De ANWB Lichtbrigade Fietsverlichtingsactie Leerkracht instructie middelbare school Algemeen Achtergrond
De ANWB is een vereniging die nauw betrokken is bij de maatschappij en zet zich in voor mobiliteit, vakantie en vrije tijd. Met de kracht van 4 miljoen leden speelt zij in op maatschappelijke behoeftes. Eén van die behoeftes is verkeersveiligheid. De ANWB vindt het belangrijk dat iedereen, ook jongeren, zich veilig in het verkeer kunnen begeven. Zij ziet voor zichzelf een belangrijke rol als het gaat om jongeren en verkeersveiligheid en sinds enkele jaren zet de ANWB zich hier actief voor in. Dit onder andere door het verkeerseducatieprogramma ANWB Streetwise, dat sinds dit jaar, naast het basisonderwijs, zich ook richt op scholieren op het voortgezet onderwijs. Daarnaast besteedt de ANWB specifiek aandacht aan het belang van goede fietsverlichting met de ANWB Lichtbrigade. In de winter fietsen vele jongeren weer in het donker naar school. Weet u dat 20% van de fietsongelukken in het donker plaatsvindt? En, als je goed verlicht bent, het risico op een ongeluk met maar liefst 20% afneemt? Daarom is het zo belangrijk dat jongeren bewust worden gemaakt van de noodzaak van goede fietsverlichting. Dit jaar organiseren we samen met uw school in oktober meer dan 2500 fietsverlichtingsacties door heel Nederland en controleren we ruim 500.000 fietsen! Met de Lichtbrigade op school wil de ANWB jongeren op een leuke manier bewust maken van het belang van goede fietsverlichting. Zo zorgen we ervoor dat zij weer veilig en verlicht aan het verkeer deelnemen tijdens de donkere dagen.
Wat biedt ANWB Lichtbrigade aan de school?
De materialen bestaan uit twee delen: 1. Digitale les De les is een combinatie van theorie, ondersteunende filmpjes en een leuke quiz. Ook zijn er een aantal discussievragen die de leerlingen helpen bewust te worden van het hoe en waarom van goede fietsverlichting. De les duurt ongeveer 40 minuten. 2. Fietscheck in de praktijk Dit onderdeel wordt uitgevoerd door de leerlingen van klas 1 en 2. Eventueel samen met verkeerscoördinatoren of andere vrijwilligers. Op deze manier zien de leerlingen in de praktijk hoe je je fiets controleert en eventueel repareert. De fietscheck wordt ondersteund met verschillende materialen, zoals de Wegenwacht instructiefilm ‘hoe check ik een fiets’, checkkaarten en de toolkit. Deze toolkit wordt eind september toegestuurd. Voor uitgebreide instructies over de fietsverlichtingsactie verwijzen wij naar de materialen op onze website anwb.nl/lichtbrigade.
Niveau en leerdoelen
De digitale les is bedoeld voor leerlingen van klas 1 en 2. De les duurt ongeveer 40 minuten. Indien gewenst kan de les korter worden gemaakt. In de handleiding worden vragen die kunnen worden overgeslagen als ‘optioneel’ aangegeven.
Na de les weet de leerling: - Waarom goede fietsverlichting belangrijk is. - Wat goede fietsverlichting is. - Wanneer je je fietsverlichting aan moet doen. Uitgewerkt in concrete leerdoelen betekent dit: - De leerling kan uitleggen wat goede fietsverlichting is. - De leerling weet wanneer de fietsverlichting aan moet. - De leerling is zich bewust dat en kan uitleggen waarom goede fietsverlichting belangrijk is. - De leerling kan uitleggen wat de risico’s zijn van fietsen zonder verlichting. - De leerling weet dat je zonder licht voor een auto slecht zichtbaar bent. De remweg van een auto die 50km per uur rijdt is ongeveer 25m. Zonder licht ben je pas op 10 meter afstand zichtbaar. - De leerling kan uitleggen dat je met reflecterende kleding sneller en beter zichtbaar bent voor automobilisten. Specifiek voor de fietscheck in de praktijk: - De leerling kan de eigen fiets checken op goede fietsverlichting en andere veiligheidsaspecten. - De leerling kan de simpelste vorm van fietslichtreparatie demonstreren, nl het vervangen van de batterij.
Handleiding digitale les 1. OPENING VAN DE LES (3 MINUTEN, dia 2-3) Doel: Uitleg van de les.
2. INLEIDING (5 MINUTEN, dia 4-5)
Doel: Direct met een eye-opener beginnen. Met het filmpje starten we de les. Het filmpje laat het gevaar van fietsen zonder licht zien. Na het filmpje klassikaal vragen stellen om een gesprek met de leerlingen te hebben over het belang van goede fietsverlichting: - Wat hebben jullie gezien? - Kunnen jullie vertellen wat er in het filmpje gebeurt? - Wie fietst er wel eens zonder licht? Waarom? - Vinden jullie fietsverlichting belangrijk?
3. WIST JE DAT? (5 MINUTEN, dia 6-7)
Doel: Duidelijk maken waarom fietsverlichting zo belangrijk is. Een aantal feiten om het belang van fietsverlichting te onderstrepen met vervolgens de top 3 van redenen om toch in het donker zonder licht te fietsen.
4. KLASSIKAAL GESPREK (5 MINUTEN, dia 8-9)
Doel: Activeren van voorkennis door op gang brengen van klassikaal gesprek over fietsverlichting en veiligheid. Peil en activeer de voorkennis aan de hand van twee dilemma’s. Het is de bedoeling dat u na elke vraag in gesprek gaat met uw leerlingen (afhankelijk van de tijd en concentratie). Wat zou jij doen? “Ik ben heel erg benieuwd welke keuzes jullie maken in het verkeer. Daarom gaan we kort met elkaar in gesprek aan de hand van een voorbeeld.” Dilemma 1: Stel je voor… Een winterse avond, je bent bij een vriendje blijven eten. Als je naar huis wilt, blijkt je band lek! Je vriendje heeft een fiets te leen. Welke fiets kies je en waarom? Stel na het maken van een keuze vragen aan uw leerlingen: • Waarom kies je voor die fiets? • Leg je keuze eens uit? “Goed, we gaan verder met de tweede vraag, want jullie hebben nu wel een mooie fiets gekozen, maar is deze fiets eigenlijk wel veilig?” Dilemma 2: O ja, niet alle fietsen zijn fietsklaar… A. Alleen het voorlicht werkt B. Licht werkt niet, maar wel reflectoren en bel C. Alleen het achterlicht werkt D. Werkend licht maar geen remmen Stel na het maken van een keuze vragen aan uw leerlingen: • Waarom kies jij deze fiets? • Of kies je zelfs geen één van deze opties, want alle fietsen mankeren wat. Je gaat lopend naar huis.
5. LICHTBRIGADE QUIZ (15 MINUTEN, dia 10-35)
Doel: Met behulp van een interactieve quiz bewustwording rondom fietsverlichting en veilig fietsen creëren. Via de presentatie speelt u een interactieve quiz af. De quiz bevat 8 vragen + een bonusvraag over fietsverlichting en veiligheid. Alle leerlingen doen tot aan het einde mee. U kunt ervoor kiezen om bij te houden wie de meeste vragen goed heeft, zolang iedereen gemotiveerd blijft om tot het einde deel te nemen. Bij de meerkeuze vragen laten de leerlingen hun antwoord zien door hun hand op te steken of omlaag te houden. Structuur van de quiz ziet er als volgt uit; u begint met de vraag, gevolgd door het antwoord en tot slot een korte uitleg over het goede antwoord. Tussendoor worden leuke weetjes in een ‘funfact’ getoond. VRAAG 1: Op welke fiets kun je het veiligst door het donker fietsen?
A
B
ANTWOORD 1: Het goede antwoord is… Antwoord A. Licht voor- en achterop de fiets en reflectoren op de trappers en op de wielen. Na het goede antwoord laat u de korte animatiefilm zien waarin wordt uitgelegd hoe een fiets goed verlicht wordt. VRAAG 2: Welke van deze stellingen is juist? Antwoord A: Als de lantaarnpalen aan zijn moet je ook je fietslicht aan doen. Antwoord B: Als de straat goed verlicht is met lantaarnpalen, hoef je niet je fietslicht aan te doen. ANTWOORD 2: Het goede antwoord is… Antwoord A. Een handig ezelsbruggetje: als de straatverlichting aan is, doe je ook je fietsverlichting aan. Maar let op: soms heb je overdag slecht zicht (denk aan een donkere regenbui of mist). Dan is het verstandig toch je fietsverlichting aan te doen, ook al gaat de straatverlichting dan niet altijd aan. VRAAG 3: Hoe hoog is de boete van de politie als je zonder fietsverlichting fietst? Antwoord A: €35,Antwoord B: €55,-
ANTWOORD 3: Het goede antwoord is… Antwoord B. Wist je dat officieel je lamp op een vaste plek moet zitten en niet mag knipperen? FUNFACT 1 (passend bij vraag 3) Als je fietst zonder verlichting, kan je rekenen op een boete van 55 euro. Voor hetzelfde geld had je een staanplaats bij het concert van mister Pharrell Williams... VRAAG 4: Het is donker buiten en jij fietst zonder licht over straat. Er rijdt een auto achter je. Vanaf hoeveel meter kan de auto jou zien fietsen? Antwoord A: 10 meter Antwoord B: 50 meter ANTWOORD 4: Het goede antwoord is… Antwoord A. Na het goede antwoord laat u de korte animatiefilm zien, waarin wordt getoond dat een auto die 50km per uur rijdt een fietser zonder licht gewoonweg te laat ziet. De remweg van een auto die 50Km per uur rijdt is namelijk 25 meter. Zonder licht ben je pas op 10m afstand zichtbaar waardoor er een risico op een ongeluk ontstaat. BONUSVRAAG (OPTIONEEL) Hoeveel seconden doet een auto over 10 meter als hij 50 km per uur rijdt? ANTWOORD BONUSVRAAG Minder dan 1 seconde! VRAAG 5: Vanaf hoeveel meter ben je in het donker zichtbaar met reflecterende kleding? ANTWOORD 5: Het filmpje laat zien dat je met reflecterende kleding op wel 150m afstand nog zichtbaar bent. FUNFACT 2 (passend bij vraag 5) Draag je reflecterende kleding op de fiets? Dan ben je op 150 meter afstand goed zichtbaar. Dat is de lengte van anderhalf voetbalveld. VRAAG 6: Wat is het meest gebruikte smoesje als je zonder licht wordt aangehouden door de politie? Antwoord A: Huh, net deed ie het nog! Antwoord B: He? is het nu al donker? Ik heb mijn lampjes vergeten! ANTWOORD 6: Het goede antwoord is… Antwoord A. Na het goede antwoord bespreekt u met de klas of ze dit antwoord herkennen. Wat is jouw smoes? VRAAG 7: Wanneer heb je het meeste kans op een fietsongeluk? Antwoord A: Wanneer het donker is in de avond en ik naar mijn sportclub fiets. Antwoord B: Wanneer het donker is in de ochtend en ik naar school fiets.
ANTWOORD 7: Antwoord B FUNFACT 3 (passend bij vraag 7) In het donker heb je ‘s morgens de meeste kans op een fietsongeluk. Shinen als een diamond dus, want op 21 december blijft het zelfs tot kwart voor negen ‘s ochtends pikdonker. VRAAG 8 (SHOOT-OUT): Hoeveel kilometer fietspad ligt er in Nederland? ANTWOORD 8: 35.000 kilometer. FUNFACT 4 (passend bij vraag 8) Nederland telt zo’n 35.000 kilometer aan fietspaden. Leg al die paden aan elkaar en je kunt een rondje om de aarde rijden.
6. WAT HEB JE GELEERD? (5 MINUTEN, dia 36 )
Doel: Samenvatting van de les.
Bespreek aan de hand van de dia wat de leerlingen van de les hebben opgestoken.
7. JOUW BOODSCHAP (OPTIONEEL, 5 MINUTEN, dia 37)
Doel: Leerlingen met elkaar laten nadenken over boodschap fietsverlichting. Wat zou jij zeggen? Leerlingen gaan in duo’s aan de slag en bedenken samen hoe ze een klasgenootje zouden overtuigen om zijn of haar fietslicht aan te doen. Vervolgens delen de leerlingen hun ideeën klassikaal.
8. AFSLUITING (2 MINUTEN, dia 38 - 40)
Doel: Afsluiten met huishoudelijke mededelingen. Tot slot vertelt u de leerlingen wanneer zij hun fiets mee moeten nemen en wat de bedoeling is. Zodat ze goed op de hoogte zijn. “Op [datum] moeten jullie je fiets meenemen voor de fiets-check. Je fietst wordt dan gecontroleerd en samen zorgen we ervoor dat je weer veilig en verlicht door het verkeer kan.” Indien de leerlingen zelf de fietsen gaan checken is het handig dat zij zelf het instructiefilmpje van de wegenwacht bekijken (zie link op dia 39). Op de Lichtbrigade site kunnen ze nog veel meer praktische informatie vinden over de organisatie van een fietsverlichtingsactie. Bedank uw leerlingen voor hun bijdrage en sluit de les af.
