DE VOORZEIDE LEER
Deel IW
DE HEILIGE SCHRIFT
De eerste en tweede brief van Petrus De brief van Judas
DOOR
F. van Deursen
Buijten & Schipperheijn Motief – Amsterdam
6
INHOUD Woord vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11
1 PETRUS §1
§2
Een troostbrief van Petrus voor lijdende christenen in een vijandige wereld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 1. Petrus, de rotsman, bemoedigt lijdende christenen . . . . 2. Een brief met Goddelijk gezag, 1 Petr. 1:1A . . . . . . . . . . 3. De geadresseerden van de brief, 1 Petr. 1:1B . . . . . . . . . 4. Gered door de drie-enige God, 1 Petr. 1:2 . . . . . . . . . . . Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17 19 21 22 25
1 Petrus 1:3-12 – Godlof! Hij heeft u hemelhoog verheven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
26
Godlof! Hij geeft u hoop op een onvergankelijke erfenis, 1 Petr. 1:3-5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Godlof! U ondergaat een vuurproef, u hebt Jezus nog nooit gezien en toch juicht u van vreugde, 1 Petr. 1:6-9 3. Godlof! U mag de boeken van de profeten dieper verstaan dan de profeten zelf, 1 Petr. 1:10-12 . . . . . . . . . Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.
§3
1 Petrus 1:13-2:3 – Wees heilig in heel uw handel en wandel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoop op de openbaring van Jezus Christus, 1 Petr. 1:13 Val niet terug in uw heidense gedragspatroon, 1 Petr. 1:14-16 Heb elkaar hartelijk lief, 1 Petr. 1:22-25 . . . . . . . . . . . . . Weg met alle slechtheid, drink Gods Woord in, 1 Petr. 2:1-3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. 2. 3. 4.
§4
1 Petrus 2:4-10 – In de wereld veracht, door God hoog geëerd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.
De levende hoeksteen en de levende stenen, 1 Petr. 2:4-8
27 32 36 42
43 43 45 51 53 56
57 57
7
§5
2. Gods heilige volk en zijn hoge roeping, 1 Petr. 2:9-10 . . Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61 66
1 Petrus 2:11-3:12 – Heilig leven in een heidense maatschappij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
67
Heilig leven begint in je hart en moet zichtbaar zijn voor de wereld, 1 Petr. 2:11,12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 2. Wees als burgers de overheid onderdanig, 1 Petr. 2:13-17 70 3. Wees als slaven uw meester onderdanig, 1 Petr. 2:18-25 75 4. Wees als vrouw uw man onderdanig, 1 Petr. 3:1-6 . . . . . 84 5. Wees als man lief voor uw vrouw, 1 Petr. 3:7 . . . . . . . . . 91 6. Overwin het kwade door het goede, 1 Petr. 3:8-12 . . . . 93 Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
1.
§6
1 Petrus 3:13-4:6 – Hoe te lijden om Christus’ wil?
103
Goed voorbereid op de vijandschap van de wereld, 1 Petr. 3:13-17 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 2. De verhoging van Christus: oordeelsaankondiging aan de demonen en bemoediging voor de gelovigen, 1 Petr. 3:18-22 108 3. Lijden door het vlees versterkt het leven door de Geest, 1 Petr. 4:1-6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
1.
§7
1 Petrus 4:7-5:11 – Vermaningen voor het gemeenteleven in de schemering van de Jongste Dag . . . . . . Christelijk samenleven nu deze wereld op haar eind loopt, 1 Petr. 4:7-11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Lijden om Christus’ wil: een vuurproef, maar ook een reden tot vreugde, 1 Petr. 4:12-19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Ouderlingen, hoed Gods kudde, 1 Petr. 5:1-4 . . . . . . . . . 4. Jongeren, onderwerp je aan het gezag van de oudsten, 1 Petr. 5:5A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Voor de nederigen komt Hij op, 1 Petr. 5:5B-7 . . . . . . . . 6. Weersta de duivel, vast in het geloof, 1 Petr. 5:8,9 . . . . . 7. De Heer zal u staande houden, 1 Petr. 5:10-11 . . . . . . . . 8. Slotwoord, 1 Petr. 5:12-14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
124
1.
8
124 131 138 142 143 148 151 154 158
2 PETRUS §1
2 Petrus 1 – Maak uw roeping en verkiezing vast door uw gelovige levenswandel . . . . . . . . . . . . . . . . De aanhef van de brief, 2 Petr. 1:1,2 . . . . . . . . . . . . . . . . Hoe God de gemeente begenadigde en toerustte, 2 Petr. 1:3-4 Verrijk daarom met alle kracht uw geloof, 2 Petr. 1:5-11 De waarheid moet steeds herhaald worden, 2 Petr. 1:12-15 Petrus bevestigt als ooggetuige van Christus’ majesteit de zekerheid van zijn wederkomst, 2 Petr. 1:16-18 . . . . . . . 6. Petrus bevestigt als ooggetuige van Christus’ majesteit nogmaals de zekerheid van zijn wederkomst, nu op grond van het profetische Woord. 2 Petr. 1:19-21 . . . . . . . . . . . Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. 2. 3. 4. 5.
§2
164 166 168 178 181
184 188
2 Petrus 2:1-10A – Het oordeel over de goddelozen is onontkoombaar, maar de redding van de rechtvaardigen is even zeker . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 De valse leraars en hun aanhang, 2 Petr. 2:1-3A . . . . . . . Drie profetische voorafbeeldingen garanderen de komst van het Laatste Oordeel, 2 Petr. 2:3B-10A . . . . . . . . . . . . Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. 2.
§3
163
191 196 203
2 Petrus 2:10B-22 – De verdorven praktijken en kwade invloed van de dwaalleraars . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 De onbeschaamdheid en slechtheid van de valse leraars, 2 Petr. 2:10B-16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De totale vruchteloosheid en ondergang van de valse leraars, 2 Petr. 2:17-22 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
211 217
2 Petrus 3:1-18 – De zekerheid van Christus’ wederkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
219
1.
§4
1. 2.
Petrus’ bedoeling met deze brief en de argumenten waarmee men de wederkomst ontkent, 2 Petr. 3:1-4 . . . Petrus noemt nog drie argumenten voor de zekerheid van Christus’ wederkomst, 2 Petr. 3:5-10 . . . . . . . . . . . . . . . .
206
220 224
9
De ontzaglijke Dag van Christus dringt tot een heilige levenswandel, 2 Petr. 3:11-13 . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Slotvermaningen, 2 Petr. 3:14-16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Laatste aansporingen, 2 Petr. 3:17,18 . . . . . . . . . . . . . . . Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
234 239 243 247
3.
JUDAS §1
§2
§3
Inleiding. Judas’ strijd voor kerkherstel . . . . . . . . .
253
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
255
Judas 1-4 – De aanhef van de brief . . . . . . . . . . . . .
256
1. Judas stelt zich voor en groet zijn lezers, vs. 1-2 . . . . . . . 2. Judas’ bedoeling met zijn brief, vs. 3,4 . . . . . . . . . . . . . . Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
257 259 262
Judas 5-16 – Beschrijving en bestrijding van de dwaalleraars . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
263
Drie veelzeggende Godsoordelen: over het ongeloof van Israël, de opstand in de engelenwereld en de perversiteit van Sodom en Gomorra, vs. 5-7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De opstandigheid van de dwaalleraars en de gehoorzaamheid van de aartsengel Michaël, vs. 8-10 . . . . . . . . . . . . . 3. Volgelingen van Kaïn, Bileam en Korach, vs. 11 . . . . . . 4. Gevaarlijk en bovendien nutteloos, vs. 12-13 . . . . . . . . . 5. Henoch heeft ook over hen het oordeel al aangekondigd, vs. 14-16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.
§4
Judas 17-25 – Hoe de dwaalleraars te weerstaan? . Hun optreden was aangekondigd en zal ook scheuringen veroorzaken, vs. 17-19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De remedie tegen dit kwaad, vs. 20-21 . . . . . . . . . . . . . . 3. Wees barmhartig en behoedzaam tegenover misleiden en misleiders, vs. 22-23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Lofprijzing en bemoediging, vs. 24-25 . . . . . . . . . . . . . . . Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
264 269 273 276 279 282
285
1.
10 1010
285 288 290 292 296
WOORD VOORAF Ook bij de verklaring van 1-2 Petrus en Judas ben ik uitgegaan van de Nieuwe Bijbel Vertaling, vooral omdat die inmiddels in brede kringen de standaardvertaling is geworden. Zonder nadere aanduiding zijn aanhalingen uit de Heilige Schrift aan deze vertaling ontleend. Wel voelde ik behoefte om eerbied voor God uit te drukken door hoofdletters te plaatsen waar de NBV dit nalaat. In gevallen waarin ik aan een andere Nederlandse vertaling de voorkeur geef, heb ik dit tussen haken achter het geciteerde vers weergegeven met de volgende afkortingen: SV: Statenvertaling HSV: Herstelde Statenvertaling (2010) NBG: Nieuwe Vertaling Nederlands Bijbel Genootschap (1951) WV: Willibrordvertaling, herzien 1995 GNB: Groot Nieuws Bijbel (1996) NB: De Naardense Bijbel (2004) Ook bij de totstandkoming van dit boek was mevr. drs. Vera I. Kerkhof te Barneveld een nauwkeurige meelezer, die ook menig computerprobleem voor mij oploste. Daarvoor dank ik haar hartelijk. Barneveld, juni 2012
F. van Deursen
11
12
DE EERSTE BRIEF VAN PETRUS
13
14
§1 EEN TROOSTBRIEF VAN PETRUS VOOR LIJDENDE CHRISTENEN IN EEN VIJANDIGE WERELD Wie kent hem niet: Petrus, de hartelijke, spontane discipel die vaak moedig op de voorgrond trad, maar soms ook zo impulsief kon handelen? Hij was niet, zoals Paulus, aan de voeten van Gamaliël opgeleid tot Schriftgeleerde, maar was een ongestudeerde Galilese visser die met dag en nacht ploeteren op de zee van Tiberias zijn brood verdiende. In Jeruzalem hoorde men meteen dat hij Aramees sprak met een Galilees accent (Mat. 26:73). En toen hij voor het Sanhedrin terechtstond, zagen de heren in hem geen collega-theoloog, maar een gewone, ‘ongeletterde’ man (Hand. 4:13). Toch bezat deze eenvoudige visserman een buitengewoon diep inzicht in de Schrift. Er zijn daarin zelfs twee bijbelboeken en verschillende preken van hem bewaard. Want hij mocht dan geen theologische opleiding hebben genoten, maar was wel drie jaar lang in een klas van twaalf leerlingen onderwezen door de hoogste profeet en leraar, onze Here Jezus Christus zelf. Bovendien was hij vervuld van de Heilige Geest, de Auteur van de Heilige Schrift, die hem elk woord van deze brief ingaf (2 Tim. 3:16). Hij woonde toen hij Jezus ontmoette in Kafarnaüm aan het meer van Galilea, waar men hem kende als Simon bar Jona = Simon, de zoon van Johannes. Samen met zijn broer Andreas moet hij aanvankelijk geraakt zijn door de prediking van Johannes de Doper. Toen die Jezus aanwees als ‘het lam van God, dat de zonde van de wereld wegneemt’(Joh. 1:29), had Andreas zijn broer enthousiast meegenomen: ‘Wij hebben de Messias gevonden!’ Met profetische blik had Jezus toen Simons toekomstige plaats in de gemeente gezien en hem daarom een naamsverandering beloofd: ‘voortaan zul je Kefas heten’, dat is Petrus, ‘rots’, rotsman (Joh. 1:42, vgl. Mat. 16:18). Op zekere dag toen de beide broers juist hun netten uitwierpen in het meer, kwam Jezus langs en riep hij hen toe: ‘Kom, volg mij! Ik zal van jullie vissers van mensen maken’ (Mar. 1:16v). Gewillig had15
§1
Een troostbrief van Petrus voor lijdende christenen
den zij gehoor gegeven aan Christus’ roeping en alles achtergelaten om Hem als zijn leerlingen te volgen. Zo werd Petrus een van Jezus’ twaalf apostelen. In die kleine kring nam hij samen met Johannes en Jakobus zelfs nog weer een aparte plaats in. Hij behoorde tot het drietal, dat de Here Jezus in zeer bijzondere omstandigheden mocht vergezellen. Zo waren zij getuige van de opwekking van het dochtertje van Jaïrus (Mar. 5:37), van Jezus’ verheerlijking op de berg (Mar. 9:2-9) en van zijn doodsangst in Getsemane (Mar. 14:33). Hij was een vurig en voortvarend man die telkens op de voorgrond trad, maar soms ook onbesuisd handelde. Zo wilde hij beslist niet dat Jezus zijn voeten waste, sloeg hij Malchus een oor af en verklaarde hij Jezus nooit te zullen verloochenen, ‘al zou ik met u moeten sterven’ (Mat. 26:35). Wat heeft hij bitter gehuild nadat hij nog diezelfde nacht zijn geliefde Meester tegenover een paar dienstmeisjes driemaal verloochende (Mat. 26:69-75). Hij heeft er bij de vier evangelisten blijkbaar niet op aangedrongen deze voor hem zo beschamende gebeurtenis te verzwijgen. Maar even vurig was hij in het belijden. Hij was de eerste van alle apostelen die openlijk beleed: ‘U bent de Messias, de Zoon van de levende God’ (Mat. 16:16). Daarop had Jezus zijn belofte van Joh. 1:43 vervuld door hem nu de naam Petrus te geven (Aramees: Kefas, Grieks: Petros). ‘Jij bent Petrus, de rots (Grieks: petra) waarop ik mijn kerk zal bouwen’ (Mat. 16:18). Zeker, de gemeente is gebouwd op het fundament van álle apostelen en profeten (Ef. 2:20), maar Petrus is ertoe verwaardigd om onder zijns gelijken de eerste te zijn, de woordvoerder, degene die voorop ging. Hij alleen kreeg de naam Petrus. ‘Hij heet naar wat alle apostelen en profeten zijn voor de gemeente die Christus op hen bouwt’.1 Inderdaad heeft hij na Christus’ hemelvaart een eerste plaats onder de apostelen ingenomen. Hij was de eerste van de Twaalf aan wie Christus na zijn verrijzenis apart verscheen (Luc. 24:34, 1 Kor. 15:5). In een ontroerende ontmoeting met Jezus betuigde hij Hem driemaal zijn liefde, waarop Hij hem genadig in zijn apostelambt herstelde (Joh. 21:15). In de eerste helft van het boek Handelingen treedt hij voortdurend op de voorgrond, al had hij niet alleen het beslissingsrecht. Als de gemeente Mattias als vervanger van Judas kiest, heeft Petrus 16
Een troostbrief van Petrus voor lijdende christenen
§1
de leiding (Hand. 1:15). Hij treedt na de uitstorting van de Heilige Geest namens de elf anderen op en zet de gebeurtenissen in Schriftlicht (Hand. 2). Hij geneest een verlamde en spreekt het volk in de tempel toe (Hand. 3). Daarom gearresteerd, verkondigt hij het Sanhedrin onverschrokken dat Jezus Christus uit Nazaret, ‘die door u gekruisigd is, door God uit de dood is opgewekt’ (Hand. 4v). Ananias en Saffira sterven aan zijn voeten (Hand. 5), maar Dorkas mag hij opwekken uit de dood (Hand. 9). Bij de toelating van onbesneden heidenen in de christelijke kerk – een gebeurtenis van wereldhistorisch belang – vervult hij een hoofdrol (Hand. 10, 11, 15). Als speciale apostel voor de ‘besnedenen’ (Gal. 2:14) heeft hij veel gereisd, waarbij zijn vrouw hem wel vergezelde (1 Kor. 9:5). In de gemeente van Korinte vormden aanhangers van hem een ‘Kefaspartij’ (1 Kor. 1:12). Naar men algemeen aanneemt, moet hij aan het eind van zijn leven naar Rome zijn gekomen. Daar zou hij tijdens de vervolging onder Nero gevangen genomen zijn en volgens de overlevering met het hoofd naar beneden zijn gekruisigd en op de plaats waar nu de Sint Pieterskerk staat zijn begraven. Hoe dit zij, Jezus had al voorzegd dat ‘Petrus zou sterven tot eer van God’(Joh. 21:19). Zijn einde kwam voor hem niet onverwacht. ‘Ik weet’, schreef hij in zijn tweede brief, ‘dat mijn tent binnenkort zal worden afgebroken – dat heeft onze Heer Jezus Christus mij te kennen gegeven – en ik doe er mijn uiterste best voor dat u zich dit alles (= zijn onderwijs) ook na mijn heengaan steeds weer voor de geest zult kunnen halen’ (2 Petr. 1:14v). Daarom schreef hij kort voor zijn sterven zijn tweede brief. Zo hanteerde hij voor de kerk van alle eeuwen door zijn leer de sleutels van het koninkrijk van de hemel. 1.
PETRUS, DE ROTSMAN, BEMOEDIGT LIJDENDE CHRISTENEN
Nee, de christenen aan wie Petrus deze brief schreef, hadden het allesbehalve gemakkelijk. Dat merkt u meteen wanneer u nagaat hoe vaak hij daarin de woorden lijden en leed gebruikt: op maar vijf bladzijden liefst zestien keer! In elk hoofdstuk heeft hij het erover. Deze gelovigen hadden het blijkbaar heel zwaar. Om te beginnen woonden zij niet zoals kerkmensen in Neder17
§1
Een troostbrief van Petrus voor lijdende christenen
land veelal op een kluitje, maar her en der verspreid over heel KleinAzië: in Pontus, Galatië, Kappadocië, Asia en Bitynië (1 Petr. 1:1). In onze termen: in de binnenlanden van Turkije, tot vlak onder de Zwarte Zee. Petrus schreef dan ook een echte rondzendbrief aan christenen die verstrooid over een groot land woonden, zoals nog veel gelovigen in de wereld een geïsoleerd bestaan leiden. We zullen ook wel niet moeten denken aan kerken met duizenden leden, maar meer aan splintergroepen, een huisgemeente hier en een clubje daar. Bij hen vergeleken leiden wij met onze aantallen en grote burgerlijke vrijheden een luxe kerkelijk leven. Het kost ons nauwelijks moeite een kerkdienst, bijbelkring of christelijke manifestatie te bezoeken. Een groot verschil met de eerste lezers van deze brief; die moesten lijden voor hun geloof. Om daar alvast iets van naar voren te halen: sommige vrouwen waren getrouwd met een man die niets van God en zijn Woord wilde weten. Dan is zo’n echtgenoot niet altijd even meegaand, zeker niet een heiden van tweeduizend jaar geleden in de binnenlanden van Turkije. Daar hebben vrouwen nog weinig in te brengen, laat staan twintig eeuwen geleden! Zulke stakkers moesten wat aanhoren en verdragen van zo’n egoïst van een heiden. En dat niet voor een, twee weken, maar een heel huwelijksleven lang. Over lijden gesproken! Onder de eerste christenen waren ook veel slaven. Iets wat wij ons al evenmin kunnen voorstellen. Dat een ander de baas is over jouw lijf, zodat jouw armen en benen van hem zijn. Dat niets hem verhindert jou een pak rammel te geven en je zo diep te vernederen dat je iets weg krijgt van een dier. Denk je in dat hij je zo nu en dan extra treitert omdat je volgens hem maar een ellendige christenhond bent. Nu zwijgen we nog over het algemeen menselijke leed, zoals ziekte, teleurstelling, eenzaamheid, rouw en ander verdriet. Dit kwam bij hen nog bovenop het lijden om Christus’ wil. Dan mag een gemeente wel uit engelen bestaan willen gelovigen van vermoeidheid het hoofd niet eens laten hangen. Daarom sprak Petrus op zekere dag tegen zijn medewerker Silvanus: Toe, Silas pak eens schrijfgereedschap, ik wil je een brief dicteren. Want die gemeenten in de diaspora kunnen wel een bemoedigend woord gebruiken. Zelf omschrijft de apostel het doel 18
Een troostbrief van Petrus voor lijdende christenen
§1
van zijn epistel als volgt: ‘Met behulp van Silvanus, die ik als een betrouwbare broeder beschouw, heb ik u deze korte brief geschreven, om u moed in te spreken en om u er nadrukkelijk van te verzekeren dat het werkelijk de genade van God is die u staande houdt’ (1 Petr. 5:12). 1 Petrus is allereerst een troostbrief. Aan zijn schrijftrant herken je de voormalige visser. Zulke mensen gebruiken geen omhaal van woorden, maar gaan recht op hun doel af. Hij komt zijn lezers niet aan boord met een dogmatische verhandeling vol dure woorden, maar schrijft als eenvoudige man vóór eenvoudige mannen en vrouwen. Ongeschoolde slaven en slavinnen konden hem ook best begrijpen. Tussen hen en ons, die deze brief na duizend jaar evangelieverkondiging lezen, bestaan uiteraard grote verschillen. Maar die vervagen al sterker, nu ons voorheen christelijke werelddeel terugzinkt in het heidendom waaruit Gods Geest het in de apostolische tijd begon te verlossen. Daardoor zal onze positie als afkalvende minderheden in een na-christelijke wereld steeds meer gaan lijken op die van de eerste christenen in het Romeinse rijk. Daardoor zal 1 Petrus niet alleen voor de lijdende kerk in de wereld, maar ook voor ons nog aan actualiteit winnen. 2. EEN BRIEF MET GODDELIJK GEZAG, 1 PETR. 1:1A Als wij iemand een brief schrijven, bewaren wij onze naam en groeten voor het laatst. Maar een antieke briefschrijver noemde eerst zijn eigen naam, vervolgens die van de geadresseerde en dan groette hij hem of haar (vgl. Hand. 23:26). Volgens dit model hebben ook Petrus en Paulus hun brieven ingericht, al gaven zij hun aanhef wel een uitgesproken christelijk stempel. Soms zetten zij daarin meteen de toon van hun brief. Zo begint Petrus zijn lezers al in de eerste woorden te bemoedigen en laat hij hun weten dat hij hun op het hoogste gezag geschreven heeft, namelijk dat van Christus Jezus, het hoofd van zijn gemeente. 1 Van Petrus, apostel van Jezus Christus Toen hij als eerste van de Twaalf openlijk had beleden: ‘U bent de Messias, de Zoon van de levende God (Mat. 16:16) had Jezus niet al19
§1
Een troostbrief van Petrus voor lijdende christenen
leen zijn naam van Simon veranderd in Petrus, maar ook gezegd: ‘Ik zal je de sleutels van het koninkrijk van de hemel geven, en al wat je op aarde bindend verklaart zal ook in de hemel bindend zijn, en al wat je op aarde ontbindt zal ook in de hemel ontbonden zijn’(Mat. 16:19). Dezelfde bevoegdheid ontvingen later ook de andere apostelen (Mat. 18:18). Daarmee ontvingen zij de volmacht om bindende uitspraken te doen over wat alle gemeenteleden wel en niet moeten geloven en wat allen wel en niet moeten doen. Hun apostolische leer was de sleutel waarmee zij het koninkrijk van de hemel zouden openen en sluiten. Een duidelijke echo op het woord over de sleutels en de apostolische volmacht in de leer, vinden we in Petrus’ tweede brief: ‘Als u dit alles doet, komt u nooit ten val en zal u onbelemmerd toegang worden verleend tot het eeuwige koninkrijk van onze Heer en redder Jezus Christus’(2 Petr. 1:10v). Betekent dit dat de hele christenheid alles voor Goddelijke waarheid moet aannemen wat deze Galilese visser ons in de Bijbel leert? Inderdaad, dat verzekert hij ons in zijn briefhoofd. Op de laatste bladzijde noemt hij zich weliswaar nederig ‘medeoudste’ tussen de andere oudsten (1 Petr. 5:1, vgl. vs. 5). Maar in de aanhef laat hij weten dat hij deze brief schrijft als apostel van Jezus Christus. Dus als gevolmachtigd gezant van Jezus Christus en met zijn gezag. Eerst zond God Jezus met Goddelijk gezag en daarna zond Jezus de apostelen met zijn gezag. Ook van Petrus gold: ‘Wie iemand ontvangt die door mij gezonden is ontvangt mij, en wie mij ontvangt ontvangt Hem die mij gezonden heeft’ (Joh. 13:20). Wie apostelen ontvangt (= hun boodschap aanneemt) die luistert naar Jezus en wie naar Jezus luistert, die gehoorzaamt God. Daarom is het woord apostel voor elke lezer van levensbelang. Zeker nu ook in orthodoxe kringen soms over de Heilige Schrift gesproken wordt alsof zij puur mensenwerk is en in haar onderwijs beperkt is door de tijd en cultuur waarin de schrijvers leefden. Als dat waar was, zouden wij wat Petrus bijvoorbeeld over huwelijksverhoudingen schrijft (3:1-7) kunnen afdoen met: ‘Ach, die beste Petrus was een kind van zijn tijd. Onze tijd vraagt andere antwoorden’. Zo schrapt men echter in feite het Goddelijk gezag van de brief. Maar als de Amerikaanse gezant zich met een boodschap van 20
Een troostbrief van Petrus voor lijdende christenen
§1
zijn regering tot de onze richt, dan spreekt hij niet als privépersoon, maar is hij de spreekbuis van de Amerikaanse regering en spreekt hij in haar opdracht en met haar gezag. Zo schreef Petrus deze brief in opdracht en op gezag van Jezus Christus. Zijn woorden zijn Jezus’ woorden. Wie Petrus tegenspreekt, spreekt Jezus Christus tegen. Wat Petrus ons gebiedt, dat gebiedt Jezus Christus ons. En wat Jezus Christus gebiedt, dat gebiedt God de Vader ons die Jezus zond. 3. DE GEADRESSEERDEN VAN DE BRIEF, 1 PETR. 1:1B Zij woonden niet in Israël, maar in wat de Joden de verstrooiing of diaspora noemden: het buitenland. In dit geval in het noorden, westen en midden van het huidige Turkije. 1b Aan de uitverkorenen die als vreemdelingen verspreid in Pontus, Galatië, Kappadocië, Asia en Bitynië verblijven, Sommigen van hen waren Messiasgelovige Joden, maar de meesten zullen van heidense afkomst zijn geweest. De apostel herinnert hen meermalen aan hun vroegere ‘zinloze leven dat u van uw voorouders had geërfd’ (1:18) en de ‘duisternis’ waaruit God hen geroepen had (2:9). Mogelijk hadden sommigen van hen lang voordat ze van Messias Jezus hadden gehoord ’s zaterdags de diensten in de Joodse synagoge bezocht en daar al veel Schriftkennis opgedaan. Zulke met het Jodendom sympathiserende heidenen heten in het boek Handelingen de godvrezenden. Naast hen kende men ook de Jodengenoten of proselieten, heidenen die door zich te laten besnijden volledig Jood waren geworden. Nu waren er op de grote Pinksterdag in Jeruzalem ook pelgrims uit Kappadocië, Pontus, Asia en Phrygië, de streken waarin deze brief rondgezonden is. Het is niet onmogelijk dat zich onder hen ook enigen van de eerste lezers bevonden en dat die door Petrus’ Pinksterpreek tot geloof in de Here Jezus waren gekomen. Misschien waren zij toen ook al in Jeruzalem gedoopt (Hand. 2:10, 41). Thuisgekomen konden ze natuurlijk niet zwijgen over wat ze hadden gehoord: ‘de Messias is gekomen! Het is Jezus van Nazaret. 21
