1
De oud papier story door Marinus Dijsselhof
2
Hellendoorn
De oud papier story Door Marinus Dijsselhof
1968 Het zal omstreeks 1968 zijn geweest dat er in het bestuur van de Hellendoornse Harmonie (verder als HH benoemd) werd geopperd, dat wij dat oude papier ophalen maar over moesten nemen. Of anders gezegd, dat wij dat papier halen maar voort moesten zetten. Dit werd voordien verzameld door de Hervormde kerk in de naam van Mans Vokkert, want die man maakte zich er erg druk voor. Hij ging in de zestiger jaren de winkels langs om de kartonnen dozen te verscheuren, in te pakken en later op te halen. Dat ging dan met de vrachtwagen van de opkoper die aan de kerkstraat in Nijverdal zijn onderkomen had en in lompen en oud papier deed. Vroeger was het eerst de Haas, later meende ik dat het Dufour was. Mans Vokkert had in die tijd altijd hulp van Gerrit Jan Schuurman en enkele andere mensen uit het kerkenwerk. Toen Vokkert om gezondheidsredenen moest stoppen klapte het geheel in elkaar en zodoende had het bestuur van de HH de helderheid van geest om dit voort te zetten. Want extra centen kon de HH wel gebruiken. Maar ja, hoe realiseer je zoiets? Er werd besloten dit voor te leggen aan de leden en zowaar, er waren jongens die er aan begonnen.
3
Eerst werd geprobeerd een onderkomen te vinden voor het oud papier en dat werd gevonden door Roelf Tempert (destijds penningmeester van HH) en door Johannes en Riek Eenkhoorn bij Café de Valk (nu de Valkhof) aan de Ninaberlaan. Achter het café stond een loods in het weiland. De jongens uit de vereniging, hoofdzakelijk de jongeren, brachten met kleine karretjes en grotere wagens het verzamelde papier naar de schuur van de Valk. Men nam het papier van de winkels ook wel mee, maar daar zat te veel werk in. De jongens gingen hoofdzakelijk langs de huizen in het dorp om kranten en tijdschriften te vragen. De bewoners wilden het wel bewaren en vonden het prachtig dat er geld van die oude kranten werd gemaakt. Toen het schuurtje vol was, moest het opgehaald worden. Dufour wou het wel halen, maar het moest wel geladen worden. Goede raad was duur, hoe dat op te lossen? Mannen met kracht moesten werken, wie niet werkte was ziek en kon niet helpen. WWers waren er toen nog niet en Vutters al helemaal niet, maar wel gepensioneerden. Die werden gevraagd en zodoende werden er zes 65-plussers belast met het laden. Die mannen pakten ook bij de winkeliers het oude papier in en hadden dan samen een vrachtwagen vol.
De mannen van het eerste uur weet ik niet allemaal zo meer, het ging toen nog niet zo georganiseerd. G.H. Schotterd*, G.J. Schuurman, Jan Tempert, Mans Marsman, Oldenziel, Jan Ronhaar* en Willem Aalders waren er in ieder geval bij. (mannen met * bij de naam waren de leiders van de groepen!). Namen van mannen die daarna hielpen tot nu (voorjaar 1989): Hendrik Rutgers, Gait Tijhuis*, G.J. Ronhaar, Albert Hogenkamp, B. Bouw-huis, dhr. Kok, Henk Ligtenberg*, Hendrik Heuver, Harry van Dam, Henk Kroese, Jan Dunnewind, Herman Stobbelaar, Jan Harmsen, Evert Aaftink*, Arend Ronhaar, Henk van Buren, Bouwhuis, H. Seigers, Hohan Nijenkamp en Cor Witteveen, misschien heb ik er nog een paar over het hoofd gezien. Deze mannen zorgden er dus voor dat het papier weg kwam bij de winkels en de schuur en het overladen op de vrachtwagen en later in de container. 1969 Een jaar later in 1969 liep het niet zo goed meer. Dat gesleep met de karretjes en wagens was zwaar en werd zo’n beetje elke zaterdag gedaan en dan gaat de lol er een beetje af. Toen bood Jan Grobbink (van garage Grobbink), zelf ook muzikant, een busje aan. Een oud volkswagenbusje waarmee hij af en toe oud papier bij elkaar haalde. Gerrit Jan
4
Schutten hielp hem daar dan mee. Ook ging Schutten soms zelf op pad om papier met dat busje op te halen. Jan Grobbink moest natuurlijk ook gewoon werken in zijn garage. In 1970 werd er weer geëvalueerd. Er kwam wel papier binnen, maar er kon veel meer gehaald worden. Toen werd besloten het één keer per maand op te halen in het dorp. Maar hoe, met wagens of een tractor. Het idee kwam naar voren om van Buren eens te polsen of hij een vrachtwagen ter beschikking wou stellen. Piet Hofstra was toen ook al chauffeur bij van Buren. Henk van Buren was toen directeur daar, later opgevolgd door zoon Frits van Buren. Van Buren droeg de HH altijd al een warm hart toe en stemde direct toe een vrachtwagen te laten lopen, maar wel met een eigen chauffeur. Dus werd Piet gevraagd en die wilde wel rijden. Zodoende werd er dus vanaf 1970 eens per maand heel het dorp afgestroopt voor oud papier en lompen. Er kwam veel papier binnen. Het schuurtje bij café Valk werd te klein, kinderen zaten er wel eens in en dan was het een rommel van jewelste. Het opladen viel dan ook vaak niet mee. Dus de oude mannen mopperden, maar na het werk gingen ze naar Riek Valk in het café en kregen ze twee borrels en een sigaar en dan was alles weer vergeten. Echter, de opkoper belazerde de zaak. Er werd een andere opkoper in Ruinen (dr) gevonden. Hij betaalde ook beter. Wel 6 cent per kilo, dat was winst! (De vorige opkoper betaalde 2 cent.) Maar dat duurde niet lang. Hij ging failliet… Wij zijn er nog 500 gulden bij in geschoten. Roelf Tempert (penningmeester HH) is er nog een paar keer langs geweest, maar na enkele beloften niet in geslaagd het verschuldigde bedrag binnen te halen. Johannes Eenkhoorn kende een opkoper. Een oud ijzer opkoper, of hij iemand wist die oud papier op wilde kopen. Dat wilde hij zelf wel gaan doen en dat is toen aangegaan. Het wat Gait Alfink uit Vroomshoop. Alfink had weer iemand uit Coevorden (fa. Jansen) die het ophaalde. Als de vrachtwagen vol was geladen werd er gewogen bij de spinnerij op de weegbrug en werd dan in Café Valk handje contantje uitbetaald. Dus boter bij de vis!
1971 In 1971 kwam de mededeling, dat de schuur afgebroken moest worden. In ver band met nieuwbouw ‘de Blenke’. Langs het café zou een weg (de Koets-huisstraat) komen en achter het café nieuwbouw. Dus de schuur moest wijken.
5
Er werd ieder jaar een feestavond georganiseerd!! Dit is besloten op de ledenvergadering, die elk jaar rond de 24ste januari werd gehouden. De contributie ging met 5 cent omhoog en werd 35 cent per week! Dat moest je elke week voldoen bij penningmeester Ad Valk. Hij had elke week het contributie boek bij zich. Op de feestavond werd elk jaar een verloting gehouden voor de onkosten, de leden werd gevraagd een prijsje mee te nemen van huis. Later werden ook de oude vrijwilligers en hun echtgenotes uitgenodigd. (Na 1989 werden de feestavonden op een andere manier georganiseerd.) Albert Cohen, fluitist bij HH en zoon van de notaris in het dorp, kwam met de mededeling dat zijn vader de garage beschikbaar stelde. Er was de leden namelijk gevraagd eens rond te kijken of er ergens een ruimte was voor opslag. Toen waren we uit de nood, er was heel veel ruimte in die garage, het liep lekker. De 65-plussers kregen het steeds drukker. Alles moest de maandag na het halen uit de garage worden gehaald. Uit die garage kwam precies een volle vrachtwagen papier. Dat laden ging, net als uit de schuur, van hand tot hand. Het moest, net als in de schuur, allemaal netjes opgepakt worden. De 65-plussers laden dan twee keer eerst de garage leeg. De volgende dag werd er ingepakt bij de winkels. Het werd een hechte club, ze gingen zelfs bij elkaar naar de verjaardag. Bij de winkels werd dan het papier weggehaald en de vrachtwagen werd volgemaakt bij de schuur van Kaamps. Voor we weer papier haalden werd eerst de schuur helemaal leeg gehaald, zodat er weer ruimte was. De mannen hielden dat allemaal in de gaten en gingen ook nog wel eens extra er naartoe om het op te pakken. Het liep goed. Zaterdags, één keer per maand werd er papier gehaald in het dorp. Dan werd er rond 10 uur koffie gedronken bij Leidy (Dijsselhof) en na afloop van het halen gingen we twee consumpties halen bij Johannes en Riek in Café Valk.
Vóórdat er ’s ochtends papier werd gehaald ging Marinus Dijsselhof met de bel rond. Het teken, dat de oud papier wagen in aantocht was. Jaren heeft hij dat gedaan. Later werd dit overgenomen door zoon Hans, die ook jaren elke maand het rondje fietste. Veel papier werd er opgehaald. Iedere keer met vijf of zes vrijwilligers per vrachtwagen. Allemaal vrijwilligers, muzikanten, geweldig jongens! Maar na anderhalf jaar kwam er weer een kink in de kabel. De notaris werd 65 en stopte. Hij deed het kantoor van de hand. Dus ook onze garage ging verloren.
6
Een nieuw onderkomen werd gevonden bij Herman (van Kaams) Tijhuis. Achter de kapschuur mocht wel een schuurtje. Zo gezegd, zo gedaan. De golfplaten die er op kwamen, kwamen bij Jo Broekhof vandaan. Jo Broekhof (es bas) had er wat achter het huis staan. Jo was een verwoed papierverzamelaar in het Reestpark, waar hij toen woonde. Soms had hij de schuur al vol en als het dan te lang duurde voor we het kwamen halen pakte hij het zelfs ook gewoon in de slaapkamers. Het waren vooral witte papieren zakken vol met oud papier. Ben je dan een fanaat of niet. Het schuurtje bij Herman van Kaams werd opgebouwd van oude deuren en planken. Het was een schuur en tevens een betere ruimte. Maar wel bleek na een paar maand dat de schuur weer te klein was. Zo veel papier werd er zaterdags opgehaald. Het werd zelfs buiten de schuur opgepakt en dat kon niet want het waaide weg door de hele buurt. Maar ook dat ophalen was zwaar, met één vrachtwagen ging met het hele dorp door. ’s Middags om en uur of half vijf waren we er pas klaar mee. Dat kon zo niet langer, je was verder de hele dag geradbraakt. Weer werd er met elkaar gesproken. Nu om het dorp in tweeën te delen in een west- en een oostwijk. Een schuurtje moest er bijkomen, want bij van Kaams was het te klein. Weer zaten we met de handen in het haar. Waar nu naar toe?! Ook zou een tweede vrachtwagen welkom zijn, omdat de route ook steeds langer werd. Door de komst van wijk de Blenke o.a. Van Buren deed er een tweede vrachtwagen bij. Albert Bouwhuis werd gevraagd om te rijden, dat lukte. Later is hij lid geworden (vlag- en vaandeldrager). Bij Riekie Hofstra kwam er ook een tweede ‘koffieadres’ bij. Leidy had twee (vrijgezellen) ooms. Zij waren aannemers, Miskotte, maar om hun leeftijd gestopt. Toen we de heren bij ons op visite hadden, werd hen gevraagd of ze de schuur wilden afstaan voor het oude papier. Dat was goed. Het waren ook Harmonie mensen. Oom Jan speelde vroeger 40 jaar klarinet bij HH. Maar, er werd wel bij gezegd; het hoeft niets te kosten, maar je moet het wel netjes houden. Dat was eind 1973.
7
Sindsdien was ik 3 à 4 keer per week in de schuur aanwezig om de boel op te pakken, dat had ik op me genomen. De gebroeders hielden zelf ook een oogje in het zeil, zodat de jeugd er geen bezit van nam. Dus uniek, ook qua ruimte en ligging (aan de bibenstraat naast de RK kerk). In 1974 ging het geweldig met het oud papier. (26 cent per kilo!!). De papier-laders, de 65-plussers dus, ontvingen ook altijd de centen na de weging. Dat gaf hen een grote voldoening natuurlijk. Ze zagen dan waar ze het allemaal voor deden. Dat jaar was er zelfs één vrachtwagen die 1500 gulden opleverde.
8
De HH vaarde er wél bij. Verschillende instrumenten werden gekocht en de muziektent werd in 1974 verbouwd. We konden alles ‘handje contantje’ betalen. Ook kwamen ze in dat jaar vragen van de Caraco (ijsfabriek) of we elke week daar het papier weg wilden halen. Dat heb ik, met hulp van velen, ook vele weken gedaan, maar dat was niet te doen. De opkoper werd gevraagd of ze daar geen container konden plaatsen. Maar ja, hij had nog maar een paar oude bakken en wilde er nog niet veel van weten. Ik wist hem later toch ‘te bewerken’ dat we dat papier van de Caraco behielden. Het was alles of niets! Dus kwam er een container. Hij wilde ons niet kwijt! Wij leverden toen zo’n 120.000 kilo papier per jaar. Vanaf toen kwamen er geleidelijk aan meer containers. De opkoper ging later helemaal over op containers. Ook kregen we er zaterdags bij het halen één te staan. Daar kon het zo ingegooid worden en aangestampt.
Wat een gemak! In de schuur moest alles van hand tot hand en dan ook nog netjes opgepakt worden. Want het moest later weer opgeladen worden. De opkoper ging met de tijd mee en er kwamen meer containers. We kregen er zaterdags al twee te staan bij de Caraco. Want we hadden ook de medewerking van de eigenaar van de Caraco, Gerrit Valk. Bij hem konden we ook een potje breken. De schuur bij Miskotte bleef beschikbaar voor mensen die thuis geen ruimte hadden en het papier naar de schuur brachten. De opkoper veranderde weer. Hij wilde niet meer langs de winkels. Dat koste hem te veel tijd. Een halve dag arbeid en een wagen.
9
Vanaf die tijd, ‘de container-tijd’ zullen we maar zeggen, kwamen onze 65-plussers steeds minder aan de bak. Eens in de 3 à 4 weken werd de schuur nog maar leeggehaald. De oud papier laders volgden elkaar in de jaren op. Na circa 15 jaren kwam er een einde aan hun werkzaamheden. De oudste Miskotte, Jan, overleed op hoge leeftijd (89). Zijn woonhuis, incl. schuren, werd verkocht. Het was een prachtige schuur…. Er kon precies een container in. Zo’n 3500 kg oud papier. Het lag aan de rand van het dorp. Uniek. Het bestuur van de HH vond dat het in eerste instantie alleen met de maandelijkse actie te proberen is. Want waar vind je nu nog weer een schuur. Ook na een oproep in het Twents Volksblad is er door niemand een schuur aangeboden. Op 2 maart 1989 is er voor het laatst geladen, een ramp, want onze laders zitten zonder werk, in de w.w., zonder uitkering en wat nog erger is. Dat gezellige keuvelen, elkaar op de kast jagen, het contact en de kameraadschap, dat zullen ze missen. Ik zal het tenminste wel missen. Het laatste half jaar was ik ook één van hen. We hebben altijd prettig samengewerkt, ook in de tijd dat ik nog werkte. Als de schuur vol was belde ik de opkoper (Jansen in Coevorden) en belde ik de leider van de groep, dat er weer geladen moest worden. Evert Aafting, de laatste leider, belde dan zijn mannen. De laatste jaren was het niet meer handje contantje, maar werd de opbrengst netjes via de bank overgemaakt. Allen nogmaals hartelijk dank voor de fijne samenwerking.
10
De laatste jaren hadden we circa 120.000 kg papier per jaar! Piet Hofstra reed 19 jaar 12 keer per jaar de vrachtwagen. Geweldig wat Piet voor het oud papier heeft gedaan. Vanaf 1989 kwamen er twee containers bij, en later op de Hofmansweide te staan. De 2e en 4e zaterdag werd er papier verzameld. Nu had je nog maar 2 à 3 mensen nodig. Vroeger 10 tot 12! Het papier werd nu door de bewoners zelf naar de container gebracht. Dat liep heel goed. De eigen muzikanten zorgden ervoor, dat de container netjes werd ingepakt. Vanaf mei 2015 nam de gemeente Hellendoorn het over. Elk huis kreeg een blauwe papier kliko. Volgens de gemeente kwam er nog te veel papier in het restafval. Na 48 jaar kwam er een einde aan de inzameling van oud papier door de Hellendoornse Harmonie. Het heeft hen heel veel gebracht, nieuwe instrumenten, verbouw van de tente en vooral ook veel eenheid onder de helpers. Andere tijd, andere inzameling!!
‘Dit is misschien iets voor het archief van de HH, om te bewaren. Om over 20 jaar eens te lezen en te zien, dat ze er vroeger veel voor moesten doen om de HH draaiende te houden. We hebben dan ook een prachtige vereniging!!’
Marinus Dijsselhof
