1
De Essenties Marinus Wieten
2
Copyright 2014 Tekst en Fotografie Marinus Wieten Afbeeldingen hoofdstuk Internet en Sociale media 123RF Stockfoto
Alle rechten voorbehouden Met uitzondering van persoonlijk gebruik, mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.
3
Inhoudsopgave
Copyright
4
Inhoudsopgave
5
1 Inleiding
6
2 Internet en Sociale Media
10
3 Het belang van Studie
22
4 Lichtmeting en werking Histogram
28
5 Praktijkvoorbeelden Lichtmeting
41
6 Lichtmeting en Grijskaart
60
7. Witbalans, juiste Kleurweergave
77
8. Creatief gebruik Diafragma
106
9. Compositie en Invloed op Beeldvorming
119
10. Beeldbewerking, de Finishing Touch.
127
Nawoord
137
Biografie
139
4
1 Inleiding Een van de meest beoefende hobby's is ongetwijfeld fotografie. Naast de vele professionele fotografen zijn er honderden miljoenen mensen die misschien niet dagelijks maar toch met regelmaat de camera hanteren om uiting te geven aan hun creativiteit. En velen hebben op Facebook een eigen pagina aangemaakt en noemen zich daar terecht of onterecht fotograaf. Op deze wijze tonen zij hun creatieve visie op uiteenlopende onderwerpen. Hoewel we prachtige resultaten zien die soms adembenemend fraai zijn, zie je toch ook heel veel beeldmateriaal verschijnen die door onjuiste belichting of bewerking ondermaats blijft. En dat is jammer, omdat met de juiste kennis en inzicht deze middelmatige afbeeldingen vermeden of omgetoverd kunnen worden tot dat waar je met plezier naar kijkt en terecht waardering voor ontvangt. Door het ontbreken van essentiële kennis van de fotografie om je afbeeldingen te optimaliseren blijf je stilstaan in je ontwikkeling. Op den duur zal het plezier van het fotograferen afnemen of je uiteindelijk doen besluiten te stoppen met deze prachtige hobby. In alles wat je doet is de drijfveer het beter proberen te doen dan de keer ervoor. Je vindt dit in alle onderdelen van het leven terug. Een atleet die zojuist een wereldrecord heeft gebroken gaat verder met trainen om dit wederom te verbreken. Als je met je foto een prijs wint in een fotografiewedstrijd probeer je door opnieuw deel te nemen nogmaals een prijs te winnen. En het verbeteren van jezelf kan alleen bereikt worden door studie en oefening, een andere mogelijkheid is er helaas niet. Het bijzondere van fotografie is dat wanneer men eenmaal een camera heeft gekocht en een aantal redelijk geslaagde foto's heeft gemaakt merendeel het idee heeft dat fotografie een eenvoudig traject is. De camera’s van tegenwoordig zijn immers dusdanig ontwikkeld dat deze garant staan voor geslaagde opnames. En ja, de meeste camera’s leveren op de automatische stand inderdaad een redelijk tot goed resultaat. Mits de onderwerpen die wij kiezen overeenkomen met het gemiddelde waar alle camera’s op zijn afgesteld. En daar leggen we direct de vinger op de zere plek. De camera kan alleen maximaal presteren als degene die deze bedient kundig is, en weet wat hij of zij wel of niet moet doen als er van deze gemiddelden wordt afgeweken.
5
En juist hier ontstaan de meeste problemen. Velen van ons zijn onvoldoende bekend met de verschillende effecten van licht en kleur en wat de invloed hiervan is op de opname.
We vertrouwen op de automatische stand van de camera als we fotograferen, maar constateren later tot onze teleurstelling dat de afbeelding veel te wensen overlaat. De belichting blijkt niet juist te zijn en de kleuren die wij op ons beeldscherm zien, wijken af van de werkelijkheid. Deze tegenvallende resultaten zijn terug te leiden naar het gebrek aan kennis en ervaring. Door het veelvuldig oefenen krijg je de nodige ervaring, ontwikkel je inzicht in de verschillende lichtomstandigheden en leer je hoe hier mee om te gaan. De theoretische kennis bied ik je aan in het boek dat je nu voor je hebt, en mits juist toegepast kan deze informatie je afbeeldingen aanzienlijk doen verbeteren en het plezier in de fotografie verhogen. Maar je moet er wel tijd in steken om een en ander onder de knie te krijgen.
6
2 Internet en Sociale Media Dagelijks worden wereldwijd miljoenen foto’s gemaakt door zowel amateurs als professionele fotografen, en vervolgens wordt het merendeel hiervan op het internet geplaatst. De enorme hoeveelheid sociale websites bieden je de mogelijkheid om je afbeelding te delen met anderen. Voorbeelden hiervan zijn o.a. Facebook, Flirck, Google+ en Twitter. Stuk voor stuk sociale network sites met een ongekend hoog aantal gebruikers die elke dag van deze websites gebruik maken om onder meer hun creativiteit te tonen. Naast de huis-, tuin-en keukenafbeeldingen welke de dagelijks veranderende omstandigheden weergeven en mensen dit met hun vrienden en familie willen delen, plaatsen professionele fotografen eveneens hun gemaakte opnames op deze sites, maar hun doel verschilt met deze van hierboven. Verderop komen we hier nog uitgebreid op terug. Daarnaast heb je nog het grote aantal websites die uitsluitend zijn bedoeld om foto’s te plaatsen en duidelijk afwijken van de hierboven genoemde sociale websites. Bij deze websites heeft iedereen die zich aanmeldt de mogelijkheid om op een afbeelding te stemmen en zijn waardering voor een bepaalde foto kenbaar te maken. Het merendeel van deze sites kennen prijzen toe aan de afbeelding die de meeste waardering krijgt van de bezoekers en velen proberen op deze wijze hun naamsbekendheid als fotograaf te vergroten.
7
Het zijn de sites als 500px, DevianArt, Photobucket, Pinterest, Art Unlimited, Instagram, 1x.com etc. die allen een verzamelplaats zijn voor allerlei verschillende soorten afbeeldingen, en waarbij de vele fotografen dringen om hun foto's te kunnen plaatsen. Dan zijn er nog de grote hoeveelheid stockbureaus waarvan alleen al de grote, bekende namen zoals Shutterstock, Dreamstime en Jupiter Images ieder enkele tientallen miljoenen afbeeldingen in voorraad hebben en er dagelijks duizenden exemplaren wereldwijd worden toegevoegd door de vele verschillende fotografen. Neem daarnaast de honderden miljoenen persoonlijke websites van fotografen die regelmatig hun website voorzien van nieuwe foto’s en je begint een beeld te vormen van de enorme hoeveelheid beeldmateriaal wat er voorhanden is en er dagelijks aan wordt toegevoegd. Op de hiervoor genoemde sociale websites heeft je afbeelding maar een zeer korte levensduur. Gezien de enorme hoeveelheid beeldmateriaal wat dagelijks wordt aangeboden is de attentiewaarde van een afbeelding maar zeer tijdelijk. Je hebt je net verwonderd over een foto of de volgende dient zich alweer aan. Om je hierbij nog te kunnen onderscheiden als fotograaf, zodanig dat jouw foto’s een grote publieke belangstelling en waardering mogen ontvangen is niet zomaar even gedaan. Het vereist nogal wat inspanning om dit te te bewerkstelligen. Dit is ook van toepassing op de enorme hoeveelheid persoonlijke websites van de vele fotografen die al hun energie steken in het regelmatig maken van nieuwe afbeeldingen en deze vervolgens toevoegen aan hun site.
8
3 Het belang van Studie Ongeacht de vele mogelijkheden die je hebt om je werk onder de aandacht te brengen van velen, staat of valt alles met de kwaliteit van je afbeeldingen. Je kunt nog zo’n fraaie website hebben, veel activiteiten ontplooien op de diverse sociale sites en druk zijn met het schrijven van artikelen, het zijn je afbeeldingen die het onderscheid moeten maken. Dit betreft niet alleen je creatieve visie op het onderwerp, maar ook de technische aspecten, zoals onder andere de belichting en nabewerking. De mate waarin je de technische aspecten beheerst, in samenhang met jouw creativiteit, zijn bepalend of een afbeelding het waard is om te bewonderen of juist niet. Vooral de technische aspecten zijn een onderdeel waar in het algemeen niet al te veel tijd en studie aan wordt besteed. Het is immers het fotograferen wat ons de meeste vreugde geeft. Maar omdat de technische aspecten juist de basis vormen voor een uitgebalanceerde afbeelding is verdieping in en toepassing hiervan zeer wenselijk. Het is helaas niet voldoende om een geweldige spiegelreflex camera en de nodige lenzen te bezitten, en er vervolgens van uit te gaan dat de camera er wel voor zorgt dat er de perfecte opname worden gecreëerd. De camera is een instrument voor jouw creativiteit, en door het beheersen van de mogelijkheden die deze je biedt, zal het je werk ten goede komen.
9
Hoewel de vooral duurdere camera’s een goede automatische belichting en witbalans hebben ingebouwd, dien je je te realiseren dat het nog steeds een automaat is en dat deze uitgaat van gemiddelden. En in de praktijk blijkt dat het lang niet altijd mogelijk is om hierop te vertrouwen. Veel onderwerpen wijken af van dit “gemiddelde” en wanneer je hiervan niet bewust bent, zal het resultaat behoorlijk tegenvallen. En juist dit “gemiddelde” betreft zowel de werking van de lichtmeter alsmede de witbalans instellingen. Het is ook de oorzaak van veel verkeerd ontstane opnames, die een gedegen nabewerking dienen te ondergaan in een RAW software programma om de afbeelding alsnog naar wens te maken, als dit overigens nog mogelijk is. Om dus het beste uit je opnames te halen, is het aan te bevelen dat je de vele mogelijkheden die de camera je biedt, niet alleen kent, maar ook beheerst. Dit is vooral van belang omtrent de verschillende belichtingsmethodes, zoals diverse integraal metingen en spotmeting. Wanneer kies je voor matrixmeting en wanneer maak je juist gebruik van spotmeting?
10
4 Lichtmeting en werking Histogram Hoewel de meesten van ons vertrouwen op de belichtingsautomaat van de camera en zich verder niet echt verdiepen in hoe e.e.a. nu werkt, is het erg zinvol om hier toch eens nader naar te kijken en serieus aandacht aan te besteden. Het meest essentiële onderdeel van de opname is een correcte belichting. Al de andere bewerkingen zijn, hoewel erg belangrijk, hieraan ondergeschikt. Je kunt een fantastisch uitgebalanceerde witbalans hebben toegepast, een uitzonderlijke creatieve benadering van het onderwerp willen weergeven waardoor de afbeelding adembenemend fraai wordt, als het beeld niet correct is belicht, is veel van de inspanning vergeefs geweest.
Een ieder van ons heeft wel eens ervaren dat juist een opname van een speciaal moment of situatie een onder- of overbelicht resultaat opleverde. Een afwijking van de juiste belichting is niet desastreus.
11
Maar wanneer een afbeelding dusdanig is overbelicht dat het wit niet meer doortekend is of de schaduwpartijen “dicht lopen”, dus eveneens geen detaillering meer vertoont in de donkere partijen, is herstel zonder verlies van kwaliteit nauwelijks mogelijk. En als deze gedeeltes juist de essentie bepalen van de afbeelding, kun je concluderen dat de opname is mislukt, of op zijn minst na intensieve bewerking in je favoriete foto software uiteindelijk een onbevredigend resultaat oplevert. Hoewel we de mogelijkheid hebben om direct na de opname via de display op de achterzijde van de camera het resultaat te kunnen zien, is dit toch een benadering van de werkelijkheid, omdat door het kleine formaat van de afbeelding deze niet volledig op juistheid kan worden beoordeeld. Het is wenselijker om gebruik te maken van de gegevens die het histogram je toont om de belichting op juistheid te controleren. De meeste camera’s bieden je de mogelijkheid om achterop het display het histogram van de gemaakte opname te bekijken. Het juist kunnen beoordelen van het histogram biedt je veel voordelen en het is zeer aan te bevelen je hierin te verdiepen en dit je eigen te maken. Het histogram geeft een weergave van de totale belichtingsomvang van het onderwerp, schaduwen, middentonen en hoge lichten. En hoe deze tijdens de belichting, dus de gekozen combinatie van diafragma en sluitertijd tot stand is gekomen. Inzicht in de werking van het histogram bied je de mogelijkheid om met één oogopslag te beoordelen of de gekozen belichtingsmethode juist is geweest of niet. Laten we eens kijken naar de afbeelding op de volgende pagina en het daarbij behorende histogram.
12
5 Praktijkvoorbeelden Lichtmeting Lichtmeting is de essentie van de fotografie en bepaalt of je opname geslaagd is of niet. Het is tevens één van de lastigste aspecten van fotografie omdat de omstandigheden waaronder wij fotograferen telkens wijzigen. Eveneens het onderwerp en de wijze waarop deze belicht wordt, bepaalt of we redelijkerwijs kunnen vertrouwen op wat de lichtmeter aangeeft of dat we dienen in te grijpen.
Maar juist omdat er sprake is van een complex geheel van factoren die bepalend zijn voor een correcte lichtmeting, is kennis omtrent dit onderwerp belangrijk. Wanneer we uitsluitend vertrouwen op de automatische belichtingsmeter van onze camera zal het resultaat nogal eens teleurstellend zijn. Het gevolg is dat we later veelal correcties moet toepassen in de RAW nabewerking.
13
Afbeelding 1 Matrixmeting - Camera instelling Diafragma Voorkeur. ISO 320 Sluitertijd 1/80 sec. Diafragma f 8.0 Auto Witbalans Kelvin 4234 Tint 5.6
Histogram behorend bij afbeelding 1
Het bijbehorende histogram laat zien dat de lichte partijen, weergegeven aan de rechterzijde, doorlopen aan het eind van het kader er dus een overbelichting heeft plaatsgevonden. Hoewel deze overbelichting in de nabewerking vrij eenvoudig is te herstellen is dit nu duidelijk waarneembaar in de afbeelding.
14
Afbeelding 1. overduidelijke onderbelichting, hoewel de bovenste donkere ring nog wel redelijk wordt weergegeven met de verschillende randen, heeft het plafond aan de onderzijde van de betonnen ring nauwelijks nog doortekening. Het geheel ziet er somber uit en hoewel de onderbelichting “maar” circa 1 ½ stop bedraagt is hier overduidelijk sprake van ruis. Dit voorbeeld geeft duidelijk aan waarom een juiste belichting zo essentieel is om een briljante opname te kunnen produceren.
Afbeelding 1 Matrix meting. Camera instelling Diafragma Voorkeur ISO 200 Sluitertijd 1/ 250 sec. Diafragma f 5.6
15
6 Lichtmeting en Grijskaart Hoewel ik adviseer om uitgebreid te experimenteren met de verschillende lichtmeetmethodes, zodat je uit ervaring weet welke methode je moet toepassen voor het onderwerp dat je in beeld hebt, is het gebruiken van een grijskaart voor het meten van licht een uitstekende oplossing om de juiste diafragma – sluitertijd combinatie te bepalen. Niet alle onderwerpen zijn helaas geschikt om de meting via een grijskaart te bepalen. Neem als voorbeeld een landschap welke verlicht wordt door de volle zon en je staat zelf ergens in de schaduw. Hier dien je zelf de juiste belichting te bepalen aan de hand van het onderwerp en is het duidelijk dat je kennis dient te hebben van lichtmeting. Maar als je bijvoorbeeld close-ups wilt fotograferen kan de grijskaart zijn diensten bewijzen om een correcte belichting te bepalen. De grijskaart is een onmisbare attribuut en dient dan ook in elke fototas aanwezig te zijn en te behoren tot de standaarduitrusting van de fotograaf. Omdat close-ups één van mijn favoriete onderwerpen zijn om te fotograferen heb ik altijd meerdere grijskaarten en in verschillende formaten binnen handbereik om deze te kunnen gebruiken. Je dient als fotograaf dan ook tweehandig te zijn. Met de ene hand bedien je de camera en de andere hand gebruik je voor het juist in beeld brengen van de grijskaart om daarna de lichtmeting hierop toe te passen. Dit is niet alleen belangrijk om de belichting te bepalen, maar ook zoals we later zullen behandelen, om in de RAW programma de correcte kleuren weer te kunnen geven door het bepalen van de juiste witbalans via deze grijskaart. Je zult dan ervaren dat de witbalans instelling van de camera nogal eens afwijkt van de werkelijke witbalans tijdens de opname. Maar we gaan nu eerst verder met het bepalen van de belichting via deze grijskaart. De grijskaart is, zoals eerder vermeld, zodanig gemaakt dat deze 18% licht reflecteert en deze 18 % reflectie is de waarde waar de belichtingsmeters op zijn afgesteld. Met andere woorden, als je onderwerp 18% licht reflecteert en je maakt een opname met de camera ingesteld op b.v. matrixmeting, dan zal dit resulteren in een juist belichte opname. Omdat lang niet alle onderwerpen 18 % licht reflecteren kan de grijskaart in dit geval een uitstekende dienst bewijzen door je belichtingsmethode hierop toe te passen.
16
Wanneer dit correct wordt gedaan verkrijg je een juiste weergave voor de instelling van het diafragma en de sluitertijd en is het resultaat een perfecte belichting, zo simpel kan het zijn. Het is wel zaak hiervoor een perfect gekalibreerde grijskaart te gebruiken.
Laten we nu eens kijken naar de afbeeldingen op de volgende pagina's en beoordelen wat het effect is van meting via de automatische camera instelling en meting via de grijskaart.
17
Afbeelding 2 Spotmeting op grijskaart. ISO 320 Sluitertijd 1/160 sec. Diafragma f 5.6 Automatische witbalans camera, Kelvin 5556 en Tint – 1,3 Op deze afbeelding heb ik de witbalans gecorrigeerd in het RAW programma door toepassing van de witbalansmeting op de grijskaart. Later komen we hier uitgebreid op terug. Witbalans na correctie Kelvin 6226 Tint 6,3
Als we afbeelding 2 nu vergelijken met afbeelding 1, is het verschil overduidelijk. We zien nu een correct belichte opname waarbij de bladeren nu werkelijk wit zijn. Op het gebied waar het scherptevlak ligt zie je mooie, subtiele details. Je ziet de scherpte in de gele kelk van de bloem en evenredig daarvan de bladeren links en rechts. Doordat op deze afbeelding de witbalans is gecorrigeerd, is de kleur van de gele kelk prachtig helder en fris. De achtergrond is fraai en geeft een mooie kleurschakering weer.
18
7. Witbalans, juiste Kleurweergave. De witbalans is één van de meest belangrijke onderdelen wanneer het gaat om weergave van de juiste kleuren in de afbeelding. Voor alledaagse onderwerpen waarbij een geringe afwijking van de kleuren niet storend is, accepteren we de door de witbalans gekozen instelling.
Maar wanneer we onderwerpen fotograferen waarbij we de kleurweergave zo realistisch mogelijk terug willen zien, blijkt echter dat de door de camera ingestelde witbalans soms behoorlijk afwijkt van de werkelijke waarde welke tijdens de opname aanwezig was.
19
Afwijkingen van de door de camera gekozen witbalans zien we later terug als we de afbeelding op het beeldscherm bekijken en ons vervolgens afvragen of dit nu de werkelijke kleurweergave is van het onderwerp. Als we de opname in RAW hebben opgenomen, hebben we de mogelijkheid achteraf de witbalans te herstellen, maar we dienen dan wel een ijkingspunt te hebben waar we ons op kunnen richten Hier bewijst het gebruik van de grijskaart zijn dienst. Als we tijdens de opname eerst de grijskaart fotograferen naast het onderwerp en daarna vervolgens overgaan tot de werkelijke opname, kunnen we deze grijskaart opname later gebruiken voor het aanpassen van de witbalans. Dit is het onderdeel welke mij het meest boeit, omdat er werkelijk een gedaanteverwisseling op het beeldscherm plaatsvindt als na herstel van de witbalans de kleuren worden weergegeven die het onderwerp werkelijk had. Vandaar dat ik tijdens de opname een kleine grijskaart bij mij heb om te gebruiken, zodat ik later de kleuren zo realistisch mogelijk kan weergeven. Als we geen grijskaart hebben gebruikt tijdens de opname, is het evenwel mogelijk de werkelijke witbalans tijdens de nabewerking te bepalen door te ijken op een neutraal gedeelte in de afbeelding. Vereiste is natuurlijk wel dat de afbeelding deze neutrale delen bezit. Dit vergt wel enige ervaring omdat een licht verschil van kleur in de gemeten neutrale gedeeltes de afbeelding een compleet ander aanzien kunnen geven. Je dient je overigens wel te realiseren dat aanpassing van de witbalans door middel van de grijskaart alle aanwezige kleurzwemen uit de afbeelding verwijdert om vervolgens zo neutraal mogelijke de kleuren van het onderwerp weer te geven. Als je dus avondopnames hebt gemaakt waarbij de rode gloed van de ondergaande zon het onderwerp warmer en sfeervoller maakt, zal bij gebruik van de grijskaart correctie deze warme gloed uit de afbeelding worden verwijderd.
20
Afbeelding 1. ISO 200 Sluitertijd 1/60 sec. Diafragma f 5.6 Automatische witbalans Kelvin 5652 - Tint -1,9
Opname van de grijskaart alvorens het onderwerp wordt gefotografeerd. Je ziet nu dat de grijskaart evenredig wordt gehouden met het onderwerp, waardoor het licht dat hierop valt gelijk is aan dat van de bloem. Ik gebruik de kleiner QPcard voor de kleurbalans referentie omdat deze handiger in gebruik is. Daarnaast weet ik uit ervaring dat deze kaart bijzonder juist is gekalibreerd. Het middelste vakje gebruik ik in de RAW nabewerking om achteraf de juiste witbalans te bepalen. Om op eventuele afwijkingen te controleren pas ik soms nog enkele metingen toe op de overige twee neutrale vlakken.
21
Het begrip kleurtemperatuur is afgeleid van het feit dat, wanneer iets wordt verwarmd, de kleur van dit object verandert. Bij lage temperaturen zien we voornamelijk het rood overheersen, bij hoge temperaturen het blauw en deze temperatuurwaarden worden aangeduid in Kelvin. Dit staat overigens haaks op het gevoel dat wij hierbij hebben. We zijn gewoon om bijvoorbeeld de kleur rood te associëren met hoge temperaturen, de kleur blauw met de killere kleuren. Als we buiten fotograferen verandert, afhankelijk van het tijdstip van de dag, deze Kelvinwaarde. Veranderingen in het weer zoals zonlicht en bewolking hebben ook invloed op de kleurweergave. Hetzelfde geldt voor onderwerpen in de schaduw. Zelfs lichte veranderingen tijdens de opname, omstandigheden waar de eerste opname in vol zonlicht werd gemaakt en de volgende op het moment dat lichte bewolking het zonlicht wat minder helder maakt, geeft al een andere kleurweergave. En dat zorgt nogal eens voor problemen als we later de afbeelding op ons scherm terugzien. De kleur wat we daar nu zien, blijkt nogal af te wijken van wat we hebben waargenomen. Wij hebben tijdens de opname de juiste kleuren kunnen waarnemen, omdat onze hersenen afwijkingen corrigeren. Maar de camera registreert de werkelijke kleuren zoals deze worden bepaald door de temperatuur van de licht dat het onderwerp heeft verlicht. En hoewel onze camera is voorzien van een automatische witbalans, welke veelal een redelijke benadering van de werkelijke kleuren registreert, blijft het een benadering. De diverse afbeeldingen in dit hoofdstuk laten duidelijk het verschil zien wat de witbalans van de camera heeft geregistreerd en wat de werkelijke waarde was tijdens het moment van opname als we deze later bepalen aan de hand van de grijskaartmeting. Soms zijn deze afwijkingen subtiel, in andere gevallen dramatisch groot. Als je je aanleert om tijdens het fotograferen een aparte opname te maken van het onderwerp met daarbij de grijskaart in beeld, stelt dit je later tijdens de bewerking altijd in staat om de werkelijke kleuren te achterhalen.
22
8. Creatief gebruik Diafragma In dit hoofdstuk gaan we in op het toepassen van een open diafragma bij het fotograferen van het onderwerp. Dit houdt in dat je op de camera of objectief bewust kiest voor een zo’n klein mogelijk getal. Het gevolg hiervan is dat we maar geringe scherptediepte creëren in onze opname en dat het scherpstelpunt zeer bewust moet worden gekozen. Het grote voordeel hiervan is dat de achtergrond, vooral als je een kwaliteitsobjectief gebruikt, een prachtig, zacht verloop zal geven welke de afbeelding een zeer sfeervol karakter geeft.
Daarnaast zal het creatieve aspect worden benadrukt. Het is immers jouw visie op het onderwerp dat bepalend is hoe de afbeelding wordt vormgegeven. En dit maakt, als je het goed beheerst, de afbeelding uniek en afwijkend van de reguliere afbeeldingen welke wij zoveel zien.
23
En hoewel wij het gebruik van een groot diafragma opening bij veel onderwerpen kunnen toepassen zijn close-up opnames hiervoor bij uitstek zeer geschikt. Dit betekent dat je de camera instelling welke je gewoon bent te gebruiken (in veel gevallen is dit de P, automatische stand) moet veranderen in diafragma voorkeur. Werken met dergelijke, geringe scherptediepte houdt in dat je zeer selectief dient te zijn in het kiezen van dat gedeelte waar de aandacht op moet worden gevestigd. Deze keuze is afhankelijk van de creativiteit van de fotograaf en kan bepalend zijn voor de kracht welke je de afbeelding meegeeft. Het scherptevlak loopt evenredig met het scherpstelpunt wat je hebt gekozen in het onderwerp. En het scherpstelvlak is in elke opname aanwezig en wordt alleen waargenomen als er onderwerpen in de afbeelding zijn die hiermee evenredig lopen. Dit betekent dat voorwerpen die links of rechts naast het onderwerp in beeld zijn gebracht toch scherp worden afgebeeld, omdat deze in lijn zijn met dat punt waarop je hebt scherpgesteld. En dat biedt bijzondere voordelen, omdat je nu zeer creatief te werk kunt gaan met het in beeld brengen van het onderwerp Daarnaast geeft het tevens de moeilijkheid aan om hier bewust voor te kiezen, omdat een lichte afwijking in de positie van de camera het scherptepunt direct verplaatst naar een ander gedeelte. Vooral als er iets wind staat kan dit behoorlijk lastig zijn. Vandaar dat ik nooit een statief gebruik als ik fotografeer. Wanneer je fotografeert vanaf statief ben je niet in staat om adequaat te reageren als de omstandigheden iets wijzigen. Als door lichte wind de bloem iets van positie veranderd, kan dit juist een geheel andere belichting van de bladeren veroorzaken en wanneer je vanuit de hand fotografeert ben je eerder in staat hierop te reageren en dit vast te leggen. Vanaf statief is dit veel lastiger en zal je eerst opnieuw moeten scherpstellen. Kies altijd eerst de instelafstand op het objectief dat je wilt gebruiken, zodat je, wanneer door beweging van het onderwerp de afstand veranderd je alleen maar de camera met het onderwerp hoeft mee te bewegen. Het is in het begin lastig, maar als je eenmaal resultaten boekt, zal je kunnen bevestigen dat deze werkwijze prettig is. Laten we eens naar een voorbeeld kijken en het verschil beoordelen van een veranderende diafragma-opening. Onderstaande afbeeldingen zijn identiek belicht en verwerkt in het RAW programma. De soft focus achtergrond in de voorbeelden zijn allen ontstaan door het gebruik van een klein diafragmagetal.
24
‘Vignettering' Vignettering is de eigenschap van de lens om de hoeken donkerder weer te geven bij fotograferen met open diafragma. Dit is het gevolg van lichtafval naar de hoeken toe en hoewel de duurdere objectieven beter presteren, komt dit probleem veelvuldig voor.
Geen vignettering
Vooral als je een lichte achtergrond hebt gekozen zal dit effect zichtbaar zijn. Veelal wordt het weer opgeheven wanneer je het diafragma verder sluit naar bijvoorbeeld f 5.6 of 8. Maar dan neemt de scherptediepte weer toe en zijn de besproken voorbeelden welke eerder in dit hoofdstuk zijn behandeld niet haalbaar. Wanneer je dit probleem ondervindt zijn er twee mogelijkheden om dit verschijnsel te elimineren. Het eerste is dat je meer ruimte om de afbeelding heen mee fotografeert en vervolgens in de nabewerking met de cropfunctie een nieuwe beelduitsnede maakt, waarbij de donkere hoeken vervallen.
25
9. Compositie en Invloed op Beeldvorming De compositie, dus hoe je het onderwerp in beeld brengt, heeft een enorme invloed op de aantrekkelijkheid welke de afbeelding krijgt. En al is je onderwerp erg fraai, als je deze met storende onderdelen in beeld hebt gebracht, verliest deze afbeelding zeggingskracht. Hoewel er zeer nuttige compositieregels zijn, welke aangeven hoe je een afbeelding juist in balans kunt brengen in overeenstemming met bijvoorbeeld achtergrond, is dit niet bindend. In de fotografie kennen we de z.g. “regel van derden” en wordt in een beeld als volgt toegepast. Het verdeelt de afbeelding in negen gelijkwaardige vierkanten waarbij we twee horizontale en twee verticale lijnen krijgen.
Regel van derden
26
Wanneer we nu het onderwerp in het midden plaatsen, verliest het spanning. Als we hetzelfde onderwerp nu in of rond één van de vier denkbeeldige kruispunten van de genoemde lijnen plaatsen, krijgt de afbeelding veel meer zeggingskracht. Landschapsfotografie maakt hier veelvuldig gebruik van door het horizontale vlak als volgt in te delen: eenderde is land en tweederde is wolkenlucht. Het is het maken van een fraaie vlakverdeling in je opname wat er voor kan zorgen dat je met meer plezier naar de afbeelding kijkt.
27
10. Beeldbewerking, de Finishing Touch. We zijn toegekomen aan de ‘finishing touch’, het beoordelen van de afbeelding op ongerechtigheden zoals stof en vlekjes en deze vervolgens verwijderen. Daarnaast kunnen bepaalde delen welke we mee hebben gefotografeerd als storend worden ervaren en de aandacht van het onderwerp weghalen. In de afbeelding hieronder zijn de storende elementen in het rood aangegeven, welke in afbeelding twee niet meer zichtbaar zijn. Als je dit achterwege laat en de afbeelding gaat vergroten, naar laten we zeggen 30x40 cm, verstoren juist deze ongewenste details de afbeelding en verliest het zijn kracht. Wanneer je de schoonheid van een bloem wilt weergeven, let dan op dat de bladeren ook echt schoon zijn. Overtollig stuifmeel kun je verwijderen en zelfs verweerde randen herstellen naar het origineel.
Afbeelding 1 onbewerkt
28
In afbeelding 1 zien we een detail afbeelding van een opname welke we eerder hebben behandeld in hoofdstuk 5. In rood gekaderd zien we de stofjes, vlekjes en overige ongerechtigheden welke het beeld nadelig beïnvloeden. Daarnaast zie je dat het onderste blad opgesloten zit in het beeld. Er zit geen ruimte bij het uiteinde en dat maakt dat het beeld onevenwichtig overkomt. Het detail dat hier nu is afgebeeld is een deel van een 30 x 40 cm vergroting. Je ziet nu wanneer je de afbeelding vergroot en vooraf het beeld niet nauwkeurig genoeg hebt beoordeeld, storende elementen duidelijk zichtbaar worden en afbreuk doen aan de afbeelding. In afbeelding 2 zien we nu een schoon oppervlak van de bladeren en achtergrond. Vlekjes, stof en oneffenheden zijn nu weggewerkt en het onderste blad is meer ruimte gegeven. Nu “zweeft” dit blad vrij boven de rand van de afbeelding.
Afbeelding 2 bewerkt
29
Biografie Marinus Wieten is altijd gefascineerd geweest door fotografie. Hij begon met fotografie toen hij 15 jaar oud was en bouwde zijn eerste donkere kamer toen hij 17 was. In de jaren zeventig van de vorige eeuw volgde hij een tweejarige opleiding aan de fotoacademie, in de jaren tachtig gevolgd door een vier jarige opleiding tot vakfotograaf. Kort daarna opende Marinus zijn eigen studio Zijn werk bestond o.a. uit product en reclame fotografie, reproducties en architectuur. Eind jaren negentig sloot Marinus zijn studio en legde zich toe op sportfotografie, met name het voetbal. Zeven jaar lang werkte hij als freelance sportfotograaf, en hij fotografeerde o.a. het Nederlands betaald voetbal en de Champions League wedstrijden. Daarna richtte hij zich volledig op zijn passie: Natuur en Landschap fotografie. Marinus foto's zijn te vinden op diverse websites. Op Art Limited was het foto van de maand. Door Nature's Best Photography genomineerd. Foto van de week op Nature's Best Photography. Geselecteerd op Syngenta voor de meest motiverende foto's. Artikelen geplaatst in Fotoblur, Artisan Direct, featured in UN.Sung, US Magazine, Extraordinary Vision Magazine, Stark Magazine, etc. Marinus heeft in 2012 het eBoek ‘Handleiding voor Creatieve Zwart Wit Fotografie’ geschreven. Zijn werk is te zien op marinuswieten.com
30
