd hebben we een aanvraag

9

gedaan om lager te kunnen gaan wonen. Ik mag van De Ideale Woning zeker niet klagen want een paar dagen geleden was de afvoer van de wasmachine verstopt. Binnen de dag was er iemand om dit te komen fixen. We hebben altijd een goeie huisbaas gehad.” Annie vertelt dan weer een derde verhaal over hoe ze via De Ideale Woning in de Frans De Vriendtstraat terechtkwam. “Wij woonden in de Heldenstraat, 35 jaar lang maar toen mijn echtgenoot een hersenbloeding kreeg heb ik een aanvraag gedaan bij De Ideale Woning met de uitdrukkelijke vraag om bij mijn zusters te wonen. We deden er een doktersbewijs bij en op één maand tijd was het geregeld. Het is hier een heel rustig gebouw maar in het begin was het wel even wennen als je zo lang ergens anders hebt gewoond”, aldus Annie. Ze lopen de deur niet bij elkaar plat en koffiekletsen is er wat hen betreft niet echt bij maar er gaat toch nooit meer dan een paar dagen voorbij voor ze mekaar zien.

Straatvrijwilligers En stilzitten is er bij de drie zussen zeker niet bij. Ieder op haar eigen manier. Of het nu gaat om lezen, om puzzelen of nog wat anders. En de activiteiten hangen trouwens niet af van de leeftijd want als oudste van de drie is Maria altijd van de partij wanneer er in de straat moet gepoetst worden. “Als het een actie van Opsinjoren is doe ik altijd mee om de straat mee te kuisen”, zegt ze. Dus als de Frans De Vriendtstraat er netjes bij ligt is dat voor een stuk aan Maria te danken. “Niet dat dat een hobby is maar ik doe het wel graag en soms ga ik sjoelen in het dienstencentrum in de buurt. En af en toe een glaasje drinken he”, sluit Maria lachend af.


Huisje Weltevree in Essen “Ik wist Essen nog niet eens liggen”, lacht Roger Desloovere (71) zoveel jaar later. Je hoort na bijna vijftig jaar wel nog dat hij niet in de grensgemeente geboren is. Maar waar hij dan wel precies vandaan komt, verraadt zijn tongval evenmin. Hij is misschien niet in Essen geboren, getogen is hij er zeker. Samen met zijn echtgenote Nellie (67) , wel een door en door Essense. “Van den Horendonk”, voegt ze er meteen aan toe voor ze - gastvrij als dit koppel is – er de koffie en de zelfgebakken cake bijhaalt. Gezelligheid zit er hier ingebakken in het huis aan de Rodenbachlaan. Het echtpaar Desloovere – Kustermans herinnert zich nog alsof het gisteren was toen ze als eersten in de straat hun huis van De Ideale Woning betrokken. “We organiseerden mee de straatfeesten en iedereen had kinderen van ongeveer dezelfde leeftijd. Het was hier zeker een heel aangename buurt om te wonen”, herinnert Nellie zich nog levendig. Nu ze wat ouder geworden zijn en de kinderen al een hele tijd het huis uit zijn, zijn er al een tijd geen straatfeesten meer. “Misschien volgend jaar nog een keer, want dan is het precies dertig jaar geleden dat we ze voor de eerste keer organiseerden”, komt Roger tussen. “Niet dat we de deuren hier bij elkaar platlopen, maar als we elkaar kunnen helpen, dan doen we dat ook”, spreekt Nellie uit ervaring.

Kinderen De kinderen – twee dochters en een zoon- mogen dan al het huis uit zijn, dat betekent absoluut niet dat ze de weg niet meer weten naar het ouderlijk huis in de


Rodenbachlaan. Wel integendeel. Net als de vier kleinkinderen, drie jongens en een meisje, trouwens. “De schoonste dag van het jaar was toen ik vernam dat mijn kleinzoon geslaagd was voor het ingangsexamen geneeskunde”, zegt een zichtbare trotse grootvader Roger. “De aanhouder wint hé. Het is zeker niet gemakkelijk want slechts één op de zeven mogen door.” ’s Zaterdags komen alle kinderen over de vloer en duikt Nellie in de kookpotten. “Gewone kost hoor”, voegt ze er bescheiden aan toe. Haar pompoensoep is nochtans niet te versmaden en de kleinkinderen weten dat ze voor lekkere pannenkoeken bij haar moeten zijn.

Verhaal Net zo smakelijk als de pannenkoeken van de moeder des huizes zijn de verhalen van Roger als hij vertelt over de manier waarop hij ooit vanuit het verre West-Vlaanderen uiteindelijk in Essen terechtkwam. “Eigenlijk heb ik maar tot mijn dertiende vlakbij Torhout gewoond. Nadien verhuisden we naar Etterbeek waar mijn vader politie-inspecteur werd. Ik ben

10

tot mijn zestiende naar school geweest. Toen had ik er genoeg van. Op mijn achttiende ging ik als NAVO-vrijwilliger in het leger. Het beviel me, ik heb bijgetekend en uiteindelijk ben ik er een hele carrière gebleven”. En laat het nu net het leger zijn dat er voor zorgde dat het latere echtpaar Desloovere – Kustermans elkaar zou leren kennen. In een tijd waar men nog nooit van internet gehoord had, waren het brieven die de twee bij elkaar brachten. “Roger was gekazerneerd in de buurt van Keulen. Er waren mannen van Horendonk bij Essen die daar hun legerdienst deden. Ze gaven mijn adres door aan Roger en die is beginnen brieven schrijven zonder dat we mekaar al ooit gezien hadden. Zo ging dat in die tijd. En zoals je ziet, komt van het een het ander, want inmiddels zijn we meer dan 48 jaar getrouwd, vertelt Robert. “Ik had geluk want ik had nog zussen naar wie hij had kunnen schrijven he”, lacht Nellie zoveel jaar later.

11

Woning in Essen De twee oudste kinderen werden dan ook in Duitsland geboren toen Roger daar als militair de kost verdiende maar uiteindelijk koos hij ervoor om zijn militaire loopbaan verder te zetten in de kazerne van Mariater-Heide in Brasschaat. Meer bepaald op de medische dienst. En vandaar was het maar een paar keer duwen op het gaspedaal naar Essen. Vandaar dat het jonge koppel destijds op zoek ging naar een geschikte woning in de grensgemeente om er hun drie kinderen op te voeden. Nellie bleef thuis om voor de kinderen te zorgen. “Zo ging dat destijds hé. Thuis waren we met zessen en op mijn veertiende ben ik dan ook gaan werken. Wassen, plassen, koken….” Eerst woonden ze in het voor Nellie erg vertrouwde Horendonk. “We gaven ons op voor een sociale woning bij De Ideale Woning. We hebben wel enkele jaren moeten wachten. Dat was nog de tijd van de lange arm, denk ik”, zegt Ro-


ger op fluistertoon. “Eerst hadden we ons trouwens opgegeven voor de huizen aan het zwembad in Essen maar uiteindelijk kwamen we hier terecht, voegt Nellie eraan toe. “We hadden ons oorspronkelijk opgegeven met twee kinderen maar het waren er ondertussen drie geworden. Ik weet niet of dat geholpen heeft om het wat vlugger te doen gaan bij de toewijzing van een sociale woning”, vraagt ze zich af. “In elk geval we hebben hier altijd al graag gewoond. Ik verhuis alleen in een kist”, zegt Roger overtuigd. Hun kinderen


zijn inmiddels 48, 46 en 45 jaar oud en keren nog iedere week trouw terug naar het ouderlijke huis. Soms zelfs meerdere keren per week.

Vrije tijd Ieder jaar gaan Roger en Nellie samen naar de Gentse Feesten. “Dan gaan we op hotel. Dat zijn altijd heel plezante momenten. Net als vroeger trouwens toen we met de kinderen op vakantie gingen.

12

Dat gebeurde ook via het leger.We gingen naar Tilff of naar Spa waar het leger vakantiewoningen ter beschikking stelde voor de militairen. We hebben ons er altijd kostelijk geamuseerd net als de kinderen trouwens want er liepen altijd leeftijdsgenoten rond”, kijkt Nellie er graag op terug.

zelf een gokje waagde. “Ik ken wel iets van paarden maar dat wil nog niet zeggen dat ge wint hé. We gingen wel dikwijls zelf naar de paardenkoers kijken. Naar Waregem, Kuurne, Oostende…

Kaarten Paarden en gokken Zoals gebruikelijk in het leger kon Roger op jonge leeftijd op pensioen. Toch werkte hij nog tot zijn 68ste. En mocht hem niet iets zijn overkomen dan was hij wellicht nog een tijdje verdergegaan bij Ladbrokes, want dat was waar hij na zijn legerdienst aan de slag ging, een gokkantoor voor paardenliefhebbers. “Ik las in een advertentie in de krant dat ze een vervanger zochten om diverse gokkantoren open te houden. Ze vroegen iemand die tweetalig was en zo ben ik begonnen in Kapellen. Zo heb ik op diverse plaatsen bij Ladbrokes achter de balie gezeten. Uiteindelijk ben ik moeten stoppen toen ik overvallen werd op de Italiëlei in Antwerpen. Al wat ze konden buitmaken was een thermos en mijn brooddoos want het geld moesten we in een kluis steken uiteraard. Zelf had ik niks maar ik had toch een schrik gepakt en ben dan maar gestopt”, blikt hij terug. Toch maakte hij ook leuke dingen mee tijdens zijn tijd bij Ladbrokes. Zeker als hij mooie bedragen mocht uitbetalen. “Meestal werd er op de Franse tiercé gespeeld. Zo heb ik een keer 47.000 euro mogen uitbetalen maar twee weken later bleek dat het al op was. Het waren grote bedragen misschien maar die waren rap terug op hoor. Ik betaalde dat uiteindelijk niet zelf uit maar moest wel met de winnaar mee naar de bank gaan.” En veruit het slimste dat hij naar eigen zeggen deed, was dat hij nooit

13

Het werken mag dan al gedaan zijn, stilzitten is er in dit huis in de Rodenbachlaan niet bij. Nellie wandelt veel. “Om in beweging te blijven en voor het sociaal contact want je komt altijd wel iemand tegen hier. Fietsen doe ik ook veel. Naar mijn dochter over de grens in Roosendaal bijvoorbeeld”, vertelt Nellie. En bij Roger gaat het eens per week steevast richting dienstencentrum in Mariater-Heide om te gaan kaarten. “ Om het meeste slagen, boomke wies, rikken… we spelen het allemaal. Iedereen zet 2,5 euro in. Het meeste dat je zo kan winnen is 17,5 euro. Het is echt wel voor het plezier hoor. En het is er allemaal aan democratische prijzen”, zegt kaarter Roger. Op weg naar het dienstencentrum speelt hij ook chauffeur voor medekaarters die hij uit Essen meebrengt. “Dat doe ik graag en ik wil niet dat ze me daar iets voor geven maar soms krijg ik wel eens patatten of groenten of eieren van kippen uit de tuin in de plaats. Zo gaat dat hier op den buiten he, besluit Roger.


Paul Sipido uit Borgerhout EEN wandelende wielerencyclopedie “Ge moet niet alleen met uw benen rijden maar ook met uw kopke” Een wandelende encyclopedie over de wielersport in het algemeen, en over Stan Ockers in het bijzonder. Zo zou je Paul Sipido kunnen noemen. Toevallig ligt het appartement van De Ideale Woning waar hij al jaren met zijn echtgenote woont ook in de Stan Ockersstraat. En bovendien kende hij de hele familie Ockers persoonlijk. Geen wonder dat Paul 4 jaar geleden een grote herdenking organiseerde voor zijn veel te jong gestorven Antwerpse wieleridool. Het bracht hem op een bepaald moment zelfs tot bij de koninklijke familie. Vijftig jaar al wonen Paul en zijn echtgenote in de Stan Ockersstraat, op de grens zeg maar van Borgerhout en Berchem. Dat de straat zo heet, is niet de verdienste van bewonderaar en liefhebber Paul. Maar dat er op de hoek van de straat een mooie en opvallende herdenkingsplaat hangt van Stan Ockers, daar zit Paul dan weer wel voor veel tussen. Vanwaar die fascinatie voor Stan Ockers?, is dan ook een eerste logische vraag. “Heel de familie Ockers woonde hier vroeger vlak in de buurt. En Jan, de broer van Stan, was net zo oud als ikzelf”, zegt de inmiddels 88-jarige Paul Sipido. Een en ander maakte dat Paul zijn idool Stan Ockers op de voet volgde. Alleen op die fatale dag in 1956 was Paul er niet bij toen Ockers in het Antwerpse Sportpaleis een doodssmak tegen de piste maakte. “Het was


mijn moeder die me vertelde dat Stan gevallen was. Maar het bleek serieuzer dan ik dacht. Schedelbreuk en twee dagen later is hij gestorven. Op de begrafenis stond enorm veel volk langs de kant van de weg. Dat is een stuk van uw jeugd dat begraven wordt”, blikt Paul er zo veel jaren later op terug. “Stan was misschien niet de beste coureur aller tijden, want dat is Merckx. Maar Stan was wel de leepste”, lacht hij. “Want ge moet niet alleen met de benen rijden maar ook met uw kopke en dat kon Stan als geen ander”. Paul kijkt nog wel naar de wielerwedstrijden maar vindt dat de huidige generatie niet meer kan tippen aan renners uit vroegere tijden. “Voddebalen zijn het”, zegt hij op zijn typsich Antwerpse manier. “Het zijn geen coureurs meer. Nu zijn we al content met één Belg bij de eerste tien. Ze kruipen bijvoorbeeld allemaal samen een berg op. En ze doen dat in ploeg. Dat is toch niet meer hetzelfde als vroeger hoor.”

Herdenking Hij vond het dan ook maar evident dat zijn grote idool Ockers enkele jaren geleden een mooie overzichtstentoonstelling zou krijgen. Paul lobbyde er persoonlijk voor bij diverse instanties en kreeg ook gedaan dat op de hoek van zijn straat een gedenkplaat werd aangebracht voor de wereldkampioen uit 1955. Zijn zoek-

14

tocht naar allerhande illustratiemateriaal over zijn wielerheld en leeftijdsgenoot bracht hem op een bepaald moment zelfs in koninklijke kringen. “Toen ik bezig was met de voorbereidingen voor de herdenkingsplaat en de tentoonstelling in de Roma enkele jaren geleden herinnerde ik me het verhaal dat Stan Ockers na het WK in 1955 zijn fiets aan prins Alexander had gegeven. Die fiets heb ik toch wel gekregen zeker”, Paul is er nog altijd een beetje verwonderd over. “Ik schreef naar de grootmaarschalk , die de brief doorstuurde naar prins Alexander. De secretaresse van de prins liet weten dat ik de fiets mocht komen halen. Op een bepaalde dag reden we met tweeën naar het kasteel van de prins en meldden ons, zoals afgesproken om 12 uur stipt aan. Terwijl we stonden te wachten kwam

15

een meid ons zeggen dat de prinses ons verwachtte. Twintig minuutjes hebben we zitten babbelen en we hebben zelfs gelachen want ik had oude foto’s bij van Stan Ockers samen met de toen 16-jarige Alexander. Het was toch een schone jongen he, was de reactie van prinses Lea”, denkt Paul met plezier aan de speciale ontmoeting terug.

Buurtvereniging Het echtpaar Sipido woont inmiddels al vijftig jaar op hetzelfde adres. “Eerst op de hoogste verdieping maar toen we wat ouder werden, zijn we naar het gelijkvloers verhuisd. Dat is ondertussen toch ook al van 1988 geleden”, telt Paul na. Geëngageerd als hij is stampte hij vele ja-


ren geleden ook de buurtvereniging mee uit de grond. En voor een naam voor deze vereniging moesten ze natuurlijk niet ver zoeken. Het werd De Vriend(t)en van Stan Ockers. Onmiddellijk doet Paul er een woordje uitleg bij: “De buurtvereniging is bedoeld voor de bewoners van de Stan Ockersstraat en van de Frans De Vriendtstraat. Als je die twee straten samenpakt kom je tot de naam van onze vereniging. Frans De Vriendt was trouwens ook een


coureur die ooit nog schitterde in Luik – Bastenaken – Luik. Bovendien bestond er al een club die De vrienden van Stan Ockers heette, dus daar moesten we afblijven.” Inmiddels is Paul, gezien zijn leeftijd niet meer actief in de buurtvereniging, maar hij is in elk geval blij te zien dat de vereniging met een aantal jonge krachten in goede handen is en wordt verdergezet.

16

Borgerhoutse renners Toch bleef de belangstelling van Paul Sipido niet beperkt tot Stan Ockers alleen. Hij maakte zelfs een boek over de Borgerhoutse wielrenners en vond er zowat 36. Tijdens een recente tentoonstelling over alle Borgerhoutse renners kregen deze wielrenners in het park ook een tentoonstelling met 36 grote foto’s. Allemaal de verdienste van Paul. Hij maakte er ook een catalogus van. “Een vol jaar ben ik daarmee bezig geweest. Veel weet ik uit mijn hoofd en veel informatie heb ik ook verzameld”. Ter illustratie haalt hij er meteen twee dikke kartonnen dozen bij met wielermateriaal allerhande. Willy Lambrechts, pistier Embrechts, Frans De Wit, Louis Lagrillière,… De ene naam na de andere rolt Paul over de lippen. “Het enige criterium moest zijn dat ze ofwel in Borgerhout moesten geboren zijn, er hebben gewoond of er overleden zijn. Zo zijn we toch aan 36 geraakt. Er waren zelfs drie vrouwen bij, waaronder Leentje Simons, ooit nog kampioen van België geweest bij de beginnelingen”, zegt Paul Sipido terwijl hij door de foto’s en de knipsels in zijn archief bladert. Ondanks zijn enorme interesse in de wielersport is Paul Sipido zelf nooit coureur geworden. “ We hadden thuis het geld niet voor een fiets”, geeft hij grif toe maar bij het volgen van de wielersport zat hij wel altijd op de eerste rij.

Sipido De inwoner van de Stan Ockersstraat is niet alleen gedreven bij het opzoekingswerk naar Antwerpse wielerverhalen van vroeger, ook de zoektocht naar de herkomst van zijn eigen naam voerde hij tot in de puntjes uit. “Een Italiaanse naam”,

17

zegt hij beslist. “Tot 1630 heb ik een en ander kunnen terugvinden. Rond die tijd moet er een schoenmaker met die naam vanuit Milaan naar hier zijn afgezakt. Intussen wonen er heel wat Sipido’s in het Antwerpse. Die stammen allemaal af van die schoenmaker uit Italië. Ook in ZuidAmerika wonen er veel mensen met deze naam. Dat weet ik via internet. Niet dat ikzelf op internet zoek, dat vraag ik wel aan mijn zoon. Die heeft daar meer verstand van”, besluit hij.

Beroep Het lijkt alsof hij al zijn hele leven met de wielersport bezig is, maar hij heeft nog tal van verhalen klaar als we hem naar zijn leven vragen. Van de omzwervingen naar Frankrijk en Duitsland die hij noodgedwongen tijdens de Tweede Wereldoorlog moest maken nadat hij werd opgepakt, van zijn voetbaltijd als jonge snaak bij Red Star en van zijn latere werk bij de NMBS. “Ik begon er als tijdelijk beambte en was treinbegeleider van militaire treinen. Vaak was ik drie dagen aan een stuk weg. Tot ik ziek werd en overgeplaatst werd naar het bureel. Ik deed bevorderingsexamens mee en dan heb ik lang gewerkt op Antwerpen Zuid en ik ben geëindigd aan de Noorderdokken waar ik nog net het begin van de computers heb meegemaakt. Een ramp want die programma’s sloegen continu kadul. Op mijn zestigste ben ik met pensioen gegaan”, vertelt Sipido. En meteen had hij tijd genoeg om zich op de wielersport te gooien en met een boek, een tentoonstelling en een herdenkingsplaat een eresaluut te brengen aan Stan Ockers en de andere misschien minder bekende renners uit de geschiedenis van Borgerhout.


“Voor mijn ongeval wist ik niet dat al die voorzieningen bestonden” Met een rolstoel wonen in een aangepast appartement. Dat je leven van de ene minuut op de andere grondig overhoop kan worden gehaald daar kan de 35-jarige Azaoum Fahima van meespreken. Na een ernstig verkeersongeval belandde ze enkele jaren geleden in een rolstoel. Nu woont ze als alleenstaande moeder samen met haar twee kinderen in een zogenaamde ADL-woning, zeg maar een aangepaste locatie, van De Ideale Woning in Berchem. Een woning die brede gangen en een aangepaste lift heeft, vlot bereikbaar is en die binnenin ook het nodige comfort biedt voor iemand die zoals Azaoum Fahima beperkt is in haar bewegingsmogelijkheden.

“Het kan allemaal zo vlug gaan”, zegt de nu 35-jarige Azaoum Fahima. Amper enkele jaren geleden werkte ze nog full time in een kinderdagverblijf en stond ze permanent zelf klaar om anderen te helpen.Ze raakte verlamd tot net onder haar armen. Nu is ze dus op haar beurt afhankelijk van de hulp van allerlei mensen om alles gedaan te krijgen. Toch blijkt ze tijdens het gesprek bijzonder dankbaar dat ze er nog is en dat ze, mits een aantal aanpassingen en met wat hulp , zelf haar kinderen kan grootbrengen.

Auto-ongeval Haar verhaal wil ze wel vertellen maar ze gaat liever niet op de foto. “Ik heb een auto-ongeval gehad op de autostrade E19 met de gekende gevolgen. Eerst heb ik


twee maanden in het ziekenhuis van SintNiklaas gelegen en nadien nog geruime tijd in het Universitair Ziekenhuis in Gent. Ik kon absoluut niets zelf doen. Mijn zus heeft al die tijd alles geregeld”, kijkt ze terug op de ziekenhuisperiode na haar ongeval. Haar familie is ook de reden dat ze naar Antwerpen verhuisde. “Ik woonde in Brugge maar kon in geen geval terug naar mijn eigen huis. Al mijn familie woont in Antwerpen en die helpen me ook enorm. Ik heb drie zussen en twee broers. Zeker in het weekend is er altijd wel iemand van hen. Ook soms om samen leuke dingen te gaan doen. Om te gaan winkelen bijvoorbeeld of om samen met de kindjes naar de dierentuin of naar de cinema te gaan. We doen wat we kunnen he”, zegt ze vol goede moed en blij om de voorzieningen die er zijn om haar zelfstandig te laten wonen. “Je staat er van tevoren niet

18

bij stil dat zoiets allemaal bestaat”, zegt ze. “Voor mijn ongeval was dit voor mij allemaal totaal onbekend. Ik ben blij dat dit er allemaal is en dat ik ook op mijn familie kan terugvallen.”

Assistentie Azaoum Fahima, van Marokkaanse origine, maar hier geboren, zit als het ware achterovergeleund in een speciale rolstoel die ze zelf autonoom kan besturen. De gangen van haar appartement zijn breed genoeg gemaakt, zodat ze met haar rolstoel overal bij kan. Deuren gaan op commando vanzelf open en nog andere kleine aanpassingen zorgen ervoor dat iemand zoals Azaoum zoveel mogelijk zelf haar plan kan trekken. Daarom is er in haar ADL-woning assistentie voorzien wanneer ze die nodig heeft. De afkorting ADL staat voor Activiteiten van

19

het Dagelijks Leven, waarbij bewoners zoals zij moeten geholpen worden. In het hele gebouw aan het Binnenplein in Berchem bevinden zich trouwens 12 van deze ADL-appartementen. Dit betekent dat er 24 uur op 24 iemand aanwezig is om desgevallend hulp te bieden. Azaoum kent de nummercode uit het hoofd: “Je hebt vier verschillende soorten oproepen. Als je het cijfer 1 drukt betekent dat dat je iemand vraagt voor een lange opdracht. Met een 2 laat je weten dat je iemand nodig hebt voor een korte opdracht. Druk je op 3 “ dan geef je te kennen dat het zeer dringend is. En cijfer 4 betekent een echt noodgeval.” Behalve de ADL-hulp heeft Azaoum Fahima nog andere assistentie zoals een verpleegster die haar elke morgen uit bed komt halen en haar komt wassen, een kinesist die aan huis langskomt en familiehulp. Ook verschillende toestellen zijn op een dusdanige manier aangepast dat ze er vlot mee uit de voeten kan


zoals bijvoorbeeld een computer met een aangepaste muis die ze vanuit haar rolstoel kan bedienen. En wat belangrijk is: om optimaal te kunnen genieten van het ruime uitzicht op het groen aan de achterkant van de appartementenblok werd ook het terras aangepast zodat ze zonder probleem van binnen naar buiten kan.

Kinderen Sowieso moet er ’s morgens iemand langskomen in huize Fahima om de kinderen mee aan te kleden en ze mee op weg te zetten naar school. “Dat behoort tot de vaste afspraken, daar moet ik uiteraard niet voor bellen. De kinderen doen uiteraard ook veel zelf want door deze sitiuatie zijn ze uiteraard veel sneller zelf-


standig”, vertelt ze niet zonder trots. “De oudste gaat trouwens al naar het eerste studiejaar”, zegt Fahima die er op staat om zelf in haar rolstoel de kinderen mee naar school te doen en ze ’s namiddags ook weer te gaan afhalen. Het zijn de momenten van de dag waar ze echt naar uitkijkt. Alle omstandigheden in acht genomen, is ze tevreden met haar appartement en alle speciale voorzieningen. Al is er één ding dat ze op termijn nog graag zou zien veranderen. Niet voor haar maar voor haar twee kinderen. “Het is een jongen en een meisje. Nu zijn ze nog klein en kunnen ze nog samen op een kamer slapen. Maar op termijn zou het toch iets idealer zijn, mochten ze elk hun eigen kamer kunnen hebben. Maar voorlopig gaat het nog hoor”, wil ze zeker niet ondankbaar overkomen.

20

“Ik heb veel geluk gehad, ik ben heel tevreden” Larissa vond letterlijk een thuis in Wilrijk Elk verhaal is anders bij De Ideale Woning. Zo blijkt ook weer uit de lotgevallen van Larissa Krestovnikova die twaalf jaar geleden vluchtte uit Oezbekistan. Een huiselijker tafereel kan je nauwelijks voorstellen, wanneer ik in hun woning in Wilrijk binnenstap. Moeder geeft haar baby van enkele maanden oud borstvoeding terwijl haar tienerzoon vanachter aan de keukentafel zijn huiswerk maakt. Moeder Larissa is zichtbaar gelukkig en tevreden wanneer ze haar verhaal vertelt. Over hoe ze vanuit haar geboorteland in België belandde, er haar Hongaarse man leerde kennen en nog veel meer grote en kleine verhalen.

Ik maak me de bedenking dat het moeilijk anders kan of Olivia, de nu nog jonge spruit in de armen van haar moeder, wordt sowieso een talenknobbel. Opgroeiend in Vlaanderen, met een moeder die Russisch spreekt en een Hongaarse vader. Maar dat is uiteraard nog verre toekomst. Hier en nu is mama Larissa heel tevreden. Met haar nieuwkomer én met haar huis. “Ik heb niet lang moeten wachten op een woning toen ik naar België kwam. In augustus twaalf jaar geleden kwam ik naar hier en in juni van het jaar nadien had De Ideale Woning een appartement voor me. Ik wist zelfs niet dat er zo iets als De Ideale Woning bestond. Mijn vriendin Olga vertelde me erover en dan heb ik mijn kans gegrepen. Ik huurde in 1999 een slecht appartement in Borgerhout voor 12.000 frank. Dan ben ik via De Ideale Woning naar een mooi appartement gegaan op een zevende verdieping in Ber-

21

chem met een heel mooi uitzicht”, gaat ze een heel aantal jaren terug. “Ik ben een echt zondagskind. Ook bij mijn aanvraag om Belg te worden. Toen ik vier jaar hier in het land was heb ik via de snel Belgwet mijn naturalisatie aangevraagd. Ook dat is heel vlot verlopen”, legt ze uit. Wat ook vlot verliep is hoe ze haar Hongaarse man Jozef hier leerde kennen. “Gewoon op straat. Hij sprak mij en mijn vriendin aan met de paar Russische woorden die hij kende. En nu is hij mijn man. Het is niet gemakkelijk om op zijn 52ste hier werk te vinden, maar als loodgieter is hij heel handig en dan kan hij allerlei klusjes hier in huis opknappen”, grapt ze.

Geboorteland Ze is naar eigen zeggen blij dat ze haar geboorteland heeft verlaten. “Ik kom uit


Oezbekistan, een land dat onder andere grenst aan Kazakstan en Afghanistan. Het is een heel warm land en het is er ook heel mooi. Zelf kom ik uit Tasjkent. Er wonen heel veel Russen, waaronder ik zelf. De vader van mijn grootvader was als Rus rond 1917 in Oezbekistan komen wonen, net als vele andere Russen. Maar het is nu bijna voor 100 procent een moslimland en dat zorgt voor conflicten met de Russische minderheid waartoe ik behoor”, legt Larissa uit in meer dan behoorlijk Nederlands. Vrijwel onmiddellijk na haar aankomst is ze dan ook Nederlands beginnen studeren. “Aan de LBC op de Kipdorpvest. Twee maal per week was dat. In totaal heb ik die lessen vier jaar gevolgd en heb ik speciaal nooit een schotelantenne op mijn huis geplaatst omdat ik via de televisie Nederlands wilde leren. En ook op het werk heb ik Nederlands geleerd.Ik heb een tijd gewerkt als technisch bediende bij een bedrijf in de


haven. Ik had mijn CV op de website van de VDAB geplaatst en ik kreeg onmiddellijk telefoon. Ik heb dan ook een technisch tekendiploma. Dat heb ik acht maanden gedaan en nadien ook nog heel wat interimjobs. Ik heb ook nog een tijd een eigen internetcafé gehad op het Sint-Jansplein in Antwerpen maar dat is niet zo gelukt. We mochten er maar tot 20 uur open zijn en ik denk dat het pas een succes kan zijn als je tot middernacht kan openhouden”, vindt Larissa.

Teruggaan Het is misschien niet zo gemakkelijk om hier de kost te verdienen maar terugkeren naar Oezbekistan daar denkt ze in de verste verte niet aan. “Ik ben er niet weggegaan omdat ik geen vooruitzichten had want als ingenieur mechanica had ik er een goeie baan. Het is er echt

22

heel streng. Ik ben er zeker van dat ik in de gevangenis vlieg als ik terugkeer. Misschien wel tien jaar. Ik ben dan ook niet kunnen teruggaan toen mijn vader en moeder stierven. Ook mijn oudste broer is er weggetrokken en woont nu in Rusland tussen Moskou en Sint-Petersburg. Naar Moskou ben ik wel al enkele malen geweest samen met mijn zoon Arsenij. Daar lachen ze met hem omdat hij een speciaal Russisch accent heeft natuurlijk. Mijn moeder en vader wilden niet vertrekken maar heel wat leeftijdsgenoten gingen er weg. In de klas waar ik Nederlands leerde zaten veel mensen uit Oezbekistan. Dat is het beste bewijs. Het was niet onmiddellijk mijn bedoeling om naar België te komen. Er waren heel wat landen waar ik aan dacht. Israël bijvoorbeeld maar daar kreeg ik geen visum. Veel Oezbeken gaan ook naar Amerika, Canada of ook naar Duitsland. Vaak gaat het om zogenaamde ethnische Duitsers”, vertelt Larissa.

die ze met de geboorte van haar dochtertje kreeg. “De buren helpen mekaar hier ook goed. Als er iemand een grasmaaier nodig heeft, kan hij die wel lenen van een van de buren. Zo gaat dat hier..” Tijd voor haar hobby’s heeft ze niet veel zo vlak na de geboorte van haar kind. Vooral fotografie en fitness staan hoog op haar lijstje van favoriete vrijetijdsbestedingen. “Fotografie komt van pas want dan kan ik mooie foto’s van Olivia maken. En fitness daar ben ik na de bevalling ook weer aan toe want die extra kilo’s moeten er terug af”, zegt ze al lachend als afsluiter.

Eten Wat er bij Larissa Krestovnikova en haar echtgenoot Jozef op tafel komt is behoorlijk internationaal. “Hongaarse goulash en Russische Borjst. Van frieten ben ik niet zo gek van. Dat is meer iets voor mijn zoon”, lacht ze. Zoon Arsenij, een uit de kluiten gewassen tiener van veertien, bevestigt vanuit de keuken. Hij zit over zijn boeken heen gebogen en kan volgens zijn moeder al zijn energie kwijt in het waterpolo spelen bij Groenenhoek. Het gezin van Larissa heeft het naar zijn zin in het huis in Wilrijk. “Ik ben heel tevreden dat we in maart vorig jaar naar een huis met een tuintje zijn kunnen verhuizen, zeker met de baby die erbij is gekomen”, straalt ze. Het contact met de buren is ook heel goed, getuige de vele gelukwenskaartjes

23


Louis Beumont: “Vroeger stond hier niks in de Valaarwijk. Alleen de kerk en de pastorij” Echtpaar 57 jaar lang trouw aan De Ideale Woning Mocht er een prijs worden uitgereikt voor wie het langste huurder is bij De Ideale Woning dan eindigden Louis Beumont en Marie-José De Laet zeker op een podiumplaats. 57 jaar woonden ze in de wijk Valaar in Wilrijk. Sterker nog, het echtpaar heeft er nog alles weten bouwen want toen ze in de wijk vlakbij de huidige A12 kwamen wonen, stond er nog zo goed als niets. Louis en Marie-José kunnen de wedstrijd van de langste huurder echter niet meer winnen want intussen verhuisden ze naar Gooreind om op hun oude dag dichter bij hun dochter te wonen. 57 jaar geleden trok het echtpaar Beumont – De Laet in in hun woning aan de Gebroeders De Wachterstraat 7, middenin het Valaar. “Er liep hier een spoorbaan, er stond een boerderij maar van een rijkswachtkazerne of van veel andere huizen was er nog geen sprake”. Louis Beumont spreekt van lang geleden want de nog bijzonder kranige man werd het afgelopen jaar negentig. Het geheim van zijn lang leven? “Ik heb nooit tabak aangeraakt en sterke drank heb ik ook nooit gedronken. En verder regelmatig leven en altijd in de natuur zitten, vertelt Louis. Hij blijkt inderdaad een geboren verteller. En aan niets hoor je dat hij pas op zijn tiende Nederlands leerde. Hij werd immers in 1919 in Engeland geboren. “In Hornsey (NoordLonden) meerbepaald. In het graafschap Middlesex. Mijn moeder was daar naar-


toe gevlucht omwille van de Eerste Wereldoorlog en ontmoette daar mijn vader die officier was in het leger. Hij had zelfs nog in het toenmalige Belgisch-Congo gediend. We kwamen dus pas terug naar België toen ik tien was. Het heeft lang geduurd vooraleer ik mijn accent kwijt was.”

Natuur Zoals hij hierboven al zei, is het Louis’ lange leven om in de natuur te vertoeven. Voornamelijk dan om zijn favoriete hobby te beoefenen, het tekenen en aquarelleren van landschappen en ander natuurschoon. “Ik doe dat al van jongs af aan. Mijn vader had dat ook. Van hem heb ik het aquarelleren geleerd. Het hele huis van de Beumonts hangt dan ook vol met

24

Louis’ creaties. En een veelvoud daarvan heeft hij zelfs weggegeven. “Aan mensen die ik er een plezier mee kon doen”, zegt hij bescheiden. Ook De Ideale Woning kreeg van Louis enkele werken cadeau waaronder de potloodtekening van het Valaar bij dit artikel. Zelf minimaliseert hij zijn kunstige hobby maar dat hij altijd talent heeft gehad voor deze creatieve tijdsbesteding moge duidelijk zijn. Louis kan het tekenen gewoon niet laten. “Ik teken overal in de natuur. Ik trok er altijd op uit met de fiets of met de brommer. Nu alleen nog met de fiets want voor de brommer ben ik te oud geworden. Dat ik de natuur teken zal ook wel iets met mijn vader te maken hebben. Mijn vader rookte veel. En in die tijd zaten er in Engeland cigarette cards bij met afbeeldingen van al-

25

lerlei onderwerpen. Maar toch vooral van wilde planten en dieren en vogels. Ik verzamelde ze en tekende ze ook na.”

Boeken Het verzamelen is hij alvast niet verleerd want in zijn hele leven kreeg hij een massa boeken bij elkaar. “Vooral informatieve boeken. Over heemkunde, paleontologie, biologie, zelfs wiskunde. Ook met die boeken begon ik op jonge leeftijd. Ooit heb ik zelfs mijn kleren verkocht om boeken te kopen. Het resultaat was dat mijn moeder heel kwaad was toen ze dat ontdekte”, kan hij er zo veel jaren later nog flink om lachen.


Heemkunde Heemkunde is al vele jaren een ander stokpaardje van Louis. En soms combineerde hij de ene hobby met de andere. Onder andere door het tekenen van heel wat zogenaamde afweerkruisen. “Dat zijn kruisen die bijvoorbeeld werden aangebracht aan boerenhoeves. Boven het keldergat was een van de plaatsen waar dat gebeurde. Om te beletten dat de melk zuur werd. Je hebt die kruisen in alle mogelijke maten en soorten. Ik tekende ze voor een heemkundig tijdschrift. In de heemkunde is er veel belangstelling in landelijke woningen in combinatie met bijgeloof”, legt tekenaar Louis enthousiast uit. Een ander heemkundethema dat hij graag met potlood op papier vastlegde zijn ijskelders. “Dat is een ruimte met een berg zand erover zeg maar. Kasteelheren lieten die ijskelders aanleggen zodat voedsel en dergelijke een hele zomer lang


kon worden bewaard. Nu doen ze meestal dienst als woonplaats voor vleermuizen”, weet hij uit ervaring. Veel van wat Louis ooit aan zijn tekenpapier toevertrouwde, is inmiddels al verdwenen. “Ter hoogte van de Pretoriastraat, waar nu de ring van Antwerpen ligt, heb ik nog bootje gevaren op de Vesten. Die werden later dichtgegooid om er de snelweg op te leggen. Ik stel soms wel eens vast dat ik verteerd word door nostalgie. Dat zal met de leeftijd te maken hebben zeker?”, vraagt hij zich luidop af. Ook de plaatsen waar hij vroeger gewerkt heeft, zijn er inmiddels niet meer want zijn hele leven lang werkte hij voor General Motors. “Eerst in de Haantjeslei en later op de Noorderlaan”, voegt hij eraan toe.

Afscheid De tekeningen die hij aan de sociaal as-

26

sistente van De Ideale Woning cadeau gaf, zijn eigenlijk een beetje een afscheidsgeschenk want na 57 jaar huren van onze huisvestingsmaatschappij verhuisden zijn echtgenote en hij het voorbije jaar naar Wuustwezel, meer bepaald naar deelgemeente Gooreind. “De trappen naar de derde verdieping waren er teveel aan geworden. Nu wonen we ook dichter bij onze dochter Gilberte die ons desgevallend kan helpen. Maar ik ben altijd heel tevreden geweest over De Ideale Woning. Daarom ook dat ik hen met veel plezier die tekeningen over de Valaarwijk heb bezorgd.” Soms legde hij in de loop der jaren ook speciale contacten met mensen die hij tijdens zijn tekensessies tegenkwam. Hij denkt daarmee meteen aan een Canadees die hij op de begraafplaats van het Schoonselhof leerde kennen. “Ieder jaar kwam hij over uit Canada om gesneuvelde familieleden eer te betuigen. Ik heb hem leren kennen toen hij op zoek was naar een bepaalde grafsteen. Ik denk dat hij een muur kon volhangen met

27

alle tekeningen die ik hem cadeau gedaan heb”, lacht Louis. “Het ene plezier is het andere waard. Die mannen zijn hier toch maar komen vechten tijdens de oorlog he.“ Maar Louis en zijn vrouw MarieJosé hebben nog een andere band met Canada. “Onze kleinzoon, die computerspecialist is, woont daar. Hij is getrouwd met een Ierse en werkt er als computerspecialist. Hij is al volledig geïntegreerd want hij speelt er ijshockey, de nationale sport zeg maar.”

Leeftijd Zelfs op zijn huidige leeftijd neemt hij nog geregeld de tekenpen ter hand. “Maar ik trek niet meer met de fiets de natuur in. Mijn dochter doet me nu met de auto weg. Naar de Kalmthoutse Heide bijvoorbeeld. En liefst midden in de week wanneer het overal stil is.”


Coach Frans Platteau: “Het worden een stukje uw eigen kinderen” Zelfstandig wonen vlakbij beschermde werkplaats Het leven is meer dan werken alleen. Dat weten ook de werknemers van de beschutte werkplaats in Merksem. Waar ze wonen is voor hen zo mogelijk nog belangrijker. En dat kunnen de mensen van Werminval vlak in de buurt én op zelfstandige basis. Met de hulp van De Ideale Woning, maar misschien nog meer met met de hulp van geëngageerde mensen zoals Frans Platteau die als coach in de appartementsgebouwen een oogje in het zeil houdt en waar mogelijk “zijn mannen” begeleidt en een handje toesteekt. Frans Platteau (62) werkt zelf als personeelsverantwoordelijke en financieel verantwoordelijke bij de beschutte werkplaats Werminval. Maar ook buiten zijn officiële werkuren zijn de Werminval-mensen nooit veraf. Hij woont met zijn gezin dan ook al jaren tussen hen in en herinnert zich nog goed hoe het in de jaren ’80 allemaal begon. “Vaak vragen ouders van mensen met een handicap zich af wat er met hun kinderen gebeurt als ze zelf wegvallen. Het is eigenlijk met die gedachte in het achterhoofd gegroeid bijna dertig jaar geleden. We zijn toen naar Nederland gaan kijken waar een gelijkaardig project al bestond. In De Ideale Woning hebben we vervolgens een partner gevonden die mee in het verhaal wilde stappen.” Vervolgens werden er 16 appartementen gebouwd in de Korte Bremstraat en in één van die appartementen nam het gezin Platteau in 1989 zijn intrek. “Het principe is eenvoudig. Iedereen heeft zijn eigen appartement maar wij zijn er om ondersteuning te bieden.”


Familiaal engagement Frans Platteau spreekt niet toevallig in de meervoudsvorm want uiteindelijk bleek het een engagement waar het ganse gezin bij betrokken is. “Onze kinderen hebben eigenlijk zo goed als nooit anders gekend. De jongste was 12 toen we hiernaartoe verhuisden, de oudste 17.” Het is dan ook een engagement geworden dat blijkbaar wordt doorgegeven want ook een van de dochters van Frans en Greta Platteau – Canfyn doet nu op haar beurt hetzelfde. Frans zelf vat het mooi samen: “Ze hebben een huis ter beschikking en wij proberen er voor hen een thuis van te maken.” In totaal gaat het om twee blokken met in totaal 24 appartementen. Eén blok met 16 appartementen in de Korte Bremstraat en de andere met 8 in een evenwijdige straat. “De twee blokken liggen tegenover elkaar met een tuin ertussenin. Het voordeel is dat je zo alles gemakkelijk in de gaten kan houden.”

28

Evident “Toch was het niet van in het begin zo evident. Je moet duidelijke afspraken maken en duidelijk uw privéleven aflijnen”, spreekt Frans uit ervaring. “Er moet echt structuur inzitten. Donderdagavond is bijvoorbeeld de ontspanningsavond. Dan proberen we ze van voor hun televisie weg te halen. Ik ben al zover dat ik een aantal onder hen heb leren dammen en schaken. En de afgelopen zomer hebben we een pingpongtafel aangeschaft want ze hebben af en toe wel een zetje nodig om te bewegen. De afspraak is ook dat

29

woensdagavond onze eigen vrije avond is. Dan is het de bedoeling dat ze ons gerust laten. Enkel als ze dan hun vinger afsnijden of iets dergelijks kunnen ze me nog altijd op mijn gsm bereiken uiteraard. De andere dagen van de week is er altijd wel de ene of de andere die komt aanbellen. Ofwel met een brief of met iets anders. Het kan van alles zijn. Je raakt er natuurlijk ook emotioneel mee betrokken. Het is in feite één groot gezin maar je moet er wel voor zorgen dat je eigen gezin op de eerste plaats blijft komen”, zegt Frans nuchter. “We hebben ook een gemeenschappelijke ontspannings-


ruimte waar spelletjes worden gespeeld en waar vooral veel wordt gebabbeld. Op den duur ken je ieders karakter en weet je aan wie je aandacht moet schenken. En je moet er ook op letten dat iedereen aan bod komt. Ik heb er mij in de loop der jaren ook in verdiept over hoe je moet omgaan met mensen met een beperking. In elk geval met veel geduld, spreekt hij uit ervaring.

Financieel Frans Platteau legt er wel de nadruk op dat hij voor de bewoners absoluut geen financieel beheer doet. “Maar we sturen ze wel een beetje. Het hangt van persoon tot persoon af. Er zijn er die je best per dag een deel geeft want anders is alles op één dag op. Gewoonlijk gebeurt dit in overleg met de ouders en spreken we bijvoorbeeld af dat ze bijvoorbeeld een bepaald bedrag per week krijgen. De band met de ouders en de familieleden is doorgaans bijzonder goed.

Veranderen In de loop der jaren zag Frans Platteau een en ander wel veranderen. “De bewoners worden ook stilaan wat ouder en dus passen we de activiteiten aan. In de beginjaren organiseerden we volksspelen en estafette maar dat hoort nu niet meer tot de mogelijkheden. Nu doen we wat rustigere dingen en regelmatig gaan we ook een keer op uitstap. Zo zijn we bijvoorbeeld ook met een hele ploeg naar het circus van De Ideale Woning geweest. Ook naar de Sinksenfoor gaan we ieder jaar en er gaan maar weinig gelegenheden voorbij of we doen er iets mee. Halloween bijvoorbeeld maar natuurlijk ook


Kerstmis en Nieuwjaar. De afspraak is dat we het ene jaar samen Kerstmis vieren en het andere jaar Nieuwjaar.” En het meest bijzondere initiatief dat de bewoners samen met Frans en zijn familie hebben in elkaar gestoken was een theateravond naar aanleiding van 20 jaar Werminval. “De bewoners hadden allerlei toneelstukjes ingeoefend. En heel wat familieleden zijn komen kijken. We hadden zelfs meer dan 150 inschrijvingen. Op zulke avonden heb je echt het gevoel dat we gelukt zijn in ons opzet. Het is trouwens belangrijk dat we regelmatig activiteiten doen waar de familieleden op worden uitgenodigd. Op die manier blijven we ook met hen in nauw contact.” Met wie de Werminval – bewoners ook een nauw contact onderhouden is met de buurtbewoners want ieder jaar wordt een buurtdag georganiseerd. “Buurtbewoners mogen dan een kijkje komen nemen hoe het er hier aan toegaat. En dat is iets waar onze bewoners, jong en oud, met plezier aan meewerken, want ze zijn allemaal enthousiaste kandidaten op dat moment om hun buren een rondleiding te geven.”

Ouder De bewoners variëren in leeftijd tussen 25 en 58 jaar. In totaal zijn ze met 24. “Zeven onder hen zijn mensen die hier al van in het begin wonen. Vermits de meeste bewoners ouder worden dringen zich stilaan nieuwe voorzieningen op. “In samenwerking met De Ideale Woning zijn we daarom bezig aan een zorgcentrum. “Dit is voor de oudere bewoners die zorgbehoevend worden. Een verpleegster zorgt er dan bijvoorbeeld voor dat ze verzorgd en gewassen worden en er worden nog tal van andere voorzieningen getroffen. Dat zou ik nog graag mee uit de grond stampen”,

30

zegt de 62-jarige Frans Platteau enthousiast. Het engagement dat hij aan de dag legt is voor hem vanzelfsprekend. Waar dat dan vandaan komt? “Ik ben altijd al sociaal bewogen geweest. Al van vroeger bij de KAJ, waar het motto van Cardijn was: zien, oordelen, handelen. Ik heb het gezien, geoordeeld en dan komt de

31

vraag: wat kan ik er aan doen? En in dat engagement moet je dan ook nog eens gesteund worden door je vrouw en kinderen. Iets waar een van onze dochters het in het begin wel een keer lastig mee had, is dat de bewoners ons ook gewoon vake en moeke noemen. Behalve als ze kwaad zijn, dan zeggen ze Frans”, lacht hij.


“Ideale Woning is zowel in de stad als in de groene rand actief” Ze waren er natuurlijk niet bij 90 jaar geleden toen De Ideale Woning, of althans haar voorloper boven de notariële doopvont werd gehouden. Toch hebben Dirk de Kort en Gert Eyckmans samen toch ook al behoorlijk wat kilometers op de teller staan aan het stuur van de sociale huisvestingsmaatschappij. De eerste als voorzitter van de raad van bestuur, de tweede als directeur. Voor een aantal vragen over verleden, heden en toekomst van De Ideale Woning ook een ideaal duo dus.

Verschilt De Ideale Woning van andere sociale huisvestingmaatschappijen? Dirk de Kort: Typisch aan De Ideale Woning is dat deze sociale huisvestingsmaatschappij zowel in stedelijk gebied als in de randgemeenten opereert. Dat is geen toeval. Het was het opzet van in het begin om te werken voor het hele arrondissement Antwerpen. Gert Eyckmans: “We onderhouden goede contacten zowel met gemeenten in een stedelijke omgeving als met de meer landelijke gemeenten. Die verscheidenheid tussen stedelijke en landelijke gemeenten maakt het ook speciaal om nieuwe beleidsmaatregelen te testen en of deze op alle verschillende plekken toe te passen zijn.” Dirk de Kort: “De problematieken zijn ook anders in een stedelijke dan in een lande-


lijke omgeving. Inkomens zijn doorgaans ook lager bij huurders in een stedelijke omgeving dan in een landelijke context.”

Na 90 jaar is de maatschappij nog niet zo lang geleden ook met koopwoningen begonnen? Dirk de Kort: “Een onderzoek naar betaalbaar en bescheiden wonen wijst uit dat de realisatie van gemengde projecten met huur- en koopwoningen noodzakelijk is. Dit kan eventueel gebeuren samen met private projecten. Het zorgt ook voor een gezondere mix. Het is een heel recente evolutie want we hebben het per slot van rekening bijna 90 jaar lang anders gedaan.” Gert Eyckmans: “Het maakt het voor De Ideale Woning ook financieel heel wat stabieler. Het idee van bescheiden wonen

32

is vrij recent nog in de wetgeving opgenomen, meer bepaald in het decreet van 2009 over grond- en pandenbeleid. Het staat in feite nog in de kinderschoenen.“ Hoe verloopt de samenwerking tussen De Ideale Woning en de gemeenten en ocmw’s?

33

Dirk de Kort: “ We hebben regelmatig overleg met de lokale spelers die de gemeenten en het ocmw zijn. Dit in het kader van het woonoverleg waarbij onder andere op regelmatige basis de wachtlijsten worden bekeken.”


Gert Eyckmans: “Gemeenten en ocmw’s zien zeker het belang in van een goede samenwerking met De Ideale Woning. In het woonoverleg wordt ook naar de toekomst gekeken. Hoe de bevolking zal evolueren, hoe de demografie van een gemeente er zal uitzien over een aantal jaren bijvoorbeeld. Dirk de Kort: Door de problematiek van gewijzigde gezinssamenstellingen bijvoorbeeld zal het woningaanbod moeten volgen. Daardoor zullen zeker andere manieren van huisvesting noodzakelijk zijn.

Krijgt die samenwerking tussen gemeenten en ocmw’s en De Ideale Woning ook concreet vorm? Gert Eyckmans: “We verwachten veel van de zogenaamde woonloketten waarbij het de bedoeling is dat die aanvullend in eerste lijn gaan werken.” Dirk de Kort: “Op die manier staan we veel dichter bij de mensen. En een woonloket is toch nog iets anders dan het ocmw. Voor veel mensen blijft het immers een drempel om daar naartoe te stappen.“

Kunnen gemeenten zelf initiatieven nemen ivm wonen? Dirk de Kort: “Inderdaad. Gemeenten kunnen bijvoorbeeld een bijkomend reglement goedkeuren waarmee ze richten op bepaalde doelgroepen. Denk maar aan


assistentiewoningen die ze in de buurt van dienstencentra kunnen voorzien.” Gert Eyckmans: “Gemeenten kunnen zich op het vlak van sociaal woonbeleid aanpassen aan de lokale behoeften. Door overleg houden we er ook rekening mee dat bij het toewijzen van woningen dit optimaal is afgestemd op maat van de gemeente.”

Hoe evolueert het type woningen in de toekomst? Dirk de Kort: “De tijd van de hele grote projecten zoals die tientallen jaren geleden werden uitgevoerd, is voorbij. We zullen meer en meer kleinere projecten zien verschijnen. Inbreidingsprojecten die de betaalbare woningen op een harmonische manier zullen integreren. Gert Eyckmans: “Daarbij zal nog meer dan vandaag en steeds meer aandacht gaan naar de architectuur en naar gebouwen die ook technisch op een hoogstaande manier zullen worden gebouwd.” Dirk de Kort: “Maar we deinzen er ook niet voor terug om totaal nieuwe vormen van samenleven te onderzoeken. Zo bekijken we een project dat Huis in de rij heet en waarbij het bedoeling is om ouderen bij wijze van spreken op kot te laten wonen. Voorwaarde is wel dat je een voldoende laag inkomen hebt, maar het zou alvast een oplossing kunnen bieden waar nogal wat mensen op latere leeftijd mee af te rekenen krijgen. Gert Eyckmans: “De bedoeling zou dus zijn om bijvoorbeeld een blok van 5 ap-

34

partementen te ontwerpen met een wat grotere gemeenschappelijke ruimte . Het zou een combinatie moeten worden van voldoende privacy afgewisseld met voldoende sociaal contact en eventuele sociale controle.” Dirk de Kort: “Als we verder denken zou dit zelfs kunnen gecombineerd worden met een zogenaamde zorgmantel waarbij bestaande organisaties uit de gezinszorg aangevuld met vrijwilligers het zorgaspect voor hun rekening nemen. In Borgerhout staat trouwens zo’n concreet project in de steigers. Er bestaan al vroegere voorbeelden overigens van samenwerking met andere organisaties. Ik denk daarbij aan Werminval in Merksem, De Vliering in Boechout en De Link in Mortsel. Stuk voor stuk projecten waar werken in een beschermde werkplaats worden gecombineerd met zelfstandig wonen in de buurt.” Gert Eyckmans: “Maar er zijn nog andere voorbeelden zoals in Hemiksem waar er een samenwerking bestaat met de vzw Pegode waardoor het mogelijk wordt om ook mensen met een autismespectrumstoornis zelfstandig te laten wonen. Hetzelfde in Edegem waar studio’s zijn voorzien voor mensen met een fysieke handicap en waar 24/24 uur verzorging beschikbaar is.”

komen waarbij partijen worden samengebracht.” Wordt er naast de nieuwe plannen nog geinvesteerd in het oudere patrimonium? Gert Eyckmans: “Uiteraard. Daar wordt zelfs heel zwaar in geinvesteerd. Bijvoorbeeld alleen al om iets oudere woningen energiezuiniger te maken. Daarvoor hebben we een zeer zwaar investeringsprogramma uitgewerkt dat wordt uitgevoerd, verspreid over de komende 10 jaar. En dat is zeker ook in het voordeel van de huurder want vermits die de energiekosten moet betalen, is het ook in zijn belang om die kosten naar beneden te krijgen.” Dirk de Kort: “Waar zeker ook meer en meer de nadruk zal op gelegd worden is op het vergroenen van de omgeving van de sociale huisvesting. Nu is het beeld misschien dat je alleen in het groen kan wonen als je landelijk woont en dat je in de stad niet veel groen om je heen hebt. Ook daar willen we zeker op inzetten.”

Dirk de Kort: “Sociale woningen zullen nog op een andere manier evolueren. Het volstaat niet meer om appartementen te voorzien en gewoon het aanbod uit te breiden. Je moet bijvoorbeeld ook een gemeenschappelijke ruimte creëren waar ook de andere buurtbewoners iets aan hebben en waarbij er als het ware voor beide partijen een win-winsituatie ontstaat. Er zullen meer en meer projecten

35



36

De Ideale Woning: een geschiedenis van 90 jaar

Recommend Documents