De bestuurlijke afweging van risico’s tegen de maatschappelijke kosten en baten van een risicovolle activiteit Beleidsinstrument Mal Groepsrisico
Kennistafel buisleidingen, 1 juni 2010
Wim Brinker, Leo Noordam
Definitie Het groepsrisico geeft de kans weer op het overlijden van een groep van tenminste 10 personen als gevolg van een ramp waarbij gevaarlijke stoffen zijn betrokken. Het is een maat voor de maatschappelijke ontwrichting bij een ramp.
Ontwikkeling Mal Groepsrisico • Literatuuronderzoek – Gedachte achter o.a. NMP-4, Ketenstudies, Bevi
• Expertonderzoek – Landelijke vertegenwoordiging 45 deelnemers gelederen ministeries, provincies, milieudiensten, gemeenten, veiligheidsregio’s, GHOR, NVBR, RIVM, DHV, Tacct – 2 jaar – Opleveren Mal Groepsrisico in juni 2010
• Marktonderzoek
Probleemstelling • Geen beleidsinstrumentarium om risico’s op waarde te schatten • Oriëntatiewaarde wordt als pseudo-norm gebruikt • Geen sprake van bewuste bestuurlijke afweging
Maatschappelijke context • Toename risico’s door industriële ontwikkeling • Toename economische voordelen • Druk op de ruimtelijke omgeving • Iedereen wil veilig wonen, werken en recreëren
• Een risicoloze maatschappij bestaat niet
Risicoperceptie
Eisen bestuurlijk afwegingsproces
Kleine kans groot effect
Effect
Grote kans klein effect
Kans
Rijksbeleid groepsrisico na Enschede •NMP-4
•BEVI, Basisnet... •Beleidskader van Geel
– Bestuurlijke verantwoordingsplicht – Maakt lokale afweging mogelijk – Kansen voor bestuurlijke sturingsfilosofie
Oriëntatiewaarde? FN-curve met oriëntatiewaarde Risico per jaar (F)
10-3 10-4 10-5 10-6 10-7 10-8 10-9 1
10
100
1.000
10.000 Aantal dodelijke slachtoffers (N)
Omgevingsfactoren
Groepsrisico gaat om evenwicht “contingentiebenadering”
Uitdaging knelpunten groepsrisico • Vinden van betaalbare en haalbare maatregelen voor risicoknelpunten • Herstellen evenwicht tussen economie, maatschappij en hulpvraag • Aanpak risicobron en/of gerichte aanpak ruimtelijke ordening
Hoe doet de Mal Groepsrisico dat? •
Scenario en omgevingsgebonden drempelwaarde
•
Systematiek maatschappelijke kostenbatenanalyse
•
Maatregelencatalogus
MKBA drempelwaarde Range drempelwaarde rampscenario’s aan de hand van categorieën hulpvraag Risico per jaar (F)
10-3 10-4 10-5 10-6 10-7 10-8 10-9 1
10
100
1.000
10.000 Aantal dodelijke slachtoffers (N)
Lokale afhankelijkheid drempelwaarde •
Snelheid van het rampscenario
•
Zelfredzaamheid
•
Bestrijdbaarheid van de rampsituatie
•
Interventiecapaciteit
•
Behandelcapaciteit
•
Uitgangspunt: als aan de benodigde hulpvraag kan worden voldaan zijn de omgevingsfactoren in balans en hoeft geen MKBA te worden uitgevoerd
Toepassing
MKBA vergelijkingscategorieën •
Kosten van de maatregelen (aan de bron of de omgeving)
•
Kosten van de rampenbestrijding en hulpverlening
•
Toe- of afname van het verwachte aantal slachtoffers (doden, T1- en T2 slachtoffers)
•
Toe- of afname van de verwachte schade (maatschappelijke ontwrichting)
•
Economische voordelen van de betreffende risicovolle activiteit
•
Effecten op de ruimtelijke ontwikkeling
•
Effecten op de leefbaarheid
MKBA • Maatregelencatalogus • Discontovoet, afschrijving, onderhoud • Keuze monetariseren, kwantificeren of kwalificeren • Ethische aspecten monetariseren slachtoffers – Bijvoorbeeld 150 doden minder zijn ook baten!
Afweging
Sturingsgrafiek 1 Sturingsgrafiek slachtoffers letaal - kosten maatregel 500
M1
Aantal doden
400 M5 300
M3
200
Maatregel nummer
100 M2
M4
0 0
100
200
300
Netto contante waarde in k€
400
Sturingsgrafiek 2
Aantal gewonden T1
Sturingsgrafiek ruimtegebruik - T1 slachtoffers 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0
M5 M1 M2
Maatregel nummer
M3
M4 0
5
10
15
20
Oppervlakte invloedsgebied in ha.
Wat levert het instrument op? • Bewuste bestuurlijke afweging aan de hand van een geconditioneerde contingentiebenadering • Inzicht in sturingsmogelijkheid risico’s • Herstellen verstoort evenwicht omgevingsfactoren • Samenwerking brandweer en bevoegde gezag • Unificatie • Mogelijkheid lastenvermindering
Implementatie • Oplossingsrichting landelijke evaluatie groepsrisico VROM • Cursussen • Positioneren Rijksbeleid
Marktonderzoek, hoofdlijnen: • Landelijk 861 personen (100% doelgroep)
• Geen sprake van een bewuste bestuurlijke afweging • 40% heeft geen inzicht in de ernst van het risico • 60% heeft geen inzicht in de mogelijkheden om het risico te verlagen • 50% weegt de maatschappelijke kosten en baten niet af • Marktbehoefte Mal Groepsrisico bedraagt circa 90%
Vragen? www.malgroepsrisico.nl
