DE GIERZWALUW KNNV VOGELWERKGROEP AMSTERDAM

pLli

DE GIERZWALUW KNNV

VOGELWERKGROEP

AMSTERDAM

1959-1984 25JAAR

VWGA

De

Gierzwaluw

R e d a k t i e : J a n J o o s t B a k h u i z e n , A l f r e d B l o k , Kees Hazevoet, J a n v L a a r , Wim vd S c h o t , W i l l e m vd Waal Redaktieadres:

K e r k s t r a a t 3 8 0 / 1 , 1017 JB Amsterdam, 020-235049

Adres voor r u i l a b o n n e m e n t e n Bestuur

KXNV-VWG

( t e v e n s b i b l i o t h e e k VWGA): Do B e c k e r s , Nijenburg 25, 1081 GD Amsterdam, 020-422608

Amsterdam

Kees Hazevoet - v o o r z i t t e r H e n r i e t t e Postma - s e c r e t a r i s Menno H u i z i n g a - p e n n i n g m e e s t e r O v e r i g e b e s t u u r s l e d e n - F r a n k van Groen, Henk de C r o o t , A n n e l i e s Romer Adres s e c r e t a r i s : G o v e r t F l i n c k s t r a a t 350/2, 1074 CG Amsterdam, 020-728003 Adres p e n n i n g m e e s t e r : G e r r i t van d e r V e e n s t r a a t 111/1, 1077 DV Amsterdam, 020-767777 Het l i d m a a t s c h a p / a b o n n e m e n t b e d r a a g t : voor n i e t - l e d e n KNNV Amsterdam ƒ voor l e d e n KNNV Amsterdam ƒ j e u g d l e d e n t/m 18 j a a r ƒ huisgenootleden ƒ B e t a l i n g e n : g i r o 5060400 t . n . v . V o g e l w e r k g r o e p Amsterdam t e Amsterdam Waarnemingensecretaris: Willem

vd Waal, L a a g t e Kadijk 11/2,

20,— 15,— 15,— 7,50

1018 BA Amsterdam, 020-272129

M a r t i n van den Berg en Ed V e l i n g hebben de r e d a k t i e v e r l a t e n . Eerstgenoemde maakte s i n d s de v e e r t i e n d e jaargang (1976) van het toenmalige Mededelingenb l a d d e e l u i t van de r e d a k t i e . Ed V e l i n g z e l f s s i n d s de a c h t s t e jaargang ( 1 9 7 0 ) . Het i s m o e i l i j k voor t e s t e l l e n dat zij er vanaf heden n i e t meer bij z u l l e n zijn. Na zo'n lange v e r b i n t e n i s met ons b l a d i s het ook e r g moeilijk een opsomming t e geven van a l l e manieren waarop zij bijdroegen bij h e t maken van het b l a d . N i e t a l l e e n h e t s p e c i f i e k e r e d a k t i e w e r k had hun z o r g , maar ook het pure 'maken' z o a l s h e t s t e n c i l l e n , toen het b l a d nog n i e t g e d r u k t werd, en h e t vergaren en verzenden. Tijdrovende k l u s s e n ! Daarnaast besteden zij v e e l t i j d aan het 'leesbaar' maken van de v e l e bijdragen d i e binnenkwamen. Want h e t mag h i e r w e l eens gezegd worden: r e d a k t i e w e r k gebeurd nogal o n z i c h t b a a r en anoniem maar i s erg noodzakelijk om h e t p e i l hoog en c o n s t a n t t e houden. De gave om een l o g i s c h en h e l d e r v e r h a a l t e schrijven i s n i e t i e d e r gegeven en menig r e d a k t e u r h e e f t z i c h r e g e l m a t i g de vraag t e s t e l l e n 'wat bedoeld de s c h r i j v e r ? ' Ook h e t werven en binnenhalen van bijdragen i s een v o o r t d u r e n d punt van z o r g . A l deze beslommeringen hebben Ed en M a r t i n gedurende v e l e j a r e n ondergaan en daarvoor zijn we ze v e e l dank v e r s c h u l d i g d !

NIEUWE LEDEN: Gonny W i s s c h a f f , Graaf F l o r i s l a a n 48, 1181 EB Amstelveen.

ADRESWIJZIGING: Gert B l a n k e r s , Zebraspoor 601, 3605 HJ Maarssenbroek.

Hans Brouwer, A a l b e r s e s t r a a t 240, 1067 GM Amsterdam.

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

* V A N * D E *

31

JUBILEUMCOMMISSIE

*

TEKENWEDSTRIJD VOOR ONZE LEDEN A l enkele i n z e n d i n g e n werden ontvangen maar ook uw c r e a t i e s w i l l e n we graag tegemoet z i e n . De d e f i n i t i e v e s l u i t i n g s d a t u m hebben we v a s t g e s t e l d op 1 October. Ineke R i d d e r , S t a a l m e e s t e r l a a n 341, 1057 PD Amsterdam, z a l graag de v r u c h t e n van uw i n s p i r a t i e i n o n t v a n g s t nemen. Meerdere i n z e n d i n g e n per persoon zijn natuurlijk toegestaan.

EXCURSIE PER- BOOT VANUIT IJMUIDEN OP ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1984 T o t dusver hebben z i c h a l 32 deelnemers aangemeld en op d i e b a s i s werd voor de z e e e x c u r s i e h e t s c h i p 'De Tonijn' g e c h a r t e r d . Consumpties verkrijgbaar aan boord tegen r e d e l i j k e p r i j z e n . Graag zouden we de r i c h t p r i j s van ƒ 35 per persoon, o f i e t s l a g e r w i l l e n aanhouden, maar daarvoor zijn minstens 40 deelnemers n o d i g . Geef u dus nu s n e l op! Het z a l zeer b e s l i s t de moeite waard zijn. Ook e v e n t u e l e introducé's zijn welkom, t o t een maximum van 45 personen. De s c h i p p e r g o o i t om 8 uur de t r o s s e n l o s en wij v e r t r e k k e n met e i g e n vervoer om 7 uur vanaf het S t a d i o n p l e i n . Hebben a l l e a u t o m o b i l i s t e n hun beschikbare p l a a t s r u i m t e a l doorgegeven? U k u n t z i c h dus nog opgeven bij Gert j a n Hijstek, Jan van G e n t s t r a a t 8, 1171 GL Badhoevedorp, 02968-3119.

FILMAVOND IN NOVEMBER W i l l van Schieveen w e r k t momenteel aan de eindmontage van zijn nieuwste f i l m 'De O o s t v a a r d e r s p l a s s e n , een levend v e r l e d e n ' . We hebben deze bekende f i l m e r b e r e i d gevonden zijn i m p r e s s i e s van d i t belangrijke w e t l a n d voor ons t e v e r t o n e n . Op deze avond z a l tevens zijn f i l m over de Veluwe worden v e r t o o n d 'Op h e t oude w i l d s p o o r ' . Beide f i l m s worden door de f i l m e r i n g e l e i d , d i e ons tevens i e t s z a l v e r t e l l e n over zijn e r v a r i n g e n tijdens h e t f i l m e n . Van de p r e c i e s e datum wordt u t i j d i g op de hoogte

gebracht!

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

EXCURSIEPROGRAMMA ZOMER / NAJAAR

1984

Zondag 22 juli: Steltloperexcursie naar Flevoland Naast g r o t e a a n t a l l e n K l u t e n , Kemphanen, G r u t t o ' s en T u r e l u u r s kunnen we minder algemene s o o r t e n a l s Temminck's S t r a n d l o p e r o f Grauwe F r a n j e p o o t verwachten. We v e r t r e k k e n om 7.00 uur van h e t A m s t e l s t a t i o n en gaan met eigen v e r v o e r . Zondag 19 augustus: Steltloperexcursie met nog onbekende bestemming Afhankelijk van de p l a a t s waarvandaan ons de g u n s t i g s t e b e r i c h t e n b e r e i k e n gaan we naar Zeeland, F l e v o , Hondsbossche. Om 7.00 uur bepalen we op h e t S t a d i o n p l e i n ons r e i s d o e l . We gaan weer met eigen v e r v o e r . Zondag 2 september: Maasvlakte V o r i g j a a r zagen we h i e r een M i d d e l s t e Jager en enkele Geelpootmeeuwen. Bovend i e n wordt e r omstreeks deze t i j d meestal een W a t e r r i e t z a n g e r g e z i e n . We v e r t r e k ken om 7.30 uur van h e t S t a d i o n p l e i n en gaan met eigen v e r v o e r . Zaterdag 29 september & zondag 30 september: najaarsweekend op Texel Goede wijn b e h o e f t geen k r a n s . Tijdens de n a j a a r s t r e k i s er weer van a l l e s mogel i j k : Sperwergrasmus, K l e i n e Vliegenvanger, B l a d k o n i n k j e ! ? Meenemen: lunchpakket voor z a t e r d a g , k l e d i n g en s c h o e i s e l voor a l l e s o o r t e n weer, slaapzak. We v e r t r e k k e n om 6.00 van h e t S t a d i o n p l e i n en gaan met eigen v e r v o e r . Ook d i t keer kan weer vrijdag met h e t weekend begonnen worden. D i t dan even opgeven svp. Zondag 21 oktober: Kop van Noordholland Bij de Hondsbossche kunnen we S t r a n d l e e u w e r i k en I J s g o r s verwachten. Op h e t wad bij Wieringen g r o t e groepen s t e l t l o p e r s en Rotganzen. We v e r t r e k k e n om 8.30 uur van h e t S t a d i o n p l e i n met eigen v e r v o e r . Zondag 11 november: AW-Duinen De j a a r l i j k s terugkerende Waterspreeuw i s e r misschien alweer o f anders m i s s c h i e n een P a r e l - o f Roodkeelduiker. We verzamelen om 9.00 uur op s t a t i o n S l o t e r d i j k Z u i d . Eigen v e r v o e r d e r s kunnen omstreeks d i e t i j d deelnemers oppikken. Anders z i e n we e l k a a r om 10.10 uur bij de ingang "Oase". Zaterdag 1 december: IJmuiden (& evt. Duin en Kruidberg) Behalve.Zeekoeten, Alken en d u i k e r s behoren K u i f a a l s c h o l v e r en burgemeesters t o t de mogelijkheden. We verzamelen om 10.00 uur bij P a v i l j o e n Z u i d p i e r . De bus v e r t r e k t om 9.00 u u r van de M a r n i x s t r a a t . Zondag 23 december: Ganzenexcursie naar de Flevopolder Behalve Grauwe Ganzen werden v o r i g j a a r omstreeks deze t i j d gemengde groepen K o l - en Brandganzen g e z i e n . Ook Sneeuwganzen worden j a a r l i j k s waargenomen. We v e r t r e k k e n om 9.00 uur van h e t A m s t e l s t a t i o n en gaan weer met e i g e n v e r v o e r . VOOR ALLE EXCURSIES GELDT: OPGEVEN B I J MENNO HUIZINGA, TEL. 767777 OF OVERDAG 023-319512 (maandag t/m v r i j d a g ) . B I J EXCURSIES MET EIGEN VERVOER WORDEN AUTOMOBILISTEN VERZOCHT DE BESCHIKBARE PLAATSRUIMTE OP TE GEVEN!

DE GIERZWALUW

De

Gierzwaluw

R e d a k t i e : Jan J o o s t B a k h u i z e n , A l f r e d B l o k , Kees Hazevoet, Jan v L a a r , Wim vd S c h o t , W i l l e m vd Waal Redaktieadres:

K e r k s t r a a t 3 8 0 / 1 , 1017 JB Amsterdam, 020-235049

Adres voor r u i l a b o n n e m e n t e n Bestuur

KNUV-VWG

( t e v e n s b i b l i o t h e e k VWGA): Do B e c k e r s , Nijenburg 25, 1081 GD Amsterdam, 020-422608

Amsterdam

Kees Hazevoet - v o o r z i t t e r H e n r i e t t e Postma - s e c r e t a r i s Menno H u i z i n g a - p e n n i n g m e e s t e r O v e r i g e b e s t u u r s l e d e n - F r a n k van Groen, Henk de G r o o t ,

A n n e l i e s Romer

Adres s e c r e t a r i s : G o v e r t F l i n c k s t r a a t 350/2, 1074 CG Amsterdam, 020-728003 Adres p e n n i n g m e e s t e r : G e r r i t van d e r V e e n s t r a a t 111/1, 1077 DV Amsterdam, 020-767777 Het lidmaatschap/abonnement b e d r a a g t : v o o r n i e t - l e d e n KNNV Amsterdam ƒ voor l e d e n KNNV Amsterdam ƒ j e u g d l e d e n t/m 18 j a a r ƒ huisgenootleden ƒ B e t a l i n g e n : g i r o 5060400 t . n . v . V o g e l w e r k g r o e p Amsterdam t e Amsterdam WaarneminRensecretaris: Willem

vd Waal, L a a g t e Kadijk 11/2,

20,— 15,— 15,— 7,50

1018 BA Amsterdam, 020-272129

M a r t i n van den Berg en Ed V e l i n g hebben de r e d a k t i e v e r l a t e n . Eerstgenoemde maakte s i n d s de v e e r t i e n d e jaargang (1976) van h e t toenmalige Mededelingenb l a d d e e l u i t van de r e d a k t i e . Ed V e l i n g z e l f s s i n d s de a c h t s t e jaargang (1970). Het i s m o e i l i j k voor t e s t e l l e n dat zij e r vanaf heden n i e t meer bij z u l l e n zijn. Na zo'n lange v e r b i n t e n i s met ons b l a d i s het ook e r g moeilijk een opsomming t e geven van a l l e manieren waarop zij bijdroegen bij h e t maken van h e t b l a d . N i e t a l l e e n het s p e c i f i e k e r e d a k t i e w e r k had hun z o r g , maar ook het pure 'maken' z o a l s het s t e n c i l l e n , toen het b l a d nog n i e t gedrukt werd, en het vergaren en verzenden. Tijdrovende k l u s s e n ! Daarnaast besteden zij v e e l t i j d aan het 'leesbaar' maken van de v e l e bijdragen d i e binnenkwamen. Want h e t mag h i e r w e l eens gezegd worden: r e d a k t i e w e r k gebeurd nogal o n z i c h t b a a r en anoniem maar i s e r g noodzakelijk om het p e i l hoog en c o n s t a n t t e houden. De gave om een l o g i s c h en h e l d e r v e r h a a l t e schrijven i s n i e t i e d e r gegeven en menig r e d a k t e u r h e e f t z i c h r e g e l m a t i g de vraag t e s t e l l e n 'wat bedoeld de s c h r i j v e r ? ' Ook h e t werven en binnenhalen van bijdragen i s een v o o r t d u r e n d punt van z o r g . A l deze beslommeringen hebben Ed en M a r t i n gedurende v e l e j a r e n ondergaan en daarvoor zijn we ze v e e l dank v e r s c h u l d i g d I

NIEUWE LEDEN: Gonny W i s s c h a f f , Graaf F l o r i s l a a n 48, 1181 EB Amstelveen.

ADRESWIJZIGING: Gert B l a n k e r s , Zebraspoor 601, 3605 HJ Maarssenbroek.

Hans Brouwer, A a l b e r s e s t r a a t 240, 1067 GM Amsterdam.

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

EXCURSIEPROGRAMMA ZOMER / NAJAAR

1984

Zondag 22 juli: Steltloperexcursie naar Flevoland Naast g r o t e a a n t a l l e n K l u t e n , Kemphanen, G r u t t o ' s en T u r e l u u r s kunnen we minder algemene s o o r t e n a l s Temminck's S t r a n d l o p e r o f Grauwe F r a n j e p o o t verwachten. We v e r t r e k k e n om 7.00 uur van h e t A m s t e l s t a t i o n en gaan met eigen v e r v o e r . Zondag 19 augustus: Steltloperexcursie met nog onbekende bestemming Afhankelijk van de p l a a t s waarvandaan ons de g u n s t i g s t e b e r i c h t e n b e r e i k e n gaan we naar Zeeland, F l e v o , Hondsbossche. Om 7.00 uur bepalen we op h e t S t a d i o n p l e i n ons r e i s d o e l . We gaan weer met eigen v e r v o e r . Zondag 2 september: Maasvlakte V o r i g j a a r zagen we h i e r een M i d d e l s t e Jager en enkele Geelpootmeeuwen. Bovend i e n wordt e r omstreeks deze t i j d meestal een W a t e r r i e t z a n g e r g e z i e n . We v e r t r e k ken om 7.30 uur van h e t S t a d i o n p l e i n en gaan met e i g e n v e r v o e r . Zaterdag 29 september & zondag 30 september: najaarsweekend op Texel Goede wijn b e h o e f t geen k r a n s . Tijdens de n a j a a r s t r e k i s e r weer van a l l e s mogel i j k : Sperwergrasmus, K l e i n e Vliegenvanger, B l a d k o n i n k j e ! ? Meenemen: lunchpakket voor z a t e r d a g , k l e d i n g en s c h o e i s e l voor a l l e s o o r t e n weer, slaapzak. We v e r t r e k k e n om 6.00 van h e t S t a d i o n p l e i n en gaan met eigen v e r v o e r . Ook d i t keer kan weer vrijdag met h e t weekend begonnen worden. D i t dan even opgeven svp. Zondag 21 oktober: Kop van Noordholland Bij de Hondsbossche kunnen we S t r a n d l e e u w e r i k en I J s g o r s verwachten. Op h e t wad bij Wieringen g r o t e groepen s t e l t l o p e r s en Rotganzen. We v e r t r e k k e n om 8.30 uur van h e t S t a d i o n p l e i n met eigen v e r v o e r . Zondag 11 november: AW-Duinen De j a a r l i j k s terugkerende Waterspreeuw i s e r m i s s c h i e n alweer o f anders misschien een P a r e l - o f Roodkeelduiker. We verzamelen om 9.00 u u r op s t a t i o n S l o t e r d i j k Z u i d . Eigen v e r v o e r d e r s kunnen omstreeks d i e t i j d deelnemers oppikken. Anders z i e n we e l k a a r om 10.10 uur bij de ingang "Oase". Zaterdag 1 december: IJmuiden (& evt. Duin en Kruidberg) Behalve,Zeekoeten, Alken en d u i k e r s behoren K u i f a a l s c h o l v e r en burgemeesters t o t de mogelijkheden. We verzamelen om 10.00 uur bij P a v i l j o e n Z u i d p i e r . De bus v e r t r e k t om 9.00 u u r van de M a r n i x s t r a a t . Zondag 23 december: Ganzenexcursie naar de Flevopolder Behalve Grauwe Ganzen werden v o r i g j a a r omstreeks deze t i j d gemengde groepen K o l - en Brandganzen g e z i e n . Ook Sneeuwganzen worden j a a r l i j k s waargenomen. We v e r t r e k k e n om 9.00 u u r van h e t A m s t e l s t a t i o n en gaan weer met eigen v e r v o e r . VOOR ALLE EXCURSIES GELDT: OPGEVEN B I J MENNO HUIZINGA, TEL. 767777 OF OVERDAG 023-319512 (maandag t/m v r i j d a g ) . B I J EXCURSIES MET EIGEN VERVOER WORDEN AUTOMOBILISTEN VERZOCHT DE BESCHIKBARE PLAATSRUIMTE OP TE GEVEN!

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

•

V A N * D E *

31

JUBILEUMCOMMISSIE

*

TEKENWEDSTRIJD VOOR ONZE LEDEN A l enkele i n z e n d i n g e n werden ontvangen maar ook uw c r e a t i e s w i l l e n we graag tegemoet z i e n . De d e f i n i t i e v e s l u i t i n g s d a t u m hebben we v a s t g e s t e l d op 1 October. Ineke R i d d e r , S t a a l m e e s t e r l a a n 341, 1057 PD Amsterdam, z a l graag de v r u c h t e n van uw i n s p i r a t i e i n o n t v a n g s t nemen. Meerdere i n z e n d i n g e n per persoon zijn natuurlijk toegestaan.

EXCURSIE PER- BOOT VANUIT IJMUIDEN OP ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1984 Tot dusver hebben z i c h a l 32 deelnemers aangemeld en op d i e b a s i s werd voor de z e e e x c u r s i e h e t s c h i p 'De Tonijn' g e c h a r t e r d . Consumpties verkrijgbaar aan boord tegen r e d e l i j k e p r i j z e n . Graag zouden we de r i c h t p r i j s van ƒ 35 per persoon, o f i e t s l a g e r w i l l e n aanhouden, maar daarvoor zijn minstens 40 deelnemers n o d i g . Geef u dus nu s n e l op! Het z a l zeer b e s l i s t de moeite waard zijn. Ook e v e n t u e l e introducé's zijn welkom, t o t een maximum van 45 personen. De schipper g o o i t om 8 uur de t r o s s e n l o s en wij v e r t r e k k e n met e i g e n vervoer om 7 uur vanaf het S t a d i o n p l e i n . Hebben a l l e a u t o m o b i l i s t e n hun beschikbare p l a a t s r u i m t e a l doorgegeven? U k u n t z i c h dus nog opgeven bij G e r t j a n Hijstek, Jan van G e n t s t r a a t 8, 1171 GL Badhoevedorp, 02968-3119.

FILMAVOND IN NOVEMBER W i l l van Schieveen werkt momenteel aan de eindmontage van zijn nieuwste f i l m 'De O o s t v a a r d e r s p l a s s e n , een l e v e n d v e r l e d e n ' . We hebben deze bekende f i l m e r b e r e i d gevonden zijn i m p r e s s i e s van d i t belangrijke w e t l a n d voor ons t e v e r t o n e n . Op deze avond z a l tevens zijn f i l m over de Veluwe worden v e r t o o n d 'Op h e t oude w i l d s p o o r ' . Beide f i l m s worden door de f i l m e r i n g e l e i d , d i e ons tevens i e t s z a l v e r t e l l e n over zijn e r v a r i n g e n tijdens h e t f i l m e n . Van de p r e c i e s e datum wordt u t i j d i g op de hoogte

gebracht!

2>1

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

NOG MEER PORTLANDICA

W i l l e m v d Waal

Naar a a n l e i d i n g van h e t s t u k j e over mijn waarneming van een Noordse S t e r n i n h e t zogenaamde po/dlancUca-kleed o n t v i n g i k van Rob Sjouken de h i e r onderstaande gegevens over een s o o r t g e l i j k e waarneming op 22 j u l i 1982 bij de Vijfhoek bij Diemen. De waarneming werd gedaan tijdens een a v o n d t r e k t e l l i n g . De b e s c h r i j v i n g l u i d t a l s v o l g t : voorhoofd geheel w i t ; zwarte kopkap n i e t ver i n de nek doorlopend. De b u i t e n s t e 4-5 g r o t e slagpennen donker b r u i n / z w a r t . Donkere s u b t e r m i n a l e eindband aan a l l e k l e i n e slagpennen. Voorste k l e i n e bovenvleugeldekveren b e i g e , zeer v e e l l i c h t e r ^ d a n j u v e n i e l - d i r e k t hiermee kunnen v e r g e l i j k e n . L i c h t g r i j s 'mid-wing p a n e l ' d a t z i c h u i t s t r e k t e t o t / o v e r l i e p i n de b i n n e n s t e slagpennen. De b u i t e n s t e s t a a r t p e n n e n l e k e n k o r t e r dan bij andere a d u l t e exemplaren. Snavel a l s van a d u l t i n zomerkleed: o r a n j e r o o d met zwarte p u n t . De beschrijver voegt h i e r a a n nog t o e ' i n e l k g e v a l kon i n h e t v e l d en ook op grond van h e t bovenstaande een j u v e n i e l u i t g e s l o t e n worden'. Zie

ook De Gierzwaluw 2 1 : 80-81 ( 1 9 8 3 ) .

DE PORTLANDICA STERN VAN DE A Z I Ë H A V E N

Edward v a n U z e n d o o r n

I n De Gierzwaluw 2 1 : 80-81 (1983) s t a a t een s t u k j e over een waarneming van een Noordse S t e r n i n h e t po/dloncUca-kleed op 13 j u n i 1983 i n de Aziehaven t e Amsterdam. Er zijn redenen om aan de d e t e r m i n a t i e a l s Noordse S t e r n t e t w i j f e l e n . De waarnemer s c h r i j f t : 'De Noordse S t e r n h e e f t e c h t e r i n e l k k l e e d , ongeacht de l e e f t i j d , van onderen e r g w i t t e en doorschijnende handpennen'. De schrijver komt l a t e r t o t de c o n c l u s i e d a t de v o g e l z i c h i n e e r s t e zomderkleed bevond. De Noordse S t e r n h e e f t i n e l k k l e e d over de toppen aan de onderzijde van de handpennen een k a r a k t e r i s t i e k zwart l i j n t j e d a t s m a l l e r en scherper begrensd i s dan bij de V i s d i e f . We vinden daarover n i e t s i n de b e s c h r i j v i n g o f de t e k e n i n g . De armpennen zijn n i e t beschreven maar worden i n de t e k e n i n g donker aangegeven. D i t p a s t op geen e n k e l k l e e d van de Noordse S t e r n , maar v i n d e n we w e l t e r u g bij een onvolwassen V i s d i e f . Er i s n i e t op g e l e t o f e r op de bovenzijde van de h a n d v l e u g e l e n i g c o n t r a s t bestond t u s s e n de b i n n e n s t e pennen t e n gevolge van een s t a f f e l r u i . A l met a l k o r e n op de molen van de s c e p t i c i t e n aanzien van Noordse S t e r n waarnemingen bij Amsterdam. De m y s t e r i e u z e term pontlandlca i s o v e r i g e n s onnodig en o n d u i d e l i j k . E e r s t e zomerkleed, o f zo men w i l e e r s t e w i s s e l k l e e d , i s een b e t e r e benaming en s l u i t aan de bij de t e r m i n o l o g i e d i e voor meeuwen wordt gebruikt. Edward van U z e n d o o r n , 3e S c h i n k e l s t r a a t 45, 1075 TK Amsterdam.

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

DE GROTE GELE KWIKSTAART

I N EN OM AMSTERDAM

W i l l e m v d Waal

De Grote Gele K w i k s t a a r t i s volgens de Avifauna van Nederland (1970) een schaarse broedvogel en een t r e k v o g e l d i e i n h e t n a j a a r van augustus t o t i n november d o o r t r e k t . I n h e t v o o r j a a r v i n d t de d o o r t r e k vanaf b e g i n maart t o t i n mei p l a a t s . De s o o r t i s ook w i n t e r v o g e l i n zeer k l e i n a a n t a l . Als we u i t 21 j a a r Mededelingblad en Gierzwaluw de waarnemingen van de Grote Gele K w i k s t a a r t i n de r e g i o Amsterdam op een r i j z e t t e n , dan z i e n we h e t volgende: 63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

3

1

0

0

1

4

3

2

3

0

2

11

9

10

18

1978

79

80

81

82

83

15

2

1

6

14

5

1962 4

I n v r i j w e l a l l e j a r e n werden e r dus Grote Gele Kwikken g e z i e n met u i t z o n d e r i n g van 1965-66 en 1972. Voor 1983 zijn s l e c h t s de e e r s t e d r i e maanden meegeteld. Opvallend i s de t e r u g v a l na de s t r e n g e w i n t e r van 1962-63, t e r w i j l de v r i j s t r e n g e w i n t e r van 1976 geen t e r u g v a l v e r o o r z a a k t . De w i n t e r van 1979-80 g e e f t e c h t e r wel een d a l i n g t e z i e n , zodat h e t maar de vraag i s i n hoeverre s t r e n g e w i n t e r s van i n v l o e d zijn op d o o r t r e k k e n d e en e v e n t u e l e o v e r w i n t e r e n d e Grote Gele Kwiks t a a r t e n . Strenge w i n t e r s hebben w e l i n v l o e d op de b r o e d v o g e l p o p u l a t i e i n ons l a n d ( T e i x e i r a 1979). De seizoenspreiding De t i j d van h e t j a a r w a a r i n de Grote Gele K w i k s t a a r t i n onze r e g i o wordt g e z i e n i s meestal h e t l a a t s t e k a l e n d e r k w a r t a a l , n l . september t/m december. Ook i n j a n u a r i en f e b r u a r i wordcunog exemplaren g e z i e n . D i t wordt d u i d e l i j k wanneer we het volgende maandoverzicht bekijken: juli 1

aug

sept

okt

nov

dec

1

16

27

21

13

jan 13

febr 8

mrt

apr

mei

9

1

0

jun 0

De enige j u l i w a a r n e m i n g i s e r een u i t 1977 (28 j u l i ) . Het b e t r o f een j u v e n i e l exemplaar d a t over de Vijfhoek v l o o g . De enige augustuswaarneming stamt ook u i t 1977 en h i e r b i j g i n g h e t om een exemplaar d a t van 15 augustus t o t en met 4 september op h e t dak van de tramremise bij de Kromme M i j d r e c h t s t r a a t v e r b l e e f . Septemberwaarnemingen zijn a l gewoner, a l zijn h e t e r nog n i e t echt v e e l . Het bet r e f t meestal o v e r t r e k k e n d e exemplaren. De p i e k van doortrekkende en ook van p l e i s t e r e n d e Grote Gele K w i k s t a a r t e n v i n d e n we i n o k t o b e r . T o t i n maart worden er daarna exemplaren g e z i e n i n steeds afnemende a a n t a l l e n naarmate h e t v o o r j a a r n a d e r t . Het gaat h i e r steeds om 1-2 exemplaren. Opvallend i s een a p r i l waarneming u i t 1969 van een zingend mannetje d a t i n h e t Amsterdamse Bos van 5 t o t 27 a p r i l werd waargenomen bij de Grote S l u i s . Vrijwel a l l e waarnemingen hadden b e t r e k k i n g op 1 exemplaar. S l e c h t s zelden was de sexe t e bepalen. Vrouwt j e s werden v a s t g e s t e l d op 9 j a n u a r i 1974 op de Zwanenburgwal, Amsterdam Centrum, op 20 o k t o b e r 1976 op de weilanden van Boerderij M e e r z i c h t , Amsterdamse Bos en op 6 november 1971 bij de S l u i s en h e t Huis van Mus, Amsterdamse Bos.

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

Slaapplaatsen en trek Ondanks h e t f e i t dat een g r o o t gedeelte van de waarnemingen o v e r v l i e g e n d e en dus ook vaak roepende exemplaren b e t r o f werden de echte trekwaarnemingen gedaan op de Vijfhoek. Zoals w e l l i c h t bekend wordt daar g e r e g e l d zowel i n het voor- a l s h e t n a j a a r t r e k g e t e l d . De o v e r i g e vogels waren vaak exemplaren d i van of naar de f o e r a g e e r p l a a t s en/of s l a a p p l a a t s v l o g e n . De volgende s l a a p p l sen, danwel p l a a t s e n waar zeer g e r e g e l d en vaak voor l a n g e r e t i j d Grote Gele K w i k s t a a r t e n werden gezien zodat de nabijheid van een s l a a p p l a a t s aannemelijk was, werden genoteerd: 5-12-68 5-11-73 14-10-74 29-10-74 10-10-75

t/m 17-2-69 t/m 15-3-74 t/m 3-3-75 t/m 20-2-75 t/m 30-3-76

1 1 1 1 1

ex ex ex ex ex

Omval Amstel Amstel Brouwerij Amstel Brouwerij R i o o l z u i v e r i n g Amstel Amstel Brouwerij (op 19-2-76

2 ex)

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

1-1-77 17-1-77 15-8-77 25-11-77 12-12-77 19-10-78 24-10-78 26-1-83

t/m 15--2-77 t/m t/m t/m t/m t/m

4--9-77 10--12-77 16--3-78 19--11-78 14--12-78

1-4 1 1 1 1 1 1 1-3

K a m p e e r t e r r e i n Asd Bos Amstel Brouwerij Tramremise Kromme M i j d r e c h t s t r a a t K a m p e e r t e r r e i n Asd Bos Amstel Brouwerij Omval Amstel Amstel Brouwerij (op 24 & 25-10-78 2 ex) S p o r t p a r k Ookmeer

ex ex ex ex ex ex ex ex

Opvallend zijn h e t v e e l v u l d i g voorkomen op h e t t e r r e i n en h e t dak van de Amstel Brouwerij en de Omval Amstel. Het v o o r k e u r s b i o t o o p van de Grote Gele K w i k s t a a r t zijn snelstromende, n a t u u r l i j k e beken. N i e t een b i o t o o p d a t i n en om Amsterdam v e e l voorkomt. A l s n e s t p l a a t s worden graag door de mens o p g e r i c h t e bouwwerken g e b r u i k t z o a l s bruggen, stuwen, gebouwen en oeverbeschoeiingen ( T e i x e i r a 1979). Zulke p l e k k e n v i n d e n we i n en rond de s t a d w e l . Snelstromend water wordt bijv. gevonden bij s l u i z e n en gemalen. Het dak van de Amstel Brouwerij i s een p l a t g r i n d d a k waarop p l a s s e n water b l i j v e n s t a a n , zodat h e t met de nodige f a n t a s i e wel wat weg h e e f t van een g r i n d b e d d i n g l a n g s een beek o f r i v i e r . Grote Gele Kwikken beschikken blijkbaar over deze f a n t a s i e . De Amsterdamse g r a c h t e n spreken ook w e l t o t de v e r b e e l d i n g van de s o o r t , v o o r a l a l s e r een schuine s t e e n s c h o e i i n g o f w a l l e k a n t i s o f wanneer er wat b a l k e n o f v l o t j e s d r i j v e n . Het najaar van 1983 Het n a j a a r van 1983 b r a c h t v e l e waarnemingen van Grote Gele K w i k s t a a r t e n i n onze r e g i o . N i e t a l l e e n i n en om Amsterdam, ook i n de r e s t van h e t l a n d werden er v e e l g e z i e n ( z i e bv De Graspieper 3: 1 8 7 ) . I n en rond Amsterdam werden van september t/m december 1983 zo'n 35-50 Grote Gele K w i k s t a a r t e n gemeld. Het maximum van 50 i s s l e c h t s een s c h a t t i n g omdat het om t i e n t a l l e n trekwaarnemingen op de Vijfhoek g a a t . Deze worden t z t i n h e t h e r f s t t r e k v e r s l a g Vijfhoek opgenomen. Opvallend i s d a t e r i n de l a a t s t e v i e r maanden van 1983 bijna de h e l f t van h e t a a n t a l van de voorafgaande 21 j a r e n (=113) i s waargenomen. Z e t t e n we de a a n t a l l e n van h e t l a a t s t e k w a r t a a l van 1983 op een r i j dan z i e n we h e t volgende: sept

okt

1

4

nov

dec

22 (max t o t 50 ex)

6

November s p r i n g t e r e c h t u i t . Ook i n 1983 werd e r weer een s l a a p p l a a t s gemeld bij de Omval Amstel. Daar kwamen steeds 3-4 ex s l a p e n . Z e t t e n we de waarnemingen per decade u i t , dan krijgen we h e t volgende b e e l d : 1-10 0

sept 11-20 21-30 0

1

1-10 0

okt 11-20 0

4

21-31

1-10

3

3

nov 11-20

21-30 12

1-10

dec 11-20 0

21-31

0

De Grote Gele Kwikstaart en de temperatuur De gemiddelde temperatuur i s september was 18' C, i n o k t o b e r 12*C, i n november 8* C en i n december 3* C. I n de nacht van 31 november op 1 december begon h e t p l o t s e l i n g t e v r i e z e n . Waarschijnlijk mede daardoor zijn e r i n de e e r s t e decade van december geen Grote Gele Kwikken g e z i e n . I n de l a a t s t e decade van december was h e t weer somber met regen- en h a g e l b u i e n en i n h e l d e r e nachten n a c h t v o r s t ,

4

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

t e r w i j l de gemiddelde temperatuur + 5' C was. Deze weersomstandigheden komen u i t mijn e i g e n waarnemingenboekje en zijn dus geen officiële KNMI gegevens. I n de l a a t s t e decade van december worden e r weer wat Grote Gele Kwikken gez i e n , e c h t e r n i e t z o v e e l a l s e i n d november h e t g e v a l was. W e l l i c h t waren d i t v o g e l s u i t noordelijke s t r e k e n d i e h i e r probeerden t e o v e r w i n t e r e n maar door de v o r s t gedwongen z u i d e l i j k e r t r o k k e n . Begin j a n u a r i 1984 was h e t weer bijna g e l i j k aan d a t van e i n d december 1983. Er werden geen exemplaren waargenomen. De Grote Gele K w i k s t a a r t i s i n en om Amsterdam een bijna j a a r l i j k s e doort r e k k e r , zij h e t i n k l e i n a a n t a l . I n sommige j a r e n o v e r w i n t e r t de s o o r t h i e r ook. H i e r b i j kan opgemerkt worden d a t h e t o v e r w i n t e r e n meer een c o m b i n a t i e l i j k t t e zijn van een g e s c h i k t b i o t o o p ën een i n de omgeving wonende o p l e t t e n de v o g e l a a r , z o a l s bv bij de Amstel Brouwerij h e t g e v a l was. Hopelijk g e e f t d i t s t u k j e voor anderen a a n l e i d i n g ook eens b e t e r op deze a a r d i g e s o o r t t e l e t t e n . De s o o r t wordt t o t i n maart waargenomen, i n deze maand wordt ook de meeste v o o r j a a r s t r e k g e c o n s t a t e e r d . Er zijn s l e c h t s twee aprilwaarnemingen en één j u l i - en één augustuswaarneming. Het n a j a a r van 1983 b r a c h t ongewoon g r o t e a a n t a l l e n naar onze omgeving. Met dank aan Henk de Groot voor h e t beschikbaar s t e l l e n van jaargangen Meded e l i n g b l a d en aan a l l e waarnemers. Literatuur T e i x e i r a , R.M.

1979 A t l a s van de Nederlandse broedvogels. 's Graveland.

appendix. O v e r z i c h t van waarnemingen van de Grote Gele K w i k s t a a r t i n de r e g i o Amsterdam per j a a r en per maand. j 1962 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 " 76 77 78 79 80 81 82 83

f

m

a

m

j

j

a

o 1 3 1

n 1

d 2

1

2

1

1 1

1

1 1

1 4 3

3 1 3 1 3

1 5 1

1 3 5 4

s

1 1

2 2 1 2 3

2

1

1

1 2 1 2 1

1 1 1 1 1 1

2 2

1

1 2 2 1 4 2 1

1 1 1 2 3 1

1 1 2 6 24 + 1 0 - t a l l e n doortrekkend

W i l l e m vd Waal, Laagte Kadijk 1 1 " , 1018 BA Amsterdam.

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) ; nr.2

WAARNEMINGEN I N DE REGIO AMSTERDAM MAART T/M M E I 1 9 8 4

Gebruikte a f k o r t i n g e n : JB - Jan J o o s t Bakhuizen TE - Ton Eggenhuizen FG - Frank van Groen MH - Menno H u i z i n g a KH - Kees Hazevoet CM - C r i s t i a a n Marx VOD - V o g e l o v e r l e g Diemen WAP- Waarnemers Amstelveense WW - W i l l e m vd Waal

Parken

Samengesteld door W i l l e m vd Waal, Laagte Kadijk 1 1 ' ' , 1018 BA Amsterdam, t e l . 272129. De volgende p e r i o d e b e s l a a t de maanden j u n i t/m augustus. Graag uw waarnemingen zo spoedig mogelijk na 1 september naar bovenstaand adres 1

Parelduiker 5/4

1 ex NO Vijfhoek, i n v r i j w e l compleet zomerkleed (VOD)

Roodhalsfuut 26/3 1 ex Oostzanerplas (K. Arbouw, med. O r e e l ) 3/3 t/m 14/4 1 ex Vijfhoek, r u i e n d naar zomerkleed (VOD) Geoorde Fuut 8/5 2 ex B u l l e w i j k e r p l a s ( v d Berg & Damhuis) 19/5

1 ex i n zomerkleed, Grote Vijver, Recr. gebied Spaarnwoude (Leijen)

Roerdomp 21/4 1 ex v l i e g e n d van Vijfhoek naar Diemerzeedijk (VOD) 26/4 1 ex omgeving gemaal Halfweg (FG) Purperreiger E e r s t e waarneming: 14/4 1 ex ZW Vijfhoek (VOD) 5/5 1 ex ZO Vijfhoek (VOD) 14/5 1 ex ZO F l e v o p a r k (TE) 19/5

1 ex f o e r a g e r e n d bij PEN-centrale Diemen (VOD)

Ooievaar 25/3 1 ex 's avonds landend op dak s u i k e r f a b r i e k Halfweg (Buker, med. KH) 9/5 1 ex z u i d r a n d Ronde Hoep en Waver. Geringd ex ( v d Berg) 10/5 1 ex Nesserlaan bij de Amstel, Amstelveen (WAP) Lepelaar E e r s t e waarneming: 9/3 1 ex P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude (MH) Daarna weer g e r e g e l d i n en bij de P o e l r u i t e r p l a s . Ook e l d e r s i n de r e g i o o v e r v l i e g e n d e en foeragerende exemplaren. Kleine Zwaan 11/3 1 sub-adult bij Haar lemmer l i e d e . Werd a a n g e v a l l e n door Knobbelzwanen en bijna verdronken (KH). D i t ex werd l a t e r t e r u g g e z i e n i n de P o e l r u i t e r p l a s van 14/3 t/m 19/3 (MH, FG) 21/3 2 ad & 2 sub ad P o e l r u i t e r p l a s Spaarnwoude (MH)

i

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

35

Wilde Zwaan 10/3 + 80 ex N Asd Bos (CM & G l a F o n t a i n e ) 10/3 40-50 ex o v e r v l i e g e n d Nieuwe Meer ( v d Berg & Damhuis) Rietgans 5/3 7 ex NO 14/4 30 ex N

B u l l e w i j k , Bijlmer (VOD) Aziehaven (KH)

Kolgans 7/4

1 ex NO

Vijfhoek (VOD)

Grauwe Gans De Zweedse Grauwe Ganzen ( z i e De Gierzwaluw 2 1 : 48-50) waren t o t 14/3 weer aanwezig bij h e t Nieuwe Diep (VOD) I n maart waren e r honderden ex aanwezig bij h e t Barnegat en omgeving i n Waterl a n d (KH) 14/3 33 ex N & 21/3 16 ex N Noordkant Asd Bos (Visbeen & de G r a a f ) 16/3 101 ex ' t H o r n t j e , Waterland (FG) 16/3 & 17/3 6 ex r e c r e a t i e g e b i e d Spaarnwoude (MH) 22/3 6 ex a l d a a r (JB) 30/3 7 ex omgeving H o l y s l o o t & 27 ex omgeving Uitdam (Visbeen) 6/5 15 ex N Noordkant Asd Bos (Visbeen & de G r a a f ) 23/5 33 ex 0 a l d a a r (CM) Van 12/3 t/m 17/5 werden er weer v e l e trekkende ganzen bij de Vijfhoek en omgeving waargenomen (VOD) Nijlgans 31/3 1 ex 0 Vijfhoek (VOD) 2/5 ? ex Broersepark A'veen (WAP) 19/5 1 ex Vijfhoek (VOD) Casarca ~ 30/5 1 -I- P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude (JB) Bergeend 18/5 ..22/3 12/4 periodemax. P o e l r u i t e r p l a s : 20 ex, Aziehaven: 42 ex, Lange B r e t t e n : 12 ex (JB) Verder v e l e waarnemingen u i t de gehele r e g i o , v o o r a l H o u t r a k p o l d e r en omgeving Spaarndam. Smient Vele maart en a p r i l waarnemingen. V e r s c h i l l e n d e meiwaarnemingen ( t / m e i n d mei) Krakeend & Wintertaling L e t op a d u l t e n met p u l l i !

(Geldt eigenlijk

voor a l l e eenden behalve Wilde Eend)

Pijlstaart 7/3 t/m 9/4 r e g e l m a t i g 1-6 ex Aziehaven (FG, WW) 22/3 & 24/3 1 paar 0 Vijfhoek (VOD) 1/4 1 paar B a t t e r i j , Halfweg (Leijen) 27/5 1 paar P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude (KH) Zomertaling E e r s t e waarneming: 12/3 6 P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude (MH) Daarna v e l e waarnemingen u i t omgeving Halfweg, Verenigde Binnenpolder en omgeving Spaarnwoude, verder nog: 24/3 4 ex NW & 1 paar Vijfhoek (VOD) 9/4 t/m 15/5 6 Diemerpolder (VOD)

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

Krooneend 7/3 1 o Verenigde Binnenpolder ( F r i e s w i j k ) 20/3 1 paar omgeving Uitdam (Visbeen) 23/3 1 6 O o s t z a n e r p l a s ( J Spaargaren & A Zonderland, med O r e e l ) 24/3 3 ö & 2 ?? Nieuwe Meer (CM & G l a F o n t a i n e ) 31/3 1 paar Haven B a l l a s t (VOD) 14/4 B u l l e w i j k e r p l a s ( v d Berg & Damhuis) 18/4 1 paar Markerdijk ( V i s b e e n ) 8/5 1 ex B u l l e w i j k e r p l a s ( v d Berg & Damhuis) Witoogeend 22/3 1 ? O o s t z a n e r p l a s ( J Spaargaren & T Damm, med O r e e l ) 26/3 1 paar O o s t z a n e r p l a s (K Arbouw, med O r e e l ) Toppereend 8/3 m i n s t e n s 100 ex Vijfhoek (VOD) Minder dan i n voorgaande j a r e n 6/4 6 omgeving gemaal Halfweg (FG) L a a t s t e waarneming: 14/4 2 ö & 1 ? Vijfhoek (VOD) Eidereend 5/5

1 6 2e k j Haven B a l l a s t (VOD)

IJseend 7/3 t/m 12/3

1 ex V i j f h o e k (VOD)

Brilduiker L a a t s t e waarneming:

9/4

1 paar Grote Braak, Halfweg ( v Blanken)

Nonnetje L a a t s t e waarneming: 24/3 1 paar Vijfhoek (VOD) Middelste Zaagbek 7/4 15 ex N Vijfhoek (VOD) 14/4 4 6 & 2 ? W Vijfhoek (VOD) Grote Zaagbek 21/3 30 ex 0 Vondelpark (KH, Postma) L a a t s t e waarneming: 14/4 3 ? W Vijfhoek (VOD) Wespendief 23/5 1 ex 0 Amstelkanaal ( O r e e l ) 27/5 1 ex N Aalsmeer (T vd Have, med O r e e l ) Rode Wouw 1/3 1 ex I J - e i l a n d , vloog jagend van dween v i a h e t F l e v o p a r k r i c h t i n g 27/3 '1 ex v l i e g e n d waargenomen v a n u i t r i c h t i n g Asd Bos (CM) 27/5 2 ex NO Aalsmeer, i n gezelschap med O r e e l )

Zeeburg r i c h t i n g Oosthavens en v e r 0 (WW) 8e etage Cronenburg, Amstelveen, v l o o g van bovengenoemde Wespendief

(T vd Have,

Bruine Kiekendief 8/5 ó 2e k j ZO Amstelkanaal ( O r e e l ) De volgende t e r r i t o r i a werden bekend: Oeverlanden NM ( 1 ) , Lange B r e t t e n ( 2 ) , Zandput NM ( 1 ) , Westelijk Havengebied ( 2 ) , Ruigoord ( 1 ) , Oeverland L i e d e ( 1 ) . Blauwe Kiekendief V e r s c h i l l e n d e maartwaarnemingen, t o t en met 12/4 v e r b l e e f h e t v a s t e + i n de omgeving van de Aziehaven. 10/4 1 ¥ Zandput NM ( v Blanken) L a a t s t e waarneming: 6 3e k j N D i e m e r z e e d i i k - I J - e i l a n d (VOD)

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

4 1

Grauwe Kiekendief 8/5 ad ó N over westelijke oever Amerikahaven Havik 11/3 24/3 10/4 21/4

(WW)

o T, u • N 1 ex jagend bij de P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude ( v d Berg & Damhuis) 1 ex 0 Vijfhoek (VOD) 1 ex 2e k j Vijfhoek (VOD) onvolwassen 6 Vijfhoek (VOD)

Sperwer Vele maartwaarnemingen;

l a a t s t e waarneming:

, 19/4

, , ., 1 ex Thijssepark A veen

Buizerd Vele maartwaarnemingen en v e r s c h i l l e n d e aprilwaarnemingen. L a a t s t e 16/5 1 ex over Boerderij M e e r z i c h t Asd Bos ( v Blanken) Ruigpootbuizerd 19/3

m

m

waarneming:

1 ex ZO Diemerzeedijk (VOD)

Boomvalk E e r s t e waarneming: 1/4 1 ex over de Jozef I s r a e l s k a d e ( O r e e l ) De volgende t e r r i t o r i a werden bekend: Annahoeve Watergraafsmeer ( 1 ) , Asd Bos ( 1 ) . Slechtvalk 10/3

, (WAP)

1 ex W

Noordkant

l a a g over h e t I J s s e l m e e r bij de Vijfhoek (VOD)

Waterral 15/3 3 ex roepend z u i d o e v e r Australiëhaven (WW) 1/4 1 ex omgeving gemaal Halfweg (FG) 7/4 1 ex t u s s e n Ringweg Noord en N o o r d e r b e g r a a f p l a a t s ( L a n t i n k ) 16/5 & 31/5 1 ex gehoord Oeverland NM (Visbeen & de G r a a f ) 27/5 1 ex roepend Oeverland L i e d e (KH) Porseleinhoen 16/3 1 ex dood gevonden R. C l a e s z e n s t r a a t (TE) 26/4

1 ex & 16/5

2 ex gehoord Lange B r e t t e n Halfweg (FG, MH,

WW)

Kwartelkoning 16/5

1 ex roepend omgeving'Ruigoord (MH,WW)

Scholekster 20/5 b r o e d g e v a l op p l a t dak i n i n d u s t r i e g e b i e d S l o t e r d i j k (Kamp) Vanaf maart t o t b e g i n a p r i l was er weer een ( i n m i d d e l s j a a r l i j k s e ) s l a a p p l a a t s van 40-50 ex op een v l o n d e r i n de S l o t e r p l a s (Kamp) Kluut E e r s t e waarneming: 7/3

1 ex N over de M o b i l O i l (WW)

Kleine Plevier E e r s t e waarneming: 1/4 2 ex Aziehaven (FG) B r o e d g e v a l l e n i n Venserpolder ( 1 ) , Bullewijk Bijlmer ( 2 ) , OverDiemerpolder ( 1 ) , Diemerzeedijk ( 2 ) , Aziehaven ( 1 - 2 ) . Bontbekplevier E e r s t e waarneming: 5/3 1 ex N Vijfhoek (VOD) B r o e d g e v a l l e n i n Aziehaven ( 3 ) , omgeving Ruigoord ( 2 ) , P o e l r u i t e r p l a s ( 1 ) , Venserpolder ( 2 ) , Bullewijk Bijlmer ( m i n s t e n s 1 ) . Strandplevier E e r s t e waarneming: 22/3 1 ex Aziehaven (Visbeeit, de Graaf, WW) Tot en met 17/5 r e g e l m a t i g 2-5 ex i n en rond de Aziehaven (JB, FG, MH, WW, v Blanken)

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

Goudplevier Vele waarnemingen van f l i n k e groepen i n Waterland en omgeving Spaarnwoude. 2/3 3 ex Diemerpolder (FG) 29/3

3 ex N & 4 ex NW, 14/4

46 ex Z Vijfhoek (VOD)

Zilverplevier 5/5 gehoord Vijfhoek (VOD) 16/5 2 & 6 ex Aziehaven (MH, WW) 17/5 8 ex Aziehaven (FG) 23/5 4 ex Aziehaven ( V i s b e e n ) Kanoetstrandloper 30/3 1 ex I J d o o r n (FG) 17/5 1 ex Aziehaven (FG) 18/5 1 ex i n zomerkleed Aziehaven (JB) Bonte Strandloper 22/3 1 ex Aziehaven ( V i s b e e n , de Graaf, JB, WW) 27/3 & 25/4 2 ex Aziehaven ( v Blanken) 30/3 5 ex I J d o o r n (FG) Kemphaan 28/3 7 ex weilanden M e e r z i c h t Asd Bos (Visbeen, de G r a a f ) 29/3 15 6 NO Diemen (VOD) 30/3 2 ex NW B u l l e w i j k , Bijlmer (VOD) 21/4 3 6 4 ¥ NO Vijfhoek (VOD) 28/4 23 ex NO Diemerpolder (VOD) Periodemaximum P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude 60 ex, op de b a l t s p l a a t s a l d a a r v e r b l e v e n r e g e l m a t i g 8 6 (MH) 20/3 Bokje 5/4

1 ex WNW

Vijfhoek (VOD)

Houtsnip 6/3 1 ex Gouden Leeuw, Bijlmer (VOD) 9/3 1 ex Oeverland NM (CM, G l a F o n t a i n e ) 22/3 1 ex S a r p h a t i s t r a a t (FG) 28/3

1 ex Noordkant Asd Bos ( V i s b e e n , de G r a a f )

Grutto E e r s t e waarneming: 3/3 8 ex N Vijfhoek (VOD) 10/4 b a l t s e n d ex over de S c h i p p e r s g r a c h t r i N (WW) Rosse Grutto 14/4 1 ex W Vijfhoek (VOD) 5/5 1' ex Aziehaven (FG) 8/5 1 ex NNW Vijfhoek (VOD) Regenwulp 14/4 4 ex omgeving Spaarnwoude ( V i s b e e n ) 24/4 1 ex Diemerpolder (VOD) 26/4 3 ex N P o e l r u i t e r p l a s Spaarnwoude (KH) 4/5 enkele ex o v e r t r e k k e n d L i n d e n g r a c h t (Visbeen) 5/5 13 ex N Hoogte Kadijk (WW) 5/5 1 ex omgeving Halfweg (FG) 5/5 1 ex o v e r v l i e g e n d S l o t e r d i j k ( v d Berg, vd Schot) 14/4 t/m 5/5 minstens 53 ex over de Vijfhoek (VOD) Wulp Op 12/4 werd door JB een n e s t met 4 e i e r e n gevonden bij de Aziehaven. I n en rond de Aziehaven werden 3 t e r r i t o r i a gemeld (MH). Op 18/5 werd er door MH & WW nog een n e s t met één e i gevonden.

i

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

Zwarte Ruiter 4/3 1 ex o v e r v l i e g e n d Spaarnwoude (JB) 15/3 4 ex Aziehaven (Visbeen) 18/3 3 ex P o e l r u i t e r p l a s (FG) 14/4 2 ex r e c r e a t i e g e b i e d Spaarnwoude (MH) 21/4 1 ex VT Grote Braak & 2 ex P o e l r u i t e r p l a s (Visbeen) 26/4 4 ex P o e l r u i t e r p l a s (KH) 6/5 & 18/5 3 ex P o e l r u i t e r p l a s (MH) 5/5 1 ex Overdiemerpolder (VOD) Poelruiter 26/4 1 ex P o e l r u i t e r p l a s , Spaarnwoude (KH, AB vd Berg) Groenpootruiter 22/4 1 ex Machineweg (KH) 26/4 1 ex P o e l r u i t e r p l a s (KH) 4/5 gehoord PEN-centrale (VOD) 5/5 2 ex gehoord Vijfhoek (VOD) 17/5 5 ex Aziehaven (FG) 18/5 1 ex W Spaarnwoude (JB) Witgatje 14/4

1 ex NW

Vijfhoek (VOD)

Oeverloper E e r s t e voorjaarswaarneming: 21/4 1 ex Vijfhoek (VOD). Vanaf d i e datum t/m 22/5 r e g e l m a t i g rond de Vijfhoek waargenomen (VOD). Vanaf 24/4 r e g e l m a t i g 1 ex l a n g s Nieuwe Meer en w e i l a n d e n M e e r z i c h t Asd Bos (CM). 14/5 9 ex omgeving Halfweg (FG) 15/5 2 ex Aziehaven ( v Blanken) 18/5 3 ex omgeving Halfweg (JB) 22/5 1 ex B e a t r i x p a r k (JB) Steenloper 18/4

1 ex Markerdijk (Visbeen)

Zwartkopmeeuw 14/5

1 ad ex

H o l e n d r e c h t , Bijlmer (AB vd Berg)

Dwergmeeuw 18/5 2 ex 2e k j , 19/5 4 ex 2e k j , 20/5 2 ex 2e k j Molenwetering Spaarnwoude (FG, JB, MH) 26/5 1 ex 2e k j P o e l r u i t e r p l a s (KH, VWG e x c ) Kleine Mantelmeeuw 27/3 1 ex 3e k j NO Derde Diem (VOD) 9/5 1 ex 2e k j NW Riemen Z u i d (VOD) 30/5 1 ex 2e k j Aziehaven (JB) Zilvermeeuw Medio h a l f maart v e r b l e e f e r een ex met g e l e poten op de v u i l s t o r t p l a a t s W i l l e m de Zwijgerlaan (TE) Grote Stern 21/5 1 ex N Het I J t h v CS (TE) 24/5 2 ex t e r p l e k k e a l d a a r (TE) Visdief E e r s t e waarneming:

10/4

2 ex NO

B u l l e w i j k , Bijlmer (VOD)

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

Zwarte Stern E e r s t e waarneming: 23/4 3 ex I J s s e l m e e r t h v Barnegat (KH) 5/5 1 ex P o e l r u i t e r p l a s (de Droog) 6/5 2 ex Nieuwe Meer ( V i s b e e n , de G r a a f ) 15/5 enkele ex P o e l r u i t e r p l a s & Molenwetering Spaarnwoude ( v Blanken) 18/5 4 ex Molenwetering (JB) Tortelduif 19/5

2 ex NW & 2 ex W

Vijfhoek (VOD)

Koekoek E e r s t e waarneming: 21/4

1 ex gehoord Noordkant Asd Bos ( v Blanken)

Velduil I n mei v e r s c h i l l e n d e malen 's avonds waargenomen B a t t e r i j , Halfweg (TE) Gierzwaluw E e r s t e waarneming: 21/4 1 ex Oude dorp Amstelveen 21/4 1 ex Vijfhoek (VOD) Ijsvogel 2/3 & 22/3 1 ex Broersepark A'veen (WAP) 24/3 1 ex Vijfhoek (VOD) 9/4 1 ex Noordkant Asd Bos (Visbeen, de G r a a f ) 4/5 1 ex a l d a a r (CM) 25/5 1 ex a l d a a r (Visbeen) Draaihals 4/5 1 ex roepend B a t t e r i j , Halfweg (MH) 5/5 2 ex Vijfhoek (VOD) 14/5

1 ex NO

(WAP)

l a n g s de rand van h e t F l e v o p a r k (TE)

Groene Specht Gedurende maart werd 1 ex waargenomen Noordkant Asd Bos ( J B , Visbeen, de G r a a f ) . Een vermoedelijk t e r r i t o r i u m werd gemeld bij h e t O p e n l u c h t t h e a t e r Asd Bos (JB) . t/m 10/4 1 ex Park de Braak, A'veen (WAP) t/m 29/3 1 ex Thijssepark A'veen (WAP) 17/5 1 ex B o e i e r s p a d , Asd Bos (CM) Gedurende maart 1 ex VT Tigeno, Eendrachtpolder(FG, de Droog, Kamp) 14/4 1 ex l a n g d u r i g roepend Bijenpark, Eendrachtpolder (KH). Waarschijnlijk z e l f d e ex a l s VT Tigeno. 4/3

1 ex b e g r a a f p l a a t s Zwanenburg (Leijen)

Kuifleeuwerik 3/3 1 ex Hoekenes Osdorp (de Droog) 7/4 1 ex Aziëhaven/Australiëhavenweg (MH) 10/4 1 ex & 21/4 2 ex I n d u s t r i e g e b i e d Anthonie Fokkerweg ( v Blanken) 26/5 1 ex zingend omgeving Australiëhavenweg ( F r i e s w i j k ) Boomleeuwerik 22/3

1 ex o v e r v l i e g e n d gehoord

Vijfhoek (VOD)

Strandleeuwerik 24/3

1 ex o v e r v l i e g e n d Vijfhoek (VOD)

Oeverzwaluw E e r s t e ( ? ) waarneming: 14/4 Boerenzwaluw E e r s t e waarneming: 30/3

1 ex Vijfhoek (VOD)

1 ex Vijfhoek (VOD)

4£*

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

Huiszwaluw E e r s t e waarneming: 30/4

1 ex Weilanden M e e r z i c h t Asd Bos (JB)

Boompieper Van 14/4 t/m 19/5 r e g e l m a t i g e t r e k Vijfhoek, op 5/5 een zingend ex a l d a a r (VOD) Waterpieper 9/3 7 ex omgeving Aziehaven (MH) 11/3 25-30 ex op s l a a p p l a a t s Oeverland L i e d e (KH) 15/3 23 ex Aziehaven waarvan 9 ex i n zomerkleed (WW) 6/4 7 ex Aziehaven (WW) 7/4 3 ex Aziehaven & 1 ex Molenwetering Spaarnwoude (MH) 22/4 2 ex Ruigoord (KH) Oeverpieper 3/3 1 ex Vijfhoek (VOD) 12/3 1 ex Diemerzeedijk (VOD) Gele Kwikstaart E e r s t e waarneming: 6/4

1 ex Aziehaven (FG)

Witte Kwikstaart Gaat de W i t t e Kwik nu ook de s t a d bevolken?: Een broedpaar op de Hoogte Kadijk (WW) en op 28/5 een 6 zingend hoek L u t m a s t r a a t / Diamandstraat ( O r e e l ) . Rouwkwikstaart 12/4 6 Aziehaven (JB) Nachtegaal E e r s t e waarneming: 21/4

1 ex zang B e a t r i x p a r k (JB)

Blauwborst 1/4 1 6 omgeving m o t o r c i r c u i t S l o t e r d i j k ( F r i e s w i j k ) & 1 ex Lange B r e t t e n (FG) 14/4 1 6 zingend Lange B r e t t e n . ( V i s b e e n , MH) 15/4, 17/4 & 23/4 1 6 Australiëhavenweg ( F r i e s w i j k ) 16/4 & 21/4 1 o o m g e v i n g - m o t o r c i r c u i t S l o t e r d i j k (Visbeen) 8/5 1 o a l d a a r (WW) N

A l l e exemplaren b e t r o f f e n

de W i t g e s t e r d e vorm.

Zwarte Roodstaart 24/3 ¥ l e S c h e l l i n g w o u d e r b r u g (FG) 9/5 6 zingend Haarlemmerstraat (Visbeen) 16/5 & 25/5 2 6 zingend Olympisch S t a d i o n (Visbeen) 25/5 6 zingend 3e S c h i n k e l s t r a a t ( v U z e n d o o r n ) De vólgende t e r r i t o r i a werden bekend: Venserpolder ( 5 ) , PEN-centrale ( 1 ) , I n d u s t r i e t e r r e i n Sniep Diemen ( 1 ) , Diemen Z u i d ( 1 ) , Maupoleum/Mozes en Aaronkerk ( 1 ) , Hoogte Kadijk ( 2 ) , P a l e i s op de Dam ( 1 ) . Gekraagde Roodstaart 15/5

6 zingend omgeving G o l f t e r r e i n Duivendrecht

(VOD)

Paapje 4/5 - 8/5 1 ex PEN-centrale (VOD) 7/5 ¥ Overdiemerpolder (VOD) 16/5 & 17/5 ¥ Excursiepad Nieuwe Meer (CM) 16/5 2 ex Oeverlanden Nieuwe Meer (Visbeen, de Graaf)

i

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

Roodborsttapuit 21/3 1 ex Lange B r e t t e n (FG) 4/4 6 I J - e i l a n d (WW) 18/4 6 Vijfhoek (VOD) Tapuit E e r s t e waarneming: 17/4

6 B u l l e w i j k , Bijlmer (VOD)

Beflijster 14/4 1 ö 2 ¥ Vijfhoek (VOD) 18/4 2 6 Vijfhoek (VOD) 21/4 6 I n d u s t r i e t e r r e i n S l o t e r d i j k t h v P l e i m u i d e n (Visbeen) 5/5 2 ex & 1 ¥ NO Vijfhoek (VOD) kramsvogel L a a t s t e waarneming: 5/5

20 ex Vijfhoek (VOD)

Koperwiek L a a t s t e waarneming: 1/5

driemaal overvliegend

gehoord Vijfhoek (VOD)

Grote Lijster 5/3 10 ex Vijfhoek (VOD) 6/3 9 ex W Vijfhoek (KH) 12/3 1 ex o v e r v l i e g e n d Vijfhoek (VOD) 15/3 1 ex ADM-weiland (WW) 16/3 3 ex Marken & 3 ex ' t H o r n t j e Waterland (FG) 18/3 minstens 9 ex & 19/3 minstens 1 ex Vijfhoek (VOD) 19/3 2 ex Koekoekweg Badhoevedorp (FG) 21/3 1 ex Noordkant Asd Bos (Visbeen, de G r a a f ) Sprinkhaanrietzanger 22/3 o v e r v l i e g e n d gehoord Vijfhoek & 1 ex zingend a l d a a r E e r s t e waarneming: 18/4 3 ex Westelijk havengebied (FG) 18/4 2 ex Vijfhoek (VOD)

(VOD)

Snor E e r s t e waarneming: 31/3

1 ex Vijfhoek (VOD)

Rietzanger E e r s t e waarneming: 12/4

1 ex omgeving gemaal Halfweg (JB)

Bosrietzanger E e r s t e waarneming: 6/5

1 ex B e a t r i x p a r k (JB)

Kleine Karekiet Eerste.Waarneming: 29/4

enkele ex Lange B r e t t e n (de Droog)

Grote Karekiet 5/5 1 ex zingend Vijfhoek & 1 ex zingend Derde Diem (VOD) 19/5 2 ex zingend Vijfhoek (VOD) 22/5 t/m 29/5 1 ex zingend Vijfhoek (VOD) Spotvogel E e r s t e waarneming: 17/5 1 ex Annahoeve Watergraafsmeer (FG) 31/5 1 ex zingend t u i n K e r k s t r a a t 380 (KH) Braamsluiper E e r s t e waarneming: 14/5 1 ex Jeugddorp A'veen (WAP) Grasmus E e r s t e waarneming: 30/4

1 ex IJsbaanpad (JB)

De Gierzwaluw

22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

Tuinfluiter E e r s t e waarneming: 30/4

1 ex Jachthavenbos Asd Bos (JB)

Zwartkop E e r s t e zangwaarneming: 14/4

1 ex B e a t r i x p a r k (JB)

Fluiter E e r s t e waarneming: 4/5 1 ex zingend Vondelpark ( F r i e s w i j k ) 5/5 2 ex zingend Noordkant Asd Bos (CM, G l a F o n t a i n e ) 9/5 1 ex Erasmuspark (FG) 11/5 1 ex zingend Vondelpark t h v van Eeghenstraat ( v U z e n d o o r n ) 17/5 1 ex F l e v o p a r k (FG) 17/5 1 ex zingend Diemen (VOD) Tjiftjaf E e r s t e zangwaarneming: 25/3

1 ex B e a t r i x p a r k (JB)

Fitis E e r s t e waarneming: 9/4

1 ex omgeving gemaal Halfweg

(WW)

Goudhaantje 8/3 t/m 29/3 aanwezig i n h e t Thijssepark A'veen (WAP) 23/3 aanwezig park De Braak A'veen (WAP) 25/3 2 ex Noordkant Asd Bos & 1 ex IJsbaanpad (JB) t/m h a l f a p r i l 1-3 ex B e a t r i x p a r k (JB) Vuurgoudhaantje 5/3 1 ex B e a t r i x p a r k (JB) 12/4 1 ex Diemen (VOD) 5/5 1 ex Halfweg (FG) Grauwe Vliegenvanger 15/5 2 ex waarvan één zingend Diemerzeedijk (WW) Bonte Vliegenvanger 30/4 6 Vondelpark (Vogelzang) 5/5 2 o Vijfhoek (VOD) Baardmannetje 7/3 gehoord Oeverland Nieuwe Meer ( V i s b e e n , de Graaf) Regelmatig exemplaren waargenomen Lange B r e t t e n , Halfweg (FG, KH, F r i e s w i j k ) Wielewaal E e r s t e waarneming: 5/5 o van Diemerzeedijk over Vijfhoek v l i e g e n d (VOD) 14/5 1 ex roepend Bijenpark E e n d r a c h t p o l d e r (KH) 16/5 1 ex Noordkant Asd Bos ( V i s b e e n , de G r a a f ) 17/5 3 ex E l z e n s p e e l p l a a t s Asd Bos (CM) 18/5 1 ex gehoord Asd Bos (waar?) (de Droog) Roek Op 14/4 bestond de k o l o n i e langs de Utrechtseweg bij de a f s l a g Abcoude u i t + 35 nesten ( v d Berg, Damhuis) Bonte Kraai L a a t s t e waarneming: 9/4

1 ex Aziehaven

(WW)

Vink B u i t e n de geïnventariseerde gebieden werden de volgende t e r r i t o r i a bekend: Gemeenlandshuis Diemerzeedijk ( 1 ) , S p o r t p a r k De Meer a c h t e r Ajax ( 1 ) , Thijssepark A'veen ( 1 ) .

1^9

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

Keep 27/3 & 10/4 12 ex p a r k De Braak A'veen (WAP) L a a t s t e waarneming:

14/4 t o t a a l 8 ex d o o r t r e k k e n d Vijfhoek (VOD)

SIJS

L a a t s t e waarneming:

13/4 8 ex Jachthavenbos & 2 ex Boeierspad Asd Bos (CM)

Frater 22/3 3 ex NO Vijfhoek (VOD) 2/4 8 ex Aziehaven (FG) L a a t s t e waarneming:

6/4

+ 1 0 ex Aziehaven (FG)

Barmsijs 23/3 ? ex Thijssepark A'veen (WAP) IJsgors en Sneeuwgors zie e x c u r s i e v e r s l a g Marken AANVULLINGEN VORIGE PERIODE: Brandgans 5/2

1 ex Ronde Hoep ( v d Berg, Damhuis)

Witgatje 19/2 1 ex Badhoevedorp

(Damhuis)

VERSLAG VWG-EXCURSIE WATERLAND EN MARKEN 11 MAART 1 9 8 4 Jan J o o s t Bakhuizen I n de stromende regen verzamelden z i c h zeven mensen hij de S c h e l l i n g w o u d e r b r u g . Dapper f i e t s t e n deze f a n a t i e k e l i n g e n over de b r u g . Er werd even g e s t o p t om over h e t IJmeer t e kijken: 25 B r i l d u i k e r s , Dodaarzen, Kuifeenden en A a l s c h o l v e r s . Er werden ookStaartmezen en Sijzen gehoord en een mannetje Nonnetje g e z i e n . We f i e t s t e n Waterland i n en reden v i a Ransdorp naar Polder I J d o o r n . Onderweg merkten we a c h t P u t t e r s op, één Watersnip en de e e r s t e (ongeveer 100) Smienten. Goed kijken werd v e r h i n d e r d door de harde regen. I n I J d o o r n was h e t v r i j s t i l : een p a a r t j e N o n n e t j e s , een woerd Slobeend, Bonte K r a a i , R i e t g o r s en zingende Graspiepers en V e l d l e e u w e r i k e n . Maar h e t weer deed nog n i e t e r g aan l e n t e denken. We v e r v o l g d e n onze weg l a n g s de Waterlandse Dijk. Een enkele maal w i e r p e n we e e n . b l i k op h e t I J s s e l m e e r , wat steeds tegen v i e l , hoewel e r g r o t e a a n t a l l e n eenden en Futen z a t e n (Smienten, K u i f - en Tafeleenden en B r i l d u i k e r s ) , maar w e i n i g s p e c t a c u l a i r s . Bij h e t Kinselmeer o n t d e k t e n we een geheel verregende g o r s . Het b l e e k een mannetje Sneeuwgors t e zijn, r u i e n d naar e e r s t e zomerkleed. Nadat we hem door de t e l e s c o o p bewonderd hadden h i e l d h e t op met regenen en kregen we z i c h t op een groep van ongeveer 500 Wulpen. Ook zagen we de e e r s t e G r u t t o ' s bij h e t Barnegat (ongeveer 4 5 ) , enkele A a l s c h o l v e r s en 50 Grauwe Ganzen Aan h e t b e g i n van de Markerdijk z a t e n nog 16 Grauwe Ganzen. I n f e b r u a r i en maart werden i n onze h e l e r e g i o v e e l Grauwe Ganzen g e z i e n . Ook zagen we h i e r nog d r i e paar Krakeenden. Toen we Marken b e r e i k t hadden was ons e e r s t e v e r l a n g e n h e t bezoeken van een koffiehuis/café. Nadat we gegeten en gedronken hadden f i e t s t e n we h e e l Marken om wat een paar l e u k e dingen opleverde.Op h e t I J s s e l m e e r zagen we 12 Toppereenden, 15 Grote Zaagbekken, de gewonere eenden en Futen. Er v l o g e n Kramsvogels

^3

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

over en ook nog zeven Zwarte R u i t e r s . Tussen de v e l e Graspiepers en V e l d l e e u w e r i k e n werd nog een Waterpieper o n t d e k t . P r e c i e s zo'n z e l f d e Sneeuwgors a l s we eerder g e z i e n hadden werd gevonden. A l s k l a p s t u k fungeerden de twee I J s g o r z e n d i e gedurende 20 minuten enkele meters voor ons op h e t d i j k j e hun l o o p - en f o e r a g e e r t e c h n i e k e n demonstreerden. Het bleken een v r o u w t j e i n v o o r j a a r s k l e e d en een mannetje i n w i n t e r k l e e d t e z i j n . De o p v a l l e n d s t e kenmerken waren de k a s t a n j e b r u i n e nek ( v o o r a l t e z i e n bij h e t v r o u w t j e ) , de k o p t e k e n i n g , h e t v e l e r o o d b r u i n op de v l e u g e l s , de l i c h t e s n a v e l , en de manier van l o p e n . I n onze r e g i o zijn waarnemingen van I J s g o r z e n schaars. Na ongeveer 20 minuten v l o g e n ze weg, de p o l d e r i n . Op Marken z e l f waren ook nog Goudplevieren en Grutto's. Op de terugweg door Waterland, l a n g s Zuiderwoude en H o l y s l o o t , werd n i e t v e e l nieuws g e z i e n . Op de Gouwzee zagen we nog Topper- en Krakeenden. Verder nog een p a a r t j e R o o d b o r s t t a p u i t e n en een mannetje W i n t e r t a l i n g . I n Waterland z e l f nog duizenden Smienten, twee Bergeenden, Bonte K r a a i e n en een v r o u w t j e Blauwe K i e k e n d i e f . I n Ransdorp v i e r d e n we deze geslaagde e x c u r s i e i n de daar aanwezige kroeg: 's middags was h e t mooi weer geworden en we hadden 61 s o o r t e n gescoord.

VERSLAG VWG-EXCURSIE HOGE VELUWE 6 M E I 1 9 8 4

Frank Visbeen

I n a l l e v r o e g t e v e t r o k k e n we met z'n negenen r i c h t i n g Hoge Veluwe. Onderweg begon de regen a l met bakken u i t de hemel t e v a l l e n . Bij de ingang Ott.erloo hadden we afgesproken, maar de auto van Kees verscheen n i e t . Ondanks deze t e g e n slagen t r o k k e n we de bossen i n . Het g e f l u i t van de Boompiepers en Boomleeuwer i k e n was n i e t van de l u c h t . Bij h e t "Monument De Wet" vonden we a l s n e l een D u i n p i e p e r . Hij zong even zijn simpele l i e d j e en zocht s n e l een r u s t i g e r p l e k j e op. Vlakbij "De Koperen Kop" l i e t e n twee Appelvinken z i c h van nabij bewonderen. Daarna sprongen we op de w i t t e f i e t s e n d i e v o o r a l bij W i l l e m i n de smaak v i e l e n . Onderweg kwamen we de anderen tegen. De g e z i c h t e n stonden op "noodweer", maar na een k o r t e d i s c u s s i e , waarbij een K l e i n e Bonte Specht h e t hoogste woord voerde, v e r v o l g d e n we onze weg. Na nog een D r a a i h a l s gehoord t e hebben kregen we genoeg van de regen.Zo n i e t de Gekraagde Roodstaart d i e e r nog l u s t i g op l o s zong. Daarna gingen we nog met z'n a l l e n t e r u g naar "Monument De Wet" om de Duinp i e p e r nog een keer t e bekijken. Na e n i g zoeken b l e e k hij boven op de kop van de roemruchte veldheer t e z i t t e n z i n g e n . Ondanks h e t s l e c h t e weer was d i t een waardige a f s l u i t i n g van deze e x c u r s i e . VERSLAG VWG-EXCURSIE HOGE VELUWE 6 M E I 1 9 8 4

P a u l Bouwman

S l e c h t s een h a n d j e v o l mensen v e r t r o k d i e zondag r i c h t i n g Veluwe. Door verwarr i n g over h e t punt van a f s p r a a k , werd e r e e r s t n o g a l wat heen en weer gereden. B e s l o t e n werd om dan maar zonder de v o o r t v l u c h t i g e n t e gaan v o g e l e n . Het weer op de Hoge Veluwe was ver beneden p e i l , maar ondanks h e t gemiezer l i e t e n nog v e e l v o g e l s z i c h horen o.a. Bonte V l i e g e n v a n g e r , Gekraagde R o o d s t a a r t , Boomk l e v e r , Boompieper, Boomleeuwerik, Goudhaantje, V i n k , Boomkruiper. Nadat we s t u k i n de stromende regen naar h e t "Monument De Wet" hadden g e f i e t s t b e s l o t e n we a c h t e r de k o f f i e b e t e r e tijden a f t e wachten. Te voet gingen we daarna v e r d e r . We zagen nog Kuifmees, Zwarte Mees, H o l e n d u i f , T o r t e l d u i f , Grote Bonte Specht. P l o t s e l i n g hoorden we een K l e i n e Bonte Specht roepen i n een groep beuken. Hoewel hij z i c h goed s c h u i l h i e l d i n h e t d i c h t g e b l a d e r t e , was hij even goed t e z i e n i n één van de t a k k e n voor hij wegvloog. De anderen kwamen toen j u i s t aang e f i e t s t . Helaas moesten we vernemen d a t enkele i n t e r e s s a n t e s o o r t e n ons o n t g l i p t waren b.v. A p p e l v i n k , D r a a i h a l s en D u i n p i e p e r . T e n s l o t t e hebben we samen v e r v o l g op pagina

O

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

WAARNEMING VAN EEN JUVENIELE ZEEAREND I N DE AMSTERDAMSE WATERMenno H u i z i n g a W i l l e m v d Waal

L E I D I N G DUINEN

OP 22 i a n u a r i 1984, om ongeveer 12.15 u u r , v l o o g u i t h e t I n f i l t r a t i e g e b i e d I I I van de Amsterdamse W a t e r l e i d i n g Duinen, ongeveer 100 m van ons vandaan, een zeer g r o t e r o o f v o g e l op, d i e we zonder kijker d i r e c t a l s een arend h e r kenden. De v o g e l v l o o g , v e r g e z e l d van enige r e l a t i e f v e e l k l e i n e r e Bonte en Zwarte K r a a i e n , e e r s t i n o o s t e l i j k e r i c h t i n g t o t op 50 m en v e r v o l g e n s r i c h t i n g noord v i a I n f i l t r a t i e g e b i e d I I naar I n f i l t r a t i e g e b i e d I , onderwijl Blauwe R e i g e r s , eenden en k r a a i e n opjagend. Er kon n i e t worden waargenomen o f de v o g e l daar n e e r s t r e e k o f verder v l o o g . De v o g e l werd gedurende 5-10 minuten waargenomen met k i j k e r s 10X40.

De v l u c h t was k r a c h t i g . De v l e u g e l s werden ' f l a p p e n d ' d i e p neergeslagen, waarbij de ' v i n g e r s ' d u i d e l i j k t e z i e n waren. Tijdens h e t glijden werden de v l e u g e l s r e c h t e n s t r a k gehouden. Zowel op de v l e u g e l s a l s onder l i e p een l i c h t e crèmek l e u r i g e smalle band. De v o g e l was egaal d o n k e r / b r u i n . De kop was zwaar en z a t d u i d e l i j k op een 'nek'. Een even daarvoor waargenomen B u i z e r d had de kop eerder op de romp . De s t a a r t had d e z e l f d e k l e u r a l s de r e s t van de v o g e l en was k o r t en d u i d e l i j k w i g v o r m i g . Tijdens h e t glijden was de s t a a r t meer u i t g e s p r e i d en minder w i g v o r mig. Op grond van h e t bovenstaande menen wij dat de door ons waargenomen v o g e l een Zeearend i n j u v e n i e l k l e e d was. T e n s l o t t e h e t weer op 22 j a n u a r i 1984: bewolking 100% met een b e g i n van sneeuw, temperatuur ongeveer -V C, wind + 7B 0-N0, h e t z i c h t was r e d e l i j k t o t goed. Menno H u i z i n g a , G e r r i t vd Veenstraat 1077 DV Amsterdam.

111,

W i l l e m vd Waal, Laagte Kadijk 1 1 " , 1018 BA Amsterdam.

57

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

SCHELTEMA HOLKEAAA VERMEULEN B.V.

van Aalscholver tot Zwartsnavel koekoek ruime sortering VOGEL boeken op onze Algemene afdeling scheltema holkema vermeulen b.v. boekverkopers sedert 1 8 5 3 s p u i l O , 1 0 1 2 W Z amsterdam t e l . 0 2 0 - 2 6 7 2 12

i

De Gierzwaluw

22 (1984), n r . 2

KNIPSELKRANT

Roofvogels weer helemaal terug na verbod van DDT Van onze medewerker K E E S DIJKMAN U T R E C H T — De roofvogel zet zijn opmars in Nederland voort. Nadat het landbouwgif D D T roofvogels als de havik, de buizerd en de kiekendief vijftien j a a r geleden bijna helemaal had uitgeroeid, heeft de roofvogelstand zich in ons land krachtig hersteld. Veel roofvogels zijn na het verbod van D D T in 1968 zelfs sterker uit de strijd gekomen. Alleen de sperwer heeft het nog steeds erg moeilijk. Roofvogels zijn in bijzondere mate de dupe geweest van het bestrijdingsmiddel D D T , dat na veel druk van milieudeskundigen in '68 eindelijk verboden werd. De heer P. Opdam van het Rijksinstituut voor natuurbeheer: „Roofvogels zitten aan het eind van de voedselketen. Het begint met de wormen die ^if opnemen uit de grond; kleine vogels zoals merels eten die worden op en uiteindelijk is zo'n merel weer de prooi van een roofvogel. Omdat D D T zich in vet ophoopt krijgt de roofvogel al het gif binnen dat in de hele voedselketen opgenomen is."

Voortplanting D D T heeft vooral een schadelijke werking op de voortplanting en daardoor kan de achteruitgang van bepaalde soorten bijzonder snel gaan. I n 1970 broedden er bijvoorbeeld nog m a a r 100 buizerdparen in ons land. Nu zijn dat er weer tegen de tweeduizend. Hoewel D D T nu 16 j a a r verboden is, zijn de schadelijke effecten op ons milieu nog steeds merkbaar. De stof is zo moeilijk af te breken dat er op sommige plaatsen nog evenveel in de grond zit als tien j a a r geleden. Opruimen van dat gif is volgens Opdam absoluut onmogelijk. „DDT is natuurlijk niet in hoge concentraties op bepaalde plaatsen gestort.

Het is over de gewassen gespoten. Het heeft zich dus helemaal met de bodem vermengd. Bovendien gaat he{ om grote oppervlakten." D D T mag dan in Nederland verboden zijn, het gebruik van dit gif over de wereld is de laatste jaren beslist niet afgenomen. Vooral in de Derde Wereld wordt het op vrij grote schaal toegepast. Begrijpelijk, want het gif heeft voor de landbouw aantrekkelijke voordelen. D D T is goedkoop, makkelijk te maken en het werkt snel, doeltreffend en langdurig. Dat laatste is echter ook het gevaar van D D T . De stof hoopt zich op in levend weefsel, zoals dat van roofvogels. De gevolgen zijn onbekend. Opdat is erg cynisch over de export van D D T naar de ontwikkelingslanden: „Westerse landen exporteren deze stoffen die ze voor zichzelf te gevaarlijk vinden, in grote hoeveelheden naar ontwikke-' lingslanden." IRonald Gerrits, schrijver van het boekje 'Een gifgolf over de Derde Wereld' houdt zich actief bezig met het tegengaan van dit soort export. Enthousiast en in een hoog tempo vertelt hij over het Pesticide-Actie-Netwerk, een internationale organisatie die de verspreiding van 'verboden landbouwgiffen wil aanpakken.

„Daarnaast wordt er door nationale P-A-N-groepen ac-' tie gevoerd. Zo is er vorige maand in Duitsland een groep opgericht, die onderzoek gaat doen naar de produktie van gif bij Bayer. In Nederland zijn acties tegen de gifmakerij van de Shell te verwachten," zegt Gerrits. Dat het gebruik van D D T in de Derde Wereld ook voor ons vervelende gevolgen kan hebben bewijst de uitspraak van J . Henselmans, medewerker van Natuur en Milieu in Utrecht. Hij zegt: „Een gedeelte van de D D T die wij exporteren komt door de import van landbouwproducten weer terug. In de Verenigde Staten is daar onderzoek naar gedaan. Het bleek, dat ,in een groot aantal gevallen de daar geldende veiligheidsnormen overschreden werden. Ik ga er van uit dat dat ook in Europa het geval is." De roofvogels in Nederland lijken de DDT-perikelen voorlopig achter zich te hebben gelaten. Dat bewijzen de vele duizenden haviken buizerds, kiekendieven >en andere soorten, die weer in. ons land broeden. Voor hen zijn vooral de herbeboste heidevelden en de rietmoerassen van Zuidelijk Flevoland een waar dorado.

YleJc Vr tolk ijlnl

Strategie

farool

M

M

'. E e n strategie daarvoor werd uitgestippeld op een .conferentie van de P-A-N- in Utrecht, enkele weken geleden". „We hebben een paar actiepunten," aldus Ronald. „Ten eerste gaan we een Dirty Dozen, een soort top twaalf van de gevaarlijkste pesticiden samenstellen. Van die stoffen zoeken we de eigenschappen uit en we kijken of er alternatieven voor de giffen gevonden kunnen worden. De rapporten over deze giffen worden per landaan de grote klok gehangen."

Zwaluwen kiezen kortere route A O S T A ( D P A ) - De zwaluwen die uit Zuid-Europa n a a r het noorden terugkeren hebben bij h u n tocht over de Alpen een kortere route ontdekt: de t u n n e l door de Grote St. B e r n h a r d . De vogels geven a a n de beschutting v a n de b i j n a 6 k m l a n ge tunnel k e n n e l i j k de voorkeur bov e n de route over de bergen, w a a r het nog v r i j koud is.

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

65 c

Wulp wordtweidevogel

5

De aantallen kemphanen, tureluurs, paapjes en grutto's zijn de laatste jaren door de ruilverkaveling in ons land sterk teruggelopen. Vogels als de wulp nemen hun plaats in: zij vestigen zich in de nieuwe grote graslanden.

Nederland *

Tureluur

70S

3 0

. *

Nederland *

Grutto

Verschraling farool

2UslBH

Boekuitgaven: 1936 'Onze weidevogels' 1986 'Onze weidevogel' 2036 'Onze vogel'

O S D O R P - De stadsdeelraad is op zoek naar vrijwilligers voor de wilde plantentuin, die aan de S . F . van Osstraat moet gaan verrijzen. I n mei heeft de deelraad f 25.000,- beschikbaar gesteld voor dit werklozenproject. Het moet ene bos-, moeras- en duingebied worden. Het is de bedoeling dat in september met de aanmelders van het project plannen worden gemaakt over de aan-

f\mt,kordcxmi,

b^adóblact

Een en ander werd door deskundigen dit weekeinde verteld op een studiedag in Assen naar aanleiding van het Weidevogeljaar. Eind 1977 werd de totale populatie paapjes in Nederland geschat op achthonderd paren. Meer dan de helft daarvan broedde in Drenthe, waar veel kleine velden en kruidenrijke weiden voorkwamen. Door de ruilverkaveling — waarmee van veel verspreide stukken grond grotere percelen worden gemaakt — gaan de favoriete broedplaatsen van het paapje verloren. Op het ogenblik komen nog hooguit vierhonderd paren paapjes in Drenthe voor, aldus B. L. J. van Os van de Provinciale Planologische Dienst van Drenthe. Deze ontwikkeling staat bovendien niet op zichzelf. Ook elders in Nederland en in de rest van Europa is deze achteruitgang vastgesteld en neemt het aantal paapjes drastisch af. Door de mechanisering en de intensivering van de landbouw raken de vogels die hun nesten goed verstoppen steeds meer in het nadeel, zo zei A. J. Beintema van het Rijksinstituut voor Natuurbeheer in Leersum. Weidevogels als de kievit en de scholekster verstoppen hun eieren niet erg goed. Zeker de helft van hun eieren valt dan ook aan rovers zoals meeuwen, kraaien en eksters ten prooi. Maar de kievit en de scholekster hebben andere methoden om zich toch van een nageslacht te verzekeren. Kieviten beginnen al vroeg in het jaar te broeden, als er nog geen vee in de wei is en het land nog weinig wordt bewerkt. Bovendien kunnen ze nieuw legsel produ-

Werken in een Wilde Plantentuin pak. Het gaat om de aanleg van paden, en het planten en verzorgen van bomen, bloemen en overig groen. Tevens wordt een werkverdeling gemaakt. Niet alleen jonge, ook oudere vrijwilligers zijn welkom. Deelnemers hoeven

\Je5t 4/7/84

ceren als het vorige verloren is gegaan: kieviten proberen het aantal eieren in het nest altijd op vier te houden. De vogels worden over het algemeen vrij oud en de periode waarin ze eieren kunnen leggen is lang — daardoor kunnen ze naar verhouding meer legsels produceren. Toch gaan, aldus Beintema, nog veel nesten verloren, vooral door vertrapping. Het voortplantingssucces van de kievit kan soms afhangen van een koe meer of minder in de wei. Vogels als de kemphaan, de watersnip en de tureluur verstoppen hun nesten veel beter, maar dat kan alleen als de plantengroei welig genoeg is. Dan vinden de eierrovers weinig nesten. Bovendien komen de eieren van deze vogels naar verhouding vrij snel uit, zodat de voortplanting over het algemeen veel minder in gevaar komt. Deze vogels hebben anderzijds een kortere levensduur en een kortere periode waarin ze eieren kunnen leggen dan de vogels die hun eieren open en bloot laten liggen. Maar door de moderne landbouwmethoden raken ze tegenwoordig ernstig in het nadeel. Een goed verstopt nest is ook voor een boer die maait niet goed zichtbaar vanaf de tractor. Daarom is het, aldus Beintema, van groot belang dat'vogelbeschermers nesten in weilanden zoeken en deze, in overleg met de boeren, markeren. Desondanks worden in veel gebieden de kemphaan en de grutto schaars. Hier en daar is de tureluur al geheel verdwenen. Hun plaats wordt voor een deel ingenomen door de wulp. Het oorspronkelijke broedgebied van deze vogel is het heideveld en de duinvallei. Nu de wulpen daaruit worden verdreven zoeken zij de weiden op, en de verwachting is, dat zij zich daar in steeds grotere aantallen zullen vestigen. De wulp is, zo zeiden de deskundigen dit weekeinde, de weidevogel van de toekomst.

niet bevreesd te zijn dat h u n uitkeringen worden gestopt: het gaat hier om en project-met-behoud-van-uitkering. Wie meer wil weten over de wilde plantentuin en de daaraan verbonden werkzaamheden k a n zich i n verbinding stellen met de afdeling voorlichting van de stadsdeelraad, Osdorpplein 400. Telefonisch aanmelden kan ook: 105106.

De Gierzwaluw

22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

Staatsbosbeheer en de R i j k s d i e n s t voor de IJsselmeerpolders laten deze m a a n d 31 Heckrunderen en drie kalfjes los op een nog nooit begraasd gebied v a n vijfhonderd hectare i n de Oostvaardersplassen* Heckrunderen zijn weer heel a n dere dieren d a n de Schotse Hooglanders die h u a l b i j n a twee j a a r l a n g met veel succes het bosgras Gerard op de Veluwe wegvreten. Het z i j n farool !Hhl8H echte afstammelingen v a n wilde runderen, die door de Duitse gehoeft niet n a a r ze om te kijken," broeders Heek zijn gefokt door zegt bioloog F r a n s V e r a v a n kruising v a n verwilderde r u n d e r rassen- zoals het Spaanse vecht- Staatsbosbeheer. „ D e hele winter hebben we ze niet hoeven bijvoerund, de Schotse Hooglander, het ren. De koeien werpen h u n kalfje Hongaarse poestarund, het C o r s i tussen de struiken, gaan weer weg caanse en het C a m a r g u e - r u n d . Q u a uiterlijk, gehardheid en le- e n komen een paar keer per dag terug om ze te zogen. P a s n a vijf, venswijze benaderen ze het oerzes dagen gaat het kalf met de r u n d heel dicht. kudde mee." Heckrunderen zijn vooral geE é n kalfje werd onder de voet gelos c h i k t voor grote, open natuurgepen toen bezoekers het wilden i n bieden, zoals de Grevelingen. D a a r grazen al sinds een j a a r 26 H e c k - pakken i n strobalen. De dieren z a gen een extra maaltijd i n dat stro. runderen. Inmiddels zijn er zestien „ D i e mensen hebben geluk gekalfjes geboren. had," meent biologe R . T e m p e l De dieren redden zich goed. „Je

Heckrund begraast Oostvaardersplassen L e Belle

Zwaluwen Ongeveer zes miljoen vogels zullen volgend jaar bespikkeld met stippen kleurstof van Zuid-Amerika naar de Verenigde Staten vliegen, als natuuronderzoekers hun zin krijgen. De vogels zijn boerenzwaluwen, de grootste leden van de zwaluwenfamilie, en de onschadelijke kleurstippen op hun blauwzwarte veren zullen alleen zichtbaar zijn onder ultraviolet licht. Het plan maakt deel uit van een groot programma dat tot doel heeft de trekpatronen van de boerenzwaluw in kaart te brengen. De vogel is al sinds de tijd van de indianen vooral bij boeren geliefd om zijn enorme eetlust voor insecten die de mens en zijn oogsten teisteren. Als het plan wordt goedgekeurd willen biologen de zuidelijke Braziliaanse staat Sao Paulo in vier sectoren verdelen en begin volgend jaar de zwaluwen in elke sector met een andere kleur bespuiten. Wanneer de vogels in NoordAmerika aankomen om daar — van de Golf van Mexico tot Alberta in Canada — de zomer door te brengen, zullen veldonderzoekers met ultraviolette lampen proberen te achterhalen waar de vogels vandaan komen. Volgens Tom Coulson, hoofdredacteur van het maandblad

Nature Society News, dat voornamelijk aan de boerenzwaluw is gewijd, kan het project uitwijzen of de vogels zich na hun trek in dezelfde kolonies hergroeperen en

waar precies de vogels de zomer in Noord-Amerika doorbrengen. Die informatie is volgens Coulson belangrijk, omdat pas onlangs is ontdekt dat dezelfde boerenzwaluwen die de landbouw en de steden in Brazilië tegen schadelijke insecten en muskieten helpen beschermen, diezelfde taak ook in Noord-Amerika uitvoeren. De vogels vertonen een 'verbazingwekkende trek in insecten, waarvan ze elke dag een hoeveelheid gelijk aan hun eigen lichaamsgewicht verorberen. Geschat wordt dat ze tijdens hun verblijf in het binnenland van Sao Paulo ongeveer 1000 miljard insecten op eten.

v a n de Rijksuniversiteit Utrecht. Met twee studenten observeerde ze het gedrag v a n de H e c k r u n d e r e n b i j n a dagelijks. Ze noemt het opvallend en onbegrijpelijk dat die mensen niet zijn aangevallen door de moeder of door de groep, die het kalf beschermden. D e Heckrunderen werden gekocht v a n diverse dierentuinen en n a t u u r p a r k e n in Europa; ze kosten vijftienhonderd a vijfduizend gulden per stuk. D a t is veel geld, m a a r de dieren moeten zichzelf terugverdienen als schakel in een n a t u u r l i j k beheer die menselijk i n grijpen overbodig maakt. Door h u n begrazing en bemesting krijgen allerlei planten en dieren (ganzen, knaagdieren, kleine roofdieren, vogels en insecten) weer nieuwe kansen. „Wij kopen bewust zo verspreid mogelijk om inteeltverschrjnselen u i t é é n of enkele groepen te voorkomen," zegt F r a n s Vera. „Alle dieren zijn i n g e ë n t tegen mond- en klauwzeer en zijn nog een tijd i n quarantaine gehouden. Ze bleken niets te mankeren. „ I n de grote natuurgebieden k u n je geen intensief beheer plegen. We zoeken aansluiting met processen u i t het verleden. E é n d a a r v a n is de begrazing door winterharde r u n deren die nog veel oorspronkelijke eigenschappen van het Europese wilde r u n d hebben en nauwelijks verzorging behoeven. „Gevaarlijk? Welnee. De stieren doen n a t u u r l i j k waar ze zelf z i n i n hebben. Ik zou ze daarin niets dwarsbomen. Als jij de stier met r u s t laat, laat hij jou ook met rust."

Gr-q&duf n e r t

Kraai laat verkeer harde noten kraken Het aanpassingsvermogen van sommige diersoorten gaat soms verbazingwekkend ver. In plaats van slachtoffer van het verkeer te worden benutte een slimme kraai in Californië het drukke verkeer nabij Long Beach, aldus 'The Auk'.

De kraai plukte de harde noten van de daar groeiende palmen en liet ze op de autoweg vallen. Gezeten op een lantaarnpaal wachtte hij tot de noot voldoende kapot gereden was waarna hij behendig de stukken en brokken van de weg oppikte. Dat is nog eens iets anders dan melkdoppen verwijderende koolmezen en meeuwen die mosselen op strekdammen kapot laten vallen.

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

Kraaien bestrijden helpt niet Door N I E K V E C H T M A N N

I

E D E R E dode kraai is er een," luidt een in jagerskringen sinds j a a r en dag populair standpunt. K r a a i e n worden door jagers al eeuwen in een kwaad daglicht geplaatst, en zelfs onder natuurbeschermers kun je ook vandaag de dag nog mensen tegenkomen die zich minstens afvragen of er misschien niet iets tegen die verdomde kraaien ondernomen moet worden. „Want hoe interessant en intelligent ze ook zijn, ze richten wel veel schade aan onder de zangvogels, en daar gaat het toch al zo slecht mee," hoor je dan. Gelukkig zijn er ook natuurbeschermers en onderzoekers die zich niet door hun emoties van de wijs laten brengen, en dankzij hun gezwoeg zijn de afgelopen tien j a a r heel wat fabeltjes over kraaien ontzenuwd. Sommige jagers weten dat intussen ook wel, m a a r de nieuwe inzichten komen de heren wildstandreguleerders natuurlijk slecht uit. Zo slecht, dat zij zich niet ontzien onderzoekers die met het jagend deel der natie onwelgevallige resultaten of conclusies komen verdacht te maken. Zelfs het Rijksinstituut voor Natuurbeheer ( R I N ) , dat toch heus onder leiding staat van een directie die door het de j a gerij zeer welgezinde ministerie van Landbouw wordt aangesteld en ontslagen, moet het in het kader van deze strijd regelmatig ontgelden. Ik blijf dat ontzettend r a a r vinden. Is er recentelijk sprake van geweest dat de directie v a n het R I N m a a r wegens onbekwaamheid moest worden ontslagen? Antwoord: nee. Conclusie: voor zover de leiding van het R I N ruimte wordt gelaten om beleid te voeren wordt dat beleid door het ministerie gedekt. Kennelijk is het werk van de RIN-onderzoekers dus niet zo ondermaats. Dat uit het beleid van het ministerie zeer zelden

1

blijkt dat de RIN-rapporten daar met vrucht worden gelezen is weer een heel andere zaak. Jagers hoef ik niet uit te leggen hoe dat komt, want die weten wel waar hun vrienden zitten. Voordat ik verder ga moet ik u nu even uitleggen wat in vogelaarsbargoens doorgaans met „kraaien" wordt bedoeld. I n het vogelaarsspraakgebruik zijn „kraaien" alle in grote aantallen in ons land broedende kraai-achtige vogels, dus kauw, roek, ekster, de Vlaam-

se gaai en zwarte kraai. De zwarte kraai — om nu dan m a a r de voornaamste 'aanklacht' bij de kop te nemen — in de broedtijd zoveel eieren en jonge vogels verzwelgen. I n het licht van onze huidige kennis is dat èqhter niet vol te houden. Analyse v a n maag- en slokdarminhoud heeft uitgewezen dat over het hele j a a r genomen het voedsel van een 'zwarte kraal voornamelijk bestaat granen en zaden. I n de broedtijd wordt weliswaar overgeschakeld op een dierlijk menu, m a a r dat bestaat grotendeels uit ongewervelde dieren, zoals insekten en wormen. Boeren die op kraaien willen schieten zouden zich dus wel tien keer moeten bedenken. Het doden van schadebestrijders is namelijk een nogal r a re manier van schade bestrijden. Ik beweer overigens niet dat kraaiachtlgen nooit jonge vogels of eieren consumeren — wel "dat er vrij sterke aanwijzingen zijn dat deze vorm v a n predatie niet de oorzaak hoeft te zijn van achteruitgang van de zangvogelstand. E e n andere vraag is of met bestrijding^ vangen of schieten) van kraai-achtigen wel het beoogde doel wordt bereikt. Het ziet ernaar uit dat dit niet het geval is, en dat is langs twee wegen te beredeneren. Sommige dieren hebben in dit overvolle land als gevolg v a n menselijk doen en laten aantallen kunnen bereiken die zo groot zijn dat geen enkele vorm van bestrijding de toename van het aantal individuen meer kan afremmen. Als uitsluitend het terugschroeven van de hele Nederlandse populatie van zo'n soort je doel is heeft het dus geen zin om eraan te beginnen, want de uitkomst staat vast. Dit geldt bijvoorbeeld voor de muskusrat, de zilvermeeuw en sommige kraaiachtigen. Op kleinere schaal is met de zwarte kraai nog iets anders aan de hand. De zwarte k r a a l i s een standvogel, die het hele j a a r door in zijn territorium 'aanwezig is. De territoria in een bepaald gebied worden dus door de daar aanwezige kraaienpaartjes verdedigd tegen indringers, die zowel tot de eigen soort als tot andere soorten kunnen behoren. Naast deze gepaarde kraaien herbergt zo'n" gebied nog een troep niet-broed-vogels. Deze hebben geen eigen territorium.

Als nu in zo'n gebied territorium-houdende kraaien worden geschoten of gevangen zullen hun plaatsen worden ingenomen door individuen uit die rondzwervende troep. Daardoor kan het aantal territoria toenemen, omdat die kraaien uit de zwerverstroep minder sterk de neiging hebben soortgenoten op een veilige afstand te houden. Meer territoria betekent, een stijging v a n het aantal jonge kraaien dat in het gebied volwassen wordt, en dus — denk ik — op den duur via een vergroting v a n de troep zwervers een verder gaande verkleining van de territoria. „Voor iedere dode kraai krijg je er twee terug," zou dus wel eens een gezegde kunnen zijn dat meer in overeenstemming is met de werkelijkheid dan de 'jagerswijsheid' waarmee ik dit stukje begon.

VrCje. Volk IJ\5\Sl

Voik6krant

3üWö9

Nederlandse zeiler uit oceaan geréd na botsing met walvis BOSTON (AP) — De Amerikaanse kustwacht heeft vrijdag de Nederlandse oceaanzeiler Henk van de Weg met een helikopter uit zee gevist. Van de Weg vertelde dat hij met zijn 12 meter lange zeiljacht „Tjiste" een aanvaring had gehad met een walvis, die een gat in de boeg sloeg waardoor het schip zonk. Volgens de Amerikaanse kustwacht werd Van de Weg ruim 300 kilometer uit de kust ter hoogte van Boston gevonden op een reddingsvlot. De speurtocht naar de zeezeiler was vrijdagmorgen vroeg (vrijdagmiddag Nederlandse tijd) begonnen, nadat de kustwacht op Nova Scotia een noodsignaal had opgevangen van de „Tjiste". Na drie uur werd Van de Weg gevonden, met behulp van een speciale zender die werd opgevangen door een satelliet. Van de Weg nam deel aan de Transatlantische zeilrace Ostar, die eindigt in Newport op Rhode Island. Hij was op 2 juni uit het Engelse Plymouth vertrokken.

/

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r , 2

ONTVANGEN LITERATUUR

beschreven door Do Beckers

De Graspieper (Samenwerkende VWG's Noord-Holland), j r g . 4 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2 - De Graspieper AnthuA p/iatesióió, b i o t o o p en p o p u l a t i e v e r l o o p i n Noord-Hollandse graslandgebieden. - Wulpenslaapplaatsen i n Noord-Holland i n 1983. - A r e a a l u i t b r e i d i n g van de Zwarte Roodstaart Phoenlcu/iuy> ochuimiOA i n Noord-Holl a n d Noord. - Watervogels op h e t Hoornse Hop i n de w i n t e r 1981-82. - Korte b e r i c h t e n . De Korhaan (VWG h e t Gooi e . o . ) , j r g . 18 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2 - Globale b r o e d v o g e l i n v e n t a r i s a t i e van het o o s t e l i j k deel van de p o l d e r s Binnendijk t e Veen en Z u i d p o l d e r t e Veen bij Emmnes i n 1983. - E x c u r s i e Arkeheemsepolder. - B r o e d v o g e l i n v e n t a r i s a t i e 1974 W i l g e n r e s e r v a a t i n Z u i d e l i j k F l e v o l a n d . - De m i d w i n t e r c e n s u s van r o o f v o g e l s i n 1983. De -

Fitis (VWG Haarlem), j r g . 20 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2 I n v a s i e van ( G r o t e ) Kruisbek 1982-83, waarnemingen i n Z u i d Kennemerland. H e r f s t t r e k langs de k u s t van Z u i d Kennemerland i n 1983 ( 2 ) . Ten oosten van Haarlem r i j k weidevogelgebied. W a t e r v o g e l t e l l i n g j a n u a r i 1984. Sperwer broedde v o r i g j a a r i n Vinkenduin; b r o e d v o g e l i n v e n t a r i s a t i e 1983 L e i d u i n , V i n k e n d u i n , Oud-Woestduin. Broedvogels van de Kennemerduinen, b r o e d v o g e l i n v e n t a r i s a t i e 1983. Roofvogels en u i l e n i n Noord-Holland. Excursieverslagen. Winterwaarneming O r t o l a a n . Veldwaarnemingen.

De -

Winterkoning (VWG C a s t r i c u m ) , n i e u w s b r i e f n r . 11, mei 1984 Over de herkomst en t r e k van bij Castricum geringde T u i n f l u i t e r s . Terugmeldingen van Kokmeeuwen en Stormmeeuwen. B r o e d v o g e l i n v e n t a r i s a t i e I n f i l t r a t i e g e b i e d Castricum 1983.

De -

Grauwe Gors ( A v i f a u n a Groningen), j r g . 12 (1984), n r . 1 B r o e d v o g e l i n v e n t a r i s a t i e Noordlaarderbos 1983. V e r s l a g holenbroeders 1983. 1983, een botulisme-zomer. Te k r i t i s c h faunabeheer; één l i n k s , twee a v e r e c h t s . E x c u r s i e v e r s l a g ZW F r i e s l a n d .

Ficedula (Twentse VWG), j r g . 13 ( 1 9 8 4 ) , n r . 1 - Excursie Flevopolders. - Winterwaarneming van Bef l i j s t e r . - K l e i n e Burgemeester op het Rutbeek 12-2-84. - De v o g e l s van h e t Grasbroek 1983. - Waarnemingen i n Twente 1-12-83/29-2-84. De -

Skor (VWG T e x e l ) , j r g . 3 ( 1 9 8 4 ) , n r . 1 Z e e t r e k t e l l e n op Texel ( d e c . - j a n . ) . Over het broeden van de Wulp. Een S c h o l e k s t e r t e g a s t . Slufter-excursie. De W a d v o g e l t e l l i n g van 19-11-83. Waarnemingen n r . 13 (dec. 83 - j a n . 8 4 ) .

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

De Skor, j r g . 3 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2 - Z e e t r e k t e l l e n op T e x e l ( j a n . - f e b r . - m r t . ) . - De broedvogels van "de Dennen". - Waarnemingen n r . 14 ( f e b r . - m r t . 8 4 ) . De Skor, j r g . 3 ( 1 9 8 4 ) , n r . 3 - Z e e t r e k t e l l e n op T e x e l ( a p r . - m e i ) . - T r e k t e l l e n op de Kampeersnol n a j a a r 1983. - Leuke t e r u g m e l d i n g e n n r . 2. - De broedvogels van " de Dennen" 2. - Waarnemingen n r . 15 (apr.-mei 8 4 ) . De Kleine Alk (VWG Alkmaar e . o . ) , j r g . 1 ( 1 9 8 3 ) , n r . 3 - VWG weekend S c h i e r . - L a n d t r e k rond Camperduin 1981. De Kleine Alk, j r g . 2 ( 1 9 8 4 ) , n r . 1 - B i g Day 6 mei 1984. - Broedvogelonderzoek Alkmaar 1984. - Broedvogels Alkmaarderhout 1983. - Mijmeringen van een v o g e l a a r . - F a l s t e r b o h e r f s t 1983. - Waarnemingen. Dutch Birding (Dutch B i r d i n g A s s o c i a t i o n ) , j r g . 6 ( 1 9 8 4 ) , n r . 1 - Occurrence o f S o c i a b l e P l o v e r i n western Europe. - Ringvangst van Grote Grijze Snip i n mei 1983. - Mystery photographs. - D u i n p i e p e r t e Amsterdam november en december 1983. - Unusual song o f GrasshopperWarbler. - K l e i n e Zwartkop t e Eemshaven mei 1983, -:-;; f- B l a d k o n i n k j e t e Hoogeveen i n w i n t e r 1974/75. - B l a d k o n i n k j e t e D e l f t i n w i n t e r 1982/83. - I n v a s i e van S p e r w e r u i l i n westelijk Europa h e r f s t 1983. - Recente meldingen. v

ROM, magazine voor r u i m t e l i j k e o r d e n i n g en m i l i e u b e h e e r , 1984, n r s . 3

v e r v o l g van pagina Hjj naar de D u i n p i e p e r gezocht bij h e t monument. Hij troonde boven op h e t de g e n e r a a l . Toen hij wegvloog l i e t hij zijn kenmerkende musachtige roe Een mooi b e s l u i t van een regenrijke maar t o c h geslaagde e x c u r s i e .

Ipg

De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

P/AT p/e IN

ONS

LAND

Kc?M£N7

INHOUD De Gierzwaluw 22 ( 1 9 8 4 ) , n r . 2

Van de Jubileumcommissie

31

Excursieprogramma

32

Nog meer p o r t l a n d i c a . W i l l e m vd Waal

33

De p o r t l a n d i c a s t e r n van de Aziehaven. Edward van U z e n d o o r n

33

De Grote Gele K w i k s t a a r t i n en om Amsterdam. W i l l e m vd Waal

34

Waarnemingen i n de r e g i o Amsterdam. W i l l e m vd Waal

38

V e r s l a g VWG-excursie Waterland en Marken. Jan J o o s t Bakhuizen

48

V e r s l a g VWG-excursie Hoge Veluwe. Frank Visbeen

49

V e r s l a g VWG-excursie Hoge Veluwe. Paul Bouwman

49

Waarneming van een j u v e n i e l e Zeearend i n de Amsterdamse W a t e r l e i d i n g Duinen. Menno H u i z i n g a & W i l l e m vd Waal

50

Knipselkrant

52

Ontvangen l i t e r a t u u r . Do Beckers

56

Peter van S t r a a t e n

58