Cursus PHP & MySQL. Informaticaprojecten. Bachelor Toegepaste Informatica. academiejaar Jaar 1 Semester 1 & 2

1

Cursus PHP & MySQL Informaticaprojecten Bachelor Toegepaste Informatica academiejaar 2008 - 2009 Jaar 1 Semester 1 & 2 Groep D feneX

Cursus PHP & MySQL

Voorwoord Deze cursus PHP & MySQL werd opgesteld door een groep studenten uit het eerste jaar Toegepaste Informatica aan de Artesis Hogeschool Antwerpen. Dit als onderdeel van een opdracht voor het vak Informaticaprojecten. Dit jaar wordt er van de studenten verwacht dat zij zichzelf en de andere studenten binnen hun groep gedurende het ganse eerste semester vertrouwd maken met PHP en MySQL. Er werd getracht dit met behulp van peer-teaching te doen, de verschillende groepsleden zullen elkaar onderwijzen en elkander helpen de stof te begrijpen en te leren toepassen. Aan de hand van de verschillende lessen die we doorheen het eerste semester gegeven en gevolgd hebben, werd deze cursus opgesteld. Deze cursus werd geschreven door een negental eerstejaarsstudenten, met name door Pieter-Jan Beelen, Maarten Casteels, Mathias De Rijke, Jeroen D‟hulst, Joris Dirickx, Martijn Moreel, Samantha Napier, Nick Quadens en Bart Vervliet; het moge duidelijk zijn dat deze cursus dus geen allesomvattend naslagwerk is. Toch hebben wij getracht om de studenten binnen onze groep een degelijke basiskennis van PHP en MySQL mee te geven. Voor die doeleinden valt deze cursus dus wel te gebruiken.

Inhoud

Hoofdstuk 1 Inleiding _________________________________________________________________

Cursus PHP & MySQL Groep D

Hoofdstuk 1: Inleiding 1.1 Wat is PHP & MySQL? PHP is een krachtige server-side scripting taal die onder andere gebruikt wordt voor het maken van dynamische- en interactieve websites. Het is volledig open source en werd door en voor webdevelopers ontwikkeld. PHP staat voor PHP: Hypertext Preprocessor, vroeger stond de afkorting voor Personal Home Page Tools, maar naarmate de taal evolueerde, heeft men ook de naam aangepast. PHP is, zoals eerder al aangehaald werd, een server-side scripting taal – meer hierover later – die binnen HTML-pagina‟s gebruikt kan worden of als gewone scriptingtaal. Al wordt het vooral gebruikt voor webontwikkeling. Je zou het een gratis alternatief voor gelijkaardige producten als Microsofts Active Server Pages (ASP) en Suns Java Server Pages (JSP) kunnen noemen. Dit wil echter in geen opzicht zeggen dat PHP een flauw afkooksel van eerder genoemde producten is. In de volgende paragraaf zal snel duidelijk worden waarom dat niet het geval is.

MySQL op zijn beurt is een open source SQL relationeel database management systeem (RDBMS). Het is dus een database waarin je tal van gegevens kunt opslaan in tabellen. We gebruiken queries om gegevens uit de database op te halen, aan te passen, enz. Meer hierover later.

1.2 Waarom PHP & MySQL? Zoals in de vorige paragraaf reeds aangehaald werd, is PHP niet de enige scripting taal die je kunt gebruiken. Er zijn een aantal alternatieven zoals ASP en JSP, al brengt de combinatie van PHP en MySQL toch wel enkele voordelen met zich mee. Allereerst is PHP volledig open source, wat wil zeggen dat het je vrijwel niks kost om een server met MySQL en PHP te draaien. Dit staat in schril contrast met de kosten die gepaard gaan met het hosten van een ASP/SQL- of een JSP/Oracle server. Even ter vergelijking:

Item

ASP/SQL

JSP/Oracle

PHP/MySQL

Development tools

$0 – 2499

$0 – 2000

$0 – 249

Server

$999

$0 – 35 000

$0

RDBMS

$4999

$15 000

$0 – 220

© feneX – Cursus PHP & MySQL

p1

Een tweede voordeel is dat PHP relatief makkelijk om leren is. In tegenstelling tot bijvoorbeeld JSP hoef je niet meteen over een diepe kennis van een onderliggende programmeertaal te beschikken. PHP heeft een relatief simpele syntax die ook voor „gewone mensen‟ gemakkelijk te begrijpen is.

Nog een groot pluspunt is dat PHP vrijwel volledig cross-platform is. Dit wil zeggen dat een PHP-server op zo goed als elk systeem perfect zal draaien (Windows, Unix,…).

Daarenboven is PHP zeer stabiel en snel. Het werkt samen met Apache Server: die vaak de meest stabiele web server genoemd wordt. De server hoeft slecht sporadisch te worden herstart, en niet bij elke wijziging van de instellingen. Voorts verwerkt PHP code zo goed als even snel als ASP en zelfs ettelijke keren sneller dan JSP of ColdFusion.

1.3 Server-Side Scripting Een concept dat je ook goed moet begrijpen, is dat PHP een server-side scripting taal is. Dit wil zeggen dat de code vooraf op de server wordt uitgevoerd alvorens die getoond wordt aan de gebruiker. Dit in tegenstelling tot andere client-side technologiën die vaak gebruikt worden bij webontwikkeling. HTML-code wordt bijvoorbeeld volledig door de browser geïnterpreteerd en is dus client-side. CSS en JavaScript werken op dezelfde manier.

Het feit dat PHP een server-side scripting taal is, zorgt ervoor dat de taal vooral geschikt is om sites met snel veranderende inhoud, forums en andere webapplicaties die met databases werken te maken.

© feneX – Cursus PHP & MySQL

p2

1.4 Getting Started Vooraleer je met PHP aan de slag kunt, zijn er een aantal dingen die je nodig hebt. Allereerst is het handig dat je over enige basiskennis HTML beschikt. Gezien PHP binnen HTML-bestanden geschreven wordt, spreekt het uiteraard voor zich dat een beetje voorkennis van HTML wel van pas zal komen. De invoer die je gaat gebruiken in je PHP-scripts zal ook aangeleverd worden aan de hand van HTML-forms. Bijgevolg moet je dus wel in staat zijn om een HTML-form te schrijven. Meer hierover kom je nog te weten in het volgende hoofdstuk. Om de PHP-code zelf te schrijven, hebben we uiteraard ook een programma nodig. Je zou dit simpelweg in kladblok kunnen doen, maar er bestaan natuurlijk nog een boel andere alternatieven die je het veel makkelijker zullen maken om tot een duidelijke en gestructureerde code te komen. In deze cursus hebben wij gekozen om met Dreamweaver te werken. Een tweede optie is om met Microsoft Expression Web 2 te werken. Beide zijn complete editors die net als Visual Studio 2008 met een handige IntelliSense functie geleverd worden. Expression kun je via MSDNAA downloaden, Dreamweaver zul je elders op de kop moeten tikken... Een laatste tooltje dat je nog zult nodig hebben om met PHP aan de slag te kunnen, is XAMPP. Gezien PHP een server-side scripting taal is, moet de code dus ook op een server uitgevoerd kunnen worden. XAMPP is een bundelpaket dat Apache Web Server en MySQL bevat. Eens je dit geïnstalleerd en opgestart hebt, kun je je PHP-documenten in je httpdoc folder plaatsen. Als je dan naar je localhost surft, kun je het resultaat van je eerder geschreven code bekijken.

1.5 De Basis Zoals hierboven reeds vermeld staat, is PHP een scripting taal die volledig binnen HTML geïntegreerd kan worden. De vraag is natuurlijk hoe je dit precies doet. Een blok PHP-code moet steeds beginnen met . Je kunt ook met de korte notatie werken, die er als volgt uitziet: ; maar het wordt echter aangeraden om steeds de volledige notatie te gebruiken, kwestie van zo min mogelijk problemen tegen te komen. Je kunt deze blok code overal in de body van je HTML-document plaatsen. Het enige dat je dan nog moet doen, is zorgen dat je je bestand opslaat met een .php extentie. Op de volgende pagina vind je een voorbeeld van hoe PHP-code er zou kunnen uitzien.

© feneX – Cursus PHP & MySQL

p3

Het kleine stukje code hierboven zal Hello World op het scherm afdrukken, zoals je ook al wel kon afleiden uit de commentaar die bij de code stond. In PHP zijn er een aantal verschillende manieren om commentaar toe te voegen. Om één regel commentaar toe te voegen, gebruik je twee forward slashes (//Commentaar) of een hekje (#Commentaar). Je kunt echter ook een aantal regels commentaar toevoegen, dit doe je door je commentaar tussen /* Commentaar */ te zetten. Merk op dat er een puntkomma achter “Hello World” staat. Net als in de meeste andere programmeertalen wordt ook in PHP elk statement afgesloten met een puntkomma. In het volgende hoofdstuk zul je meer over de syntax en structuur van PHP leren.

© feneX – Cursus PHP & MySQL

p4

Hoofdstuk 2 Syntax & Basisstructuren _________________________________________________________________

Cursus PHP & MySQL Groep D

© feneX – Cursus PHP & MySQL

p5

Hoofdstuk 2: Syntax & Basisstructuren 2.1 Types PHP is een relatief gemakkelijke taal om mee te werken, daar de syntax vrij losjes is. Zo hoef je variabelen niet op voorhand te initialiseren. Je hoeft bij de declaratie van je variabelen ook geen expliciet type op te geven. PHP kent de variabele automatisch toe aan het juiste type. Als je een stuk tekst invoert, zal die bijvoorbeeld automatisch opgeslagen worden als een string. Ook wanneer je bewerkingen met variabelen doet, zal PHP de verschillende operanden automatisch converteren naar het juiste type.

De verschillende types binnen PHP zijn integers, doubles, booleans, arrays, NULL en objecttypes. We gaan ervan uit dat je de primaire types wel kent uit andere programmeertalen, maar voor de volledigheid geven we toch nog snel een kleine beschrijving mee. Zo zijn integers gewone gehele getallen, terwijl doubles reële getallen zijn. Een boolean is een speciaal type dat enkel twee waarden aanneemt: true of false. Dan zijn er nog arrays en objecttypes, waar we later in de cursus op terugkomen. Ten slotte heb je nog NULL, wat een beetje een vreemde eend in de bijt is. Het is een manier om je variabele geen waarde mee te geven en leeg te laten.

Wanneer je met PHP werkt, zul je echter minder met types in contact komen dan in andere talen, gezien de taal de typedeclaratie automatisch afhandelt.

2.2 Variabelen & Constanten We hebben het in de bovenstaande paragraaf al eventjes kort gehad over variabelen. Wat we nog niet hebben aangehaald, is hoe we deze moeten declareren. In PHP schrijft men steeds een dollarteken voor de identifier van een variabele om duidelijk te maken dat we met een variabele te maken hebben. Een variabele-declaratie zou er dus als volgt kunnen uitzien. $var = 15; De naam van een variabele mag enkel met een underscore of een letter beginnen en mag verder slechts alfanumerieke karakters en underscores bevatten. Wanneer variabelen niet expliciet geïnitialiseerd worden, worden ze op de standaardwaarde geïnitialiseerd.

© feneX – Cursus PHP & MySQL

p6

Constanten binnen PHP krijgen geen dollarteken voor hun identifier en worden met hoofdlettersgeschreven. (Bijvoorbeeld: E_ALL)

2.3 Operators Merk op dat in het voorbeeld uit de vorige paragraaf de toekenning van de variabele gebeurt aan de hand van het gelijkheidsteken en dus niet met dubbelpunt is gelijk aan, zoals in Oberon of pseudo-code wel het geval is.

Naast de toekenning zijn er binnen PHP natuurlijk nog een boel andere operators. Hieronder vind je een kleine samenvatting.

Toekennings-

Beschrijving

operators =

Toekenning

+=

Telt de variabele rechts op bij de variabele links

-=

Trekt de variabele rechts af van de variabele links

*=

Vermenigvuldigt beide variabelen

/=

Deelt variabele links door variabele rechts

%=

Berekent de restdeling van de links en de rechtse variabele

.=

Concatineert beide variabelen

Uit bovenstaande tabel kun je nu de wiskunde operanden vast wel afleiden. Het plus- (+)

en minteken (-) wordt uiteraard gebruikt voor de optelling en de

aftrekking. Het sterretje (*) voor de vermenigvuldiging, de forward slash (/) voor de deling en het procentteken (%) voor de restdeling. Ook zijn er increment (++) en decrement (--) operators voorzien binnen PHP die één optellen bij of aftrekken van een bepaalde variabele.

Vergelijkende-

Beschrijving

operators ==

Gelijkwaardig

===

Volledig identiek, ook wat type betreft

<

Kleiner dan

>

Groter dan

<=

Kleiner of gelijk aan

>=

Groter of gelijk aan

© feneX – Cursus PHP & MySQL

p7

Logische

Beschrijving

operators !

Niet

&& / and

En

|| / or

Of

2.4 Selectie- & Loopstructuren 2.4.1 Selectiestructuren PHP kent dezelfde selectiestructuren die we ook in andere programmeertalen zijn tegengekomen: de if else-structuur en de case-structuur. Die laatste heet in PHP echter switch.

Allereerst zullen we de syntax van de if else structuur bekijken. Die ziet er als volgt uit: if (conditie) { statement; } else { statement; } De conditie schrijf je tussen haakjes, terwijl je de statements na de conditie binnen accolades plaatst. Dit is enkel verplicht als je meer dan één statement schrijft, maar voor de overzichtelijkheid schrijven we deze altijd. Merk op dat de else-tak optioneel is en dat je een else if kunt maken door gewoon een extra if toe te voegen binnen de else-tak.

De tweede en laatste selectiestructuur die je in PHP kunt gebruiken, is de switch. Deze gebruik je vooral als je een bepaalde variabele wilt checken. Naargelang de waarde van deze variabele ga je dan verschillende opdrachten uitvoeren. We bekijken de syntax van de switch op de volgende pagina.

© feneX – Cursus PHP & MySQL

p8

switch (uitdrukking) { case waarde1: statements; break; case waarde2: statements; break; default: statements; break; }

2.4.2 Lusstructuren Ook wat iteraties betreft, kent PHP dezelfde structuren waar we al vertrouwd meer geraakt zijn binnen andere programmeertalen en pseudo-code: de while, de repeat until en de for-lus. In PHP heten die dan while, do while en for.

De eerste lus die we nader zullen bekijken, is de while. Hierbij controleer je eerst of de conditie waar is, waarna je de statements binnen de body van de lus gaat uitvoeren zolang de conditie waar blijft. De syntax ziet er als volgt uit: while (conditie) { statements; } De twee iteratiestructuur is de do while, vergelijkbaar met de repeat until uit Oberon of pseudo-code. Hierbij ga je de opdrachten binnen de lus minstens één keer uitvoeren alvorens je de conditie gaat checken. Zolang de conditie waar is, blijf je de opdrachten uitvoeren. De syntax vind je opnieuw hieronder: do { statements; } while (conditie); De derde loop die we gaan bespreken, is de for. Deze gebruik je wanneer je van tevoren weet hoeveel keer je de lus wilt uitvoeren. De syntax hiervan vind je op de volgende pagina.

© feneX – Cursus PHP & MySQL

p9

for (initialisatie lusvariabele, conditie, increment) { statements; }

Hieronder vind je nog een voorbeeld om het iets duidelijker te maken.

for ($i = 1; $i<11; $i++) { //Druk de getallen van 1 tot 10 af. print (i); }

Naast de drie eerder besproken lussen bestaat er ook nog een for-each lus, waar we later op terug zullen komen.

2.5 Invoer & Uitvoer In PHP kun je uiteraard ook gegevens in- en uitlezen. Dat is natuurlijk enigszins logisch gezien PHP zich hoofdzakelijk richt op het creëren van dynamische webpagina‟s. We zullen in eerste instantie beginnen met de uitvoer. Hiervoor kun je twee verschillende dingen gebruiken: ofwel het echo- of het print statement. Als je je de vorige paragrafen nog herinnert, weet je vast nog wel dat we hierboven reeds een voorbeeld van het echo statement gebruikt hebben. Je zou op de volgende twee manieren „Hello World‟ kunnen laten afdrukken op het scherm: Beide manieren zijn zo goed als volledig identiek aan elkaar. Het blijft dus eender welke van de twee je gebruikt. Wij hebben echter steeds voor de print gekozen, omdat deze ook nog teruggeeft of de print opdracht gelukt is of niet, wat later tijdens complexere scripts misschien nog wel van pas kan komen.

© feneX – Cursus PHP & MySQL

p 10

De invoer voor je PHP-scripts wordt aangeleverd door HTML en meer bepaald door HTML-forms. Daarom dat het dus handig is dat je als PHP-scripter al een beetje kaas van HTML gegeten hebt. Voor de volledigheid overlopen we de forms hier wel nog even in de vlucht. Zulk een invoerformulier zou er bijvoorbeeld als volgt kunnen uitzien:

Gebruikersnaam: Paswoord: In bovenstaand voorbeeld zou je al heel wat dingen moeten opmerken: allereerst de form-tag met zijn attributen action en method, alsook de verschillende inputtags. Met het action attribuut vertel je waar de waarden uit de form naartoe moeten. Meestal zal dit dezelfde pagina zijn. In onze voorbeelden hebben wij vaak van het volgende gebruik gemaakt:

”> Hier doen we iets speciaals, we gebruiken namelijk een globale variabele die ervoor zorgt dat we actie niet telkens moeten aanpassen wanneer de naam van de pagina verandert. Het zal de huidige url kopiëren en in het action-attribuut plaatsen. Soms kun je hier problemen mee hebben, wanneer je met GETvariabelen werkt. Meer over GET en POST variabelen lees je hieronder.

Binnen diezelfde form-tag vinden we ook het method-attribuut. Hiermee bepalen we hoe we onze invoer willen verzenden. Er zijn twee mogelijkheden.

De eerste optie is het gebruiken van de $_GET variabele. Deze variabele wordt gebruikt om aan de hand van de get-methode de waarden uit een form op te halen. De variabele op zich is een array van waarden. Let wel op dat de waarden die op deze manier opgehaald worden voor iedereen zichtbaar zijn, daar ze in de adresbalk van de gebruiker weergegeven worden. Het zou er dus als volgt kunnen uitzien in je adresbalk: http://www.voorbeeldsite.be/index.php?naam=joris&richting=1TI Wanneer je de get-methode gebruikt, zijn de waarden dus zichtbaar voor iedereen. Het spreekt voor zich dat we deze dus beter niet gebruiken bij het verzenden van paswoorden of andere gevoelige informatie. Bovendien kun je

© feneX – Cursus PHP & MySQL

p 11

maximaal honderd karakters gebruiken, wat de methode een beetje beperkt maakt.

Een andere mogelijkheid is het gebruik van de $_POST variabele. Deze haalt de waarden uit de form op aan de hand van de post-methode en stopt deze in een array. Het voordeel hier is dat de waarden niet zichtbaar zijn naar de buitenwereld toe en dat er geen limiet op het aantal karakters staat. Deze manier is dus veiliger dan de voorgaande.

Waarden die je op één van deze twee manieren hebt opgehaald, kun je dan als volgt gaan gebruiken in je code. Het laatste wat je gezien hebt, bij het gebruik van de forms, zijn de html-tags die je gebruikt om invoer in op te geven. De belangrijkste zijn , en <select>.<br /> <br /> Bij de input-tag heb je de volgende mogelijke attributen die je kunt gebruiken, samen met hun verschillende mogelijke waardes. <br /> <br /> type <br /> <br /> text: Een veld waar je gewoon tekst in kunt ingeven;<br /> <br /> <br /> <br /> password: Paswoord veld dat **** toont i.p.v. de eigenlijke tekst;<br /> <br /> <br /> <br /> submit: Stuurt de form door naar de actionpagina;<br /> <br /> <br /> <br /> reset: Leegt alle velden;<br /> <br /> <br /> <br /> radiobutton: Slechts één optie te selecteren (ronde bolletjes);<br /> <br /> <br /> <br /> checkbox: Meerdere opties te selecteren (vierkantjes met vinkjes);<br /> <br /> <br /> <br /> hidden: Wordt niet op het scherm getoond, maar<br /> <br /> wel<br /> <br /> meegegeven. <br /> <br /> name <br /> <br /> <br /> <br /> Unieke identifier die je zelf kunt kiezen.<br /> <br /> value <br /> <br /> Wat er in het veld komt te staan of standaard wordt weergegeven.<br /> <br /> Textarea is multiline tekstvak waarin je logischerwijs heel wat tekst kunt schrijven, hierbij moet je drie verplichte attributen opgeven. © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 12<br /> <br /> <br /> <br /> cols <br /> <br /> <br /> <br /> rows <br /> <br /> <br /> <br /> Het aantal kolommen/karakters die je naast elkaar kunt plaatsen.<br /> <br /> Het aantal rijen onder elkaar.<br /> <br /> Name <br /> <br /> Unieke identifier die je zelf kunt kiezen.<br /> <br /> De select-tag stelt ons dan weer in staat om een dropdown-box te creëren. Binnen deze tag hebben we dan de extra tag option nodig. Dit zou er dan als volgt uitzien. <select name=”jaar”> <option value=”1TI”>1TI</option> <option value=”2TI”>2TI</option> <option value=”3TI”>3TI</option> </select><br /> <br /> 2.6 Beveiliging Als je invoer van formulieren krijgt, moet je die natuurlijk ook ergens kunnen valideren en kijken of je wel zinnige invoer toegestuurd krijgt. Een gebruiker kan namelijk verkeerde invoer ingeven die wij als webmaster niet verwachten. Zo zou de gebruiker in het vak leeftijd bijvoorbeeld de letter „a‟ kunnen invoeren, terwijl wij natuurlijk een getal verwachten. Je kunt dit met client-side validatie oplossen door javascript te gaan gebruiken, maar je kunt het even goed aan de kant van de server oplossen door met PHP te werken. Zeker als je met een database werkt, is het veiliger om het valideren aan de kant van de server te doen. Een manier om goed te valideren, is om het formulier op dezelfde pagina te posten, zo krijgt de gebruiker de foutmeldingen nog op dezelfde pagina waar het formulier staat.<br /> <br /> Om de invoer te controlleren, zijn er in PHP een heleboel handige methodes voorzien, waarvan we er hieronder enkele bondig zullen bespreken. Er zijn er natuurlijk nog heel wat meer dan degene die wij hier opgeven, maar dit zijn de meest courante. Voor alle andere mogelijkheden verwijzen we je graag door naar php.net.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 13<br /> <br /> isset($var); De eerste methode die we nader bekijken; hiermee kunnen we zien of er al dan niet op een button is geklikt. Als je dit evalueert met een if-structuur kun je naar gelang of er wel of niet op een button geklikt is de ene of de andere actie uitvoeren.<br /> <br /> empty($var); Deze methode wordt dan weer gebruikt om te kijken of een veld leeg is of niet. Let echter wel op met het cijfer nul. Wanneer er nul werd ingegeven, zal dit ook bekeken worden als zijnde een leeg veld. Om met cijfers te werken, zijn er andere methodes die handiger zijn, zoals onderstaande.<br /> <br /> is_numeric($var); Hierbij gaan we kijken of de ingegeven waarde een getal is of niet.<br /> <br /> Zoals we eerder al aanhaalden, zijn er uiteraard nog tal van andere methodes die je kunt gebruiken, maar daarvoor verwijzen we je graag door naar de volledige php handleiding die je op php.net vindt.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 14<br /> <br /> Hoofdstuk 3 Arrays & Containers _________________________________________________________________<br /> <br /> Cursus PHP & MySQL Groep D<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 15<br /> <br /> Hoofdstuk 3: Arrays & Containers 3.1 Wat zijn Arrays? Arrays zijn een speciale soort variabelen die een serie waardes kunnen opslaan. Een array bestaat uit een lijst met waarden en indexen. Het voordeel hiervan is dat je meerdere zaken makkelijk bij elkaar kunt plaatsen in één en dezelfde variabele. Elke waarde binnen een array heeft zijn eigen unieke index waarmee je ze kunt aanspreken. Hieronder vind je een voorbeeld van een numerieke array. <?php $namen = array(“Jeroen”, “Martijn”, “Joris”, “Nick”); ?> Een numerieke array geeft aan elke waarde van de array een unieke, numerieke index. In<br /> <br /> bovenstaand voorbeeld gebeurt dit<br /> <br /> automatisch. In onderstaand<br /> <br /> voorbeeld gaan we de index handmatig toekennen. Let op, de index van een array begint steeds vanaf nul en niet bij één. <?php $namen[0] = “Pieter-Jan”; $namen[1] = “Bart”; ?> We zouden een array ook op onderstaande manier kunnen declareren. <?php $array = array(1, 1, 1, 1, 1, 8 => 1, 4 => 1, 19, 3 => 13); print_r($array): ?> Wanneer we deze array uitprinten met behulp van de print_r methode – die een leesbare versie van de array helemaal uitprint, krijgen we het volgende te zien.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 16<br /> <br /> Array ( [0] => 1 [1] => 1 [2] => 1 [3] => 13 [4] => 1 [8] => 1 [9] => 19 ) Merk op dat we index 3 van de array tweemaal hebben toegekend. Deze index zal de waarde 13 bevatten, omdat deze als laatste in index 3 werd geplaatst. Ook zien we dat index 4 na index 8 wordt gedefinieerd, de waarde 19 komt op index 9 omdat 8 de grootste index was.<br /> <br /> Naast numerieke arrays bestaan er nog twee andere soorten arrays, met name associatieve en meerdimensionale arrays. Bij associatieve arrays associëren we de waardes van de array met een speciale key/index. Hieronder vind je een voorbeeld van een associatieve array. <?php $geboortejaar = array(“Maarten” => 1990, “Joris” => 1988) ?> Een meerdimensionale array is een array die als waarden ook andere arrays accepteert. Zo zou je binnen de array TI, drie arrays kunnen stoppen: 1TI, 2TI en 3TI, die elk alle studenten uit dat jaar bevatten. We gaan hier echter geen voorbeeld van uitschrijven. We gaan ervan uit dat je dit ondertussen ook zo wel begrijpt.<br /> <br /> 3.2 Loopen over Arrays Om een array uit te lezen, maakt men gebruik van een lusstructuur. Je zou dit met een while- of een for-lus kunnen doen, maar speciaal voor arrays bestaat er nog een ander type lus die je kunt gebruiken, met name de for each.<br /> <br /> De for each loopt over de hele array en toont zo bijvoorbeeld alle waarden in de lijst. Elke waarde in de array wordt toegekend aan de variabele $value, de index wordt telkens je terug aan de lus begint opgehoogt, totdat je heel de array uitgelezen hebt.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 17<br /> <br /> De syntax van de for each ziet er als volgt uit. <?php foreach ($array as $value) { statements; } ?> Hieronder staat een klein voorbeeld van het gebruik van de for each lus. <?php $soortenArrays = array(“Numerieke”, “Associatieve”, “Meerdimensionale”) print (“Soorten arrays: “); foreach ($soortenArrays as $key => $value) { print ($key . $value); } ?> Merk op dat je de index ook kunt gebruiken binnen de for each, dit is echter niet verplicht.<br /> <br /> 3.3 Functies PHP kent een heleboel functies om met arrays te werken. In deze paragraaf zullen we enkele van de meest gebruikte functies op arrays kort bespreken. Zo behandelen we de fill-, de count-, de recursive count-, de count values-, de sort-, de merge-, de implode- en de explode functie.<br /> <br /> Array Fill Functie In dit voorbeeld zeggen we dat we bij index 5 willen beginnen en dat we 6 maal het woord „php‟ in onze array gaan plaatsen. <?php $a = array_fill(5, 6, 'php'); print_r($a); ?> De uitvoer van dit stukje code zou er dan als volgt uitzien:<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 18<br /> <br /> Array ( [5] => php [6] => php [7] => php [8] => php [9] => php [10] => php ) Count Functie De count functie berkent het aantal waarden binnen de array. Als je drie waarden binnen je aray hebt staan, zal de count functie dus drie retourneren. <?php $a[0] = 1; $a[1] = 3; $a[2] = 5; $result = count($a); ?> De variabele $result zal de waarde 3.<br /> <br /> Recursive Count Functie De recursive count telt alle waarden die in de array voorkomen, dus ook arrays in arrays. De gewone count functie telt enkel de waarden van de eerste array die hij tegenkomt.<br /> <br /> <?php $eten = array('fruit' => array('peer', 'banaan', 'appel'), 'groeten' => array('wortel', 'witloof', 'spinazie')); print (count($eten, COUNT_RECURSIVE); ?> Count Values Functie In dit voorbeeld gaan we na hoeveel maal er een bepaalde waarde in een array voorkomt.<br /> <br /> <?php $array = array(1, "php", 1, "TI", "php"); print_r(array_count_values($array)); ?><br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 19<br /> <br /> De uitvoer zou er dan als volgt uitzien: Array ( [1] => 2 [php] => 2 [TI] => 1 ) Sorteren van een Array In dit voorbeeld gebruiken we een for each om de waarden van de array alfabetisch te sorteren.<br /> <br /> <?php $fruit = array("limoen", "peer", "banaan", "appel"); sort($fruit); foreach ($fruit as $key => $val) { echo "fruit[" . $key . "] = " . $val . "\n"; } ?> Output ziet er als volgt uit: fruit[0] = appel fruit[1] = banaan fruit[2] = limoen fruit[3] = peer Merge 2 Arrays In dit voorbeeld gaan we array1 en array2 samenvoegen. <?php $array1 = array("kleur" => "rood", 2, 4); $array2 = array("a", "b", "kleur" => "groen", "vorm" => "trap ezium", 4); $result = array_merge($array1, $array2); print_r($result); ?><br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 20<br /> <br /> Output ziet er als volgt uit:<br /> <br /> Array ( [kleur] => groen [0] => 2 [1] => 4 [2] => a [3] => b [vorm] => trapezium [4] => 4 ) Merk op dat de waarde „rood‟ is verdwenen bij het samenvoegen van de arrays, dit komt omdat array2 ook een index „kleur‟ heeft met de waarde „groen‟. Deze overschrijft de index color van array1 met de waarde „groen‟.<br /> <br /> Implode Met de implode functie is het mogelijk om een extra teken mee af te drukken na elke waarde van array. In dit voorbeeld gaan we tussen elke waarde een komma plaatsen.<br /> <br /> <?php $array = array('naam', 'e-mail', 'tel'); $comma_separated = implode(",", $array); echo $comma_separated; // naam,e-mail,tel ?> Explode Met deze functie kunnen we een string opsplitsen na een teken dat men zelf bepaalt.<br /> <br /> <?php $pizza = "stuk1 Stuk2 stuk3 stuk4 stuk5 stuk6"; $stukken = explode(" ", $pizza); echo $stukken[0]; // stuk1 echo $stukken[1]; // stuk2 ?> In dit voorbeeld gaan we na elke “ “ (witruimte) de string „$pizza‟ splitsen en deze afdrukken.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 21<br /> <br /> 3.4 Strings Zoals je ondertussen al wel weet, is een string een variabele die een stukje tekst kan opslaan. Zoals in elke andere programmeertaal moet de tekst die je aan je string variabele wilt toekennen tussen dubbele quotes staan.<br /> <br /> Je kunt een heleboel functies toepassen op strings. In dit hoofdstuk bekijken we de drie meest gebruikte en geven we een klein voorbeeldje van het gebruik ervan.<br /> <br /> Een eerste functie die je kunt gebruiken, is string length (strlen), deze wordt gebruikt om de lengte van een bepaalde string te bepalen. Onderstaande code zou dus „12‟ als uitvoer moeten hebben. <?php strlen(“Hello World”); ?> Een tweede functie die veelvuldig gebruikt wordt, is strpos functie, deze wordt gebruikt om te bepalen of een bepaald karakter of woord zich in een string bevindt. De functie geeft dan de index terug waarop het woord gevonden werd. Indien er niks gevonden wordt, retourneert de methode FALSE. In onderstaande voorbeeld vind je World terug op index 6. Je krijgt zes en niet zeven, omdat de index begint vanaf nul. <?php echo strpos(“Hello World”, “World”); ?> Een laatste veelgebruikte functie is de substring functie. Deze functie retourneert een deel van een specifieke string te beginnen vanaf een bepaalde index en van een bepaalde lengte. De lengte-parameter is echter optioneel. De syntax hiervan ziet er dus als volgt uit. <php substr(string, start, length); ?> Er zijn nog een aantal andere functies zoals strtolower, strtoupper en Str_replace. Eerstgenoemde zet de string om naar een string van allemaal kleine letters, terwijl de tweede je string omvormt naar ééntje met allemaal hoofdletters. De laatste methode ontvangt drie parameters: een substring die je wil vervangen, de © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 22<br /> <br /> substring waarmee je de vorige wil mee vervangen, en de string waarin je dit moet doen.<br /> <br /> Hieronder vind je een voorbeeldje van wat je bijvoorbeeld zou kunnen doen met deze methodes. In dit voorbeeld wordt een string ingegeven en wordt<br /> <br /> die<br /> <br /> achterstevoren op het scherm afgedrukt. <form action="switcharoo.php" method="post"> Naam: <input type="text" name="vervang" /><br /> <input type="submit" name=” submit” value=”Submit” /> </form> <?php if(isset($_POST['naam'])) { $naam = $_POST['naam']; $lengteVanNaam = strlen($naam); for($i=0; $i<=$lengteVanNaam; $i++) { echo substr($naam,$lengteVanNaam-$i,1); } } ?><br /> <br /> (Met dank aan onze klasgenoot Yenthe Oerlemans!)<br /> <br /> Nog een laatste dingetje dat we kwijt willen nu we het toch over strings hebben, is het feit dat je binnen strings met escape sequences kunt werken. Dit om bijvoorbeeld een dubbele quote binnen een string af te drukken. Als je dit zonder escape sequences zou proberen, gaat hij die quote opnemen als het einde van de string in plaats van hem af te drukken. Gelukkig is er een manier om dit te omzeilen,<br /> <br /> met<br /> <br /> name<br /> <br /> het<br /> <br /> gebruik<br /> <br /> van<br /> <br /> escape<br /> <br /> sequences.<br /> <br /> Om<br /> <br /> een<br /> <br /> aanhalingsteken af te drukken zet je \” in je string. De backslash wordt genegeerd, terwijl de dubbele quote gewoon afgedrukt zal worden.<br /> <br /> Zo zijn er nog een aantal, met name: <br /> <br /> \”: drukt dubbele quotes af;<br /> <br /> <br /> <br /> \‟: drukt een enkele quote af;<br /> <br /> <br /> <br /> \n: gaat verder op een nieuwe regel<br /> <br /> <br /> <br /> \t: voegt een tab toe<br /> <br /> <br /> <br /> \$: print het dollarteken, neem het niet op als het begin van een variabele<br /> <br /> <br /> <br /> \\: print een backslash, neem het niet op als het begin van een escape sequence<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 23<br /> <br /> Hoofdstuk 4 Functies & Klasses _________________________________________________________________<br /> <br /> Cursus PHP & MySQL Groep D<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 24<br /> <br /> Hoofdstuk 4: Functies & Klasses 4.1 Functies Definiëren Functies kunnen heel handig zijn, zeker bij een grote website om de website ordelijk en netjes te houden en om ervoor te zorgen dat je handelingen die je vaker moet verrichten – bijvoorbeeld een bepaalde query – maar één keer hoeft te schrijven, en je deze vervolgens overal kunt benaderen.<br /> <br /> Er bestaan drie verschillende soorten functies binnen PHP: je kunt functies volledig zelf schrijven, daar gaan we iets dieper op in in deze paragraaf; je kunt voorgedefinieerde functies binnen PHP gebruiken, hierover meer in de volgende paragraaf; of je kunt externe bibliotheken gebruiken zoals mysql_connect.<br /> <br /> Hieronder vertellen we je hoe je binnen PHP een functie moet definiëren. We beginnen voor de gemakkelijkheid met een functie zonder parameters of return values. Deze voorbeeldfunctie zal een foutmelding op het scherm printen wanneer ze wordt aangeroepen. <?php function errorMessage() { print (“Het ingevoerde paswoord is incorrect!”); } errorMessage(); //Hier wordt de functie aangeroepen ?> Zoals je in het bovenstaande voorbeeld gezien hebt, begin je een functie steeds met het woord function, vervolgens geef je ze een logische naam, die duidelijk maakt wat de functie gaat doen. Binnen de accolades voeg je dan de body van je functie toe.<br /> <br /> We kunnen het ook iets complexer maken door parameters aan onze functies toe te voegen. Je kunt namelijk gegevens aan functies doorgeven door middel van een parameterlijst. Parameters zet je, gescheiden door een komma, tussen de ronde haken die volgen na de naam van je functie. Als je functie ook nog een waarde moet teruggeven, werk je met returnvalues. Je zou iedere keer je waardes kunnen echo‟en, maar dat werkt niet zo handig. Onthoud ook dat variabelen die binnen functies gedeclareerd worden lokaal zijn en dus niet meer bestaan buiten je functie. Vandaar dat we return values gebruiken.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 25<br /> <br /> Hieronder vind je een simpel voorbeeld van een functie met twee parameters en een return statement. Ze telt de twee ingegeven parameters bij elkaar op en retourneert de som. <?php function optellen($getal1, $getal2) { $som = $getal1 + $getal2; return $total; } print (optellen(5, 11)); //Hier wordt de functie aangeroepen ?><br /> <br /> 4.2 Functies binnen PHP Eén van de voordelen van PHP is dat het reeds beschikt over een groot aantal voorgedefinieerde functies die je naar eigen goeddunken kunt gaan gebruiken. Je hoeft het warm water dus niet opnieuw uit te gaan vinden. Als je een probleem moet oplossen, is het handig om eens even te kijken of er al geen functie bestaat die iets gelijkaardig doet als datgene dat jij wil gaan implementeren.<br /> <br /> Zo hebben we de Date functie bijvoorbeeld gebruikt in één van onze oefeningen. Zie hoofdstuk 7. Het leidt ons te ver om de documentatie van deze functies in de cursus op te nemen. Hiervoor verwijzen we je opnieuw door naar php.net, waar je alle informatie over de voorgedefinieerde functies binnen PHP kunt terugvinden.<br /> <br /> 4.3 Klasses Definiëren Daar PHP ook een object georiënteerde programmeertaal is, werkt het dus ook met objecten en klasses. De manier waarop je klasses definieert en gebruikt is vergelijkbaar met die van Java. Voor de volledigheid gaan we hier echter ook eventjes dieper ingaan op het definiëren van een eigen klasse. Voor een volledig naslagwerk over het schrijven van klasses binnen PHP verwijzen we je opnieuw door naar de officiële PHP-handleiding.<br /> <br /> Wat is nu precies een klasse? Een klasse bevat definities die een soort bouwplan vormen voor het maken van objecten. Het voordeel van het maken van een klasse is dat je meerde instanties van die klasse kunt maken en bijgevolg efficiënter en eenvoudiger code kunt schrijven. © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 26<br /> <br /> De syntax van een klasse ziet er als volgt uit. Ze begint steeds met het woordje class, gevolgd door de identifier. Aan de hand van die identifier kun je de methodes van de klasse aanroepen en gebruiken. <?php class MyClass { body; } ?> Binnen een klasse worden verschillende variabelen gedeclareerd voor gebruik binnen de klasse. Deze kunnen (vanaf PHP5) gedefinieerd worden als zijnde private of public. Private variabelen kunnen enkel binnen de klasse benaderd worden, terwijl public variabelen van overal aanroepbaar zijn. Dit laatste dient zoveel mogelijk vermeden te worden, gezien de variabele dan te gemakkelijk aan te passen is en dit voor ongewenste resultaten kan zorgen. Gebruik indien mogelijk steeds private variabelen.<br /> <br /> Binnen een klasse kun je vervolgens een heleboel functies gaan definiëren. We hebben in de vorige paragrafen gezien hoe dit in zijn werk gaat. Hieronder vind je een voorbeeld van hoe een klasse er tot op heden zou kunnen uitzien. <?php class MyClass { private $var1; public function geefWaarde($var) { $this->var1 = $var; } } ?> Bij het aanroepen van de functie „geefWaarde” zal de waarde van de ingegeven parameter doorgegeven worden aan de variabele uit de klasse. Het $this keyword wordt gebruikt om naar de klasse te verwijzen. Het aanroepen van een functie of variabele binnen de klasse doe je door het keyword $this te gebruiken, gevolgd door een pijltje (->), daarna plaats je de functie of variabele die je wenst te gebruiken.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 27<br /> <br /> We hebben zonet het gebruik van het pijltje en $this gezien. Dit om variabelen en functies binnen eenzelfde klasse aan te roepen. Indien je functies uit een andere klasse wilt aanroepen gebruik je twee dubbele punten (::), zoals beschreven in onderstaand voorbeeld.<br /> <br /> <?php class A { function voorbeeldFunctie () { echo “Voorbeeld”; } } class B { function voorbeeld() { A::voorbeeldFunctie(); } } $a = new A(); $a->voorbeeldFunctie(); $b = new B(); $b->voorbeeld(); B::voorbeeldFunctie(); ?> In bovenstaand voorbeeld hebben we meteen ook gezien hoe we een nieuwe instantie van een klasse maken. Dit doen we dus als volgt. <?php $instantie = new KlasseNaam(); ?> Soms is het handig om bij het instantiëren van een object meteen een aantal statements uit te voeren. Dit kunnen we verwezenlijken door gebruik te maken van een constructor, zoals we dat ook kennen uit Java. Die kunnen we creëren door een functie met de naam __construct (dubbele underscore) toe te voegen of door een functie toe te voegen die dezelfde naam als de klasse heeft.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 28<br /> <br /> 4.4 Cookies & Sessions 4.4.1 Cookies Cookies worden vaak gebruikt om een gebruiker te identificieren. Een cookie is een klein bestandje dat de server achterlaat op de PC van de gebruiker. Telkens de gebruiker een pagina opvraagt, zal hij ook deze cookie meesturen.<br /> <br /> Om een cookie aan te maken, gebruiken we de setcookie methode. Let wel, deze methode dien je vóór de html-tags van je pagina te schrijven! Hieronder vind je de syntax van deze methode. We hebben een cookie „Naam‟ gecreëerd die als waarde value heeft en die over één dag zal vervallen. <?php setcookie(“Naam”, “Value”, time() + (24*60*60)); ?> Om de waarde van een cookie te kunnen lezen, wordt de $_COOKIE variabele gebruikt. Dit is een voorgedefinieerde array variabele. We zouden zo bijvoorbeeld de waarde van bovenstaande cookie kunnen afdrukken: <?php echo $_COOKIE[„Naam‟]; ?> Om een cookie te verwijderen, zorgen we ervoor dat de vervaldatum zich in het verleden bevindt.<br /> <br /> 4.4.2 Sessions Sessions worden gebruikt om informatie op te slagen of om de instellingen van een user session aan te passen. Deze variabelen bevatten informatie over één enkele gebruiker en zijn beschikbaar over heel je webapplicatie.<br /> <br /> Aan de hand van sessions kun je nagaan hoeveel views je hebt of zien wanneer een gebruiker online is en dergelijke. Elke bezoeker krijgt een unieke ID toegekend, die gebruikt wordt om alle informatie op te slaan.<br /> <br /> Om waarden aan sessions toe te kennen, moeten we natuurlijk eerst een sessie starten. Dit doe je als volgt. <?php sessions_start(); ?> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 29<br /> <br /> Merk op dat dit stukje code vóór de html-tag moet staan! Om waarden aan een session toe te kennen gebruiken we de speciale $_SESSION variabele. In onderstaand<br /> <br /> voorbeeld<br /> <br /> hebben<br /> <br /> we<br /> <br /> een<br /> <br /> simpele<br /> <br /> pageview<br /> <br /> teller<br /> <br /> geïmplementeerd. <?php session_start(); if(isset($_SESSION['views'])) { $_SESSION['views']=$_SESSION['views']+1; } else { $_SESSION['views']=1; } echo "Views:". $_SESSION['views']; ?> Om een session te verwijderen, gebruiken we de unset- of de session_destroy methode. Aan de hand van de unset functie kunnen we een bepaalde waarde van de session verwijderen; met session_destroy verwijderen we de session volledig. Hieronder vind je de syntax van beide methodes. <?php unset($_SESSION[„views‟]); session_destroy(); ?><br /> <br /> 4.5 Include & Require Server Side Includes worden gebruikt om functies, headers, footers of andere elementen te creëren die op meerdere pagina‟s gebruikt zullen worden. Dit kan je heel wat tijd besparen, wanneer je bijvoorbeeld eenzelfde header op elke pagina hebt, of een navigatiemenu. Je hoeft het dan enkel in je header.php bestand aan te passen wanneer het verandert, in plaats van op elke afzonderlijke pagina. De syntax voor include en require ziet er als volgt uit.<br /> <br /> <?php include (“header.php”); require (“header.php”); ?> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 30<br /> <br /> Beide methodes doen exact hetzelfde. Het verschil ligt hem in de manier waarop ze met foutmeldingen omgaan. Hier zullen we echter niet dieper op ingaan in onze cursus.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 31<br /> <br /> Hoofdstuk 5 MySQL Integratie _________________________________________________________________<br /> <br /> Cursus PHP & MySQL Groep D<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 32<br /> <br /> E<br /> <br /> Hoofdstuk 5: MySQL Integratie 5.1 Werken met MySQL MySQL is een databank zoals SQL voor Linux/Unix servers. Deze zijn zeer compact en bieden meerdere voordelen voor webapplicaties. Zo kun je bijvoorbeeld een log-in maken. Hiervoor moet je dan nog wel weten hoe je een database kun aanmaken. Daar vertellen we je dan weer alles over in dit hoofdstuk. Een database bestaat uit verschillende tabellen en tabellen bestaan op hun beurt uit verschillende records (rijen) en kolommen.<br /> <br /> Wij werken voor dit deel met PHPMyAdmin. Dit is een applicatie voor het internet, waar je eenvoudig databanken en tabellen in kunt maken met nog extra functies. Er zijn ook nog andere applicaties, maar deze gaan we niet bespreken.<br /> <br /> Hoe maken we nu een database in MySQL?<br /> <br /> In bovenstaande afbeelding werder er twee vakjes omlijnd met een oranje kader. Deze zijn nodig om een database aan te maken. In het eerste vakje schrijf je de naam van je database. Het tweede type geeft aan van welk type ze moet zijn. Dit wordt meestal door de webserver ingesteld op utf8_general_ci.<br /> <br /> Als we onze database gecreëerd hebben, moeten we vervolgens een aantal tabellen aanmaken. Dit wordt uitgelegd aan de hand van de volgende afbeelding.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 33<br /> <br /> Ook hier zie je weer twee vakjes die in het oranje staan. In het eerste veld voeren we de naam van onze tabel in en in het tweede veld zetten we hoeveel velden we gaan maken in onze tabel.<br /> <br /> Vervolgens krijg je dit te zien. Hier kun je al je velden benoemen en er een type aan toewijzen. Er zijn een aantal verschillende soorten types, waar we hieronder nader op ingaan. Char – Varchar Altijd evenveel tekens: CHAR (codes enz.) Niet altijd volledig gevuld: VARCHAR (trager, neemt minder plaats in) Gebruik OPTIMIZE TABLE om de varchars te defragmenteren.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 34<br /> <br /> Text – BLOB Gebruik in deze tabel geen SELECT * FROM, maar benoem de velden. Signed – Unsigned Negatieve getallen in gebruik: SIGNED. Bereik gaat van een minimale, negatieve waarde tot een maximale positieve waarde. Geen negatieve: UNSIGNED. Bereik ligt volledig langs de positieve kant.<br /> <br /> Primary Key De primaire sleutel van de tabel.<br /> <br /> Auto-increment Start vanaf 0? Gebruik UNSIGNED (dubbel zoveel waarden mogelijk)<br /> <br /> Ga steeds na hoeveel records je nodig hebt en gebruik een zo klein mogelijk datatype! 0-255: UNSIGNED TINYINT 0-65.000 UNSIGNED SMALLINT 0-16.000.000: UNSIGNED MEDIUMINT >4 miljard: UNSIGNED INT<br /> <br /> Overzicht:<br /> <br /> Type TINYINT SMALLINT<br /> <br /> Bytes Minimum Value 1 2<br /> <br /> MEDIUMINT 3 INT BIGINT<br /> <br /> 4 8<br /> <br /> (Signed/Unsigned)<br /> <br /> (Signed/Unsigned)<br /> <br /> -128<br /> <br /> 127<br /> <br /> 0<br /> <br /> 255<br /> <br /> -32.768<br /> <br /> 32.767<br /> <br /> 0<br /> <br /> 65.535<br /> <br /> -8.388.608<br /> <br /> 8.388.607<br /> <br /> 0<br /> <br /> 16.777.215<br /> <br /> -2.147.483.648<br /> <br /> 2.147.483.647<br /> <br /> 0<br /> <br /> 4.294.967.295<br /> <br /> -9.223.372.036.854.775.808 9.223.372.036.854.775.807 0<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> Maximum Value<br /> <br /> 18.446.744.073.709.551.615<br /> <br /> p 35<br /> <br /> 5.2 De SELECT Functie Nu we een database en een tabel gemaakt hebben, willen we natuurlijk graag de waardes uit onze tabel kunnen halen. Dit gaat vrij simpel. We doen dit namelijk aan de hand van een select query. We zullen de syntax van onderstaande SELECT query even nader bekijken. SELECT * FROM TabelNaam WHERE VeldNaam = „ ‟ AND/OR VeldNaam = „ ‟ ORDER BY VeldNaam ASC, DESC; U ziet hier SELECT * FROM TabelNaam. Dit is het belangrijkste deel van heel de SELECT. Op de plaats van het sterretje kun je elk veld uit de tabel „TabelNaam‟ zetten. Als je alles wilt ophalen, kun je dit doen aan de hand van het sterretje. Op de plaats van TabelNaam moet je natuurlijk de naam van de tabel zetten waaruit je alles wilt gaan selecteren.<br /> <br /> Vervolgens zie je ook WHERE staan, waar je een conditie, bijvoorbeeld veldnaam = „aap‟, kunt plaatsen waar de select aan moet voldoen vooraleer er iets wordt teruggegeven.<br /> <br /> De ORDER BY is de manier waarop de select de waardes gaat terug geven, met name in welke volgorde. DESC (descending) wijst op omgekeerde volgorde, terwijl ASC (ascending) oplopend wil zeggen.<br /> <br /> 5.3 De INSERT Functie Naast iets uit de databases te selecteren, kunnen we natuurlijk ook iets gaan toevoegen. Ook dit is eigenlijk vrij eenvoudig. We doen dit aan de hand van de INSERT query, die hieronder nader bekeken wordt. INSERT INTO TabelNaam (VeldNaam_1, VeldNaam_2) VALUES („Waarde_1‟, „Waarde_2‟); We schrijven eerst en vooral INSERT INTO en vervolgens de naam van onze tabel waar we iets aan willen toevoegen. Daarna openen we de haakjes. Tussen de haakjes zetten we onze velden. Deze moeten natuurlijk overeen komen met de velden uit de tabel, maar mogen wel in willekeurige volgorde staan. Ten slotte schrijven we VALUES en schrijven we onze gegevens daarna tussen haakjes. Dit doen we als volgt: VALUES („Waarde_1‟, „Waarde_2‟); vergeet niet in welke volgorde je de veldnamen hebt gezet, want zo moet je natuurlijk ook je values zetten. © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 36<br /> <br /> 5.4 De UPDATE Functie Heb je een foutje gemaakt bij je INSERT? Geen enkel probleem, om dit recht te zetten, gaan we een UPDATE statement toepassen. Hieronder vind je de syntax van deze MySQL-query die we dadelijk nader gaan bekijken. UPDATE TabelNaam SET VeldNaam_1 = „Waarde_1‟, VeldNaam_2 = „Waarde_2‟ WHERE VeldNaam_3 = „Waarde_3‟; De UPDATE wordt eerst gevolgd door onze tabelnaam. Daarna zetten we een SET die gaat bepalen welke velden worden aangepast door welke value. Als je meerdere velden wilt wijzigen, moet je telkens een scheidingsteken zetten tussen de velden. Hiervoor gebruiken we een komma. Achter de SET met velden gaan we een WHERE plaatsen. Deze zal ervoor zorgen dat niet alles geüpdatet wordt, maar enkel de vooraf bepaalde regels.<br /> <br /> 5.5 De DELETE Functie Dit is vrij duidelijk. Een regel verwijderen uit een bepaalde tabel met een bepaalde waarde waar aan voldaan moet worden. Hieronder vind je opnieuw de syntax, vervolgens komen we er weer even kort op terug. DELETE FROM TabelNaam WHERE VeldNaam_1 = „Waarde_1‟; Eerst starten we met een DELETE FROM en onze tabel waar we willen uit verwijderen. Vervolgens zetten we een WHERE met een veld en een bepaalde waarde. Dit veld zal dan uiteindelijk uit onze database worden verwijderd.<br /> <br /> 5.5 Integratie met PHP Nu we alles bijna kennen, van onze select tot delete, gaan we verder met een beetje informatie over hoe we een database aanroepen via PHP en hoe we een tabel in die database kunnen gebruiken. Vergeet niet dat wanneer je je PHP- en MySQL server lokaal draait er een paar zaken anders zullen zijn.<br /> <br /> Met onderstaande code gaan we een database aanroepen. $iConnect<br /> <br /> =<br /> <br /> mysql_connect<br /> <br /> (HOST,<br /> <br /> GEBRUIKERSNAAM,<br /> <br /> PASWOORD);<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 37<br /> <br /> In de variabele $iConnect zetten we onze mysql_connect(). Die gaat een waarde teruggeven die we later nodig zullen hebben. De mysql_connect functie heeft drie parameters. Ten eerste de host naar waar je wilt gaan. 99% van de tijd is dit gewoon localhost; de tweede parameter is de gebruikersnaam. Deze krijg je meestal van je hosting bedrijf mee. Als je lokaal test is dit ROOT. De laatste parameter is het paswoord dat je ook meekrijgt van de server. Als je lokaal werkt, mag je dit weglaten.<br /> <br /> Dit gebruik je dus wanneer je lokaal werkt: $iConnect = mysql_connect („localhost‟, „root‟); Het volgende stukje code gaat de database aanroepen: mysql_select_db (DATABASE, $iConnect); Ook hier komt $iConnect terug. Natuurlijk ga je op de plaats van DATABASE de naam van je database zetten.<br /> <br /> Na de connectie te hebben gemaakt, gaan we even kijken hoe je zelf geschreven queries kunt uitvoeren. Dit doen we aan de hand van de volgende code. $iResult = mysql_query (QUERYSTRING, $iConnect); Ook hier weer gebruiken we $iConnect als tweede parameter. Daarvoor zet je gewoon de query. Even een voorbeeldje van hoe een query gemaakt kan worden. Vergeet niet deze telkens in een variabele te stoppen, want ook dit geeft een waarde terug die je nodig hebt! $iResult = mysql_query ("SELECT * FROM nieuws", $iConnect); Dan hebben we nog een paar functies om alles op te halen en na te kijken. Deze kun je enkel gebruiken bij een SELECT statement. De volgende code gaat nakijken hoeveel rijen er zijn opgehaald. Daarvoor hebben we natuurlijk het resultaat van de query nodig. mysql_num_rows ($iResult); //Tellen hoeveel rijen er worden opgehaald<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 38<br /> <br /> De volgende code gaat dan weer alles ophalen. Ook deze heeft natuurlijk het resultaat van de uitgevoerde query nodig. Steek dit ook best in een variabele. $aRow = mysql_fetch_assoc ($iResult); //Haalt de rijen op<br /> <br /> Nog een aanvullende code om het duidelijker te maken. <?php print ("\n<br /> <br /> <ul>");<br /> <br /> while ($aRow = mysql_fetch_assoc ($iResult)) { print ("\n<br /> <br /> <li>".<br /> <br /> $aRow['Veldnaam']<br /> <br /> ."</li>"); } print ("\n<br /> <br /> </ul>\n");<br /> <br /> ?><br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 39<br /> <br /> Hoofdstuk 6 PHP Data Objects _________________________________________________________________<br /> <br /> Cursus PHP & MySQL Groep D<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 40<br /> <br /> E<br /> <br /> Hoofdstuk 1: PHP Data Objects 1.1 Inleiding Tegenwoordig kun je er bij het ontwikkelen van een website bijna niet meer omheen: het gebruik van een database. Of je nu bezig bent met een persoonlijke website met gastenboek, een site voor je bedrijf met support forum of met een ingewikkelde webshop; de basis van elke goede website wordt gevormd door een database.<br /> <br /> Er zijn vrij veel verschillende database systemen die je voor dit doeleinde kunt gebruiken en allemaal kennen ze hun eigen functies. Aangezien elke database anders is, vereist het werken ermee in PHP steeds een andere aanpak. Voor de meest gebruikte database systemen waaronder MySQL, PostgreSQL en SQLite, biedt PHP standaard ondersteuning. Echter zul je voor het benaderen van deze verschillende databases altijd nog verschillende functies gebruiken.<br /> <br /> Met de komst van PHP Data Objects (PDO) in PHP 5.1 hebben we de beschikking over een uiterst handige extensie voor het benaderen van verschillende databases. Naast het gebruik van een object georiënteerde notatie biedt deze extensie ook nog andere voordelen. Het wordt namelijk een stuk eenvoudiger om resultaat sets te verwerken, prepared statements uit te voeren en transactions te gebruiken.<br /> <br /> Nota: Vanaf PHP6 zullen de standaard database functies (mysql_*, pg_*, etc) niet standaard meer ondersteund worden. Hoewel ze waarschijnlijk nog lange tijd als extensie beschikbaar blijven, is het verstandig om nu al naar alternatieven te kijken. Vooral als je een nieuw systeem aan het ontwikkelen bent is het gebruik van PDO zeker een aanrader.<br /> <br /> In dit hoofdstuk van de cursus zullen we dieper op de werking van de PDOextensie ingaan, en dit aan de hand van verschillende voorbeelden met betrekking tot de belangrijkste functies. Voor een allesomvattende handleiding over PDO verwijzen we je graag door naar php.net.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 41<br /> <br /> 1.2 Gebruik van de PDO-extensie Voor het gebruik van de PDO extensie moeten we natuurlijk wel eerst weten of de database die we willen gebruiken wel ondersteund wordt. Om PDO met een bepaalde database te gebruiken, moeten we de juiste PDO-driver geïnstalleerd hebben.<br /> <br /> Controleren welke databasedrivers geïnstalleerd zijn <?php echo “<pre>”; print_r(PDO::getAvailableDrivers()); echo “</pre>”; ?> Dat levert dan het volgende resultaat op. Array ( [0] => sqlite2 [1] => pgsql [2] => mysql ) Dit betekent dat we op dit moment de juiste drivers geïnstalleerd hebben om te werken met de databasesystemen MySQL, PostgreSQL en SQLite. Er worden echter nog een boel andere databasesystemen ondersteund, zoals je uit onderstaand lijstje kunt opmaken. <br /> <br /> MySQL<br /> <br /> <br /> <br /> PostgreSQL<br /> <br /> <br /> <br /> SQLite<br /> <br /> <br /> <br /> Microsoft SQL Server<br /> <br /> <br /> <br /> ODBC<br /> <br /> <br /> <br /> Oracle<br /> <br /> Daar wij doorheen heel onze cursus met MySQL zullen werken, laten we de andere<br /> <br /> systemen<br /> <br /> buiten<br /> <br /> beschouwing.<br /> <br /> Voor<br /> <br /> meer<br /> <br /> informatie<br /> <br /> over<br /> <br /> de<br /> <br /> samenwerking tussen PDO en de andere systemen verwijzen we je opnieuw door naar php.net.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 42<br /> <br /> 2.2.1 Verbinden met een Database Het verbinden met een database met behulp van PDO is kinderlijk eenvoudig. Het komt eigenlijk er op neer dat je een nieuwe instantie van de PDO klasse gaat creëren. Natuurlijk moet je bij het instantiëren van de klasse wel de juiste parameters meegeven. Hieronder zie je hoe dat in z‟n werk gaat voor een verbinding met een MySQL database. <?php $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=test', 'user' , 'password'); ?> Dat je voor het opzetten van een verbinding met elke willekeurige database telkens dezelfde regel PHP kunt gebruiken, heeft te maken met het feit dat het eigenlijke verbinden met de database achter de schermen afgehandeld wordt. De meegegeven parameters worden door de extensie geïnterpreteerd en een verbinding met de juiste database wordt gemaakt.<br /> <br /> 2.2.2 Sluiten van een Verbinding Het sluiten van een verbinding is al even eenvoudig. Het enige dat je hier dient te doen, is de instantie van de PDO-klasse vernietigen. Dat ziet er dan als volgt uit. <?php $db = NULL; ?> Het handmatig sluiten van een databaseverbinding is in principe niet nodig. Aangezien het bestaan van de verbinding direct afhangt van het bestaan van de instantie van de PDO klasse, zal de verbinding verbroken worden zodra een script eindigt. Het veelvuldig tussendoor sluiten en openen van verbindingen kan tot een zeker performance verlies leiden, zeker als je verbinding maakt met een externe database server.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 43<br /> <br /> 1.3 Uitvoeren van Queries Nu we weten hoe we verbinding maken met een database, kunnen we verder gaan met het uitvoeren van queries. De PDO klasse heeft hiervoor twee methodes beschikbaar, genaamd query() en exec().<br /> <br /> Er zit een klein verschil in werking van deze twee methodes. De eerste, query(), voert enkel de query uit en geeft een resultaat terug. De tweede daarentegen voert de query uit en geeft daarnaast het aantal aangepaste rijen van een INSERT, UPDATE of DELETE query terug.<br /> <br /> Een SELECT query <?php $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=test','user', 'password'); $sql = "SELECT naam FROM tabel"; $results = $db->query($sql); foreach($results as $row) { echo $row['naam'] . ”<br />”; } ?> Allereerst maken we een nieuwe verbinding door een nieuwe instantie van de PDO klasse aan te maken. Vervolgens voeren we met de query() methode een SQL query uit. De resultaat set kunnen we daarna uitlezen met een for each loop.<br /> <br /> Een UPDATE query <?php $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=test','user', 'password'); $sql = "UPDATE tabel SET naam = 'Martijn' WHERE naam = 'Pietje'"; $affected_rows = $db->exec($sql); echo 'Aantal aangepaste rijen: '.$affected_rows; ?><br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 44<br /> <br /> Nu voeren we de query uit met de exec() methode die als resultaat dus een aantal aangepaste rijen teruggeeft. Op deze manier kun je dus direct controleren of er wel wat gewijzigd is.<br /> <br /> Een INSERT query <?php $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=test','user', 'password'); $sql = " INSERT INTO tabel (naam) VALUES ('Pieter-Jan') "; $results = $db->exec($sql); $insert_id = $db->lastInsertId(); echo “ID van laatst ingevoegde record: “ . $insert_id; ?> Vanzelfsprekend ziet een INSERT query er precies hetzelfde uit. Vaak wil je na een INSERT query het id van het laatst ingevoegde record weten. Met PDO kun je dat achterhalen met de lastInsertId() methode zoals te zien is in het voorbeeld.<br /> <br /> Natuurlijk moeten we niet vergeten om de in te voegen variabelen te beveiligen om<br /> <br /> SQL-injectie<br /> <br /> te<br /> <br /> voorkomen.<br /> <br /> Waar<br /> <br /> we<br /> <br /> normaal<br /> <br /> altijd<br /> <br /> mysql_real_escape_string() zouden gebruiken, kunnen we nu de quote() methode van de PDO klasse gebruiken. <?php // Gegevens uit een gepost formulier verwerken $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=test','user', 'password'); $naam = $db->quote($_POST['naam']); $sql = " INSERT INTO tabel (naam) VALUES ('".$naam."') "; $db->exec($sql); ?> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 45<br /> <br /> 1.4 Foutafhandelingen In de voorbeelden op de vorige pagina hebben we nog geen enkele vorm van foutafhandeling toegepast, maar natuurlijk mag dat niet vergeten worden. Foutafhandeling in een PHP-script is een van de belangrijkste dingen die er zijn. PDO biedt drie verschillende manieren van foutafhandeling. 1. SILENT - Fouten worden onderdrukt en zullen handmatig opgevraagd moeten worden. 2. WARNING - Gebruikt de error_handler van PHP en geeft een E_WARNING. 3. EXCEPTION - Gebruikt PDOException klasse. Van dit lijstje is SILENT de standaard instelling. Dat betekent dat je altijd de code en informatie van de foutmelding met de methodes errorInfo() en errorCode() zult moeten ophalen om te controleren of er fouten opgetreden zijn. Een uitzondering op deze regel is een fout bij het verbinden met de database, oftewel het instantiëren van de PDO klasse. In dat geval wordt er een PDOException object aangemaakt dat op te vangen is met een try/catch combinatie. Dit staat beschreven in onderstaand voorbeeld. <?php try { $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=be staat_niet','user','password'); } catch(PDOException $e) { echo $e->getMessage(); } ?> Dit zal de volgende melding geven: SQLSTATE[42000] [1049] Unknown database 'bestaat_niet' Zoals we zien krijgen we netjes een melding dat de opgegevens database niet bestaat. Het is belangrijk om steeds op deze manier te controleren of een verbinding gelukt is. Mocht er namelijk iets fout gaan en de fout wordt niet afgehandeld, dan zal PHP een backtrace weergeven waarin mogelijk alle details van de databaseverbinding<br /> <br /> staan.<br /> <br /> Dit<br /> <br /> omvat<br /> <br /> dus<br /> <br /> mogelijk<br /> <br /> ook<br /> <br /> gegevens<br /> <br /> als<br /> <br /> gebruikersnaam en wachtwoord van je database!<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 46<br /> <br /> Als we met de standaard instelling – SILENT – een fout maken in een query die we uitvoeren, krijgen we daar geen foutmelding van te zien. Bijvoorbeeld: <?php try { $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=tes t','user','password'); $sql = "SELECT naam FROM bestaat_niet"; $results = $db->query($sql); foreach($results as $row) { echo $row['naam'] . “<br />”; } } catch(PDOException $e) { echo $e->getMessage(); } ?> De enige melding die we nu krijgen is: Warning: Invalid argument supplied for foreach() We zien dat $results dus geen geldig argument voor de foreach() is en dus doet dat ons vermoeden dat er iets fout gegaan is met de query. Maar als dat zo is, zouden we daar graag een foutmelding van krijgen. In dat geval zouden we ervoor kunnen kiezen om de WARNING instelling te gebruiken. Dan wordt er naast het aanmaken van een error code ook een standaard E_WARNING melding gegeven. Het type foutafhandeling kunnen we instellen door het type toe te kennen aan het attribuut dat de foutafhandeling bepaald. Dit doen we met de setAttribute() methode. Op de volgende pagina vind je een voorbeeld van foutafhandeling met een WARNING.<br /> <br /> <?php try { $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=tes t','user','password'); $db-> setAttribute(PDO::ATTR_ERRMODE, PDO::ERR MODE_WARNING); $sql = "SELECT naam FROM bestaat_niet"; © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 47<br /> <br /> $results = $db->query($sql); foreach($results as $row) { echo $row['naam'] . “<br />”; } } catch(PDOException $e) { echo $e->getMessage(); } ?> De foutmelding die nu gegeven wordt: Warning: PDO::query() [function.PDOquery]: SQLSTATE[42S02]: Base table or view not found: 1146 Table 'test.bestaat_niet' doesn‟t exist. Warning: Invalid argument supplied for foreach(). We zien dat er zowel een foutmelding gegeven wordt op het punt waar de query uitgevoerd wordt als op de plaats van de foreach(). Zoals je altijd te werk gaat met debuggen, los je nu ook eerst de eerste fout op. Dit zal in dit geval ook de tweede foutmelding laten verdwijnen. Als laatste instelling hebben we EXCEPTION over. In dat geval zal er net zoals in het geval van de fout met de verbinding, voor de fout een PDOException object aangemaakt worden. De gegevens van deze foutmelding kunnen we wederom uitlezen in het catch gedeelte van het script.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 48<br /> <br /> <?php try { $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=tes t','user','password'); $db-> setAttribute(PDO::ATTR_ERRMODE, PDO::ERR MODE_EXCEPTION); $sql = "SELECT naam FROM bestaat_niet"; $results = $db->query($sql); foreach($results as $row) { echo $row['naam'] . “<br />”; } } catch(PDOException $e) { echo $e->getMessage(); } ?> De volgende foutmelding werd gegenereerd: SQLSTATE[42S02]: Base table or view not found: 1146 Table 'test. bestaat_niet' doesn't exist. We zien dat we hier alleen een foutmelding op de query te zien krijgen en geen verdere meldingen dat bijvoorbeeld het argument van de foreach() niet juist is. Zoals gewoonlijk kunnen we natuurlijk het hele PDOException object uitkleden en alle informatie over een fout naar boven halen, dit staat beschreven in het voorbeeld op de volgende pagina.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 49<br /> <br /> <?php try { $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=tes t','user','password'); $db-> setAttribute(PDO::ATTR_ERRMODE, PDO::ERR MODE_EXCEPTION); $sql = "SELECT naam FROM bestaat_niet"; $results = $db->query($sql); foreach($results as $row) { echo $row['naam'] . “<br />”; } } catch(PDOException $e) { echo “<pre>”; echo “Regelnummer: “ . $e->getLine() . “<br>”; echo “Bestand: “ . $e->getFile() . “<br />”; echo “Foutmelding: “ . $e->getMessage() . “<br/>”; echo “</pre>”; } ?> De enige melding die we nu krijgen is: Regelnummer: 8 Bestand: Dummy File Path Foutmelding: SQLSTATE[42S02]: Base table or view not found: 11 46 Table 'test.bestaat_niet' doesn't exist Wij zullen steeds de Exception gebruiken als foutafhandeling. Je gebruikt de try/catch syntax immers toch al om te controleren of de verbinding gelukt is. Daarnaast krijg je alle opvolgende foutmeldingen die het gevolg zijn van een foute query niet te zien en kun je helemaal zelf bepalen welke informatie je wel wilt tonen.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 50<br /> <br /> 1.5 Prepared Statements Op dit punt zul je misschien denken dat de PDO-extensie niet veel meer biedt dan de mogelijkheid om te verbinden met meerdere database systemen en het uitvoeren van databasegerelateerde taken. Dat is zeker niet het geval aangezien PDO met een aantal mooie features komt, waaronder het werken met prepared statements. Deze prepared statements bieden de programmeur de mogelijkheid tot het creëren van queries die veiliger zijn, waarvan de performance beter is en die eenvoudiger te noteren zijn. Het grote voordeel van prepared statements is dat een bepaalde query op een efficiënte manier vele malen achter elkaar uitgevoerd kan worden. Bij het gebruik van prepared statements wordt er allereerst een template van de uit te voeren query naar de server gestuurd. Deze wordt door de server gecontroleerd op syntax fouten en uitgevoerd om te controleren of de query logisch is. Vervolgens wordt deze opgeslagen in een speciale buffer. Op het moment dat de query daadwerkelijk uitgevoerd moet worden, stuur je de in de query in te vullen gegevens naar de database. Vervolgens wordt een complete query gevormd en uitgevoerd. Op de volgende pagina vind je een voorbeeld van een prepared INSERT statement.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 51<br /> <br /> <?php try { $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=tes t','user','password'); $db-> setAttribute(PDO::ATTR_ERRMODE, PDO::ERR MODE_EXCEPTION); $sql = " INSERT INTO tabel (naam) VALUES (:naam) “; $stmt = $db->prepare($sql); $stmt-> bindParam(':naam', $naam, PDO::PARAM_STR); $naam = “Nick”; $stmt->execute(); } catch(PDOException $e) { echo “<pre>”; echo “Regel: “ . $e->getLine() . “<br />”; echo “Bestand: “ . $e->getFile() . “<br />”; echo “Foutmelding: “ . $e->getMessage(); echo “</pre>”; } ?> In dit script hebben we eerst een template gemaakt van de INSERT query die we willen gebruiken. Het stukje ':naam' in de template is een zogenaamde parameter marker of placeholder en geeft de plaats aan waar straks een variabele ingevuld gaat worden. Vervolgens roepen we de prepare() methode aan om de query naar de server te sturen en te laten controleren. Als dat gelukt is, gebruiken we de bindParam() methode. Met deze methode koppelen we een bepaalde variabele aan een bepaalde placeholder. Op die manier weet PHP straks welke variabele hij onder welke naam naar de server moet sturen zodat deze het begrijpt. De optionele derde parameter van deze methode geeft aan als wat voor type de variabele behandeld moet worden, in dit geval dus een string. Nadat we de variabele vervolgens een waarde hebben gegeven, sturen we alles wederom naar de server met de execute() methode. Als alles goed is gegaan krijgen we geen foutmeldingen en zal er een nieuw record ingevoegd zijn. Natuurlijk is het ook mogelijk om meerdere placeholders te gebruiken om meerdere gegevens in te voeren. En daarnaast kunnen we ook nog eens meerdere queries achter elkaar uitvoeren.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 52<br /> <br /> Hieronder vind je een voorbeeld van een prepared statement met meerdere gegevens en meerdere queries. <?php try { $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=tes t','user','password'); $db-> setAttribute(PDO::ATTR_ERRMODE, PDO::ERR MODE_EXCEPTION); $personen = array( array( 'naam' => 'Martijn', 'email' => 'martijn@fenex.com', 'leeftijd' => 19 ), array( 'naam' => 'Joris', 'email' => 'joris@fenex.com', 'leeftijd' => 20 ), array( 'naam' => 'Maarten', 'email' => maarten@fenex.com', 'leeftijd' => 18 ) ); $sql = " INSERT INTO tabel (naam, leeftijd, email) VALUES (:naam, :leeftijd, :email) "; $stmt = $db->prepare($sql); $stmt-> bindParam(':naam', $naam, PDO::PARAM_STR); $stmt-> bindParam(':email', $email, PDO::PARAM_STR); $stmt-> bindParam(':leeftijd', $leeftijd, PDO::PARAM_INT); foreach($personen as $persoon) { $naam = $persoon['naam']; $email = $persoon['email']; $leeftijd = $persoon['leeftijd']; $stmt->execute(); } } catch(PDOException $e) { echo “<pre>”; echo “Regel: “ . $e->getLine() . “<br />”; echo “Bestand: “ . $e->getFile(). “<br />”; echo “Foutmelding: “ . $e->getMessage(); echo “</pre>”; } ?><br /> <br /> Voor elke placeholder die we in de query template aangegeven hebben, roepen we de bindParam() methode aan om een variabele te koppelen.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 53<br /> <br /> We lezen de array met gegevens uit met een for each loop, geven de gekoppelde variabelen een waarde en voeren de statement uit met de execute() methode. Je ziet dat er geen gebruik gemaakt wordt van de quote() methode om in te voegen strings te beveiligen. Dit is niet nodig aangezien de execute() methode al zorgt voor een veilige afhandeling van de gegevens. Daarnaast is er nog een andere manier waarop we de prepared statement uit kunnen voeren. We kunnen alle gegevens namelijk ook in een array als parameter meegeven aan de execute() methode van het statement. Hieronder zie je hoe we statements met een gegevensarray als parameter zouden kunnen uitvoeren. <?php try { $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=tes t','user','password'); $db-> setAttribute(PDO::ATTR_ERRMODE, PDO::ERR MODE_EXCEPTION); $personen = array( array( ':naam' => 'Martijn', ':email' => 'martijn@fenex.com', ':leeftijd' => 19 ), array( ':naam' => 'Joris', ':email' => 'joris@fenex.com', ':leeftijd' => 20 ), array( ':naam' => 'Maarten', ':email' => 'maarten@fenex.com', ':leeftijd' => 18 ) ); $sql = " INSERT INTO tabel (naam, leeftijd, email) VALUES (:naam, :leeftijd, :email) "; $stmt = $db->prepare($sql);<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 54<br /> <br /> foreach($personen as $persoon) { $stmt->execute($persoon); } } catch(PDOException $e) { echo “<pre>”; echo “Regel: “ . $e->getLine() . “<br />”; echo “Bestand: “ . $e->getFile() . “<br />”; echo “Foutmelding: “ . $e->getMessage(); echo ”</pre>”; } ?> Op de volgende pagina vind je nog een voorbeeld, waar we een UPDATE query gaan uitvoeren met een prepared statement. Dit gelijkt erg op het INSERT voorbeeld, maar kent toch één belangrijk verschil. Bij een UPDATE of DELETE query is het namelijk altijd van belang om te controleren of er wel degelijk rijen aangepast zijn. Met de methode rowCount() kunnen we het aantal aangepaste rijen van het laatste uitgevoerde statement ophalen. Mocht dit gelijk zijn aan 0 dan creëren we een nieuw PDOException object met de betreffende melding<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 55<br /> <br /> <?php try { $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=tes t','user','password'); $db-> setAttribute(PDO::ATTR_ERRMODE, PDO::ERR MODE_EXCEPTION); $personen = array('Martijn', 'Maarten'); $sql = " UPDATE tabel SET email = 'geen mail' WHERE naam = :naam "; $stmt = $db->prepare($sql); $stmt-> bindParam(':naam', $naam, PDO::PARAM_STR); foreach($personen as $persoon) { $naam = $persoon; $stmt->execute(); if($stmt->rowCount() == 0) { throw new PDOException(“Er zijn ge en rijen gewijzigd in de UPDATE que ry met naam: “ . $naam); } } } catch(PDOException $e) { echo '<pre>'; echo 'Regel: '.$e->getLine().'<br>'; echo 'Bestand: '.$e->getFile().'<br>'; echo 'Foutmelding: '.$e->getMessage(); echo '</pre>'; } ?><br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 56<br /> <br /> Naast het invoegen, updaten en verwijderen van records met een prepared statement, is het ook mogelijk om een SELECT query uit te voeren. Hoewel een het uitvoeren van een prepared SELECT statement veel lijkt op de voorbeelden hierboven, werkt het toch net iets anders. We hebben hier namelijk te maken met gegevens die we uit de database ophalen, dus zullen we die gegevens op een bepaalde manier zichtbaar moeten maken. Hieronder vind je een voorbeeld waarbij we de gegevens uitlezen met een fetch(). <?php try { $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=tes t','user','password'); $db-> setAttribute(PDO::ATTR_ERRMODE, PDO::ERR MODE_EXCEPTION); $sql = "SELECT naam FROM tabel WHERE leeftijd > :leeftijd"; $stmt = $db->prepare($sql); $stmt-> bindParam(':leeftijd', $leeftijd, PDO::PARAM_INT); $leeftijd = 18; $stmt->execute(); while($row = $stmt->fetch(PDO::FETCH_ASSOC)) { echo $row['naam'] . “<br />”; } } catch(PDOException $e) { echo “<pre>”; echo “Regel: “ . $e->getLine() . “<br />”; echo “Bestand: “ . $e->getFile() . “<br />”; echo “Foutmelding: “ . $e->getMessage(); echo “</pre>”; } ?> Dit geeft als resultaat iets als: Martijn - 19 Joris - 20 Tot aan de execute() methode is dit script precies hetzelfde als voorgaande voorbeelden. Maar zoals ik al zei moeten we de resultaten van de query natuurlijk zichtbaar kunnen maken. Hier gebruiken we de fetch() methode voor.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 57<br /> <br /> Aan de fetch() methode kunnen we optioneel een parameter meegeven om aan te geven hoe we willen dat de rijen gefetched worden. Dit is vergelijkbaar met de optionele parameter van de mysql_fetch_array() functie. De belangrijkste beschikbare parameters zijn: <br /> <br /> PDO::FETCH_ASSOC - Een rij als associatieve array<br /> <br /> <br /> <br /> PDO::FETCH_NUM - Een rij als numerieke array<br /> <br /> <br /> <br /> PDO::FETCH_BOTH - Een rij zowel associatief als numeriek te gebruiken (standaard)<br /> <br /> In tegenstelling tot bijvoorbeeld de MySQLi extensie kent PDO geen methode om het aantal rijen in een resultaatset te bepalen. Wil je dit aantal weten, dan zul je een extra query uit moeten voeren om dat aantal te bepalen. Het makkelijkste is het om hier een query met COUNT() voor te gebruiken: zie onderstaand voorbeeld. <?php try { $sql = "SELECT COUNT(naam) FROM tabel WHERE leeftijd > 18"; $row = $db->query($sql)-> fetch(PDO::FETCH_ASSOC); echo $row['aantal']; // Output: 2 } catch(PDOException $e) { echo “<pre>”; echo “Regel: “ . $e->getLine() . “<br />”; echo “Bestand: “ . $e->getFile() . “<br />”; echo “Foutmelding: “ . $e->getMessage(); echo “</pre>”; } ?> In dit voorbeeld gebruiken we query() om een eenvoudige query uit te voeren en fetch() om het resultaat van de query in een array te zetten. De variabele $row['aantal'] zal in dit geval het aantal rijen in de resultaat set van de query bevatten. Verder met het fetchen van gegevens. Een tweede methode die we daarvoor kunnen gebruiken is fetchAll(), deze zullen we aan de hand van een voorbeeld verder toelichten op de volgende pagina.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 58<br /> <br /> <?php try { $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=tes t','user','password'); $db-> setAttribute(PDO::ATTR_ERRMODE, PDO::ERR MODE_EXCEPTION); $sql = "SELECT naam FROM tabel WHERE leeftijd > :leeftijd"; $stmt = $db->prepare($sql); $stmt->bindParam(':leeftijd', $leeftijd); $leeftijd = 18; $stmt->execute(); $result = $stmt->fetchAll(); foreach($result as $row) { echo $row['naam'] . “<br />”; } } catch(PDOException $e) { echo “<pre>”; echo “Regel: “ . $e->getLine() . “<br />”; echo “Bestand: “ . $e->getFile() . “<br />”; echo “Foutmelding: “ . $e->getMessage(); echo “</pre>”; } ?> Wederom zien we hier hetzelfde resultaat: Martijn - 19 Joris - 20 De fetchAll() methode doet dus niets meer dan alle rijen uit de resultaat set onder een nieuwe key in een array zetten. Vervolgens kunnen we deze array met een for each loop uitlezen. Aan de fetchAll() methode kunnen we natuurlijk ook weer een parameter meegeven om aan te geven hoe de resultaten gefetched moeten worden.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 59<br /> <br /> 1.6 Transacties Transacties klinken de doorgewinterde databasegebruiker waarschijnlijk zeer bekend in de oren, maar niet iedereen zal weten wat je met dit principe kunt. Simpel gezegd heb je bij transacties in een database de mogelijkheid om een reeks queries uit te voeren zonder dat je eventuele aanpassingen definitief doorvoert. Aan het einde van deze reeks kun je COMMIT gebruiken om de wijzigingen definitief door te voeren of ROLLBACK om alle wijzigingen terug te draaien. De PDO extensie biedt ons drie methodes voor het werken met transacties: beginTransaction(), commit() en rollBack(). De eerste methode roepen we aan het begin aan, deze zorgt ervoor dat autocommit uitgezet wordt en dat queries pas definitief doorgevoert worden zodra commit() aangeroepen wordt. De rollback() methode kunnen we gebruiken om gemaakte wijzigingen terug te draaien mocht er een fout optreden. <?php try { $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=tes t','user','password'); $db-> setAttribute(PDO::ATTR_ERRMODE, PDO::ERR MODE_EXCEPTION); $db->beginTransaction(); $db->query("INSERT INTO tabel (naam) VALUES ('Martijn')"); $db->query("INSERT INTO tabel (naam) VALUES ('Nick')"); $db->query("INSERT INTO tabel (naam) VALUES ('Maarten')"); $db->query("INSERT INTO tabel (naam) VALUES ('Joris')"); $db->commit(); } catch(PDOException $e) { if(isset($db)) { $db->rollBack(); } echo '<pre>'; echo 'Regel: '.$e->getLine().'<br>'; echo 'Bestand: '.$e->getFile().'<br>'; echo 'Foutmelding: '.$e->getMessage(); echo '</pre>'; } ?><br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 60<br /> <br /> We zien hier inderdaad de drie methodes waar ik het al eerder over had terug. Na beginTransaction() voeren we een viertal INSERT queries uit. Als alles goed gaat, voeren we de wijzigingen definitief door met commit(). Mocht er een fout optreden dan vangen we die op in het catch gedeelte van het script en draaien we alle reeds gemaakte wijzigingen terug. We moeten we even controleren of $db bestaat, aangezien dit gedeelte ook fouten in de verbinding opvangt. Als daar een fout in optreedt, zal $db niet bestaan en zal het aanroepen van rollback() niet mogelijk zijn. Hoewel ik hier nu vier losse queries gebruikt heb, kunnen we deze natuurlijk ook weer vervangen door een prepared statement. Dat zou een nettere oplossing geven. Een ander goed voorbeeld om het gebruik van transacties te verduidelijken is een geldtranscatie tussen twee bankrekeningen van respectievelijk persoon A en B. Er zal 500 euro overgemaakt worden van persoon A naar persoon B, maar persoon A mag natuurlijk geen negatief saldo krijgen. Daarnaast kan het totale saldo uit de tabel nooit groter of kleiner worden, er kan immers geen geld ontstaan of verdwijnen. Dat betekent dat de ene query niet uitgevoerd mag worden zonder dat de ander ook uitgevoerd wordt. Duidelijk iets om een transactie voor te gebruiken. Dit voorbeeld zie je uitgewerkt over de laatste pagina‟s van dit hoofdstuk. <?php try { $db = new PDO('mysql:host=localhost;dbname=tes t','user','password'); $db-> setAttribute(PDO::ATTR_ERRMODE, PDO::ERR MODE_EXCEPTION); $queries[] = "UPDATE rekeningen SET saldo = saldo - 500 WHERE klant = 'A'"; $queries[] = "UPDATE rekeningen SET saldo = saldo + 500 WHERE klant = 'B'"; $controle = "SELECT saldo FROM rekeningen WHERE klant = 'A'"; $db->beginTransaction();<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 61<br /> <br /> foreach($queries as $query) { $affected = $db->exec($query); if($affected == 0) { throw new PDOException(“Update query niet geslaagd: “ . $query); } } $result = $db->query($controle); $row = $result->fetchAll(); if($row[0]['saldo'] < 0) { throw new PDOException(“Saldo niet toereikend”); } $db->commit(); echo “<pre>” . print_r (get_class_methods($db) ,true) . “</pre>”; } catch(PDOException $e) { if(isset($db)) { $db->rollBack(); } echo “<pre>”; echo “Regel: “ . $e->getLine() . “<br />”; echo “Bestand: “ . $e->getFile() . “<br />”; echo “Foutmelding: “ . $e->getMessage(); echo “</pre>”; } ?> We beginnen met het uitvoeren van de UPDATE queries. Mocht daar een fout in optreden, dan willen we dat natuurlijk weten dus maken we in dat geval een nieuw PDOException object aan. Daarna voeren we de controle query uit en controleren het resultaat. Als dit kleiner is dan 0 heeft persoon A een negatief saldo. Omdat dit niet toegestaan is, gooien we er weer een foutmelding tegenaan zodat alle wijzigingen teruggedraaid worden. Op deze manier zorgt onze transactie ervoor dat er dus nooit een query zonder de ander uitgevoerd kan worden en dat alles teruggedraaid wordt als er ergens een negatief saldo ontstaat.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 62<br /> <br /> Hoofdstuk 7 Oefeningen - Oplossingen _________________________________________________________________<br /> <br /> Cursus PHP & MySQL Groep D<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 63<br /> <br /> Hoofdstuk 7: Oefeningen 7.1 Oefeningen PHP Om de theorie die we in deze cursus gezien te hebben iets beter in de vingers te krijgen, hebben we een aantal oefeningen voorzien. We hebben een drietal simpele oefeningen en tien herhalingsoefeningen gebundeld. Verder hebben we ook nog twee voorbeelden met betrekking tot MySQL toegevoegd.<br /> <br /> 7.1.1 Beginnersoefeningen Oefening 1 Schrijf een log-in script. Je kunt enkel ingelogd worden als de gebruikersnaam admin is en het paswoord demo. Voorzie ook enkele foutmeldingen.<br /> <br /> Oefening 2 Schrijf een simple e-mail formulier met een naam, e-mail adres, onderwerp en een bericht. Voorzie ook hier enkele foutmeldingen.<br /> <br /> Oefening 3 Schrijf een script om de tafels van vermenigvuldiging weer te geven.<br /> <br /> 7.1.2 Herhalingsoefeningen Extra uitleg bij enkele functies: De mail functie in PHP: mail ( string $to , string $subject , string $message [, string $addit ional_headers [, string $additional_parameters ]] ) De date functie: string date ( string $format [, int $timestamp ] ) Oefening 1 Geef Hello World op het scherm. Doe dit op twee manieren: zowel met behulp van een functie, als met behulp van een variabele.<br /> <br /> Oefening 2 Maak een selectiestructuur waarbij wordt nagegaan of een getal even of oneven is. Gebruik de twee verschillende selectiestructuren die je kent.<br /> <br /> Oefening 3 Bereken de absolute waarde van een getal.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 64<br /> <br /> Oefening 4 Maak in XHTML Strict 1.0 een ordered list, een unordered list, een definition list en een tabel. Als je nog niet met HTML kunt werken, is dit de moment om je ermee vertrouwd te maken.<br /> <br /> Oefening 5 Maak een mailformulier waarbij de gebruiker een goede foutmelding krijgt. Gebruik dit keer een array van foutmeldingen.<br /> <br /> Oefening 6 Druk alle waarden in een array af. Doe dit op zo veel mogelijk verschillende manieren. Met andere woorden: maak gebruik van elke lus waarmee je dit probleem denkt te kunnen oplossen.<br /> <br /> Oefening 7 Maak een functie om een array met getallen bij elkaar op te tellen.<br /> <br /> Oefening 8 Maak een kalender van de huidige maand. Extra: Voorzie dat je van maand kunt wisselen.<br /> <br /> Oefening 9 Maak een klasse Test met een functie om een tekst weg te schrijven op het scherm.<br /> <br /> Oefening 10 Maak een klasse Math met enkele wiskundige berekeningen.<br /> <br /> Bovenstaande oefeningen maakten werden gebruikt als studiemateriaal bij het maken van de cursus en het leren begrijpen van de stof. Hieronder vind je iet of wat meer gevorderde oefeningen. Te beginnen met een relatief simpele PHP oefening, om te zien of je de basis op z‟n minst onder de knie hebt. Vervolgens komt MySQL uitgebreid aan bod.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 65<br /> <br /> Vaardigheidstest PHP Oefening 1: Log-in Formulier Schrijf een log-in formulier in HTML en PHP dat een gebruiker inlogt wanneer zijn gebruikersnaam Administrator is en het paswoord feneX. De hoofdletters mogen niet genegeerd worden. Wanneer je de correcte gebruikersnaam en het correcte paswoord hebt opgegeven, krijg je een melding dat je succesvol bent ingelogd en is het HTML form niet langer te zien op de pagina. Voorzie foutmeldingen wanneer je foutieve invoer levert op dezelfde pagina als de HTML-form.<br /> <br /> Oefeningen MySQL Oefening 1 – Database feneX Maak een database feneX met alle groepsleden van onze projectgroep. We moeten velden hebben voor naam, voornaam, functie en score op de vaardigheidstest PHP. Druk met behulp van MySQL de hele database af in een tabel.<br /> <br /> Oefening 2 – feneX eXtended Breid de voorgaande oefening uit door een aantal dingen toe te voegen. Zorg ervoor dat we nieuwe leden kunnen toevoegen (1) en bestaande leden kunnen aanpassen (2). Denk aan invoercontrole bij het toevoegen of updaten van een bestaande user. Gebruik hierbij de gekende selectiestructuren en eventuele functies die je kent (zoals isset).<br /> <br /> Voeg vervolgens een functie in PHP toe die het gemiddelde van de punten van alle studenten berekent (3).<br /> <br /> N.B.: Splits bovenstaande oefening op in drie delen, werk steeds met aparte .php bestanden.<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 66<br /> <br /> 7.2 Oplossingen PHP De oplossingen van alle oefeningen in deze cursus zijn eveneens voorhanden. Deze zijn als .php bestand aan deze cursus toegevoegd in een .RAR bestand.<br /> <br /> Cursusoefeningen en Voorbeelden <br /> <br /> OplOef1.php<br /> <br /> <br /> <br /> OplOef2.php<br /> <br /> <br /> <br /> OplOef3.php<br /> <br /> <br /> <br /> OplHerhOef1.php<br /> <br /> <br /> <br /> OplHerhOef2.php<br /> <br /> <br /> <br /> OplHerhOef3.php<br /> <br /> <br /> <br /> OplHerhOef4.php<br /> <br /> <br /> <br /> OplHerhOef5.php<br /> <br /> <br /> <br /> OplHerhOef6.php<br /> <br /> <br /> <br /> OplHerhOef7.php<br /> <br /> <br /> <br /> OplHerhOef8.php<br /> <br /> <br /> <br /> OplHerhOef9.php<br /> <br /> <br /> <br /> OplHerhOef10.php<br /> <br /> <br /> <br /> MySQLclassDB.php<br /> <br /> <br /> <br /> MySQLindex.php<br /> <br /> PHP Vaardigheidstest en MySQL <br /> <br /> feneX Oef 1.1.php<br /> <br /> <br /> <br /> feneX Oef 2.1.php<br /> <br /> <br /> <br /> feneX Oef 2.2.php<br /> <br /> <br /> <br /> feneX Oef 2.3.php<br /> <br /> <br /> <br /> feneX Oef 2.4.php<br /> <br /> © feneX – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 67<br /> <br /> Bronvermelding Bij het schrijven van deze cursus hebben we een aantal verschillende bronnen geraadpleegd,<br /> <br /> zowel<br /> <br /> websites<br /> <br /> als<br /> <br /> handboeken.<br /> <br /> Hieronder<br /> <br /> vind<br /> <br /> je<br /> <br /> de<br /> <br /> verschillende werken die we gebruikt hebben bij het opstellen van onze cursus PHP & MySQL. Bibliografie 1. CONVERSE, T., e.a. PHP5 and MySQL Bible. Indiana, Wiley, 2004. 2. TERRYN, S. PHP 5 in 10 minuten. Nijmegem, Pearson, 2006. 3. VAN EMDE BOAS, G. PHP 5 en MySQL De Basis. Amsterdam, Pearson, 2006.<br /> <br /> Websites 1. http://www.php.net/manual/en/index.php 2. http://www.w3schools.com/php/default.asp 3. http://www.sitemasters.be/tutorials/4/1/PHP 4. http://www.devarea.nl/wiki/page/Basis-handleiding-PHP.html 5. http://phphulp.jorendewit.nl/home/<br /> <br /> © Artesis – Cursus PHP & MySQL<br /> <br /> p 69<br /> <br /> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="modal fade" id="report" tabindex="-1" role="dialog" aria-hidden="true"> <div class="modal-dialog"> <div class="modal-content"> <form role="form" method="post" action="https://adoc.pub/report/cursus-php-mysql-informaticaprojecten-bachelor-toegepaste-in" style="border: none;"> <div class="modal-header"> <button type="button" class="close" data-dismiss="modal" aria-hidden="true">×</button> <h4 class="modal-title">Report "Cursus PHP & MySQL. Informaticaprojecten. Bachelor Toegepaste Informatica. academiejaar Jaar 1 Semester 1 & 2"</h4> </div> <div class="modal-body"> <div class="form-group"> <label>Your name</label> <input type="text" name="name" required="required" class="form-control" /> </div> <div class="form-group"> <label>Email</label> <input type="email" name="email" required="required" class="form-control" /> </div> <div class="form-group"> <label>Reason</label> <select name="reason" required="required" class="form-control"> <option value="">-Select Reason-</option> <option value="pornographic" selected="selected">Pornographic</option> <option value="defamatory">Defamatory</option> <option value="illegal">Illegal/Unlawful</option> <option value="spam">Spam</option> <option value="others">Other Terms Of Service Violation</option> <option value="copyright">File a copyright complaint</option> </select> </div> <div class="form-group"> <label>Description</label> <textarea name="description" required="required" rows="3" class="form-control" style="border: 1px solid #cccccc;">