De Groene Wandeling : te voet of met de fiets rond Brussel

B-06

Driemaandelijks, augustus 2007

De Groene Wandeling : te voet of met de fiets rond Brussel Op zondag 2 september 2007 kunt u het eerste gemarkeerde deel van de Groene Wandeling ontdekken tijdens een feestelijke gezinsnamiddag. Op het programma staan geleide tochten te voet of met de fiets, straatanimatie, sportinitiaties en -demonstraties. Iedereen kan deelnemen, en het evenement wordt afgesloten met een reusachtig smulfestijn.

Pagina 2

• Terug naar school met boekentas vol milieu Pagina 3

• Nieuwe campagne over kleine verplaatsingen Pagina 4

• Het Groot Milieufeest : cijfers en foto’s Pagina 5

• Zoniënwoud : nieuwe beschermde gebieden • Campagne voor biodiversiteit Pagina 6

Het is niet altijd gemakkelijk een goede overgang te maken tussen het einde van de vakantie en het begin van het schooljaar. Maar dit jaar is het anders, dankzij het feest van de Groene Wandeling dat daags voor de heropening van de scholen zal plaatsvinden in het Senypark in Oudergem. Dit is een van de toegangspunten tot een verrassend traject dat ons Brussel laat ontdekken zoals we het nog niet kenden.

• Gesuikerde dranken zijn niet goed voor het milieu • Een te gekke knutselbeurs Pagina 7

• Zonneboilers voor een prikje • Herbruikbare tassen : nieuwe ontwikkelingen Pagina 8

60 verassende kilometers De Groene Wandeling is een schitterende route rond Brussel van ruim 60 km lang, die door tal van parken en intacte natuurgebieden loopt en die u te voet of met de fiets kunt verkennen. De route is opgedeeld in 7 stukken van 5 tot 10 km lang. De verschillende trajecten laten uiteenlopende landschappen zien – stedelijke, landelijke of industriële – en ontsluiten nieuwe gebieden die vroeger niet toegankelijk waren. Het Gewest wil ook een ecologisch beheer garanderen van de locaties die de Groene Wandeling doorkruist, en toezien op het behoud van de biodiversiteit. Het tracé van de Groene Wandeling vormt een ring die zoveel mogelijk gebruikmaakt van de groene ruimten. Maar natuurlijk bevinden wij ons in de stad en hebben sommige stukken onvermijdelijk een eerder stedelijk karakter. Het volledige tracé, dat de 19 gemeenten van het Gewest moet verbinden, zal in 2009 worden voltooid. Bijna de helft van de Groene Wandeling is reeds gemarkeerd (27 van de 63 km). De markering van de overige 36 km van de Groene Wandeling is gepland voor 2008. Het traject maakt deel uit van het Groene Netwerk, een netwerk van groene wegen die evenwichtig verspreid zijn over Brussel en die de groene ruimten optimaal met elkaar verbinden door zoveel mogelijk gebruik te maken van de reeds bestaande groenelementen in de stad.

Ontdek de natuur in de stad De Groene Wandeling wil de Brusselaars, maar ook de Walen, Vlamingen en buitenlandse toeristen die daar zin in hebben, nieuwe recreatie- en ontdekkingskansen bieden in ons Gewest. Het doel van de Groene Wandeling x is in de eerste plaats de mensen ertoe te bewegen de natuur in de stad te ontdekken via de groene paden die de verschillende groene ruimten met elkaar verbinden. Voorts wil zij ook bijdragen tot de landschapskwaliteit van de stad door haar natuurlijk erfgoed te beschermen en met name de

• Agenda • Kinderhoekje • Energie-Uitdaging

diversiteit van de fauna en flora te bevorderen. De Groene Wandeling is een goede kans om de zachte mobiliteit te stimuleren. Er wordt ook bijzondere aandacht besteed aan minder mobiele mensen. Op termijn zal de Groene Wandeling een verbinding vormen met talloze andere trajecten in het Brussels gewest. Ze kan een van de toeristische troeven van Brussel worden, de groene stad bij uitstek.

Het feestmenu op 2 september : •

Om 14 uur vertrekken vanuit het Senypark (ter hoogte van de Charles Lemairestraat) fietstochten onder leiding van de gidsen van Pro Velo, die een deel van de zuidelijke Groene Wandeling verkennen. Er zijn tochten van 1 of 2 uur. Fietsen (eventueel met een kinderzitje) en aangepaste fietsen voor minder mobiele mensen zijn ter plaatse beschikbaar. U kunt ze gratis reserveren bij Leefmilieu Brussel-BIM.

•

Om 14.30 uur : vertrek van de wandelingen onder begeleiding van natuurgidsen om het park en de omgeving te ontdekken

•

Om 16 uur : gigantisch vieruurtje (tegen een zacht prijsje) in het Senypark.

De hele namiddag is er straatanimatie en worden er sportinitiaties en -demonstraties gegeven voor de hele familie. Bereikbaarheid van het Senypark : metrolijn 1A – bus 41 – tram 94: halte Herrmann-Debroux Voor alle informatie, kaarten, het reserveren van fietsen en details : 02 775 75 75 (werkdagen 9-12.30u en 13.3017u), www.leefmilieubrussel.be

Nieuwe website van Leefmilieu Brussel Om nog beter tegemoet te komen aan de wensen van de steeds talrijkere bezoekers, heeft Leefmilieu Brussel-BIM zijn website van top tot teen bijgewerkt. In de loop van september zetten wij hem online. U vindt er informatie opgedeeld per doelgroep en dus beter aangepast aan de noden van elke gebruiker, alsook tal van praktische tips om thuis in het dagelijks leven en in al uw bezigheden het milieu te beschermen. Voor wie nog meer wil doen voor het milieu, worden de praktische tips aangevuld met technische of informatieve fiches : u vindt er bijvoorbeeld een gebruiksaanwijzing om een zonneboiler te installeren, of keukenrecepten om restjes te gebruiken en voedselverspilling te beperken... Het nieuwe documentatiecentrum biedt u toegang tot verschillende nuttige databanken en tal van documenten: brochures en folders, technische rapporten, wetten...

De groene ruimten in kaart gebracht Op de nieuwe website vindt u ook een interactieve kaart van alle groene ruimten, met fiches waarop de belangrijkste locaties worden voorgesteld. U kunt op de kaart ook het tracé van de Groene Wandeling raadplegen. U ontdekt er de verschillende trajecten, interessante plaatsen in de omgeving van de wandeling, herstelgebieden... U kunt de lengte van uw route berekenen en uw kaart afdrukken. www.leefmilieubrussel.be

Het aanbod voor de leerkrachten

Een boekentas boordevol milieuvraagstukken

De juiste milieuhandelingen stellen, leer je van kindsbeen af en moet je je hele leven blijven volhouden. Om ervoor te zorgen dat de leerlingen hun belangstelling voor onze planeet niet verliezen, stelt Leefmilieu Brussel-BIM gratis een waaier aan hulpmiddelen ter beschikking van de leerkrachten uit het lager en middelbaar onderwijs en die uit de normaalscholen.

1 september. Terug naar school. De scholen en de leerlingen zijn zich steeds meer bewust van het belang van het leefmilieu voor de toekomst van onze planeet. Leefmilieu Brussel-BIM heeft een heel programma ontwikkeld om de leraars bij te staan. De lagere school nr. 13 in Schaarbeek doet er intensief gebruik van. We hebben de school bezocht op het einde van het vorige schooljaar.

Opleidingen

De Franstalige lagere school nr. 13 in Schaarbeek investeert al zes jaar in duurzame ontwikkeling. Afvalbeheer, energiebesparing en zachte mobiliteit brengen directie, leerkrachten, kinderen en ouders in beweging. Christiane Limon, directrice van de school, over haar project. Christiane Limon, directrice van school n°13 in Schaarbeek. ©Fade In Hoe is dit schoolproject rond het milieu gestart? Christiane Limon : “Toen ik directrice werd van de school, wilde ik de klaslokalen schoner maken. De eerste actie bestond erin alle papiertjes op te rapen, om het voorbeeld te geven. Wij organiseerden overlegvergaderingen met de leerkrachten, kuisvrouwen, de conciërge enz. In het begin was het niet zo evident, niet iedereen was even enthousiast. Tegelijk richtten wij opleidingen rond duurzame ontwikkeling in voor het lerarenkorps.

Had u hulp nodig om uw acties verder uit te bouwen? Christiane Limon : “De vzw Réseau IDée (de Franstalige tegenhanger van Green Belgium, beiden gemandateerd door Leefmilieu Brussel-BIM om de scholen bij te staan, red) heeft ons erg goed geholpen bij de uitwerking van het afvalsorteringsproject. Zijn animatoren begeleidden ons bij het beheer van dit project: zij brachten een luchtige toets aan en zorgden voor allerhande materiaal en animaties rond afvalvermindering, sortering en -recyclage. Er werden animaties verzorgd vanaf de kleuterklassen tot het zesde leerjaar. Gemeenschappelijk overleg bracht het voltallige schoolpersoneel op één lijn. Zo namen sommige leerkrachten deze thematiek over in hun lessen : leesteksten in verband met afvalbeheer, een origineel toneelstuk waarin de personages vuilnisbakken waren, enz.

Brussel-BIM. Het is zeer motiverend dat de gemeente de scholen een bedrag terugbetaalt dat gelijk is aan een derde van de gerealiseerde besparingen. Twee klassen hebben dit project in handen genomen. Eén leerkracht heeft cursussen gevolgd bij Leefmilieu Brussel-BIM. Ook de milieuadviseur van Schaarbeek heeft ons geholpen. Wij hebben naar de thermostatische kranen gekeken, naar de temperatuur in de klassen – vooral in de klassen die niet werden gebruikt – naar de lichten in de toiletten, en... het werkt ! De gemeente heeft ons 1.500 € uitgekeerd, die wij besloten te investeren in nieuwe initiatieven rond ‘duurzame ontwikkeling’. In alle klassen werd een cursus rond energie gegeven door de vzw Zonnebloem aan de hand van spelletjes, bewustmaking, evaluaties. De resultaten waren zeer positief ! En nu? Christiane Limon : “Momenteel zetten wij een mobiliteitsplan op poten, maar het is niet gemakkelijk. De buurt is erg verstedelijkt en er liggen twee scholen dicht bij elkaar. Wij hebben deelgenomen aan de week van vervoering en de dag van de fiets (Dring Dring). Via allerhande activiteiten blijven wij de kinderen bovendien sensibiliseren voor alles wat met het milieu te maken heeft. Zopas zijn ze nog naar de tentoonstelling ‘De aarde vanuit de hemel’ geweest. Op deze tentoonstelling zijn de foto’s en teksten te zien van Yann Arthus-Bertrand, die elke bezoeker doen nadenken over de evolutie van onze planeet en de toekomst van zijn bewoners. De foto’s hebben de kinderen erg aangesproken. Zij beseffen de dringende noodzaak van onze acties. Ze waren onder de indruk van de beelden van de overstroomde huizen, mensen die in de bomen gevlucht waren, en zegden dat ze echt niet in hun plaats zouden willen zijn.”

Is uw project op 6 jaar tijd geëvolueerd? Christiane Limon : “Uiteraard. In 2005 hebben wij ons toegelegd op afvalvermindering. Wij proberen het gebruik van drankblikjes en brikverpakkingen te beperken. Wij hebben deelgenomen aan de actie ‘water als schooldrank’ en ieder kind ontving een kleine drinkfles. Bovendien hebben wij op school een winkeltje waar wij lichte kindermaaltijden verkopen in gezamenlijke pakketten. Hierdoor kosten ze slechts 20 cent en vermijden we ‘oververpakking’. Voorts informeer ik de ouders over ons milieuproject bij de inschrijving van hun kind.” Houdt u zich ook bezig met energiebesparing? Christiane Limon : “Ja, en dat project wordt ondersteund door de gemeente en Leefmilieu

De beste manier om kennis te maken met wat Leefmilieu Brussel-BIM u aanbiedt, is het volgen van een opleiding. Hieronder staat het programma voor 2007-2008. U kan nu reeds inschrijven. Opleidingen op maat : Tijdens studiedagen kan u een deskundige laten langskomen die vanuit uw schoolrealiteit, op basis van uw verwachtingen en wensen samen met u een eerste project rond milieueducatie zal uitstippelen. Contact : Kris Van Ingelghem, Green Belgium, 02 209 16 61, [email protected] Thematische opleidingen : Is er één thema waarin u speciaal geïnteresseerd bent? Kom ermee kennismaken tijdens een opleidingsdag, leer de beschikbare pedagogische hulpmiddelen gebruiken, kom erover spreken met andere leerkrachten die dezelfde stap als u hebben gezet. Er zullen voor de lagere scholen vier opleidingen worden georganiseerd, telkens over een specifiek thema: geluid, papier, water en energie. Voor de leerkrachten uit het middelbaar onderwijs komt er een opleiding over de ecologische voetafdruk. De precieze kalender van de opleidingen zal half september beschikbaar zijn. Aarzel niet om contact op te nemen met Leefmilieu Brussel-BIM om de agenda te verkrijgen. Contact : Marie-Claude Geleyn, Leefmilieu Brussel-BIM, 02 775 76 28, [email protected]

Ludieke en pedagogische hulpmiddelen U kan gratis beschikken over ludieke en pedagogische hulpmiddelen voor de leerlingen: kaartspelletjes, video’s, boeken, pedagogische dossiers, kleurboeken over verschillende thema’s zoals afval, energie, papier, geluid, de ecologische voetafdruk. Om deze hulpmiddelen te verkrijgen kan u contact opnemen met Marie-Claude Geleyn, Leefmilieu Brussel-BIM, 02 775 76 28, [email protected]. Dossiers downloaden kan op de website www.leefmilieubrussel.be.

Animaties in de klas

De leerlingen van de vijfde klas van school n°13 in Schaarbeek tonen hun werken in verband met energiezuinigheid. © Fade In

8 gebaren voor mijn planeet Leefmilieu Brussel-BIM heeft 3 kleine brochures opgesteld om het schooljaar goed te beginnen. Onder de titel “8 gebaren voor mijn planeet” richten de 3 publicaties zich tot de kinderen, ouders en leerkrachten.

hierin de hulpmiddelen en animaties vinden die hen ter beschikking worden gesteld voor het schooljaar 2007-2008. gnjmjfv;!

!

In de eerste brochure vinden de kinderen 8 spelletjes die hen bewust maken van een aantal milieuproblemen. De ouders vinden in hun brochure de nodige tips om hun kinderen te helpen 8 goede ideeën toe te passen in hun dagelijks leven. De laatste folder tot slot is bedoeld voor de leerkrachten, die

Voor meer informatie :

Wpps!vmfsbsfo

hjf!

u!bbo! Cfsjdi fst ef!pve

. ef!

sfoÊ 9!hfcbsfoÊ 9!hIfLc
GbCDH
JF;PIH?I?NL
GCDH
JF; H??N PI

t!esjf. o{f! lf! obuvvs o;!

mjk

!Njo vttfmtf bo!ef!Cs shjf jbujfg!w Fof Ffo!joju fgnjmjfv!fo! wpps!Mf

02/775 75 75 of www.leefmilieubrussel.be svttfm f!2311!C

2

jtufs!

Ffo!jojujbujfg!wb o!ef!Csvttfmtf!N wpps!Mffgnjmjfv! jojtufs! fo!Fofshjf

Leefmilieu Brussel-BIM biedt elk jaar animaties aan. Tijdens die activiteiten komt een animator langs in de klas. Meer dan 250 leerkrachten schreven zich in na de jongste oproep in april 2007. In 125 klassen uit het lager onderwijs komen er dit jaar vier animatiemomenten en begeleiding door een gespecialiseerde vereniging om een project over geluid, water, papier en de ecologische voetafdruk op te zetten. In 130 klassen uit het middelbaar onderwijs komt er een animatieactiviteit over de ecologische voetafdruk of over water en 4 normaalscholen krijgen een programma op maat. Als u onze uitnodigingen om aan deze projecten deel te nemen nog niet ontvangt, kan u contact opnemen met Marie-Claude Geleyn, Leefmilieu Brussel-BIM, 02 775 76 28, [email protected] om u te laten opnemen in onze gegevensbank “ contact leerkracht ”.

Individuele ondersteuning U heeft geen tijd om u een dag vrij te maken, maar u wilt de stap toch zetten ? Green Belgium kreeg van Leefmilieu Brussel-BIM de opdracht om de scholen te informeren en te ondersteunen op het vlak van milieueducatie. Of het nu in hun documentatiecentrum of in uw school is, profiteer van hun ervaring en dynamisme om een eerste project rond milieueducatie op te zetten! Contact : Kris Van Ingelghem, Green Belgium, 02 209 16 61, [email protected]

Tijdens de eerste kilometer verbruikt een auto 80 % meer brandstof

Korte afstanden : te voet of met de fiets, een genot ! De luchtkwaliteit in het Brussels gewest is mede afhankelijk van onze mobiliteitsgewoonten. Leefmilieu Brussel-BIM lanceert daarom in september een uitgebreide campagne om ons aan te sporen onze auto in de garage te laten staan voor verplaatsingen van minder dan 3 km. De familie Hanquet toont het voorbeeld. Hoe verplaatsen jullie zich ? Arnaud : “We hebben drie motorvoertuigen: een monovolume – de bedrijfswagen van Julie –, een scooter, die ik gebruik voor mijn beroepsverplaatsingen, en een Smart voor als het heel slecht weer is. Maar wij doen veel verplaatsingen met de fiets of te voet. Julie : “Ik heb er vaak over gedacht mijn bedrijfswagen op te geven, maar financieel is dat echt heel nadelig. Om de kinderen met de fiets af te halen aan hun school is voorzichtigheid geboden. Ik kies wegen met brede trottoirs – met de kleinsten rijd ik op de trottoirs – of ik breng ze te voet. Heerlijk! Maar ik wil de auto ook houden om onafhankelijk te blijven en mij gemakkelijk buiten Brussel te kunnen verplaatsen.”

Familie Hanquet: “Nabijheid is een doorslaggevende keuze voor onze verplaatsingen” ©Fade In

Arnaud, Julie en hun drie (weldra vier) kinderen wonen in SintLambrechts-Woluwe, in een eengezinswoning. Elke beslissing is het resultaat van een bewuste keuze, die bepaald wordt vanuit een streven naar levenskwaliteit en respect voor het milieu. Ook de kinderen weten waarover het gaat! Welke zijn de voornaamste criteria die jullie levenskeuzes bepalen ? Julie Hanquet : “Het nabijheidsprincipe is bepalend voor bijna al onze keuzes. Wij willen geen tijd en geld verspillen aan onnodige verplaatsingen. Minder verplaatsingen maken, is ook goed voor het milieu. Deze prioriteit bepaalt onze levenskwaliteit. En wij hebben geluk: ik werk op 500 meter van huis en ik ga dus met de fiets of te voet naar het werk. Ook de school van de kinderen is niet ver: we kunnen er met de fiets naartoe.” Arnaud Hanquet : “Sinds een jaar werk ik voor mezelf, en we hebben de kelderverdieping ingericht zodat ik thuis kan werken. Dat is een keuze, maar natuurlijk ook een voordeel.”

Arnaud : “Voor gezinsuitstappen naar de stad nemen we vooral de metro. Maar het is niet altijd gemakkelijk om met de kinderwagen op het metrostel te raken. Met de fiets is het niet anders. Nochtans is de combinatie metro-fiets zeer interessant.” Praat u met uw kinderen over het milieu? Arnaud : “Ik let er goed op hen te leren niet te verspillen. Wij doen een flink deel van onze aankopen in biologische winkels in de buurt. We proberen zo weinig mogelijk weg te gooien, onnodige verpakkingen te vermijden, duurzame kwaliteit te kopen. Ik leg dat allemaal uit aan de kinderen, die daar zeer ontvankelijk voor zijn. Ik leer hen ook de natuur te observeren en te respecteren: bloemen, vogeltjes: ze zijn heel enthousiast!” Julie : “De school waar de kinderen naartoe gaan, is zeer actief op dit vlak. De kinderen hebben allemaal een boterhammendoos en een drinkfles gekregen. Aluminiumpapier voor de boterhammen is niet meer welkom. Tijdens de pauze is er soep te krijgen en chocoladerepen en chips zijn verboden. Dit draagt bij aan de bewustwording van de kinderen. En het is volkomen in overeenstemming met wat wij hen thuis vertellen.”

In het Brussels gewest zijn meer dan de helft van de gebruikers van privévoertuigen Brusselaars. Nog opvallender : 65 % van de verplaatsingen in Brussel zijn afstanden van minder dan 5 km, en 25 % van de afstanden is zelfs kleiner dan 1 km. En dan te weten dat de eerste kilometer met de auto de meest vervuilende is. Korte ritten met de auto, met een koude motor, verbruiken veel brandstof : + 80 % voor de eerste km, + 50 % voor de tweede km, enz. Het resultaat is dus een verhoogde luchtvervuiling. Waarom zouden we onze auto niet minder en verstandiger gebruiken en alternatieve vervoersmiddelen kiezen om zich binnen de woonwijk te verplaatsen ? Voor kleine afstanden gaat u met de fiets, of voor kinderen de step, te voet of met het openbaar vervoer vaak veel sneller dan met de auto. Bovendien is lopen of fietsen zeer goed voor de gezondheid. De tijd die u niet achter het stuur doorbrengt, komt vrij om de eigen stad te ontdekken, even langs te lopen bij de buren en de winkelier om de hoek. Bovendien bespaart u geld, draagt u bij aan een betere luchtkwaliteit en vermindert u de verkeersdrukte en het gevaar op de weg. Maar er zijn nog andere goede gewoonten om de kwaliteit van de lucht die wij inademen te verbeteren: •

carpooling om de kinderen naar school te brengen of om naar het werk te gaan

•

een soepele rijstijl, zonder snel optrekken of bruusk remmen

•

snel naar een hogere versnelling schakelen

•

zacht optrekken

•

een zo gelijkmatig mogelijke snelheid aanhouden

•

een regelmatig onderhoud van de auto (uitlaat, bandenspanning, enz.) kan het verbruik met 3 tot 10 % verlagen.

Meer tips ? Bestel de nieuwe gratis brochure van Leefmilieu BrusselBIM “Mijn verplaatsingen en het milieu”. De brochure is beschikbaar vanaf eind september. Om ze te verkrijgen : 02/775 75 75, [email protected].

Nieuwe maatregelen bij vervuilingpieken Hittegolven of koudeaanvallen kunnen pieken veroorzaken in de luchtvervuiling. Wanneer dit gebeurt, moet het gebruik van de auto worden beperkt. In geval van verhoogde vervuiling is het openbaar vervoer in Brussel gratis. De fiets is een snel, gemakkelijk en gezond transportmiddel. © Nizet

Als gevolg van windstil weer of een blokkering van luchtlagen, kan de vervuilingconcentratie in een stad als Brussel zeer hoge waarden bereiken. We spreken dan van vervuilingpieken. In de winter zijn de voornaamste vervuilende stoffen stikstofoxide en fijne deeltjes, die bijzonder schadelijk zijn voor de gezondheid. Deze fijne stofdeeltjes verlagen onze levensverwachting met 13 maanden. In het Brussels gewest zouden ze jaarlijks verantwoordelijk zijn voor 1.100 vroegtijdige overlijdens! In de zomer is ozon de boosdoener. Een te hoge ozonconcentratie wordt veroorzaakt door een combinatie van zomerse weersomstandigheden – zon en UV-stralen, hoge temperatuur, zwakke wind – en de aanwezigheid van ozonvormende vervuilende stoffen. De luchtvervuiling is verschillend in de zomer of winter en vereist dus ook een specifieke aanpak. In de winter kan men onmiddellijk ingrijpen door het autoverkeer te verminderen. Om iets te doen aan de ozonpieken in de zomer zijn alleen preventieve maatregelen doeltreffend.

Zomer Het verkeer is de belangrijkste bron van uitstoot van vervuilende stoffen. De Minister van Leefmilieu en de Minister van Mobiliteit hebben hun acties op elkaar afgestemd via het plan Brussel’Air.

Dit plan stelt in de eerste plaats een aantal structurele maatregelen voor. Om het aantal auto’s in de stad te beperken, wil het Gewest het parkeren beter beheren. Het stimuleert tevens de vervoersplannen van ondernemingen: bijna de helft van de jobs in Brussel wordt namelijk ingenomen door nietBrusselaars, en een kleine zes op tien van hen komt met de auto. Het plan stimuleert ook een betere verdeling van de wegen tussen verschillende transportwijzen en stelt tot slot maatregelen voor om het aantal van de meest vervuilende voertuigen te verminderen.

Enkele cijfers •

Aandeel van het verkeer in de totale luchtverontreiniging : 50 % van de luchtvervuiling (microdeeltjes, stikstofdioxide, enz.) en 20 tot 30 % van de broeikasgasemissie.

•

Elke km met de wagen kost gemiddeld 0,40 €. Elke km te voet kost 0 €.

•

Een bus komt overeen met 40 auto’s in het verkeer en produceert 9 keer minder broeikasgassen.

•

Er zijn 70 keer minder ongevallen met het openbaar vervoer dan met auto’s

•

Een auto betekent gemiddeld een uitgave van 6.100 € per jaar, terwijl een abonnement op het openbaar vervoer jaarlijks slechts 450 € kost.

•

De lucht die een fietser inademt is 3 tot 5 keer minder vervuild dan de lucht in het interieur van een auto die vaststaat in de file.

Winter Brussel’Air stelt ook noodmaatregelen voor. Om ze toe te passen, zal het Gewest zich baseren op de index die de luchtkwaliteit aangeeft. Die gaat van 1 (uitstekend) tot 10 (vreselijk slecht). Vanaf index 6 zal u via radio, tv en kranten worden gevraagd het gebruik van de auto te beperken. Bij index 7 zal de controle op de snelheidsbeperkingen tot 50 km/u worden verscherpt en zal het aanbod van het openbaar vervoer worden vergroot. Bij een index 8 of 9 wordt de toestand zeer ernstig: er zullen dan maatregelen worden getroffen zoals beurtelings verkeer, gratis openbaar vervoer en P+R-parkings. Bij een index 10 zou het autoverkeer in Brussel worden verboden.

3

Het Groot Milieufeest in foto’s en cijfers

Het Groot Milieufeest, op 3 juli 2007, was een groot succes. 26.000 enthousiaste bezoekers zorgden in het Jubelpark voor een geslaagde editie. Op de stand van Leefmilieu Brussel-BIM gingen 350 mensen voor de camera een verbintenis aan voor de planeet. Zes onder hen gingen naar huis met een cadeaucheque voor een nieuwe fiets. 700 mensen kozen voor een schriftelijke verbintenis. We deelden 4.000 herbruikbare tassen uit en 3.000 plantjes. Dit jaar hebben we ons systeem met herbruikbare drankbekers verfijnd. Voor elk geschonken glas werd een waarborg van 1 € gevraagd, die werd teruggegeven als de beker werd teruggebracht. Deze werd dan gewassen en opnieuw gebruikt. Zo draaiden 6.000 glazen de hele dag mee en lagen er aan het eind van het feest bijna geen rond te slingeren op de grond. De operatie toonde aan dat een dergelijk project wel degelijk uitvoerbaar is. Het succes ervan is afhankelijk van goede technische voorzieningen en een nauwe samenwerking met de horecastands. Het publiek mopperde niet...

© Florence Didion

4

Zoniënwoud : beschermen om beter in stand te houden Overeenkomstig het beheersplan dat werd goedgekeurd in 2003, is 30 % van de oppervlakte van het Zoniënwoud in 2007 “beschermd gebied” geworden, en 5 % zijn bosreservaten. Het Zoniënwoud is het grootste natuurgebied van het Brussels gewest, en bestrijkt 10 procent van zijn oppervlakte. Dit oude woud met zijn rijk verleden, groene long van de stad en geliefkoosd ontspanningsoord voor de Brusselaars, bezit een uitzonderlijk ecosysteem (een kathedraalbeukenbos dat uniek is in Europa) en herbergt een zeer rijke fauna en flora. Door deze situatie wordt dit groene juweel van de hoofdstad onafgebroken druk bezocht.

Kwetsbaar bosgebied Het Zoniënwoud bestrijkt een oppervlakte 4.383 hectaren, verspreid over het grondgebied van de 3 gewesten van het land. 38 % hiervan wordt beheerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (1.657 hectaren) en vertegenwoordigt ongeveer 60 % van de openbare groene ruimte van Brussel. Sinds 1959 is het

Zoniënwoud Beschermde zone – Gewijzigde situatie

woud beschermd door een besluit dat elke inkrimping van de oppervlakte verbiedt. Maar de aantasting gaat voort, zij het minder zichtbaar, geniepiger. Vaak is dit het gevolg van het gebruik van het woud door mensen die het bos wel waarderen maar de reikwijdte van hun daden niet kunnen inschatten: bodemverdichting door wandelaars en mountainbikers die zich buiten de paden begeven, verstoring van de fauna door loslopende honden… Zoals elk ecosysteem, is ook het woud kwetsbaar. Om het woud te beschermen en tegelijk open te stellen voor het publiek, is het onderverdeeld in zones met een verschillend statuut, waar verschillende toegangsregels gelden.

539 hectaren beschermd gebied Over het algemeen mogen wandelaars in het Brussels gedeelte van het Zoniënwoud ook buiten de paden lopen en hoeven hun honden niet aan de leiband, op voorwaarde dat de eigenaar zijn dier(en) onder controle heeft. In sommige kwetsbaardere zones, aangeduid als beschermd gebied, bosreservaat of natuurreservaat, moeten wandelaars echter op de paden blijven en hun honden aan de leiband houden. Zonder zich er daarom bewust van te zijn, kunnen deze gebruikers van het bos de vegetatie vernietigen en de fauna van de kwetsbare zones verstoren. Om de rijkste biotopen van het woud te beschermen, heeft het beheersplan dat op 30 april 2003 werd goedgekeurd door de Brusselse Hoofdstedelijke Regering een statuut van beschermd gebied toegekend aan 30 % van de totale oppervlakte en aan 5 % een statuut van bosreservaat. De verschillende zones werden gekozen op basis van de rijkdom van de te beschermen biodiversiteit, de lokale problemen in verband met de drukte (aantasting van de bodem vooral) en de mogelijkheid om duidelijke grenzen af te bakenen op het terrein (aanwezigheid van paden). Tot slot zijn er nog de zones die bijzonder interessant zijn wat fauna, flora en paddenstoelen betreft. In totaal is een gebied van 539,25 hectare voorgesteld als beschermd gebied, of 32,5 % van de oppervlakte van het Zoniënwoud.

Bosreservaat Intergraal reservaat Natuurreservaat Neolitische site Beschermde zone

In de nieuwe beschermingszones van het woud moeten de wandelaars op de paden blijven. © Nizet

De basisregels •

Maak zo weinig mogelijk lawaai

•

Pluk geen wilde bloemen of paddenstoelen

•

Verstoor de dierenwereld niet

•

Hou uw hond(en) altijd onder controle

•

Maak geen vuur

•

Fiets enkel op de fietspaden

•

Laat geen afval achter in het bos.

•

Volg de instructies op de borden en de aanwijzingen van de boswachters

De bijkomende regels in de beschermde zones •

Blijf op de paden

•

Hou honden aan de leiband

Voor meer informatie : www.leefmilieubrussel.be > Groene ruimten > Het Zoniënwoud www.soignes-zonien.net De brochure ‘Het Zoniënwoud’, met meer informatie over het beheer van het Brusselse deel van het park. Te bestellen bij Leefmilieu Brussel-BIM.

Campagne roept op tot inspanningen voor biodiversiteit Een van de belangrijke ecologische uitdagingen van deze 21ste eeuw is het behoud van de biodiversiteit. Ook in België en in Brussel, waar de overheid inspanningen levert om de achteruitgang af te remmen. Onder andere dankzij de campagne “Ik geef leven aan mijn planeet”. De achteruitgang van de biodiversiteit is helaas een zeer merkbare realiteit. In België is naar schatting 30 tot 50 % van de 36.300 dier- of plantensoorten bedreigd. Deze biodiversiteit is echter essentieel voor het leven op aarde. Het is dus belangrijk om concrete maatregelen te treffen. Dat

is wat de Belgische overheden doen. Er zijn drie sleutelmomenten in het beheer van de biodiversiteit: de ondertekening van het Verdrag inzake biologische diversiteit in 1992 tijdens de top van de aarde in Rio, de Europese top van Göteborg in 2001 en de start van de nationale campagne “Ik

Achteruitgang stoppen tegen 2010

12 engagementen voor een betere biodiversiteit •

Ik plant een boom of haag.

•

Ik leg een vijvertje aan.

•

Ik koop lokaal geproduceerde seizoensgroenten en -fruit.

•

•

Ik laat een groendak aanleggen.

Ik koop geen souvenirs op basis van koraal, zeesterren, zeepaardjes, schildpadden of levende exoten zoals kikkers en schildpadden.

•

Ik composteer.

•

Ik eet alleen vis gevangen of gekweekt op duurzame wijze.

•

Ik gebruik geen producten eindigend op -cide: herbicide, pesticide, insecticide...

•

Ik laat de natuur haar gang gaan in (een deel van) mijn tuin.

•

Ik kies voor gecertificeerd hout en houtproducten.

•

Ik wandel of fiets minstens eenmaal per maand in de natuur.

•

Ik kies voor bio-producten.

geef leven aan mijn planeet” op 22 mei 2007. Deze campagne wordt gevoerd door het Nationaal Knooppunt, het platform waar de Belgische instanties die zich met deze problematiek bezighouden verzameld zijn: federale staat, Brussels gewest, Vlaams gewest en Waals gewest.

5

De campagne is opgebouwd rond de doelstelling die België en Europa hebben vooropgezet: de achteruitgang van de biodiversiteit moet gestopt zijn in 2010. Dit betekent dat er concreet rekening moet worden gehouden met het probleem en dat een aantal gedragswijzen moeten veranderen. Want er zijn wel degelijk oplossingen: en ze liggen binnen ieders bereik (zie kader). Op de website www.vips.biodiv.be kunt u uw engagement formeel bevestigen.

Meer informatie Via www.vips.biodiv.be, of vraag de brochure aan via 02 627 45 45 of [email protected]

Gesuikerde dranken : invloed op gezondheid en milieu

In de praktijk •

Drink minstens 1,5 liter water per dag, liefst uit de kraan

Elke Belg verbruikt gemiddeld 120 liter gesuikerde dranken per jaar, kinderen en jongeren op kop. Deze consumptie heeft aanzienlijke effecten op de volksgezondheid, het milieu en het maatschappelijke evenwicht. Terwijl de beste oplossing zomaar uit de kraan komt !

•

In geval van een wat fletse smaak of chloorgeur, kunt u het water een tijdje laten rusten in de koelkast of er enkele druppeltjes citroensap aan toevoegen.

ze worden in elk geval afgeraden voor jonge kinderen.

•

Kies als alternatief voor een siroop : er zijn er in zeer uiteenlopende smaken, ook in biologische versie. Gebruik 1 dosis siroop op 14 dosissen water.

•

Beperk u tot 30 cl limonade per dag, om het even of het om “light” of “normaal”-limonade gaat.

•

Geschat wordt dat limonades alleen al verantwoordelijk zijn voor 1 % van de totale milieu-impact die wordt veroorzaakt door alle consumptiegoederen samen!

Water is leven ! Om gezond te zijn, moet een volwassene elke dag gemiddeld anderhalve liter water drinken, als het warm is zelfs dubbel zoveel. In ons land is water in overvloed beschikbaar, goedkoop en van prima kwaliteit: u hoeft alleen maar de kraan open te draaien. Toch kunnen wij meestal niet weerstaan aan het indrukwekkende aanbod van allerhande dranken die de handel ons aanprijst, met vooraan talrijke gesuikerde dranken zoals frisdranken, cola’s, tonics en bitters. De Belg is een van de grootste limonadedrinkers van Europa.

6 klontjes per blikje Niettemin worden deze dranken door diëtisten met de vinger gewezen. Ze verhogen de risico’s op zwaarlijvigheid, met name vanwege hun suikergehalte. Een blikje cola of icetea bevat het equivalent van 6 klontjes suiker, of 150 kilocalorieën. In “light” frisdranken worden zoetstoffen zoals aspartaam gebruikt. Maar over hun effecten op de gezondheid is voorlopig nog weinig geweten, en

Elke stap in de productieketen van gesuikerde dranken heeft een effect op het milieu : de productie van de grondstoffen (suikers, fruit, additieven), de extracten, de drank, de verpakking, het transport en de distributie. De productie van 1 liter cola zorgt voor een uitstoot van ongeveer 70 g CO2. Elke dag wordt wereldwijd 240.000.000 liter Coca-Cola gedronken, zonder nog de dranken van de andere merken te tellen. Dat betekent een productie van 16.800 ton CO2, per dag ! Daar houdt het echter niet mee op. De eindproducten worden ook opgeslagen, gekoeld en getransporteerd. Na consumptie blijft er een berg verpakkingsafval over. 44,9 % van het gewicht van alle verpakkingen op de markt is van drankverpakkingen. Ook al kan het grootste gedeelte hiervan selectief worden ingezameld met het oog op recyclage, is dit nadeliger voor het milieu dan het voorkomen van deze verpakkingen aan de bron.

Om onze dorst te lessen is er een veel gezonder alternatief dat bovendien minder impact heeft op het milieu: kraantjeswater. Water uit de kraan wordt zorgvuldig gecontroleerd, is goedkoop en beschikbaar voor iedereen, en hoeft niet te worden verpakt of vervoerd. Kraantjeswater drinken is het best voor het milieu.

Meer info: Dossier “Een zomer lang fris, zonder suiker”, Brusselse Observatorium van de Duurzame Consumptie (BODC), juni 2007, www.observ.be

Brandnetelships en Zorro-pakken van het huis ! Kopen is niet de enige manier om onze materiële behoeften te bevredigen. We kunnen ook recupereren, herstellen, uitvinden, ruilen en zelf maken. Kortom, inventiviteit en creativiteit kunnen in de plaats komen van dwangmatig kopen. Dat is de grote les van de Savoir faire-beurs die in juni werd georganiseerd in Brussel. Met een knipoog werd deze beurs georganiseerd op het Muntplein, op een steenworp van de Nieuwstraat (de tempel van de ongebreidelde consumptie). Op het ogenblik van klimaatveranderingen en inspanningen om onze afvalbergen, energieverspilling en aanslagen op het milieu te verminderen, vragen de sympathieke vrijwilligers die het evenement organiseren dat particulieren hun kennis zouden uitwisselen om de passieve en onbezonnen overconsumptie van materiële goederen te verminderen. En dat allemaal zonder in de portemonnee te tasten, zonder reclame, zonder de minste commerciële transactie.

Hergebruiken is de boodschap Het streefdoel van de 26 stands was de bezoekers zin geven om het “zelf te doen”, gewoon door zich te laten inspireren door de ideeën, vaardigheden en technieken van particulieren die bereid zijn deze gratis te delen. Uw pyjama mist een knoop of er zit een gat in uw jeans ? Leer naaien en “stoppen”. Kleine Jan wil een Zorro-pak ? Leer samen met hem hoe er een te

maken van oude lorren. Kleine Emilie wil een nieuwe pop, een marionet of een prinsessenhoed ? U kunt er makkelijk zelf een breien met slierten van plasticzakken van de supermarkt! Op een andere stand leerde men hoe een kasteel te bouwen met enkele stukken hout, een paar buisjes en papier-maché. U leerde er ook verse pasta of ambachtelijk brood bereiden – en oud brood weer lekker maken – hoe planten en groenten in de tuin het best laten kiemen, of welke wilde planten eetbaar zijn. Een avondje onder vrienden : laat hen kennismaken met een aperitief op basis van natuurlijk gearomatiseerde wijnen, brandnetelchips of vlierbessenbeignets... ! En versier de tafel met kaarsen die u zelf hebt gemaakt van kaarsresten. En dan zijn er nog de talloze “tips en kneepjes” om een gaskachel te reinigen, zijn eigen tandpasta of afwasmiddel te maken, een gootsteen te ontstoppen zonder schadelijk product of om het gebruik van bleekwater te vermijden.

Op dezelfde golflengte

© Fade-in

“Onze beurs is vooral een ideeënuitwisseling” benadrukken de organisatoren. “Het is niet onze bedoeling de mensen af te schrikken met beschuldigende uitspraken over milieurampen, maar hen erop te wijzen dat ze veel meer praktische aanleg en creativiteit hebben dan ze wel denken. Het komt eropaan anders te denken, te handelen en te reageren!” Hetzelfde was te horen bij de bezoekers: “We hebben allemaal behoeften, maar het is fijn en zelfs plezierig om te ontdekken hoe we deze kunnen vervullen door ze zelf aan te pakken. Het is een waar genoegen !” Of: “Hebben alleen welgestelde mensen tijd om dingen zelf te doen ? Ik geloof het niet. Eenvoudig en creatief leven is geen luxe. Het ligt in ieders bereik. Deze beurs is goed voor de gezondheid, de portemonnee en het milieu.”

6

Enkele pedaalslagen en deze heerlijke aardbeienmilkshake was klaar, zonder elektriciteit ! ©Fade In

Meer informatie? Ontdek nieuwe ideeën op de volgende beurs tijdens de autovrije dag op “Landelijk Brussel” op 23 september op het Poulaertplein.

25 jaar lang warm water voor 225 € Zonlicht omzetten in warmte en deze vervolgens opslaan in water : dat is wat een zonneboiler doet. Met dat water kunt u uw drinkbaar water opwarmen of zelfs ook het water in uw centrale verwarming opwarmen. De premies en belastingskorting zijn nu dermate interessant dat u gemiddeld 225 euro netto betaalt voor 25 jaar warm water (prijs van het water niet inbegrepen) ! haalt dit percentage naar omlaag. Door gebruik te maken van hernieuwbare energie kan men ook de CO2-productie door de verwarming verminderen. Om het consumptiewater te verwarmen en de verwarming te ondersteunen, is er een groter collectoroppervlak en een groter reservoir nodig, en de sturing van het geheel wordt eveneens complexer. De investering zal dus hoger zijn dan voor een gewone zonneboiler: momenteel tussen 14.000 en 16.000 €. Het geïnstalleerde gecombineerde systeem zal dan een deel van uw verwarmingsbehoefte (20 tot 33 %) en het grootste gedeelte van uw sanitaire warmwaterbehoefte (tot 80 %) voor zijn rekening nemen.

De herbruikbare tas : een goede gewoonte Gebruik uw boodschappentas zoals in de goede oude tijd, of een herbruikbare winkeltas, en geeft het milieu een flinke duw in de rug. Het is hoog tijd : de plasticzakken die gratis werden uitgedeeld aan de kassa hebben al veel schade veroorzaakt...

De Brusselse wetgever heeft zich over deze grotere installaties gebogen waarmee een gecombineerd systeem kan worden gevoed, en heeft de maximumpremie voor deze bijzondere situatie verhoogd tot 6.000 €. De fiscale aftrek daarentegen blijft begrensd tot 3.380 €/jaar. Berekend over een gemiddelde productie gedurende de eerste 25 jaar dat het systeem werkt, zal de kostprijs van een kWh zonne-energie in veel gevallen ergens tussen 0,37 en 0,52 € liggen. Dit is een vaste prijs gedurende 25 jaar, die lager is dan die van aardgas vandaag.

Een schema van een klassieke installatie: de zon verwarmt op uw dak een gesloten circuit, dat beneden in uw kelder de warmte doorgeeft aan een boiler.

Een klassieke installatie voor warm water kost gemiddeld 6.000 €. Met de Energiepremies van het Gewest kunt u reeds tot 50 procent van uw investering terugkrijgen, begrensd tot 3.000 euro. Daarnaast, en bijkomend, kunt u tot 40 procent van uw investering in mindering brengen van uw belastingen (en dus niet van het belastbaar bedrag; met andere woorden gaat het hier om een reductie en geen deductie). Ook voor uw belastingen is er een maximum, met name 3.380 €. Ten derde krijgt u daarbovenop in de volgende gemeenten premies die variëren van 250 tot 500 euro: Anderlecht, Brussel, Evere, Ganshoren, Sint-Agatha-Berchem, Sint-LambrechtsWoluwe en Ukkel.

Een gecombineerd systeem of een zonneboiler kunnen niet volledig instaan voor de verwarming of de sanitaire warmwaterproductie. Ze kunnen wel een groot deel ervan voor hun rekening nemen, tegen een prijs die vandaag reeds lager is dan die van de andere energiebronnen, waarbij meteen de CO2productie van het klassieke systeem wordt verlaagd. Zonneboiler

Gecombineerd systeem

Aandeel in de warmwaterproductie

50 %

80 %

Aandeel in de verwarming

0%

25 %

Gedeelte van het totale energieverbruik

7%

30 %

Gemiddelde investering (na aftrek van premies)

225 €

6.245 €

De Facilitator voor kleine hernieuwbare energiesystemen, die u kan bijstaan bij uw eerste stappen in de zonne-energie, berekende dat een Brusselaar gemiddeld netto 225 euro betaalt voor zijn installatie. Zo hebt u de zekerheid 25 jaar lang warm water te kopen tegen een meer dan aantrekkelijk tarief!

Als we ervan uitgaan dat het systeem 25 jaar meegaat, schommelt de prijs per kWh zonne-energie tussen 0,01 en 0,04 €/kWh. Dit is een veel lagere prijs dan de goedkoopste vorm van klassieke energie, aardgas, die u voor dezelfde liter warm water 0,68 €/kWh kost.

Gecombineerd systeem Verwarming neemt in een woning het leeuwendeel van de energiekosten voor zijn rekening, met 72 % van het energieverbruik. Een doeltreffende isolatie van het gebouw

Lange tijd vonden wij het gewoon om aan de kassa van de supermarkt gratis plasticzakken te krijgen. Zo werden er in België elk jaar drie miljard polyethyleenzakken verspreid, goed voor 15.000 ton plastic. Voor Brussel kwam dit overeen met gemiddeld 157 zakken per persoon per jaar. Tegenover een gemiddelde levensduur van de plasticzak van 20 minuten, staat een afbraaktijd van een tot vier eeuwen.

Groothandel Samen met nog andere initiatieven, voert de Belgische groothandel sedert 2004 campagne voor het gebruik van de herbruikbare winkeltas. De regering heeft deze ontwikkeling versneld met taksen, zoals de taks die werd goedgekeurd tijdens de superministerraad van Leuven in maart 2007. Een van deze maatregelen belast het gebruik van wegwerpzakken vanaf 1 juli van dit jaar met een taks van 3 € per kilogram, waardoor de prijs van de zak voor de distributeur verdrievoudigt. Diverse distributeurs laten de consument er nu voor betalen (bijvoorbeeld 5 cent bij Delhaize en 3 cent bij GB). Opnieuw een goede reden om een herbruikbare winkeltas te gebruiken of een andere oplossing te overwegen: een mand of harde kist, een rugzak, een trolley, een winkelwagentje of stoffen tas.

Kleinhandel

Een aantrekkelijke prijs

In het ongunstigste geval (complexe installatie en geen premie) kost 25 jaar warm water 2.620 € en kost elke kWh zonne-energie 0,54 €. Dat is een beetje minder dan gas, en veel minder dan alle andere energiebronnen. Bovendien, eenmaal de zonneboiler geïnstalleerd is, verandert de prijs per kWh zonne-energie niet meer gedurende de volledige levensduur, die dus minstens 25 jaar bedraagt... Durft u dat ook zeggen over de kWh-prijs van aardgas of stookolie ?

Voor plastic zakken moeten we voortaan betalen in de meeste grootwarenhuizen. In de kleinhandel nog niet.

Met de Energiepremies van het Gewest, de belastingskortingen en de gemeentepremies wordt een zonneboiler een zeer interessante investering.

Meer informatie: www.leefmilieubrussel.be, 02 775 75 75 Facilitator voor kleine hernieuwbare energiesystemen, [email protected], 02/218 78 99

7

In 2005 en 2006 werd in de groothandel reeds een daling van het aantal wegwerpzakken met 40 % vastgesteld (goed voor 1.900 ton plastic), een trend die eind 2007 tot een vermindering met 60 % zou moeten leiden. Zeer bemoedigende resultaten, dankzij de informatie- en bewustmakingscampagnes in de grootwarenhuizen. Maar deze campagnes bereikten niet de buurtwinkeliers of de andere winkels en markten, waar eveneens grote hoeveelheden plasticzakken omgaan. Overeenkomstig het gedrag dat men van hem vraagt, zou de consument moeten worden gesensibiliseerd voor het gebruik van herbruikbare alternatieven om zijn aankopen in te vervoeren, ongeacht waar hij zijn boodschappen doet. Maar daarvoor wordt ook een beroep gedaan op zijn verantwoordelijkheidsgevoel. Stilaan wordt winkelen in grootwarenhuizen waar herbruikbare tassen beschikbaar zijn, voor heel wat mensen een goede gewoonte. Waarom zou men dit principe niet doortrekken naar alle winkels waar men gaat kopen? Boekhandels, apotheken, kledingzaken, speelgoeden geschenkenwinkels: met een kleine voorraad duurzame tassen op strategische plaatsen, worden wegwerp- of betalende verpakkingen weldra een herinnering aan het verleden.

Projectoproep : Wedstrijd voor de bouw of renovatie van voorbeeldgebouwen

Ik bespaar energie

Bent u een Brussels openbaar of privé-investeerder en actief in de nieuwbouw of grondige renovatie van gebouwen in Brussel ? Neem dan deel aan de wedstrijd die het Brussels Hoofdstedelijk Gewest organiseert. Deze heeft 5 miljoen euro te verdelen om de bouw of renovatie van voorbeeldgebouwen op energetisch en ecologisch vlak te stimuleren. Kandidaturen moeten uiterlijk worden ingediend voor 14 september 2007. Meer informatie vindt u op www.leefmilieubrussel.be.

Vind de drie verschillen tussen deze tekeningen. Ze wijzen op energieverspillende gedragingen.

Ga op in de Brusselse natuur ! Vanaf september neemt Green, een steunpunt voor natuur- en milieueducatie, u elke maand gratis mee om het rijke groene erfgoed van de hoofdstad te ontdekken. De gegidste wandeling vindt steeds plaats op de tweede zondag van de maand, meestal in de namiddag, en duurt gemiddeld twee uren. Het programma van dit najaar : 9 september : Tuin Jean Massart en Rood Klooster 14 oktober : Zoniënwoud en Tournay-Solvaypark 11 november : Kauwberg 9 december : dia-avond ‘natuur in Brussel’ Meer informatie (oa. vertrekplaats en tijdstip) : 02 209 16 35 of 0473 96 85 04, www.natuurgidsenbrussel.be of in de agenda van Brussel Deze Week

Gratis voordrachtenreeks Hoe leg ik een vijver aan waar amfibieën en libellen zich thuis voelen ? Waarom zijn wilde planten te verkiezen boven exoten ? Waar vind ik het recept voor netelgier ? Vragen waarop u antwoorden krijgt tijdens drie voordrachten die vzw Biloba geeft in samenwerking met Natagora. Het programma: Dinsdag 11 september : Natuur in de tuin : waarom ? Hoe ? Dinsdag 18 september : De natuurlijke vijver Dinsdag 25 september : Een tuin zonder pesticiden Afspraak telkens om 19u in de Ferme Nos Pilifs, Trassersweg, 347-349, 1120 Brussel. Parkeren is mogelijk. Toegankelijk voor minder mobiele personen. Inschrijvingen (aangeraden) : [email protected] (Biloba), 02/245.55.00 (Natagora)

Wildeplantenbeurs Op zoek naar zaden van wilde bloemen, jonge plantjes, struiken en inheemse bomen voor hagen of bosjes, kleine fruitbomen of klimplanten aan te schaffen (door te ruilen of te kopen) ? Bezoek dan de Wildeplantenbeurs op 25 november 2007. Blikvanger wordt een moestuin die ecologisch wordt onderhouden door een groep bewoners. U kunt er ook een demonstratie bijwonen van de aanplant van struiken voor een haag. Wildeplantenbeurs, zondag 25 november : 10-15u, Jeugdhuis van Watermaal-Bosvoorde, Wienerplein 2. Meer informatie : [email protected] (Biloba), 02/245.55.00 (Natagora)

Sluiting van de Sint-Gorikshallen Ons informatieloket in de Sint-Gorikshallen heeft zijn deuren gesloten op 1 juli 2007. U kunt ons nog steeds bereiken met uw vragen en wensen op het telefoonnummer 02/775 75 75, of via e-mail [email protected]

Deelnemers Energie-uitdaging besparen 400 euro in 6 maanden De tweede editie van de Energie-uitdaging, georganiseerd door Leefmilieu Brussel-BIM, legt een uitstekende balans voor. Meer dan 1400 deelnemers hebben de belofte aangegaan hun energieverbruik te verlagen : verwarming, elektriciteit, auto... Heel eenvoudig door enkele eenvoudige gebaren te stellen en bepaalde gewoonten te veranderen, zonder investeringen en zonder in te boeten aan comfort. Maar met een gunstig effect op het milieu, alsook aanzienlijke besparingen.

Uitgaven voor energie (E)

Energieuitgaven voor en na de Energie-Uitdaging

voor na

1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

Gedurende 6 maanden hebben de deelnemers enkele eenvoudige raadgevingen gevolgd : het licht uitdoen wanneer men een kamer verlaat, de verwarming van de woning ’s nachts wat lager zetten... De resultaten zijn overtuigend : het verbruik van de deelnemers daalde met 20 %, alleen al voor de woning (23 % voor de brandstoffen en 14 % voor elektriciteit). Dat is goed voor een besparing van 400 euro per huishouden en 1250 kg minder CO2 in de lucht. Voor de gezinnen die over een auto beschikken, komt bij deze gezinsbalans nog een extra besparing van 150 euro en 340 kg CO2. Als alle Brusselaars dit gedrag zouden overnemen, zou het Gewest reeds de helft van zijn Kyoto-doelstellingen vervullen! Wat moeten we hieruit besluiten ? Dat energiebesparingen een voor iedereen haalbaar zijn. Voelt u wel iets voor het idee en wenst u hulp te krijgen van het team van de Energie-uitdaging ? Neem dan deel aan de volgende editie die gepland is voor dit najaar. Contacteer ons om op de hoogte te worden gehouden : Marie-Claude Geleyn, Leefmilieu Brussel-BIM, 02 775 76 28, [email protected].

Meer informatie : Electriciteit

Gas / stookolie

Transport

Sorry

Meerdere lezers hebben het nummer van mei 2007 te laat ontvangen en hebben daardoor ook het Groot Milieufeest gemist dat erin werd aangekondigd. De vertraging werd veroorzaakt door een onvoorziene staking bij De Post. We bieden u onze verontschuldigingen aan voor het eventuele ongemak.

Leer composteren Composteren Dit is een theoretische cursus waarin u uitleg krijgt over waarom en hoe composteren, over de verschillende composteringstechnieken, over de meest voorkomende problemen en de praktische oplossingen. Deze cursus wordt aangevuld met een praktijkles. Donderdag 27 september, 19u30-22u, Jeugdherberg Jacques Brel, Zavelput 30, 1000 Brussel.

Wormcompostering (theoretische en praktische cursus) Tijdens deze theoretische en praktische les leert u hoe u kunt composteren zonder tuin. U krijgt ook een overzicht van de verschillende bestaande wormenbakken en u kunt zelf uitproberen hoe u een wormenbak moet aanmaken. Donderdag 25 oktober, 19u30-22u, Jeugdherberg Jacques Brel, Zavelput 30, 1000 Brussel.

Inschrijving en informatie: 02 / 775 75 75 (Leefmilieu Brussel-BIM)

www.energie-uitdaging.be

8